Comparison of ATP-MgCl 2. and Methylprednisolone in Experimentally Induced Spinal Cord Trauma l

Transkript

1 e r Ar þ t ý r m Comprison of nd Methylprednisolone in Experimentlly Induced Spinl Cord Trum l n i j ri O O i g in Deneysel Spinl Kord Trvmlrınd ve Metilprednizolonun Krşılştırılmsı h c r s Re l Deneysel Spinl Kord Trvmsı / Experimentlly Spinl Cord Trum Yusuf Sinn Şirin 1, Hikmet Keleş 2, Ömer Beşltı 3, Sevil Atly Vurl 4 1 Cerrhi Anbilim Dlı, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fkültesi, Burdur, 2 Ptoloji Anbilim Dlı, Afyon Koctepe Üniversitesi Veteriner Fkültesi, Afyon, 3 Cerrhi Anbilim Dlı, Ankr Üniversitesi Veteriner Fkültesi, Ankr, 4 Ptoloji Anbilim Dlı, Ankr Üniversitesi Veteriner Fkültesi, Ankr, Türkiye XI. Veteriner Cerrhi Kongresi (Aydın) 26-29/06/2008 (En iyi poster 2. lik ödülü) Özet Amç: Bu çlışmnın mcı, Metilprednizolon sodyum süksint (MPSS) ile ün spinl kord trvmlrındn sonr sekonder hsrın önlenmesindeki etkinliğinin klinik, elektrofizyolojik ve histoptolojik muyenelerle krşılştırılmsıdır. Gereç ve Yöntem: Çlışmd Wistr-Albino ırkı 30 sğlıklı erkek rt kullnıldı. Bütün rtlr eğimli yüzey, prmk çm, trlov testleri uygulndı. Anesteziye lınn rtlrın opersyondn önce Somtosensorik Uyndırılmış Potnsiyelleri (SEP) ve Motor Uyndırılmış Potnsiyelleri (MEP) kydedildi. Allen in ğırlık düşürme yöntemi ile 50g/cm spinl kord hsrı (SKH) oluşturuldu. Rtlr 10 rlı 3 grub (1. grup FTS, 2. grup MP, 3. grup ATP) yrıldı. FTS grubun fizyolojik tuzlu su, MP grubun MPSS, ATP grubun uygulndı. Opersyondn sonr belirli rlıklrl rtlrın testleri tekrrlndı. Opersyondn sonr 72. stte SEP ve MEP değerleri tekrr kydedildi. Trvm oluşturuln spinl kord segmenti Hemtoksilen - Eozin (HxE) boysı ile boynrk histoptolojik yönden incelendi. Bulgulr: Klittif SEP sklsı ile Trlov sklsı rsınd prlellik izlendi. Bzı elektrofizyolojik bulgulr yönünden MP ve ATP grubu kontrol grubundn (FTS) nlmlı düzeyde iyi bulundu. Bununl birlikte, MPSS ve uygulnn gruplr rsınd belirgin bir frk belirlenmedi. Histoptolojik incelemelerde MPSS ın polimorf hücre reksiyonun neden olduğu izlendi. Trtışm: Sonuç olrk, ün spinl kord hsrınd (SKH) MPSS dn dh iyi gelişme sğldığını söylemek için dh fzl deneysel çlışmy gereksinim vrdır. Anhtr Kelimeler ; Metilprednizolon; Uyrılmış Potnsiyeller; Spinl Kord Hsrı; Rt Abstrct Aim: The im of this study is to compre the preventive effects of methyl prednisolone sodium succinte (MPSS) nd on secondry injury fter spinl cord trum by clinicl, electrophysiologicl nd histopthologicl exmintion. Mteril nd Method: Thirty helthy mle Wistr-Albino rts were used in the study. All rts were evluted by inclined plne, toe-spred nd trlov tests. Before the opertion, somtosensoric evoked potentils (SEP) nd motor evoked potentils (MEP) were recorded from nesthetized rts. The spinl cord ws trumtised by Allen s weight drop method pplying 50gr/cm force. The rts were divided into 3 groups of 10 members per group (1st group FTS, 2nd group-mp, 3rd group ATP). The first group received sline, the second group received MPSS, nd the third group received. At regulr intervls fter the opertion, these tests were repeted on the rts. At the 72nd hour fter opertion, their SEP nd MEP vlues were recorded gin. The dmged spinl cord segment stined with hemtoxylin - eosin ws evluted histopthologiclly. Results: Qulittive SEP scles nd Trlov scles were found comptible. MP nd ATP groups were found significntly better thn control group (FTS) ccording to some electrophysiologicl results. However, significnt difference could not be determined between MPSS nd pplied groups. Histopthologicl exmintions showed the presence of MPSS cused polymorphonucler cell rection. Discussion: As result, more experimentl studies re needed to sy tht is more effective thn MPSS in spinl cord injury (SCI). Keywords ; Methylprednisolone; Evoked Potentils; Spinl Cord Injury; Rt DOI: /JCAM.846 Received: Accepted: Published Online: Corresponding Author: Yusuf Sinn Şirin, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Veteriner Fkültesi Cerrhi AD, Burdur, Türkiye. GSM: E-mil: yusufsinn@gmil.com Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 1

2 Giriş Akut spinl trvmlrd, primer hsr bşlngıçt meydn gelen meknik hsrı tnımlrken, sekonder hsr ise gri mddeden bşlyrk beyz mddeye yyıln progresif hücresel hsrı tnımlr [1]. Spinl kordd trvm oluşturmk için birçok deneysel model geliştirilmiştir ve ilk olrk Allen trfındn orty konuln yöntemde; bilinen bir ğırlık, bilinen bir yükseklikten çığ çıkrıln spinl kord üzerine düşürülür [2]. Spinl trvmlr klinik, rdyolojik, elektrodiygnostik, histoptolojik ve lbortur bulgulrı yönünden değerlendirilir [3,4]. Rtlrd ypıln çlışmlrd, spinl hsrdn sonr fonksiyon ölçümlerinde en sık modifiye Trlov skorlm sistemi, Rivlin ve Ttor un eğimli yüzey testi ve prmklrın çılmsı testleri kullnılır [5]. Klinik olrk SKH oln bir hyvnd SEP e ynıt lınmıyors ve bu nörolojik, rdyolojik bulgulrl uyumluys, norml iyileşme olsılığı zyıftır [6]. Normlde SEP küçük pozitif bir piki tkip eden geniş ve yüksek bir negtif pikten oluşur [7]. MEP, kf derisi üzerinden verilen elektrik kımının beyindeki pirmidl ve ekstrpirmidl yollrı ktive ederek, hem ön hem de rk bck kslrınd ksiyon potnsiyeli oluşturmsıdır [8]. Spinl kord monitörizsyonund genellikle tek stimülsyon kullnılır ve %50 ornınd mplitüdün zlmsı kritik seviye olrk değerlendirilir [9]. Akut SKH dn sonr hemorji, ödem, ksonl ve nörl nekroz, demiyelinsyon ve bunlrı tkiben kist ve infrkt oluşumu gözlenir. Bu ptolojik değişimleri ilk olrk Allen, köpeğin spinl kordund tnımlmıştır [1]. Birçok klinik ve lbortur çlışmy rğmen glukokortikosteroidlerin trvmtik SKH dki rolleri çok z çıklnbilmiştir. Birçok yzr göre kut SKH dn sonrki ilk sekiz st içinde uygulnn yüksek doz glukokortikosteroid fydlıdır [10]. Metilprednizolon un posttrvmtik spinl kord iskemisinin önlenmesi, enerji metbolizmsının düzenlenmesi, ekstrsellüler klsiyumun yrlnmsı, doku LP nun engellenmesi, sinir impuls iletiminin sğlnmsı ve hsrlı spinl korddn kolesterol kybı, serbest yğ sitlerinin ve eicosnoid slınımının engellenmesinde önemli rolü vrdır [11]. Norml hücresel bütünlük ve fonksiyon sürekli serbest enerjinin vrlığını gerektirir. Çoğu durumd enerjinin tşıyıcısı ATP dir. Mitokondril elektron trnsfer-bğlntılı reksiyonlrl ATP üretimi norml durumlrd enerjinin neredeyse %95 ini krşılr [12]. ün orgnlrd kn kımını rttırmsı, nötrofil dezyonu ve trombosit gregsyonunu engellemesi, serbest rdikl üretiminde zlm sğlmsı ile sekonder hsrı belirgin olrk zltbilir. Sellüler ödemi engellediği ve enerji eksikliğini giderdiği bilinmektedir [13]. Bu çlışmd, SKH d rutin olrk uygulnn MPSS ile yeni bir jn oln ün SKH dki etkilerinin klinik, histoptolojik ve elektrofizolojik yönden krşılştırılmsı mçlndı. Gereç ve Yöntemler Çlışm mterylini g ğırlığındki Wistr-Albino ırkı 30 sğlıklı erkek rt oluşturdu. Bu çlışmy lınn rtlrd ypıln işlemler Ankr Üniversitesi Veteriner Fkültesi Etik Kurulu krrlrın uygun olrk gerçekleştirildi. Klinik muyenede sğlıklı olduklrı belirlenen rtlrın norml değerleri olrk eğimli yüzey testi, modifiye trlov sklsı ve prmk çm testi, SEP ve MEP değerleri belirlendi. Eğimli yüzey testinde rt kuçuk ltlıkl kplı yrlnbilir eğimli yüzey üzerine bşı şğı gelecek şekilde yerleştirildi. Yüzeyin eğimi 0 den, rtın pozisyonunu 5 sniye koruybildiği en yüksek dereceye kdr rttırıldı. Rtın pozisyonunu 5 sniye koruybildiği en yüksek derece kydedildi [5]. Modifiye Trlov Sklsı kullnılırken hyvnın çık lndki spontn ktivitesi gözlendi ve şğıdki gibi (tblo 1) derecelendirildi [5,14]: Rt gövdesinden kldırılrk rk ekstremiteler sılı kldığınd gözlenen prmk çm testi refleksi derecelendirildi [5]: 0- Prmklrın çılmmsı; 1- Prmklrın hfif çılmsı; 2- Prmklrın tm çılmsı. Elektrofizyolojik kyıt mcıyl Medelec/Synergy Oxford 5 knllı EMG/EP cihzındn yrrlnıldı. Rtlrın preopertif ve postopertif 72. stte SEP, MEP kyıtlrı lındı. Bu elektrofizyolojik muyenelerden önce nestezi mcıyl tüm rtlr 12mg/ kg Ksilzin HCl (23,32 mg/ml, Rompun, Byer) ve 75mg/kg Ketmine (Alfmine %10 enjektbl flkon, EGEVET) krışımı İP. yoll uygulndı. Posttrvmtik SEP kyıtlrındki hsr potnsiyellerinin klittif değerlendirmesinde Zileli [15] ve Schrmm ın [16] skllrı modifiye edilerek derecelendirildi (Şekil 1). Kntittif değerlendirmede fz syısı, ltns (ms), mplitüd (μv), Sntrl İleti Zmnı (SİZ) (ms) ölçüldü. MEP kyıtlrının değerlendirilmesinde Amplitüd (mv), ltns (ms), Sntrl Motor İleti Zmnı [SMİZ, Kortikl (S) ve kudl (K) uyrılrl elde edilen negtif pik ltnslr rsındki frk (ms)] hesplndı. Elektrofizyolojik kyıttn hemen sonr rtlr sternl pozisyond ytırılrk T13 seviyesinde dorsl lminektomi uygulndı. Durmtere zrr verilmeden çığ çıkrıln spinl kord segmenti üzerine, hzırlnn bir düzenek yrdımıyl 5cm yükseklikten 10g ğırlığınd (50g/cm), 0,3mm klınlığındki bir pin ölçülü bir borudn vertikl olrk serbest düşüşe bırkıldı. Trvm sonrsı ensizyon httı rutin şekilde kptıldı. Rtlr opersyondn sonr 6. stte rstgele 10 rlı 3 grub (1. grup FTS, 2. grup MP, 3. grup ATP) yrılrk numrlndırıldı. Opersyondn sonr 6. stte FTS grubun (n=10) 1cc FTS (fizyolojik tuzlu su) İP., MP grubun (n=10) MPSS (Prednol-L 20 mg mpul, 2ml çözücü, Mustf Nevzt İlç Snyi AŞ.) 1cc çözücüde 30mg/kg İP., ATP grubun (n=10) ise solüsyonu 100μmol/kg dozund 1cc olrk İP. yoll enjekte edildi. Postopertif 24, 48 ve 72. stlerde rtlrın klinik incelemeleri tekrrlnrk kydedildi. Mikroskobik bkı için 4-6 mikron klınlığınd trvmnın merkezi ile proksimli ve distlinden lınn kesitler hemtoksilen-eozin (HE) ile boynrk ışık mikroskobund incelendi. Elde edilen prmetrelere göre oluşn spinl kord hsrı her preprttki beş frklı mikroskopik shd, ypıln histoptolojik incelemeler sonund kson dejenersyonu, knm, yngısl hücre infiltrsyonu, nöron dejenersyonu ve demiyelinsyon yönünden hfif şiddetli (+), ort şiddetli (++) ve şiddetli (+++) şeklinde derecelendirilerek isttistiksel yönden değerlendirildi. İsttistiksel nliz Eğimli yüzey testi, modifiye trlov sklsı ve prmk çm testi bulgulrının isttistiksel incelemesi Friedmn testi ile ypıldı. Histoptolojik bulgulr Ki-kre nlizi ile değerlendirildi. İnjuri potnsiyeli ve fz syısının isttistiksel incelemesinde ortl- 2 Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine

3 mnın zmn göre değişiminde eşleşmiş gruplrd student-t testi, gruplr rsı ortlmlrın frklılığınd ise tekyönlü vryns nlizi ve Duncn testi kullnıldı. Bu testlerde önem düzeyi (p); p>0,05:-, p<0,05:*, p<0,01:**, p<0,001:*** olrk belirlendi. Elektrofizyolojik incelemede SEP teki ltns ve mplitüd özellikleri için elde edilen değerler fktöryel düzende iki fktörlü tekrrlnn ölçümlü vryns nlizi tekniği ile irdelendi. Denemede grup fktörünün FTS, MP ve ATP olmk üzere üç seviyesi; zmn fktörünün de önce ve sonr olmk üzere iki seviyesi vrdır. Tekrrlnn ölçümler zmn fktörünün seviyelerinde gerçekleştirildi. Motor uyrılmış potnsiel (MEP) özelliklerinin değerlendirmesinde mplitüd ve ltns özellikleri için elde edilen veriler fktöryel düzende üç fktörlü tekrrlnn ölçümlü vryns nlizi tekniği ile irdelendi. Denemede grup fktörünün FTS, MP, ATP olmk üzere üç seviyesi; uyrım yeri fktörünün kudl ve rostrl olmk üzere iki seviyesi ve zmn fktörünün de önce ve sonr olmk üzere iki seviyesi vrdır. Tekrrlnn ölçümler uyrım yeri ve zmn fktörünün seviyelerinde tekrrlndı. Sntrl motor ileti zmnı (SMİZ) özelliği için elde edilen değerler fktöryel düzende iki fktörlü tekrrlnn ölçümlü vryns nlizi tekniği ile irdelendi. Denemede grup fktörünün FTS, MP ve ATP olmk üzere üç seviyesi; zmn fktörünün önce ve sonr olmk üzere iki seviyesi vrdır. Tekrrlnn ölçümler zmn fktörünün seviyelerinde gerçekleştirildi. Kortikl ve kudlden uyrım ile kydedilen potnsiyellerin mplitüdündeki trvm sonrsı % değişim ornlrı tek yönlü vryns nlizi tekniği (one wy ANOVA) ile irdelendi. Grup ortlmlrı rsındki frklılığın irdelenmesinde Duncn testi kullnıldı. İsttistik incelemede SEP ve MEP: ltns, mplitüd, iletim zmnı (SİZ, SMİZ) değerleri için p<0,05 nlmlı kbul edildi. Bulgulr Bu çlışmd ypıln klinik muyene sonucund pnömoni vey septisemi bulgusuyl krşılşılmdı nck, ATP grubund 4, FTS grubund 3 olgud hfif, geçici hemtüri görülürken, MP grubund 8 olgud şiddetli hemtüri gözlendi. Eğimli Yüzey Testinde gruplr rsı incelemede ATP grubundki rtlrın 72. stte en yüksek derecede durbildikleri izlendi. Modifiye trlov sklsı değerlerinde bütün gruplrd bşlngıç değeri diğer değerlerden nlmlı derecede yüksektir. MP grubund postopertif trlov değerlerinde zmnl değişen nlmlı bir frklılık görülmedi. FTS grubund opersyondn sonr 24 ve 72. st değerleri en yüksek, 48. st değeri en düşük bulundu. ATP grubund ise değerler 12. ve 24. stte ynıyken (0,30), 48 ve 72. stte 0,00 olduğu görülmektedir. FTS grubunun 72. st trlov değerleri MP ve ATP grubundn nlmlı derecede yüksektir. Prmk çm testi değerlerindeki grup içi zmn bğlı değişim nlmlı bulunmuştur. ATP grubunun 72. st değeri FTS ve MP gruplrındn nlmlı derecede yüksektir. Trvm öncesi trvm verilecek bölgenin kudlinden lınn kyıtlrd 0,98±0,03ms de küçük pozitif defleksiyon (P1), sonr tepe ltnsı ve mplitüdü sırsıyl 2,38±0,09ms, 202,08±18,93μV oln ANP (An Negtif Potnsiyel) ve son olrk d 4,31±0,17ms de sınırlrı belirgin olmyn geniş pozitif bir defleksiyon (P2) kydedildi. Trvm öncesi trvm verilecek bölgenin rostrlinden lınn kyıtlrd 1,16±0,07ms de izlenen küçük pozitif defleksiyonu (P1), geniş tepe ltnsı ve mplitüdü sırsıyl 2,37±0,17ms, 23,08±6,91μV oln ANP in izlediği ve son olrk 4,30±0,32ms de sınırlrı belirgin olmyn geniş bir pozitif defleksiyon (P2) gözlendi. Kortikl SEP te ise trvm öncesi negtif piki belirgin, trifzik (N1) bir potnsiyel 13,89±0,73ms de kydedildi. Klittif SEP değerlendirmesinde bütün gruplrd rostrl injuri skoru kudlden düşük bulundu. Kudl injuri potnsiyeli skoru bütün gruplrd ynı bulunurken rostrl injuri potnsiyeli skoru ATP grubund, FTS ve MP grubundn dh düşük bulundu. Histoptolojik incelemelerde; trvm uygulnn bölgelerin proksimllerinden ypıln kesitlerde etrfı çoğunlukl knm lnlrıyl çevrili demiyelinsyon lnlrı gözlendi. Substnsi grizedki knm ve demiyelinsyon lnlrı knlis sentrlise ykın olrk gözlenmekteydi. Yine bu lnlrın etrfınd değişen şiddette gliozis, ksonl dejenersyon ve gitter hücreleri frk edildi. Ayrıc nöronlrd dejenertif, kısmen nekrotik ve trofik değişiklikler ile nöronofji sptndı. Bzı nöronlrd ise Nissl grnülleri belirgindi. Trvm uygulnn bölge ve bu bölgenin distlinden ypıln kesitlerde de sptnn bulgulr diğerlerine benzerlik gösterdi. Anck trvm uygulnn bölgelere ornl bu bölgede sptnn knm lnlrı çok belirgindi ve yer yer demiyelinsyon lnlrının etrfınd gemistositik strositler de bulunuyordu. Ayrıc, distlden ypıln kesitlerin bzılrınd nöroplzmd vkuoller dikkti çekmekteydi. Lezyonlrın dğılımı çısındn substnsi lbdki değişiklikler substnsi grizey göre dh belirgindi. Dorsl ve ventrl kornulr rsınd ise lezyonlrın dğılımı bkımındn herhngi bir frklılık görülmedi. Ayrıc, her üç bölgede de değişen şiddette ödemtöz değişiklikler görüldü (Şekil 2A-F). Histoptolojik bulgulrın genel krkteri üç grupt d birbirine benzemekte olup sdece şiddetlerinde frklılıklr vrdır. Anck ATP grubund bir ve MP grubund birkç olgud, tüm bu bulgulr ek olrk trvm uygulnn bölgede meninkslerde ve prnkimde nötrofil lökositler görülmüştür (Şekil 3A-B). Beş frklı mikroskobik shd, ypıln histoptolojik incelemeler sonund sptnn lezyonlr, hfif şiddetli (+), ort şiddetli (++) ve şiddetli (+++) şeklinde derecelendirildi. FTS grubund 3 olgud kson dejenersyonu gözlenmezken MP ve ATP grubundki bütün rtlrd hfif şiddetli kson dejenersyonu gözlendi. FTS grubund polimorf hücreye hiçbir olgud rstlnılmzken ATP grubund bir olgud, MP grubund ise 7 olgud hfif şiddetli görüldü. MNH ye hiçbir olgud rstlnılmdı. Gemistositik strosit sdece ATP grubund 3 olgud hfif şiddetli olrk değerlendirildi. Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 3

4 Spinl Kord Trvmsı / Spinl Cord Trum Ypıln isttistiksel incelemede kson dejenersyonu ve gliozisin FTS grubund diğer gruplrdn dh z, PMH ve nöron dejenersyonunun ise MP grubund dh fzl gözlendiği belirlendi. Trtışm Elektrofizyolojik değerlendirmede injuri potnsiyelleri çısındn ATP grubunun diğer gruplrdn dh kötü olduğu gözlendi. Spinl kord trvmsı oluşturmk için ğırlık düşürme yöntemi ilk kez Allen trfındn köpekte (1911) bildirilmiştir ve dh sonr rt dhil bşk hyvnlr dpte edilmiştir [5,17-19]. Deneysel spinl kord trvm modeli olrk bir çok model tnımlnmıştır. Bun krşın ğırlık düşürme modeli klinik olgulrd rstlnn trvm şeklini en iyi tklit eden yöntem olmsı nedeniyle bir çok yzr trfındn benimsenmiştir. Bu yöntemin en önemli dezvntjlrındn biri, spinl hsrlrd trvmnın kordun ventrl kısmınd dorslden dh şiddetli olmsıdır [6,20]. Anck bu çlışmd spinl kordun dorsl kısmı ile ventrl kısmı rsınd histoptolojik incelemede bir frklılık orty konmmıştır. Ağırlık düşürme yöntemi kullnıln birkç deneysel SKH çlışmsınd MPSS ın bzı türlerde (rt, kedi, mymun) posttrvmtik fonksiyonel defisitlerde gelişme sğldığı bildirilmiştir [21]. Bu çlışmd d MPSS ın fonksiyonel bir iyileşme sğlmdığı sonucun vrıldı. Trlov sklsın göre 72. stte MP sonuçlrının FTS grubundn dh kötü olmsı ve prmk çm testinde FTS ile ynı düzeyde olmsı klinik iyileşme çısındn kuşkuyl krşılnbilir. Bu sonuç, Fden ve rk. nın [22] çlışmlrı ile ynı prlelliktedir. MPSS nin uyndırılmış potnsiyellere etkileri birkç deneysel SKH çlışmsınd incelenmiştir. MPSS uygulnn iki çlışmd SEP te belirgin iyileşme bildirilirken diğer çlışmlrd herhngi bir gelişme görülmemiştir [12,21,23]. Koyongi ve Ttor [23] çlışmlrınd MPSS uyguldıktn sonr dh çok dorsl funikulusun değerlendirildiği SEP kyıtlrınd bir gelişme gözlememiştir. Bu çlışmd d MP grubunun trvm sonrsı uyndırılmış potnsiyellerinde ATP grubun herhngi bir üstünlüğü gözlenmedi. Litertürde bildirilen bu olumlu etkilerin kedi, insn ve mymun çlışmlrınd görülmüş olmsı bunun türe bğlı olbileceğini düşündürmüştür. Bununl birlikte ilcın uygulnm zmnı, dozu ve trvm modeli de etkili olbilir. Rtlrd MPSS ile ypıln bzı çlışmlrd elektrofizyolojik yönden olumlu bir etki orty konmmış olmsın krşın bu çlışmd FTS grubun bzı üstünlükleri orty konmuştur. Bu çlışmd SEP değerlerinden trvm sonrsı KP1 özelliği çısındn MP, ATP ve FTS gruplrı rsınd frkın olmmsı, MEP değerle- Şekil 1. A: Substnsiy lbd nötrofil lökositler (MP grubu) HE, X100. B: Hfif şiddetli knm, gliosis ve ort şiddetli demiyelinsyon (ATP grubu) HE, x100. Şekil 2. A: Hfif şiddetli gitter hücresi rtışı ve ort şiddette knm (MP grubu). HE, x400., B: Hfif şiddetli gitter, gli hücre rtışı ve ort şiddetli knm (FTS grubu). HE, x400., C: Hfif şiddetli gitter ve gli hücresi rtışı (ATP grubu). HE, x400., D: Şiddetli demiyelinsyon (FTS grubu). HE, x100., E: Ort şiddette demiyelinsyon (MP grubu). HE, x100., F: Hfif şiddetli knm, gitter ve gli hücresi rtışı (ATP grubu). HE, x100. Şekil 3. Örnek injuri potnsiyelleri. 0: izoelektrik çizgi, 1: mjor deformsyon, kuşkulu ynıt, 2: tm injuri potnsiyeli, 3: tm olmyn injuri potnsiyeli, 4: morfolojik değişim, 5: norml ynıt. 4 Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine

5 rinde ise trvm sonrsı, SMİZ ve kortikl uyrıml elde edilen potnsiyelin ltnsı çısındn MP ve ATP rsınd frk olmmsın krşın FTS grubundn dh iyi olmlrı olumlu bir özellik olrk değerlendirilebilir. Bun krşın diğer prmetreler ile birlikte düşünüldüğünde MPSS ın spinl kord yrlnmlrınd olumlu etkisini ileri sürmek güçtür.bu çlışmd ATP grubunun pençe çm ve eğimli yüzey testlerinde diğer gruplr ornl nlmlı derecede üstün olmsı ün enerji üretimini rttırmdki ktlizör görevi ile ks kontrksiyonund etkili olmsın yorumlndı. Elektrofizyolojik incelemede ATP grubunun MP grubundn dh olumlu olduğun ilişkin herhngi bir bulguy rstlnmdı. Bun krşın injuri potnsiyelleri çısındn ATP grubunun hem MP hem de FTS grubundn dh kötü olduğu gözlendi. Anck histolojik incelemede nöronl dejenersyonun ATP grubund diğer gruplrdn z olmsı olumlu bir bulgu olrk değerlendirilebilir. Spinl kordd ln hritsı çlışmlrı, dorsl boynuzdn lmin VII ve komşu dorsl sütunlr kdr yerleşmiş geniş negtif bir ln göstermektedir. Bu nedenle, bu bölgedeki bir lezyon gözlenen bu değişiklikleri özellikle SEP in negtif kısımlrını etkileyerek ypbilir [24]. Bu çlışmd trvm sonrsı SEP kyıtlrındki injuri potnsiyellerinin klittif değerlendirmesinde Zileli ve Schrmm ın skllrı modifiye edilerek derecelendirildi (0-5). Bu şekilde elde edilen trselerin dh koly yorumlnmsı sğlndı. Fizyolojik SEP kyıtlrınd herhngi bir injuri potnsiyeline rstlnılmdı. Shrm ve rk. nın [24] yptığı bir çlışmd trvm sonrsı üç rtt rostrl kyıtlrdki bütün negtif pikler kybolmuştur ve pozitif geniş bir pik görülmüştür (uyrılmış injuri potnsiyeli). Bu çlışmd elde edilen kudl bölge ANP (K-ANP) değerleri sdece FTS grubund isttistik olrk nlmlı rtış gösterdi. Trvm sonrsı rostrl bölge ANP (R-ANP) FTS grubund 8, MP grubund 6 denekte gözlenirken ATP grubund sdece 1 olgud gözlenmesi dikkt çekti. Trvm sonrsı ATP grubund R-ANP nin görülmemesi somtosensoriyel iletinin trvm lnındn geçmediği nlmın gelir. Bir bşk söylemle, ATP grubunun kntittif SEP çısındn diğer gruplrdn dh kötü olduğunu gösterir. Zileli [15] ve Schrmm ın [16] skllrı modifiye edilerek değerlendirilen kudl bölge injuri potnsiyellerinde ATP, MP ve FTS grubunun değerleri rsınd isttistiksel çıdn nlmlı bir frk yoktur. Rostrl bölge kyıtlrınd injuri potnsiyelleri çısındn gruplr rsınd nlmlı frk vrdır. ATP grubu için rostrl bölge injuri potnsiyeli değeri MP ve FTS gruplrındn dh düşüktür. Bu sonuçlr Trlov sklsı ile krşılştırıldığınd ynı prlellikte olduklrı görülmektedir. Bun göre klittif SEP değerlendirme yöntemi klinik muyeneye yrdımcı bir yöntem olrk önerilebilir. Hu ve rk. [25] yptıklrı çlışmd tibil sinir uyrımıyl torkl 1. ve 2. vertebrlrın prosessus spinozuslrı rsındn kyıt lrk ltnsı 3,3±1,4ms, korteks bölgesi için ise 13,9±1,7ms olrk hesplmışlrdır. Oğuzhnoğlu ve Kurt [26] ise yptıklrı çlışmd bu çlışmd olduğu gibi siytik sinir stimülsyonu ile lumbl 1. vertebr seviyesinden ve korteksten kyıt lmışlrdır ve bulduklrı ltns değerleri sırsıyl 1,81ms ve 19,88±1,64ms dir. Bu çlışmd ise kudlden kydedilen norml SEP kudl ltns (K-ANP) değerleri FTS, MP ve ATP gruplrı için sırsıyl 2,40±0,09ms, 2,33±0,17ms ve 2,42±0,18ms dir. Norml R-ANP değerleri ise sırsıyl 2,62±0,25ms, 2,14±0,12ms ve 2,37±0,12ms olrk hesplndı. Rostrl bölge ltns değerlerinin isttistik olrk nlmlı olmmkl birlikte MP ve ATP gruplrınd K-ANP değerlerinden dh düşük bulunmsı mesfenin kıs olmsındn vey bun bğlı volüm iletimi vey bşk rtefktlrdn kynklndığını düşündürdü. Elde edilen değerler litertür verilere benzerlik göstermektedir. Bzı çlışmlrd tibil uyrıml kydedilen sğlıklı rt kortikl ltns değerleri 20,53±0,78ms [24] ve 13,9±1,7ms dir [25]. Siytik sinirin stimülsyonuyl elde edilen kyıtt ise kortikl ltns 22,39ms olrk bildirilmiştir [26]. Bu çlışmd elde edilen norml kortikl ltns değerleri FTS, MP, ATP gruplrı için sırsıyl 14,34±0,76ms (n=8), 14,96±2,13ms (n=8), 17,90±1,03ms (n=7) dir. Bu sonuçlr Oğuzhnoğlu ve Kurt un [26] bildirdiğinden küçük olmkl birlikte Hu ve rk. nın [25] sonuçlrın benzerdir. Ltns değerlerinde %10 luk bir rtış vey mplitüd değerlerinde %50 zlm spinl kord defisitini belirlemede sınır olrk kbul edilir [25]. Rostrl ANP ltnsınd isttistik olrk nlmlı bir gecikme belirlenememesine krşın FTS ve MP grubund trvm sonrsı R-ANP ltns değerlerinin trvm öncesine göre %10 un üzerinde rtmsı spinl kordd oluşn hsr yorumlnbilir. Trvm sonrsı R-ANP in ATP grubund sdece 1 olgud elde edilmiş olmsı nedeniyle % değişim hesplnmdı. Anck potnsiyelin olmmsı, hsrın dh şiddetli düzeyde olduğunu gösterir. Trvm sonrsı K-ANP ltns değerlerinde FTS grubund %37,92 rtış görülürken MP grubund ynı bulundu. Bir bşk söylemle FTS grubund trvm lnındn rostrle ileti MP grubun göre dh geç olmktdır. Trvm sonrsı rostrl mplitüd değerleri bütün gruplrd %50 nin üzerinde zlm gösterdi. Gruplrın 72. st değerleri rsındki frk, isttistiksel yönden nlmlı olmmkl birlikte rostrl mplitüd değeri ATP grubund trvm sonrsı değer (0,95±0,15 μv) ve yüzde değişim (%-90,56) çısındn dikkt çekici bulundu. Spinl uyrılmış potnsiyellerde ort vey şiddetli SKH dn sonr görülen hem mplitüd hem de ltns normllikleri, demiyelinsyon ve ksonl hsrın birlikte olduğunu göstermektedir [24]. Yukrıd çıklnn ltns ve mplitüd değerlerinde gözlenen normllikler ve histoptolojik muyene bulgulrı (FTS grubundki bir rt hriç), oluşturuln SKH nın bütün deneklerde demiyelinsyonl birlikte ksonl hsr neden olduğunu göstermiştir. Spinl kordun ventrl kısımlrının yrlnmlrınd önemli bir tnı rcı oln MEP, günümüz rutin uygulmlrınd mnyetik stimulsyonl ypılmktdır [27]. Bu çlışmd Trvmdn önce kydedilen ve referns olrk kbul edilen değerler rsınd isttistiksel olrk nlmlı bir frk yokken, trvmdn sonr kydedilen kortikl ltns, kortikl mplitüd ve SMİZ özellikleri çısındn isttistiksel olrk nlmlı frklr bulunmsı, testin Allen yöntemiyle oluşturuln SKH nın değerlendirilmesinde nlmlı olduğunu düşündürdü. Bu çlışmd trvmdn önce ypıln kyıtlrd kortikl uyrıml 9 olgud (9/30) birleşik ks ksiyon potnsiyeli kydedilememiştir. Kortikl uyrıml elde edilen ltns değerleri incelendiğinde bütün gruplrd isttistik olrk nlmlı rtış görüldü. Kortikl ltns değerinde meydn gelen rtış FTS grubund, MP ve ATP gruplrındn dh yüksek bulundu. Kudl uyrıml elde edilen mplitüd değerleriyle uyumlu olrk kudl ltns değerlerinde de zmnl ve gruplr rsı Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 5

6 herhngi bir frkın görülmemesi, hsr bölgesinin kudlinde desendens yolun etkilenmemiş olduğunu göstermektedir. Sntrl motor ileti zmnı (SMİZ) değeri FTS grubund isttistik olrk nlmlı bir rtış gözlendi. Trvm öncesi SMİZ değerlerindeki gruplr rsı frk nlmlı değilken, trvm sonrsı FTS grubu MP ve ATP gruplrındn düşük bulundu. Bu sonuçlr ATP ve MP gruplrınd spinl kordun motor yollrınd iyileşme olduğun yorumlnbilir. 30mg/kg MPSS uygulnn bir çlışmd, trvm öncesi 63º olrk hesplnn eğimli yüzey testi değeri, hsr sonrsı MPSS grubund (50±1) kontrol grubundn (33±2) dh yüksek bulunmuştur [28]. Eğimli yüzey testinde ATP grubunun 72. st değeri diğer gruplrdn nlmlı derecede yüksek iken MP grubu dh düşük bir derecede, FTS grubu ise ort derecede belirlendi. Bunun ün SKH n bğlı nöroprotektif etkisi ve/vey ks kontrksiyonu ve enerji metbolizmsın oln etkisinden kynklndığı düşünülebilir. Modifiye trlov sklsı, Bsso ve rk. nın tnımldığı (1996) skly göre dh prtik oluşu nedeniyle rt spinl kord trvmlrınd bir çok yzr trfındn kullnılmıştır [5,14,19]. Modifiye trlov sklsı 72. st değerleri gruplr rsınd incelendiğinde FTS grubunun diğerlerinden birz dh yüksek görülmesinin testin subjektif değerlendirmeye bğlı olmsındn kynklnbileceği düşünüldü. Opersyondn sonr hiçbir grupt modifiye trlov sklsı değerinde belirgin bir iyileşme görülmedi. Prmk çm testi ypıln bir çlışmd 50g/cm SKH oluşturuln grupt 4 hft sonr ynı bulunurken (2), 175g/cm SKH oluşturuln grupt trvmdn 4 hft sonr zlm tespit edildi (1) [5]. Bu çlışmd ise trvm sonrsı bütün gruplrd prmk çm testi belirgin zlm gösterdi. Prmk çm testinde ATP grubunun 72. st değeri diğer gruplrdn üstün bulundu. Sonuç olrk kut SKH d ün tek bşın vey diğer nöroprotektif jnlrl birlikte kullnımı konusund doz, uygulm zmnı ve toksisite çlışmlrın gereksinim olduğu knısın vrıldı. histology fter cute spinl cord injury in the rt. Neurol Res 1997;19(3): Shrm HS, Winkler T, Stlberg E, Olsson Y, Dey PK. Evlution of trumtic spinl cord edem using evoked potentils recorded from the spinl epidurl spce. J Neurol Sci 1991;102: Hu Y, Luk KDK, Lu WW, Holmes A, Leong JCY. Prevention of spinl cord injury with time-frequency nlysis of evoked potentils: n experimentl study. J Neurol Neurosurg Psychitry 2001;71: Oğuzhnoğlu A, Kurt T. Findings of somtosensory evoked potentil to stimultion of the scitic nerve in two different rt strins. Exp. Anim. 2001;50(5): Pom R, Prent JM, Holmberg DL, Prtlow GD, Monteith G, Sylvestre AM. Correltion Between Severity of Clinicl Signs nd Motor Evoked Potentils After Trnscrnil Mgnetic Stimultion in Lrge Breed Dogs with Cervicl Spinl Cord Disese. J Am Vet Med Assoc 2002;221: Holtz A, Nystrom B, Gerdin B. Effect of methylprednisolone on motor function nd spinl cord blood flow fter spinl cord compression in rts. Act Neurol Scnd 1990;82(1): Kynklr 1. Ttor CH, Fehlings MG. Review of the secondry injury theory of cute spinl cord trum with emphsis on vsculr mechnisms. J Neurosurg 1991;75(1): Berg RJ, Rucker NC. Pthophysiology nd medicl mngement of cute spinl cord injury. Comp Cont Ed 1985;7(8): Goldberger ME, Bergkmn BS, Vierck CJ, Brown M. Criteri for Assesing Recovey of Function fter Spinl Cord Injury: Behviorl Methods. Exp Neurol 1990;107(2): Snde RD. Rdiogrphy, Myelogrphy, Computed Tomogrphy nd Mgnetic Resonnce Imging of the Spine. Vet Clin North Am Smll Anim Prct 1992;22(4): Gle K, Kersidis H, Wrthll JR. Spinl cord contusion in the rt: behviorl nlysis of functionl neurologic impirment. Exp Neurol 1985;88(1): Hoerlein BF, Redding RW, Hoff EJ, McGuire JA. Evlution of dexmethsone, DMSO, mnnitol, nd solcoseryl in cute spinl cord trum. J Am Anim Hosp Assoc 1983;19: Winkler T, Shrm HS, Stlberg E, Olsson Y. Indomethcin, n inhibitor of prostoglndin synthesis ttenutes ltertion in spinl cord evoked potentils nd edem formtion fter trum to the spinl cord: n experimentl study in the rt. Neuroscience 1993;52(4): Khn T, Hvey RM, Syers S, Ptwrdhn A, King WW. Animl Models of Spinl Cord Contisuon Injuries. Lb Anim Sci 1999;49(2): Ishikw M, Ymguchi N, Bertlnffy H, Tmur K, Ohir T, Tkse M et l. Fundmentl Electrophysiologic Investigtion of Spinl Cord Refrctory Period of Feline Conductive Spinl Cord Evoked Potentil. J Clin Neurophysiol 1997;14(4): Ducker TB, Zeidmn SM. Spinl cord injury. Role of steroid therpy. Spine 1994;19(20): Benton LR, Ross CD, Miller KE. Spinl Turine Levels re Incresed 7 nd 30 Dys Following Methlyprednisolone Tretment of Spinl Cord in Rts. Brin Res 2001;893: Hrkem JM, Chudry IH. Mgnesium-denosine triphosphte in the tretment of shock, ischemi, nd sepsis. Crit Cre Med 1992;20(2): Nlos M, Asfr P, Ichi C, Rdermcher P, Leverve XM, Fröb G. Adenosine triphosphte-mgnesium chloride: relevnce for intensive cre. Intensive Cre Med 2003;29: Zhng Z, Krebs CJ, Guth L. Experimentl nlysis of progressive necrosis fter spinl cord trum in the rt: etiologicl role of the inflmmtory response. Exp Neurol 1997;143: Zileli M, Tniguchi M, Cedzich C, Schrmm J. Vestibulospinl evoked potentil versus motor evoked potentil monitoring in experimentl spinl cord injuries of cts. Act Neurochir (Wien) 1989;101: Schrmm J, Kruse R, Shigeno T, Brock M. Experimentl investigtion on the spinl cord evoked injury potentil. J Neurosurg 1983;59: Frooque M. Spinl cord compression injury in the mouse: presenttion of model including ssessment of motor dysfunction. Act Neuropthol 2000;100: Yu K, Rong W, Li J, Ji L, Yun W, Yie X et l. Neurophysiologicl evidence of spred upper motor conduction fibers in cliniclly complete spinl cord injury: disomplete SCI in rts. J Neurol Sci 2001;189: Kptnoğlu E, Beşkonklı E, Okutn O, Sürücü HS, Tşkın Y. Effect of mgnesium sulfte in experimentl spinl cord injury: evlution with ultrstructurl findings nd erly clinicl results. J Clin Neurosci 2003;10(3): Kptnoğlu E, Beşkonklı E, Solroğlu I, Kılınc A, Tşkın Y. Mgnesium sulfte tretment in experimentl spinl cord injury: emphsis on vsculr chnges nd erly clinicl results. Neurosurg Rev 2003;26: Lee BH, Lee KH, Yoon DH, Kim UJ, Hwng YS, Prk SK et l. Effects of methylprednisolone on the neurl conduction of the motor evoked potentils in spinl cord injured rts. J Koren Med Sci 2005;20(1): Fden AI, Jcobs TP, Ptrick DH, Smith MT. Megdose corticosteroid therpy following experimentl trumtic spinl injury. J. Neurosurg 1984;60: Koyngi I, Ttor HC. Effect of single huge dose of methylprednisolone on blood flow, evoked potentils, nd Journl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 6