Sinhala (resmi ve ulusal dil) 74%, Tamil (ulusal dil) 18%, diğer 8%, İngilizce kamuda yaygın olarak ve nüfusun da %10 u İngilizce konuşabilmektedir.

Transkript

1 SRİ LANKA Temel Sosyal ve Ekonomik Göstergeler Nüfus Dil Yönetim 19,9 milyon Sinhala (resmi ve ulusal dil) 74%, Tamil (ulusal dil) 18%, diğer 8%, İngilizce kamuda yaygın olarak ve nüfusun da %10 u İngilizce konuşabilmektedir. Cumhuriyet (Demokratik Sosyalist Sri Lanka Cumhuriyeti) Başkanı: Chandrika Bandaranaike KUMARATUNGA (12 Kasım 1994 ten Devlet itibaren); not: Mahinda RAJAPAKSE (6 Nisan 2004 ten itibaren) başbakandır; devlet başkanı ülkenin ve hükümetin de başkanıdır Din Budist 70%, Hindu 15%, Hıristiyan 8%, Müslüman 7% (1999) Halk Sinhalese 74%, Tamil 18%, Moor 7%, Burgher, Malay, ve Vedda 1% GSYİH 73.7 milyar ABD $ (2003 tahmin) GSYİH/kişi 3,700 ABD $ Büyüme Oranı % 5.9 (2003) İhracat 5.27 milyar ABD $ (2003) İthalat 6.63 milyar ABD $ (2003) Nüfus artış hızı 0.81% (2004 tahmini) Enflasyon %6.3 (2003), %7.4 (2004) Para Birimi Sri Lanka Rupee si (SLR) Yüzölçümü 65,610 kilometrekare Başkent Colombo, (not: Sri Jayewardenepura Kotte resmi başkenttir) Başlıca şehirleri Colombo (capital) 2,266, Kandy 1,288, Gampaha 2,077, Kalutara 1,069 Kurunegala 1,461, Ratnapura 1,020. Döviz kuru 1 ABD $ = 101,2 SLR (2004 ortalaması) Genel Ekonomik Durum Sri Lanka ekonomisi büyük ölçüde iç ticarete bağımlıdır. Toptan ve perakende satışlar tek başına en büyük sektör konumunda olup GSYİH nın % 21 ini oluşturmaktadır. Birleştirilmiş olarak verilen hizmetler sektörü (ulaştırma, iletişim, mali hizmetler ve turizm) GSYİH nın %50 sini oluşturmaktadır. En dinamik alt sektör telekomünikasyon olup yılları arasında çift basamaklı büyüme kaydetmiştir. Mali sektör de sağlıklı büyüyen bir sektör konumundadır. İmalat sanayii ihracatının payında 2000 yılındaki % 17.4 ten 2003 yılında % 16.4 e düşüş görülmüştür. İhracata dayalı özel sektör fabrikaları imalat sanayiinin çıktılarının % 95 ini oluşturmaktadır. Üretimin tabanında gıda ve içki ile kimyasallar ve kauçuk bazlı mallar önemli yer tutmakla birlikte sektörde ağırlık giyim sanayiinden oluşmaktadır. Tarım sektörü son yıllarda önemi azalma göstermekle birlikte halen ekonominin önemli belirleyici alanlarından olup GSYİH nın beşte birini ve toplam çalışan işgücünün üçte ikisini oluşturmaktadır. Dolaylı olarak bu sektörün önemi tarım sektörünün imalat ve hizmet sektörleri ile ilişkisi nedeniyle rakamlarda göründüğünden daha fazladır. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

2 Özelleştirme kamu kesiminin imalatta büyüklüğünün azalmasını sağlamakla birlikte ülkede kamu kesimi hala mali sektör ile kamu hizmetleri alanında baskın konumda ve sağlık ve eğitim sektörlerinde ise hemen hemen monopol konumdadır. Toprak işleme konusunda kamu kesimi toprakların %90 ına sahiptir. Sri Lanka Asya da kamu çalışanı oranı en yüksek ülke konumunda olup çalışan nüfusun % 12 si kamu kesiminde yer almaktadır. Bu rakam Pakistan da % 8 ve Hindistan da ise %4.7 dir. Kamu çalışanları harcamaları ve büyük politik kuruluşlar GSYİH nın %10 civarında paya sahiptir. Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler, 2003 Sri Lanka Hindistan Pakistan Singapur Bangladeş GSYİH (Milyar ABD $) Kişi Başına Milli Gelir (ABD$) , Kişi Başı Milli Gelir (ABD$,PPP) 3,346 2,690 1,970 27,860 1,270 Tüketici Fiy. Enflasyonu (av;%) Cari İşlemler Den. (milyar $) Cari İşlem Dengesi (% GSYİH) İhracat, fob (Milyar ABD $) İthalat (Milyar ABD $) Dış Borç (Milyar ABD $) Dış Borç Hizmet, ödenen (%) Kaynak: Economist Intelligence Unit, ülke verileri. Ekonomi Politikaları Kısa vadede ekonomi politikası Tsunami ile yıkıma uğrayan alanların yeniden inşa edilmesine odaklanmaktadır. Fakat, 2005 için bazı ana gelişme girişimleri duyurulmuş olup bütçenin yılın ikinci çeyreğinden itibaren momentum kazanacağı, buna hizmet sektöründe yeni bir bankanın kurulmasının dahil olduğu ve bu bankanın gelişme ihtiyacı bulunan KOBİ ler ile kırsal altyapı projelerinde artan harcamaların fon destek ihtiyaçlarının karşılanması amacında olduğu bildirilmektedir. Kamu İktisadi işletmelerinin özelleştirilmesi reformunun yılın ikinci yarısından itibaren hız kazanacağı ve mümkün özelleştirmelerin yapılacağı planlanmaktadır. Fakat tartışmalı politika uygulamalarının büyük ölçüde Devlet Başkanı ile Janatha Vimukthi Peramuna (JVP) arasındaki ilişkilere bağlı olduğu ve ayırımın tsunamiden sonra daha fazla gün ışığına çıkmakta olduğu gözlenmektedir. Ekonomik Büyüme Ekonomik büyüme 2004 ün son çeyreğinde muhtemelen hız kesmeye başlamış olup politik gerginlikler taşımaktadır. Ayrıca, tüketici talebi de artan enflasyonla aşınma göstermektedir. Verilen bu faktörlerle, GSYİH nın 2004 te %5.3 oranında gerçekleşmesi tahmin edilmektedir. Tsunaminin etkilerinden biri de hizmetler sektöründe büyümenin 2005 yılının ilk yarısında azalması ve sonuç olarak yıl sonunda GSYİH da büyümenin %4.6 ya gerilemesi beklenmektedir. Her şeye rağmen bu büyüme oranı Economist Intelligence Unit in Şubat 2005 teki tahmini olan %4.3 ün üzerindedir. Varsayım olarak tsunaminin ardından yeniden yapılanma 2005 te sabit yatırımlarda güçlü büyüme gözlenecek ve bunda dış sermaye akışının rolü olacaktır. Bu durum felaketin ulusal hesaplarda özel tüketim ve hizmet ihracının büyümesi üzerindeki negatif etkilerinin giderilmesine yardımcı olacaktır. Diğer bir varsayım da turizm sektörünün 2005 ikinci yarısından itibaren normale döneceği ve birçok önemli otelin şubat İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

3 2005 ortası itibariyle yeniden yapılanmaya başladığı ve 2006 da bu işlerin tamamlanacağı şeklindedir. Projeksiyon Özeti 1 ( farklı olduğu belirtilmedikçe, %) 2003a 2004b 2005c 2006c Reel GSYİH büyüme Endüstriyel Büyüme Tarımsal Üretim Büyüme İşsizlik oranı (av) Tüketici Fiyatları enflasyonu (averaj) a Tüketici Fiyatları enflasyonu (yıl sonu) a Kısa Vade interbank oranı Kamu dengesi (% of GSYİH) 7.0b Projeksiyon Özeti 2 (farklı olduğu belirtilmedikçe, 2003a 2004b 2005c 2006c %) Kamu Den., hibe vs. hariç.(% of GSYİH) Mal İhracatı fob (milyar $) Mal İthalatı fob (milyar $) Cari İşlemler Dengesi (milyar $) Cari İşlemler Dengesi (% GSYİH) Dış Borç (yıl sonu milyar $) 10.6b Kur oranı SLRs:US$ (ortalama) a a Gerçek b Economist Intelligence Unit tahminleri. c. Economist Intelligence Unit projeksiyonu Enflasyon ve Kur Ekonominin 2006 yılında %6 oranında büyüme göstereceği beklenmektedir. Colombo Tüketici Fiyat Endeksi (CCPI) 2004 yılı ortasından itibaren artış trendine girmiş olup kısmen ülkenin birçok bölgesinde yılın büyük bir bölümünde görülen kuraklıktan etkilenen yerel gıda üretimi üzerindeki olumsuz etkiden kaynaklanmaktadır. Bu eğilim Sri Lanka Rupesi nin ABD $ karşısında değer yitirmesi ile daha kötü hale gelmiş olup petrol fiyatlarının uluslararası alanda arttığı döneme denk gelmiştir. Hükümet aynı zamanda petrol yan ürünlerinin fiyatlarını da düşürmeye başlamış ve fiyat artışları tüketiciye yüklenmeye başlamıştır. Bu durum taşımacılık maliyetleri üzerinde yıllarında artış baskısı yaratacaktır. Bu iki yıl içinde ayrıca artan elektrik fiyatları ve ithalat vergileri ve inşaat ile ilgili hammadde maliyetlerindeki artış ile enflasyonun daha da artmasına neden olacaktır.fakat ekonomide gıda sektörünün ağırlığı ve tarım sektöründeki toparlanmanın bu olumsuz etkileri dengeleyeceği beklenmektedir. Enflasyon 2003 yılındaki % 6.3 oranından 2004 yılında % 7.4 oranına yükselmiştir yılında hafif bir azalma ile % 7.4 e düşmesi ve ardından 2006 yılında da %5.8 e gerilemesi beklenmektedir. Sri Lanka Rupesi 2004 yılının büyük bir bölümü süresince ABD $ karşısında değer kaybetmiştir.fakat Tsunami sonrasında yardım gelirleri nedeni ile güçlenmiştir. Fakat bu güçlenmenin geçici olduğu beklenmektedir. Sri Lanka Rupesi nin 2004 yılındaki SRL: 1 ABD $ seviyesinden 2006 yılı sonuna kadar SLR: 1 ABD $ seviyesine gerilemesi beklenmektedir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

4 Ekonomik Performans Reel GSYİH büyüme oranı aralığında ortalama %4 olarak gerçekleşmiştir. Geçmiş yıllara oranla birçok dönemlerde özellikle iç savaşın da etkisiyle gerilemeler karşısında bu oldukça iyi bir performans olarak değerlendirilmektedir ve 2000 yılları haricinde Sri Lanka ekonomisi %6 nın üzerinde büyümeyi yakalayamamıştır yılında artan iç savaş politik ve ekonomik belirsizliği artırmış ve ekonomik reformların yavaşlamasına neden olarak potansiyelin altında büyümeye neden olmuştur. Büyümeyi engelleyen diğer faktörler büyük ve verimsiz kamu kesimi, engellenemeyen kamu açıkları, tarım üretkenliğinde yavaş iyileşme, finans kesiminde verimsizlikler ve altyapı olanaklarındaki yetersizlikler olarak sıralanabilir. Şok etkisi yaratan dış etkenlerin de ihracatta önemli etkisi olmuştur. ABD ye 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra bölgede turizm olumsuz etkilenmiş ve yıllarında ihracattaki talepte durgunluğa yol açmıştır. Ülkenin havaalanına Temmuz 2002 de yapılan bir saldırı da zaten sorun yaşamakta olan turizm sektörünü ve alan hizmetleri işlemlerini iyice baltalamıştır. Yatırımcıların da dolaylı olarak güven açısından olumsuz etkilenmesi potansiyel yatırımların askıya alınmasına yol açmıştır. Barışın Ekonomik Getirileri Ekonomide hala söz verilmiş olan barış hisse kazançları test edilmesine rağmen, iç ekonominin canlanması ve pazara olan güven dahil barışın ekonomik getirileri konusunda şüphe yoktur. Savaş risk sigorta ödemelerinin kalkması ile liman çıkışları emsalsiz seviyelere yükselmiştir. İletişim ve mali sektörün içeriği kuzey ile doğunun açılması ile birlikte genişlemiştir. Kuzeye ve doğuya açılan ana karayolu mahrumiyet bölgelerinin kabarmış olan talepleriyle daha fazla mal ve faktör hareketliliği yaratmıştır. Tarımsal faaliyetlerin bulunduğu yerden daha ileri gitmesi tarımsal ürünlerinde artış getirmiş, aynı zamanda balıkçılık avlanma sürelerinin artırılması da bu ürünlerin üretiminde artış sağlamıştır. Yatırımcılar tarafından oluşan güven doğrudan yabancı yatırımlara bakılarak da görülebilmekte olup 2002 yılında 230 milyon ABD $ ına ulaşmıştır. Nicelik olarak sağlanan en önemli faydalardan birisi de savunma harcamalarında gerçekleşmiştir. Nominal olarak savunma harcamaları için hazırlanan bütçe 100 milyar SLR olmakla birlikte gerçekleşen rakam 60 milyar SLR olmuştur. Ayrıca, azalan savunma ithalatı kur üzerinde de olumlu etki yaratmıştır. Yardım sözlerine itaat eden barışı destekleyici bağışlarda artış gerçekleşmiştir. Mal ve hizmet ihracatı genel olarak en hızlı büyüyen GSYİH unsurları olmuştur. Büyüme arasında %4.7 olarak iyi bir şekilde gerçekleşmekle birlikte ihracat 2001 yılında %5.3 daralmış ve dünyadaki ticarette azalmaya ve turizm sektöründeki gelişmelere paralel hareket etmekle birlikte 2002 yılında %6.3 oranında birikmiş dış taleplerle beraber artmıştır. Ürün bazında ihracatın tabanı hala dar olup, Sri Lanka ekonomide büyüme için çay ve giyim eşyası ihracatına bağımlıdır. Kırsal tarımsal alanda hafif büyüme ve reel harcanabilir gelirlerdeki erime (yüksek dolaylı vergiler ve nispeten yüksek enflasyon nedeniyle) özel tüketimi sınırlamıştır. Kamu tüketimindeki büyüme mali açıkların da bir yansıması olarak 2002 ve 2003 te alınan tedbirlerle sıkılaştırılarak azaltılmıştır yıllarındaki yatırımlar GSYİH nın ortalama %25.3 ü şeklinde gerçekleşmiştir. Özel sektör tarafından baskın konumda olan Sri Lanka imalat sektörü yılları arasında ortalama %3.2 oranında büyümüş ve ekonomik büyümenin ana unsurlarından İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

5 biri olmuştur. Hizmetler sektörünün yılları arasında %4.9 oranında büyümesi kamu hizmetleri, iletişim ve mali sektörlerdeki büyüme ile gerçekleşmiştir. İhracat ve ithalatın ülke ekonomisindeki ağırlıklı konumu hizmet sektöründeki büyümenin global pazarlardaki gelişmelere karşı hassas olması durumunu getirmektedir. Tarım sektörü en geniş istihdamın bulunduğu sektördür ve GSYİH nın büyümesinde kuvvetli rol oynamaktadır. Sektördeki yavaş büyüme, üretken olmayan üretim ve yetersiz yatırım son yıllarda ekonomik performansın bütün olarak yavaş kalmasına yol açmıştır. GSYİH (% reel Değişim; 1996 fiyatlarıyla), 2003 Yıllık ortalama Tarım Madencilik, taş ocakçılığı İmalat İnşaat Hizmetler GSYİH Kaynak: Sri Lanka Merkez Bankası, Faaliyet Raporu, Bölgesel Gelişme Kırsal kesimde yetersiz altyapı gelişimi, sanayi ve mali sektörlerin dengesiz coğrafi dağılımı ve ana liman ve havaalanlarına yakınlığı ve tarım sektöründeki zayıf gelişme büyümeden sağlanan faydalarda bölgeler arası dengesizliklere yol açmıştır. Liman ve hava alanlara yakınlığı nedeniyle batı bölgeleri GSYİH nın %46 sını, sanayi sektörünün %55 ini ve hizmetler sektörünün de %57 sini üretmektedir. Batı bölgelerde yaşayanların gelir düzeyi daha yüksek olup bunu Kuzey Batı ve Güney kesim izlemektedir. Kuzey ve Doğu kesimler de en fakir bölgelerdir. Güney, Orta ve Kuzey batı ile Sabaragamuwa bölgeleri bitkisel üretim, balıkçılık ve diğer tarımsal faaliyetlerin yoğunlaştığı bölgeler olup tarımsal üretimin %59 unu temin etmektedir. Sanayi ve hizmetlerde işgücü üretkenliğinin en yüksek düzeyde olduğu yer de Batı bölgesidir. Ekonomide Önemli Sektörler Tarım Tarımsal üretimde üç ana bitki çeşidi yetiştirilmekte olup bunlar çay, coconut ve kauçuktur. Bunlar içinde sadece çayda gerçek anlamda üretim artış potansiyeli bulunmaktadır. Çay üretimi 1995 yılında özelleştirilmiş ve her yıl üretim en üst seviyelere yükselerek ardı ardına rekorlar yaşanmış ve 2000 yılında 300 milyon kg seviyesi aşılmıştır. Ancak, 2001 yılında durum tersine dönmüş ve sert bir kuraklık sonucunda üretim %3.5 azalarak 295 milyon kg a gerilemiştir. Fakat, 2002 yılında iyi giden hava koşulları ile toparlanmış olan üretimde yeni rekor 310 milyon kg olarak gerçekleşmiş, 2003 yılında ise üretim yine iyi bir seviye olarak kabul edilen 303 milyon kg olarak gerçekleşmiştir. Sri Lanka çay ihracatında dünya lideri konumundadır ve ABD nin Orta Doğu da Irak savaşının talebin düşmesine neden olduğu 2002 yılları haricinde çay ihracatı devamlılığı İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

6 olan bir şekilde artış göstermiştir. Rupe üzerinden sürekli bir kazanç olmakla birlikte yıllarında Rupenin dolar karşısında değer kaybetmesi ile net kazançlarda azalma olmuştur. Rusya ve diğer CIS ülkeleri Sri Lanka dan en çok çay ithalatı yapan ülkelerdir. Bunu BAE, Suriye ve Türkiye izlemektedir. Sri Lanka da kauçuk üretiminin üçte ikisi ve coconut üretiminin dörtte üçü küçük işletmelerin elinde bulunmakta ve sonuç olarak dönemi geçmekte ve ihmal doğmakta ve bu grup üretimde ölçek ekonomisi ve yatırım için ihtiyaç duyulan fonların yaratılmasında mahrum kalmaktadır. Kauçuk üretimi geriye dönük olarak uzun vadeli bir küçülme eğilimi göstermiştir yılında 87.6 milyon kg olarak gerçekleşen üretim son 51 yılın en düşük seviyesi olarak kaydedilmiş ve bunun da ötesinde izleyen 2001 yılında 86.2 milyon kg a düşmüştür. Ancak, yüksek uluslararası fiyatlar 2002 yılında üretimin tekrar artmasına yol açmış ve 90.5 milyon kg üretim yapılmış, bu rakam 2003 yılında daha da artarak 92 milyon kg a ulaşmıştır. Azaltılan gübreleme uygulamaları kazançların diğer kauçuk üreticisi ülkelerin yarısı seviyesine kadar düşüşüne neden olmuştur. Son yıllarda kauçuk ağacı ile ticari gelişme amacıyla toprağa artan talep kauçuk üretimi için ekim alanlarının azalmasına, yeni veya tekrar üretim alanlarında da caydırılmaya yol açmıştır. Kauçuk ürünleri endüstrisi tarafından döneminde kauçuğa artan iç talep doğal kauçuk ihracatının düşmesine neden olmuştur. Coconut üretiminde 2000 yılında rekor üretim olan 3.1 milyar nut rakamı ertesi yıl kuraklığın etkisiyle 2.8 milyar nut seviyesine düşmüştür. Bunu izleyen yıllarda 2002 yılında 2.4 milyar nut, 2003 yılında da 2.6 olarak gerçekleşmiştir. Coconut üretimindeki daralmayı market fiyatlarında keskin artış izlemiş ve kuru coconut endüstrisinde krizin hızlanmasına yol açmıştır. Coconut ihracatında Filipinlerin ardından ikinci konumda olan Sri Lanka da kriz nedeniyle kapanmak durumunda kalan tesislerin kapanmalarını engellemek maksadıyla hükümet tarafından bazı tedbirler alınmaya ve ihracata dayalı diğer sektörleri canlandırmaya yönelmiş ve sofralık yağ ithalatında ödenekler artırılmıştır. Son birkaç yılda yükselen iç talep ve üretimin üçte ikisinden fazlasının içeride tüketilmesi nedeniyle coconut ihracatında anlamlı bir artışa engel olunmuştur. İşlenmemiş pirinç üretimi tarım sektöründe fabrikasyon olmayışının ağırlıklı nedeni olup toplam tarımsal üretimin beşte birini oluşturmakta ve tarımsal üretimin önemli bir belirleyicisi konumundadır yılından sonra devam eden iyi hava koşulları bu tür pirinç üretiminin sürekli artmasını sağlamış ve 1999 da 1995 ten sonra en yüksek rakam olan 2.9 milyon tona ulaşılmıştır yılındaki kuraklık nedeniyle üretim 2.7 milyon tona gerilemiş fakat 2002 de tekrar artarak 2.7 milyon tona 2003 te de 3 milyon tona yükselmiştir.bu durumu kuzeyde ve doğuda pirinç üretimine ayrılan alanların genişletilmesini de yansıtmaktadır. Üretimin sürekli iyileştirilerek Tayland ve Filipinler deki seviyeye ulaşılmasına rağmen yüksek üretim maliyetleri bir sorun durumundadır. Temel Tarımsal Mahsul Üretimi, 2003 Çay (milyon kg) 303 Kauçuk (milyon kg) 92 Coconut (milyon nut) 2,562 Pirinç (Paddy) ('000 ton) 3,071 Kaynak: Sri Lanka Merkez Bankası, Faaliyet Raporu, 2003 İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

7 Sanayi Sektörü, 2003 (1990 sabit fiyatları) milyar SLR Toplam içinde% Toplam Üretim 220, Tekstil, Giyim & Deri 86, Gıda, İçki & Tütün 50, Kimyasallar, Kauçuk & Plastik Ürünler 43, Toplam İmalat Sanayi İhracatı 383, Tekstil & Giyim 248, Kaynak: Sri Lanka Merkez Bankası, Faaliyet Raporu, Madencilik ve Yarı İşlemecilik Madencilik GSYİH da %2 gibi küçük bir paya ve ihracatta da aynı orana sahip olmakla birlikte özellikle mavi safir değerli taş ihracatı Sri Lanka için bir prestij ürünü olarak kabul edilmektedir yılında ABD en büyük değerli taş ithalatçısı konumda olmuştur. Japonya, Hong Kong ve Tayland diğer büyük pazarlardır. Asya mali krizi yıllarında değerli taş ihracat gelirlerinin düşmesine neden olmuş fakat izleyen yılda etkileyici bir toparlanma gözlenmiş ve ABD doları bazında % 52 oranında artış olmuş ve 93 milyon $ a ulaşılmıştır. Sri Lanka nın ana ihraç pazarlarındaki ekonomi zafiyetinin bir yansıması olarak 2001 yılında %12 lik düşüşün ardından bunu izleyen 2002 yılında kazançlar ABD $ bazında %4 oranında artmış görülmüştür. Sri Lanka nın özel sektör ve kamu işletmeleri tarafından madenciliği yapılan grafit, ilmenite ve mineral kum rezervleri bulunmaktadır. Madencilik 1995 yılında yabancı yatırımlara açılmış fakat içeride çevre konusunda hassasiyeti bulunan çevrelerin aktiviteleri ve ç direnç nedeniyle projelerin gündemden kaldırılmasına neden olunmuştur. İmalat İmalat sanayiindeki esneklik özel sektörün büyüyen baskınlığından kaynaklanmaktadır. Özel sektör payı 1990 lı yıllar boyunca %90 civarına ulaşmıştır. Ceylon Petroleum şirketinin (kamu 3sektöründe % 90 üretime sahip). her iki yılda bir 6 hafta bakım nedeniyle kapalı olmakta ve kamu sektörünün üretim çıktıları dalgalanma göstermektedir. İmalat ekonominin en hızlı büyüyen sektörlerinden birisi olup arasında ortalama %7.2 büyümüştür. Modern ekipman ve ileri teknoloji işlemleri için yapılmış olan yatırım, üretim kapasitesini kısmen de olsa artırmış ve verimliliğin gelişmesine olanak sağlamıştır. Fakat, 2001 yılında global ekonomik yavaşlamanın yol açtığı keskin daralma ile imalat sektörü %4.2 oranla son yirmi yıl içinde ilk daralmasını yaşamıştır. Bunu 2002 yılında uluslararası talepteki kısmi toparlanma sayesinde zayıf bir toparlanma (üretim çıktıları %2.2 oranında artmış) ve ardından 2003 yılında %4.4 ük bir artış izlemiştir. Endüstrinin tabanının sadece tekstil ve giyim, gıda ve içki, kimyasallar, petrol ve kauçuk ürünleri şeklinde dar bir yapıya oturmuş olması temel bir zayıflık oluşturmaktadır. Bu üç kategori birlikte üretimin %85 ini ve 2002 yılında imalat sanayiinde büyümenin %82 sini oluşturmaktadır. Diğer bir zayıf nokta da imalat sanayisinin ithalata olan ağır bağımlılığı olup, üretim maliyetlerinin uluslararası piyasalarda fiyat ve kur değişmeleri karşısında hassas konuma gelmesine yol açmasıdır. Üçüncü olarak sıralanan gruptaki kimyasallar, petrol ve kauçuk ürünleri en yüksel ithalat bağımlılığına sahip olup yaklaşık %80 civarındadır. Gıda ve içki sektöründe katma değer %45 oranla en yüksek seviyededir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

8 Giyim Sanayisi Giyim sanayisinin gelişmesi Sri Lanka için bir başarı hikayesidir. Giyim sanayisi bugün istihdamın %35 ine, üretim çıktılarının %40 dan fazlasına ve toplam ihracatın da %50 den fazlasına sahiptir. Sektörün önündeki en büyük zorluk 2005 yılı sonunda kota bazlı sistemi sona erdirip uluslararası rekabete daha şiddetli maruz kalmaya yol açacak olan Multi Fibre Anlaşması nın sonlanmasıdır. Mevcut serbest ticaret anlaşmaları ve ABD ile Meksika tarafından Afrika ve Karaib ülkelerine verilen bazı özel tavizler ile Çin ve Doğu Avrupa daki ucuz maliyetli üreticilerden artan tedarik zaten bazı Pazar kayıplarına yol açmış durumdadır. Her şeye rağmen, bu meydan okumaların karşısında durmak üzere sanayinin yeniden yapılanmaya başlamasına ilişkin önemli gelişmeler bulunmaktadır. Örneğin; 1990 lı yılların ortalarından beri kota bağımlı üretimden kaçınma eğilimi gözlenmektedir. Giyim sanayisi bir gecede kurulmuş bir sektör olmayıp yaklaşık 50 civarında firma üretimin %50 sinden fazlasını gerçekleştirmekte, en üst seviyede bulunan %12 oranında firma ihracatın %72 sini gerçekleştirmekte ve istihdamın %62 sini elinde tutmaktadır. Üreticiler müşteriler ile sıkı pazarlama bağları kurmuş durumda olup kota bağımlılığı olan segmentlerden ziyade yüksek değerli markalara yönelmiş durumdadırlar. Çin ve Hindistan gibi bazı rakiplere göre Sri Lanka da işgücü standartları ve çalışma koşulları çok daha ileri seviyede olup sektöre güç vermektedir. Ayrıca hükümet de sanayinin desteklenmesinde daha aktif duruma gelmektedir. Örneğin, 2001 yılında AB ile kota sınırlamalarının kaldırılması ve 2002 yılında da ABD ile serbest ticaret anlaşması görüşmelerini başlatmıştır. Son olarak üretimin yaklaşık %50 sini elinde tutan küçük firmaların çoğunlukla büyükler tarafından taşeron olarak kullanılması veya yutulması durumu ortaya çıkacağı ve kayıpların %20 civarında olacağı beklenmektedir. Güçlükler olarak da; güçlü bir ham madde tabanından yoksun olmak (kumaş ve aksesuarların yaklaşık %85 90 ı ithal edilmektedir), Teslim sürelerinin uzun olması (örneğin ABD pazarına varış 90 gün sürmekte, Meksika da bu süre 30 gündür), ihraç pazarlarındaki çeşitliliğin sınırlı olması (ihracatın %90 ı AB ve ABD pazarlarına yapılmakta, Japonya pazarı için girişimlerden sonuç alınamamış durumdadır), rakiplerin (Doğu Avrupa, Çin ve Bangladeş, Vietnam gibi Asya ülkeleri) işgücü verimliliğinin daha fazla maliyetlerinin de daha az olması Sri Lanka nın rekabet gücünün erimesine yol açmaktadır. Sanayinin Görünümü Sri Lanka nın 2005 yılı sonrasında endüstriyel performansının üretim kabiliyeti ile ürün kalitesini nasıl pazarlayacağına bağlı olduğu öngörülmekte, anahtar konunun da yüksek değerli ürünlerin nich pazarlara yönelmesi olduğu belirtilmektedir. Büyük bir olasılıkla verilen pozitif gelişmelere bağlı olarak endüstride fırtınalı günler yaşanacağı ve artan rekabet karşısında başarılı olunacağı öngörülmektedir. Sri Lanka ihracata dayalı sanayileşme stratejisi izlemektedir. İhracatta geniş bir teşvik yelpazesi bulunmakta olup buna düşük vergi oranları, vergi tatilleri ve ihracat sektörleri için ham madde ve sermaye mallarının gümrüksüz ithali dahildir. Tarifelerin giderek rasyonel hale getirilmesi ve koruma seviyesinin azaltılması çimento ve tekstil gibi bazı ikame sektörleri zorlayacak şekilde etkilemiş olmakla birlikte işlenmiş gıda, deterjanlar ve fabrikasyon metal ürünleri gibi sektörler bu durum karşısında kendini kanıtlayarak ithalata karşı etkin rekabet göstermiştir. Giyim sanayisinde bazı yatırımlar haricinde imalat sanayisinde yatırımlar son yıllarda yavaşlamıştır. Yabancı yatırımcılar hassas politik çevreler tarafından yıpratılırken (etnik çatışma ve karşıt parti gerilimleri nedeniyle) yüksek kredi maliyetleri ve tahmin edilemeyen İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

9 faiz oranları rejimi de yerli yatırımları yavaşlatmıştır. Zorlayıcı iş yasaları hüviyetiyle sınırlayıcı işgücü piyasası üretimin genişlemesinin önünde ek bir yıpratıcı etken olarak görülmektedir. Yatırım maliyetlerinin artmakta olması (yakıt, elektrik, liman ve gümrük işlemleri ödeme oranları) ayrı bir olumsuz faktör teşkil etmektedir. İnşaat İnşaat sektörü düşük bir performans göstermiştir. Gerçek büyüme 1998 yılındaki %7.1 seviyesinden yıllarında ortalama %4.8 seviyelerine gerilemiş, 2001 yılında %2.5 seviyesine düşmüş ve 2002 yılında %0.8 oranında daha daralma göstermiştir. Bu düşük performans yıllarında konutlara artan talebin karşılanmasından daha ziyade kamu yatırımlarında (özellikle büyük altyapı projelerinde) yaşanan dar boğaz ve özel yatırımlarının büyümesindeki azalmayı yansıtmaktadır. Özel sektör talebindeki artış ile 2003 yılında büyüme geri dönmüş ve %5.5 olarak gerçekleşmiştir. Ülkede 400,000 adet konut açığı olduğu tahmin edilmektedir. Kamu sektörü daha ziyade düşük ve orta gelir grubunun ihtiyaçlarına yönelik ağırlıklı olarak da kırsal kesimde programlar yürütmektedir. Özel sektör daha ziyade kentsel kesimde yüksek gelir grubunun konut ihtiyacı ile imalat sanayisine yönelmiştir. Vergi teşvikleri ve artan konut finansman temin imkanları konuta talebi artırmış fakat arsa sıkıntısı (öncelikle kentsel alanlarda) ile birleşen sorunsuz tapu temin güçlükleri hala sorun teşkil etmektedir. Mali Hizmetler Sri Lanka mali hizmetler sektörü tesis sayısı ve sunulan hizmet alanı açısından son yıllarda hızlı büyüme göstermiştir. Sektörün sistematik istikrarı ve liberalleşmesi yolunda 2002 ve 2003 yılının başlarında önemli adımlar atılmıştır. Sigortacılık hizmetleri ikinci kamu şirketinin de satışıyla tamamen özelleştirilmiştir. Mali sektörde bankacılık sektörü ağırlıklı konumda olup varlıkların %57sine sahiptir. Bu rakam Hindistan da %35 dir. Yüksek faizler bir zayıflık olarak görülmektedir. Bankacılık sektörü yapısal değişime gitmektedir. Satın alama ve birleşmeler, stratejik ortaklıklar ticari bankalar ile diğer mali hizmetler daha ortak hale gelerek ticaret, kalkınma ve diğer ihtisas bankacılıkları arasındaki farklar ortadan kaldırılmaktadır. Kalkınma bankaları sigorta ve fon yönetimi olarak çeşitliliğe sahiptir ve örneğin ticari bankalardaki stratejik payların alınmasında borçlandırma kapasitesi artırılmıştır. Ticari bankalar da ana faaliyet alanı ticarete fon yaratmak olmakla birlikte kalkınma projelerini de finanse etmekte ve tüketici kredileri ve konut finansmanı gibi alanlarda faaliyet göstermektedir. Mali sektörün ana zafiyetlerden birisi sektörün kamu kesimi tarafından baskın konumda olmasıdır. Kamu bankacılık sektörünün %50 sine sahip olup en büyük iki banka olan The Bank of Ceylon ve People s Bank ın sahibi durumundadır. Kamu uzun vadeli tasarruflarda sanal bir monopol durumunda olup yerli mali kaynakların %50 sinden fazlasını kullanmaktadır. Uzun vadeli tasarrufların kamu tarafından zamanından önce boşaltılması özel kesimin borçlandırma pazarındaki ana sıkıntılardan birisidir. Bu zafiyetler aktif olarak belirlenip üzerine gidilmiştir. Nisan 2003 de kamu elindeki ikinci şirketi de satarak sigorta hizmetlerinden tamamen çekilmiştir. Ayrıca elindeki iki kamu bankasını da yeniden yapılandırarak politik müdahalelerden arındırmış ve performansları artırılmıştır yılından beri düşüş eğilimi gösteren sermaye piyasaları Aralık 2001 de seçilen koalisyon hükümeti ile durumu tersine çevirmiştir yılında Colombo sermaye piyasası İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

10 dünyada en iyi performans gösteren piyasalardan biri konumuna gelmiştir. Ana piyasadaki canlanma yeni kamu teklifleri ile desteklenmiştir. İlk defa bazı yeni sektörler devreye sokulmuş, bunla arasında güç ve enerji, sağlık ve iletişim yer almıştır. Diğer bir dipnot da 2002 yılında yabancıların alımlarının 25 Milyon ABD $ olarak gerçekleşmesidir yılında sermaye piyasası yükselmeye devam etmiş ve şirket satın almaları akın halinde artmıştır. Piyasanın günlük işlem hacmi 4.8 milyar SLR seviyesine ulaşıp tarihinin en yüksek rakamını görmüştür. Piyasadaki sermaye artışı da ikiye katlamış ve yılın başındaki 169 milyar SLR değerinden yıl sonunda 300 milyar SLR değerine ulaşmıştır yılında Colombo Sermaye Piyasası iniş çıkış izlemiş ve politik belirsizliğin etkilerini yaşamıştır. Kamu tahvillerinde hareketli bir piyasa bulunmakla birlikte özel kesim borçlandırma piyasası oldukça küçüktür. Fitch Ratings kurumunun kurulması ile daha fazla firma bono ve borç senedi piyasası ile sermaye piyasasında kredi rayting sıralamasına girmeye teşvik edilmiştir. Diğer Hizmetler Sri Lanka nın turizm sektörü, iç savaştan en kötü etkilenen sektör olarak barıştan en fazla fayda gören sektördür. Artan gerilim nedeniyle 2000 yılında gelen turist sayısı 400,000 e düşmüş ve Temmuz 2001 de de ülkenin uluslararası havaalanına yapılan saldırının ardından %16 oranında daha düşüş göstermiştir yılında bir yıl barış süreci gelen turist sayısının %17 oranında artmasını sağlamış ve 393,000 kişiye ulaşmasını sağlamıştır. Turizm sektöründeki güçlü artış eğilimi 2003 yılı boyunca devam etmiş ve yıl sonunda 500,000 kişiyi aşarak tarihi rekor seviyesine gelinmiştir. Geçmişte Sri Lanka turizm açısından avantajlarını kullanmamaktayken bu durum değişmekte ve turizmde ekoturizm ve macera tatilleri gibi çeşitlendirmelere gidilmektedir. Sektörün en iyi pazarı olarak Birleşik Krallık 1998 yılında Almanya nın önüne geçmiş olmakla birlikte 2002 yılında Hindistan gerçekleştirilen bir kampanyanın başarılı bir sonucu olarak öne geçmiştir yılında yine Birleşik Krallık öne geçmiş ve burada 93,000 kişiden fazla turist gelmiştir. Yeni pazarlar olarak Pakistan ve Çin de hedeflenmektedir. Turizm sektöründe doğrudan ve dolaylı olarak 90,000 kişi civarında istihdam bulunmakta ve ülkenin en önemli üçüncü istihdam alanı konumundadır. Dış Ticaret Sri Lanka Güney Asya da en liberal ortama sahip ülkelerden birisidir. İhracat ve ithalat belgesi sadece çevre güvenliği amaçlı bazı ürünler için bulunmaktadır yılında tarife iki bölüme ayrılarak daha rasyonel hale getirilmiş ve en yüksek vergi oranı %25 şeklinde olmuş, ancak bu durum 2002 yılında kamu gelirlerini artırma amacıyla birçok gümrüksüz üründe tersine çevrilmiş ve %2 10 arasında vergi konmuştur yılında 2,536 kalem üründen alınan vergi 2002 yılında hızla düşerek 453 kalem mal grubuna inmiştir yılında ithalattan toplanan gelirlerinin bütçedeki payı %40 oranından 2002 yılında yarıya düşerek %20 oranına çekilmiştir. Pirinçte ithalat belgesi 2002 yılında kaldırılmış fakat tarım ürünlerinin ithalatta koruması yüksek tarife ile devam ettirilmiştir. Ulusal muhasebede Sri Lanka ekonomisinin ticarete fazla bağımlı olduğu GSYİH da ihracat ve ithalatın yüksek paylara sahip olması ile yansımakta olup ihracatın payı % 35 ve ithalatın payı da % 42 oranındadır. Geleneksel olarak ihracat ithalattan daha hızlı büyüme göstermekle birlikte Sri Lanka Merkez Bankası na göre yüksek ithalat eğilimi yılları arasında GSYİH nın ortalama % 7.1 i oranında kalıcı bir ticaret açığına (ödemeler dengesi bazında) yol açmıştır. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

11 de ithalatta fiyatların güçsüz hale gelmesiyle daralan ticaret açığı 2001 yılında ithalatta ani azalmalar ile tekrar düşüş göstermiş, 2002 yılında ise ithalatın %2.2 oranında artması ve ihracatın % 2.4 azalması ile ABD Doları bazında %22 oranında artış göstermiştir yılında Sri Lanka nın mal ticaret açığı GSYİH nın %8.3 ü (1.5 milyar ABD $ ve 2002 yılındaki 1.4 milyar ABD $ ına göre %9.5 daha fazla) şeklinde kaydedilmiştir. İhracat gelirleri %9.2 artarak 5.1 milyar ABD$ ına yükselirken ithalat %9.3 oranında biraz daha hızlı büyüyerek 6.7 milyar ABD $ olarak gerçekleşmiştir. Dış ticarette karakteristik zayıf bir nokta ülkenin ihracatının tabanının dar oluşudur. Önemli Dış Ticaret Ürünleri ve Ülkeleri Dış Ticaret Ürünleri 2003 (milyon SLR) İhracat, fob 495,426 Tekstil ve Giyim 248,572 Çay 65,937 Makina ve Ekipman 27,951 İthalat, cif 643,749 Tekstil 132,415 Petrol 80,807 Gıda ve İçki 67,713 Makina ve Ekipman 67,330 Ticaret Dengesi 148,324 Kaynak: Sri Lanka Merkez Bankası, Faaliyet Raporu, Dış Ticaret Ülkeleri, 2003 İhracat: Toplam içinde % İthalat: Toplam içinde % ABD 34.6 Hindistan 25.4 AB 29.0 Hong Kong 8.4 Asya 12.0 Singapur 7.8 Ortadoğu 9.0 Japonya 6.7 CIS 3.6 Çin 4.9 Kaynak: Sri Lanka Merkez Bankası, Faaliyet Raporu, Giyim ürünleri ve çay toplam ihracatın yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Giyim ürünleri ihracat gelirlerinin yarısından fazlası tutarında olup en büyük net döviz gelir kaynağıdır. Giyim sanayiine aşırı bağımlılık uluslararası piyasalardaki dalgalanmalara karşı fazla duyarlı bir yapı teşkil etmektedir. Örneğin, de OECD ülkelerinde talep zayıflığı giyim ihracatının küçülmesine ve ihracat gelirleri büyümesinde ani düşüşe neden olmuştur. Endüstriyel ihracatta sınırlı bir çeşitlilik bulunmaktadır. Makina ve ekipman ihracatı sürekli artış göstermiş (2002 yılında toplam ihracatın %5.7 si ve imalat sanayisi ihracatının %7.3 ü) ve endüstriyel ihracat kategorisinde lider ikinci sektör olmuştur. Elmas ve mücevher ile deri ürünleri ümit vericidir. Sri Lanka bazı özel taşıt lastiklerinde dünya lideridir. Fakat, kauçuk ürünlerinde doğal avantajına rağmen kauçuk ürünleri ihracatı beklenenin altında olup kısmen ham madde yetersizliğine bağlı olarak kauçuk ürünleri üretimi som yıllarda zayıflamıştır yılında ihracat büyümesinin yaklaşık %80 i sanayi ürünleri ihracatı tarafından sağlanmış olup büyüme hızı %10 olarak kaydedilmiştir. Giyim ve tekstilden elde edilen gelirler lider ihracat kategorisi olarak %6.3 yıllık büyüme ile 2.6 milyar $ gerçekleşmiş ve hacim ve birim fiyatlarındaki %3 oranında artış sayesinde olmuştur. Petrol ürünleri haricinde %11 oranında daralma dışında diğer sanayi ürünleri ihracat gelirlerinde büyüme kaydedilmiştir. Makina, mekanik ve elektrik ekipmanları İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

12 ihracatı ikinci büyük ihraç ürünü kategorisi olup % 9 oranında, elmas ve mücevher ihracatı % 14 oranında ve kauçuk ürünlerinde de etkileyici bir şekilde %27 oranında büyüme gerçekleşmiştir. Karides ve kabuklu deniz hayvanı mahsulleri ihracatında ani yükselme ile %20.1 oranında ve taze balık ihracatında %15 oranında büyüme gıda ürünleri ihracat gelirlerindeki %17.8 yıllık artış ile önemli katkı sağlamıştır. İhracat gelirlerinin beşte birine sahip olan tarımsal ürün ihracat payı 2002 yılında kauçuk ürünleri ve coconut ihracatındaki yavaş büyüme nedeniyle düşmüştür. İhracat gelirleri ikinci büyük ihracat kategorisi konumunu sürdüren çay tarafından yukarı çekilmiştir. Çay fiyatlarının Rupe bazında değer yitirdiği 1999 yılı haricinde hacim ve Rupe bazında değer olarak sürekli rekor seviyelere ulaşılmış, Sri Lanka nın çay ihracatında dünya lideri konumu sürmüştür. Küçük ihracat tarım mahsulleri, ana olarak baharatlarda (Sri Lanka tarçın ihracatında dünya lideridir) iyi bir performans gözlenmiştir. Buradan elde edilen gelirler değer olarak kauçuk ve coconut ihracat gelirlerini aşmıştır. Rekor düzeyde çay gelirleri ve düşük fiyatlı kauçuk ihracatından gelir artışı ile birlikte 2003 yılında tarım sektörü ihracatının %2.9 artmasına olanak sağlamıştır. Coconut ihracat geliri 2003 yılında aratan ihracat hacmi ile %17 artış göstermiştir. Bu üç ürününden elde edilen ihracat gelirleri tarım ürünleri ihracatındaki artışın %80 ini oluşturmaktadır. Sri Lanka nın imalat sanayisi ağır bir şekilde ithal sermaye malları ve endüstriyel girdi mallarına bağımlı olup birlikte toplam ithalatın dörtte üçünü oluşturmaktadır yılından sonra termal güç santrali kullanımının artması petrol ithalat hacminin artmasına yol açmış ve 2000 yılında % 12 olan ithalattaki payı 2002 yılında %13 e çıkmıştır. Termal güç kaynağına bağımlılığın artması ülke ekonomisini petrol fiyatlarındaki artışlara daha duyarlı ve hassas olma durumunu getirmektedir yılında ara malları ithalatı ABD $ bazında %0.9 oranında artmıştır. İhracat performansına paralel olarak başı çeken ithalat mal grubu yine tekstil ve giyim alt grubu olmuş, %3.9 artarak 1.4 milyar ABD $ olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde yıllık bazda ham petrol ithalatı %7.7 artmış ve aynı zamanda diğer petrol ürünleri ithalatı da %9.3 oranında artmıştır. Tüm ana ara malların ithalatında endüstriyel aktivite ile birlikte artış kaydedilmiştir. Kimyasal ürün ithalatı yıllık olarak %9.5 oranında artmakla birlikte boya sektöründeki ithalat da %15.2 oranında artmıştır. Tüketim malları ithalatın beşte biri civarındadır. Gıda ithalatı 2001 yılında değer olarak toplam ithalatın %9 u olmakla birlikte iniş çıkışlı olup yurtiçi hasat ve uluslararası fiyatlara bağlıdır. Pirinç, şeker, buğday ve süt tozu gıda ithalatında ağırlıklı yere sahiptir. Binek otomobiller ve ev aletleri temel dayanıklı tüketim ithal mallarıdır. Sınırlı sayıda ihraç pazarına bağımlı olmak Sri Lanka dış ticaretinin zayıf noktalarından biridir. ABD ve AB ülkeleri görünen toplam ihracatın üçte ikisini ve giyim ihracatının %90 ını oluşturmaktadır. AB aynı zamanda ana turizm pazarıdır. Japonya balık ürünleri, makina aksesuarları ve değerli taşlar için önemli Pazar konumundadır. Orta Doğu ana çay pazarı olup Sri Lanka için petrol kaynağı ve göçmen işçiler için işveren konumundadır. Yurt dışında çalışan Sri Lanka lıların %60 ından fazlası Orta Doğuda istihdam edilmektedir. Sri Lanka ithalatının yarısından fazlası Japonya dahil Asya ülkelerinden gerçekleşmektedir. Hindistan ile ikili ticaret anlaşması (FTA) 2000 yılında yürürlüğe girmiş fakat ihracat artışındaki fayda rakamsal olarak ihmal edilebilecek seviyede kalmıştır. Aynı zamanda Hindistan ile büyük ticaret açığı 2001 yılındaki 4.7 milyar SLR den 2002 yılında %35 daha artarak 6.4 milyar SLR seviyesine gelmiştir. Hindistan dan ithalatta ana ürün İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

13 grubu gıda ürünleridir. Sri Lanka benzeri ikili ticaret anlaşmalarını Pakistan ve Mısır için de hazırlamakta ve bu pazarlara çay ihracatının armasını hedeflemektedir. Hong Kong (kumaş ve giyim aksesuarları) ve Singapur (petrol, telekomünikasyon ve veri işleme ekipmanları) ikinci ve üçünce ithalat yapılan önemli ülkeler olup G.Kore de Sri Lanka da lider yatırımcı ülke konumundadır. Türkiye ile Ticaret Türkiye ile Sri Lanka arasında dış ticaret hacmi henüz sınırlı sayılabilecek mertebede olmakla birlikte sürekli büyük artış gösteren bir süreç yaşanmaktadır. Özellikle son iki yılda önceki iki yıla göre sıçrama sayılacak şekilde önemli artış gözlenmiştir yıllarında 13.3 ve 16.2 milyon ABD $ ı olan ihracat 2003 ve 2004 yıllarında katlanarak artmış, 29.0 ve 29.9 milyon ABD $ ı seviyesine çıkmıştır. İthalatta da benzeri gelişme yaşanmış, 2001 yılında 5 milyon $ civarında olan ithalat her yıl kabaca 5 milyon ABD $ civarında artış göstererek 2004 yılı sonunda 21.7 milyon ABD $ olarak gerçekleşmiştir. İhracat Türkiye nin Sri Lanka ya ihracatında tarım ürünleri (ağırlıklı olarak kuru baklagiller), tekstil girdi ürünleri ve demir ve mermer önemli yere sahip olup ihracattaki sıçrama artışlarında da bu ürünlerin önemli katkısı vardır. Yalnız kuru baklagiller ihracatında iniş çıkışlar gözlenmekte olup Sri Lanka daki hasat kuraklık dönemleri ille ilişkilidir. Bu grubu izleyen ürün gruplarındaki ihracat artışları da benzer önemli artış eğilimi içindedir. Türkiye nin Sri Lanka ya İhracatı, HS NO ÜRÜN ADI 0713 KURU BAKLAGİLLER (KABUKSUZ) (TANELERİ İKİYE AYRILMIŞ) ABD $ ABD $ ABD $ ABD $ DEMİR, ALAŞIMSIZ ÇELİKTEN YARI MAMULLER DİĞER DEVAMSIZ SENTETİK LİFDEN DOKUMALAR 2102 MAYALAR, CANSIZ DİĞER TEK HÜCRELİ MİKROORGANİZMALAR 5209 PAMUK MEN (DOKUMA %85 < PAMUKLU 200G/M2 DEN FAZLA) 2515 MERMER, TRAVERTEN, EKOSİN SU MERMERİ, KİREÇLİ TAŞLAR İŞLEMELER (PARÇA, ŞERİT, MOTİF HALİNDE) PAMUKLU DOKUMALAR (AĞIRLIKÇA %85 VE FAZLA PAMUK M.KARE 200GR) BUĞDAY UNU/MAHLUT UNU DEVAMSIZ SUNİ LİFDEN DOKUMALAR AĞIRLIKÇA %85 < SUNİ 8477 KAUÇUK, PLASTİK EŞYA İMAL VE İŞLEME MAKİNA VE CİHAZLARI KARA TAŞITLARI İÇİN AKSAM, PARÇALARI SÜNGER TAŞI, ZIMPARA TAŞI (TABİİ KORİNDON VE DİĞER TABİİ AŞINDIRICILAR) 5407 SENTETİK İPLİK, MONOFİL, ŞERİTLERLE DOKUMALAR İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

14 5804 TÜLLER VE DİĞER MENSUCAT PARÇA, ŞERİT, MOTİFLER HALİNDE 8421 SANTRİFÜJLE ÇALIŞAN KURUTMA, FİLTRE, ARITMA CİHAZLARI 6004 DİĞER ÖRME MENSUCAT (EN>30CM, ELASTOMERİK/KAUÇUK İPLİK=>%5) 8418 BUZDOLAPLARI, DONDURUCULAR, SOĞUTUCULAR, ISI POMPALARI 6002 DİĞER ÖRME MENSUCAT (EN<=30CM, ELASTOMERİK/KAUÇUK İPLİK=>%5) TRAKTÖRLER KAUÇUKTAN YENİ DIŞ LASTİKLER DOMATESLER (SİRKE/ASETİK ASİTTEN BAŞKA USULLERLE HAZIRLANMIŞ) DEMİR/ÇELİKTEN DİĞER EŞYA SUNİ FİLAMENT İPLİKLERİNDEN DOKUNMUŞ MENSUCAT 6910 SERAMİK MUSLUK TAŞLARI, LAVOBOLAR, KÜVETLER, BİDELER VB DİĞER TOPLAM Kaynak: DTM İthalat Türkiye nin Sri Lanka dan ithalatında önemli mallar kauçuk, çay, suni liflerden iplikler, tekstil ve giyim ürünleri, kauçuktan dış lastikler ve Hindistan cevizi şeklindedir. Kauçuk başta olmak üzere bu ürünlerin ithalatındaki büyük artışlar toplam ithalattın da hızlı büyümesinde önemli rol oynamıştır. Bu ürün grupları dışında belirli ölçme ve kontrol cihazları hariç diğer tüm ithal malları çok küçük paylara sahip olarak marjinal yer tutmaktadır. Türkiye nin Sri Lanka dan İthalatı, HS NO ÜRÜN ADI 4001 TABİİ KAUÇUK, BALATA, GÜTA PERKA, GUAYÜL VB TABİİ SAKIZLAR ABD $ ABD $ ABD $ ABD $ ÇAY SUNİ DEVAMSIZ LİFDEN İPLİKLER (DİKİŞ İPLİĞİ HARİÇ) 6204 KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM, TAKIM ELBİSE, CEKET 4011 KAUÇUKTAN YENİ DIŞ LASTİKLER TİŞÖRTLER, FANİLALAR, DİĞER İÇ GİYİM EŞYASI (ÖRÜME) 6110 KAZAKLAR, SÜVETERLER, HIRKALAR, YELEKLER VB.EŞYA (ÖRME) 0801 HİNDİSTAN CEVİZİ, BREZİLYA VE KAJU CEVİZİ (TAZE/KURUTULMUŞ) ELDİVENLER (ÖRME) DİĞER ÖLÇME, KONTROL ALET VE CİHAZLARI, PROFİL PROJEKTÖRLERİ İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

15 6203 ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN TAKIM, TAKIM ELBİSE, CEKET VS SÜTYEN, KORSE, KORSE KEMER, PANTOLON ASKISI, ÇORAP BAĞI, JARTİYER KURŞUN OKSİTLERİ; MİNYUM VE MİNORANJ KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME) 6107 ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI (ÖRME) 4015 VULKANİZE KAUÇUKTAN HER TÜRLÜ GİYİM EŞYASI AKSESUARI (ELDİVEN) KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN İÇ VE GECE GİYİM EŞYASI KULLANILMIŞ YENİLENMİŞ DIŞ LASTİKLER, DOLGU LASTİK, SIRT, FLAPS DERİ, KÖSELE VB. DEN SEYAHAT EŞYASI SPOR KIYAFETLERİ, KAYAK, YÜZME KIYAFETLERİ (ÖRÜME) 6104 KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM ELBİSE, TAKIM, CEKET, PANOLON VS. (ÖRME) 5112 TARANMIŞ YÜNDEN, İNCE HAYVAN KILINDAN DOKUMALAR 9603 SÜPÜRGELER, FIRÇALAR, YER SÜPÜRGELERİ, PASPAS, TOZ SÜPÜRGESİ VB KAUÇUKTAN İÇ LASTİKLER KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN GÖMLEK, BLUZ, VS ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN GÖMLEKLER (ÖRME) DİĞER TOPLAM Kaynak: DTM Pazar ile İlgili Bilgiler Altyapı Sri Lanka da fiziksel altyapı bütün ulaşım ve hizmet sektörleri için elverişsiz durumdadır. Bütçe sınırlamaları 2002 yılında kamu yatırımları düşerek GSYİH nın %3.3 ü oranında gerçekleşmiş, rasyonel fiyatlandırma politikalarının eksikliği de özel kesimin bu alanlara girmesinde caydırıcı etki yapmıştır. Hükümet altyapıda özel sektör yatırımlarını büyük ölçüde yap sahip ol işlet (built own operate) ve yap sahip ol devret (built own operate) modelleri bazında teşvik etmektedir. Tüm hizmetleri kapsayan çoklu sektör düzenleme kurumunun kurulması 2002 yılında atılan önemli bir adımdır. Oldukça geniş bir karayolu ağı bulunmakla birlikte büyük ölçüde tek hat yollardan oluşmaktadır. Yolların yalnız üçte birinde kaldırım bulunmakta ve bakım hizmetleri zayıftır. Demiryolu ulaşımına harcama yapılmamış olması durumu daha olumsuz hale getirerek karayollarının kargo taşımacılığında baskın yöntem olması durumunu getirmiştir. Demiryolu sisteminin iyileştirilmesi için halen çok sayıda proje ürütülmekte fakat bunların anlamlı bir etkisi bulunmamaktadır. Trafik yoğunluğu, Colombo için planlanan ring yolları ve otobanların yapımı bitirilene kadar sorun olmaya devam edecek, fakat bunların tamamlanması için daha birkaç yıl gerekmektedir. Hava alanını Colombo ya bağlayan ve Güney otoban yolu ile Güney bölgeyi başkente bağlayan ekspres yolları üzerinde çalışmalar başlamıştır. Kuzey bölgeye giden A9 kara İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

16 yolunun 2002 de yeniden açılması ve rehabilitasyonu devam etmektedir. Gündemde yer alan diğer kara yolu projeleri Colombo Kandy ekspres yolu ve Colombo çevre kara yolu şeklindedir. Yolların yapısının hızlı bir şekilde bozulmasında 2003 yılında trafiğe giren yaklaşık 400,000 adetlik ani araç sayısı artışı ile ortaya çıkan kullanım yoğunluğunun önemli etkisi olmuştur. Daha önceden güvenlik nedeniyle kapalı tutulan ve 2002 de tekrar trafiğe açılan yolların Colombo daki trafik akışını kolaylaştırmada anlamlı bir katkısı olmamıştır. Güvenli olmayan ve haddinden fazla kalabalık otobüs taşımacılık sistemi üretkenliği azaltmaya devam etmekte ve van, üç tekerlekli taksi ve motosiklet gibi araçlar gibi diğer ikame taşıma araçları için talep doğmasını teşvik etmektedir. Ulaşım politikası halk taşımacılığında daha büyük yatırımların teşvik edilmesine doğru yönelmektedir. Kamu elinde bulunan 13 otobüs firmasından birçoğunu Birleşik Krallık bazlı işletmelere satmış durumda ve kalanların da kapatılması yoluna gidilmektedir. Ücretler 2002 yılında kısmen serbest bırakılmıştır. Demiryolu ağları uzun yıllar uygun olmayan yatırım ve mali kayıplar nedeni ile ulaşım sektöründe marjinal pozisyonda kalmıştır. Nakliye taşımacılığı büyük ölçüde durağan olup, 2001 ve 2002 yıllarında yolcu taşımacılığındaki artış ihmal edilecek ölçüdedir. Demiryolu kazaları da zayıf bakım hizmetleri nedeniyle hızlı şekilde artmış durumdadır. Ulusal havayolları uçuşları Temmuz 2001 de ülkenin uluslararası hava limanına yapılan isyancı saldırısı ile yarıya düşerek 6 uçağa inmiştir. Hava ulaşımı 2002 yılında üç yeni uçağın da filoya katılması ve Hindistan daki iki varış yeri dahil birçok yeni varış noktalarına seferlerin başlatılması ile toparlanmıştır. İç hatlar ticari uçuşlarındaki yasak 2002 yılında kaldırılmış ve üç havayolu Colombo ve Jaffna arasında işlemeye başlamıştır. Sivil havacılık endüstrisinin gelişmesi ve takibi için 2002 yılında otonom bir kuruluş olan Sivil Havacılık Kurumu kurulmuştur. Hindistan ın en büyük özel havayolu şirketleri Jet Airways ve Sahara India 2004 yılında Colombo ya uçmaya başlamıştır. Zaman içinde bunların uçuş rotaları ile Colombo ya uçuş sıklığında artış beklenmektedir. Colombo nun ana limanında iki terminal bulunmaktadır. Biri kamuya ait Jaye Container Terminali (JCT) olup Sri Lanka Limanlar Otoritesi (SLPA) ve diğeri Güney Asya Giriş Terminali olup Avustralya lı P&O tarafından işletilmektedir. Hava alanı saldırısı ile Temmuz 2001 de yürürlüğe giren savaş riski sigortası ödeneğinin 2002 yılında kaldırılması terminal iş hacimlerinin yüksek seviyelerde yoğunlaşmasını sağlamıştır. Sri Lanka Limanlar Otoritesinin devam eden reformları (kendi çalışan sayısının azaltılması dahil) üretkenliği artırmıştır. SLPA aynı zamanda lider deniz taşımacılık şirketleri ile de hizmet anlaşmaları yoluna gitmiş ve deniz taşımacılık trafiğinin yoğunlaşmasını canlandırmıştır. Başka reformlar da düşünülmekte ve yeni güney limanı kurulması ve yine güneyde Hambantota da bir liman kurulması planlanmaktadır. Ekim 2004 te 1 milyar SLR kapasiteli tek nokta entegre liman hizmetleri Orugodawatta da işletmeye alınmıştır. Hükümet Galle Limanının genişletilmesi için 1.2 milyar SLR yatırım kararı almış olup proje 2005 yılında başlayacaktır. Telekomünikasyon sektörü şüphesiz son yıllarda en büyük başarı hikayesi durumundadır. Sri Lanka Telecom un (SLT) 1996 yılında mevzuatının değişmesi ve 1997 yılında kısmen özelleştirilmesinden beri sektör örülmeğe değer adımlarla büyümüştür. Sabit telefon hatları sayısı 1998 ve 2002 de %70 oranında büyümüştür. Yoğun rekabet, iyileştirilmiş tedarik ve genişletilmiş kapsam mobil telefon endüstrisinin hızlı büyümesini ateşlemiştir.kullanıcı sayısı 1998 ile 2002 arasında %400 den fazla artış göstererek 931,580 e ulaşmıştır. Sonuçta ülkede 2002 yılında sabit ve mobil telefon hattı kullanım yoğunluğu tahmin olarak her 100 kişiden 9.9 una bir hat düşecek seviyeye gelmiştir. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

17 Internet bağlantıları da halen bir şehir yaşam biçimi olmakla birlikte hem kullanıcı sayısı ( arasında %269 büyümüş) hem de servis sağlayıcı sayısı bakımından artmıştır. Önde gelen tüm kamu kurumları ve şirketlerin web sitesi bulunmakta ve Internet bankacılık hizmetleri de sunulmaktadır. Sri Lanka Telecom (SLT) 2002 yılından beri sermaye piyasasında yer almakta olup %12 kamu sermaye iştiraki bulunmaktadır yılı sonunda telekom endüstrisi SLT nin uluslararası ağdaki monopol konumundan vazgeçerek daha liberal hale getirilmiştir. Bu tarihten beri 30 dan fazla yeni harici giriş temin eden operatör devreye girmiştir. Lisans şartları ve konuşma tarifeleri de hafifletilmiştir. Ülkede televizyon erişim oranı %90 civarında olup adanın tanıtım ve reklam için en çok rağbet gören medya aracı konumundadır yılında adada nüfusun her bin kişisinden 115 i televizyon sahibi durumundadır. Yüksek okur yazar oranı gazetelerin yaygın bir okuma oranına sahip olduğu anlamına gelmektedir. Fakat, tüm medya organları üzerinde yoğun devlet etkisi bulunması ve yayın sınırlamaları gazetecilik ve gözlemcilik işlevinin etkinliği üzerinde rol oynamaktadır. Enerji Temini Ülkede 2001 yıllında 1996 yılından sonra ikinci enerji krizi yaşanmıştır. Enerji temini Mayıs 2002 de özel sektör tarafından 290 MW kapasiteli gücün de eklenmesi ile düzeltilmiştir. Musonların iki defa yetersiz kalması ile hidroelektrik santrallerinin kullanımının (kurulu kapasitenin %60 ı) sınırlı kamasına rağmen krizin daha ziyade yetersiz planlama ve yeni güç kaynağı temini için hazırlanan sözleşmelerdeki gecikmelerden kaynaklandığı belirtilmektedir yılları arasında 200 MW yeni kapasite eklenmesine rağmen enerji kullanımını teşvik eden tarife indirimleri nedeniyle talep daha hızlı büyümüş ve kırsal kesimin elektrik erişimi artırılmıştır. Önemli yeni enerji projeleri ciddi şekilde ihtiyaç duyulan 300 MW gücünde kömür güç santrali ile 150 MW gücünde hidroelektrik güç santrali henüz başlatılmaktadır. Artan talep (tahminen yılda %10) her yıl yaklaşık 100 MW yeni güç kapasitesi ihtiyacını doğurmaktadır. Fakat, 203 yılında 70 MW gücündeki Kukule Ganga hidroelektrik santrali olmak üzere sadece bir güç santrali üretime başlamıştır. Ceylon Electric Board (CEB) önemli bir mali krize sürüklenmiştir. İşletme kayıpları 2002 yılında 7.5 milyar SLR yi bularak borç yükünü şiddetli şekilde artıran 15 milyar SLR banka borç kredisi ihtiyacını gerekli kılmıştır. Özel sektörden acil enerji satın alınması ve artan termal santral kullanımı ile maliyetler tırmanmıştır. Tarifelerin 2002 yılında %38 oranında artışa rağmen, 8.85 SLR (9.2 ABD Cent) olan ortalama enerji birim maliyeti 7.21 SLR ye yükseltilen fiyatların üzerinde kalmıştır. Elektrik fiyat tarifesi Güney ve Güneydoğu Asya da en yüksek seviyededir.2002 yılında geçen yeni elektrik reform yasası CEB un yeniden yapılanmasında gerekli mesafenin alınmasını sağlamıştır. Üretim, iletim ve dağıtım hizmetleri 2004 yılından itibaren açılmaya başlamaktadır. Özel sektör katılımı ile ayrı ticari hüviyetlerde birçok servis devreye girmektedir. Petrol Endüstrisinin Düzenlenmesi Termal güç kaynaklarına artan itimat ve ulaştırma sektöründe yükselen talep nedeniyle ticari enerji kaynağı olarak ülkede petrolün önemi büyümüştür. Yıllık ham petrol ithalatı yılındaki 1.9 milyon tondan 2002 yılında 2.28 milyon tona ulaşmıştır. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

18 Önceden monopol konumunda bulunan kamu kuruluşu Ceylon Petroleum Corporation (CPC) nun bu durumunun değiştirilmesi ve rekabetin artırılması için birçok adım atılmıştır. Sıvılaştırılmış doğal gaz pazarında Hollandalı Shell hakimiyetindeki monopol yapı 2001 yılında devreye giren iki yeni firma ile rekabet başlamıştır. Kamu Shell Gas daki %49 hisse payını da elden çıkarma yolundadır. Denizcilik akaryakıt pazarı 2002 yılında daha önceleri gemi yakıt satışlarında monopol konumunda bulunan Lanka Marine Services in satışı ile liberalleştirilmiştir. Yine 2002 yılında perakende (petrol ithalat, depolama ve dağıtımı) pazarı düzenlenmiştir. Hindistan Devleti nin sahip olduğu Indian Oil Corporation (IOC) ile petrol ürünleri ithalatı ve dağıtımı konusunda bir anlaşma imzalanmıştır. Doğuda Trincomalee de bulunan depolama amaçlı Petrol Tankları da yine IOC firmasına leasing yolu ile verilmiştir. Perakende pazarına rekabeti artırmak amacıyla üçüncü bir firmanın eklenmesi için planlar bulunmaktadır. Depolama ve rafine olanaklarının bulunmaması nedeniyle CPC firması bu işlerini leasing yolu ile özel sektöre yaptırmayı planlamaktadır. CPC firması da artan rekabete karşısında yeniden yapılandırılmaktadır. Petrol fiyatları uluslararası petrol fiyat hareketlerini yansıtan esnek fiyat politikası uygulamasına geçilmesi ile Ocak 2001 de serbest bırakılmıştır. Bu durum CPC firmasının 2000 yılında ortaya çıkan büyük kayıplarının bir kısmının kurtarılmasını mümkün kılmış ve 2002 yılı sonunda 5 milyar SLR kar açıklamıştır. Böylelikle banka borçlarının da 16 milyar SLR seviyesine indirilmesi mümkün olmuştur. Dizel petroldeki çapraz teşvik sistemine son verilmesi ile yılları arasında ciddi şekilde teşvik gören ve %12 yıllık büyümeye sahip dizel yakıt tüketiminde 2002 yılında %5 oranında azalma gerçekleşmiştir. Dış Ticaretle İlgili Mevzuat İthalat Vergi Tarifeleri Sri Lanka da Harmonize Sistem (HS) kodu esasına göre sınıflandırılmış olan mal gruplarında muhtelif tarife oran aralıkları sistemi bulunmaktadır. En sık rastlanan tarife oran aralıkları %3.5, 6, 12, 16 ve 27.5 oranlarıdır. Bazı ürünler gümrüksüzdür. Ocak 2004 te ithalat gümrük vergileri biraz yukarı çekilmiştir. Ayrıca hükümet ithalata %10 geçici yeni vergi koymuştur. Bu yeni vergi süt ürünleri, tekstil, ilaç ve şeker dışında vergilendirilebilen tüm ürünler için geçerlidir. Tarım ve gıda ürünlerin çoğunluğu, tüketim malları, kimyasallar ve yerli üretimi bulunan diğer ara mallarda %27.5 oranında ithalat vergisi vardır. Yerli sanayide kullanılan parça ve bileşenler ile ham maddede %12 oranında vergi bulunmaktadır. Hazır giyim ürünlerinde de yine % 12 oranında vergi uygulanmaktadır. Bazı ham maddeler, makina ve ekipmanlar için %6 veya %3.5 oranında ithalat vergisi bulunmaktadır. Pirinç, kırmızı biber, soğan ve patates gibi seçilmiş bazı tarım ürünlerinde spesifik ithalat vergi oranı (%35) bulunmaktadır. Ayakkabıda da özel tarife vergi oranı uygulanmaktadır. Hazır giyim ihracatı için gerekli olan tüm tekstil malzemesi, iplik ve ilgili ara mallar ile sermaye mallarında gümrük vergisi yoktur. Ayrıca, altın, değerli taş, bilgisayar ve ilgili ekipman, yazılım, telekomünikasyon ekipmanı, spor ekipmanı, tıbbi ve dişçilik ekipmanları, tarımsal tohum ve tarım ve balıkçılık için gerekli olan bir dizi makina ve ekipman gümrük vergisinden muaftır. Arabalarda %27.5 oranında ithalat vergisi bulunmaktadır. Ayrıca, benzin ile çalışan arabalar için %25 oranında ve dizel arabalarda da %65 oranında belirlenmiş ek vergi İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

19 bulunmaktadır. İhracata dayalı birçok sanayide kullanılan taşıt araçları ithalatı işletmenin başlangıcında ya vergiden muaf veya vergi indirimine tabidir. Tütün, sigara ve likör yukarıda belirtilen 5 kademe vergi diliminde yer almayıp çok yüksek vergi oranlarına tabidir. Sri Lanka tarım ürünlerinin birçoğu ile birkaç diğer tarım dışı üründeki tarife vergi oranını Dünya Ticaret Örgütü ne (WTO) bağlı olarak %50 şeklinde uygulamaktadır. Birçok üründe vergi oranı WTO ya bağlı belirlenen oranların altında olmakla birlikte likör ve sigaralarda belirlenen oranlara uyulmayıp oldukça yüksek oranlar uygulanmaktadır. Sonuçta bu durum yasal ithalata karşı etkin bir kapalı yapı oluşturmakta olup kaçakçılık önemli bir problem teşkil etmektedir. Katma Değer Vergisi (Mal ve Hizmetler Vergisi) Sri Lanka da Katma Değer Vergisi olarak Mal ve Hizmetler Vergisi uygulanmaktadır. Nisan 1998 de yürürlüğe giren KDV sisteminde %12.5 vergi oranı uygulanmakla birlikte Ağustos 2002 tarihinden itibaren bu oran %15 olarak uygulanmaktadır. Fakat, bazı ürünler ile toptan ve perakende aktiviteleri (yerel satın alma ve satışlarda) ve ihracatta KDV yoktur. Gümrüklerde Değer Tespiti ve WTO Gümrük Değer Tespit Anlaşması Sri Lanka Gümrükleri (SLC) 7 Ocak 2003 ten itibaren WTO Gümrük Fiyat Tespit Anlaşması nın uygulanmasına geçildiğini bildirmiştir. Tüm ithalatçı ve acentaların buna göre artık gümrük mal beyan formu ile birlikte değer tespit beyan formu vermesi gerekmektedir. SLC anlaşmaya göre en yaygın kullanımı temin etmeye çalışmakta fakat kullanılmış taşıt araç ithalatında istisna WTO dan istisnai uygulama istemektedir. Kullanılmış motorlu araç ithalatında asgari değerin baz alınması planlanmaktadır. Gümrük vergi oranlarının çoğunluğu ad valorem şeklinde ve CIF değeri üzerinden hesaplanmaktadır. CIF değerinin hesaplanmasında Sri Lanka Gümrükleri yine WTO değer tespit metodunu uygulamaktadır. KDV hesaplanmasında da malın CIF değerleri üzerine gümrük vergisi ve ek vergi eklendikten sonra hesaplama yapılmaktadır. Eğer herhangi bir ürün yurt dışına onarım amacıyla gönderilirse, gönderici gümrük vergisi ödememek için malı tekrar ithal edeceğini bildiren formu sunması gerekmektedir. Yalnız, onarım bedeli malın bedelinin %50 sini geçerse ithalat gümrük vergisi alınmaktadır. İthalat Belgesi ve İthalat Kontrolleri Hükümet geçen yıllar içinde lisans kontrollerinin çoğunu serbest bırakarak liberalleştirmiştir. Artık sadece çoğunluğu sağlık ve ulusal güvenlikle ilgili ürünlerde olmak üzere ithalatçı belgesi gerekmektedir. Kırmızı et ithalatında deli dana hastalığına karşı tedbir amacıyla ithalat belgesi kontrolü altında gerekli görülmektedir. İlaç ithalatı Sri Lanka Sağlık Bakanlığı ndaki İlaç ve Kozmetik Araçlar Komitesinin onayına tabidir. Benzeri şekilde, Savunma Bakanlığı silahlı kuvvetler, polis ve sivil savunma tarafından kullanılan ateşli silah ve patlayıcılar ithalatını kontrol altında tutmaktadır. Toksik ve tehlikeli kimyasal ve pestisit ithalatında da ek sınırlamalar bulunmaktadır. Kullanılmış veya yeniden kullanılması için bakım onarım görmüş havalandırma cihazları ve soğutucular çevre koruma nedeniyle ithalatçı belgesi ile kontrol altında tutulmaktadır. Tarım ve Canlı Hayvancılık Bakanlığı tarafından tavuk ithalatına kısıtlamalar (veya yasaklamalar) da konmaktadır. Narkotik ilaçlar, silahlar ve patlayıcılar ile giyim eşyası ithalatında yasak veya sınırlama bulunmaktadır. İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,

20 İhracat Kontrolleri Bazı kategorideki ürünler dışında ihracat serbest olup belge kontrolü yoktur. Bu ürünler mercan külçe ve kabukları, ahşap veya ahşaptan ürünler, fildişi ve antik motorlu araçlar dahil 50 yaşından büyük antik eşya şeklindedir. İhracat çevre güvenliğinin korunması ve antikaların muhafaza edilmesi amacıyla kontrol altında bulundurulmaktadır. İthalat / İhracat Belgeleri Malların ithal bedelleri ödemeleri akreditif, ödeme belgeleri veya kabul belgeleri ile ileri tarihte ödeme müeyyidelerine göre yapılmaktadır. Konsinye ithalat da mümkün olmakla birlikte kitap veya periyodik yayınlar ile süs balıkları re export amaçlı ithal edilebilmektedir. Akreditiflerin geçerlilik süresi 365 gündür. İleri tarihte ödeme yapılacağına ilişkin belgenin kabulünde mal bedeli üst sınırı 7500 ABD $ dır. İleri tarihte yapılacak ödemler için geçerli olan belgeler banka ödeme emri, mektup veya telgraf transferi olarak kabul edilmektedir. İleri tarihte ödemesi yapılacak ürünlerin 90 gün içinde ithalatçı tarafından teslim alınmış olması gerekmektedir. Ticari bankalar için gerekli olan ithalatçı belgeleri temelde fatura, sigorta belgesi (varsa) ve nakliye dokümanlarıdır. Ürüne ve ödeme şekline bağlı olarak menşe şahadetnamesi, test belgelerine ambalaj listesi de gerekli olabilmektedir. Hava ve deniz kargo taşımacılığındaki gerekli belgeler aynıdır. İthalata ilişkin mal bedeli ödeme ve kabul belgelerine dayalı ödemelerde taşımacılığa ilişkin dokümanlar ithalatın malı gümrükten çekebilmesi için tedarikçinin bankasına veya Sri Lanka daki bir ticari bankaya vermesi gerekmektedir. Orijinal dokümanların zamanında bankaya teslim edilememesi halinde bu belgelerin kopyaları ithalatçı tarafından malın gümrükten çekilebilmesi için kullanılabilmektedir. Ancak ithalatçı belgelerin orijinallerini malı çektiği günü izleyen 30 gün içinde bankaya ulaştırmak durumundadır. Hükümet gümrükten mal geçirme işlemleri için elektronik veri sistemine geçmektedir. Geçici Giriş Uluslararası Ticaret Odası nın Carnet sistemi ile malın ülkeye teşhir amacıyla geçici girişine izin verilmektedir. İhracatçının gerekli belge ve menşe şahadetnamesini kendi ülkesinde ilgili yetkili kuruluşlara onaylatması gerekmektedir. Bu belgelerin malların gümrükten geçirilmesi esnasında sunulması gerekmektedir. Carnet sistemine göre ülkeye sokulan ürünlerin 6 ay içinde ülke dışına çıkarılması gerekmektedir. Detaylı bilgi için temas kurulacak adres: Director of Customs, Times Building, Colombo 1, telephone ~9, fax Etiket ve Markalama Koşulları Tüm ambalaj etiketleri büyük ve kalın mürekkep veya boyalı kalem yazısı ile olmalıdır. Konteynır kargolarında dikkatli aktarma işleri yapılabilmesi için ağırlık, ağırlık merkezi, askı veya kaldırma noktalarını işaretlenerek belirtilebilir. Sri Lanka ya ihraç edilecek ürünlerin ısı, nem, kaba taşımacılık ve hırsızlığa karşı iyi ambalaja sahip olması gereklidir. Taşımacılık işaretleri içinde konsinye numarası ve giriş limanın adı yer almalıdır. Gıda Etiketleme: Hükümet son dönemde gıda ithalatında ek etiketleme koşulları getirmiştir. Yasalar bu etiketleme koşullara uymayan gıda ürünlerinin satılabilmesine, satışının teklif edilebilmesine, taşınabilmesine veya reklamının yapılabilmesine izin İGEME İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi,