İçindekiler. Ünite Değerlendirme Çalışmaları Yazılıya Hazırlık Soruları Ünite Değerlendirme Çalışmaları...44

Transkript

1 İçindekiler 1. Ünite GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT 1. Bölüm : Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri Bölüm : Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi, Dilin Önemi, Metin, Edebî Metin...10 Ünite Değerlendirme Çalışmaları...13 Yazılıya Hazırlık Soruları Ünite COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR) 1. Bölüm : Zihniyet Bölüm : Yapı Bölüm : Tema, Gerçeklik ve Anlam Bölüm : Şiir Dili Bölüm : Şiir Dili Bölüm : Şiir Dili Bölüm : Ahenk (Ses ve Ritim) Bölüm : Şiir ve Gelenek Bölüm : Yorum, Metin ve Şair Bölüm : Manzume Şiir...40 Ünite Değerlendirme Çalışmaları...44 Yazılıya Hazırlık Soruları...46

2 3. Ünite OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN EDEBÎ METİNLER 1. Bölüm : Olay Çevresinde Oluşan Edebî Metinleri Tanıma ve Gruplandırma Bölüm : Metin ve Zihniyet, Yapı Bölüm : Tema, Dil ve Anlatım, Metin ve Gelenek Bölüm : Anlama ve Yorumlama, Metin ve Yazar Bölüm : Anlatma Esasına Bağlı Metinleri Okuma Bölüm : Göstermeye Bağlı Edebî Metinler...61 Ünite Değerlendirme Çalışmaları...65 Yazılıya Hazırlık Soruları Ünite ÖĞRETİCİ METİNLER 1. Bölüm : Öğretici Metinleri İnceleme Yöntemi Bölüm : Öğretici Metinleri Okuma Tarihî, Felsefî, Bilimsel Metinler Bölüm : Gazete Çevresinde Gelişen Metin Türleri Makale, Deneme, Sohbet, Fıkra, Eleştiri, Röportaj Bölüm : Kişisel Hayatı Konu Alan Metin Türleri Hatıra, Gezi, Biyografi, Mektup, Günlük...83 Ünite Değerlendirme Çalışmaları...88 Yazılıya Hazırlık Soruları...90 EKLER Belirli Gün ve Haftalar...97 Kompozisyon...98 Şiir Bahçesi Okuyacağım Kitaplar - Ezberleyeceğim Şiirler Çalışma Takip Çizelgesi Okuduğum Kitaplar Terimler Sözlüğü Yüz Temel Eser Dil ve Anlatım Dersi Yazılı Bilgisi Haftalık Ders Programı...136

3

4 1. Ünite GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT 1. Bölüm : Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri : İnsanın tarih boyunca ürettiği maddi ve manevi varlıklarının, fikir, sanat çalışmalarıyla ilgili niteliklerinin tümüdür. : Bir milletin tarih içinde oluşturduğu maddi ve manevi değerler bütünüdür. : Bir kültür içinde estetik amaçla ortaya konan ve yaratıcılığa dayanan her türlü üründür. : Duygu ve düþünceleri çizgi, renk, biçim, ses, söz ve ritim gibi unsurlarla güzel ve etkili biçimde ve kiþisel bir üslupla ifade etme çabasýndan doðan ruhsal bir faaliyettir. : İnsanın yaratıcılık ve ustalık sonucu ortaya çıkardığı üstün ve değerli eserledir. : Güzel sanatların herhangi bir dalında yaratıcılığı olan, eser veren kimsedir. : İnsanın ihtiyaçlarını karşılamak için yapılan, deneyim, beceri ve ustalık gerektiren iştir. SANAT - ZANAAT FARKI Sanat Zanaat Tekrarlanamaz, biriciktir. Tekrarlanır, çoğaltılır. GENELDEN ÖZELE KAVRAMLAR Medeniyet Kültür Sanat Edebiyat Edebî Eser Fıkra Balık Resmi Picasso nun Balık adlı tablosunu gören bir kişi Tuhaf! der, Bunun neresi balık? Picasso cevap verir: O, balık değil, resim, sadece bir resim! 9. Sınıf Türk Edebiyatı Kolay Öğrenme Kılavuzu 7

5 1. Ünite Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri Edebiyat Duygu, düþünce ve hayalleri dil aracýlýðýyla güzel, etkili ve belli bir biçim çerçevesinde anlatan sanat dalýdýr. Edebiyatın konusu: Edebiyatın yöntemi: Edebî eser: Edebiyatın ve edebî eserin temel nitelikleri: Edebîyatın ve edebî eserin malzemesi dildir. Güzel Sanatların Sınıflandırılması GÜZEL SANATLAR Ucuz Fıkra Tevfik Fikret, ressamdı ama resim yapmak yerine habire şiir yazıyordu. Kendisine Niçin ressamlığı ikinci planda bırakıp şiir yazmaya daha çok önem veriyorsunuz? diye sorulduğunda Fikret, taşı gediğine koyar: Kâğıt ve kalem, boya ve fırçadan daha ucuz da ondan. 8 Kolay Öğrenme Kılavuzu İŞİTSEL GÖRSEL DRAMATİK SANATLAR SANATLAR SANATLAR

6 1. Bölüm : Güzel Sanatlar İçinde Edebiyatın Yeri 1. Ünite Etkinlik 1 Aşağıdaki sanat çeşitlerini ait olduğu sınıfla eşleştiriniz. a Plastik Sanatlar b Ritmik Sanatlar c Fonetik Sanatlar Heykel Opera Sinema Hat Tiyatro Edebiyat Minyatür Mimari Resim Müzik Bale Dans Etkinlik 2 Aşağıda verilen bilgileri doğru (D), yanlış (Y) biçiminde değerlendiriniz. Sanat, insanların ihtiyaçlarından doğmuştur. Sanat eseri, etkileyicilik, özgünlük, evrensellik, öğreticilik gibi temel niteliklere sahiptir. Zanaat eserleri bir yarara yöneliktir. Sanat eseri tektir, biriciktir ve bir yaratıcılığın eseridir. Sanatta amaç güzellik, derinlik; coşku, estetik zevk ve heyecan uyandırmak değildir. Sanat, dış dünyanın yorumlanarak değiştirilmesi sonucunda ortaya çıkar. Etkinlik 3 Aşağıdaki kavramları sanat ya da zanaat olma özelliklerine göre eşleştiriniz. a b Sanat Zanaat Mermercilik Heykelcilik Resim Hat Marangozluk Karikatür Sanat 9. Sınıf Türk Edebiyatı Kolay Öğrenme Kılavuzu 9

7 2. Bölüm 1. Ünite Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi, Dilin Önemi, Metin, Edebî Metin Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi Bir orman yazarı; romanı kişilerini anlatırken minden, romandaki çevreyi anlatırken den, romandaki olayları anlatırken minden yararlanabilir. bilibiliminve tarih bili- Edebiyatın yararlandığı belli başlı bilimler: : Geçmiþteki olaylarý neden-sonuç iliþkisi içinde inceleyen bilim dalýdýr. : Toplumlarý inceleyen bilim dalýdýr. : Canlýlarý inceleyen bilim dalıdır. : Hastalýklarý ve tedavi yöntemlerini araþtýran ve inceleyen bilim dalýdýr. : Ruhu inceleyen bilim dalýdýr. BİLİM-SANAT FARKI Bilim Karikatür 10 Bilim ve Sanat Kolay Öğrenme Kılavuzu Sanat Doğadan hereketle genel for- Daha çok, soyut duygu ve hamüller çıkarır. yalleri iþler.

8 2. Bölüm : Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi, Dilin Önemi, Metin, Edebî Metin 1. Ünite Dilin İnsan ve Topluma Hayatındaki yeri ve Önemi YAZI DİLİ - KONUŞMA DİLİ FARKI Yazı Dili Konuşma Dili Edebî eserlerde kullanılır. Konuşmada kullanılır. Metin Bağlaşıklık: Bağdaşıklık: METİN METİNLER METİNLER Edebî Metin EDEBÎ (SANATSAL) METİNLER Fıkra Fikir Anlatmaya Bağlı Metinler Göstermeye Bağlı Metinler Şahabettin Süleyman, bir gün Ahmet Haşim e Üç günden beri zihnimde önemli bir fikir saklıyorum. dediğinde Ahmet Haşim, onun fikir üretmedeki kısırlığını ima ederek şöyle demiş: Günahtır yahu, salıver gitsin şu fikri. Zavallıcık günlerden beri tek başına kim bilir ne kadar sıkılmıştır? 9. Sınıf Türk Edebiyatı Kolay Öğrenme Kılavuzu 11

9 1. Ünite Edebiyatın Bilimlerle İlişkisi, Dilin Önemi, Metin, Edebî Metin Etkinlik 4 Aşağıdaki metinlerin hangi tür metinlerden (sanatsal metin, bilimsel metin) alınmış olabileceğini belerleyiniz. Amerikan bezi torbanın ağzını açtı, içinden bir çift yün çorapla bir iki çevre ve bir kat çamaşır, sonra da küçük bir kese çıkardı. İçini önüne boşalttı. Beyaz yatak örtüsünün üzerine üç tane on kuruşluk yuvarlandı. Satılmış bunlardan ikisini İsmail e uzatarak Al şunu da sevaptır, bir testi alıver. dedi. Çoğu akşam, koltuğunun altında getirdiği ekmeği ortaya koyarak ayran boşaltmak için bir toprak çanak getirmek üzere ocağın yanındaki köşeye gider, sofra başına döndüğü zaman o balçık gibi ekmekten ortada bir şey kalmadığını dehşetle görürdü. O zaman kendisi bir çanak ayran içerdi. Deli gibi olmuştum. Kafamın içi uğultular, zonklamalarla doluydu. Yatağın bir kenarına yığılmış duran yorganı çekerek orada yatan çocuğu kucağıma almak ve öpmek; önümde dizleri üzerinde sallanan kadının boynuna sarılarak beraber ağlamak istiyordum. Sonra aklımı başıma toplamaya çalıştım. Kükürt, yer kabuğunda element hâlinde olduğu gibi özellikle sülfitler, sülfatlar ve organik bileşikler gibi kimyasal bileşikler hâlinde de yaygın olan bir elementtir. Bu biçimleriyle element, tortul, başkalaşıma uğramış ve volkanik kayalarda, ayrıca tüm fosil yakıtlarda bulunabilir. a Sanatsal Metin b Bilimsel Metin Etkinlik 5 Aşağıdaki bilgileri doğru-yanlış (D/Y) şeklinde değerlendiriniz. Edebî metinlerde mecazlı ifadeler, yan anlamlar, duygu değerleriyle süslenen bir dil kullanılır. Dilin yazı dili ve konuşma dili gibi türleri vardır. Edebî metinler özgünlükten yoksundur. Edebî metinlerde dil estetik bir işlev kazanır. Edebiyatın; insanı ve toplumu değişik yönleriyle inceleyen biyoloji, kimya, tıp, psikoloji, sosyoloji, tarih, felsefe, coğrafya, din gibi bilim dallarıyla yakın ilişkisi vardır. Dil ve kültür birbirinden bağımsız olarak varlığını sürdürür. Sanatsal metinlerin birden çok anlamı vardır yani her okunduğunda sanat metinlerinden yeni anlamlar çıkarılabilir. Edebî metinlerin amacı öğretmek değil; duygu, düşünce ve hayallerle insanda heyecan ve hayranlık uyandırmaktır. Fıkra Kardeşlik Mevlana ile bir talebesi yolda yürürken yol kenarında birkaç köpeğin sarmaş dolaş uyuduklarını görürler. Talebesi Güzel bir kardeşlik örneği... der, Keşke insanlar da bundan ibret alsalar... Mevlana, tebessüm ederek karşılık verir: Aralarına bir kemik atıver de gör bakalım kardeşliklerini! 12 Kolay Öğrenme Kılavuzu

10 1. Ünite Ünite Değerlendirme Çalışmaları Etkinlik 1 Aşağıdaki verilen tablodaki boş yerleri doldurunuz. Sese, söze biçim verir. Maddeye biçim verir. Harekete biçim verir. Edebiyat Resim Tiyatro Mimari Bale Minyatür Tezhip Etkinlik 2 Aşağıdaki verilen bilgileri doğru (D), yanlış (Y) biçiminde değerlendiriniz. Sanat metinlerinin göndergesi (ana düşüncesi) kendi içinde saklıdır; öğretici metinler, göndergeyi anlatır, açıklar, yorumlar. Öğretici metinler insanda zevk uyandırmak için ortaya konlan edebî yazılardır. Sanat metinlerinde daha çok, öyküleme ve betimlemeye başvurulur. Sanat metinleri gerçeği olduğu gibi yansıtan metinler olduğu için kurmaca bir yapıya sahip değildir. 9. Sınıf Türk Edebiyatı Kolay Öğrenme Kılavuzu 13

11 1. Ünite GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT Etkinlik 3 Aşağıdaki metinlerin altına özelliklerine göre sanatsal metin ya da bilimsel metinden hangisinin örneği olduğunu yazınız. Tam sekiz sene evveldi ve o zaman genç şairin şakaklarında şimdiki gibi beyaz teller, gözlerinin kenarlarında yorgunluk çizgileri yoktu. Yüzünün derisi beyaz bir güle, dudakları kırmızı bir güle benzerdi. Ve memleketin kadınları onun şiirlerini sonsuz bir baygınlıkla okurlardı. Bu esnada gözlerinin önüne mısraları gibi tatlı ve ince endamıyla genç şair gelirdi. Elektrokimyasal piller genel olarak bir elektrolitle birbirinden ayrılan iki iletken elektrodu içerir. Biri pozitif öteki negatif olarak adlandırılan bu elektrotlar, pilin iki bağlantı ucuna bağlıdır, pil çalışırken içinden geçen akım, elektroliti ayrıştırır. Bu da pilin çevresinde yalıtkan bir hidrojen tabakasının oluşmasına ve pilin debisinin azalarak durmasına yol açar. Eskiden ben bu yakaların en kabadayı, en delikanlısıydım. Hatırımı saymayan delikanlı yoktu. Babamdan kalma beş on kuruş da vardı. Kimseye muhtaç değildim. Arkadaşlar sağ olsun, hiçbir eğlenceyi bensiz yapmak istemezlerdi, sen olmayınca tadı çıkmıyor derlerdi. Sonra ortalığı yıldırmış olduğum için hiçbir eğlenceyi bensiz yapmayı göze alamazlardı. Zaman, her bir bölgenin kendine özgü bir elektrik santralına sahip olmasının amaca uygun olmadığını, buna karşın elektrik santralarının en uygun koşulları gösteren yerlere kurulmasının doğru ve daha ekonomik olacağını göstermiştir. Örneğin, linyit kömürüyle çalışan bir termik santralın kurulmasında, bu santralın alabildiği kadar linyit yataklarına yakın olması ve gerekli soğutma için yakınlarda bir akarsuyun bulunması göz önüne alınır. Etkinlik 4 Felsefe, psikoloji, tarih, sosyoloji kavramlarını aşağıdaki tanımlarda yer alan boşluklara uygun şekilde yerleştiriniz., geçmiş zamanlarda yaşayan insan topluluklarının her türlü faaliyetlerini yer ve zaman bildirerek sebep-sonuç ilişkisi içinde anlatan bilim dalıdır., toplum yapısını, toplumsal kurumları, toplumsal ilişkileri, sosyal grupları, sosyal tabakalaşmayı, kültürel unsurları meydana getiren değişme ve gelişmeleri inceleyen bilimdir., somut ve soyut olanı çeşitli yönleriyle inceleyen, eleştiren bir düşünce sistemidir. İnsan, bir canlı olarak çevresine uyum sağlamak ve kendi içinde de dengeli bir gelişme sağlamak ister. de elde ettiği yasaları yine insana uygulayarak onun davranışlarını açıklayabilir, önceden kestirebilir, kontrol edebilir. 14 Kolay Öğrenme Kılavuzu

12 GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT Yazılıya Hazırlık Soruları 1. a. ( ) b. ( ) c. ( ) d. ( ) Sanat zevkinin oluşmasında yazarın yaşadığı çevrenin pek önemi yoktur. Yazar kendi üslubunu zamanla kendisi oluşturur. Güzel sanatların temelinde güzellik, etkileyicilik, öğreticilik ve evrensellik vardır. Edebî eserlerin dili, her okunduğunda yeniden anlamlandırılacak çağrışımlara sahiptir. Edebî metni meydana getirilirken yazar, tarih biliminin dışında hiçbir bilimin metodundan yararlanmaz. e. ( ) Dil, açık ve anlaşılır olduğu ölçüde iletişimde görevini yerine getirir. f. ( ) Bilimsel eserlerde nesnel, açıklayıcı ve anlaşılır bir dil kullanılır. g. ( ) Edebî metinler sanat amacıyla oluşturulmaz, insanlara bir şeyler öğretmek için ortaya çıkarılır. h. ( ) İnsan, birey olarak düşünme yetisini dil aracılığıyla geliştirir. 2. a) Sanat : b) Öğretici metin: c) Sanatsal metin: d) Dil: e) Edebiyat: f) Zanaat: g) Metin: h) Tarih: ı) Felsefe: i) Coğrafya: 9. Sınıf Türk Edebiyatı Kolay Öğrenme Kılavuzu 15

13 Yazılıya Hazırlık Soruları 1. Ünite Kolay Öğrenme Kılavuzu

14 GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT 1. Ünite Ödev 9. Sınıf Türk Edebiyatı Kolay Öğrenme Kılavuzu 17

15 1. Ünite GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT 18 Kolay Öğrenme Kılavuzu

16 GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT 1. Ünite Ödev 9. Sınıf Türk Edebiyatı Kolay Öğrenme Kılavuzu 19

17 1. Ünite GÜZEL SANATLAR VE EDEBİYAT 20 Kolay Öğrenme Kılavuzu