Kamer Karakurum Özdemir Dünya Bankası 13 Kasım 2012, TÜSİAD Finansal Okuryazarlık Konferansı

Transkript

1 Kamer Karakurum Özdemir Dünya Bankası 13 Kasım 2012, TÜSİAD Finansal Okuryazarlık Konferansı Bu anket çalışması SAM Araştırma Danışmanlık tarafından Dünya Bankası için yapılmıştır.

2 I. Finansal Okuryazarlık Neden Önemli? II. Türkiye Finansal Yeterlilik Anketi Sonuçları A. Finansal Okuryazarlık B. Bütçe Yönetimi ve Borçlanma C. Finansal Planlama D. Finansal Ürün Seçimi

3

4

5 Jan/07 Jul/07 Jan/08 Jul/08 Jan/09 Jul/09 Jan/10 Jul/10 Jan/11 Jul/11 Jan/12 Jul/ Tasarruf-Yatırım Açığı Yatırım/GSYH Tasarruf/GSYH 100 milyar $ Portföy yatırımları ve kısa vadeli sermaye girişleri Doğrudan yatırımlar ve uzun vadeli sermaye girişleri Cari açık 50 Cari Açığa neden olur

6 Yurtiçi tasarruflar yüksek ve sürdürülebilir büyüme açısından büyük önem taşımaktadır. 6

7 Yurtiçi Tasarruf Oranı Özel Tasarruf Oranı Kamu Tasarruf Oranı 7

8 80-'89 Ortalaması 30% 90-'99 Ortalaması 00-'08 Ortalaması 20% 10% 0% Türkiye Düşük Gelir Düşük Orta Yüksek Orta Yüksek Gelir: Yüksek Gelir: Gelir Gelir OECD OECD Olmayan 8

9 30 25 Türkiye de Hanehalkı Tasarruf Oranları (%) Kaynak: Hane Halkı Bütçe Anketi, TÜİK 9

10 Bireysel tasarrufların artırabilmesi açısından

11

12 Saha çalışması 21 Nisan 4 Temmuz. Türkiye genelinde 40 ilde, 142 ilçede. Ortalama anket süresi 37 dakika kişi ile görüşme.

13

14 Doğru cevap verme oranı Sosyo-ekonomik statü yükseldikçe artmaktadır. Görüşülen kişilerin çoğu basit bölme işlemine doğru cevap verirken, faiz sorularında bu oran düşmektedir. Birleşik faiz ve enflasyon konusunda ise doğru cevap sayısı daha da azalmaktadır.

15 Beş kardeşe 1000 TL tutarında bir para verildiğini düşünün. Bu para kardeşler arasında eşit dağıtılırsa her bir kardeş ne kadar para alır? Diğer cevaplar 4% Bimiyorum 11% Cevap yok 1% TL %

16 Arkadaşınıza akşam 25 TL borç verdiniz, o da ertesi gün size 25 TL geri verdi. Arkadaşınız bu borç için ne kadar faiz ödedi? Cevapsız 3% Diğer cevaplar 3% Bilmiyorum 22% TL 0 72%

17 Vadeli mevduat hesabına senelik yüzde 2 faizle 100 TL yatırdığınızı düşünün. Birinci senenin sonunda yatırılan faizle beraber hesabınızda ne kadar para olur? Cevapsız 6% TL % Bilmiyorum 46% Diğer cevaplar 13%

18 Bu hesapta beş senenin sonunda ne kadar para olur? Cevapsız 5.3 Bilmiyorum 42.8 Verilen bilgi yetersiz TL'den az TL TL'den fazla

19

20 Gıda ve diğer zorunlu harcamalar ödendikten sonra elinizde para kaldığı oluyor mu? Bilmiyorum, 1% Evet, 38% Hayır, 61%

21 Hanenizde kalan parayla ne yapılır? Yüzde Acil, öngörülemeyen durumlar, sağlık harcamaları için para 15.5 biriktiririz Kişisel ya da zorunlu olmayan giderler için harcarız 12.9 Belirli bir amaç gütmeden para biriktiririm 9.8 Gıda ve diğer zorunlu harcamalar için para biriktiririz 9.6 Gıda ve diğer zorunlu harcamalar için para biriktiririz 8.6 Gelirdeki dalgalanmalardan etkilenmemek için para 8.2 biriktiririz Bilinen büyük bir harcama için para biriktiririz 7.2 Gıda ve diğer zorunlu giderler için daha çok para harcarız 7.1 (n=1147) Borçlarımızı öderiz 6.5 Mal ve varlıklara yatırım yaparız 4.1 İşyerimize yatırım yaparız 3.7 Aile üyelerine veririz/yollarız 3.4. Toplam 100.0

22

23

24 Siz ve haneniz şimdiye kadar hiç paranın yetmemesi nedeniyle gıda veya diğer zorunlu harcama kalemlerini karşılamak için kredi veya borç para kullandınız mı? Bilmiyorum 0% Hayır 45% Evet 55%

25 Sizin ve hanenizin varolan borçlarınızı ödemek için şimdiye kadar hiç başka bir yerden/birinden borç aldığınız olur mu? Bilmiyorum 0% Hayır 49% Evet 51%

26

27

28 Görüşülen kişilerin çoğu kısa vadeli plan yapmaktadır. Gelecek için düzenli olarak para biriktirmezler.

29 Elinize para geçtiğinde nasıl kullanılacağını planlar mısınız? Hayır 22% Evet 78% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

30 Gelecek için yaptığınız planlar en çok ne kadar uzun sürelidir? Hiç plan yapmıyor 8% Bilmiyorum 3% Cevap yok 1% 5 yıldan fazla 9% 2-5 yıl 6% 6 aydan az 52% 1-2 yıl 10% 6 ay-1 yıl 11%

31 Yaşlandığınız zaman kişisel harcamalarınızı karşılamak için ne gibi kişisel planlarınız var? Sayı Kişi yüzde Devletten emeklilik Çalışmaya devam edeceğim Sigorta Aileden başka biri üzerinden emeklilik Tasarruflar veya başka mali varlıklar İş (gelir veya satış) Mali olmayan varlıklar (gayrimenkul, küçükbaş/büyükbaş hayvan, ziynet gibi) Aile, akraba, aşiretten mali yardım/destek Miras Başka emeklilik planı Planı yok/bu konu hakkında düşünmedim Toplam (n=2683)

32 Yaşlandığınız zaman kişisel harcamalarınızı karşılamak için söylediklerinizden hangilerine şu sırada sahip olduğunuz belirtir misiniz? Sayı Kişi yüzde Çalışmaya devam edeceğim Devletten emeklilik Sigorta İş (gelir veya satış) Tasarruflar veya başka mali varlıklar Mali olmayan varlıklar (gayrimenkul, küçükbaş/büyükbaş hayvan, ziynet gibi) Aile, akraba, aşiretten mali yardım/destek Miras Aileden başka biri üzerinden emeklilik Başka emeklilik planı Hiçbiri Toplam (n=1923)

33 Bu kaynaklar yaşlandığınız zaman tüm harcamalarınızı karşılamak için yeterli olacak mı? Evet Hayır Bilmiyorum

34 Yaşlandığınız zaman tüm harcamalarınızı karşılamak konusunda ne ölçüde endişe duyuyorsunuz? Çok endişeleniyorum 27% Bilmiyorum 2% Biraz endişeleniyorum 53% Hiç endişelenmiyorum 18%

35

36 Finansal sistem dışındaki ürünler daha sık kullanılmakta. resmi olmayan krediler Finansal sistem içerisinde mevduat hesabı ve banka kredisi Görüşülen kişiler bu ürünleri kendi başına ya da bir başka kişiyle birlikte seçmiştir.

37 Tercih etme sebepleri: güvenilir, getirisi yüksek, riski düşük ve bilinen finansal ürünler Tercih etmeme sebepleri: çoğunlukla o ürüne ihtiyaç duymadıklarını düşünmeleri Yeterli tasarrufları olsa tercih edecekleri ürün: altın, döviz mevduat hesabı ve sigorta ürünleri

38 Para idaresinin farklı yönlerine ilişkin daha fazla bilgi sahibi olmak ister miydiniz? Evet Hayır Bilmiyorum

39 Finansal ürünlere ilişkin daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Evet Hayır Bilmiyorum

40 Teşekkürler.