TÜRKİYE DE KAMU HARCAMALARI DIŞ TİCARET AÇIKLARI ÜZERİNDE ETKİLİ Mİ? ARE GOVERNMENT EXPENDITURES EFFECTIVE ON TRADE DEFICITS IN TURKEY?

Transkript

1 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies Alınış arihi: Kabul Ediliş arihi: ÜRKİYE DE KAMU HARCAMALARI DIŞ İCARE AÇIKLARI ÜZERİNDE EKİLİ Mİ? ARE GOVERNMEN EXPENDIURES EFFECIVE ON RADE DEFICIS IN URKEY? Yrd. Doç. Dr. Uğur ADIGÜZEL Cumhuriye Üniversiesi, İİBF, Uluslararası icare ve Lojisik Bölümü Son yıllarda ekonomik büyüme ile birlike aran dış icare açıkları önemli bir arışma konusu olarak ikisa lieraüründeki yerini almışır. Konu ile ilgili çalışmalarda açığın oluşmasında farklı değişkenlerin rolünün olduğu söylense de önemli bir çoğunluğun kamu harcamaları üzerinde yoğunlaşığı görülmekedir. Bu çalışmada ise 98Q-00Q3 dönemine ai ürkiye ekonomisinde kamu harcamaları ve dış icare açıkları arasındaki ilişki yapısal kırılma(lar) ve uzun dönemli ilişkiler incelenerek oraya konulmuşur. Bu amaçla Kwaikowski, Phillips, Schmid ve Shin (99, KPSS) geleneksel birim kök esi, Zivo-Andrews (99) ve Lee-Srazicich (003, 004) yapısal kırılmalı birim kök esleri ile birlike Kejriwal (008) ve Kejriwal-Perron (009) arafından gelişirilen yapısal kırılmaları dikkae alan eşbüünleşme esleri kullanılmışır. Elde edilen sonuçlara göre, 000 li yılların hemen başında yapısal kırılma bulunmakadır. Ayrıca kırılma öncesi ve sonrası dönemlere ai uzun dönemli ilişkinin varlığı sonucuna ulaşılmışır. Ampirik analiz sonuçları gösermekedir ki:990 lı yıllarda kamu harcamaları dış icare açıkları üzerinde ekili iken, 000 yılı sonrasındaki dönemde eki azalmışır. Anahar Kelimeler: Dış icare açıkları, Kamu harcamaları, Zivo-Andrews, Lee-Srazicich, Kejriwal-Perron Öz Absrac Increasing rade imbalances parallel o growing economies ake place in lieraure of economics in recen years. Alhough here is a number of facors affecing rade balance, an imporan number of sudies focus on governmen expendiures. In his sudy, we analyze he relaionship beween governmen consumpion expendiures and rade imbalance in he period of 98Q 00Q3by employing srucural breaks and long-run relaionship. So we employee KPSS (99) uni roo es, Zivo Andrews (99) and Lee Srazicich (003) uni roo ess wih srucural break and coinegraion es considering srucural breaks developed by Kejriwal (008) and Kejriwal Perron (009). Uni roo ess find srucural breaks in his period. According o resuls, here is a srucural break in 000Q. Also, i is more effecive during 990 s. Alhough he poency of consumpion expendiures of governmen decreases, imporance of i on deficis coninues. Key Words: rade Deficis, Governmen Expendiure, Srazicich,Kejriwal-Perron Zivo-Andrews, Lee- 39

2 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies. GİRİŞ 4 Ocak Kararları ile ürkiye ekonomisi bir dizi yapısal değişim geçirmişir. Dış icare sraejisini de bu kapsamda değişiren ürkiye bu arihen iibaren ihal ikameci sanayileşme sraejisini erk emiş ve ihracaa dayalı sanayileşme sraejisini benimsemişir. İhracaa dayalı sanayileşme sraejisine geçiş ile birlike dış icare açığı problemi gündeme gelmişir. İhraca ve ihala arasındaki fark sürekli olarak ihala lehine olmuşur. Ouz yıldan bu yana ararak devam eden dış icare açıkları, ürkiye ekonomisi için önemli bir problem haline gelmişir. Aran icare açıkları akla icare açıklarının emel belirleyicileri nelerdir? sorusunu geirmişir. Çok sayıda çalışmada icare açıklarının ana sebeplerini araşırılmışır. Bu çalışmada, ürkiye ekonomisi için hüküme ükeim harcamalarının icare açıklarının açıklanmasında başarılı olup olmayacağını incelenmişir. Bu bağlamda çalışmada Kejriwal ve Perron (009) arafından gelişirilen yapısal kırılmaları dikkae alan eşbüünleşme esi kullanılarak 98:Q-00:Q3 dönemini incelemekir. Çalışmanın ikinci bölümünde eorik alyapı ve lieraür incelemesine, üçüncü bölümde analizlerde kullanılan verilere ilişkin bilgilere, dördüncü bölümde ise meodoloji ve ampirik sonuçlara yer verilecekir.. EORİK ALYAPI VE LİERAÜR Dış icare açıklarının nasıl kapaılacağına dair farklı görüşlerin hakim olduğu ikisa lieraüründe, ikisa okulları arasında fikir birliği sağlandığı söylenemez. Ekonomik isikrarın sağlanması için devle müdahelesini savunan Keynesyen ikisaçılar bu konuyu gelir yaklaşımı ile ele almışlardır. Bu yaklaşıma göre icare açıklarının emel belirleyicisi ekonomik akiviedir ve o da yerel gelir ile ölçülür. Keynesyen ikisaçılar icare açıklarını düşürmek için daralıcı maliye poliikalarını kullanmayı önermişlerdir. Keynesyen ikisaçılar hüküme büçelerinin önemine aıf yapmışlar ve icare açıkları ile büçe açıkları arasında poziif bir ilişkinin olduğunu iddia emişlerdir. Açık bir ekonomide gayri safi yuriçi hasılanın emel bileşenleri harcamalar yönemi ile; Y C I G ( X M) () şeklinde göserilebilir. Y gayrisafi yuriçi hasılayı göserirken C özel ükeim harcamalarını ifade emekedir. I ve G ise sırasıyla gayrisafi özel yuriçi yaırım harcamalarını ve hüküme harcamalarını gösermek için kullanılmışır. Son olarak (X M) ise dış icare farkını gösermekedir. Gayrisafi yuriçi hasıla, gelir yaklaşımı kullanılarak no lu denklemdeki gibi ekrar elde edilebilir; Y C S () Y ve C yine sırasıyla gayrisafi yuriçi hasıla ve özel ükeim harcamalarını simgelerken S asarrufları ve hüküme arafından oplanan vergileri gösermekedir. ve no lu denklemlerin sağ araflarını birbirlerine eşilediğimizde Keynesyen yaklaşımda dış icare açıklarının bileşenleri oraya çıkmakadır. C I G ( X M) C S (3) 40

3 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies ( X M) ( S I) ( G) (4) 4 no lu denklemde asarruflar ile gayrisafi özel yuriçi yaırımlar arasındaki fark özel asarrufların mikarını vermekedir. Hükümein ükeim harcamaları ile oplamış olduğu vergiler arasındaki fark ise kamu asarruflarını gösermekedir. Dış icare Açıkları = Özel asarruflar + Kamu asarrufları Darra (988) büçe açıklarının icare açıkları üzerindeki ekisini döviz kuru kanalı ile açıklamışır. Buna göre, daha yüksek büçe açıkları, eğer geniş anlamda parasallaşırılmazlar ise faiz oranları üzerinde yukarı doğru baskı yapacakır. Daha yüksek faiz oranları ise yabancı döviz kurunun değerini yükselecek ve bu da ne ihracaın değerinde düşüşe sebebiye verecekir. icare açıkları ile büçe açıkları arasındaki bir diğer arışma konusu ise büçe açıklarının kaynağı konusundadır. Bu bağlamda büçe açıklarının iki kaynağı vardır. Birincisi vergi gelirlerindeki azalış ve diğeri de hükümein ükeim harcamalarındaki arışır. Ricardocu denklik hipoezini savunan ikisaçılara göre vergi oranlarında bir düşüş sonucunda oluşan büçe açığının ne icare açığı üzerinde ne de cari açık üzerinde ekisi olmayacakır. Hükümein ükeim harcamalarının sabi ve hiçbir borçlanma sınırının olmadığı varsayımları alında vergi oranlarındaki düşüşün asarruflar üsünde hiçbir ekisi bulunmayacakır. Çünkü rasyonel bireylere uygulanan vergi oranlarındaki azalma, büçe açıklarına neden olacakır. Bu durumda hüküme bir sonraki dönemde büçe açıklarını elafi edebilmek için vergi oranlarını arıracakır. Böylece bireyler bir sonraki yıl için eksra para asarrufunda bulunacakır. Bundan dolayı hükümein ükeim harcamaları icare açıklarına neden olurken, herhangi bir vergi oranı düşüşü icare açığına neden olmayacakır. Ergec vd. (005) icare açıkları ile ilgilenen ikisaçıları iki grupa sınıflandırmışır. İlk grup ikisaçılar daha önce Labone ve Makinen in (004) yapmış olduğu maliye poliikası anımından harekele icare açıklarında önemli bir rolünün olduğunu iddia emişlerdir. Maliye poliikası anlamında hüküme harcamalarındaki bir arış ulusal asarrufu doğrudan ekileyecekir. Bu bağlamda Roubini (988) ve Normandin (999) hüküme harcamalarındaki büyümeden kaynaklanan bir büçe açığının icare dengesinin bozacağı sonucuna ulaşmışlardır. Çalışmaları sonucunda ABD ekonomisinde, hüküme harcamalarındaki bir Amerikan Dolarlık arış icare açığını 0, ila 0,98 Amerikan Doları arasında arışa sebep olacağı çıkarsamasında bulunmuşlardır. De long (004) ABD ekonomisinde icare açıklarının iki ana nedeni olduğunu, bunlardan birincisi federal hüküme büçelerindeki açıkların önceki döneme göre daha büyük olması, diğerinin ise özel asarrufların GSYİH deki payında görülen azalma olduğunu belirmişir. Yapılan bu açıklamalar 4 no lu denklem ile paralellik gösermekedir. am ersine, diğer bir grup ikisaçı icare açıklarını açıklamada maliye poliikalarının ahmin edilenden küçük bir rolü olduğunu savunmuşlardır. Darra, Ahmed, (988) On Fiscal Policy And he Sock Marke, Journal Of Money, Credi, And Banking, 0, pp Vamvouskas, George, (997) Have Large Budge Deficis Caused Increasing rade Deficis? Evidence From A Developing Counry, Alanic Economic Journal, 5(), pp

4 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies aylor ve aylor a (004) göre son on yıldaki ABD cari işlemler açığındaki arışın kaynağı ulusal asarruflardan daha hızlı aran ulusal sermaye oluşumudur. Zira dünyanın geri kalanına göre daha sağlam üreim büyümesine dayanan ABD varlıklarının yüksek oranlı geirileri, ekin ve güvenli Amerikan sermaye piyasaları ile birleşmesi yabancı yaırımcıları çekmişir. Ahmad (987) bu soruya cevap bulabilmek için İngilere nin geçmiş dönem verilerini kullanarak hüküme harcamaları ile icare açıkları arasındaki ilişkiyi incelemişir. Çalışmasında 70 ve 93 yılları arasında İngilere verilerini kullanmış ve özellikle yılları arasında kalan dönemde hüküme harcamalarındaki geçici arışların icare açıkları üzerinde hüküme harcamalarındaki sürekli arışlara göre daha ekili olduğu sonucuna ulaşmışır. Bununla birlike elde eiği sonuçlar maliye poliikalarının icare açıkları üzerindeki ekisi konusunda kanılar sunsa da, sonuçların ele alınan dönem ve hüküme harcamalarının nasıl ayrışırıldığına duyarlı olduğunu belirmişir. Çok sayıda çalışma ABD ekonomisindeki icare açıklarının sebeplerini ve bileşenlerini analiz emişir. Bu bağlamda, Yi (993), Muller (004) ve Ergec vd. (005) hükümein ükeim harcamaları yoluyla büçe açıklarının icare açıkları üzerindeki ekilerini görmek amacıyla ABD ekonomisinin dönemini analiz emişlerdir. Yi (993) ve Muller (004) icare açıklarını açıklamaka hüküme harcamalarının önemli bir rol oynadığı sonucuna ulaşırken, Ergec vd. (005) ersi isikamee sonuçlara ulaşmışır. Cavallo (005) ise aynı dönem ABD ekonomisini icare açıklarının nedenleri bağlamında incelediği çalışmasında farklı bir yol izlemişir. Çalışmasında hüküme harcamalarını iki kısma ayıran yazar harcamaların nihaî ürünlere olan kısmının dış denge üzerinde ekili olduğu sonucuna ulaşırken, harcamaların ücrelere yönelik kısmının ise doğrudan ekili olmadığı sonucuna ulaşmışır. Konu ile ilgili çalışmaların büyük bir bölümü ABD ekonomisini ele alırken bir kısım çalışmada da diğer ülke ekonomileri dikkae alınmışır. Bu çalışmalarda OECD ülkeleri dikkae değer bir pay almakadır. Bunlardan Lane ve Peroi (998), Monacelli ve Peroi (006) hükümein ükeim harcamalarının icare açıklarının açıklanmasında önemli bir yeri olduğu konusunda hemfikir sonuçlar elde emişlerdir. Gelişmeke olan ülkeleri ele alan çalışmalarda, Alkswani (000) Suudi Arabisan ekonomisini, Saleh ve Harvie (005) Lübnan ekonomisini, Chowdhury ve Saleh (007) Sri Lanka ekonomisini ve Hye ve Ali de (00) Pakisan ekonomisi için söz konusu ilişkiyi incelemiş ve benzer sonuçlar elde emişlerdir. 3. VERİLER Bu çalışmada ürkiye Ekonomisi ne ai ükeim harcamaları (-G) ve icare açıkları (NX) verilerini kullanarak analizler gerçekleşirilmekedir. Çalışmada hükümein büçe açıkları yerine ükeim harcamaları ele alınarak vergi oranlarındaki değişmelerin ekileri beraraf edilmişir. Dışa açık ekonomiye geçişin yaşandığı 980 yılından iibaren analiz yapılmak isense de 980 ve 98 yılları arasında kalan döneme ai verilerin olmaması sebebiyle 98Q ve 00Q3 arihleri arasındaki doğal logarimaları alınmış çeyreklik veriler kullanılmışır. Her iki değişken de Uluslararası Para Fonu nun yayımlamış olduğu Uluslararası Finansal İsaisikler yıllığından elde edilmişir. 4

5 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies ablo : Veri Sei Değişken anımı Kaynak icare Açığı (NX) Hükümein ükeim Harcamaları (-G) ABD Doları Cinsinden icare Açığı ABD Doları Cinsinden Hükümein ükeim Harcamaları Uluslararası Finans İsaisikleri Uluslararası Finans İsaisikleri 4. MEODOLOJİ VE AMPİRİK SONUÇLAR 4.. Kwaikowski, Phillips, Schmid Ve Shin (99, Kpss) Birim Kök esi Kejriwal-Perron esi uygulamasının ilk adımı değişkenlerin durağanlığının es edilmesidir. Çünkü zaman serileri model içerisine durağan iken dahil edilmelidir. Aksi akdirde model sahe regresyon sorununa yakalanılacakır. Bu amaçla durağanlığın es edilmesinde Kwaikowski, Phillips, Schmid ve Shin (99, KPSS) arafından gelişirilen birim kök esi kullanılmakadır. Kwiakowski-Phillips-Schmid-Shin (KPSS, 99) arafından gelişirilen birim kök esinde seriden deerminisik rend arındırılarak durağan hale geirilir. 3 KPSS esinde Genişleilmiş Dickey-Fuller (979, ADF) ve Phillips-Perron(989, PP) birim kök eslerin aksine boş hipoez, serinin durağan olduğunu (birim kök içermediğini) alernaif hipoez ise serinin durağan olmadığını (birim kök içerdiğini) ifade emekedir. 4 Boş hipoez yer alan durağanlık kavramı seriler rendden arındırıldıkları için emelde rend durağanlığı ifade emekedir. Dolaysıyla rendden arındırılan serideki birim kök olmaması, serinin aslında rend durağan olduğunu gösermekedir. KPSS esinde zaman serisi olarak alınan değişken; bir deerminisik rend, bir rassal erim ve bir sabi bozucu erim olmak üzere üç bileşen içerir. 5 Buna göre deerminisik rend, φ rassal süreç ve haa erimi olmak üzere; y şeklinde ifade edilir. Denklemde yer alan rassal süreç ( ); u (6) şeklindedir. Rassal süreçe yer alan haa erimi u nin bağımsız ve eş dağılım özelliklerine sahip (0, u ) olduğu varsayılır. Bu durumda u =0 boş (5) 3 Syczewska, Eva, (00), Empirical Power of he Kwiakowski-Phillips-Schmid-Shin es, Warsaw School Of Economics Insiue Of Economerics, Deparmen Of Applied Economerics Working Papers, No:3-0, pp:-7 4 Harne, Olivier, Doarau, Jean-François, (007), Furher Evidence On Mean Reversion in he Ausralian Exchange Rae, Bullein Of Economic Research, 59:4, , pp: Syczewska, Eva, (00), Empirical Power of he, a.g.m., pp:4 43

6 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies hipoezi ile serinin durağan olup olmadığı es edilir. Haa eriminin varyansının ( u ) sıfır olması, haa eriminin ( u ) sabi olmasını, dolayısıyla rassal süreç olarak nielendirilen sürecinde durağan olmasını gerekirecekir. 6 KPSS esi esas iibariyle bir rassal erimin sıfır varyansa sahip olduğu hipoezinin Lagrange Çarpanı (LM) ile es edilmesidir. 7 ablo : Kwaikowski, Phillips, Schmid and Shin (99, KPSS) Birim Kök esi Sonuçları Düzey Değerleri Birinci Fark Değerleri Değişkenl er Sa Sabi+rend* Sa Sabi+rend* bi* * bi* *. 0. (-G) NX * LM es isaisiği asimpoik kriik değerleri sırasıyla % ve %5 için sabie 0.739, 0.463, **Sabi +rendde sırasıyla % ve %5 için 0.6, 0.46 dir. ablo de birim kök esi sonuçlarına göre icare açığı ve hükümein ükeim harcamaları serilerinin düzeyde durağan olmadıkları, bunların birinci farkları alındığında durağan hale geldikleri görülmekedir. 4.. Yapısal Kırılmalı Birim Kök esleri 4... Zivo-Andrews (99) ek Kırılmalı Birim Kök esi Yapısal kırılmaları dikkae alan birim kök esleri kırılmanın içsel-dışsal olarak belirlenmesine veya kırılma sayısına göre gruplandırılabilir. Perron (997) ve Zivo-Andrews (99) esleri yapısal kırılmanın ek-içsel olarak belirlendiği eslerdir. Zivo-Andrews ek-içsel kırılma esi üm örneklemi ve mümkün olan her bir kırılma için farklı bir kukla değişken kullanan ardışık (sequenal) esir. Kırılma arihi isaisiğine dayalı Genişleilmiş Dickey- Fuller esinin birim kökünün minimum olduğu nokaya göre seçilir. 8 Zivo- Andrews yapısal kırılmalı birim kök esinde Model A düzey ek kırılmaya, 6 Kwaikowski, Denis, Phillips, Peer, Schmid, Peer, Shin, Youngcheol, (99). esing he Null Hypohesis Of Saionariy Agains he Alernaive Of A Uni Roo: How Sure Are We ha Economic ime Series Have A Uni Roo?, Journal Of Economerics, 54, pp: Kwaikowski, Denis, Phillips, Peer, Schmid, Peer, Shin, Youngcheol, (99). esing he Null Hypohesis, a.g.m., pp:59 8 Glynn, John, Perera, Nelson ve Verma, Reeu, (007), Uni Roo ess and Srucural Breaks: A Survey Wih Applicaions, Revisa De Meodos Quaniaivos Para La Economica Empresa, July 007, No:SE-97-06, pp:67 44

7 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies Model B eğimde ek kırılmaya, Model C ise hem eğimde hem de düzeyde ek kırılmaya izin veren üç model asarlanmışır. 9 Buna göre; Model A; k y ˆ A ˆA ( ˆ) ˆ A ˆ A ˆ A ˆ DU y c j y j e (7) j Model B; ˆ * k y ˆ B B ˆB ( ˆ) ˆB ˆ B ˆ D y c j y j e (8) j ve Model C; ˆ ˆ ˆ * k y ˆ C C ( ) C ˆC ( ˆ) ˆC ˆ C ˆ DU D y c j y j e (9) j şeklindedir. Buradaki birinci farkı, beyaz gürülü haa eriminin [ (0, )] varyansı, iid ve =,, zaman endeksini gösermekedir. 0 y i ifadesi haa erimindeki ookorelasyonu oradan kaldırmak amacıyla DU modele eklenmişir. Sabi erime ai kukla değişken olan düzeyde değişmeleri, eğime ai değişimleri de D ifade emekedir. DU ( ) 0 diğer (0) ve D * ( ) () 0 diğer Kırılma arihinin yaşandığı her bir gözlemde boş hipoezin esi için isasiiği minimumudur. Her üç modelinde boş hipoezi birim kökün ve yapısal 9 Zivo, Eric, Andrews Donald, (99) Furher Evidence On he Grea Grash, he Oil-Price Shock, And he Uni-Roo Hypohesis, Journal Of Business And Economic Saisics, Vol. 0(3), pp:53. Glynn, John, Perera, Nelson ve Verma, Reeu, (007), Uni Roo ess and, a.g.m., pp: Narayan, Paresh ve Smyh, Russel, (005), Elecriciy Consumpion, Employmen And Real Income in Ausralia Evidence From Mulivariae Granger Causaliy ess, Energy Policy, Vol:33, pp Waheed, Muhammed, asneem, Alam ve Ghauri, Saghir, (007), Srucural Breaks And Uni Roo:Evidence From Pakisani Macroeconomics ime Series, Munich Personal Repec Archive, No:797, pp:6-7 45

8 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies kırılmanın olduğu üzerine kuruludur. Alernaif hipoezler durağanlığı ifade emekedir. Zivo-Andrews un (99) kriik değerleri Perron dan (989) farklıdır. Zivo and Andrews (99) eslerinde asimpoik kriik değerleri bulur; faka küçük örneklem hacminde güvenilir değildir. İki modelin her biri boş hipoezinin alında bir kırılma ile birim köke sahipir. Kukla değişkenler sıfır hipoezinin alında regresyonla birleşirilir. Alernaif hipoez durağan süreçe kırılma rendidir. es sonucunda bulunan isaisiğinin mulak değeri Zivo- Andrews un (99) elde eiği kriik değerlerden küçükse birim kök sürecini ifade eden boş hipoez kabul edilir. Yapısal kırılmaları dikkae alan birim kök eslerinin iki dezavanajı vardır. İlk olarak Perron (989) arafından dile geirilen boyu bozukluklarından kaynaklana es sonuçlarının boş hipoezi red ememe eğiliminde olmasıdır. Kırılma arihine göre esin gücü ile seride bulunan bilgi arasında bir akas mevcuur. Kırılma arihini bulmak amacıyla ilgili gözleme kukla değişken koyması bilgi kaybına yol açmakadır. İkincisi ise üm seri boyunca ikisadi açıdan iki veya üç farklı rejim, krizi yapısal dönüşümler olsa bile seriyi ek kırılma bulmaya zorlamasıdır. Lieraürde genellikle Model A ve Model C kullanıldığı için rend fonksiyonunun eğiminde sadece bir defalık değişime izin veren Model B sonuçlarına yer verilmemişir. ablo 3: Zivo-Andrews (99) Birim Kök esi Sonuçları (Düzeyde ve eğimde kırılma) Model A Model C Değişkenler Min -sa Kırılma Min -sa Kırılma (-G) :Q3 (8)* 988:Q3 (8)* [.8703]** [ ]** NX :Q3 (8)* 995:Q3 (8)* [-.4]** [.9564]** No: rim değeri 0. alınmışır. *Paranez içindeki değerler Akaike Bilgi Krieri arafından seçilen gecikme sayısını gösermekedir.**modeller için Zivo ve Andrews (99) den alınan kriik değerler Model A da % ve %5 anlam seviyeleri için sırasıyla ve -4.80, Model C de % ve %5 anlam seviyeleri için sırasıyla ve dir. Zivo-Andrews birim kök esi sonuçlarına göre hükümein ükeim harcamaları değişkeni üzerinde üzerinde Asya ve Rusya krizlerin, dış açık değişkeni üzerinde ise Kasım 000 krizinin ekisi olduğu anlaşılmakadır. Niekim 000:Q3 ve 988:Q3 de hükümein ükeim harcamaları değişkeni serisinde düzeyde ve eğimde kırılma olduğu espi edilmişir. Dış açık serisinde Glynn, John, Perera, Nelson ve Verma, Reeu, (007), Uni Roo ess and, a.g.m., pp:

9 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies ise 990:Q3 dönemi için düzeyde ve 995:Q3 dönemi için de eğimde kırılma espi edilmişir Lee-Srazicich (003,004) İki Kırılmalı Minimum LM Birim Kök esi Birim kök esleri içersinde yer alan Lumsdaine-Papell (999) ve Lee- Srazicich (003,004) eslerinde yapısal kırılma çif-içsel olarak belirlenir. Lee-Srazicich (003,004) esinin alernaif hipoezi rend durağanlığı içerir. Boş hipoezinde ise yapısal kırılmanın olduğunu ifade eder. Belirlenen yapısal kırılma sabie (Model AA), sabi ve rendde (Model CC) çif kırılmaya olanak sağlar. es süreci Zivo-Andrews (99) baz alınarak Lagrange Çarpanı (LM) isaisiğinin kullanılması ile oluşurulur. B kırılma arihi, Z dışsal değişkenler vekörü ve kalınılar ~iid(0, ) dağılmak üzere; y Z e e = + ve e () Z,, D, D ise düzey değerinde çif kırılma için Model AA da D j Bj için iken, diğer durumlarda 0 değerini alır. Z,, D, D, D, D D ise Model CC de j için Bj iken, diğer durumlarda 0 değerini alır. Boş hipoez alında yapısal kırılmaları ( ), alernaif hipoez ise şeklinde ifade edilir. S y x ZS ve y ; z nin üzerine regrese edilmesinden bulunan kasayılar ve x yz ise Lagrange Çarpanına dayanan es isaisiği; y Z S u (3) Bj şeklinde elde edilir. ane gözlem sayısı için kırılma nokası olmak j / Bji üzere ise kırılma arihinin bulunması için isaisiğinin LM inf ( ) minimum olduğu noka ( ) seçilir. 3 emurlenk, Sinan ve Olulular, Sabiha, (007), ürkiye nin emel Makro Ekonomik Değişkenlerinin Büünleşme Dereceleri Üzerine Bir Araşırma,İnönü Üniversiesi Ekonomeri ve İsaisik Kongresi, ss:4 3 Moccero, Diego ve Winograd,Carlos, (006), Real Exchange Rae Volailiy And Expors:Argenina Perspecives, Economic Policy Review, Federal Reserve Bank Of New York, Vol., Ocober, pp:4-5 47

10 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies ablo 4: Lee-Srazicich (003, 004) Çif-İçsel Kırılma esi Sonuçları Model AA Model CC Değişkenle Min. Min. Kırılma Kırılma r sa. sa Kırılma Kırılma (-G) :Q (8)* 99:Q4 988:Q3 993:Q4 (8)* (7)* (7)* [ ]** [0.078]** [-3.938]** [4.36]** 99:Q4 (8)* 994:Q3 (8)* :Q3 (8)* 995:Q4 (8)* NX [-.74]** [.0000]** [ ]** [4.3540]** No: rim değeri 0. alınmışır.* Paranez içindeki değerler Akaike Bilgi Krieri arafından seçilen gecikme sayısını gösermekedir.** Kirik değerler Lee-Srazicich (003) Model AA için % ve %5 için kriik değerler sırasıyla ve -3.84, Model CC için kriik değerler % ve %5 için sırasıyla -5.8 ve ür. Lee-Srazicich iki kırılmalı minimum LM (Lagrange Muliplier) birim kök esi sonuçlarına göre Model AA baz alındığında hükümein ükeim harcamaları serisinde 986:Q ve 99:Q4 dönemleri ve Model CC de ise 988:Q3 ve 993:Q4 için, dış açık serisinde ise Model AA da % anlam seviyesinde 99:Q4 ve 994:Q3, Model CC de 987:Q3 ve 995:Q4 dönemlerinde kırılma yapısal kırılma yaşandığı espi edilmişir. icare açığı serisi ise 994:Q4 ve 004:Q4 dönemlerinde anlamlı kırılma gösermişir. ürkiye ekonomisinde dönemi iç alep genişlemesine dayalı büyüme sraejisinin sürdüğü, büyümenin isikrara ercih edildiği bir dönem olmuşur. Bu dönemde popülis eğilimler daha belirgin biçimde sergilenmiş, isikrar hedefinden uzaklaşılmışır. Örneğin ücre ve maaşlar ve arımsal desekleme fiyaları önceki döneme kıyasla daha yüksek oranlarda arırılmışır. Kamu kesimi gelirleri sağlıklı biçimde arırılamamasına karşılık devlee israf ve savurganlık boyuunda kamu harcamaları armışır döneminde ürkiye ekonomisinde dış icare açığından kaynaklanan cari açık ve dış borçlarda arış meydana gelmişir. Cari açığın armasında enerji fiyalarındaki arışın da ekisi büyük olmuşur Kejriwal (008) ve Kejriwal-Perron (009) Yapısal Kırılmalı Eşbüünleşme Analizi Ng-Perron (996), Bai-Perron (998), Ziwo-Andrews (99), Lumsdaine-Papel (999), Lee-Srazicich (003,004) yapısal kırılmayı dikkae alan esler doğrusal regresyon modellerinde her bir esin nieliğine göre zaman serilerinde olası muhemel yapısal değişmeleri es emeye çalışmışlardır. Uzun bir süreci kapsayan serilerde bir veya iki ane yapısal kırılmanın bulunması, serilerin ikisadi açıdan yorumlanmasında yeersiz kalmışır. Kaldı ki seriyi bir veya iki ane kırılma bulmaya zorlamakadır. Bu nedenle Kejriwal (008), 4 Şahin, Hüseyin (009). ürkiye Ekonomisi, 0.B., Ezgi Kiabevi, Bursa., ss: 48

11 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies Kejriwal-Perron (009) doğrusal eşbüünleşik sisemlerde yeerli sayıda yapısal değişimin varlığını oraya koymak amacıyla alernaif çözümlere yönelmişlerdir. Kejriwal-Perron (009) m ane çoklu yapısal kırılmanın olduğu doğrusal modeldeki yapısal değişmeleri genel bir ifadeyle (m+ rejim için); ' ' ' ' y c j z f f zbbj x f f xb b u (4) j (,., j ) için regresyonda örneklem büyüklüğü olmak üzere, j=,.,m+ için 0 0 ve m olarak ahmin emişlerdir. Modelde yer y x alan skaler değişkeni birinci farkında durağan [I()], f q ( f x) ve zb p ( b x) vekörleri de birinci farkında durağan [I()] serileri ifade emekedir.,, m olarak ele alınan kırılma arihleri ise bilinmemekedir. Genel regresyonda yer alan kısmi yapısal değişme modelini analiz kapsamında ele alınan icare açığı ve hükümein ükeim harcamaları serileri birinci farkında durağan olduğu için ( p f pb q f 0 ) eğim ve sabie oluşan kırılmalar; y c z u ve ( ' j b bj j,., j ) (5) olarak ifade edilmekedir. Kesin dışsallık varsayımının yeerince kaı olması ve değişkenlerde içsellik sorunu çoklu kırılmanın es edilmesinde kullanılan es isaisiklerinde güçlü (robus) sonuçlar verilmesini engellemekedir. Kejriwal-Perron (008, 009) birinci farkında durağan serilerde oluşabilecek içsellik sorununa karşı Saikkonen (99) ve Sock- Wason (993) arafından önerilen dinamik en küçük kareler (DOLS) yönemini kullanmışır. Buna göre; (6) ' l ' * j bbj jl b jbj y c z z u eğer i i ise k ane kırılma için i=,,..k+ ve 0 0 m dir. Hansen (99) boş hipoezde eşbüünleşik serilerde değişmenin olmadığı faka regrese edilen büün kasayılarda değişmeye izin veren sup ve mean LM eslerini önermişir. Kejriwal-Perron (008:0, 009:4) ise LM eslerinin sonlu örneklemlerde güçlerinin (power) düşük olmasından dolayı farklı derecelerde durağan eşbüünleşik seriler için Bai-Perron (998) arafından önerilen uarlı kırılma arihlerinin elde edilmesine olanak sağlayan ardışık süreçleri (sequenial procedure) kullanmışır. Bu bağlamda çoklu yapısal kırılma için 3 ip es isaisiği kullanmışlardır. İlk olarak boş hipoezi yapısal kırılmanın olmamasını (m=0), alernaif hipoezi sabi sayıda kırılmanın olmasına (m=k) es eden supwald esi; * SSR sup ( ) sup 0 SSR F k k ˆ ve (7) 49 ve

12 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies ˆ uˆ ( j ˆ ) u u j j h j (8) SSR esinde yer alan 0 ; kırılmanın olmadığı boş hipoezden elde edilen kalını kareler oplamını, SSR k ; k ane kırılmanın olduğu alernaif hipoez alında elde edilen kalını kareler oplamını, (,,, m ) ise her bir ' i \ için i=, m, i ade kırılmayı veren vekörü ifade emekedir. 5 İkinci olarak yine boş hipoezi yapısal kırılmanın olmadığı (m=0), alernaif hipoezin m M aralığında bilinmeyen kırılma sayısını es eden ; UD max F * ( ) max * M F ( k ) k m (9) M kırılma sayısının üs sınırını emsil emekedir. Son aşamada ise boş hipoezin k ane kırılma olduğu, alernaif hipoezin k+ ane kırılma olduğunu es eden; SEQ ( ) max sup { ( ˆ..., ˆ )} { ( ˆ,..., ˆ,, ˆ,..., ˆ k k SSR, k SSR j j k )}/ SSR k km j (0) ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ j, { : j ( j j ) j ( j j ) } de yer alan modeli Bai-Perron (998) e uygun olarak k ane kırılmayı kalını kareler oplamının global minimizasyonu ile elde emekedir. Kejriwal-Perron (008 ve 009) yapısal değişmeleri sahe regresyon sorununa karşı powerlarının düşük olmasını engellemişir. Bunun anlamı regresyonlardan biri sahe olduğunda, esler durağanlığın boş olduğunu reddedeceklerdir. 6 Uzun dönemli eşbüünleşik ilişkilerde kasayılarda yapısal kırılmalara eşbüünleşmenin olup olmamasına duyarlılık kazandırmışır. 7 Bununla birlike Kejriwal (008) ardışık süreçe bilgi krieri olarak Akaike Bilgi Krieri yerine Yao (988) arafından önerilen Bayesian Bilgi Krierini kullanmışır; * BIC( m) In ˆ ( m) p In( )/ () 5 Kejiriwal, Mohiosh ve Perron, Pierre, (008) he Limi Disribuion Of he Esimaes in Coinegraed Regression Models Wih Muliple Srucural Changes, Journal of Economerics, 46, pp:0-6 Eseve, Vicene, Ibanez, Manuel ve Pras, Maria, (00) he Spanish erm Srucure Of Ineres Raes Revisied:Coinegraion Wih Muliple Srucural Breaks,974-00, Economia Aplicada II, Working Paper Series, WPS-00-0, pp:5 7 Eseve, Vicene, Ibanez, Manuel ve Pras, Maria, (00), he Spanish erm Srucure,, a.g.m., pp:7 50

13 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies eşiliğinde ˆ ˆ ˆ ve ( m) S (,..., ) * p ( m ) q m p ( olarak ifade edilmişir. ˆ,..., ˆ m) ahmin edilen kırılma arihlerini, S ( ˆ ˆ,..., m) ise m ane kırılma alında yer alan kaa erimleri kareler oplamıdır. Ayrıca q değişmeye izin verilen kasayıların sayısını, p ise sabi uulan kasayıların sayısını vermekedir. Kejriwal (008) boş hipoezde eşbüünleşme yer almak üzere çoklu yapısal kırılmaları bulmak için Arai-Kurozumi (007) arafından gelişirilen Langrange çarpanı (LM) esini kullanmışlardır. Arai-Kurozumi (007) düzeyde (Model ), rendde (Model ) ve rejimde (Model 3) değişmeyi ele almak V ˆ ( ˆ ) amacıyla ek kırılmayı dikkae alan için LM esi; ˆ ˆ ˆ V ˆ ( ) ( S ( ) )/ () ˆ de ( Bai-Perron (003) arafından gelişirilen dinamik algorima ˆ ( ˆ /,..., ˆ / ) kullanılarak ) k kırılma arihleri olmak üzere genel * u modelde yer alan ın uzun dönem varyans marisidir. Böylece Kejriwal (008: 4) boş hipoezinde eşbüünleşme ilişkisini ele alarak k ane kırılma için Vˆ ( ˆ k ) çoklu yapısal değişmeleri bulmuşur. ablo 5: Yapısal Kırılmalar Arasında Eşbüünleşik Regresyon İçeren Kejriwal- Perron (009)esi Spesifikasyonlar y ={icare Açığı}, z ={, Hüküme Harcamaları}, q=, p=0, h=6, M=5 es sonuçları m 000Q c c [.58].4 [0.34] [.3].0 [0.08] R = R =

14 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies No: LWZ krierine göre seçilen kırılma sayısı ür. y bağımlı z değişkeni, bağımsız değişkeni, q birinci farkında durağan [I()] olan seri sayısını, p düzeyde durağan [I(0)] olan seri sayısını, h her bir rejimde minimum gözlem sayısını, M ise maksimum kırılma sayısını gösermekedir. Köşeli paranez içindeki değerler sandar haaları gösermekedir. es sonuçları analize dahil edilen dönem içerisinde sadece 000 yılının birinci çeyreğinde kırılmanın var olduğunu gösermekedir. Yapısal kırılmalar alında eşbüünleşik regresyonlar elde eden Kejriwal-Perron (009) es sonuçlarına göre 98:Q-000:Q döneminde hükümein ükeim harcamalarındaki her % lik arış icare açığını %,4 arırmakadır. 000Q- 00:Q3 döneminde ise bu ilişki nispeen zayıflamış ve hükümein icare harcamalarındaki her % lik arış icare açığını %,0 arırmışır. Her iki döneme ai belirlilik kasayıları ise yüksek çıkmışır. Bu durumda vergi gelirinde herhangi bir yükselme veya özel asarruflarda arış olmadan hüküme harcamalarındaki bir arış icare açıklarını negaif ekileyecekir. Bu denkliken harekele hüküme harcamalarından kaynaklanan büçe açıkları ekonominin icare açıklarını arıracakır. 5. SONUÇ Lieraürde çok sayıda araşırmacı kamu harcamaları ile dış icare açıkları (veya cari işlemler açığı) arasındaki ilişkiyi analiz emişler ve ilişkinin varlığı ve nedenselliğin yönünü belirlemeye çalışmışlardır. Bu çalışmada da ürkiye de 98:Q ve 00:Q3 yılları arasında hükümein ükeim harcamalarının icare açıkları üzerindeki ekisi analiz edilmişir. Bu amaçla Kwiakowski-Phillips-Schmid-Shin (KPSS, 99), Zivo-Andrews (99) ve Lee-Srazicich (003, 004) birim kök esleri ile Kejriwal-Perron (009) çoklu yapısal kırılmaları dikkae alan eşbüünleşme esi uygulanmışır. Kwiakowski- Phillips-Schmid-Shin (KPSS, 99) birim kök esinde değişkenlerin düzey değerlerinde durağanlık koşulu sağlamamışır. ek ve içsel yapısal kırılmaları dikkae alan Zivo-Andrews (99) birim kök esinde ise hükümein ükeim harcamaları değişkeninde Model A için 000:Q3, Model C için 988:Q3, icare açığı değişkeninde ise Model A da 990:Q3 ve Model C de 995:Q3 arihleri yapısal kırılmanın olduğu bulgusuna raslanmışır. Çif ve içsel yapısal kırılmaları dikkae alan Lee-srazicich (003, 004) arafından gelişirilen birim kök esi sonuçlarına göre hükümein ükeim harcamalarında Model AA için 986:Q ve 99:Q4, Model CC için 988:Q3 ve 993:Q4 arihlerinde, icare açığı değişkeni için Model AA da % anlam seviyesinde 99:Q4 ve 994:Q3, Model CC de 987:Q3 ve 995:Q4 arihlerinde yapısal kırılma yaşanmışır. Kejriwal ve Perron (009) arafından gelişirilen çoklu yapısal kırılmalı eşbüünleşme esinde ise 000 yılının ilk çeyreğinde kırılmaya raslanmış ve bu arihe göre uzun dönem ilişkiler elde edilmişir. Bulgular hüküme harcamalarının ürkiye nin dış icare açıkları üzerindeki ekisinin büyük olduğunu gösermekedir. Yani hükümein ükeim harcamalarını azalabilecek poliikaların dış icare açıklarının azalmasına da kakı yapabileceği görüşünü deseklemekedir. Sonuçlar özellikle ABD ekonomisi için yapılan analizler ile uarlılık göserirken, maliye poliikalarının ülkenin ödemeler bilançosu 5

15 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies üzerinde önemli bir ekisinin olduğunu savunan ikisaçıların görüşlerini desekler nielikedir. Bu sonucun poliika çıkarımı ise, hükümein ükeim harcamalarının azalılmasının dış icare açıklarının azalmasına neden olacağıdır. KAYNAKÇA Ahmad, Shaghil. (987) Governmen Spending, he Balance Of rade And he erms Of rade İn Briish Hisory, Journal Of Moneary Economics, 0, Alkswani, Alkhaip, (000) he win Defici Phenomenon İn Peroleum Economy: Evidence From Saudi Arabia, Sevenh Annual Conference, Economic Research Forum, Amman. Arai, Youchi Ve Kurozoumi, Eiji, (007) esing For he Null Hypohesis Of Coinegraion Wih A Srucural Break, Economeric Reviews, 6, Bai, Jushan Ve Perron, Pierre, (998) "Compuaion And Analysis Of Muliple Srucural-Change Models", Cahiers De Recherche 9807, Universie De Monreal, Deparemen De Sciences Economiques. Bai, Jushan Ve Perron, Pierre, (003), Compuaion And Analysis Of Muliple Srucural Change Models, Journal 0f Applied Economerics, Vol:8,. Cavallo, Michele, (005) Governmen Consumpion Expendiures And he Curren Accoun, Federal Reserve Bank Of San Fransisco, Working Paper, No Chowdhury, Khorshed Ve Saleh, Ali Salman, (007) esing he Keynesian Proposiion Of win Deficis İn he Presence Of rade Liberalisaion: Evidence From Sri Lanka, Universiy Of Wollongong Economics Working Paper Series, No. Wp Darra, Ahmed, (988) On Fiscal Policy And he Sock Marke, Journal Of Money, Credi, And Banking, 0, Delong, Brad, (004) John aylor Blass Off For he Gamma Quadran, In Brad De-Long s Semi-Daily Journal: A Weblog. İndirilme Adresi Hp:// ype/004- Archives/00059.Hml. (arih: 5.0.0). Ergec, Chrisopher, Guerrieri, Luca Ve Gus, Chrisopher, (005) Expansionary Fiscal Shocks And he rade Defici, Inernaional Finance Discussion Papers, No. 85. Eseve, Vicene, Ibanez, Manuel Ve Pras, Maria, (00) he Spanish erm Srucure Of Ineres Raes Revisied:Coinegraion Wih Muliple Srucural Breaks,974-00, Economia Aplicada Ii, Working Paper Series, Wps-00-0, -3. Glynn, John, Perera, Nelson Ve Verma, Reeu, (007), Uni Roo ess And Srucural Breaks: A Survey Wih Applicaions, Revisa De Meodos Quaniaivos Para La Economica Empresa, July 007, No:Se-97-06,

16 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies Hansen, Bruce, (99) es For Parameer Insabiliy In Regressions Wih I() Processes, Journal Of Business And Economic Saisics, 0, Harne, Olivier, Doarau, Jean-François, (007), Furher Evidence On Mean Reversion In he Ausralian Exchange Rae, Bullein Of Economic Research, 59:4, Hye, Muhammed Ve Ali, Asghar, (00) Relaionship Beween Budge Defici And rade Defici: A Case Sudy Of Pakisan Economy, he Uip Journal Of Moneary Economics, 9(), 7-3. Kejriwal, Mohiosh, (008) Coinegraion Wih Srucural Breaks: An Applicaion o he Feldsein-Horioka Puzzle, Sudies In Nonlinear Dynamics & Economerics, (), -37. Kejiriwal, Mohiosh Ve Perron, Pierre, (008) he Limi Disribuion Of he Esimaes In Coinegraed Regression Models Wih Muliple Srucural Changes, Journal Of Economerics, 46, Kejiriwal, Mohisosh Ve Perron, Pierre, (009) esing For Muliple Srucural Changes In Coinegraed Regression Models, Purdue Universiy Economics Working Papers, No. 6. Kwaikowski, Denis, Phillips, Peer, Schmid, Peer, Shin, Youngcheol, (99). esing he Null Hypohesis Of Saionariy Agains he Alernaive Of A Uni Roo: How Sure Are We ha Economic ime Series Have A Uni Roo?, Journal Of Economerics, 54: Labone, Marc Ve Makinen, Gail, (004) Moneary Policy And Price Sabiliy. Nove Science Publishers, Inc., New York. Lane, Philip Ve Peroi, Robero, (998) he Imporance Of Composiion Of Fiscal Policy: Evidence From Differen Exchange Rae Regimes, Journal Of Public Economics, 87, Lee, Junsoo Ve Srazicich, Mark, (003) Minimum Lm Uni Roo es Wih wo Srucural Breaks, Review Of Economics And Saisics, Lee, Junsoo Ve Srazicich, (004) Minimum Lm Uni Roo es Wih One Srucural Breaks, Apalachian Sae Universiy Working Papers, No: Lumsdaine, Robin Ve Papell, David, (999) wo Srucural Breaks And he Uni Roo Hypohesis: New Evidence Abou Unemploymen In Ausralia, Working Paper Series Vicoria Univ. Applied Economy Working Paper, No. 3/00. Mackinnon, James, (996), Numerical Disribuion Funcions For Uni Roo And Coinegraion ess, Journal Of Applied Economerics, Vol:, Moccero, Diego Ve Winograd,Carlos, (006), Real Exchange Rae Volailiy And Expors:Argenina Perspecives, Economic Policy Review, Federal Reserve Bank Of New York, Vol., Ocober. Monacelli, ommaso Ve Peroi, Robero, (006) Fiscal Policy, he rade Balance, And he Real Exchange Rae: Implicaions For Inernaional Risk Sharing, Cepr Working Paper, No. 66. Müller, Gerno, (004) Undersanding he Dynamic Effecs Of Governmen Spending On Foreign rade, Mimeo, European Universiy Insiue. 54

17 Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar Dergisi / Journal of Academic Researches and Sudies Narayan, Paresh Ve Smyh, Russel, (005), Elecriciy Consumpion, Employmen And Real Income In Ausralia Evidence From Mulivariae Granger Causaliy ess, Energy Policy, Vol:33, Ng, Serena Ve Perron, Pierre, (996) Useful Modificaions o Some Uni Roo ess Wih Dependen Errors And heir Local Asympoic Properies, Review Of Economic Sudies, 63(3), Pp Normandin, Michel, (999) Budge Defici Persisence And he win Deficis Hypohesis, Journal Of Inernaional Economics, 49, Perron, Pierre, (997), he Grea Crash, he Oil Price Shock And he Uni Roo Hypohesis, Economerica, Vol:57 Perron, Pierre, (997), Furher Evidence On Breaking rend Funcions In Macroeconomic Variables, Journal Of Economerics, Vol:80 (), 385. Roubini Nourel, (988) Curren Accoun And Budge Deficis In An Ineremporal Model Of Consumpion And axaion Smoohing. A Soluion o he Feldsein-Horioka Puzzle, Nber Working Paper, No Saikkonen, Peni, (99) Asympoically Efficien Esimaion Of Coinegraion Regressions, Economeric heory, 7, -. Saleh, Ali Ve Harvie, Charles, (005) An Analysis Of Public Secor Deficis And Deb In Lebanon: , he Middle Eas Review Of Inernaional Affairs, 9(4), Sock, James Ve Wason, Mark, (993) A Simple Esimaor Of Coinegraing Vecors In Higher Order Inegraed Sysems, Economerica, 6, Syczewska, Eva, (00), Empirical Power Of he Kwiakowski-Phillips- Schmid-Shin es, Warsaw School Of Economics Insiue Of Economerics, Deparmen Of Applied Economerics Working Papers, No:3-0, -7 Şahin, Hüseyin (009). ürkiye Ekonomisi, 0.B., Ezgi Kiabevi, Bursa. aylor, Alan Ve aylor, Mark, (004) he Purchasing Power Pariy Debae, Journal Of Economics Perspecive, 8(4), emurlenk, Sinan Ve Olulular, Sabiha, (007), ürkiye nin emel Makro Ekonomik Değişkenlerinin Büünleşme Dereceleri Üzerine Bir Araşırma,İnönü Üniversiesi Ekonomeri Ve İsaisik Kongresi. Vamvouskas, George, (997) Have Large Budge Deficis Caused Increasing rade Deficis? Evidence From A Developing Counry, Alanic Economic Journal, 5(), Waheed, Muhammed, asneem, Alam Ve Ghauri, Saghir, (007), Srucural Breaks And Uni Roo:Evidence From Pakisani Macroeconomics ime Series, Munich Personal Repec Archive, No:797, -0 Yao, Dennis, (988) Sraegic Responses o Auomobile Emissions Conrol: A Game-heoreic Analysis, Journal Of Environmenal Economics And Managemen, 5, Yi, Kei-Mu, (993) Can Governmen Purchases Explain he Recen U.S. Ne Expor Deficis, Journal Of Inernaional Economics, 35, 0-5. Zivo, Eric, Andrews Donald, (99) Furher Evidence On he Grea Grash, he Oil-Price Shock, And he Uni-Roo Hypohesis, Journal Of Business And Economic Saisics, Vol. 0(3),