İRENBE nin ücretsiz sağlık dergisidir.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İRENBE nin ücretsiz sağlık dergisidir."

Transkript

1 4 İRENBE nin ücretsiz sağlık dergisidir.

2 İRENBE DERGİ SAYI YAZ - SONBAHAR 2008 ÖZEL İrenbe KadIn HastalIklarI ve Doğum Dal Merkezİ - TÜp Bebek Merkezİ NİN HAZIRLADIĞI BİR DERGİDİR. İRENBE nin ücretsiz sağlık dergisidir. İMTİYAZ SAHİBİ Prof. Dr. Nurettİn Demİr ndemir@irenbe.com YAYIN YÖNETMENİ KENAN DEMİROĞLU kenan@pixelstudio.com.tr YAZI İŞLERİ SORUMLUSU Güven berkem gberkem@irenbe.com SORUMLU MÜDÜR Nurten Geboloğlu ngebol@irenbe.com KOORDİNATÖR Op. Dr. Bülent Uran bulent_uran@yahoo.com YAYIN KURULU Op. Dr. Dİlek Aslan doç. dr. güven aslan Dİş Hekİmİ Ahmet Cesur Prof. Dr. Esen Demİr PROF. DR. ŞADAN GÖKOVALI Uz. Emb. Füsun Karaarslan DİşHekİmİ Özlem Kekeç emb. zerrin sertkaya OP. DR. ARAL ÖZBAL Op. Dr. Gülnaz Şahİn Edİtoryal Üretİm ve YapIm Pixel Studio 1399 Sokak No:1 Sevİlen Apt. D:2 Alsancak - İZMİR Tel: Fax: hq@pixelstudio.com.tr DANIŞMA KURULU Prof. Dr. Mete AKİsu Uz. Dr. Fatİh Akman Prof. Dr. M. Halİt Andaç Prof. Dr. H.Uğur Babuçcu Doç. Dr. Alİ Baloğlu Dr. Murat Baş Prof. Dr. Bahattİn Canbeylİ Op. Dr. İlgün Canbeylİ Prof. Dr. M. ŞerEfettİn Canda Prof. Dr. Tülay Canda Prof. Dr. Erdoğan Çetİngül Uz. Dr. Hüseyİn Damar Prof. Dr. Ömer Dİnçer Uz. Dr. Erdal Duman Prof. Dr. Yakup Erata Prof. Dr. Derya Erçal Op. Dr. Tuncay Fİlİz Op. Dr. Osman Güngör Uz. Dr. Uğur Gürgan BİYOLOG ESEN FATMA KABADAYI Op. Dr. Alaattİn Kaçar Doç Dr Hasan KafalI Prof. Dr. Meral Koyuncuoğlu Uz. Dr. Demet Kumova Op. Dr. Sefa Kurt Prof. Dr. Nİlgün Kültürsay Prof. Dr. Ahmet Maden Op. Dr. AydIn Mevsİm Op. Dr. Soner Recaİ Öner Op. Dr. A. Seçkİn Önoğlu Y. Hemş. İpek Öntürkler Prof. Dr. Ata Önvural Op. Dr. Ayşe Özbakkaloğlu Uz. Dr. Mert Özbakkaloğlu Prof. Dr. Hasan Özkan Prof. Dr. Ferda ÖzkInay Prof. Dr. Cİhangİr ÖzkInay Uz. Dr. Ülkümen Rodoplu Op. Dr. Salİh SadIk Op. Dr. M. Akİf ŞanlI Uz. DR. TUĞRUL ŞAHBAZ Prof. Dr. Erol Tavmergen Op. Dr. Cüneyt Tuğrul Doç Dr Turan Uçkun Op. Dr. Selda Uysal Op. Dr. Erdal Yermez KAPAK TASARIMI Gökhan DemİrgIran SAYFA TASARIMI NESLİHAN FİDAN - KENAN DEMİROĞLU abone sorumlusu pixel studio BaskI METRO MATBAACILIK ve REKLAM HİZMETLERİ İTH. İHR. SAN. Tİc. LTD. Ştİ. Fatİh Cad. No:105/123 Çamdİbİ İş Merkezİ Çamdİbİ İzmİr Tel: YayIn Türü: YaygIn Sürelİ YayIn BaskI Tarİhİ YASAL HAKLAR İrenbe dergisinde yer alan yazi ve resimlerden kaynak gösterilerek alinti yapilabilir. YayInlanan yazilarin sorumluluğu yazarina aittir. İrenbe KadIn HastalIklarI ve Doğum Dal Merkezİ - Tüp Bebek MERKEZİ Talatpaşa BulvarI 1436 Sokak No:6 Alsancak/İZMİR Tel: Faks: GSM:

3 İÇİNDEKİLER EDİTÖR sperm analizi İle İlgİlİ bilinmesi gerekenler... Op. Dr. Dİlek aslan başarı öyküsü nerelerdeydin sen benim kınalı kuzum burcu ömerbeyoğlu uyuyan güzel nilgün çalık Bebeklerde (0-12 ay) Temel Yaşam Desteğİ Uygulamalarında Yenİlİkler dr. hasan hüseyin tokgöz zehirleyen temizlik op. dr. erdal yermez 7. İrenbe çocuk şenliği kısa kısa haberler Down Sendromu ve İlk 3 Ay Tarama Testİ op. dr. soner recai öner KAN YAĞLARININ YÜKSEKLİĞİ (HİPERLİPİDEMİ) prof. dr. cahide çınar soydaş Hastalık yaratan, hayatımızı zehir eden gereksiz kavramlar... op. dr. bülent uran diş renklenmeleri dt. çiğdem atalayın Sayılarla Çeyrek Asırlık İrenbe Sabahları cep telefonunun dijital alarmı ile uyanır, kahvaltı haberlerini uzaktan kumanda ile açtığımız televizyondan izleriz. Arabamızın kapısını uzaktan kumanda ile açar, dijital FM radyodan müziklerle coşarız. Cep telefonlarımızla dijital dijital karşılıklı konuşuruz. Bilgilerimizi dijital medyada, bilgisayarlarda saklarız, izleriz. Dijital yazışır, sayısal mesajlaşırız. Dijital yaşam. Her şey dijital. Aşklarımız, sevgilerimiz, duygularımız bile dijitalleşti, sanallaştı. Ahmet arkadaşına karşı kaç kilobayt saygı duyuyor. Ayşe sevgilisini kaç gigabayt seviyor. Sayılar, rakamlar yaşamımızın her alanında hatta her anında yer alıyor. Hayallerimiz de düşlerimiz de sayılaştı mı? Ne dersiniz? Sayılar bu kadar yaşamımıza girmişken, bende size sayılarla İrenbe den söz etmek istiyorum. İrenbe nin ilk temellerinin atıldığı yıl Talatpaşa Bulvarında bir muayenehanede başlar. Yıllar hızla geçer, 1992 yılına gelinir. Artık çekirdek tutmuş, fidan dallanmıştır. Dört Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı İrenbe şemsiyesi altında kurumlaşır. İrenbe Limitet Şirketi bünyesinde Kadın sağlığı alanındaki hizmetlerini ekip çalışmasına dönüştürür. Daha sonra limitet şirketi yeni ortaklar ve hekimlerin katılımıyla daha da büyür ve İrenbe, Anonim Şirketler kervanına katılır yılında İzmir in ve Ege Bölgesinin ilk özel Tüp Bebek Merkezini bünyesine katar. İrenbe artık 25 yaşına ulaşmış, alanında söz sahibi olan çeyrek asırlık bir sağlık kuruluşudur. Evet bu yıl İrenbe nin temelinin atılışının 25.yılını, Tüp Bebek Merkezinin kuruluşunun da 10. yılını kutluyoruz. Ayrıca Eylül 2008, yani bu sayısıyla İrenbe Dergisi de dördüncü yaşında. Bu noktalara sizlerin katkıları ve destekleriyle geldik. Öncelikle sizlere teşekkür ediyorum. Binlerce aileyi bebek sahibi yapan, on binlerce hastasına sağlık hizmeti sunan İrenbe nin sayısal kimliği sadece bunlarla sınırlı değil; Onbinin epey üzerinde bebeği, 45 bine yaklaşan hasta portföyü, beş bine yaklaşan tüp bebek uygulamaları, yine binlerce gebede fetüs sağlık taraması ve anomali taraması, amniyosentez gibi gelişmiş ultrason ve tıbbi incelemeler ile önemli hizmetleri yerine getirmenin mutluluğunu yaşıyoruz. Hastalarına ve kadın sağlığında gösterdiği özen ve titizliği ile İrenbe hak ettiği noktalara getiren İrenbe çalışanlarını burada bir kez daha kutluyorum. 17 yıldan bu yana Sağlık Hizmetçisi olarak çalışan Ayten Akpınar, İrenbe den emekliğini kazanmanın sevincini yaşıyor. Emekli olurken kıdem tazminatını alma mutluluğunu gözlerinin derinliklerinde görmekten bizde gurur duyduk. Yolu açık olsun, katkılarından dolayı bizlerde kendisine teşekkür ediyoruz. İrenbe sizlerden aldıklarını paylaşmaktan, yardımlaşmaktan büyük huzur duyar. İrenbe, doğrudan ve dolaylı olarak sofrasına katkıda bulunduğu çalışanlarının sayısı çoğu zaman 50 yi aşmaktadır. İşsizliğin, yoksulluğun acısını işsiz kalanlara sorun. İşsizliğin çok Prof Dr Nurettin Demir ndemir@irenbe.com arttığı günümüzde 50 den fazla kişiye ve aileye iş olanağı sağlayan İrenbe İzmir imizin gözde sağlık kuruluşudur. Butik sağlık hizmeti verenlerin önde gelenler arasında olan İrenbe, Sağlık Bakanlığının Temmuz ayı başlarında, bizlerin önerisini hiç dikkate almaksızın yeni bir uygulama getirdi. Serbest piyasa koşullarına, bize göre hiç de etik anlayışa uymayan % 30 ek ücret alma ve uygulamaları nedeniyle, SGK lı hastalarımıza hizmet verme sözleşmemizi Eylül ayı başı itibarıyla üzülerek kesmek durumunda kaldık. Ama biz SGK lı yani BağKur, SSK lı hastalarımızı her zaman seviyoruz ve onlara kendi olanaklarımız içerisinde hizmet vermekten mutluluk duyacağımızı belirtmek isterim. İrenbe nin son iki sayısını yani yaz ve sonbahar sayılarını birleştirerek sizin beğeninize sunuyoruz. Sizlerinde yararlanacağınız pek çok yazı ve bilgiler var. İrenbe yaşadığı sürece dergimizi de yaşatalım. Dergimizi okuyun okutun. Siz istedikçe, okudukça biz de dergimizi yaşatmaya devam edeceğiz. Aslında son 5-6 ayda İrenbe de çok güzel olaylar yaşandı, bunları ilerleyen sayfalarda görecek ve okuyacaksınız. Mayıs ayı başında İrenbe 7. Çocuk Şenliği çok coşkulu geçti. Özellikle Almanya nın Bavyera Eyalet Başbakanı Günther Beckstein eşi ile birlikte İrenbe yi ziyaret etmesi, Türk Tıbbı ve İrenbe hizmetlerini övmesi bizleri çok mutlu etti. İrenbe çalışanlarının benim meslekteki 32. ve İrenbe nin temelinin atılışının 25.yılını kutlamak için etkinlikler düzenlemeleri gerçekten beni çok mutlu etti. Tüp Bebek laboratuarı baştan başa yenilendi, güncellendi. Emekleri geçenleri içtenlikle kutluyorum ve sizin huzurunuzda candan teşekkür ediyorum. Bu sayımız ve Eylül ayı ile birlikte yeni bir döneme giriyoruz. Zevkle okuyacağınız ve elden düşüremeyeceğiniz İrenbe dergisi ile İrenbe nin dijital olarak yani sayısal durumunu sizlere sunmaya çalıştım. İyi ve sağlıklı günlerde, tekrar karşılaşmak dileklerimle şeker Bayramınızı ve Cumhuriyet Bayramınızı içtenlikle kutlarım. 2 3

4 4 5

5 Çocukların severek yediği dondurma, yemekten sonra günde 1 kez, 1-2 top şeklinde tüketilirse, yeterince süt, yoğurt, peynir tüketmeyen çocuklar için ek bir protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral kaynağıdır. ÇOCUK VE DONDURMA ÇOCUK SAĞLIĞI Uz. Dr. Yılmaz Bay Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı yilmazdoktor@gmail.com Yaz aylarının gelmesi ile anne ve çocuklar arasında yıllardır devam eden ve asla da bitmeyecek olan bir savaş başlar. Çocuklar, günün üç öğünü dondurma yemek isterler. Anne ve babalar ise hasta olacak endişesi ile buna karşı çıkarlar. Herkes kendi yönünden biraz haklı gibi; ancak çileklisi, kavunlusu, çikolatalısı, fıstıklısı, limonlusu, bademlisi gibi albenili çeşitleri ile çocukları baştan çıkaran bu tattan, onları mahrum bırakmak bana biraz insafsızlık gibi geliyor. DONDURMA YARARLI MI YOKSA ZARARLI MI? Ben bu soruyu bıçak kullanmak yararlı mı yoksa zararlı mı sorusu ile benzeştiriyorum. Bıçak ile elma da soyabiliriz elimizi de kesebiliriz. Nasıl ki bıçağı bilinçli kullanmamız gerekiyorsa; dondurmayı da bilinçli tüketerek, çocuğumuz için yararlı hale getirebiliriz. DONDURMANIN YARARLARI NELERDİR? Öncelikle şunu bilmeliyiz. Dondurma çocuk beslenmesinde temel gıda değildir; ancak ana maddesi süt, salep, şeker, bitkisel yağlar, çeşitli meyve karışımları, çikolata ve kakao olan dondurma, besin değeri oldukça yüksek bir gıdadır. Protein, karbonhidrat ve yağların yanında, iyi bir kalsiyum, fosfor, sodyum, potasyum ve magnezyum kaynağıdır. 100 gr dondurmada ortalama 25 gram karbonhidrat, 3,6 gr protein, 6,6 gr yağ, 135 mg kalsiyum, 115 mg fosfor, 160 mg potasyum, 100 mg sodyum, 0,01 mg demir bulunur. Ayrıca, A, B, C, D ve E gurubu vitaminler bakımından da zengindir. Böylesine zengin bir gıdayı uygun zamanlarda, uygun miktarlarda ve uygun koşullarda çocuklara sunarsak, bu vazgeçilmez tadı onlar için yararlı hale getirebiliriz. Çocukların severek yediği dondurma, yemekten sonra günde 1 kez, 1-2 top şeklinde tüketilirse, yeterince süt, yoğurt, peynir tüketmeyen çocuklar için ek bir protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral kaynağıdır. Özellikle, çocuklarda kemik gelişmesi için gerekli olan kalsiyum yönünden oldukça zengindir. Ayrıca, onlara tatlı bir serinlik verir. Çocuklarda mutluluk hormonlarını artırarak aile içi ilişkilerin daha olumlu olmasını sağlar. ÇOCUKLARA NE ZAMAN VE NE KADAR DONDURMA VERİLMELİDİR? Tüketim kurallarına uyulmak kaydıyla, dondurma yılın 12 ayı yenebilir. 1-1,5 yaşından sonra, günlük 100 gramı geçmeyecek şekilde, her gün ya da gün aşırı; en iyisi günlük 1-2 top şeklinde çocuklara dondurma verilebilir. SAĞLIĞA ZARARLI OLMAMASI İÇİN DONDURMA NASIL TÜKETİLMELİDİR? Dondurma, oda sıcaklığında tüketilmeli; ufak parçalara bölünerek ya da yalayarak mümkün olduğunca yavaş yavaş yenmelidir. Yerken ağızda 5-10 saniye çevrilmeli, arkasından oda sıcaklığında bir su içilmelidir. Dondurmanın bu kurallara uyularak tüketilmesi çocuklarda solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma olasılığını da azaltacaktır. DONDURMA NEDEN SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARINA NEDEN OLUR? Normalde, vücut sıcaklığı 36-37,8 derece arasındadır ve bu sıcaklıkta, boğazda üst solunum yollarının normal sakini kabul edilen bazı mikroplar bulunmaktadır. Buz, dondurma, soğuk içilen su, limonata, kola, gazoz gibi yiyecek ve içecekler ağız içi sıcaklığını 6-7 C kadar düşürmektedir. Bu ani sıcaklık farkı, boğazın normal düzenini bozarak, normal durumda hastalık yapmayan, hatta vücut için yararlı olan bazı mikropları vücut için zararlı hale getirerek üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilmektedir. DONDURMANIN SOLUNUN YOLU ENFEKSİYONU DIŞINDA ÇOCUK İÇİN BAŞKA OLUMSUZ ETKİLERİ VAR MIDIR? Dondurmanın ana maddesi süt olduğu için ve süt de özellikle yaz aylarında çok çabuk bozulduğu için, hijyen ve saklama koşullarına uygun yerlerden alınmayan dondurmalar, ishale neden olabilir. Açıkta satılan dondurmalarda, enfeksiyon olasılığı daha sıktır. Çünkü bu dondurmalar, özel bir kaşık kullanılarak satışa sunulmakta, her çeşit dondurma kabına batırılan bu kaşıkla alınan dondurmalar, açıktaki külah ya da kaplara yerleştirilmekte ve bu işlem enfeksiyon olasılığını artırmaktadır. Ayrıca, dondurmanın kalori değeri yüksek olduğundan, kilo problemi olan çocuklarda dondurmanın fazla tüketilmesi fazla kilo alımına, hatta obeziteye kadar giden tablolara neden olabilmektedir. Yine sağlıklı çocuklar fazla dondurma alırlarsa, gereksinimi olan enerjinin büyük kısmını dondurmadan alacağı için diğer yiyeceklere karşı isteksiz davranmakta; bu da çocuğun gelişimini olumsuz etkilemektedir. Dondurmanın yapıldığı besin maddeleri, özellikle albenisini arttırmak için kullanılan çikolatalar, çilekler, üzümler, fıstıklar bademler ve meyve tozları çocuklarda alerjiye neden olabilirler. Dikkatli olunmalıdır. Açıkta satılan dondurmalarda, enfeksiyon olasılığı daha sıktır. Çünkü bu dondurmalar, özel bir kaşık kullanılarak satışa sunulmakta, her çeşit dondurma kabına batırılan bu kaşıkla alınan dondurmalar, açıktaki külah ya da kaplara yerleştirilmekte ve bu işlem enfeksiyon olasılığını artırmaktadır. DONDURMA ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ? Dondurmanın ana maddesi süt olduğundan, süt de çabuk bozulan bir gıda olduğundan dondurma; temizliğinden emin olunan, güvenilir yerlerden alınmalı ya da güvenilir ambalajlı ürünler kullanılmalıdır. Bu ürünlerin ambalajlarının sağlam olduğuna, soğukta bekletildiğine ve son kullanma tarihine dikkat edilmelidir. DONDURMANIN BOZUK OLDUĞUNU NASIL ANLAYABİLİRİZ? İçinde buz tanecikleri olması, pıhtılı, iri kristalli, yumuşak ya da gevşek yapılı olması, kötü bir kokusunun olması dondurmanın bozuk olabileceğini bize düşündürmelidir. Sözün özü; Eğer dondurma temizliğinden emin olunan güvenilir yerlerden alınır ya da güvenilir kapalı ambalajlarda olanlardan alınır ve günde gramı (1-2 top) aşmayacak kadar kullanılırsa 365 gün yenebilir. Böylelikle, aileler ve çocuklar arasındaki dondurma savaşlarına da bir son verilmiş olur. 6 7

6 İNFERTİLİTE Op. Dr. Gülnaz Şahin Ege Üniversitesi Aile Planlaması ve İnfertilite Araştırma ve Uygulama Merkezi İnfertil hastalarda; HİSTEROSKOPİ Teknik olarak minimal invaziv bir yöntemdir. Vagina ve servikal yol geçilerek uterus boşluğuna yerleştirilen histeroskop ile yapılır. Rahim içinin gözle görülmesine olanak veren bir yöntemdir. Geçtiğimiz yüzyılda endoskopik yöntemler giderek artan bir öneme sahip oldular. Bu yöntemler klasik cerrahi metodların yerini almaya başladı. Özellikle infertilite araştırmalarında tanı amaçlı endoskopik yöntemlerin uygulama alanları giderek kabul görmüştür. HSG (histerosalpingografi), uterin kavite ve fallop tüplerinin değerlendirilmesinde kullanılmakta olan geleneksel bir yöntemdir. Histeroskopi ve HSG, uterin kavite ve servikal kanalın değerlendirilmesinde kullanılan alternatif tekniklerdir. Histeroskopi, servikal kanal ve uterin kavitenin, tubaların uterin kavitedeki başlangıçlarının görülebilmesini sağlar. HSG ye göre ana avantajı, uterin kavitenin direkt olarak gözlenebilmesidir. HSG uygulaması sonucu şüphe edilen rahim içi yapışıklıklar, dolma defektleri gibi patolojiler histeroskopide işlem sırasında saptanır ve daha doğru bir değerlendirilmeye olanak sağlar. Çeşitli araştırmalarda, infertil grubta HSG ile saptanamayan ancak histeroskopide gözlenen intrauterin sineşi (yapışıklık), polip, submucoz myom gibi patolojilerin sıklığı % 8-28 oranında verilmiştir. Aynı zamanda HSG ile yanlış pozitiflik oranı da çeşitli araştırmalarda % 35 civarında bildirilmiştir. Histeroskopinin bir diğer önemli avantajı, uterin kavite ile ilgili daha doğru bir değerlendirme yapma dışında, bir patoloji saptandığında cerrahi olarak aynı seansta müdahale edebilme şansı sağlamasıdır. Fakat histeroskopi ile tubal geçirgenlik değerlendirilemez. Tubal geçirgenliğin değerlendirilmesi HSG, hidrosonografi veya laparoskopi ile yapılabilir. Histeroskopi daha çok IVF tedavisi planlanan hastalarda uterin kavite değerlendirilmesinde ve HSG ile bir patoloji saptandığında bunun gerçekten bir patolojik bulgu olup olmadığının değerlendirilmesi ile varsa aynı zamanda tedavi olanağını sağlamaktadır. Teknik olarak minimal invaziv bir yöntemdir. Vagina ve servikal yol geçilerek uterus boşluğuna yerleştirilen histeroskop ile yapılır. Bunun için hasta, jinekolojik masada muayene pozisyonunda yatırılır. İki tür histeroskopi vardır; tanısal amaçlı histeroskopi ve operatif histeroskopi. Tanısal amaçlı histeroskopiler, anestezi uygulanmadan, bazen lokal anestezi altında veya IV sedasyon ile yapılabilinir. Özellikle operatif histeroskopilerde genel anestezi uygulanır. Tanısal amaçlı histeroskopiler, ortalama 5-15 dakika sürer. Çoğunlukla tanısal amaçlı uygulanan histeroskopiler sonrası, hasta aynı gün evine gidebilir, hastanede yatırılması gerekmez. Operatif histeroskopilerde de yapılan işleme bağlı olarak hospitalizasyon süresi değişebilir, ancak çoğunlukla kısa sürelidir. İşlem sonrası günlük hayata dönüş yapılabilinir. Histeroskoplar ucunda objektif lens taşırlar. Çeşitli açılarda görüş sağlayabilirler (0, 12, 30 ). Çoğunlukla tanısal amaçlı histeroskoplarda 30 açılı olanlar kullanılır. Çeşitli stillerde ve çaplarda histeroskoplar ( mm) mevcuttur. Histeroskoplara ışık kaynağı bağlıdır. Görüntü kalitesinde ışık kaynağı önemlidir ve genellikle Xenon ışık kaynağı daha iyi sonuçlar sağlar. Modern histeroskopide, bir kamera histeroskopa bağlanarak, görüntülerin bir TV monitörüne gelmesi sağlanır. Böylelikle uterin kavite içine uygulanan histeroskop ile elde edilen görüntüler monitöre aktarılmış olunur ve bu görüntülerin aynı zamanda kayıt edilmesi sağlanır. Ayrıca histeroskopide, uterin kavite içinin CO2 gazı ya da çeşitli sıvılarla şişirilerek rahat görülmesini sağlamak için teleskopun dışında kılıf mevcuttur. Bu alan, aynı zamanda operatif enstrumanlarında geçişini sağlamaktadır. Histeroskopi infertilite araştırmaları sırasında yapılabildiği gibi, infertilite dışında anormal uterin kanaması olan hastalarda da tanı ve tedavi amaçlı uygulanmaktadır. Ayrıca rahim Histeroskopi için en uygun zaman, düzenli adet periodu olan bir kadında adet kanamasının bitiminden sonraki 3-5 gün içindedir. içi yapışıklık durumlarında, ince filmi yapışıklıklar histeroskopi sırasında sadece uterus boşluğunun sıvılarla şişirilmesi sırasında açılabildiği gibi, daha sert ve sıkı olan yapışıklıklar direkt görüntülenme sırasında kesilerek açılması sağlanabilmektedir. Uterusun doğumsal anomalileride histeroskopi ile daha ayrıntılı incelenebilmektedir. Ayrıca bu anomalilerden uterin septum denen rahim boşluğunu ikiye bölen bağ dokusu, histeroskopi ile tanımlanabilir ve gözlem esnasında kesilerek kavitenin genişlemesi sağlanabilir. Bu tür operasyonlar daha önceleri uygulanan klasik operasyonlara göre çok daha az travmatik ve sonuçları açısından daha yüz güldürücüdür. Endometrial polipler, sıklıkla infertil hasta grubunda karşımıza çıkan ve düzensiz kanama yapabilen uterin kavite içinde bulunan yüzey epitelinden gelişen dokulardır. Ayrıca endometrial poliplerin varlığının embryonun rahim içine tutunmasında olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir. Histeroskopi esnasında polipler alınabilmektedirler. Submukozal miyomlar da bu konuda tecrübeli cerrah tarafından operatif histeroskopi yaklaşımı ile tedavi edilebilmekte ve klasik cerrahiye göre iyileşme daha hızlı olmaktadır. Tekrarlayan IVF başarısızlıkları tanısal histeroskopi için önemli bir endikasyondur. Bu grup hastalarda yapılan gözlemlerde yeni bir tüp bebek işlemi uygulaması öncesi rahim içinin tanısal histeroskopi ile değerlendirilmesinin yakın zamanda gelişmiş endometrial problemlerin değerlendirilmesi için uygun olduğu ve gereğinde tedavisinin sağlanabildiği gösterilmiştir. Histeroskopi için en uygun zaman, düzenli adet periodu olan bir kadında adet kanamasının bitiminden sonraki 3-5 gün içindedir. Bu period ovulasyon öncesi dönemdir ve endometrial dokular henüz tam prolifere olmamıştır ve görüntü açıklığı açısından en uygun zamandır. Histeroskopi işlemi gebelik şüphesi olduğunda, genital bölgede enfeksiyon varlığında veya cerrahi uygulamaya elverişli olmayan kondisyonların varlığında uygulanmaz. İnfertilite tanı ve yönetiminde diagnostik histeroskopi oldukça önemli bir yer kazanmaya başlamıştır. Uterin patolojierin infertilite ile ilgili direkt bağlantısı ve endoskopik operasyon tekniklerinin avantajı ile bu yöntemler, çoğu geleneksel yaklaşıma üstünlük sağlamaktadırlar. Histeroskopi infertilite araştırmaları sırasında yapılabildiği gibi, infertilite dışında anormal uterin kanaması olan hastalarda da tanı ve tedavi amaçlı uygulanmaktadır. 8 9

7 TÜP BEBEK Op. Dr. Dilek Aslan Tüp Bebek Klinik Sorumlusu İrenbe İnfertilitenin en sık nedenleri; doğru zamanlı olmayan cinsel ilişki, yumurtlama veya sperm yapımı sorunları, tüplerdeki tıkanıklık, rahim yapısı veya boşalma ile ilgili sorunlardır. Hiçbir neden bulunmayan durumlara açıklanamayan infertilite denir. Sperm analizi ile ilgili bilinmesi gerekenler... Bebek sahibi olmaya karar vermiş ancak 1 yıl sonunda hala gebeliğe ulaşamamış çiftlerde araştırmalara her iki eşte aynı anda başlanmalıdır. Erkek nedenli infertilitenin yani sperm sorunlarının çiftlerin %30-40 ında saptanabilmesi düşündürücüdür. Sperm sayısında, hareketinde veya şekil özelliklerinde sıklıkla sorunlar saptanabilmektedir. Bunların bir kısmı geçici veya düzeltilebilir sorunlardır. Erkek infertilitesinin en ciddi şekli olan Azospermi, menide sperm hücresinin olmaması veya çok az olması anlamına gelmektedir. Bu durumda sperm hücresi elde edebilmek için özel bir işlem gerekecektir - TESE. Merkezimizde de uygulanan mikroskobik TESE yöntemi ile testise daha az travma ve daha az doku eldesi ile daha yüksek etkinlikle sperm elde edilebilmektedir. Alınan sağlıklı spermler ile uygulanan mikroenjeksiyon işlemi yakın geçmişe dek baba olamayacağı düşünülen erkeklere yeni bir umut sunmuştur. Azospermi ve Mikroskobik TESE yi bir sonraki yazımızda daha ayrıntılı incelemeyeceğiz. Bu yazımızda doğru sperm analizi nasıl yapılır, nelere dikkat edilmelidir ve sonuçlar nasıl yorumlanmalıdır konusunu okumaya hazır mısınız? Sperm Analizi Semen sarı- beyaz ve bulanık bir sıvıdır ve ejakulasyon sırasında penisden salınır. Semen, seminal sıvı ve sperm içerir. Sperm hücreleri (tohum hücreleri) kadının yumurta hücresini dölleyen erkek üreme hücreleridir. Sperm, erkeğin genetik materyalini taşır. Sperm erkek testis dokusunun içinde üretilir ve olgunlaşmasını üreme kanalında tamamlar. Dışarı atılmadan hemen önce prostat ve seminal bez sıvısı eklenir. Semen analizi (spermiogram=sperm analizi) kısırlık araştırmalarının önemli bir adımıdır. Analiz sırasında renk, akışkanlık, erime/likefaksiyon zamanı incelenir. Ancak asıl incelenmek istenen toplam sperm sayısı, hareketleri (motilite) ve şekil (morfoloji) özellikleridir. Sperm tahlilinin ideal olarak 15 gün arayla en az 2 kez tekrarlanması ile normal ya da anormal tanısı konmalıdır. İnfertilite (kısırlık), 1 yıl korunmaksızın düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik oluşmamasıdır. İnfertilite (kısırlık), 1 yıl korunmaksızın düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik oluşmamasıdır. İnfertilitenin en sık nedenleri; doğru zamanlı olmayan cinsel ilişki, yumurtlama veya sperm yapımı sorunları, tüplerdeki tıkanıklık, rahim yapısı veya boşalma ile ilgili sorunlardır. Hiçbir neden bulunmayan durumlara açıklanamayan infertilite denir. Sperm Sayımı: Semenin her mililitresinde kaç adet sperm olduğunun ölçülmesidir. Normal sperm sayımında mililitrede en az 20 milyon sperm bulunmalıdır. Mililitrede 20 milyondan daha az sayılar düşük sperm sayımı olarak (oligospermi) kabul edilir. Sperm Hareketliliği (Motilite): Hareket eden sperm yüzdesini tanımlamak için kullanılır. İleri doğru hareket eden sperm oranı en az %50 olmalıdır. Daha az hareket oranı düşük sperm hareketliliği olarak (astenospermi) kabul edilir. Şekil (Morfoloji) İncelemesi: Sperm şeklindeki bozukluklar incelenmelidir. Mikroskop altında yapılan bu inceleme sırasında normal sperm özellikleri için gerekli kriterler sorgulanır. Her semen örneğinde normalde de bozuk yapılı spermler bulunmaktadır. Ancak Dünya Sağlık Örgütü kriterlerine göre normal yapılı spermler en az %30 oranında bulunmalıdır. Kruger kesin kriterlerine göre yapılan özel boyama sonrası en az %14 oranında normal yapılı sperm olması aranır. Daha az olmasına terato-spermi adı verilir. Hacim: Semenin normalde en az 2 ml olması gerekmektedir. Endişeli veya stresli durumlarda gerekenden daha az hacimde semen örneği verilebilir. Likefaksiyon / Erime Süresi: Semen, boşalmadan hemen sonra koyu jel kıvamındadır ve 20 dakika içinde eriyerek sıvılaşır. Sürenin uzaması doğurganlığı olumsuz etkileyen bir faktördür. Toplam Hareketli Sperm Sayımı: Tüm semen örneğindeki toplam hareketli sperm oranını ifade eder. Hacimin mililitredeki hareketli sperm oranı ile çarpılması formülü ile bulunur (milyon sperm/ml x Hacim x % hareket). Tüm semende toplam hareketli sperm sayısı 20 milyon olmalıdır. İltihap / Enfeksiyon Bulguları: Özellikle lökosit sayımının 1 milyondan fazla olması ve sperm kümeleşmesi (aglütinasyon) şiddetli enfeksiyon belirtisi olabilir. Fruktoz: Sperme enerji veren bir şekerdir ve semende bulunması gereklidir. Fruktoz yok ise seminal vezikül sonrası kanallarda tıkanıklık var anlamına gelmektedir. ph: arasında olmalıdır. Sperm örneği alınması 1. Sperm tahlili yapılacağı günden önceki 2-5 gün cinsel aktivite yapılmamış olması gerekmektedir. Daha kısa/uzun süre olması durumunda sayı veya hareket oranı yanıltıcı olarak yanlış çıkabilir. Bu süre alkol alımı kısıtlaması için de geçerlidir. 2. Merkezimizde 3. Katta bulunan sizin için hazırlanmış özel odamızda sperm örneğini vermeniz istenecektir. 3. Semen örneği masturbasyon yöntemi ile verilmelidir. Alternatif metotlar tartışılabilir ancak önerilmez. Kayganlaştırıcı krem, losyon, tükrük, sabun vs kullanılmamalıdır. Özellikle içinde yer alan spermisid ajanlar nedeniyle kondom (prezervatif- kılıf) kullanımı yanlış sonuçlara neden olacağından kesinlikle yasaktır. 4. Sperm örneğinin içine koyulacağı özel plastik kap size laboratuar görevlisi tarafından üzerine isminiz yazılmış olarak verilecektir. Örneği vermeye başlamadan önce ellerinizi yıkamalısınız. Dışarı dökülme olursa telaşlanmayınız. Sperm kabına bu dökülen miktarı da almaya çalışmayınız. Laboratuar personelini konu hakkında bilgilendiriniz. 5. Size, sperm tahlili yapılmasını takip eden bir iş günü içerisinde analiz sonucu ile ilgili bilgi verilecektir. Tedavinin hemen başlanması gereken durumlarda 2-3 saat içerisinde spermiyogram raporu hazırlanabilir. 6. Merkez dışında örnek verilmesi sperm sayımını ve hareketliliğini olumsuz etkileyen bir faktördür. Tedavi başarısını da azaltacağından önerilmez. Ancak zorunlu durumlarda sperm örneğinin 1 saat içinde merkezde olması kaydı ile kabul edilebilir. Daha önceden temin ettiğiniz sperm kabına konan örnek, taşıma esnasında dökülmemesi için kapağı sıkıca kapatılmış ve dik olarak vücudunuza yakın-temas halinde taşınmalıdır. Aşırı sıcağa ya da soğuğa maruz bırakılmaması gerekmektedir. Sperm analizinde sorun tespit edildiği durumlarda ne yapılmalıdır? 2 hafta sonra sperm analizinin tekrarı Hormon testleri (FSH, LH, Testosteron, TSH, Prolaktin) Genel sağlık taraması (Kan şekeri, Kan sayımı, Bulaşıcı hastalıklar) Skrotal Ultrason/Doppler Üroloji konsültasyonu Daha iyi sperm kalitesi için altın öğütler: Sigarayı bırakın Alkol ve kafein alımını azaltın/kısıtlayın Kilo kontrolünüze dikkat edin Güneşten faydalanın, aşırı ısıdan kaçının Beslenmenize özen gösterin Çinko, selenyum, Vit C ve E içeren gıdalar da tüketin Stresten uzak durun/ düzenli uyumaya dikkat edin Egzersiz yapın, ancak aşırı egzersizden kaçının Ağır metal/kimyasal madde maruziyetinizi önleyin Sıkı çamaşır/dar kot giymeyin İçeriğinden emin olmadığınız karışımlara dikkat edin Bitkisel ilaç kullanmadan önce doktorunuza mutlaka danışın

8 BAŞARI ÖYKÜSÜ BAŞARI ÖYKÜSÜ Burcu Hanım evliliğinizin kaçıncı yılında çocuk yapma kararı aldınız? Bunun için hazırlığa ne zaman başladınız? Evliliğimizin ilk yılında hiç düşünmedik, bir yıl geçtikten sonra düşünmeye başladık. Ama olmadı, ne olduğunu bilmeden bir yılı geçirmiştik. Sonrada nedenini öğrendik fakat bu seferde iş hayatımızın yoğunluğundan bu isteğimizi askıya aldık ve beklemeye karar verdik. Tedaviye ne zaman başladınız? Tüp bebek tedavisine 2007 yılında İrenbe de başladık. Daha önce başka bir yerde tedavi gördünüzmü? Evet, başka doktorlara gittik ama tüp bebek yaptırmadık, tedavimizin sonunu getiremedik. Yarım bıraktık. Biz aslen Çeşmeliyiz. O dönem iş değişikliği nedeniyle İzmir e taşınmıştık. Ne yapalım ne edelim telaşı yüzünden tedaviyi başında bıraktık. İrenbe yle nasıl tanıştınız? İrenbe nin adını Çeşme de çevremizden duyuyorduk. Herkes en iyisi en güveniliri olduğunu söylüyordu. Araştırmalarımıza başlarken, eşimin bir arkadaşı Nurettin Bey i tanıdığını, istersek bizim için randevu alabileceğini söyledi ve biz de kabul ettik. Aslında araştırmalarla gitmektense birinin size gelip tavsiye etmesi çok önemli çünkü çok fazla araştırıyorsunuz herkese güvenemiyorsunuz. Ne olduğunu bilmeden gidip hem maddi hem manevi açıdan sömürülebiliyorsunuz. Her biri farklı bir şey söyleyebiliyor ve aklınız karışıyor ister istemez. Röportaj; Tuğba Öztekin tugba@pixelstudio.com.tr Fotoğraf; Nurten Geboloğlu ngebol@irenbe.com nerelerdeydin sen benim KINALI KUZUM Burcu hanım bize kendinizi tanıtırmısınız? 19 Haziran 1974 İzmir doğumluyum. Berre yle doğum günümüz aynı, oda 19 haziran da doğdu. 12 yıllık evliyim, ev hanımıyım. Bebeğinizle doğum günleriniz aynı bu hoş bir tesadüfmü yoksa sizin isteğiniz mi? Berre nin normal doğum vakti 28 hazirandı. Nurettin Bey de o kadar beklemeye gerek yok 18 inde alalım demişti. Bende bir gün daha bekler herhalde dedim, doğumu 19 unda yapalım istedim ve bana şahane bir doğum günü hediyesi oldu kızım. İrenbe ye geldiğinizde başka bir tedaviden geçtinizmi? Hayır biz direk tüp bebek için geldik. Sorunun ne oluğunu biliyorduk zaten geldiğimizde. Doktorlarda hemen mikroenjeksiyonu, tüp bebek tedavisini önerdiler bize. Sonrasında görüşmeler, tetkikler, muayeneler derken başladık. İrenbe ye geldikten ne kadar süre sonra Tüp bebek tedavisi başlandı? İrenbe ye ilk başladığımızda uzun döneme almışlardı beni, 45 günlük bir süreçti. Ama başlangıçta bazı aksilikler oldu. Kist oluşmasın diye bazı ilaçlar kullanıyordum onlar tam tersi etki etti, kist oluştu ve adetim kesildi. Ben 3-4 ay adet görmedim. Daha sonra adetin düzene girmesini bekledik. Yaklaşık 3 ay sonra ilk denememizde 8 yumurta toplanmıştı 1 tanesi döllendi, o transfer edildi. Ama malesef tutmadı. Spermler dondurulmuştu ve ikincisinde 7 yumurta toplandı 2 tanesi döllendi, ikisi de transfer edildi

9 Yumurta toplama ve transferleriniz sırasında neler yaşadınız? İlk denemede ben çok şaşkındım. Ne yapılacağını bilmeden her gittiğinizde acaba bugün ne olacak, ne yapacaklar diye düşünüp huzursuz olabiliyorsunuz. Ama ikincide öyle değildim. Başından itibaren çok olumlu, çok moralliydim. Hatta Nurettin Bey psikolojik destek ister misin diye sordu, hayır dedim iyi hissediyorum kendimi, olumlu düşünüyorum sonuçta öyle olacak demiştim. Kendi kendime hep denemekten asla vazgeçmeyeceğim, bu olmazsa bir daha ki olur diyordum. Ailem, arkadaşlarım da çok destek oldu, onların da büyük etkisi var. Çok teşvik ettiler. İlk denemede olumsuz cevabını alınca çok üzülmüştüm. O kadar gidiyorsunuz geliyorsunuz, o emeğin karşılığını alacağınızı düşünüyorsunuz, ama olumsuz da olabiliyor sonuç. Çok üzüldüm mü? Evet çok üzüldüm ama biraz da kaderciyim ben. Nasip değilmiş dedim, bırakmadım kendimi. İlk denemeden sonra ikinci denemeye nasıl hazırladınız kendinizi? Ben baştan kararlıydım peşini bırakmayacaktım Ne kadar olabiliyorsa, vücut ne kadar dayanabiliyorsa, moralim ne kadar dayanabilirse. İkinci deneme ilkinden 2 ay sonra oldu. Aslında bana kalsa ben hemen başlamak isterdim ama olmuyor. Kullandığınız ilaçların vücuttan atılması bekleniyor vs. İkinci deneme kısa dönem oldu 9 gün ilaç kullandım, daha sonra yumurtalar toplandı 2 gün sonra transfer yapıldı. 12 gün sonra da sonucu öğrendim. Bir de ikincide herşeyi öğrenmiş oluyorsun artık. Terimleri biliyorsun, kendine daha çok güvenebiliyorsun. Tedavide çekindiğiniz şeyler oldu mu? Göbek iğnelerinden çok korkuyordum. Çok çekindim, hatta kendim yapamam dedim ama sonra 3-4 iğne olunca her dakika da eczaneye yada sağlık ocağına gidemiyorsun, kendim yapmaya başladım. Korkulacak bir yanı yokmuş zaten çok da kolaymış, herkes yapabilir. Tedavi sırasında kullanılan ilaçlar, yumurtaların transferi, toplanması vs. hepsinde zaman çok önemli. Bu dakik olma çabası stres yaratıyor mu? Yaratıyor tabi, unutursam, vaktini kaçırırsam telaşı geriyordu bazen. Bir gün telaştan 2 iğneyi birbirine karıştırdım. Bir iğneyi diğerinin içine ilave etmişim saati kaçırıcam telaşıyla. Daha iki kere kullanmıştım, çöpe gitti sonra. Peki Burcu hanım sonuç 12 gün sonra anlaşılıyor. Bu 12 gün nasıl geçti sizin için? Çok zordu, 2 denemede de aynı heyecanı hissettim. Hiç birşey farketmiyor. Çok yoruyor insanı o bekleyiş ama sonucuna değiyor tabi. İkinci denemede yerimden hiç kalkmadan sürekli dinlendim desem yeridir. Annem gelip ilgilendi benimle. Birde ilki olumsuz sonuçlanınca hani ilkinde yapmadıklarımı bunda yapayım daha iyi olur diye düşünüyor insan. Ama yinede çok sakindim. Hamile kaldığınızı öğrendiğinizde nasıl hissettiniz kendinizi? Nasıl mutlu olduğumu anlatamam. O anki mutluluk tarif edilemez. Muhteşem bir duygu. Ağlamaktan tepki veremedim duyduğumda. Sonra inanamadım, karnım büyüsün öyle inanıcam dedim, tabi ki inanıyorsun ama hep böyle içim kıpır kıpırdı, acaba bir sorun olur mu diye düşünüyordum, karnım büyümeye başladı yine aynı hissettim kendimi. Doğuma kadar o panik, o heyecan geçmedi. Hamilelik dönemi nasıl geçti peki? Çok rahat geçti, hiç sorun yaşamadım. Bir tek son anda bir şeker yükselmesi oldu ama çok moralimi bozmadım. 3 ay diyet yaptım diyabet yüzünden ama kontrol altına alındım hemen. Nurettin Bey le çok rahatım ben. Konuşabiliyorum, ne dediğini anlıyorum. Önemli olan da bu zaten, güvenmek. Ben Nurettin Bey i ilk gördüğümde güvendim, inandım. Bir lafı vardı onun Beraber çıktık bu yola, beraber başaracağız demişti bana. Öyle de oldu. O ne istediğini anlatabildi biz de ne istediğimizi anlatabildik. Huzurlu bir hamilelik dönemiydi. Yaşadıklarınızdan çevrenizdekiler haberdar mıydı? Yakınlarınızın yaklaşımı nasıl oldu? Tabi herkes biliyordu, hiç saklama gereği duymadım. Saklanacak bir şey olarak görmedim çünkü. Hatta başlangıçta onlar teşvik ettiler tüp bebek konusunda. Herkes destek oldu. Biz eşimle 11 yılda konuşmadığımız kadar ayrıntılı ve çok konuştuk bu tedavi süresince. Hiç bu kadar detaylı konuşmamıştık. Tamam bir sorun vardı, onda yada bende ama ikimizin çocuğu olmuyordu. Hiç yıpratmadık birbirimizi. Hayat müşterek, beraber yaşadık her zorluğu. Berre nin annesi olmak nasıl hissettiriyor size kendinizi? Bilmiyorum herkesin evladı kendine özel geliyordur. Ama işte uğraşlarla elde edilince şimdi çok garip geliyor bana. Her hareketi ilgimi çekiyor. Çok şanslı hissediyorum kendimi. Müthiş bir heyecan Berre nin annesi olmak. İrenbe ne ifade ediyor bu öyküde? İrenbe benim hayallerimin gerçekleştiği yer. Hepsinden, tüm çalışanlarımızdan ayrı ayrı ilgi gördüm. Hepsini çok seviyorum, bir süre sonra çoğuyla arkadaş gibi olduk zaten. Hepsine çok teşekkür ediyorum ayrı ayrı, kızımı bana verdikleri için. Burcu Hanım son olarak bebek sahibi olmak isteyen ailelere ne söylemek istersiniz? Hiç vakit kaybetmesinler, denesinler, sorunu bilmiyorlarsa, yeni evlilerse bile mutlaka doktor kontrolüne gitsinler. Bir sorun varsa bunu bilerek hareket etsinler. Umutsuz davranmasınlar, olumlu düşünsünler. Olumlu düşünmenin insana olumlu döndüğüne inanıyorum. Umutlarını kırmasınlar

10 GEBELİK Op. Dr. Soner Recai Öner Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Down Sendromu ve İlk 3 Ay Tarama Testi Sağlıklı bir bebek sahibi olmak için gebelik sürecinden önce başlayan bir takip en idealidir. Gebelik, her aile için son derece mutlu ve bir o kadar da merak ve keyif dolu, bazen de telaşlı geçen bir dönemdir. Telaşlı dönem, genellikle tarama testlerinin sonuçlarının doktorla konuşulup kararların verildiği zamandır. Sağlıklı bir bebek sahibi olmak için gebelik sürecinden önce başlayan bir takip en idealidir. Bebeklerinin olmasını isteyen anne - baba adayı, öncelikle kendilerine, güvendikleri bir doktor seçmelidirler. Doktorlarıyla tüm merak ettikleri konuları hiç çekinmeden ve sıkılmadan konuşup tartışabilmelidirler. Unutmayın ki doktor, sizin sorunlarınıza çözüm bulan, kendi branşı olsun olmasın her konuda size yol göstermeye çalışan bir mesleğe sahiptir ve mesleğinin gereklerini her koşulda yerine getirmeye çalışır. Gebelik süresince anne ve bebeğin sağlığını kontrol etmek amacıyla bir seri test uygulanmaktadır. Bunlar arasında annenin ve ileride bebeğin sağlığını etkileyebilecek bazı hastalıkların araştırılmasına yönelik testler vardır. Örnek olarak, annede guatr, şeker hastalığı, bazı kan hastalıkları, enfeksiyonlar ve gerekliyse, anne ve babanın durumuna göre nadir izlenebilen bazı hastalıkların tanısına yönelik tetkikler yapılır. Bebekteki hastalık veya sorunların araştırılmasına yönelik de bazı tarama testleri vardır. Bunlar ikili, üçlü, dörtlü test, ilk üç ay testi, genetik amaçlı ultrasonografi, bebek ve annenin damar yapısını ve kan akımı özelliklerini değerlendiren Doppler Ultrasonografi yöntemleridir. Son yıllarda anne, baba ve doktorları çok meşgul eden ve popüler olan Down Sendromu taraması, değerlendirme aşamasında hastalarımızın kafalarını oldukça karıştırmaktadır. Her şeyden önce tarama testinin ne olduğu bilinmelidir. Tarama testleri, çoğunlukla kesin tanı koydurmayan, ancak hastalıktan kuvvetli bir şekilde şüphelenilmesini sağlayan, tüm topluma uygulanabilecek ucuz ve basit testlerdir. Genellikle toplumda çok fazla görülen, maddi ve manevi olarak kişileri olumsuz yönde etkileyen, tanıda gecikildiğinde veya önceden tanı konulmadığında hastalanan kişiye çok ızdırap veren, sağlık bütçesine önemli yük getiren hastalıklar taranmaktadır. Doğum hekimliğinde de bir genetik hastalık olan, zeka geriliği ve bazen de önemli iç organ anormallikleriyle kendini gösteren Down Sendromu için tarama testleri bulunmaktadır. İLK 3 AY TESTİ Down Sendromunda ve genel olarak bebeğe ait anormalliklerde amaç, tanının mümkün olanaklar çerçevesinde en erken gebelik haftasında konulması ve gerekenlerin yapılmasıdır. Bununla bağlantılı olarak daha çok ikili test olarak bilinen İlk Üç ay testi gebeliğin 11 ile 13 hafta 6 günü arasında yapılmaktadır. Down Sendromu hakkında yüksek bir tarama gücü sunan İlk Üçay Testi, aynı zamanda bu süre içinde belkemiği ve merkezi sinir sistemi, böbrek ve idrar yollarına ait anormallikler, bazı doğuştan kalp hastalıkları, kollar ve bacaklara ait anormallikler, karın ön duvarı ve bağırsaklara ait bazı hastalıklar, bunun yanısıra bir çok nadir görülen hastalığın şüpheli bulgularını da görmemizi sağlayan bir testtir. Bunların yanı sıra çoğul gebeliklerin tiplerini ayırdetmemizi sağlayan çok değerli bilgiler edinmemizi sağlar. İlk 3 ay testi nasıl yapılıyor? 11 ile 13 hafta 6 günlük gebelik döneminde yapılmasına rağmen kafa kemiklerinin ve karın ön duvarındaki bazı gelişmelerin tamamlanmasının 12. haftayı bulması nedeniyle testi 12. haftadan itibaren yapmak tercih edilir. Testte; baş-popo uzunluğu, burun kemiğinde kemikleşmenin olup olmadığı, ensedeki şeffaf aralığın kalınlığı, kafa içi yapılar, kalpteki dört odacık görünümü, dakikadaki kalp atım sayısı, mide sıvısının varlığı ve yeri, göbek kordonunun çıkış noktasınde fıtıklaşma olup olmadığı ve içindeki damar sayısı, kol ve bacakların, el ve ayakların varlığı ve yapısı, bebeğin eşinin yerleşimi ve yapısı, son olarak da bebeğin içinde yüzdüğü sıvının miktarı incelenir. Bu incelemeler sırasında fetusun belirli bir pozisyonda olması ve ölçümlerin standartlara uygun olarak yapılması önemlidir. Test sonrasında aynı gün anne kanından bebeğin ürettiği ve anne kanına geçen iki madde bakılır. Bütün bu veriler bir istatistik programından geçirilerek bize, Down Sendromunun gebeliğimizde görülme ihtimalinin ne olduğuna ait bir sonuç verir. Bu test ve diğer tarama testleri kesin tanı koydurmazlar, ihtimal bildiriler. Peki, kesin tanı koydurucu test yerine neden ihtimal bildiren test yapılmaktadır? Down Sendromu için kesin tanıya bebeğimizin hücrelerine ulaşmamızı sağlayan, bebeğin plasentasından biyopsi almak (korion villüs örneklemesi), bebeğin içindeki sudan örnek almak veya bebeğin göbek kordonundan kan örneği almak (kordosentez) ve gebelik haftasına göre hangi girişimi yaptıysak alınan materyalin genetik incelemesini yapmakla ulaşılır. Bu işlemlerden herhangi birini yaptığımızda ikiyüz bebekten birini (% 0,5) herhangi bir şekilde kaybetmekteyiz. Dolayısıyla testte çıkan ihtimali ve kesin tanı koydurucu testin bebek kayıp ihtimali hastamızla konuşulur, anne ve babanın kararı uygulanır. Burada anne ve babanın risk algılaması çok önemlidir. Doktorun görevi eğer major yapısal anormallikler veya belirteçler varsa girişimi önermek, bunlar yoksa hastanın verdiği karara uymaktır. Doktorlar ve anne-babalar arasında, hastalıklı bebek doğduğunda çıkan bize Down Sendromu olduğu söylenmedi! sürtüşmesi, testin tanı koydurucu özelliğinin olmamasının bilinmemesi nedeniyledir. Aslında yaşamımızın her dakikasında, bilinçaltımızda risk analizi yapıp kararlarımızı ona göre vermekteyiz. Karşıdan karşıya geçmeden önce, gelen arabanın hızı, uzaklığı, yolun genişliği ve yürüme hızımızın ne olduğu geçiş yapıp yapmama kararını bize verdirmektedir. Benzer şekilde, bir asansöre binerken de, taşıyacağı kişi sayısına bakmakta, fazla insan varsa binmemekteyiz. Risk gerçekleştiğinde, sonuçları hiç de iyi olmayan bu durumlarda nasıl karar veriyorsak, doktorumuzun yardımıyla da bebeğimiz konusunda ileri inceleme kararını vermek hiç de zor değildir. Tüm anne adaylarına sağlıklı ve mutlu günler dilerim. Resim 1. Burun kemiği (nasal bone) ve Ense şeffaflığı ölçümü (nuchal translucency) Resim 2. Baş - popo uzunluğu 16 17

11 Genel Sağlık Prof. Dr. Cahide Soydaş Çınar Kalp Damar Hastalıkları Uzmanı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Ana Bilim Dalı Kolesterol bir yandan karaciğerde üretilirken, besinlerle de alınır. Et, süt ürünleri, yumurta gibi hayvansal kaynaklı besinlerde kolesterol bulunur. Meyve, sebze ve tahıllarda ise bulunmaz. KAN YAĞLARININ YÜKSEKLİĞİ (HİPERLİPİDEMİ) Hiperlipidemi; Açlık kan yağlarının (kolesterol, trigliserid gbi) yüksek olmasıdır. Kolesterol; Beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar, karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur. Vücut kolesterolü kullanarak hormon, D vitamini ve yağları sindiren safra asitlerini üretir. Bu işlemler için kanda çok az miktarda kolesterol bulunması yeterlidir. Kan kolesterol düzeyinin yüksek olması kalp damar hastalığı tehlikesini arttırır. Eğer kanda fazla miktarda kolesterol var ise kan damarlarında birikir ve kan damarlarının sertleşmesine, daralmasına (arteriyoskleroz) yol açar. Damarlar tüm vücutta yaygın olarak bulunur ve organlara kan taşıyarak bunların görev yapmasını sağlar. Kolesterol hangi organın damarında birikirse o organa ait hastalıklar ortaya çıkar. Kolesterol karaciğerden hücrelere ve hücrelerden tekrar karaciğere kan yoluyla taşınır. Kolesterol ve diğer yağlar kanda erimedikleri için lipoprotein denen paketler halinde taşınır. Bunlardan kolesterolü taşıyanlar iki cinstir; ilki kötü kolesterol olarak bilinen LDL-Kolesterol ve ikincisi de iyi kolesterol olarak bilinen HDL- Kolesteroldür. Hiperlipideminin önemi nedir? Dünya Sağlık Örgütü de kalp ve damar hastalıklarını birinci sırada yer alan ciddi bir insanlık sorunu olarak kabul etmiştir. Kalp ve damar hastalıkları; Türkiye de de ölüm ve kalıcı sakatlıklara yol açan ve giderek artan en önemli sorunlardan birisidir. Türkiye de 6 milyon kişide kan kolesterol düzeyi sınırda yüksek ( mg/dl) ve 2 milyon kişide de yüksek (240 mg/ dl) olarak bulunmuştur. Total kolesterol % 240 mg üzernde ise risk % 200 mg altında olan hastaya göre 2 kat daha fazladır. Kalp ve damar hastalıklarını kolaylaştıran faktörlere kardiyovasküler risk faktörleri adı verilir. Kanda total kolesterol ve LDL-kolesterolün yüksek olması ve HDL-Kolesterolün düşük Kolesterol yüksekliğinin yol açtığı kalp krizi veya felç gibi hastalıklar kolesterolün damar duvarında birikmesiyle yıllar sonra ortaya çıkar. Bu nedenle 20 yaşın üzerindeki kişiler kan kolesterol düzeylerini ölçtürmeli ve önerilen yaşam tarzı değişikliklerini uygulamalıdırlar. olması hasta için önemli birer kardiyovasküler risk faktörüdür. Kolesterol bir yandan karaciğerde üretilirken, besinlerle de alınır. Et, süt ürünleri, yumurta gibi hayvansal kaynaklı besinlerde kolesterol bulunur. Meyve, sebze ve tahıllarda ise bulunmaz. LDL-Kolesterol (kötü) kanda yüksek ise damarların iç yüzüne yapışıp, buralarda plaklar oluşturur ve üzerinde oluşan çatlaklarda oluşan pıhtılarla da damarlar tıkanır. Damar sertliği olarak bilinen bu hastalıkta, tıkanıklık kalp damarlarında olmuş ise kalp krizine, beyin damarlarında olmuş ise felce, böbrek damarlarında ise böbrek hastalıklarına, yüksek tansiyona neden olur. Kan yağları yüksek olan hastaların (hiperlipidemili) LDL-Kolesterol seviyelerini bilmeleri gerekir. LDL- Kolesterolde istenen hedef hastanın Karoner Damar Hastalığı (KAH) veya ona eşdeğer hastalıklarının bulunması ve kalp damar hastalığı olmayanlarda bunun 10 yıl içerisinde gelişme riskinin hesaplanmasına göre değişir. Kolesterol düzeyine göre ilaç tedavisine karar verilirken, kişide damar hastalığı bulunup bulunmaması veya hastalık riskini arttırıcı diğer faktörlerin olup olmaması önem taşır. Örneğin başka risk faktörü olmayan, iyi kolesterolü de yüksek olan menopoz öncesi bir kadında total kolesterol % 230 mg/d lık bir düzey risk oluşturmazken, kalp krizi geçirmiş 55 yaşındaki bir kadında aynı düzey kolesterol düşürücü ilaç tedavisi başlanmasını gerektirebilir. Kolesterol yüksekliğinin yol açtığı kalp krizi veya felç gibi hastalıklar kolesterolün damar duvarında birikmesiyle yıllar sonra ortaya çıkar. Bu nedenle 20 yaşın üzerindeki kişiler kan kolesterol düzeylerini ölçtürmeli ve önerilen yaşam tarzı değişikliklerini uygulamalıdırlar. Özellikle anne, baba veya kardeşlerinde erken yaşta kalp hastalığı olduğu bilinen kişiler ve şeker hastaları mutlaka kan kolesterollerini ölçtürmeli ve gereken önlemleri almalıdırlar. HDL-Kolesterol (İyi Kolesterol) ise damar duvarında kolesterolün birikimini önler. HDL-Kolesterolü yüksek olan kişilerde, kalp hastalığının daha az olduğu gösterilmiştir. Türk Kardiyoloji Derneği nin yapmış olduğu araştırmalarda Türk toplumunda HDL-Kolesterol değerinin düşük olduğu gösterilmiştir. Sigara içme ve şişmanlık iyi kolesterolü düşürürken, düzenli egzersiz ise yükseltir. HDL düzeyi % 60 mg veya üzerinde de kalp hastalığına karşı korur iken % 40 mg altında ise hastalık için major bir risk oluşturur. Düşük HDL-Kolesterol değerlerinde (% 40 mg altında), özellikle de kalp damar hastalığı var ise tedavi önerilir. Trigliserid, kolesterol gibi hem vücutta yapılır hem de besinlerle alınır. Kandaki ölçülen düzeyi yüksek olanlarda kalp hastalığı daha sık bulunmuştur. Kalp damar hastalıklarına yol açan diğer risk faktörleri Yaş ve Cinsiyet (erkeklerde 45 yaşın üzerinde, kadınlarda 55 yaşın üzerinde), Aile hikayesi: Birinci derecedeki yakınlarda (anne, baba kardeş gibi) kalp hastalığı olanlarda, Sigara içenlerde, Tansiyon yüksekliği (140/90 mm Hg nın üzerinde olması) bulunanlarda, Şeker hastalığında, Hareketsiz yaşayanlarda, Şişmanlıkta, özellikle vücuttaki yağın daha çok karın bölgesinde toplanması kalp hastalığı riskini arttırır. Bel çevresinin erkeklerde 102 cm den, kadınlarda 88 cm den fazla olması riski yükseltir. Yukarıda belirtilen bu risk faktörleri bulunan kişilerde; kanda kolesterol veya trigliserid yüksekliği de varsa kalp hastalığı riski de katlanarak artar. Bütün bu risk faktörleri arasından sadece klasik kardiyovasküler risk faktörlerinin; sigara içmek, hipertansiyon, kan yağlarının yüksekliği ve şeker hastalığının bulunması kalp damar hastalıklarının % dan daha fazlasından sorumludur. Kan yağlarının yüksek olması genellikle bir belirti vermez, fakat kalp damarlarının hastalık riskini artırır. Yani kalp kasını besleyen kalp damarlarında kalınlaşma ve sertleşme oluşturarak göğüs ağrısına (angina pektoris) veya kalp krizine neden olabilir. Kan yağları nasıl normal sınırlara düşer? Diyet, fazla kiloları vermek, ekzersiz yapmak ve gevşeme tekniklerinin (meditasyon gibi) olumlu etkileri vardır. Kan yağlarının düşürülmesi ile koroner kalp damar hastalığı ve inme (beyin damar hastalığı ile oluşan felç) riski de azalır. Kalp veya beyin damarlarında hastalık geçirilmiş olsa bile kan yağlarını düşüren ilaçlar gene önemli yararlar sağlayacaktır. Koroner kalp hastalık (KKH) riskine eşdeğer durumlar nelerdir? Bu grup hastalar; Diyabet hastalığı (Tip 1 veya 2), Semptomlu boyun damarı hastalığı, bacak damarında daralmaya bağlı yürürken ağrı, karındaki aort damarında genişlemesi, kalp damar hastalıklı hastalar gibi benzer şekilde hastalık riskine sahiptirler. Lipid tarama testi erkeklerde 35 kadınlarda ise 45 yaşında 18 19

12 başlatılmalıdır. Kalp damar hastalık riski olanlarda saptanan anormal değerler için tedavi başlanır. Diyabetiklerde, ailesinde kalp damar hastalıkları olanlarda (Erkek <50Y, Kadın <60Y), ailede hiperlipidemi öyküsü olanlarda veya çok sayıda KKH risk faktörleri (sigara, hipertansiyon) olan erkeklerde kadınlarda yaşlarında başlanır saatlik açlık (su hariç) sonrası kan alınır. Test sabahı ilaçlarını su ile alabilir. Testten önceki akşam, fazla yağlı yenilmemeli, alkol alınmamalı ve ciddi spor yapılmamalıdır. Tarama testi için uygun aralık her 5 yılda bir olabilir. Yüksek normal lipid seviyeleri için daha kısa, normal veya düşük riskli kişiler için daha uzun aralıklar önerilir. Daha önce hiç tarama yapılmayan yaşlı hastalarda tarama uygun olabilir. Tekrarı daha az önemlidir, çünkü lipid seviyesinin 65 yaşından sonra artması çok düşük bir olasılıktır. Tedavi kararı sadece lipid seviyesine göre değil Kalp hastalığının tüm risklerine göre verilir. Tedaviye yaklaşım Genellikle total kolesterolden ziyade tedavi kararı HDL ve LDL Kolesterol seviyesine göre verilir. Tablo 1 1. Koroner damar hastalığı (KAH) olanlar: KAH geçiren, ilave diğer risk faktörleri az olan kişilerde hedef LDL % 100 mg altında olmalıdır. Eğer bu değerin üzerinde ise; yaşam şekli değişkliği ve ilaç tedavisi önerilir. KAH na ek olarak birden fazla önemli risk faktörü bulunanlarda (diyabetik veya sigara içmek gibi) hedef LDL % mg altına kadar düşürülmelidir. 2. Kalp damar hastalığı olmayanlarda tedavi: Hiperlipideminin ciddiyeti ve diğer kardiyak risk faktörlerinin varlığı tedavide belirleyici olur. Gelecek 10 yılda kalp hastalığı geçirme riski hesaplanmalıdır. Hesaplanan 10 yıllık risk %10-20 olanlarda, hedef LDL Kolesterol % 130 mg altında, KAH için 2 veya daha fazla risk faktörü olanlarda, % 130 mg üzerinde ise yaşam tarzı değişikliği ve ilaç tedavisi önerilir. Hesaplanan 10 yıllık risk % 10 dan az olanlarda, KAH için 2 veya daha fazla risk faktörü var ise; LDL % 130 mg altında olmalıdır. Eğer üzerinde ise; yaşam tarzı değişikliği, % 160 mg üzerinde ise de ilaç tedavisi başlanır. KAH için 0-1 risk faktörü olanlarda ise, hedef LDL % 160 mg altında olmalı, % 160 mg üzerine bulunduğunda yaşam tarzı değişikliği, % 190 mg üzeride ise o zaman ilaç tedavisi başlanır. Trigliserid yüksekliğinde tedavi Normali < % 150 mg olup, SINIRDA YÜKSEK % YÜKSEK % ÇOK YÜKSEK > % 500 mg Trigliserid yüksekliğinde, % 500 mg üzerinde ise, Yüksek LDL veya düşük HDL var ise, Balık yağı; trigliserid seviyesini düşürür, fakat LDL kolesterolü yükseltebilir. Haftada en az 2 kez balık yenilmesi KAH riskini azaltır. Ailede KAH var ise, İlave diğer KAH risk faktörleri var ise; ilaç tedavisine başlanır. Tedavi seçenekleri Yaşam tarzı değişikliği veya ilaç tedavisi veya her ikisi birlikte düşünülür. Yüksek LDL olan tüm hastalar günlük yaşam alışkanlıklarında değiklik yapmaya başlamalıdırlar. Eğer LDL istenilen hedefin altında ise, gene sağlıklı kalp diyeti önerilmektedir. Diyette doymuş yağın (sıklıkla hayvansal yağlar ) tüketiminde azalma, fazla kilolu kişilerde zayıflama, aerobik ekzersiz ve plant stanol/steroller önerilir. Sık olarak kullanılan ilaçlardan statinler; LDL Kolesterolu düşürmede en güçlü, KAH nı, kalp krizini, inme ve ölümü önlemede ise en etkili ilaç grubudur ( atorvastatin, simvastatin, rosuvastatin, pravastatin, fluvastatin gibi). Vücutta kolesterol sentezini ve kanda artan LDL i % kadar azaltırlar. Ayrıca trigliseridleri azaltıp HDL artırırlar, sonuçta KAH riskini azaltırlar. Nadiren kas veya karaciğer üzerine yan etkileri görülebilir. Diğer ilaç grupları ise, fibratlar, ezetimib, nikotinik asid olarak sayılabilir. Beslenme Balık yağı; trigliserid seviyesini düşürür, fakat LDL kolesterolü yükseltebilir. Haftada en az 2 kez balık yenilmesi KAH riskini azaltır. Balık yağı, yüksek trigliseridi olanlarda önerilir, dozu kişiye göre ayarlanır. Yan etkisi vitamin E düzeyini azaltabilir, bulantı, gaz ve diyare (ishal) görülebilir. Soya proteini; isoflavin içerir ve östrojene benzer etkisi vardır. Yüksek soya proteinli diyet ile, total kolesterol, LDL ve trigliserid düzeyi hafifçe düşebilir, HDL yükselebilir. Fakat soya proteinin normal proteinin yerini alması ve isoflavin preparatlarının kolesterolü düşürmek için kullanılması önerilmez. Soya veya ürünleri (tofu, soya yağı, soya burgeri) lipid ve kalp damar hastalıkları üzerine yararlı etkiye sahiptir. Bitkisel stanol ve steroller; kolesterolün barsaklardan emilimini önlerler. Doğal olarak bazı meyve, sebze, bitkisel yağlar, kabuklu çerez, kurubaklagiller de bulunur. Ayrıca bazı margarinlerde (benecol gibi) ve hazır portakal sularında bulunur. Önerilen dozlarda kullanıldığında total ve LDL- Kolesterolü düşürürler, fakat koroner kalp hatalığını azalttığı henüz gösterilmemiştir. Kalp hastalığından koruyucu diyet hakkında öneriler Fazla kilo var ise, toplam kalori alımının azaltılıp hareketlerin arttırılması ile kilo verilmesi önemlidir. Kilo artışı kolesterol yükseltici bir faktördür. Sosis, salam, sucuk gibi işlenmiş et ürünleri doymuş yağları fazla içerdiğinden az tüketilmelidir. Tavuk, hindi ve balık eti, koyun ve sığır etine tercih edilmelidir. Kızartma yerine ızgara, haşlama, buğulama tercih edilmelidir. Balık eti kalp sağlığı açısından en yararlı ettir. Ancak balık yağını ilaç olarak almak doktorunuz tarafından tedavi olarak verilmemişse önerilmez. Karides ve kabuklu deniz hayvanları kolesterolden zengindir. Tahıl, sebze ve meyve; yağdan fakir vitamin ve posadan zengin olup tüketimleri artırılmalıdır. Eriyebilen posa (yulaf, çavdar, fasulye, bezelye, pirinç kabuğu, turunçgiller, çilek gibi) kolesterolü düşürür. Erimeyen posanın ise (kepek, havuç, turp, lahana, karnabahar, meyve kabukları gibi) bağırsakların normal çalışmasına katkıları vardır. Az yağlı veya yağsız sütten hazırlanan ürünler tercih edilmelidir. Ülkemizde sık tüketilen tam yağlı beyaz peynir, kaşar peyniri, yoğurtta doymuş yağ oranı yüksektir. Pasta, krema, dondurma çoğunlukla doymuş yağlar ve yumurta sarısı içerdiğinden az tüketilmelidir. Yumurta sarısı kolesterolden zengindir. Yumurta beyazı protein içerdiğinden daha çok tüketilebilir. Kolesterolü düşürmek için diyet dışındaki öneriler: Sigara, kolesterolün damar duvarında birikmesine ve biriken yağ plaklarının zamanla damarı tıkamasına neden olduğundan bırakılmalıdır. Ayrıca sigara, kandaki iyi kolesterol düzeyini de azaltır. Fiziksel aktivitenin arttırılması da kötü kolesterolün düşmesine, iyi kolesterolün yükselmesine yol açar. Günlük en az 30 dakika sürecek yürüyüş kalp hastalığı riskinizi azaltacaktır. Az miktarda alınan alkolün iyi kolesterol düzeyini yükselttiği çeşitli araştırmalarda gösterilmiştir. Ancak bu şekilde yükseltilen iyi kolesterolün kalp damar hastalığından koruyucu etkisi bilinmediğinden ve alkolün diğer zararlı etkileri nedeniyle kalp hastalığından korunmada alkol kullanımı önerilmez. Tedavi ne kadar devam etmelidir: Kolesterol yüksekliği, genellikle yaşam tarzı ve yanlış beslenmeye bağlı olarak ortaya çıkmış olduğundan, doğru beslenme ve diğer yaşam tarzı değişiklikleri çocukluk yaşlarından başlayarak uygulanmalı ve yaşam boyu sürmelidir. Böylece kalp hastalığı sorunu bu şekilde durdurulabilir. Diyet ve diğer yaşam tarzı değişikliklerine rağmen kolesterol düzeyleri istenen düzeylere indirilemezse verilen ilaçların kullanılması gerekir. Kalp damar hastalığı veya felç geçirmiş veya çok sayıda risk faktörü olup hasta olma tehlikesi yüksek olanlar, kolesterol veya trigliserid istenen düzeylere düşürülemezse, ilaçları yaşam boyu kullanarak kalp hastalığı risklerini azaltabilirler veya mevcut hastalığın tekrarlamasını önleyebilirler. Özetle; kan yağlarının yüksekliğinin tedavisi yaşam boyu sürer. İlaçlar hızla düşürmesine rağmen, yaşam şekli değişikliğinin etkisi 6-12 ayda ortaya çıkar. Tedavi bırakıldığında ise lipidler tekrar yükselir. Diyette önerilen değişiklikler Doymuş yağ (hayvansal yağ) ve kolesterolden az diyet, Alınan alkol miktarını azaltmak (günde erkekte 2, kadında 1 birim/kadeh içkiden fazla değil) veya kaldırmak, Meyve, sebze, baklagil gibi posadan zengin gıdayı artırmak, Diyabetik iseniz sıkı kan şekeri kontrolü Yaşam şeklinde değişiklikler, Fazla kilo var ise kilo vermek, sigarayı bırakmak, düzenli ekzersiz yapmak, Yüksel kan yağlarının yükselmesini önlemek için ise; 20 yaşından itibaren total kolesterol, HDL, LDL ve Trigliserid için düzenli olarak testler her 5 yılda bir yapılmalıdır. Sonuç olarak: Gelişmiş ülkelerde erkek ve kadında ölüm nedenleri arasında kalp ve damar hastalıkları ilk sırada olmakla birlikte, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, şişmanlık gibi sorunların düzeltilmesi ile bu ölümler önlenebilir veya geciktirilebilir. Hesaplanan Risk Tedavi ile Hedeflenen LDL Kolesterol Düzeyi Hastanın LDL Düzeyi > % 20 Çok yüksek riskli %100 mg altında, Eğer; KAH na ilaveten; Diyabet hastalığı, göğüs ağrısı, metbolik sendrom, veya sigara var ise % 70 mg altında olmalı. % 10 - % 20 Orta derece yüksek riskli % 130 mg altında < % 10 Orta derece risk % 130 mg altında %100 mg ise; diyet ve ilaç % 130 mg: diyet ve ilaç. % mg: ilaç (isteğe bağlı) Düşük risk LDL DÜZEYİNE GÖRE ÖNERİLEN TEDAVİ % 160 mg altında KAH: Kroner damar hastalığı KAYNAKLAR; Circulation :3143, Circulation :227, Arh Intern Med 2007:167: : diyet. 160: ilaç 160: diyet. 190: ilaç : ilaç (isteğe bağlı)

13 SAĞLIK Dr. Murat BAŞ R. Onkolojisi Uzmanı MEME KANSERİNDE ALTERNATİF TEDAVİ YAKLAŞIMLARI Klasik tıbbi tedavilere ilave olarak, alternatif tedaviler mutlaka klasik tedavilerden önce başlamalı ve klasik tedavilerle eş zamanlı olarak sürdürülmelidir. Cilt tümörleri hariç, meme kanseri, kadınlarda görülen en yaygın tümördür. Nadiren erkeklerde görülürse de, 30 yaş üzerindeki her kadının korkulu rüyasıdır. Maalesef son yıllarda meme kanseri, artık daha genç yaşlarda görülmeye başlamıştır. Yaş, ailesinde kanser (özellikle meme kanseri) olanlar, sigara ve alkol tüketimi, daha önce radyasyona maruz kalanlar (göğüs bölgesinde), menapoza girmiş kadınlar, şişmanlık meme kanseri açısından riskli olan olgulardır. Ama en önemlisi kadınlık hormonu olan östrogen in, yaşamdaki seviyesinin seyridir. Kan östrogen seviyesi yüksek olanlarda tümörün nüksü, tedaviye direnç (yanıtsızlık) ve ölüm olasılığı daha yüksektir. Tümör dokusunda östrogen reseptörü pozitif (+) tespit edilenlerde, tedaviye yanıt oranı daha yüksektir. Meme kanseri, tümörün evresine göre tedavi edilir. Ancak, tıbbı otoriteler ve onkologlarca, meme kanserinin standart bir tedavi protokolü sağlanamamıştır. Klasik tıbbi tedavilerde ekol farklılıkları vardır. Sadece cerrahide bile, tümör tespit edilmişken, meme koruyucu yaklaşımdan, kanser oluşmamış ama kanser oluşma riski olan memenin tümüyle alınmasına kadar farklılıklar içeren yaklaşımlar mevcuttur. Meme kanserinin klasik tıbbi tedavisi mutlaka multidisipliner yani farklı branşların birlikte tedavi planlaması yapması şeklinde olmalıdır. Hangi tedavinin hangi sırada yapılacağına birlikte karar verilmelidir. Her ne kadar bilimsel metaanaliz adı verilen çalışmalarda, meme kanserli hastaların sağ kalımında (yaşam süresi) tedavi edilemeyenlerle kıyaslandığında, herhangi bir fark tespit edilememiş ise de, bazı meme kanserli hastalarda klasik tıbbi tedavilerin doğru planlanarak uygulanmasından yanayım. Klasik tıbbi tedavilere ilave olarak, alternatif tedaviler mutlaka klasik tedavilerden önce başlamalı ve klasik tedavilerle eş zamanlı olarak sürdürülmelidir. Meme kanserinde alternatif tedavi metodları Ozon terapi (oksijen tedavisi), Fitoterapi (Bitkisel Tedavi), Natürel (Doğal) Tedaviler, Vitamin-Mineral ve Preparatlar olarak sıralayabiliriz. Faydalı vitamin ve mineraller Coenzyme 910 (120 mg/gün) / 3 kez-gün, Calcium-glucanate ( mg/gün) / 3 kez-gün, Vitamin A ( ıu/day), Vitamin E (800 ıu/day), Vitamin C ( kez-gün), Selenium ( microgram/day) ve Bromelain 500 mg. Faydalı bitkiler Astragalus; P53 cevabıyla kanser yayılımını durdurur. Maitake; tümör gelişimini yavaşlatır, immün sistemi sitümile eder. Milkthistle (Silymarin); kanser hücreleri üzerindeki östrogen reseptörlerini bağlar. Mistletoe (Loranthus ya da Mulberry); immün sistemin baskılanmasını engelleyerek kemoterapiye destek olarak kullanılır. Quercetin; çok ilaçlı tedaviye dirençli meme kanserli hastalarda, kanser hücrelerinin ölümünü hızlandırır. Resveratrol (Siyah üzüm şurubu); tümör gelişimine neden olan hücresel mekanizmaları durdurur. Soy isoflavone; kanser hücrelerindeki östrogeni bloke eder, p21 genini aktive eder. St. John s Worth (Sarı Kantaron); kanser hücrelerinin komşu dokulara yayılımını engeller. Turmeric (Curcumin Tablet); P53 genini aktive eder, kanseri aktive eden diğer genleri ise baskılar. Vitex; meme kanseri hücrelerinin gelişimini inhibe edebilir. Alnoni; bağışıklık sistemini güçlendirir, kemo ve radyoterapinin etkilerini azaltır. Sakıncalı bitkiler Bu bitkiler arasında; Cordyceps, Dan shen, Fennel, Licorice ve Peoni bulunur. Faydalı bitkisel karışımlar GLA (Sibirya Sedir Yağı); Sibirya ormanlarında yetişen sedir çamlarından elde edilir, GLA oranı en yüksek bitkisel karışımdır. İçinde A, E, C vitamini; selenium ve çinko minerali vardır. Meme kanserinde en yaygın kullanılan tamoksifen in etkinliğini arttırır. Cinnamon twig ve poria pill; geleneksel bir Çin bitkisel karışımı olup, overler üzerinden etkisini göstererek kandaki östrogen miktarını azaltır. Dong Quai ve Peony Powder; geleneksel bir Çin karşımı olup, östrogen üretimini azaltması etkisinden faydalanılır. Geniş bir kullanım alanı vardır. Tamokisfen in etkisini arttırır. Essiac ve Hoxsey; kanser hücrelerinin aktivasyonunu azaltan uzun süreli kullanılan bir Amerikan karışımıdır. Kemoterapiye bağlı yan etkileri, özellikle lökosit (beyaz hücre) eksikliğinde bütün kan hücrelerinin üretimini uyararak yardımcı olur. Two-Cured Decoction, geleneksel bir Çin bitkisel karışımıdır. Meme kanserli hücrelerde östrogen seviyesini azaltır; geleneksel kullanımında kanser hücrelerinin akciğere yayılımını durdurduğu düşünülmektedir. Ateşli durumlarda bu bileşik asla kullanılmamalıdır. Dikkat edilmesi gereken noktalar Vücuttaki yağ dokusunun azaltılması için egzersiz yapılmalı ve beslenmedeki yağın azaltılmasına dikkat edilmelidir. Bunun için de mümkünse kırmızı et, tereyağı ve margarinli yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Özellikle menapoza girmiş kadınların dikkat etmesi gerekir. Kanserden korunmak için Omega 3 yağ asidi mutlaka alınmalıdır. Mümkünse beyaz et, özellikle balık yenmelidir. Zeytinyağı kontrollü bir biçimde yenilebilir. Vejetaryen bir beslenmeye geçilmelidir. Mevsimlik sebze ve meyvelerin yenilmesine turfanda sera sebze ve meyvelerden ise kaçınmaya azami dikkat gösterilmelidir. Beta-carotene içeren sebzeler ve meyveler yenilmelidir. (Meme kanserli kadınların kanında beta-carotene seviyelerinin düşük olduğu görülmüştür.) En etkili ve en güvenilir beta-carotene seviyelerinin sağlanması; koyu yeşil, sarı ya da turuncu sebzelerin günlük alınmasıyla mümkündür. Brokoli mutlaka yenmelidir. Brokoli, sulphoraphane içerir. Bu madde karsinojenik toksinleri elimine etmeye yardımcı olur. Günlük olarak alınmalıdır; meme kanseri hücrelerin gelişimini uyaran ve östrogen bağlayan bir etki gösterir. Kızarmış ve kömürde pişmiş yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Tatlı ve hormon içeren maddelerin kullanımı asgari seviyeye düşürülmelidir. Çünkü insülin hormonunun yükselmesine neden olan yüksek kan şekeri seviyesi, meme kanseri hücrelerinin gelişimini hızlandırır. Doğal şekerler az miktarda da olsa yenilebilir. D vitaminin meme kanserli hücrelerin, normal sağlıklı hücrelere dönüştürmeye yardım ettiğine dair kanıtlar mevcuttur. Bu nedenle bir miktar güneşe maruz kalmak faydalı olacaktır. Hazır vitamin Depreparatlarının hiçbir faydası yoktur. C, A ve E vitaminlerinin ilave olarak alınması faydalı olabilir. Lifli yiyecekler yenmelidir. Lifler bağırsak hareketlerini hızlandırır; kabızlığa engel olarak toksinlerin emilimini azaltır. Normal beslenme diyetinde soğan ve sarımsak mutlaka olmalıdır. Günde en az 2,5-3 litre sıvı alınmalıdır. Gazlı ve asitli içeceklerden kaçınılmalıdır. Gevşeme teknikleri (meditasyon, masaj, çok sıcak olmayan banyolar, ozon sauna) fayda sağlayacaktır. Sigara ve diğer toksik maddelerin alımından kaçınılmalıdır. Demir içeren bileşiklerin alımından uzak durulmalıdır, çünkü demir tümör gelişimini hızlandırabilir. Folik asidin hiçbir faydalı etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Ancak alkol alanlarda folik asit eklenebilir. Unutulmaması gereken en önemli nokta ise; meme kanserinde alternatif tedavi, klasik tedavileri de bilen bir onkolog gözetiminde yapılmalıdır

14 PSİKOLOJİ Nilgün Çalık Psikolojik Danışman Masal yazarak iyileşmek Kendinle yüzleşmeden sorunlarından kurtulamazsın. Kendinle yüzleşmenin birçok yolu vardır. Bu yollardan eğlenceli bir tanesi, geçmişinizi masallaştırmaktır. Buna bir örnek olarak, Psikolog Danışman Nilgün Çalık ın masalını sunuyoruz. UYUYAN GÜZEL Bir zamanlar uzak ülkelerin birinde, Çimdırella adında bir kadın ve Şakiron adında bir erkek yaşarmış. Gel zaman git zaman, yolları bir yerlerde kesişmiş. Birbirlerini çok sevmemişler ama herkes günün birinde evlendiği için onlar da evlenmişler. Çimdırella, evlenmenin ne demek olduğunu henüz bilmiyormuş. Ona yaşın geldi, geçiyor, artık evlenmelisin demişler. O da, çaresiz razı olmuş. Şakiron unsa, hayatını düzene sokacak, yemeğini pişirecek, yaşadığı evi temizleyecek, sesini çıkarmadan her istediğini yapacak bir kadına ihtiyacı varmış. Çimdırella nın, benim diyebileceği bir hayatı, bir evi, bir ailesi olmamış hiç. Hayatta hep yapayalnız kalmış. Küçük yaşta annesini kaybetmiş. Ardından çok sevdiği küçük kardeşini... Babası hemen bir üvey anne getirmiş başına. Onu istemeyen ve bu konuda da babasını çok iyi ikna edebilen kötü kalpli bir üvey anne Babası, üvey annesiyle evlendikten bir süre sonra, yaşadıkları küçük köylerinden, büyük bir kente göç etmişler ailecek. Bu büyük kent Çimdırella ya, yabancı ve korkutucu gelmiş. Üstelik taşınır taşınmaz, babası onu henüz yeni tanıştığı, varlıklı bir ailenin yanına hizmetçi olarak vermiş. Küçük kızın artık sığınabileceği bir ailesi bile yokmuş. Evlenme zamanı gelinceye kadar bu ailenin yanında, çocukluğunu bilmeden, evin tüm sorumluluğunu üstlenerek yaşamış. Çimdırella için, evleninceye kadar hayat böyle geçmiş. Artık evlilik zamanı yaklaşmaya başlamış. Evleneceği erkek hakkında henüz hiçbir şey bilmiyormuş ve çok korkuyormuş Çimdırella. Vazgeçmek istediği halde yapamıyormuş bir türlü. Hayır demeye cesaret edemiyormuş. Çünkü ona çok güçlü bir kara büyü yapılmış. Büyünün adı; başka seçeneğin yok büyüsüymüş. Başlangıçta, evlendiği erkek hakkında bildiği birkaç şey varmış, ama daha sonra öğrendiklerinin, öğrenmeyi bile asla istemeyeceği şeyler olduğunu iyice anlamış. Şakiron, bir kara büyücüymüş aslında. Ailesi ve tüm sülalesi de kara büyücülerle doluymuş. O na sorulsaymış, kara büyücü olmayı istemezmiş, ama bu onların ailesinde bir gelenekmiş. Kara büyücülük nesilden nesile aktarılırmış. Onlar; yaptıkları kara büyülerde, büyülerin en güçlüsünü; sözleri kullanıyorlarmış. Doğru zamanda, doğru yerde söylenen sözün, o zihne bir tohum gibi ekildiğini ve gittikçe büyüdüğünü çok iyi biliyorlarmış. Aslında Şakiron, ailesinden daha farklıymış. Bazen beyaz büyücü yönü yüzeye çıkar, ama kara büyücüler bunu fark eder etmez, hemen etkisiz hale getirirlermiş. Şakiron, başka bir mesleği olsun istermiş hep. Ama ailesi tarafından güçlü bir kara büyüyle cezalandırılmaktan korktuğu için mesleğine devam etmiş. Evlendikten bir yıl sonra Çimdırella ve Şakiron un bir kız çocukları dünyaya gelmiş. Doğumunun şerefine bir davet düzenlemişler. Tüm aile büyükleri davette hazırmış. Tüm hazırlıklar yapılmış ve davet başlamak üzereymiş. Unutulduğu için davete çağrılmayan bir tek kişi varmış. O da sülalenin en güçlü Baş Kara Büyücüsüymüş. Unutulduğu için çok sinirlenen büyücü, tam o sırada lanetler yağdırarak gelmiş. Çimdırella ve Şakiron u cezalandırmak istemiş ve yeni doğmuş bebeklerine en güçlü kara büyüsünü yapmış: Hayatı mutsuzlukla geçsin, kafasında sürekli kendisini eleştiren cezalandıran, yargılayan bir sesi duyarak yaşamaya devam etsin. Yaptığı hiçbir şeyden mutlu olmasın, hep yanlış adımlar atsın, kendisine zarar verip, çok büyük pişmanlıklar yaşasın, utanç duygusu içini kemirsin demiş ve ortadan kaybolmuş. Göklerdeki Beyaz Büyücü, olan biteni izliyormuş. Olanlardan çok etkilenmiş ve onlara gerçekleri anlatmak için, yeryüzüne inmeye karar vermiş. Tam o sırada her yer aydınlanmış. Mis gibi çiçek kokuları etrafı sarmış. Gökyüzü gökkuşağının yedi rengine boyanmış. Baş Beyaz Büyücü yeryüzüne inmiş. Sevgi dolu gülümsemesiyle, sözlerine başlamış: Baş kara büyücünün yaptığı büyü, çok güçlü bir büyü ama çözümsüz değil. Kızınızın çocukluğu, gençliği, belki yetişkinliğinin bir dönemi bu büyünün etkisiyle geçecek. Bu süreler içinde hep uykuda olacak, gerçek potansiyelini görmeden, yaşayacak. Ama bir gün uyanmak isterse gerçekten uyanacak. Bir gün hepiniz uyanacaksınız, size verilen ve güçlü olmak için elinizde sıkı sıkı tuttuğunuz kara büyülerin sizi nasıl da güçsüz bıraktığını, aslında içinizde güçlü bir iyilik potansiyeli olduğunu anlayacaksınız. Umarım çok geç olmadan anlar ve hayatın tadını iyiliklerle çıkarmanın ne harika olduğunu hissedebilirsiniz. Neye inanmayı seçersek gerçeğimiz o olur. Bu güçlü büyüyü bozmak, kişinin kendi bilinçli çabası ve sorumluluğu eline almasıyla mümkün... Ama şimdilik şunları söyleyebilirim: Kızınız, gücü eline alabilirse, dirençlerini kırabilirse, 24 25

15 içindeki olumsuz sesleri dinlememeyi, sadece izlemeyi başarabilirse, hayatını artık uykuda geçirmekten de kurtulacak. Defalarca ama defalarca uyanması için ona uyarılar gelecek, umarım bunlardan birini fark etmeyi başarır. Uyuyan Güzel olarak hayatına devam edip etmemek tamamen onun seçimi. demiş. Dilerim bu gün burada yaşananlar hepiniz için bir ders olur. Ama şunu unutmayın, yüzde yüz sorumluluk almayan kişi, tam olarak uyanmış sayılmaz. diyerek, tekrar gökyüzüne yükselmiş. Davet sırasında yaşananların etkisiyle, Çimdırella ve Şakiron, kızlarına Uyuyan Güzel adını vermişler. Şakiron, o gün Baş Beyaz Büyücünün sözlerinden çok etkilenmiş. Her şeyi göze alarak, kara büyücülük mesleğinden istifa etmiş. Böylece aradan birkaç yıl geçmiş. Uyuyan Güzel, üç-dört yaşlarına geldiğinde kalemi kağıdı eline alır almaz resim yapmaya başlamış. Annesi bunu fark ettiğinde, ona resim yapması için renk renk boya kalemleri almış. Uyuyan Güzel, resim yapmayı o kadar çok seviyormuş ki, bıkmadan usanmadan rengârenk resimler yapar dururmuş. Mutsuz bir çocukluk geçirmiş Uyuyan Güzel. Sadece resim yaparken mutluymuş. Annesi onu hiç kucağına alıp, öpüp koklamazmış. Babası zaten hiç ilgilenmez, ilgilenmediği gibi zehir saçan ağzını açıp, hakaretlerine başlarmış. Hiçbir zaman onaylayıcı, destekleyici, sevecen sözcükler söylemez, artık kara büyücülükten istifa etmiş olmasına rağmen, eski mesleki alışkanlıklarıyla, kötü sözlerin tohumunu zihnine ekmeye devam edermiş. Yapamazsın beceriksizsin yakışıyor mu sana öyle davranmak! Ayıp! Aptal Geri zekalı seni Resim karın doyurmaz, fen kafasına sahip olmalı insan Uyuyan Güzel, bende bir eksiklik var! ben diğer çocuklar gibi değilim, aptalım, beceriksizim dermiş içinden. Resim yeteneği olduğunu bile kabul edemezmiş. Annesinden ve babasından resimleriyle ilgili hiç övgü almasa da resim yapmaya devam edermiş. Annesi, kızım sessizce oturuyor, kendi kendine uğraşıyor, beni hiç üzmüyor dermiş. Okula başladığında, her şeyi tüm arkadaşlarından daha geç öğrenmiş. Oysa daha okula gitmeden, tüm renklerin adını biliyor, güzel resimler yapıyor, renk uyumuna dikkat ediyor, kendi oyuncaklarını; kağıtlardan, kartonlardan, yapıştırıcı ve boyaları kullanarak tasarlayabiliyormuş. Ama okumayıyazmayı, matematiği en geç Uyuyan Güzel öğrenmiş. Ara sıra gösterdiği atak davranışları desteklenmemiş. Sen sus! Otur yerine! dermiş öğretmeni. Geri zekalı demeyi de hiç ihmal etmezmiş. Okuma-yazmayı sökme dönemi tam bir işkence gibi geçmiş, Uyuyan Güzel için. Evde sürekli babasından azar işitirmiş. Yine sökemedi, herkes söktü, bizimki hala heceliyor Hala mı heceliyorsun geri zekalı! benzeri cümlelerin ardından, sanki bu cümleler kafasına iyice yerleşsin, sağlamlaşsın diye, her cümlesini Uyuyan Güzel in kafasına vurarak tekrarlarmış babası. Yıllar böyle akıp geçmeye devam etmiş. Uyuyan Güzel on yaşına geldiğinde babası hastalanmış. O çok güvendiği ve inandığı kara büyücüler ve dönemin önemli hekimleri çare bulamamışlar hastalığına. Kara büyülerle taşlaşmış kalbi, artık daha fazla dayanamamış. Şakiron, iki yıl kadar hasta yatmış. Uyuyan Güzel, babasının hastalığına üzülmüyormuş. Onu asıl üzen; hiçbir zaman onun sevgisini hissedememesiymiş. Babası, hastalığının son zamanlarına kadar, sözleriyle zehir saçmaya devam etmiş. Ta ki, öleceğini artık gerçekten anlayana kadar Bir gün babası, yatağında ölümü beklerken, Uyuyan Güzeli yanına çağırmış ve ilk kez gerçekten sevgiyle kızının elini tutmuş. Avucunun içinde sımsıkı tuttuğu elini öpmüş. Bir süre öyle durup, ağlamış Şakiron. Pişmanlık içinde Sanki beni affet kızım der gibi bakıyormuş. Uyuyan Güzel, manzara karşısında neye uğradığını şaşırmış. Ölüm zamanı yaklaşana kadar görmediği şefkati, sevgiyi o anda babasının gözlerinde görmüş. Hep başka çocukların babalarıyla olan ilişkilerine özenirmiş. Hiç de büyük bir kayıp gibi gelmiyormuş Uyuyan Güzele babasının ölümü. Başkaları, bir insanın babasını kaybetmesinin ne kadar acı verici olduğunu bildikleri için, Uyuyan Güzele şefkatle yaklaşıp, onu teselli etmeye çalışıyorlarmış. Ama bilmiyorlarmış, Uyuyan Güzel, aslında hiçbir zaman olmayan babası için ağlıyormuş. Aradan yıllar geçmiş. Bilinçsizce yapılmış seçimlerden duyulan pişmanlık, suçluluk duygularıyla, kayıplarla Hep bir şeylerin eksikliğini duyuyormuş, ama tarif edemiyormuş. Mutlu olmak istiyormuş, huzurlu ve rahat olmak istiyormuş, kendisini neyin bu kadar mutsuz ettiğini de anlayamıyormuş. Başka insanlara verilip de ondan esirgenen neymiş? Hep güzel hayaller kurarak, kendisini gerçekten sevebilecek bir prens düşleyerek, bir sürü prensle, bir sürü ilişki yaşamış. Evlenip, mutlu bir yuva kurmayı, iyi bir anne olmayı hayal etmiş. Ama kendisini sevmeyi öğrenmeden, bir başkasının O nu gerçekten sevemeyeceğini, aradığı sevgiyi, dışarıda bulamayacağını bilmiyormuş o zamanlarda Uyuyan Güzel için hayat, artık iyice çekilmez olmaya başlamış. Derin bir acı çekiyor ve bu acıdan kurtulmak için çabalayıp duruyormuş. Ama bir gün çektiği acıların içinde kaybolmuş. Çaresizlik içinde günlerce ağlamış. Artık yanında kimseyi istemiyormuş. Sadece yalnız kalmak ve ağlamak istiyormuş. Bir çıkış yolu olmalı diyormuş kendi kendine. Ve günlerden sonra nihayet çıkış yolu görünmüş. Neye ağladığını bilemeden, günlerce döktüğü gözyaşlarıyla, içinin yıkandığını ve o korkunç kara bulutlarının dağılmaya başladığını fark etmiş. Karabulutların ardında saklanan güneş, yüzünü göstermeye ve içini ısıtmaya başlamış. Belki de hayatında ilk kez içsel gücünü fark etmiş, Uyuyan Güzel. Tüm hayatını gözden geçirmiş o noktada. İçinde, her şeye rağmen onu ayakta tutan gücü hissedebiliyormuş artık. Varlığının derinlerinden, onu gelişmeye, değişmeye çağıran gücün sesine kulak vermiş ve sesin O nu çağırdığı yöne doğru gitmiş. İşte o günlerde, dönemin ünlü beyaz büyücülerinden birinin kapısını çalmış. Yolu göstermesi için ondan yardım istemiş. Bana yardım et. Nedir beni böyle umutsuz, mutsuz, çaresiz, perişan yapan, hayatımı bu kadar anlamsız ve boş kılan? Kendimi iyi hissetmiyorum, sanki ben, ben değilim demiş. Ünlü beyaz büyücü; Tüm cevaplar sende! Birazdan gerçek uykuyla tanışacaksın, aslında biz buna gerçek uyanma diyoruz; farkındalık diyoruz demiş. Ve sihirli değneğiyle dokunur dokunmaz, Uyuyan Güzel, daha derin daha derin bir uykuya dalmış. Uykusunda, doğduğu ilk günlere gitmiş. Aslında o güne kadar hiç bu denli uyanık hissetmemiş kendisini. Her şey öyle parlak ve canlıymış ki, derinden hissediyor, sesleri tüm berraklığıyla duyabiliyormuş. Geçmişte bir günün içindeymiş. Beşiğinde, gözlerini dünyaya yeni açmış bir bebek olmuş bir anda. Gökyüzünün, gökkuşağının yedi rengine boyandığını görmüş. Derin bir nefes almış, mis gibi çiçek kokularını içine çekmiş. Göklerden inen beyaz büyücünün sözlerindeki sevgiyi derinden hissediyormuş. Yaşama Evet! demiş yürekten. Şimdi sorumluluğu ele alma, zihnimi kara büyülerden temizleme ve kara büyücüleri affetme zamanı. Zihnimi kendi seçtiğim yeni ve güzel sözlerin, beyaz büyülerin ışığıyla aydınlatma zamanı İçinde hissettiği yeni, yepyeni bir yaşam gücünün enerjisiyle, bir gün, hep bildiği ama gitmeye cesaret edemediği bir mahalleyi ziyaret etmeye karar vermiş. Orada, kendileriyle yüzleşme cesaretini gösterip, gerçek potansiyellerini değerlendirerek, insanlığa yararlı olmayı amaç edinmiş, harika insanlar yaşarmış. Ben de bu mahallede yaşamak istiyorum demiş. Az gitmiş uz gitmiş dere tepe düz gitmiş ve nihayet ulaşmış, güzel insanların yaşadığı, bu küçük şirin mahalleye Parlak bir ışık gözlerini kamaştırmış önce. Göğsünde tanıdık bir acıyı hissetmiş yeniden. Nefes almakta zorlanmış. Korkmuş, oradan bir an önce kaçmak istemiş. Ama kaçmamış. Onu orada tutan, uyanmak isteyen, değişime açık, içsel gücünü fark etmiş yeniden. Sorumluluk kimdeyse, güç ondadır. Yarattığım hayatın sorumlusu benim ve hayatımı istediğim yönde değiştirebilirim. diyerek, çok sevdiği bu mahalleye taşınmış. Ve hayatının sonuna kadar, bu mahallede, insanlığa yararlı olmanın huzurunu duyarak, sevecen ve aydınlık bir beyaz büyücü olarak yaşamış

16 İLK YARDIM Dr. Hasan Hüseyin TOKGÖZ AKS 110 İzmir İtfaiye Daire Başkanlığı İlkyardım Eğitmeni AKADEMİ Acil Durum Merkezi İlkyardım Eğitmeni Yaşam bulguları olmayan (solunumu olmayan, hareketsiz olarak yatan) bir bebekle (O-12 ay) karşılaştığımızda ne yapmalıyız? Öncelikle bebeğin bilinç durumunu, ayak topuğundan hafifçe vurarak değerlendirmeliyiz. Bebeğin bilincinin olmadığını tespit ettiğimiz o an; yanımızda başka biri varsa hemen 112 yi aratmalıyız. Yalnız olduğumuzda ise vakit geçirmeksizin bebeğe ilk yardım uygulamaya başlamalıyız. Bebeğin başını, hafifçe geriye ve çenesini de öne yukarıya doğru getirerek (boynunu incitmemeye dikkat ederek) baş çene pozisyonu vermeliyiz. Bu yöntemle bebeğin soluk yolunun açıklığını sağlamış oluruz. Baş çene pozisyonu verdiğimizde bebeğin ağız içini gözle kontrol ederiz. Sadece gözle görülen bir yabancı cisim gördüğümüzde çıkartmaya çalışırız. Asla gözümüzle görmediğimiz yabancı cisimleri çıkartmaya çalışmamalıyız. Bebeğin bilincinin olmadığını tespit ettiğimiz o an; yanımızda başka biri varsa hemen 112 yi aratmalıyız. Yalnız olduğumuzda ise vakit geçirmeksizin bebeğe ilk yardım uygulamaya başlamalıyız. kurtarıcı 5 nefes verilir. Yanaklarımızı havayla doldurarak, bebeğin ağız ve burnunu ağzımızla kapatacak şekilde 5 kere hayat kurtarıcı nefes verilir. Verdiğimiz her solukta bebeğin göğüs kafesinin yükseldiğini gözlemlemeliyiz. Her verdiğimiz nefesten sonra bir saniye bekleyerek, verilen nefesin geriye çıkışını sağlarız. Daha sonra Temel Yaşam Desteği nin bir diğer aşaması olan göğüs kompresyonuna geçeriz. Bebeklere (0-12 ay) 30 göğüs kompresyonu uygulanır. Bir elin orta ve yüzük parmağı, bebeğin iki meme başından bir hat çekilerek göğüs merkezine yerleştirilir. Göğüs kafesi, göğüs yüksekliğinin 1/3 ü kadar basınç uygulanarak çöktürülür. Dakikada 100 kez olacak şekilde bası uygulanır. 30 adet göğüs kompresyonunun ardından bu kez 2 soluk veririz. Daha sonra 30 göğüs kompresyonu ve 2 soluk verilerek 2 dakika kadar Temel Yaşam Desteği ne devam ederiz. 2 dakika süresince uyguladığımız Temel Yaşam Desteği sonunda ilk başta da uyguladığımız Bak, Dinle, Hisset yöntemiyle bebeğin solunumunu tekrar değerlendiririz. Bebeğin solumaya başladığına karar verirsek, bebeği kucağımızda yana yatırırız. Eğer bebeğin solunumu geriye dönmediyse ve hâlâ cevap yok ise, Temel Yaşam Desteği ni 30 göğüs kompresyonu ve 2 soluk verme şeklinde Acil Ambulans Servisi olay yerine gelene kadar sürdürmeliyiz. Bir sonraki aşama, Bak, Dinle, Hisset yöntemiyle, 5-10 saniye bebeği gözlemleriz. (Kulağımızla bebeğin soluğunu dinlemek, elimizle göğüs hareketini hissetmek ve gözümüzle göğüs hareketini görmek). Bak, Dinle, Hisset yöntemiyle solunumu değerlendirilen bebeğin, solunumunun olmadığına karar verdiğimizde, Temel Yaşam Desteği nin bir diğer aşamasına geçeriz. Bebeğe hayat Bebeklerde (0-12 ay) Temel Yaşam Desteği Uygulamalarında Yenilikler 28 29

17 Alternatif Tıp; HİPNOZ Op. Dr. Bülent Uran Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Hastalık yaratan, hayatımızı zehir eden gereksiz kavramlar... Uzun zamandır hipnoterapi ile hasta tedavi etme uğraşısı içindeyim. Her çalışmamda biraz daha öğreniyorum. Ama artık kesin olarak biliyorum ki, sorun ne olursa olsun, bu sorunu başlatan etken, bilinçaltında yerleşmiş olumsuz duygular. İyileşmek için hastalık yaratan duygu ve bu duyguların ürettiği otomatik düşünceleri bilinçaltından temizlemek gerekiyor. Bilinçaltından duyguları temizlemek için hipnoz ve EFT, NLP benzeri yöntemleri kullanıyorum. Hakkıyla ve sonuna kadar uygulandığı zaman elde edilen sonuç tam anlamıyla şaşırtıcı. Ben bile bazen şaşırıyorum. Duyguların çok azı gerçekçidir Olumsuz duyguların çok azı gerçekten üretilmesi gereken duygulardır. Örneğin kişinin bir deprem anında korkması son derece doğaldır. Yani buradaki duygu gerçekçi bir nedene dayanmaktadır. Ya da bir kişinin nedensiz bir fiziksel saldırısına uğradıysanız ve kaçamıyorsanız onunla savaşmak için öfkelenmeniz son derece doğaldır. Öfke size savaşma gücü verecektir. Ya da bir kişiye hak etmediği bir davranışta bulundunuz. Suçluluk hissetmeniz doğaldır. Bu size sizin insan olduğunuzu ve yanlış yapabileceğinizi, hatalarınızdan ders almanızı hatırlatan bir duygudur. Bedende tüm duygular kısa ömürlüdür ancak.. Kişiler yaşama bakış alışkanlıklarına göre bu tip duyguları bedeninde tutarlar ya da temizlerler. Amaçlı olarak üretilmiş duygular amacını tamamlarsa, bedende birikmez ve sorun yaratmaz. Yani korkup kaçtıysan, kurtulduysan, savaştıysan ya da karşındakini sindirdiysen, vicdan muhasebeni yapıp kendinin hata yaptığını kabul ettiysen, duygu birikmez. Yani tüm duyguların bedendeki ömrü kısa sürelidir. Ancak duyguyu yaşamaya direnmezsen. Eğer duyguları yok sayıp hissetmekten kaçınırsan duygular bedende bir enerji olarak birikir. Ama bu enerji bedenin normal akan enerjisini tıkayan bir enerjidir. Bir kişi korktuğunu veya kızdığını fark ederse genelde bu duyguyu yaşatıp akıtabilir. Hipnoz seansları sırasında bu birikmiş duyguları açığa çıkarmak için bu duyguların biriktiği olayların bilinçaltında yeniden canlandırılması gerekir. Buna regresyon diyoruz. Amaç olayı yaşarken duyguyu hissetmek ve boşaltmaktır. Birçok değişik olay olumsuz duygu birikmesine neden olur. Benim gözlemlerime göre biriken duyguların çok büyük çoğunluğu bilinçaltına şu ya da bu şekilde yerleşmiş bazı kavramlara dayanır. Bu kavramlar öyle bir güç kazanır ki kişilerin hatta toplumların tüm davranışını etkiler hale gelir. Ama bu kavramların büyük çoğunluğu anlamsızdır. Doğal, fiziksel, fizyolojik veya bilimsel gerçeklerle hiçbir bağlantısı yoktur. Hayali bir üretmedir. Ne ölçülebilir, ne tartılabilir ne de bir işe yarar. Tek yaptıkları insanların insanlarla olan iletişimlerini bozmaktır. İnsanların hayatlarını zehir etmektir. İnsanın neyi niçin yaptığını sorgulamadan bir robot gibi yaşamasına neden olmaktır. Hangi hastalıkla uğraşırsam uğraşayım sorunun özü gidip bu kavramlara takılıyor. Bu kavramlar üretiyor olumsuz düşünceleri ve bu düşünceler bağlı duyguları. Nedir bu kavramlar? Temel bir kavram var. Değerli hissetmek. Birçok gereksiz kavram bu kavramdan üretiliyor. Örneğin, ilgi görmek, sevilmek, anlaşılmak, hissettiklerinin hissedilmesi gibi. Bu kavramlar bazı inançları da yerleştiriyor. Yine sorgulanmayan ve peşinen kabul edilen. Güvenmek gibi, söz vermek ve verdiğin söze bağlı kalmak gibi. Ve tüm bunlardan, içeriği hiçbir şekilde tanımlanmamış bazı üst değerler türüyor. Onur, gurur, namus gibi. Bir insan neden değerli hissetmek ister? Neden değer verildiğini anlamak ister? Neden tüm yaşamını başka insanların kendisine değer vermesi üzerine kurgular? Çünkü şu ya da bu nedenlerle bilinçaltında değersizlik kavramı yerleşmiştir. Değersizlik bir kavramdır. His değildir. Hisler bu kavramın başkaları tarafından fark edildiğine kanaat getirildiği zaman oluşur. Bilinçaltı yaşamın ilk yallarında oluşur. Doğuştan gelen insani özümüz dışında değerimizi belirleyen hiçbir bilgi yoktur. Ya da değerli hissetmek gibi bir kavramda yoktur. Sadece riskli durumlar ve risksiz durumlar vardır. Eğer risk olarak algıladığı bir durumda bu riskli durumu hak ettiği gibi algılama alırsa hemen buna göre programlanmaya başlar. Bir bardak suyu devirdiği için aptal çocuk diye bağırılırsa hemen programlanma başlar. Ha ben farklıyım. Ben diğer insanlar gibi değilim. Bu bardağı devirmemem gerekiyordu. Ama aptal olduğum için devirdim. Demek ki hep devireceğim. Ama buda tehlikeli, baksana saldırı var. O halde bardaklardan uzak dur. Ve bir daha bardağı eline aldığında eli titremeye başlar ve yine devrilir. zaten senin gibi aptaldan başka ne beklenir ki. Böylece bilinçaltı inanç güçlenmeye başlar. Bu ve buna benzer telkinler, kısa zamanda değersizlik kavramını yerleştirir. Bir kez bilinçaltı içinde bulunduğu fiziksel bedenin değersiz olduğuna kanaat getirdiyse artık bu onun için değişmez bir kuraldır. Saçın rengi gibi bir şeydir. Yani bu kavramı yaratan bilinçaltı duygular temizlenmeden değersizlik kavramı ortadan kalkmaz. Bilinçaltı bu inanca sahip olduktan sonra artık bu değersizliği gizlemek zorundadır. Neden değersizlik gizlenmek zorundadır? Çünkü bu kavramın bilinçaltında çözümlenmesi farklıdır. Değersizliğin bilinçaltındaki anlamı yetersizliktir. Daha doğrusu yetersiz olduğu durumlar yüzüne çarpıldığı ve onaylanmadığı için değersiz hissetmeye başlamıştır bilinçaltı. Bu inanca göre artık mevcut yetenekleri ve gücü, yaşamını özgürce sürdürmeye yeterli değildir

18 Amaçlı olarak üretilmiş duygular amacını tamamlarsa, bedende birikmez ve sorun yaratmaz. Yani korkup kaçtıysan, kurtulduysan, savaştıysan ya da karşındakini sindirdiysen, vicdan muhasebeni yapıp kendinin hata yaptığını kabul ettiysen, duygu birikmez. Yani tüm duyguların bedendeki ömrü kısa sürelidir. Bilinçaltı aygıtı, tüm canlıların yaşamasını ve evrimleşmesini sağlayan bir mekanizmadır. Bilinçaltı vahşi ormanı bilir. Doğayı bilir. Doğal güçleri bilir. Eğer doğada güçsüzsen yaşayamazsın. Ama bilinçaltının asli görevi yaşatmaktır. Böyle bir mevcut bilgi varsa, yani yetersizim, güçsüzüm bilgisi varsa, o zaman esas iş bunu gizlemek olacaktır. Dediğim gibi çünkü artık bu kavram değişmezdir. Bilinçaltına bir inanç yerleştikten sonra artık bu değişmez bir doğrudur. Sorgulanmaz, yargılanmaz. Temel amaç bunu gizlemektir. Değer ölçümünü yükseltmek değildir. Bu öyle bir gizlemedir ki kişinin kendisinden bile gizler. Kişiler çoğu davranışın ardında bu yetersizlik kavramının olduğunu bilemez. Bilemez ama tüm yaşamını değer satın alma üzerine kurgular. Kişi değer verilmesi gerektiğine inanmıştır. Bunun iyi hissetmek için gerekli olduğuna öyle bir inanmıştır ki bunu sorgulamaz. Bilinçaltı bunu sorgulatmaz. Bilinçaltı kişiyi değerli hissetmeye yöneltir. Çünkü bilinçaltının derdi başkadır. Eğer bir insanın, ya da insanların kendisine değer verdiğini kabul ederse, o insanlardan bir tehlike gelmez. Ama değer vermiyorsa, ya da değersiz hissettirecek davranışlarda bulunuyorlarsa, bu insanlar peşinen tehlikelidir. Bir insan size değer verici bir davranışta bulunmamışsa, bilinçaltı bunu sizin değersiz olduğunuzu anlamış olarak yorumlar. O zaman tehlike başlamıştır. Vahşi ormandadır artık bilinçaltı. Artık o değer vermeyen kişi, her an size atlayacak ve etinizi parçalamaya başlayacaktır. İşte bu durumda duygu üretimi başlar. Eğer değer vermeyen kişi gerçekten güçlüyse o zaman en kestirme yok kaçıp kurtulmaktır. Sosyal fobi, öz güvensizlik, panik atak vs gibi tanımlamalarla ifade edilen durumların temel nedeni, bu kaçma isteğidir. Bu kaçma isteğinin halk arasında bilinen ismi utangaçlıktır. Evet, gerçekten de değersizlik kavramının ürettiği duygu, utançtır. Fark edilme korkusu. Değersizliğinin fark edilmiş olması ya da. Utanç iki amaca da hizmet eder. Hem fark edileceğini anladığı anda ortaya çıkar hem de fark edildiğini anladığı anda. Eğer değer vermeyen kişi güçsüzse farklı bir mekanizma işler. Bu durumda öfke ve saldırganlık başlar. Örneğin, değersizlik kavramıyla bulaşmış bir babanın çocuğunun, babanın sözünü dinlemediğini varsayalım. Baba otomatik olarak öfkelenir. Çünkü bilinçaltı kodları böyle programlıdır. Çocuğun sözünü dinlemiyorsa seni saymıyordur. Saymıyorsa değer vermiyordur. O zaman tehlikelidir. Güçsüz birisi nasıl tehlikeli olabilir? Çocuk güçsüz olsa da babanın değersizliğini güya fark etmiştir ve bunu diğerlerine de fark ettirme tehlikesi vardır. O halde, tez başı ezile! Bir daha böyle bir davranışta bulunmasına izin verilmeye! Bu yazıyı okuyan birçok anne ve babanın şu anda bilinçaltlarının titreştiğini ve itiraz ettiğini duyar gibiyim. Bu saçmalık diyorsunuz. Bizler, çocuğumuzun iyi bir insan olması için böyle davranıyoruz diyorsunuz. Palavra. Derdiniz çocuğunuzun sizi saymasıdır. Size değer vermesidir. Başkalarının çocuğunuzun size değer verdiğini fark etmesidir. Tabiî ki sözüm çocuklarına bilinçsizce öfkelenen, bağıran, tokatlayan annelere, babalara. Değerli olma paradoksu Bu aşamada insan zihnindeki ama genel olarak bilinçaltındaki paradoksu fark etmenizi istiyorum. Değersizlik kavramını içselleştirmiş bir kişi bunun farkında olmadan değer arar durur. Bu değer arama değişik kavramlar şeklinde kendisini gizler. Sevilip sevilmediğini test eder. İlgi görüp görmediğini ya da takdir edilip edilmediğini. Anlaşılmak ister. Hissettiklerinin hissedilmesini ister. Beklentilerinin karşılanmasını ister. Tüm bu arzularının gerçekleşip gerçekleşmediği, tamamen kişinin kendi bilinçaltında yerleşmiş inanç ve kalıplara göre değerlendirilir. Bir davranış, bir söz bu beklentiyi karşılıyorsa olumlu bir çentik atılır. Karşılamıyorsa olumsuz. Bu çentiklerin, saf gerçekle uzaktan yakından alakası yoktur. Gerçekten seviliyor mudur? Gerçekten değer verilmiş midir? Gerçekten anlaşılmış mıdır? Gerçekten hissettikleri hissedilmiş midir? Bunları gerçek olarak bilme şansına hiçbir zaman sahip değildir. Doğrudan bu kavramları ölçen aletimiz ya da ölçüm kriterlerimiz yoktur. Bir insanın kanındaki şekeri ölçebiliriz. Kan basıncını ölçebiliriz. Kalbindeki elektriksel bozuklukları ölçebiliriz. Ama gerçekten bedenine karşıdan bulaşmış değeri, ilgiyi, anlaşılırlık düzeyini ya da sevgiyi doğrudan ölçen hiçbir cihaz yoktur. Ama bilinçaltı kişinin bunları fark etmesini istemez. Onu bu kavramlardan uzak tutar. Bunun içinde iyi hissettirme aldatmacasını kullanır. Yani değer verildiğine kanaat getirdiği anda iyi hissettirir. Bu durumda bir sorgulama yapılmaz. Kişi sahte bir inanç yaşar. Zanneder ki, değer verildikçe içindeki değer artıyor. Ama bilinçaltındaki inanç değişmez. Bilinçaltını esas derdi değeri arttırmak değil, değersizliği fark ettirmemektir. Ona göre birisi size değer veriyorsa o zaman sizdeki değersizliği fark etmiyor demektir. Yani o kişi için ekstra tedbir almaya gerek yoktur. Hatta ona bağlanabilirsiniz. Onu kaybetmemek için gayret gösterirsiniz. Bu nedenle sahte ihtiyaç duygusunu bile fark etmezsiniz. Artık tek inanç değer verilmeye ihtiyacınız olduğudur. Sevilmeye ihtiyacınız olduğudur. Anlaşılmaya ihtiyacınız olduğudur. Beklentilerinizin karşılanmasına ihtiyacınız olduğudur. İhtiyaç dediğimiz zaman, yaşamak için şart olan şeyleri anlamamız gerekir. Su, ekmek, hava, barınak, para gibi. Diğer şeylere olan ihtiyaç duygusu sahte bir duygudur. Ama bilinçaltı bunun fark edilmesini istemez. Bu tip düşüncelerden rahatsız olur. Çünkü o zaman, fark edileceğini ve zarar göreceğine inanmıştır. Bilinçaltı mantık yürütemez. Onun kendi ilişkiler sistemi vardır. Sadece ilişki kurar ve ona göre programı işletir. Mantık, bilincin işi olmalıdır. Ama kişi bilinçli olarak düşünme gücünü unutmuş olabilir. Gerçekte bilinçli düşünme gücü kaybolmaz. Sadece farkındalıktan uzaklaşır. Kişi bilinçaltında yerleşmiş bu gereksiz kavramların dayattığı çerçevede akıl yürütür, mantık kurar ve bunu bilinci zanneder. Bu sahte bir bilinçtir. Değersizlik duygusu sahte bir duygudur. Gerçek bir duygu değildir. Bu nedenle buna kavram diyorum. Gerçek duygu utanç duymaktır. Ama kişi kendi bile bunu kabul etmez. Bu utanç duygusunu da gizlemek için çabalar. Duygularını belli etmeyen bir kimliğe bürünebilir. Böylece bu iki mekanizma, yani hem değersizlik kavramının ürettiği duygular hem de bu duyguları gizleme çabası sonuçta bedende bu olumsuz duyguların birer abse odağı gibi birikmelerine neden olur. İçerde biriken cerahat değildir, ama tamamen pis bir enerjidir. Kişinin yaşamını yiyen bitiren bir enerjidir. Gerçekten hastalık üreten bir enerjidir. Bu yazıyı okuyan birçok anne ve babanın şu anda bilinçaltlarının titreştiğini ve itiraz ettiğini duyar gibiyim. Bu saçmalık diyorsunuz. Bizler, çocuğumuzun iyi bir insan olması için böyle davranıyoruz diyorsunuz. Palavra. Derdiniz çocuğunuzun sizi saymasıdır. Size değer vermesidir. Başkalarının çocuğunuzun size değer verdiğini fark etmesidir. Çoğu kişisel gelişim kitapları, psikolojik tedavi süreçleri vs bu sorunla başa çıkmanın yolu olarak, kişinin kendisinde olumlamalar yapmasını ister. Ben değerliyim vs gibi. Bu bir kandırmacadır. İçerde sımsıkı, taş gibi utanç duygusuna bağlı program işlerken, bu olumlamalar dökülmekte olan sıvanın üzerine yaldızlı boya sürmeye benzer. Kısa sürede sıva dökülür, boyada dökülür. Sıvanın dökülürken boyanın duvarda kalacağını düşünmek safdilliktir. Bu nedenle de, değer arama ihtiyacı bir türlü bitmez. Gerçekten kendisine değer verildiği zaman, bedende gerçekçi bir şeyler değişiyor olsa, o zaman bir süre sonra eksikliğin dolması gerekir. Ve bu ihtiyacın ortadan kalkması gerekir. Ama değer almak, biraz benzin almak gibidir. Depo kısa sürede boşalır. Çünkü bilinçaltının gerçeği, deponun boş olduğudur. Yani bende herkes kadar değerliyim demekle işin içinden çıkamazsınız. Bilinçaltına bunu yediremezsiniz. Çünkü böyle bir gerçeklik yoktur. Yani değerli olma kriterleri ya da özellikleri diye bir şey yoktur. Sadece insan olma kriterleri vardır. Bir insanın değerini ölçen bir alet yoktur. O zaman ben değerliyim diye haykırmak çok anlamsızdır. Bu dertten kurtulmanın daha kestirme yolu vardır. Farklı tip düşünce modelini benimsemek. Gereksiz kavramları zihinsel sözlüğümüzden çıkarmak. Klasik düşünce tarzımız, dual düşünce tarzıdır. Yani, ak-kara tarzı zıtlıklara göre düşünürüz. Eğer değerli değilsek değersizizdir. Bir insan güvenilir değilse güvenilmezdir. Bir insanı ya seversin ya sevmezsin gibi. İşte bu tip düşünce tarzı, hastalık üreten bir düşünce tarzıdır. Halbuki, iyileştiren düşünce tarzı, ne o ne de bu şeklinde bir düşünce tarzıdır. Yani ne değerliyim ne de değersiz. Ne sevmek zorundayım ne de sevmemek. Ne güvenmek zorundayım, ne de güvenmemek. Bu tip bir düşünce tarzı yerleşmeye başladıktan sonra, bu kavramlar yavaş yavaş zihinsel sözlüğünüzü terk etmeye başlar. Sözlükten çıkmaya başlayınca bilinçaltı şaşırmaya başlar. Hala, o sıkı sıkı tutmaya çalıştığı değersizlik kavramı, artık bir savunma üretememektedir. O zaman yavaş yavaş gücünü kaybeder. Ve bu gereksiz programı bilinçaltından temizlemek kolaylaşır. Bazen bu temizlik kendiliğinden olur, ama çoğu zaman, yine de bilinçaltı tekniklerle çalışma yapmak gerekir. Bu tekniklerle, bu programı yerleştirmiş olaylar bulunur, duygusu boşaltılır ve program kalıcı olarak hafızadan silinir. Yani bu bela kavramlardan kurtulmanın tek çaresi bu kavramları unutmaktır. Yoksa ben değerliyim dedikçe, bilinçaltı içerden size nanik yapar. Yemezler der. Ben gerçeği biliyorum der

19 DİŞ SAĞLIĞI Dt. Çiğdem Atalayın Ege Üniversitesi, Diş Hekimliği Fakültesi DİŞ RENKLENMELERİ Tetrasiklin plasental bariyeri aşabilir ve gebeliğin 4. ayında kalsifiye olmaya başlayan süt dişlerini etkileyebilir. Daimi dişlerin kalsifikasyonu ise, doğumdan kısa bir süre sonra başlar ve 8 yaşına kadar sürer. Bu nedenle dişlerde renklenmeyi önlemek amacıyla hamile ve emziren kadınlarda ve 7-13 yaş grubuna kadar olan çocuklarda, zorunlu kalmadıkça tetrasiklin kullanılmamalıdır. Günümüzde hastaların artan ilgisi, istekleri ve dental firmaların ürünlerindeki gelişmeler ile yenilikler doğrultusunda estetik amaçlı uygulamalar, diş hekimleri açısından vazgeçilmez hale gelmiştir. Estetik bir gülüş için dişlerin şekli ve rengi önem taşımaktadır. Diş hekimliğinde, çeşitli tedavi yöntemleri sayesinde her türlü renk, şekil ve konum bozuklukları düzeltilebilmektedir. Bu yöntemler arasında, çeşitli nedenlerle oluşan diş renklenmelerinin tedavisinde uygulanan diş beyazlatma teknikleri, önemli bir yere sahiptir. Diş rengini etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Dişin en dış tabakasını oluşturan mine, süt dişlerinde mavi-beyaz, daimi dişlerde sarı-beyaz ve gri-beyaz tonlarındadır. Mine tabakası ile örtülü dişler, alttaki dentin dokusunun rengini yansıtır. Dentin, genellikle sarı rengin tonlarında açık, yani soluk sarı renktedir. Dişin asıl rengini verir. Ancak mine dokusu oldukça ince ve mineralize ise bu renk belirgindir. 1 Alt dişler özellikle ön bölgede üst dişlere göre daha beyazdır, ayrıca süt dişleri de daimi dişlere göre daha beyazdır. Yaşlanma, aşınma, pigmentasyon gibi çeşitli nedenlerle, diş renginde zamanla koyulaşma olmaktadır. Fizyolojik olan bu olguların dışında, dişlerde dışsal (external) ve içsel (internal) nedenlerle de renklenmeler oluşabilmektedir. 2 Dışsal renklenmeler; Sigara, puro, pipo, tütün Kola, çay, kahve ve şarap Kırmızıbiber, safran gibi baharatlar Vişne, karadut Gıda maddeleri ve ilaçlar Sanayide kullanılan bazı maddeler Uzun süre klorheksidin gargara kullanımı nedeniyle oluşan renklenmeler ve ağız hijyeni iyi olmayan bireylerde görülen renklenmelerdir. 3,4 Sigara, puro, pipo gibi tütün ürünleri dişlerde yeşilimsi kahve ile siyah arasında bir renklenmeye neden olur. Kola, çay, kahve ve şarap gibi içecekler, içerdikleri maddeler nedeniyle, fırçalama gibi işlemlerle uzaklaştırılması pek mümkün olmayan inatçı renklenmelere neden olur. Kırmızıbiber, safran gibi baharatlar, vişne ve karadut ise, dişlerde mor-siyah renklenme oluşturur. Besin ve ilaçlardan alınan demir (Fe) kahverengi, sanayide kullanılan nikel (Ni) yeşil, bakır (Cu) ise kahverengi renklenmeye neden olur. Klorheksidin içeren gargaraların uzun süreli kullanımı da sarı-kahverengi renklenmelere neden olur. Ağız hijyeni iyi olmayan bireylerde de, diş yüzeyinde biriken bakteri plağının bakterilerce boyanması ile portakal rengi renklenme görülebilir. Dışsal renklenmeler beyazlatma tedavilerine olumlu yanıt verirler, ancak hastanın renklenmeye neden olan ajandan uzaklaşması, tedavinin başarısı için büyük önem taşımaktadır. İçsel renklenmeler; Tetrasiklin Florozis Çeşitli hastalıklar (Amelogenezis imperfekta, Dentinogenezis imperfekta, Okronozis, Porfiri, Hemolitik anemi, Thalassemia) Dişe bağlı lokal nedenler (pulpa nekrozu, pulpa içi kanamalar) 3,5 Dental materyallerin neden olduğu renklenmelerdir. Tetrasiklin geniş spektrumlu bir antibiyotik olup, 1948 de kullanılmaya başlamıştır yılında ise dişlerde renklenmeye neden olduğu belirlenmiştir. Tetrasiklin grubu antibiyotikler, verilen ilacın dozuna, süresine, verilme zamanına ve ilacın tipine bağlı olarak sarı, kahverengi ve gri tonlarda, bantlaşma şeklinde renklenmeye neden olur. Tetrasiklin plasental bariyeri aşabilir ve gebeliğin 4. ayında kalsifiye olmaya başlayan süt dişlerini etkileyebilir. Daimi dişlerin kalsifikasyonu ise, doğumdan kısa bir süre sonra başlar ve 8 yaşına kadar sürer. Bu nedenle dişlerde renklenmeyi önlemek amacıyla hamile ve emziren kadınlarda ve 7-13 yaş grubuna kadar olan çocuklarda, zorunlu kalmadıkça tetrasiklin kullanılmamalıdır. 3,6 Florozis, mine renklenmelerinin en çok görülen nedenlerindendir. İçme sularında flor oranının 1 ppm den fazla olduğu bölgelerde, bireylerde florozis görülür. Renklenme, vakanın şiddetine göre opak noktalardan, sarı-kahverengi şeritlere kadar değişebilir. Florozisin şiddeti, alınan flor oranı ile ilişkili olarak artar. Renklenme dişlerde simetrik olarak görülür. Ülkemizde önceden belirlenmiş floroz bölgeleri; Isparta, Havza, Vezirköprü-Samsun ve Doğu Beyazıt-Ağrı dır. Tetrasiklin renklenmeleri ve florozis olgularında beyazlatma tedavileri tek başına yeterli olmaz, ancak diğer tedavi yöntemleri ile birlikte kombine olarak uygulanabilir. Amelogenezis imperfekta ve dentinogenezis imperfekta, mine ve dentin dokusunu etkileyen, genetik geçişli gelişimsel hastalıklardır. Bu hastalıklarda dişlerde sarı-kahverengi renklenme mevcuttur, ancak yapısal bir bozukluk da söz konusu olduğundan beyazlatma tedavisi uygulanmaz, diğer tedavi seçeneklerine başvurulur. Okronozis adı verilen metabolizma bozukluğunda, daimi dişlerde kahverengi, porfiri adı verilen hastalıkta ise, daha çok süt dişlerinde kırmızı-kahverengi renklenme oluşur. Bu tür renklenmeler de beyazlatma tedavilerine yanıt vermez. Hemolitik anemilerde, doğum sırasında kalsifiye olmuş dişlerde yeşilimsi mavi, mavimsi siyah ve koyu kahverengi renklenme olur. Tedaviye yanıt vermezler. Aslında çocuk büyüdükçe renk kaybolduğundan tedaviye gerek yoktur. Dişlerde travma sonucu oluşan pulpa içi kanamalar, başlangıçta pembe renginde olan, daha sonra kırmızı-kahverengine dönen renklenmelere neden olur. Dişin canlılığını kaybetmesi ile meydana gelen pulpa nekrozunda ise kahverengi veya siyah renklenme söz konusudur. Ayrıca, restorasyon materyallerinden amalgam da, içeriğindeki cıva ve gümüşe bağlı olarak gri-siyah renklenmeye neden olur. Metalik bileşenlerin neden olduğu renklenmeler, beyazlatma tedavilerine iyi yanıt vermez. KAYNAKLAR 1. Cengiz T. Endodonti, İzmir, 1979, 7, Watts A, Addy M. Tooth discoloration and staining: a review of literature. British Dent Journal 2001;190: Alaçam T, Uzel İ, Alaçam A, Aydın M. Endodonti. Ankara, 2000; Joiner A, Jones NM, Raven SJ. Investigation of factors influencing stain formation utilizing an in situ model. Advances in Dental Research 1995;9: Ten Bosch JJ, Coops JC. Tooth color and reflectance as related to light scattering and enamel hardness. J Dent Res 1995;74: Önal B. Restoratif Dişhekimliğinde Maddeler Bilgisi ve Uygulamaları, İzmir, 2004, Goldstein RE, Garber DA. Complete Dental Bleaching. Quintessence Boks. Hong Kong

20 GENEL SAĞLIK Op. Dr. Erdal Yermez Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Gazetelerde gün geçmesin ki, çamaşır suyunu içen çocuklardan, yanlışlıkla içilen tarım ilaçlarından bahsedilmesin! Lüks lokantalarda içme suyu yerine klorak içip hesabı öbür tarafta vermekte zorunda olanlar gibi birçok örnekler, medyada sık karşılaştığımız haberler değil mi? Nasıl mı oluyor bunlar? Çok basit bir yanlışlıkla, ama nasıl? Bile bile ve göre göre. Peki o zaman bu yanlışa, yanlışlık denir mi? Zehİrleyen Temİzlİk Çevremizde, farkında bile olmadığımız birtakım gariplikler vardır. Bunlar hayatımızın bir parçası olmuşlardır. İşte, bu garip olaylar çoğu kez hayatımızı, kimliğimizi, yaşamımızı hatta dünyamızı değiştirirken, biz inatla alışkanlıklarımızdan ödün vermeden yaşamaya devam ederiz. Daha da ilginci ise, garip olan garip olarak görülmez; bu da ortaya her zaman çok daha garip bir durum çıkarır. Bunlar neler derseniz, saymakla bitmez ki, bazılarından bahsedelim isterseniz. En sevdiğimiz iş arabamızı temiz tutmaktır, çok kolaydır her zaman, her yerde hatta hareket halinde bile yapabiliriz. Gereken tek şey arabada yediğimiz, içtiğimiz şeylerin artığını dışarı atmaktır. Çok klas bir hareketle camı açar, o an soyulan ve kokuları henüz rüzgâra karışmakta olan salatalığın kabuklarını bir arkadan gelen arabanın camına doğru savururuz. Arkadan gelen ve arabanın içinde bulunan şahıslar da, işte o an, öndeki arabanın içinde bol miktarda hıyar olduğunu hemen anlarlar ve öndeki arabada bulunan hıyar çeşitlerini anlamak için tartışırlarken, aynı eylemi kağıt ya da çekirdekle arkadan gelen arabaya yaparlar. Bu sıradan ve doğal işler, böyle sürer gider. Böylelikle, doğadan hiç kaybolmayan, plastik, naylon benzeri bir sürü çer-çöp çevremizi doldurur; bizler ölüp bu fani dünyayı terk edip toprak olduğumuzda bile adımıza yakışır bir iz bu dünyaya ve çevreye bırakmış oluruz. Garip ama gerçek değil mi? Kırmızıda geçer, yeşilde dururuz. Bunu yapmayan birini bulursak kızarız, arabada ceple konuşur, yandaki sürücü uyarırsa telepati gücü ile ona ulaşır, duygularımızı ona iletiriz, memnun olmazsa yol ortasında durur, diğer sürücülerin de teşvik ve tezahüratları ile fiziksel olarak karşılıklı rahatlarız. Daha birçok örnek verebiliriz, ama bu örneklerden biri var ki çok acı, hem vicdan sınırlarını zorluyor, hem de sağlık açısından çok ciddi sorunlar yaratıyor. Yaşanılan ve kullanılan her yerin temizliğe ihtiyacı vardır. Temizlik, kişi ya da kişilerin isteklerine göre belirli zaman aralıkları ile yapılır. Hepimizin bildiği gibi temizlik bir takım temizlik malzemeleri kullanılarak yapılır. Bulaşık, çamaşır, lavabo, mobilya, halı, çaydanlık gibi eşyaları temizleyen maddeler olduğu gibi, temizlik işi yapan, bulaşık ve çamaşır makinesi gibi cihazları da temizleyen malzemeler vardır. Kısaca piyasada her şeyi temizleyen bir madde vardır. Öyle olunca, bu sektör çok önemli rant halini almıştır. Rant büyük olunca, sevgili okurlar, suistimaller kuraldışı ve yasadışı işler de büyük oluyor. Bulaşık deterjanları, çamaşır suları ve tüm temizlik malzemelerin kendine özgü bir kabı ve bu kabın da bir şekli ve bir rengi vardır. Bakınca hemen anlaşılır, bunun içinde temizlik malzemesi var denir; ya da tarımda bitkileri ve ağaçları ilaçlama için kullanılacak maddelerin konduğu kabın kendine özgü bir yapısı vardır ve bakınca hemen anlarsınız, çünkü üzerinde kocaman bir kuru kafa resmi vardır ve siz de hemen bu zehirden uzak duralım dersiniz. Bunların yanı sıra, günlük hayatımızın bir parçası olmuş, çoğu kez yanımızdan ayırmadığımız içme ve İşte bu albenili içme ve meyve suyu kaplarına temizlik maddeleri doldurulursa ne olur? Tarım ilaçları bu kaplara doldurulursa ne olur? Ya da bu işten kimler kazanır, kimler zarar eder? meyve sularımız vardır. Bu tip içeceklerin kendine özgü özel kapları vardır. Kapları, içinde bulunan maddenin cazibesini daha iyi ifade edebilsin ve daha çok içilsin, tüketilsin diye sevimli şekil ve renklerde olur. Bazıları cam, bazıları ise plastik olur ama hepsinin albenisi, mükemmeldir. İşte bu albenili içme ve meyve suyu kaplarına temizlik maddeleri doldurulursa ne olur? Tarım ilaçları bu kaplara doldurulursa ne olur? Ya da bu işten kimler kazanır, kimler zarar eder? İşte yazımın konusu bu soruların cevapları, bunları sormak için niye bu kadar yazı yazmak zorunda kaldım, çünkü hayatımızın bir parçası olmuş yanlışlığı garipliği anlatmak çok zor da onun için. Açıkta, hiç temizlik malzemesi aldınız mı? Bunlar, diğer kapalı şişeli olanlardan daha ucuzdur, renkleri de çok güzeldir, kokuları ise baştan çıkarıcı, etkinlikleri ise gizemlidir. Peki bu ucuz temizlik (!) maddeleri, hangi kaba konup elinize tutuşturulur, hiç dikkat ettiniz mi? Normal içme sularının şişelerine, kola petlerine, meyve suyu kaplarına, evet aynen böyle! Yani içi temizlik malzemesi, kabı ise su. Daha da ilginci ne biliyor musunuz? Satıcı büyük bir aymazlık içinde şişenin ya da naylon pedin üzerindeki albenili etiketi çıkartma zahmetine de girmemiştir. Bu etiketin üzerinde ise tüm albenisi ile.. su,.. cola,..suyu yazar; biz de daha büyük bir aymazlıkla üç kuruş ucuz aldığımız bu zehiri eve afiyet olsun dedirtmek için götürürüz. Bakın yanlış yazmadım, amaç temizlik ama ortaya çıkan afiyet olsun ve sönen hayatlar hem de bu sönen hayatların birçoğu yeni filizlenmekte küçük hayatlar, çocuklar Gazetelerde gün geçmesin ki, çamaşır suyunu içen çocuklardan, yanlışlıkla içilen tarım ilaçlarından bahsedilmesin! Lüks lokantalarda içme suyu yerine klorak içip hesabı öbür tarafta vermek zorunda olanlar gibi birçok örnekler, medyada sık karşılaştığımız haberler değil mi? Nasıl mı oluyor bunlar? Çok basit bir yanlışlıkla, ama nasıl? Bile bile ve göre göre. Peki o zaman bu yanlışa, yanlışlık denir mi? Denmezse ne denir? Siz söyleyin, ben ne denmesi gerektiğini bulamadım. Bunların bu şekilde satıldığını bilenler, denetleyenler, satıcılar ve evine götürenler hepiniz suçlusunuz. Hepiniz bu yanlışın bence katliamın sorumlususunuz. Çünkü en mükemmel insan bile hata yapar, her zaman hatasız kul olmaz diyoruz ve bu sözün cazibesi ile avunuyoruz ama neden bilerek, görerek yanlış yapıyoruz, masum insanları ve çocuklarımızı zehirliyoruz. Siz hiç bunları içenlerin başına gelenleri gördünüz mü ya da bire bir bu acıyı yaşamış bir anne ile konuştunuz mu? Eğer bilginiz olsaydı inanın, açıkta hiçbir ürünü almaz, biraz daha fazla para verip kapalı temizlik malzemeleri alırdınız. Üstelik bu yanlışı yapanları uyarırdınız. Temizlik malzemeleri, asit ve baz olmak üzere bir takım yakıcı ve yıkıcı kimyasallar içerir. Kimyasallar insanda özellikle mukoza denen, yemek borusu, nefes borusu gibi organları kaplayan dokuya aşırı zarar verirler. Şimdi düşünün, içme suyu şişesine konmuş bir çamaşır suyunu ve evin 4 ya da 5 yaşındaki çocuğunu... Susamış bir anında bunu içiyor! Sonrası bir facia ve bitip tükenmek bilmeyen trajediler zinciri. Çünkü bir tedavisi yok gibi, yıllarca sürecek bir tedavi ve o çocuğun yaşarken cehennemi görmesi... İnanın hiç abartmıyorum; böylesi bir kaza sonucu tüm sindirim sistemi ve nefes borusu büyük zarar görecek, yemek borusu işe yaramaz hale gelecek. Şanslı ise kalın barsaklarından ona yemek borusu yapılacak ve sayısız ameliyatlar olacak. Üç kuruş ucuza alınan malzeme sonucu oluşan kazayı düzeltmek için trilyonluk ameliyatlar, daha filizlenmekte iken kavrulan yaşamlar, değer mi sizce? Bence değmez. Sağlınızın en değerli hazineniz olduğunu hiç unutmayın. Lütfen sağlığınızı ucuza feda etmeyin

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı

İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HASTA BİLGİLENDİRME FORMU HİPERLİPİDEMİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini

Detaylı

Gebelik nasıl oluşur?

Gebelik nasıl oluşur? Normal doğurgan çiftlerde, normal sıklıkta cinsel ilişki durumunda aylık gebe kalma oranı % 25 dir. Bu oran 1 yıl sonunda % 85, 2 yıl sonunda ise % 90 civarındadır. Gebelik nasıl oluşur? Gebeliğin oluşması

Detaylı

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ

HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ HİPERLİPİDEMİ TEDAVİ KILAVUZU VE YAŞAM TARZI ÖNERİLERİ Hiperlipidemi; kanda çeşitli yağların yüksekliğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu çeşitli yağ tipleri kolesterol, trigliserid, LDL-kolestroldür.

Detaylı

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ MENOPOZ DÖNEMİ BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? Menopoz nedir?

Detaylı

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU

KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU KALP KRİZİ UZ.DR.MUHAMMET HULUSİ SATILMIŞOĞLU Türkiye ulusal düzeyde ölüm nedenleri arasında ilk sırayı 205.457 ölümle kardiyovaskülerhastalıklar (tüm ölüm nedenlerinin %47,73 ü) almaktadır. Kardiyovasküler

Detaylı

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir? YÜKSEK KOLESTEROL Hiperkolesterolemi; Kolesterol ve kolesterole bağlı kalp damar hastalıklar en büyük ölüm sebebidir. Hiperkolesterolemi kan yağlarından biri olan kolesterolün yüksek olmasıdır. Kan yağları

Detaylı

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015

Hipertansiyon. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Hipertansiyon HT Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Neslihan Yukarıkır ve Arş. Gör. Dr. Dilber Deryol Nacar

Detaylı

Op Dr Aybala AKIL. ACIBADEM Bodrum Hastanesi

Op Dr Aybala AKIL. ACIBADEM Bodrum Hastanesi Sağlıklı bir anne için Sağlıklı beslenme Düzenli hekim kontrolü Gebelik öncesi hastalıkların sıkı takibi Sağlıklı bir yaşam tarzı Huzurlu bir gebelik süreci Sağlıklı beslenme = Dengeli beslenme Proteinler

Detaylı

Sağlıklı Hamilelik BR.HLİ.081

Sağlıklı Hamilelik BR.HLİ.081 Sağlıklı BR.HLİ.081 Sağlıklı Sağlıklı bir hamilelik geçirmek hamilelik öncesi dönemde sağlığınızla ilgili testleri yaptırmakla başlar. Bu nedenle çocuk istediğinize karar verdiğinizde önce bir kadın hastalıkları

Detaylı

Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir.

Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir. On5yirmi5.com Kolesterol Nedir? Kolesterol yaşam için gerekli olan mum kıvamında yağımsı bir maddedir. Yayın Tarihi : 21 Haziran 2011 Salı (oluşturma : 11/3/2015) Kolesterol beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar,

Detaylı

Kalp Hastalıklarından Korunma

Kalp Hastalıklarından Korunma Kalp Hastalıklarından Korunma AsılRezzan Dr alt başlık Deniz stilini Acardüzenlemek için tıklatın Kalp- Damar hastalıkları (KDH) birçok Avrupa ülkesinde ve Türkiye de orta ve ileri yaş grubunda en önemli

Detaylı

Kan basıncının normalden fazla olmasıdır. Büyük tansiyon 140 mm Hg veya küçük tansiyon 90 mm Hg dan fazla ise yüksek tansiyon olarak kabul edilir.

Kan basıncının normalden fazla olmasıdır. Büyük tansiyon 140 mm Hg veya küçük tansiyon 90 mm Hg dan fazla ise yüksek tansiyon olarak kabul edilir. HİPERTANSİYON Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Yüksek tansiyon (hipertansiyon) nedir? Kan basıncının normalden fazla olmasıdır. Büyük tansiyon 140 mm Hg veya küçük tansiyon 90 mm Hg dan fazla ise yüksek tansiyon

Detaylı

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun, büyümesi yenilenmesi çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarda alınmasıdır. Ş. İKİBUDAK BİYOLOJİ ÖĞRETMENİ SAĞLIKLI BİR Y AŞAMIN

Detaylı

Sperm Bozuklukları Sperm Testi: Sperm testi nasıl yapılır, gerekli koşullar nelerdir?

Sperm Bozuklukları Sperm Testi: Sperm testi nasıl yapılır, gerekli koşullar nelerdir? Sperm Bozuklukları Sperm Bozuklukları Çocuk sahibi olamayan çiftlerin yaklaşık yarısında neden erkeğe bağlı olabilir. Dünya Sağlık Örgütü nün yaptığı araştırmalar doğrultusunda dünya genelinde erkeklerde

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

Prof. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU

Prof. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU Yazar Ad 61 Prof. Dr. Lale TOKGÖZOĞLU Ülkemizde kalp damar hastalıkları erişkinlerde en önemli ölüm ve hastalık nedeni olup kanser veya trafik kazalarına bağlı ölümlerden daha sık görülmektedir. Halkımızda

Detaylı

GENEL BİLGİLER. Vizit tarihi: / /

GENEL BİLGİLER. Vizit tarihi: / / Hasta adının başharfleri : Cinsiyet: Kadın Erkek GENEL BİLGİLER Vizit tarihi: / / Eğitim Durumunuz: İlkokul Orta Öğrenim Lise Üniversite Lisansüstü İş Durumunuz: Tam-zamanlı çalışan Yarı-zamanlı çalışan

Detaylı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı Dengeli Beslenme Yaşamımız boyunca sürekli büyürüz. Bebeklikten itibaren sağlıklı bir şekilde büyümek ve gelişmek için düzenli, dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Beslenmek yani yemek yemek günlük

Detaylı

MEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler

MEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler MEME KANSERİ Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılarak kötü klinik

Detaylı

GEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ

GEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ GEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ GEBELİK SIRASINDA MATERNAL VE FETAL SAĞLIĞIN YÜKSELTİLMESİ Doğuma Hazırlık Doğum Öncesi Eğitim Fetal Aktivitenin İzlenmesi Göğüs Bakımı Emzirmeye

Detaylı

Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor

Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor Rahim Ağzı Kanseri Korkulu Rüyanız Olmaktan Çıkıyor Rahim Ağzı Kanserinde Çığır Açan Adım Kadın Kanserleri Hakkında Mutlaka Bilmeniz Gerekenler Özel

Detaylı

Tüp Bebek Merkezi her şey bebek için

Tüp Bebek Merkezi her şey bebek için Tüp Bebek Merkezi her şey bebek için Yeni bir hayata dair minik bir ses, kocaman bir umut. Medicana International İstanbul Hastanesi Tüp Bebek Merkezi deneyimli uzman kadrosu ve son teknoloji ürünü tıbbi

Detaylı

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar?

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar? BÖBREK HASTALIKLARI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Böbrekler ne işe yarar? Böbreğin en önemli işlevi kanı süzmek, idrar oluşturmak ve vücudun çöplerini (artık ürünleri) temizlemektir. Böbrekte oluşan idrar, idrar

Detaylı

Tekrarlayan Gebelik Kayıpları

Tekrarlayan Gebelik Kayıpları Tekrarlayan Gebelik Kayıpları Tekrarlayan gebelik kaybı, üç ve daha fazla gebeliğin 20. gebelik haftasından önce düşükle sonlanması olarak tanımlanır. Kadınların %10-20'sinde 1 kez düşük görülebilir. Yani

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

Kansız kişilerde görülebilecek belirtileri

Kansız kişilerde görülebilecek belirtileri Kansızlık (anemi) kandaki hemoglobin miktarının yaş ve cinsiyete göre kabul edilen değerlerin altında olmasıdır. Bu değerler erişkin erkeklerde 13.5 g/dl, kadınlarda 12 g/dl nin altı kabul edilir. Kansızlığın

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

DENGELİ BESLENME NEDİR?

DENGELİ BESLENME NEDİR? DENGELİ BESLENME NEDİR? Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gereken dört temel besin grubu olan; süt ve ürünleri, et ve benzeri, sebze ve meyveler, ekmek ve tahıllar dan hergün sizin için gerekli

Detaylı

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım

Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sık Görülen Kardiyolojik Sorunlarda Güncelleme Sempozyum Dizisi No: 40 Haziran 2004; s. 69-74 Hiperlipidemiye Güncel Yaklaşım Prof. Dr. Hakan

Detaylı

KALP DAMAR SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI RİSKLERİNDEN KORUNMA

KALP DAMAR SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI RİSKLERİNDEN KORUNMA KALP DAMAR SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI RİSKLERİNDEN KORUNMA BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? KALP DAMAR HASTALIĞI NEDİR? DAMARLAR NEDEN DARALIR? KALP DAMAR HASTALIĞININ BULGULARI RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? KALP

Detaylı

Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz. Diyetisyen Serap Orak Tufan

Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz. Diyetisyen Serap Orak Tufan Sağlıklı besleniyoruz Sağlıkla büyüyoruz Diyetisyen Serap Orak Tufan İstanbul 2015 NEDEN OKULA GİDERİZ? PEKİ NEDEN YEMEK YERİZ? Hastalanmamak için Daha Güçlü olmak için Daha çabuk büyümek için Karnımızı

Detaylı

FETAL SAĞLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ

FETAL SAĞLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ FETAL SAĞLIĞIN DEĞERLENDİRİLMESİ Antenatal fetal izlenim amacı: Erken dönemde asfiksi tanısı koyarak fetal ve erken neonatal ölümü engellemek. Fetal ve perinetal morbiditeyi azaltmak. Kalıcı hasar başlamadan

Detaylı

Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU

Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU 173 Prof. Dr. Sedat BOYACIOĞLU Hiçbir canlının beslenmeden yaşamını sürdürmesi mümkün değildir. Bu, her yaşta olmak üzere, insanlar için de geçerlidir. Özellikle bebekler ve

Detaylı

OKUL ÇAĞINDA BESLENME

OKUL ÇAĞINDA BESLENME OKUL ÇAĞINDA BESLENME Doç. Dr. Yeşim ÖZTÜRK Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi Nisan 2008-İZMİR ADÖLESAN DÖNEM 1. Biyolojik değişim BÜYÜME

Detaylı

Besin Gidaların Yararı ve Zararı

Besin Gidaların Yararı ve Zararı Besin Gidaların Yararı ve Zararı Yiyip içtiklerinizin sağlığınızı nasıl etkilediğini, ömrünüzü uzatıp uzatmadığını ya da sizi yavaş yavaş öldürüp öldürmediğini merak ediyormusunuz. Yiyeceklerin eksi ve

Detaylı

KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME

KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME KALP DAMAR HASTALIKLARI VE BESLENME Kalp hastalıkları deyince; kalp ve kan damarlarına ilişkin hastalıklar aklımıza gelmektedir. Damar sertliği; Atardamar duvarının kalınlaşmasıdır. Yavaş seyreden ilerleyici

Detaylı

EKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr

EKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr EKMEKSİZ DİYET OLUR MU? ŞİŞMANLIĞIN TEK SUÇLUSU EKMEK Mİ? Dilara Koçak Beslenme ve Diyet Uzmanı 8 Mart 2013 www.dilarakocak.com.tr Ağacın kökü toprak İnsanın kökü EKMEK tir. 2 BİR AYDA 7-12 KG. VERMEK

Detaylı

TEMEL, İLK 3 YILDA ATILIYOR!

TEMEL, İLK 3 YILDA ATILIYOR! Acıbadem Hastanesi Büyüme ve Ergenlik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Atilla Büyükgebiz ile, çocuğun doğumundan itibaren vücudunda hangi hormonların ne gibi işlevleri olduğunu, ilk 3 yılın önemini ve ergenlik

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

GEBELİK VE LOHUSALIK

GEBELİK VE LOHUSALIK GEBELİK VE LOHUSALIK ANA SAĞLIĞI Sağlık hizmetleri açısından doğurganlık çağındaki (15-49 yaş arası) tüm kadınlara ana denir. 15-49 yaş doğurganlık çağındaki kadınlar nüfusumuzun % 27 sini oluşturmaktadır.

Detaylı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı

Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı çeken sigara vücuda birçok zarar vermekte ve uzun süre

Detaylı

Vitaminlerin yararları nedendir?

Vitaminlerin yararları nedendir? Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI TESTOGEL 50 mg transdermal jel içeren saşe Haricen kullanılır Etkin madde Herbir Testogel saşe 50 mg testosteron içerir. Yardımcı maddeler karbamer 980, izopropil miristat, etanol % 96,

Detaylı

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için

Detaylı

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar.

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. ELMANIN FAYDALARI Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. Elmanın Sağlığa Faydaları Elma A, E, B6, C, K vitamin kaynağıdır, bunun yanında yüksek miktarda potasyum ve çeşitli mineralleri içeren su içerir.

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. ROBİSİD 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir.

KULLANMA TALİMATI. ROBİSİD 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir. KULLANMA TALİMATI ROBİSİD 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir. Yardımcı maddeler: DL-alfa tokoferol, mikrokristalin selüloz, laktoz monohidrat,

Detaylı

Kalbinize İyi Bakmak. Kalp Damar Hastalıklarından Korunmada Etkili Yöntemler Fikret Mert Acar SMMMO Bodrum

Kalbinize İyi Bakmak. Kalp Damar Hastalıklarından Korunmada Etkili Yöntemler Fikret Mert Acar SMMMO Bodrum Kalbinize İyi Bakmak Kalp Damar Hastalıklarından Korunmada Etkili Yöntemler Fikret Mert Acar SMMMO Bodrum Modern insanı temsilen muhasebeciler Tekerlekli sandalye ile ofiste ne kadar çok dolaştığının bir

Detaylı

KARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA!

KARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA! KARACIGERINI KORU SIGORTAYI ATTIRMA! Portal : www.takvim.com.tr İçeriği : Gündem Tarih : 09.03.2017 Adres : http://www.takvim.com.tr/yasam/2017/03/09/karacigerini-koru-sigortayi-attirma Karaciğerini koru

Detaylı

Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır.

Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. ŞİŞMANLIK (OBEZİTE) Şişmanlık (obezite); sağlığı bozacak düzeyde vücutta yağ miktarının artmasıdır. Yağ dokusunun oranı; Yetişkin erkeklerde % 12 15, Yetişkin kadınlarda %20 27 arasındadır. Bu oranların

Detaylı

30.12.2014. Özel Muayene ve Tanı Yöntemleri. 10.Sınıf Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Bakımı. Özel Muayene ve Tanı Yöntemleri

30.12.2014. Özel Muayene ve Tanı Yöntemleri. 10.Sınıf Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Bakımı. Özel Muayene ve Tanı Yöntemleri 10.Sınıf Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Bakımı 16.Hafta ( 29.12-02.01 / 01 / 2015 ) ÖZEL MUAYENE VE TANI YÖNTEMLERİ Slayt No: 26 4 4.)) ÖZEL MUAYENE VE TANI YÖNTEMLERİ 1.) Smear alma 2.) Vajinal kültür

Detaylı

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin

EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ. Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin EMZİREN ANNELERİN BESLENMESİ Kendiniz ve bebeğiniz için sağlıklı olan gıdaları seçin Bu yayın, FSA nın (Food Standards Agency) izniyle tercüme edilmiştir. Bu kitapçık, bir GAV yayınıdır. GAV Yayın No:

Detaylı

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi

Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Pazardan Sofraya:Pazarlama ve Tüketim Beslenmede Balığın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Yasemen YANAR Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölüm Başkanı Tarih boyunca medeniyetler

Detaylı

Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir.

Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir. Emzirme dönemindeki beslenmeniz en az hamilelikte beslenmenize dikkat etmeniz kadar önemlidir. Bir anne adayı anne olduğunu öğrendiği andan itibaren yavrusu ve kendisi için en iyi şekilde yaşamaya çalışır

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. FRENAG %1 Jel Cilt üzerine uygulanır. Etkin madde: Her bir tüpte (30 g), 300 mg nimesulid.

KULLANMA TALİMATI. FRENAG %1 Jel Cilt üzerine uygulanır. Etkin madde: Her bir tüpte (30 g), 300 mg nimesulid. KULLANMA TALİMATI FRENAG %1 Jel Cilt üzerine uygulanır Etkin madde: Her bir tüpte (30 g), 300 mg nimesulid. Yardımcı maddeler: Makrogol 400, propilen glikol, Karbomer 940, Alkol (%96), Saf su Bu ilacı

Detaylı

BUNAMA (DEMANS) NEDİR?

BUNAMA (DEMANS) NEDİR? BUNAMA (DEMANS) NEDİR? Bunama, genellikle 60 yaşın üzerindeki bireylerde çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan, başta hafıza olmak üzere zihinsel işlevlerin zayıfladığı, uzun süreli bir sağlık sorunudur.

Detaylı

Babalar Gününe Özel Panellerimiz Varlıkları ve Sağlıkları Bizim İçin Önemlidir

Babalar Gününe Özel Panellerimiz Varlıkları ve Sağlıkları Bizim İçin Önemlidir Babalar Gününe Özel Panellerimiz Varlıkları ve Sağlıkları Bizim İçin Önemlidir Anneler ve Babalar Günlerinde Sevdikleriniz İçin Özel Programlarımız Babalarımıza Özel... 40 Yaş Üstü Erkek Sağlık Taraması

Detaylı

Genellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır.

Genellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır. Erkek üreme sisteminin önemli bir üyesi olan prostatta görülen malign (kötü huylu)değişikliklerdir.erkeklerde en sık görülen kanser tiplerindendir. Amerika'da her 5 erkekten birinde görüldüğü tespit edilmiştir.yine

Detaylı

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır.

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır. Alfalino Omega 3 nedir? Omega 3 yağ asitleri vücut için gerekli olan ama vücudun üretemediği yağ asitleridir. Besinlerle alınamadığı durumlarda gıda takviyeleri ile alınmaları gerekmektedir. Temel Omega-3

Detaylı

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ

PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ VE KANSERİ PROSTAT BÜYÜMESİ Prostat her erkekte doğumdan itibaren bulunan, idrar torbasının hemen altında yer alan bir organdır. Yaklaşık 20 gr ağırlığındadır ve idrar torbasındaki idrarı

Detaylı

MEME KANSERİ TARAMASI

MEME KANSERİ TARAMASI MEME KANSERİ TARAMASI Meme Kanseri Taramanızı Yaptırdınız Mı? MEME KANSERİ TARAMASI NE DEMEKTİR? Kadınlarda görülen kanserlerin %33 ü ve kansere bağlı ölümlerin de %20 si meme kanserine bağlıdır. Meme

Detaylı

NEDENLERİ. Endometrial polipler ile sigara kullanımı, doğum kontrol hapı kullanımı ve yapılan doğum sayısı arasında bir ilişki yoktur.

NEDENLERİ. Endometrial polipler ile sigara kullanımı, doğum kontrol hapı kullanımı ve yapılan doğum sayısı arasında bir ilişki yoktur. Polipler küçük ve çoğu zaman iyi huylu küçük tümoral oluşumlardır. Vücutta rahim ağzı, rahimin içi (endometrium), ses telleri ve barsaklar gibi pekçok değişik bölgede görülebilir. Endometrial polip rahimin

Detaylı

Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlayan astım kronik bir solunum sistemi hastalığıdır.

Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlayan astım kronik bir solunum sistemi hastalığıdır. Bölüm 9 Astım ve Gebelik Astım ve Gebelik Dr. Metin KEREN ve Dr. Ferda Öner ERKEKOL Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlayan astım kronik bir solunum sistemi hastalığıdır. Erişkinlerde astım görülme

Detaylı

Sağlıklı bir hamilelik için izlenmesi gereken 10 adım

Sağlıklı bir hamilelik için izlenmesi gereken 10 adım http:www.babycentre.co.uk/midwives 10 steps to a healthy pregnancy (Turkish) Sağlıklı bir hamilelik için izlenmesi gereken 10 adım 1. Hamilelik sürecini erkenden planlayın ve organize edin! 2. Sağlıklı

Detaylı

POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS)

POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS) POLİKİSTİK OVER SENDROMU (PCOS) www.anatoliatupbebek.com.tr www.anatoliaivf.com CERTIFIED EN I SO 9001 Certificate No. 20100173002732 Kurumumuzun, ISO-9001/2015 uluslararası hizmet kalite standardı belgesi

Detaylı

Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000)

Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) 14.08.2014 SIRA SIKLIK SÖZCÜK TÜR AÇIKLAMA 1 1209785 bir DT Belirleyici 2 1004455 ve CJ Bağlaç 3 625335 bu PN Adıl 4 361061 da AV Belirteç 5 352249 de

Detaylı

neden az yağlı az kolesterollü diyet?

neden az yağlı az kolesterollü diyet? neden az yağlı az kolesterollü diyet? DYT-YRD07 Rev / 2 Yürürlük Tarihi / 30.12.2005 Rev Tarihi / 17.18.2012 neden az yağlı az kolesterollü diyet? Kolesterol insan vücudunda doğal olarak bulunan yağa benzer

Detaylı

KALP KRİZİNDE İLK MÜDAHALE VE STENTLİ HASTANIN YAŞAMI. Uzm.Dr. Selahattin TÜREN Kardiyoloji Bölümü

KALP KRİZİNDE İLK MÜDAHALE VE STENTLİ HASTANIN YAŞAMI. Uzm.Dr. Selahattin TÜREN Kardiyoloji Bölümü KALP KRİZİNDE İLK MÜDAHALE VE STENTLİ HASTANIN YAŞAMI Uzm.Dr. Selahattin TÜREN Kardiyoloji Bölümü KALP KRıZINDE ILK MÜDAHALE Kalp krizi tıbbi bir acil durumdur. Erken tanı ve hızlı tedavi oldukça hayati

Detaylı

MENOPOZ. Menopoz nedir?

MENOPOZ. Menopoz nedir? MENOPOZ Hayatınızı kabusa çeviren, unutkanlık, uykusuzluk, depresyon, sinirlilik, halsizlik şikayetlerinin en büyük sebeplerinden biri menopozdur. İleri dönemde idrar kaçırma, kemik erimesi, hipertansiyona

Detaylı

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır:

Diyabet Nedir? Diyabetin iki tipi vardır: Diyabet Nedir? Kan şekeri, glukoz vücut için gerekli olan enerjiyi sağlar. İhtiyaçtan fazla şeker, gerektiğinde kullanılmak üzere karaciğer ve yağ hücrelerinde depolanır. Şekerin vücutta enerji olarak

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI FUSİNAT 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir. Yardımcı maddeler: Mikrokristal selüloz PH 200, krospovidon, laktoz anhidrat,

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE Sağlıklı büyümek ve gelişmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. BESLENME İnsanın yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel

Detaylı

DiYABET VE BESLENME N M.-

DiYABET VE BESLENME N M.- DiYABET VE BESLENME Diyabet tedavisinin amacı;kan şekeri kontrolünü sağlayarak diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları (komplikasyonları) önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitenizi yükseltmektir.

Detaylı

Adet döneminin gecikmesi ile beraber göğüslerde aşırı şişkinlik ve hassasiyet oluşur. Gebelik ilerledikçe göğüsler büyür ve göğüs uçları koyulaşmaya

Adet döneminin gecikmesi ile beraber göğüslerde aşırı şişkinlik ve hassasiyet oluşur. Gebelik ilerledikçe göğüsler büyür ve göğüs uçları koyulaşmaya Adet döneminin gecikmesi ile beraber göğüslerde aşırı şişkinlik ve hassasiyet oluşur. Gebelik ilerledikçe göğüsler büyür ve göğüs uçları koyulaşmaya başlar. Ayrıca esmerleşme göbekte ve karnın orta kısmında,

Detaylı

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları

GİRİŞ. Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi. Ana Gıda Grupları SAĞLIKLI BESLENME GİRİŞ Sağlıklı Beslenme ve Vücudumuzun Sağlıklı Beslenme Piramidi Ana Gıda Grupları Meyve ve Sebzeler Hububat ve Bakliyat Süt ürünleri Nişasta, Şeker ve Yağlar Vitaminler ve Mineraller

Detaylı

Çocuğunuzun ilk doğduğu günden itibaren gençlik çağlarına gelinceye kadar çeşitli kontroller ve sağlıklı çocuk izlemleri yapılması gerekiyor.

Çocuğunuzun ilk doğduğu günden itibaren gençlik çağlarına gelinceye kadar çeşitli kontroller ve sağlıklı çocuk izlemleri yapılması gerekiyor. Çocuğunuzun ilk doğduğu günden itibaren gençlik çağlarına gelinceye kadar çeşitli kontroller ve sağlıklı çocuk izlemleri yapılması gerekiyor. Sağlıklı çocuk izlemi: Çocuğun yaşına uygun ruhsal, fiziksel

Detaylı

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği

Prof.Dr. Oktay Ergene. Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemii id i Tedavisi i Prof.Dr. Oktay Ergene İzmir Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kardiyoloji Kliniği Hipertrigliseridemi Gelişimiş VLDL Chylomicron Liver Defective Lipolysis Remnants

Detaylı

30.12.2014. Anne Sütünün Önemi. 10.Sınıf Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Bakımı. Anne Sütünün Önemi. Anne Sütünün Önemi. Anne Sütünün Önemi

30.12.2014. Anne Sütünün Önemi. 10.Sınıf Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Bakımı. Anne Sütünün Önemi. Anne Sütünün Önemi. Anne Sütünün Önemi 10.Sınıf Kadın Sağlığı Hastalıkları ve Bakımı 15.Hafta ( 22-26 / 12 / 2014 ) ANNE SÜTÜNÜN ÖNEMİ VE ÖZELLİKLERİ Slayt No: 22 Bebeğin bağışıklık sisteminin gelişimini kolaylaştırır. Bebekte kulak enfeksiyonları

Detaylı

1000 ml sulu çözeltide 667 gram laktüloz

1000 ml sulu çözeltide 667 gram laktüloz Duphalac 670 mg/ml şurup Ağız yolundan uygulanır. Etkin madde: 1000 ml sulu çözeltide 667 gram laktüloz Yardımcı Maddeler: Duphalac Şurup hiçbir yardımcı madde içermemektedir. Duphalac Şurup, laktuloz

Detaylı

KULLANMA TALĐMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALĐMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALĐMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALĐMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALĐMATI DROGSAN SODYUM BĐKARBONAT % 8.4 Ampul Sadece damar içi kullanım içindir. Etkin madde Yardımcı maddeler : 10 ml lik ampul de 0.84 g sodyum bikarbonat içerir. : Enjeksiyonluk su Bu ilacı

Detaylı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

Endometriozis. (Çikolata kisti)

Endometriozis. (Çikolata kisti) Endometriozis (Çikolata kisti) Bugün Neler Konuşacağız? Endometriozis Nedir? Belirtileri Nelerdir? Ne Sıklıkta Görülür? Hangi Sorunlara Neden Olur? Nasıl Tanı Konur? Nasıl Tedavi Edilir? Endometriozis

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL SAĞLIKLI BESLENME AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL 1 İNSANLAR NEDEN YEMEK YER 2 3 Sağlığın temeli yeterli ve dengeli (sağlıklı) beslenmedir. İnsan vücudunu bir arabaya benzetebiliriz;

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. KULLANMA TALİMATI SERUM FİZYOLOJİK İZOTONİK % 0.9 5 ml Ampul Damar içine uygulanır. - Etkin madde: 1 ml si 9 mg sodyum klorür içerir. - Yardımcı madde (ler): Enjeksiyonluk su. Bu ilacı kullanmaya başlamadan

Detaylı

OBEZİTE CERRAHİSİNDEN SONRA YENİDEN KİLO ALMANIN TEDAVİSİ

OBEZİTE CERRAHİSİNDEN SONRA YENİDEN KİLO ALMANIN TEDAVİSİ OBEZİTE CERRAHİSİNDEN SONRA YENİDEN KİLO ALMANIN TEDAVİSİ Ameliyat, önemli ölçüde kilo vermek için güçlü bir araç sağlar, ancak uygun bir bakım olmazsa bu araç etkinliğini kaybederek yeniden kilo almaya

Detaylı

Tansiyon Günlüğü Sadece kaydedin

Tansiyon Günlüğü Sadece kaydedin Blutdruck-Pass Türkisch... Tansiyon Günlüğü Sadece kaydedin Hastalar için Günlük İçindekiler 04 Önsöz 05 Önemli iletişim bilgileri 1 06 Normal tansiyon neden önemlidir? 2 08 Hangi ilaçları alıyorum? 3

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. PHOS-NO 1000 mg tablet Oral yoldan uygulanır.

KULLANMA TALİMATI. PHOS-NO 1000 mg tablet Oral yoldan uygulanır. KULLANMA TALİMATI PHOS-NO 1000 mg tablet Oral yoldan uygulanır. Etkin Madde : Her bir tablet 250 mg kalsiyuma eşdeğer 1000 mg kalsiyum asetat içerir. Yardımcı Maddeler : Sodyum nişasta glikolat, Poliletilen

Detaylı

5. Sınıf Fen ve Teknoloji

5. Sınıf Fen ve Teknoloji KONU: Besinler ve Dengeli Beslenme Besinlerin gerekliliği Bütün canlılar büyümek, gelişmek, ve yaşamını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmek için beslenmeye ihtiyaç vardır. Canlılar koşmak, yürümek

Detaylı

HASTALIKLARA ÖZEL BESLENME

HASTALIKLARA ÖZEL BESLENME HASTALIKLARA ÖZEL BESLENME Beslenme Yetersizliğine Bağlı Sorunlar 1 PROTEİN ENERJİ YETERSİZLİĞİ Büyüme ve gelişme için gerekli olan enerji, protein, karbonhidrat, vitamin ve minerallerin yeterince alınmamasına

Detaylı

Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı

Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. Hipertansiyon Nedir? Çoğunlukla yüksek kan basıncı olarak

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. RESCUE FLOW 250 ml enfüzyon çözeltisi Damar içine uygulanır.

KULLANMA TALİMATI. RESCUE FLOW 250 ml enfüzyon çözeltisi Damar içine uygulanır. RESCUE FLOW 250 ml enfüzyon çözeltisi Damar içine uygulanır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Her 1000 ml çözelti; 60 g enjeksiyonluk dekstran 70, 75 g sodyum klorür içerir. Yardımcı maddeler: Hidroklorik

Detaylı

Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri...

Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri... Kanser Nedir? Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri... Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından birisi. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk

Detaylı

Diyabet ve egzersiz TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU

Diyabet ve egzersiz TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ 02 Diyabet ve egzersiz Diyabetli bireyler

Detaylı

KULLANMA TALĐMATI. MEGACE 160 mg tablet Ağız yoluyla alınır.

KULLANMA TALĐMATI. MEGACE 160 mg tablet Ağız yoluyla alınır. KULLANMA TALĐMATI MEGACE 160 mg tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: Her bir tablet 160 mg megestrol asetat içerir. Yardımcı maddeler: Laktoz monohidrat, mikrokristalize selüloz, kolloidal silikon

Detaylı

OBEZİTE ÇOCUK SAHİBİ OLMA ORANINI AZALTIYOR! AKŞAM GAZETESİ

OBEZİTE ÇOCUK SAHİBİ OLMA ORANINI AZALTIYOR! AKŞAM GAZETESİ OBEZİTE ÇOCUK SAHİBİ OLMA ORANINI AZALTIYOR! AKŞAM GAZETESİ İnfertilite (Kısırlık); döl oluşturma yeteneğinin azalması ya da yokluğu ile karakterize edilen tıbbi bir durumdur. Hem erkeklerde, hem de kadınlarda

Detaylı

HİPERTANSİYON VE İLAÇLAR

HİPERTANSİYON VE İLAÇLAR HİPERTANSİYON VE İLAÇLAR Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Hedef kan basıncı değerlerine ulaşmak için başarılı bir tedaviye gerek vardır. Başarılı tedavi 2 kısımdan oluşur: 1.Yaşam düzeninin değiştirilmesi 2.İlaç

Detaylı

SORULAR / CEVAPLAR. 2 metabolic balance ile kilo nasıl dengeleniyor?

SORULAR / CEVAPLAR. 2 metabolic balance ile kilo nasıl dengeleniyor? SORULAR / CEVAPLAR 1 nedir? kilo düzenleyici metabolizma programıdır. Bu program doktorlar ve beslenme uzmanları tarafından geliştirilmiştir. Bu program yardımıyla yeme içme alışkanlıklarınız sağlıklı,

Detaylı

Fiziksel Aktivite ve Sağlık. Prof. Dr. Bülent Ülkar Spor Hekimliği Anabilim Dalı

Fiziksel Aktivite ve Sağlık. Prof. Dr. Bülent Ülkar Spor Hekimliği Anabilim Dalı Fiziksel Aktivite ve Sağlık Prof. Dr. Bülent Ülkar Spor Hekimliği Anabilim Dalı 1 Fiziksel İnaktivite Nedir? Haftanın en az 5 günü 30 dakika ve üzerinde orta şiddetli veya haftanın en az 3 günü 20 dakika

Detaylı

İnfertilite. hakkında en çok merak edilen. sorular

İnfertilite. hakkında en çok merak edilen. sorular İnfertilite hakkında en çok merak edilen sorular 1-Kısırlık nedir? Kısırlık ya da infertilite 1 yıl içinde, haftada en az iki kez cinsel birliktelik olduğu halde gebe kalamama durumu olarak ifade edilir.

Detaylı