EK -1. ULUSAL BĠYOLOJĠK ÇEġĠTLĠLĠK ENVANTER VE ĠZLEME PROJESĠ TEKLĠFĠ ĠÇĠN FĠZĠBĠLĠTE RAPORU

Transkript

1 EK -1 ULUSAL BĠYOLOJĠK ÇEġĠTLĠLĠK ENVANTER VE ĠZLEME PROJESĠ TEKLĠFĠ ĠÇĠN FĠZĠBĠLĠTE RAPORU

2 Ġçindekiler Tanımlar 1)Yönetici Özeti 2) GiriĢ Fizibilite Raporunun Amacı Fizibilite Raporunun Kapsamı 3) Projenin Tanımı ve Kapsamı Projenin Tanıtımı: Projenin Genel Amacı: Proje Hazırlama Gerekçesi Proje ÇalıĢma konusu: Projenin BileĢenleri: Projenin Süresi: Proje ÇalıĢma Alanı : Proje ÇalıĢma Düzeyi Projenin Yapılabilirliği ve Sürdürülebilirliği: Proje ÇalıĢma Yöntemi Envanter Metodolojisi Ġzleme Metodolojisi Veri Tabanı ve Haritalar: Proje ĠĢ AkıĢı Proje Yönetimi : Proje Uygulama Planı Yatırımın Yıllara Dağılımı Projenin Toplam Yatırım Tutarı ve Yıllara Göre Dağılımı 4-Proje Arka Planı i. Sosyo-Ekonomik Durum ii)sektörel ve/veya Bölgesel Politikalar ve Programlar iii)kurumsal Yapılar ve Yasal Mevzuat

3 iv)projenin Diğer Yürüyen ve Planlanan Projelerle ĠliĢkisi v) Projenin Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Stratejik Planı ve Performans Programına uygunluğu vi)proje Fikrinin Kaynağı ve Uygunluğu vii)proje ve Etütler viii)fiziksel ve coğrafi özellikler ix)sosyal Altyapı (nüfus, istihdam, gelir dağılımı, sosyal hizmetler, kültürel yapı) x)projenin Ġstihdama Katkısı xi) Projenin Finansmanı (AB hibesi, kurum bütçesi, genel bütçe vb.: xii)ekonomik ve Finansal Fayda-Maliyet Analizi xiii)sosyal Kültürel analiz xiv) Risk analizi (Projenin Dayandığı Varsayımlar ve KarĢılaĢabileceği Riskler

4 Tanımlar Bakanlık : Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı nı, Bern SözleĢmesi :Avrupa nın Yaban Hayatı ve YaĢama Ortamlarının Korunması SözleĢmesi ni, Bölge Müdürlüğü : Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı nın 15 Bölge Müdürlüğü nden her birini, CBS : Coğrafi Bilgi Sistemlerini, CR : Dünya Doğa Koruma Birliği Çok Tehlikede kategorisini, CITES : Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar arası Ticaretine ĠliĢkin SözleĢme yi, ÇalıĢma Konusu : Vasküler (Damarlı) bitkiler, Omurgalı hayvanlar (Memeliler, KuĢlar, Ġç Su Balıkları, Sürüngenler, Çift yaģarlar-amfibiler), Tohumsuz bitkiler (Eğreltiler hariç; karayosunları, likenler ve Makromantarlar) ve Omurgasız Hayvanları, DKMPGM : Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nü, EN : Dünya Doğa Koruma Birliği Tehlikede kategorisini, EUNIS : Avrupa Birliği Doğa Bilgi Sistemi ni, Enklav : Asıl yayılıģ alanı dıģında doğal topluluklar halinde yaģayan canlı topluluklarını, GPS : Küresel yer belirleme cihazını, Hedef Tür : Doğallık, tehlike altında bulunma durumu, temsil edicilik, endemiklik, enderlik ve hassaslık ölçütlerine göre koruma ve/veya izlemeye konu olan, koruma alanının seçilmesinde etkin rol oynayan veya ekonomik bakımdan önemli bitki veya hayvan taksonlarını, Ġdare : Doğa Koruma ve Milli Parklar (DKMP) Genel Müdürlüğü ne bağlı Bölge Müdürlükleri nin ġube Müdürlüğü nü - hizmet alımını yapacak birimi, IUCN : Dünya Doğa Koruma Birliği ni, MAK : Merkezi Av Komisyon Kararı nı, Proje : 2013 yılı yatırım programına sunulmuģ olan, bütçelendirilen ve 15 aylık süreli Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Envanter ve Ġzleme Projesi ni, Relikt : Jeolojik dönemlerdeki iklim koģullara bağlı olarak geniģ bir yayılıģ alanına sahipken dünyanın geçirdiği jeolojik devirler nedeniyle alanları giderek daralmıģ ve günümüzde sınırlı bir yayılıģa sahip türleri, Sintakson : Bitki sosyolojisi-vejetasyon ekolojisi sistematik birimini, Tematik Harita : Belirli kategori ya da özelliği gösteren konu odaklı sayısal haritayı, Vasküler Bitki : Bitkilerin Damarlı-iletim demetli olan Tohumlu Bitkiler ve Eğreltiler Bölümlerini, VU : Dünya Doğa Koruma Birliği Zarar Görebilir, Hassas kategorisini ifade etmektedir.

5 1) Yönetici Özeti Ülkemiz üç biyocoğrafik bölgenin kesiģtiği noktada olması, birçok ekosistem tipine ev sahipliği yapması, iklim ve anakayaç çeģitliliği, üç farklı bitki coğrafyası ve beģ mikro gen merkezini barındırması nedeniyle zengin biyolojik çeģitliliğe sahiptir. Ancak bu zenginliğimizi tespit etmeye yönelik envanter çalıģmaları yeterli düzeyde olmayıp, bolca sağlanan literatür verileri arazi çalıģmaları ile yeterince güncellenememiģtir. Aynı zamanda ülkemiz biyolojik çeģitliliğine iliģkin göstergelerin belirlenmesi ve izlenmesinde yeterli çalıģmalar ortaya konmamıģtır. Bu nedenlerle Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Envanter ve Ġzleme Projesi, gerek mevcut olan/eksik olan envanter çalıģmalarının tamamlanması gerekse biyolojik çeģitlilik gidiģatının izlenmesindeki eksikliklerin giderilmesini sağlamak amacıyla hazırlanmıģtır. Ülkemizin sahip olduğu flora ve fauna türlerine yönelik taksonlarındaki mevcut durum literatür tabanlı olarak ortaya konularak arazi çalıģması yapılacak ve alan bazlı envanter verileri Bölge Müdürlükleri düzeyinde tespit edilecektir. Toplamda 6 yıllık olarak planlanan proje ile; Her yıl Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığına (Doğa Koruma ve Milli Parklar) bağlı 15 Bölge Müdürlükleri bazında hizmet alımı Ģeklinde ihale edilecektir. Hizmet alımı ihale süreci olan 15 aylık sürede her bir Bölge Müdürlüğündeki çalıģma alanı için ilgili Kamu Kurum ve KuruluĢları, Üniversiteler, Sivil Toplum KuruluĢları (STK) ve özel sektör tarafından proje çalıģmasına hizmet eden mevcut çalıģma sonuçları ve literatür verileri derlenecektir. Her bir Bölge Müdürlüğü proje alanında, türlerin, habitatların, korunan alanların ve ekosistemlerin biyolojik çeģitliliğinin arazi çalıģması ile tespit edilmesi, arazi çalıģmalarında; türlerin yayılıģ alanları ve mevcut durumları ile ilgili literatür verilerinin güncellenmesi, türlerin popülasyon durumlarının belirlenmesi, endemizm, IUCN kriterleri ve tehlike kategorilerine göre gruplandırılması, türlerin, yaģam alanlarının ve ekosistemlerin sahip oldukları dinamik yapının belirlenecek olan göstergeler ile izlenmesi, biyolojik çeģitliliğin tür/popülasyon, ekosistem ve bölgesel düzeylerde gidiģatları hakkında fikir sahibi olunmasının sağlanması, biyolojik çeģitliliğin azalma ve yok olma tehlikesine karģı alınacak önlemlerin ortaya konulması, baskıların azaltılmasına yönelik teģvik ve tedbirlerin önerilmesi ile çalıģılan taksonlardaki mevcut popülasyonlarının korumakullanma dengesi içerisinde sürdürülebilirliğinin sağlanmasına katkıda bulunulması amaçlanmıģtır.

6 2.GiriĢ Fizibilite Raporunun Amacı: Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Envanter ve Ġzleme Projesi Fizibilite Raporu Ülkemizin sahip olduğu flora ve fauna türlerine yönelik taksonların mevcut durumlarının literatür tabanlı ve arazi çalıģmaları ile on beģ Bölge Müdürlükleri düzeyinde tespit edilmesini,ayrıca Flora ve fauna türlerinin yanı sıra bu türleri barındıran yaģam alanlarının ve koruma öncelikli ekosistemlerin arazi çalıģmalarında belirlenmesi ile çalıģılacak olan taksonların, endemizm, IUCN kriterleri ve tehlike kategorilerine göre gruplandırılması,, türlerin, yaģam alanlarının ve ekosistemlerin sahip oldukları dinamik yapıların izlenmesi amacıyla gösterge türlerin belirlenmesi sağlanacak ve bu göstergeler üzerinden biyolojik çeģitliliğin izlenmesi ve biyolojik çeģitliliğin tür, habitat ve ekosistem düzeyinde gidiģatı hakkında fikir sahibi olunmasını sağlayacak çevresel,ekonomik ve sosyal boyutlarıyla projenin etkileri değerlendirilecek ve projenin hayata geçirilmesi ile ortaya çıkacak olan tespitler ulusal biyolojik çeģitlilik veri tabanına açısından sonuçları ortaya konulacaktır.. Fizibilite Raporunun Kapsamı: Raporun hazırlanmasına iliģkin amaç, kapsam organizasyon ve çalıģma yöntemi bulgular özeti, sonuçlar ve öneriler bölümü,ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Envanter ve Ġzleme Projesine iliģkin genel bilgileri içeren bölüm ile Projenin hayata geçirilmesi ile çok boyutlu etkilerin değerlendirilmesi ile soysa, fiziksel ve coğrafik altyapı imkanları değerlendirilmesi rapor içeriğinde kavramsal olarak ele alınmıģtır. 3- Projenin Tanımı ve Kapsamı Projenin Tanıtımı: Bu fizibilite raporunda; Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Envanter ve Ġzleme Projesi yürütülmesi ile sağladığı faydalar sonuç olarak elde edilen çalıģmalar,mevcut yaklaģımlar ile projeye iliģkin genel bilgi ve değerlendirmeler yer almaktadır Projenin Genel Amacı: Ulusal mevzuatımız ile taraf olduğumuz uluslararası sözleģmeler ve 2013 Yatırım Programında yer alan Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Envanter ve Ġzleme Projesi kapsamında, 15

7 aylık sürede, toplam 5 ayrı ihale döneminde toplam 6 yılda yürütülecek olan projede idarece belirlenen alanlar ölçeğinde, Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığına( Doğa Koruma ve Milli parklar) bağlı 15 Bölge Müdürlüğü nün ilgili ġube Müdürlüklerinde biyolojik çeģitliliğin envanterini ve izlenmesini amaçlamaktadır. Bu projeyle her bir Bölge Müdürlüğü belirlenen Ġl sınırları içersindeki il ġube Müdürlüğü nde, biyolojik çeģitliliğinin alansal olarak belirlenmesi hedeflenmektedir. Projenin hayata geçirilmesi, temelde biyolojik çeģitliliğin etkin korunması ve sürdürülebilir kullanımının sağlanması, dinamik izlemenin zamansal ve konumsal eksende gerçekleģtirilmesi ile doğa koruma, doğal kaynak yönetimi ve arazi kullanım planlarının yapılmasında geliģtirilecek yatırım projelerinin yönlendirilmesi ve seçeneklerin oluģturulmasına katkı sağlanacaktır. Proje Hazırlama Gerekçesi Artan nüfus ve sanayileģme ile birlikte doğal kaynaklara duyulan ihtiyaç her geçen gün daha da artmakta ve insanları bu kaynaklardan yararlanma olanaklarını araģtırmaya sevk etmektedir. Ülkemiz bu doğal kaynaklar bakımından oldukça zengindir. Yapılan çalıģmalarla giderek artan flora ve fauna sayımız bugün önem arz eden rakamlara ulaģmıģtır. Bu doğal kaynaklardan verimli ve sürekli olarak faydalanabilmek için onların iyi tanınması ve potansiyellerin belirlenmesi atılacak ilk adımdır. Bitkisel ve hayvansal kaynaklardan faydalanmada da öncelikle flora ve fauna elemanlarının tanınması, flora ve fauna listelerinin ve potansiyellerinin güncel olarak ortaya konması gerekmektedir. Birçok nedene bağlı olarak oldukça zengin olan ülkemiz flora ve faunasına iliģkin yapılan çalıģmalar; oluģturulan flora ve fauna listeleriyle çoğu kez sınırlı kalmıģtır. Potansiyellerinin alansal bazda tespitine yönelik çalıģmalar oldukça yetersizdir. Bu bağlamda yapılan saha çalıģmaları da çoğunlukla oluģturulan listeler düzeyinde sonuçlandırılmıģtır. Yapılan çalıģmaların önemli bir kısmının belirli ve dar çalıģma alanlarıyla kısıtlı kaldığı ve literatür düzeyiyle mevcut olduğu, ulusal ölçekte ve bütünleģik bir yaklaģımla hazırlanan veri miktarının az/yetersiz olduğu görülmektedir. Bu nedenle gerek eksik olan/ mevcut olan envanter çalıģmalarının tamamlanması gerekse biyolojik çeģitlilik gidiģatının izlenmesindeki eksikliklerin giderilmesini sağlamak amacıyla proje hazırlanmıģtır. Projede elde edilen tüm veriler Nuh un Gemisi Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Veri tabanına iģlenecektir.

8 Proje ÇalıĢma Konusu: Envanter ve izleme çalıģmalarında; Damarlı Bitkiler (Eğreltiler dahil),omurgalı hayvanlar (memeliler, KuĢlar, Balıklar, Sürüngenler Çift yaģamlılar) ın Literatür tabanlı mevcut durumu ortaya konulacak ve arazi çalıģmaları ile alansal bazda envanter ve izleme verileri tespit edilecektir. Ayrıca Omurgasızlar ve tohumsuz bitkilerde( Karayosunları,Likenler ve makromantarla) konularında sadece mevcut durumu literatür tabanlı ortaya konulacaktır. Envanter ve izleme çalıģmalarında Damarlı (vasküler) bitkiler (Eğreltiler ve Tohumlu Bitkiler), Omurgalı hayvanlar (Memeliler, KuĢlar, Balıklar, Sürüngenler, Çift yaģarlar) için literatür ve arazi çalıģılmaları yapılması, Tohumsuz bitkiler (Eğreltiler hariç - Karayosunları, Likenler ve Makromantarlar) ve Omurgasız hayvanlar için de sadece literatür çalıģması yapılması öngörülmüģtür. Sadece literatür çalıģması yapılacak çalıģma konularında ayrıca, varsa koruma ve/veya ekonomik açıdan öneme sahip taksonlara iliģkin bu hizmet alımı iģi dıģı yapılacak diğer çalıģmalara altlık oluģturmak üzere detay bilgilere (potansiyeli, yayılıģı, korumakullanma dengesi için öneriler gibi) de raporda yer verilecektir. ÇalıĢmanın ikinci önemli konusu ise, biyolojik çeģitliliğin izlenmesine yönelik verilerin elde edilmesi, izleme metodolojisinin oluģturulması ve izleme için gerekli önerilerin yer aldığı raporun hazırlanmasıdır. Bu hizmet alımı iģi kapsamında belirlenen çalıģma alanı içerisinde yer alan her bir 1: ölçekli paftadan hem Damarlı bitkiler hem de Omurgalı hayvanlar için veriler toplanacak ve bu paftalar bazında sistematik örnekleme yapılacaktır. Uygulanacak biyolojik çeģitlilik envanter örnekleme yöntemi çalıģma konularına ve alanın özelliklerine göre değiģebilmektedir. Ancak, çalıģılacak her bir çalıģma konusu için temelde belirlenen yöntem kullanılacak olup, Biyolojik ÇeĢitlilik Proje Yönetim Birimi nin onayı alınarak yöntemde iyileģtirmeye gidilebilecektir. Projenin BileĢenleri: Türlerin literatür tabanlı olarak envanter verilerinin derlenmesi Flora ve fauna envanter çalıģmasında türlerin öne çıkan özelliklerinin (tanıtıcı resim, ekonomik ve kültürel kullanım v.s. gibi) ortaya konulması Arazi çalıģmaları ile envanter verilerinin oluģturulması Envanter eksikliği olan alanlarda arazi çalıģmalarının yapılması

9 Arazi çalıģmaları ile türlerin popülasyon durumu, yayılıģı, endemizm ve tehlike durumlarının ortaya konulması Ġzleme amaçlı göstergelerin belirlenmesi Gösterge aracılığı ile tür çeģitliliğinin, habitatların ve ekosistemlerin gidiģatının izlenmesi Veri tabanına girilecek olan verilerinin doğruluğunun bilimsel açıdan teyit edilmesi Araziden elde edilen özgün verilerin Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı bünyesindeki Nuh'un Gemisi Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Veritabanı giriģinin sağlanması, Flora ve fauna kaybını hızlandıran tehdit faktörlerinin belirlenmesi, tehditlerin ortadan kaldırılmasına yönelik uygun/gerekli tedbirlerin önerilmesi, Ulusal ölçekte biyolojik çeģitliliğin tespitinin sağlanması ve izlenmesi Projenin Süresi: Proje süresi 6 yıl olup, Nisan 2013 tarihinde baģlayarak, Ağustos 2018 tarihleri arasında 15 aylık 5 ihale dönemi ile projenin yürütülmesi öngörülmektedir. Her bir ihale dönemi 15 ayı kapsayacak olup, proje toplam 75 ayda tamamlanacaktır. Proje ÇalıĢma Alanı : DKMPGM Her bir Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde Xsolalt=????, Ysolalt=???; Xsağüst=????, Ysağüst=??? köģe koordinatları içerisinde idarece verilecek olan paftaları içeren alanlarda gerçekleģtirilecektir. ÇalıĢmalar 1: ölçekli paftalar baz alınarak yapılacağından, denizle ortak olan paftalardan, çalıģma alanı olarak belirlenen il alanın sınırları içinde %20 den fazla alanı olan paftalar çalıģılarak, elde edilecek bulgular çalıģmaya dahil edilecektir. Ġkiden fazla il sınırını kapsayan paftalarda paftanın en çok alanının kaldığı il bazında çalıģma yapılacaktır.

10 Proje ülke çapında Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığına (Doğa Koruma ve Milli Parklar )bağlı olan 15 Bölge Müdürlüğünce yürütülecektir. 6 yıllık sürede 81 ilde ,06 ha alanda tek düzey haline getirilmiģ olan 1/ ölçekli 5200 paftada çalıģma yapılacaktır. Her bir bölge müdürlüğü içindeki il sınırları dikkate alınarak çalıģmalar yürütülecektir ÇalıĢmalar her bir ekosistemi ve barındırdıkları habitatları esas alacak Ģekilde 1:25000 ölçekli raster sayısal paftalar bazında ve sistematik olarak yapılacak alansal taramalarla ortaya konacaktır. ÇalıĢılacak iller bazında gerek korunması gereken nesli tehlike altındaki bitki ve hayvan türleri gerekse ekonomik potansiyele sahip türlerin,izlenmesi önem arz eden gösterge türlerin alansal dağılımlarının ortaya konması ve böylece yapılacak çalıģmalara iliģkin geniģ bir veri setinin elde edilmesi sağlanacaktır. Bu çerçevede yürütülecek olan proje yerine iliģkin ayrıntılar önceki bölümlerde yer verilmiģtir. Proje çalıģma yerleri olan iller yıllar bazında tablo halinde aģağıda verilmektedir. Mart Ağustos 2014 ÇalıĢma yapılacak iller Adana Burdur Konya Samsun Tekirdağ Afyonkarahisar Bursa Manisa Sinop Van Ankara Erzurum Rize Sivas Çanakkale Mart Ağustos 2015 ÇalıĢma yapılacak iller Aksaray Elazığ Kırklareli Niğde Artvin Isparta Kırıkkale Tokat Ağrı Iğdır Malatya Tunceli Bartın Kütahya Muğla Yozgat

11 Mart Ağustos 2016 ÇalıĢma yapılacak iller Adıyaman Bayburt Giresun Kocaeli Antalya Bolu Hakkari Zonguldak Aydın Erzincan Hatay Çorum Balıkesir EskiĢehir Karaman Ġstanbul Mart Ağustos 2017 ÇalıĢma yapılacak iller Ardahan Bitlis Mersin UĢak ġırnak Batman Diyarbakır NevĢehir Çankırı Bilecik Karabük Ordu Ġzmir Bingöl Kars Trabzon ġanlıurfa Mart Ağustos 2018 ÇalıĢma yapılacak iller Amasya Gaziantep Kayseri MuĢ Yalova Denizli GümüĢhane Kilis Osmaniye Düzce KahramanmaraĢ KırĢehir Sakarya Edirne Kastamonu Mardin Siirt Proje ÇalıĢma Düzeyi Bu hizmet alımı iģi çalıģmaları tür ve tür altı takson, habitat ve ekosistemler düzeylerinde gerçekleģtirilecektir. ÇalıĢmalar, Ġdare ce sağlanacak 1: ölçekli taranmıģ raster sayısal harita paftaları ölçeğinde yapılacaktır. Her bir paftaya ait çalıģma konularına iliģkin veriler sağlanacaktır. Biyolojik çeģitliliğin envanterine iliģkin çalıģmalar, her bir paftanın omurgalı hayvanlar için toplamda en az %10, damarlı bitkiler için de toplamda en az %5 lik kısmının örneklendiği alanlarda gerçekleģtirilecektir. Ġzleme, çalıģma alanında izlenmesi gereken tür/popülasyonlar, ekosistemler ve bölgesel düzeyde bu Ģartnamede belirtilen ve/veya Biyolojik ÇeĢitlilik Proje Yönetim Birimi tarafından kabul edilen yöntemlerle yürütülecektir.

12 Projenin Yapılabilirliği ve Sürdürülebilirliği: Bu proje, yılları arasında 15 Bölge Müdürlüğü nde, ilgili kamu kurum ve kuruluģlar ile iģbirliği çerçevesinde yürütülecektir. Proje çalıģmalarının yürütülmesinde yeterli teknik deneyim ve tecrübeye sahip konu uzmanları tarafından arazi çalıģmalarının yapılması, biyolojik çeģitliliğin envanteri ve izlenmesine yönelik yapılacak olan tespitlerin güncel veriler olarak yıllar bazında ortaya konulması, verilerin merkezi bir veri tabanında depolanması ve ilgi gruplarına eriģilebilir olması, envanter ve izleme çalıģmalarının bilgi yönetim yaklaģımı ile yürütülmesi projenin sürdürülebilirliliğini sağlayacaktır. Elde edilen verileri veri tabanı altığı ile tüm kurum ve kuruluģların hizmetine açık olacaktır. Sadece alansal verilerle ilgili bölümlerde eriģim veri güvenliği açısından sınırlandırılacaktır. Bu çalıģmanın uzun yıllar sürdürülebilir biçimde yürütülmesi ülkemizin biyolojik çeģitliliğinin tespiti ve gidiģatının izlenmesi için önem arz etmektedir. Sonraki yıllarda envanter ve izleme metodolojilerindeki yeni yöntemlerin geliģmesi ile güncellemeler yapılabilecek dinamik biçimde biyolojik çeģitliliğin ülkemizdeki durum ve gidiģatı takip edilebilecektir. Günümüzde hala bilimsel çalıģmalar akabinde yeni biyolojik çeģitlilik verilerinin tespit edilmesi, bu çalıģmanın devam eden ve değiģken bir süreç olduğunun kanıtıdır. Bu kısmı tespitler belli alan ölçeğinde yapılmıģ ulusal ölçekte sorgulamalara cevap veremez durumdayken bu proje ile yeni tespitler alan bazında tüm ülke ölçeğinde sorgulama ve analiz imkanı sağlayacaktır. Günümüzde mevcut olan tespitler arazi çalıģmaları ile doğrulanmıģ olacak, ulusal ölçekte bilgi sağlanmasına ve depolanmasına imkan tanıyacaktır. Ayrıca, izleme çalıģmaları ile sahip olduğumuz biyolojik çeģitliliğin eğiliminin raporlanması, karar vericiler ve kanun yapıcılar için ulusal ölçekte takip edilmesi gereken ve süreklilik arz eden geliģmeler takip edilebilecektir.. Bölge Müdürlükleri tarafından yapılacak olan çalıģmaların sürekli yürütülebilmesi için her sene bu projeye bütçe ayrılarak devamlılığın sağlanması, mali imkanların sürdürülebilir biçimde temin edilmesi ile orantılı olacaktır. Diğer önemli bir husus bu güne kadar yürütülen projelerde veri tabanı bütüncül iģletilememiģtir. Bir çok yapılan çalıģma çıktıları ve sayısal veriler düzenli veri tabanına iģlenmemsi neticesinde zaman içinde kaybedilmiģtir. Ülkemizde biyolojik çeģitlilikle ilgili tüm verilerin veri kaybı olmadan merkezi bir veri tabanında depolanması ve gelecek kuģaklarımıza miras olarak aktarılması zorunluluk arz etmektedir. Aksi takdirde veriler geçmiģte olduğu gibi dağınık ve eriģilemez durumda devam edecektir. Temel amacımızdan bir tanesi artık elde edilen verilerin kaybının önlenerek veri tabanında depolanmasının sağlanmasıdır.

13 Proje ÇalıĢma Yöntemi Envanter Metodolojisi Damarlı bitkiler ve omurgalı hayvanlar için öncelikle literatür çalıģmaları ile tür listeleri hazırlanacaktır. Arazi çalıģmalarıyla bu türlerin bulundukları habitatlarda arazi çalıģmaları yapılacak ve gözlem sonuçlarına dayalı olarak tür listeleri güncellenecektir. Ayrıca hizmet alımı iģinde öngörülmüģ envanter verilerine iliģkin alandan sağlanacak her türlü koordinatın ilgili haritalara iģlenmesi ve raporda yer alması sağlanacaktır. Damarlı bitkiler ve omurgalı hayvanlar, 1: ölçekli taranmıģ raster sayısal haritalar baz alınarak yapılacak sistematik örneklemeye göre çalıģılacaktır. Uzmanların yapacak oldukları arazi çalıģmalarında, araziye çıkılacak olan günün öncesinde Ġdare bizzat veya telefonla haberdar edilecektir. 1. Damarlı Bitkiler (Flora) ve Bitki Örtüsü (Vejetasyon) Literatür ÇalıĢması: Biyolojik çeģitlilik envanteri hizmet alımı kapsamında yapılacak olan çalıģmada, alandaki damarlı bitkiler (flora) ve bitki örtüsü (vejetasyon) ne ait bilgiler literatür tabanlı olarak ortaya konulacaktır. Floraya ait bulgularla aģağıdaki tabloda verilen formatta, arazi çalıģmalarıyla birleģtirilmek üzere tür ve tür altı takson listeleri oluģturulacaktır. BaĢta EUNIS habitat sınıflaması çalıģmalarında kullanılmak üzere, alanın vejetasyon yapısına iliģkin alanda ve/veya yakın çevresindeki benzer ekosistemlerde Braun-Blanquet yöntemine göre yapılmıģ bitki sosyolojisi çalıģmaları ortaya konacak ve arazi gözlemlerine dayalı vejetasyon verileriyle birleģtirilecektir. Literatür Ģu Ģekilde sunulacaktır; Yazar (lar), Basım Yılı. BaĢlık, Dergi adı (Makaleyse), Bölüm BaĢlığı (Kitap Bölümüyse), Cilt, Sayı, Sayfa sayısı ya da sayfa aralıkları, ISBN Numarası, Yayınlayan Kurum / Matbaa, Basım Yeri (ġehir), Ülke. 1.a.Damarlı Bitkiler (Flora) Arazi ÇalıĢması: ÇalıĢma alanındaki her bir 1: lik paftalarda tüm tohumlu bitkiler (Spermatophyta) ve Eğreltiler (Pteridophyta) Bölümlerine ait tür ve tür altı bitki taksonları saptanarak literatür çalıģması ile birleģtirilerek flora listesi oluģturulacaktır. Literatürde var olup,

14 alanda saptanamayanlar için gerekçe belirtilecektir. Saptanan tüm bitki taksonları, IUCN tehlike kategorileri, Bern SözleĢmesi ve CITES e göre durumları tespit edilerek aģağıdaki tabloda (Tablo 1) olduğu gibi listelenecektir. Tablo 4. Flora listesi Familya Takson Adı Türkçe Adı Endemizm IUC N BER N CITE S Tespit ġekli* Ekonomik Değer** * Literatür (L) veya arazi tespiti (A); ** Saptanan bitkilerden odun dışı bitkisel ürün potansiyeli yüksek/ekonomik olarak değerlendirilebilecek olanlar. Flora listesinde yer alan taksonlardan IUCN tehlike kategorilerinde yer alanların biyolojileri gereği dağınık yayılıģlı olanlar bireysel bazda ve UTM koordinatlarıyla, popülasyonu yoğun olanlar ile özellikli bitki toplumları (endemik bitki birlikleri/asosyasyon, enklavlar, subasar ormanları, zengin jeofit bitki alanları, özellikli sulak alanlar: turbalar - yüzen adalar vb.) da poligonlar halinde koordinatlandırılıp saptanacak ve haritalamaları yapılacaktır. Vasküler bitkilere iliģkin Latince ve Türkçe isimler ile familyalara ait bilgiler ve takson sıralaması Türkiye Flora AraĢtırmaları Derneği tarafından 2012 tarihinde basılmıģ Türkiye Bitkileri Listesi-Damarlı Bitkiler, adlı esere göre sunulacaktır. Tabloda yer alan ve arazide belirlenen bitki taksonlarından endemik olanlara iliģkin veriler Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı ndan temin edilecek Nuh un Gemisi Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Veri Tabanı veri giriģ formu (ilgili veri tabanı EK A-2 formu) doldurularak proje sonuç raporu ekinde sunulacak ve söz konusu veriler Nuh un Gemisi Veri Tabanı na girilecektir. Veri tabanına giriģi yapılan her bir taksonun yer aldığı bir tutanak Ġdare ye teslim edilecektir. Araziden toplanıp değiģik üniversite ve/veya araģtırma kurum herbaryumlarında saklanacak teģhisli bitki örneklerinin tanınmasını sağlayacak nitelikteki dijital fotoğrafları (farklı taksonlara ait teģhis unsuru özelliklerinin yansıtıldığı, en az 12 Mega Pixel çözünürlülükte ve ilgili bölge ve objenin adı ile adlandırıldığı) CD/DVD ya da parmak disk (flash disk) ortamında Ġdare ye teslim edilmek üzere isimlendirilecektir. Saptanan bitkilerden odun dıģı bitkisel ürün [Sürgün, yaprak, meyve, tohum, kadeh, mazı, çiçek, tomurcuk, kabuk, sakız, reçine, kozalak, toprak altı gövde (rizom, yumru, soğan, kormus)

15 vd.] potansiyeli yüksek/ekonomik olarak değerlendirilebilecek olanlar, ulusal ve uluslar arası mevzuata göre durumları da belirlenerek değerlendirilecek ve raporda sunulacaktır. Ayrıca yerel halk tarafından yaygın olarak kullanılan taksonlar ve kullanım Ģekilleri raporda belirtilecektir. Odun dıģı ürününden yararlanılabilecek bitkilerden, yerel halka gelir getirici potansiyeli olan (doğadan toplama, yetiģtirme, foto safari gibi ekoturizm faaliyetleri vb.) taksonlar için önerilere yer verilecektir. ÇalıĢma alanı içinde örnek alan olarak belirlenmiģ olan her bir 1: lik paftada yer alan farklı ekosistemler baz alınarak çalıģma alanları flora (damarlı bitkiler) uzmanınca seçilerek çalıģma yapılacaktır. Flora uzmanı en az 60 (altmıģ) gün arazi çalıģması gerçekleģtirecektir. Damarlı bitkilerin ortaya konması için çalıģma alanındaki bitkilerin vejetasyon periyotları ve habitat istekleri göz önüne alınarak, tüm yılı kapsayacak Ģekilde arazi çalıģmaları yapılacaktır. Arazi çalıģmalarının tekerrürleri aylara ve 1: lik paftalara göre flora uzmanınca planlanacak ve İş Planı nda belirtilecektir. 1.b. Bitki Örtüsü (Vejetasyon) Her bir 1: ölçekli paftaya ait alanlara gidilerek varlıkları saptanan vejetasyon tiplerine ait veriler (bitki sosyolojisi verileri-sintaksonlar) ile bunların alandan elde edilecek yayılıģ bilgileri EUNIS habitat sınıflandırmasında kullanılacaktır. Bu amaçla öncelikle çalıģma alanında yayılıģ gösteren baģlıca vejetasyon tipleri belirlenecek ve tüm paftalardaki her bir vejetasyon tipinden veriler toplanacaktır. ÇalıĢma alanında ve/veya yakın çevresindeki benzer ekosistemlerdeki aynı vejetasyon tipinde Braun-Blanquet Yöntemine göre yapılmıģ bitki sosyolojisi çalıģmaları arazi gözlemlerine dayalı vejetasyon verileriyle birleģtirilerek EUNIS habitat sınıflandırması çalıģmalarında kullanılacaktır. 2. Omurgalı Hayvanlar Literatür ÇalıĢması: ÇalıĢma alanının tamamında literatür taraması yapılarak omurgalıların her taksonomik sınıfı (Memeliler, KuĢlar, Ġç Su Balıkları, Sürüngenler ve Çift yaģarlar) için aģağıdaki bilgiler tür listeleri halinde ortaya konulacaktır. Hazırlanacak veriler Tablo 5 teki formata göre Excel ortamında Ġdareye teslim edilecektir. Ayrıca, tespit edilen bütün bilimsel çalıģmalar, her bir taksonomik sınıfa ait listenin hemen ardından tarih sırasına göre kaynaklar (literatür) olarak sıralanacaktır.

16 Literatür Ģu Ģekilde sunulacaktır; Yazar (lar), Basım Yılı. BaĢlık, Dergi adı (Makaleyse), Bölüm BaĢlığı (Kitap Bölümüyse), Cilt, Sayı, Sayfa sayısı ya da sayfa aralıkları, ISBN Numarası, Yayınlayan Kurum / Matbaa, Basım Yeri (ġehir), Ülke. Tablo 2... İli kuş türlerinin bazı temel durum ve nitelikleri Türkçe Adı Sakallı Akbaba Dağ Horozu Bilimsel Adı Tarih Gypaetus barbatus Tetrao mlokosiewiczi Koordinatlar Yükselt i x y (m) Birey Saat sayısı * Yoğunlu k Endemi GD Üreme k ** *** IUCN CITES TD BERN OSB MAKK GT Kaynak İzleme ODHÜ Göstergesi # ## #Alanda biyolojik çeşitlilik koruma bakımından izlemeye konu tür ise 1, değilse 0; ##Odun dışı hayvansal ürün olarak kullanılma durumu (1 var, 0 yok) AÇIKLAMALAR : Tarih Koordinat Yükselti Saat Birey sayısı Yoğunluk GD Endemik IUCN CITES TD BERN OSB MAKK GT Kaynak Gözlem tarihi; Yıl-Ay-Gün. ( ) gibi Türün yerin adı veya varsa kaydedildiği koordinatlar; X: Enlem, Y: Boylam, ( ED 1950 UTM Zone 35N X:641620, Y: ) Koordinatlar kaydedildikleri sistemde verilmelidir. UTM projeksiyon sisteminde kaydedilen kayıtlar için Zon ve datum belirtilmelidir. Kuş gözlemlerinde başlangıç ve bitiş noktalarının koordinatları da verilebilir. Yerin denizden yüksekliği. (1700 m) gibi Gözlem saati veya Gözlem saati başlangıç ve bitiş aralığı. Saat:Dakika (07:30, 14:00-16:20) gibi (*) : Memeli, Kuş, Sürüngen ve Çift yaşarlar için. En Düşük ve En Yüksek Birey Sayısı (1-15), (8-30), (50-200) gibi Bilinmiyor: Yoğunluk bilgisi verilemiyor Nadir: Alanda nadiren gözleniyor Orta : Alanda herzaman değil ama sıklıkla gözleniyor Yaygın: Alanda yüksek sayıda gözleniyor (**) : Kuşlar için. Göçmenlik Durumu (Yerli, Transit Göçmen, Yaz Ziyaretçisi, Kış Ziyaretçisi, Rastlantısal Göçmen) Taksonun endemizm durumu (1: Endemik, 0: Endemik değil) IUCN'e Göre Tehlike Durumu Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşmeye Göre Durumu Türkiye'deki Tehlike Durumu Avrupanın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruma Sözleşmesine Göre Koruma Durumu Orman ve Su İşleri Bakanlığınca Koruma Altına Alınan Türler (KA : Koruma Altında) Merkez Av Komisyonu Kararına Göre Koruma Durumu (AH: Av Hayvanı) Gözlem Tipi: (1): Doğrudan gözlem (türün doğrudan kendisini gözlemek); (2): Dolaylı Gözlem (türe ait iz veya belirti); (3): Doğruluğu denetlenen anket bilgisi. Tür ile ilgili bilgi alınan literatür/ler numaralandırılır. (1. Kiziroğlu, İ., 1998) gibi Üreme (***) : Kuşlar için. En yüksek üreme kodu girilir. 0 Gözlemci türün gözlem yerinde ve zamanında üremediğine emin 1 Tür, üreme döneminde olası üreme HABİTATINDA gözlendi 2 Üreme döneminde ÖTEN (ya da üreme çağrıları duyulan) erkek(ler) gözlendi 3 Üreme döneminde uygun üreme habitatında bir ÇİFT gözlendi

17 4 En az iki farklı günde TERRİTORYUM belirleme davranışları ile belirgin bir territoryum gözlendi 5 Çiftleşme ve KUR DAVRANIŞI 6 Muhtemel bir YUVAYI ziyaret 7 Erişkinlerin HEYECANLI davranışları ve endişeli ötüşleri 8 Erişkinlerde KULUÇKAYA YATMA AÇIKLIĞI belirlendiği (elde gözlem) 9 Yuva YAPIMI ya da yuva deliği açma 10 ERİŞKİN İLGİYİ KENDİNE ÇEKİYOR ya da yaralı taklidi yapıyor Kullanılan YUVA ya da yumurta kabukları bulundu (çalışma süresinde yapılmış ya da kullanılmakta 11 olan) 12 Yeni UÇMAYA BAŞLAMIŞ (ötücü kuşlar gibi) ya da TÜYSÜZ yavru (tavukgiller ve su kuşları gibi) KULLANILAN YUVA olduğunu gösteren: Yuvaya giren ya da çıkan bireyler (içerisi görülmeyen 13 yüksekteki yuvalar ve yuva delikleri de dahil) ya da kuluçkaya yatan birey gözlendi 14 Erişkin YUVADAN ATIK taşıyor ya da YUVAYA YEMEK getiriyor 15 YUMURTA içeren yuva 16 İçinde YAVRU olan ya da yavru sesi gelen YUVA 99 Üreme kodu kontrol edilmedi Arazi ÇalıĢması: ÇalıĢma alanı içinde örnek alan olarak belirlenmiģ olan her 1: lik paftanın temsil ettiği alanda Memeliler, Sürüngenler, Ġç Su Balıkları ve Çift yaģarlar sınıflarında en az bir defa, KuĢlar için ise her mevsim en az bir defa arazi çalıģmaları yapılacaktır. Arazi çalıģmalarında çalıģılan taksonlara ve türlere uygun doğrudan gözlem yöntemlerinin yanı sıra, ses, iz ve belirtilere (dıģkı, kıl, tüy vb.) dayalı diğer uygun gözlem yöntemlerinden de yararlanılacaktır. Sahada elde edilen her türlü fotoğraf konularına göre düzenlenerek sonuç raporuyla birlikte sunulacaktır. Memeliler Memelilerle ilgili olarak alanda en az bir adet gözlem yapılmalıdır. Gözlemler, 1: lik paftaların en az %10 luk kısmında ve paftada bulunan orman, yüksek dağ, bozkır, sulak alan, kumul, tarım ve yerleģim gibi baģlıca habitat tiplerini temsil edecek biçimde yapılmalıdır. Gözlemlerde dürbün, teleskop, küçük video kamera ve SLR fotoğraf makinesi gibi çalıģılan türlere uygun malzemeler kullanılabilir ancak gözlem yapılan alanların ve tespit edilen türlerin koordinatlarının Küresel Konum Belirleme Aracı (GPS) yardımıyla alınması mecburidir. Arazi gözlemleri sırasında, doğrudan memelilerin görülmesi esasına dayalı gözlemlerin yanı sıra, memelilerin ait ayak izi, dıģkı, ses (ayı böğürmesi, kurt uluması), kıl, boynuz, yemeısırma, taģ çevirme, kırıp-dökme gibi iz, belirti ve iģaretlerden yararlanma esasına dayalı dolaylı gözlemlerden de yararlanılmalıdır. Burada uygulanacak yöntem, ilgili uzman tarafından türe uygun bir biçimde seçilmelidir. Zira, herhangi bir fare, yarasa, boynuzlu bir memeli veya yırtıcı

18 bir türün kendi içindeki çalıģma yöntemi bile kendi içinde birçok farklılıklar içerecektir. Burada, türe uygun ve farklı birkaç yöntem aynı anda birlikte de çalıģılabilir. Ancak, yapılan çalıģmaların hangi yöntemle yapıldığı, ara ve sonuç raporlarında ayrıntılı bir Ģekilde açıklanmalıdır. Memeli yaban hayvanlarının envanter, yaģam alanları ile populasyonlarını tehdit eden etmenler belirlenmeli ve bu tehditlere karģı alınabilecek önlemler önerilmelidir. KuĢlar KuĢlarla ilgili olarak alanda her mevsim en az bir adet gözlem yapılmalıdır. Gözlemler, 1: lik paftaların en az %10 luk kısmında ve paftada bulunan orman, yüksek dağ, bozkır, sulak alan, kumul, tarım ve yerleģim gibi baģlıca habitat tiplerini temsil edecek biçimde yapılmalıdır. Gözlemlerde dürbün, teleskop, küçük video kamera ve SLR fotoğraf makinesi gibi çalıģılan türlere uygun malzemeler kullanılabilir ancak gözlem yapılan alanların ve tespit edilen türlerin koordinatlarının Küresel Konum Belirleme Aracı (GPS) yardımıyla alınması mecburidir. KuĢlar için genelde noktada gözlem ve/veya hat boyu gözlemler yapılmalıdır. Arazi gözlemleri sırasında, doğrudan kuģların görülmesi esasına dayalı gözlemlerin yanı sıra, kuģlara ait ayak izi, dıģkı, ses, kanat sesleri (dağ horozu ve ur keklik de olduğu gibi), tüy gibi iz, belirti ve iģaretlerden yararlanma esasına dayalı dolaylı gözlemlerden de yararlanılmalıdır. Burada uygulanacak yöntem, ilgili uzman tarafından türe uygun bir biçimde seçilmelidir. Zira, ötücü kuģlar, su kuģları, gündüz veya gece yırtıcıları gibi kuģların kendi içindeki çalıģma yöntemleri bile kendi içinde birçok farklılıklar içerecektir. Burada, türe uygun ve farklı birkaç yöntem aynı anda birlikte de çalıģılabilir. Ancak, yapılan çalıģmaların hangi yöntemle yapıldığı, ara ve sonuç raporlarında ayrıntılı bir Ģekilde açıklanmalıdır. KuĢların envanter, yaģam alanları ile popülasyonlarını tehdit eden etmenler belirlenmeli ve bu tehditlere karģı alınabilecek önlemler önerilmelidir.

19 Ġç Su Balıkları Balıklarla ilgili olarak alanda en az bir adet örnekleme yapılmalıdır. Örneklemeler, sahanın genelindeki akarsu ve göller (baraj-doğal) dikkate alınarak yapılmalıdır. Gözlemler, 1: lik paftaların en az %10 luk kısmında ve paftada bulunan sucul habitatları temsil edecek biçimde sahanın en belirgin akarsuyu baģta olmak üzere, balık türlerinin değiģme ihtimali olan kesimlerinde, doğal göller veya baraj gölleri gibi suni göllerde yapılmalıdır. Balık örneklemeleri, en az 12 Volt DC ve 5 60 Amperlik akü ile çalıģabilen, 650 W çıkıģ gücüne sahip bir elektroģok cihazı ile etik kurallara uygun bir biçimde, canlılara en az zarar verecek Ģekilde yapılmalıdır. ElektroĢok cihazı ile yapılan örneklemelerde, türe uygun ve farklı birkaç yöntemle de aynı anda birlikte çalıģılabilir. Ancak, yapılan çalıģmaların hangi yöntemle yapıldığı, ara ve sonuç raporlarında ayrıntılı bir Ģekilde açıklanmalıdır. Balık örneklemesi yapılan alanların ve tespit edilen türlerin koordinatlarının Küresel Konum Belirleme Aracı (GPS) yardımıyla alınması mecburidir. Balıkların envanter, yaģam alanları ile poplasyonlarını tehdit eden etmenler belirlenmeli ve bu tehditlere karģı alınabilecek önlemler önerilmelidir. Sürüngenler Sürüngenlerle ilgili olarak alanda en az bir adet gözlem yapılmalıdır. Gözlemler, 1: lik paftaların en az %10 luk kısmında ve paftada bulunan orman, yüksek dağ, bozkır, sulak alan, kumul, tarım ve yerleģim gibi baģlıca habitat tiplerini temsil edecek biçimde yapılmalıdır. Gözlem yapılan alanların ve tespit edilen türlerin koordinatlarının Küresel Konum Belirleme Aracı (GPS) yardımıyla alınması mecburidir. Arazi gözlemleri sürüngenlerin yıl içinde aktif oldukları dönemleri kapsayacak Ģekilde yapılmalıdır. Sucul türler için su kaynakları ve su yakınındaki alanlar, karasal türler için özellikle taģ altları, otlaklar, ekili alanlar ve orman için ağaç kovukları gözden geçirilmelidir.

20 Sürüngenlerin envanter, yaģam alanları ile popülasyonlarını tehdit eden etmenler belirlenmeli ve bu tehditlere karģı alınabilecek önlemler önerilmelidir. Çift YaĢarlar Çift yaģarlarla ilgili olarak alanda en az bir adet gözlem yapılmalıdır. Gözlemler, 1: lik paftaların en az %10 luk kısmında ve paftada bulunan orman, yüksek dağ, bozkır, sulak alan, kumul, tarım ve yerleģim gibi baģlıca habitat tiplerini temsil edecek biçimde yapılmalıdır. Gözlem yapılan alanların ve tespit edilen türlerin koordinatlarının Küresel Konum Belirleme Aracı (GPS) yardımıyla alınması mecburidir. Arazi gözlemleri çift yaģarların yıl içinde aktif oldukları dönemleri kapsayacak Ģekilde yapılmalıdır. Üreme zamanı dıģında karasal alanlarda da gözlemler gerçekleģtirilebilirken, gözlemler tüm iki yaģamlıların üreme zamanında suya geçmek zorunda olmalarından dolayı göl, akarsu, baraj gölü ve ayrıca geçici su birikintilerinde yoğunlaģtırılmalıdır. Çift yaģarların envanter, yaģam alanları ile popülasyonlarını tehdit eden etmenler belirlenmeli ve bu tehditlere karģı alınabilecek önlemler önerilmelidir. Tablolarda yer alan ve arazide belirlenen; Memeliler, KuĢlar, Ġç Su Balıkları, Sürüngenler ve Çift YaĢarlar gruplarına ait veriler Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı Bilgi ĠĢlem Dairesi BaĢkanlığı ndan temin edilecek Nuh un Gemisi Ulusal Biyolojik ÇeĢitlilik Veri Tabanı veri giriģ formu (ilgili veri tabanı EK A-2 formu) doldurularak proje ekinde sunulacak ve söz konusu veriler Nuh un Gemisi Veri Tabanı na girilecektir. Veri tabanına giriģi yapılan her bir taksonun yer aldığı bir tutanak Ġdare ye teslim edilecektir. 3. Tohumsuz Bitkiler (Karayosunları, Likenler, Makromantarlar) Karayosunları, Likenler ve Makromantarlardan oluģan Tohumsuz bitkiler (eğreltiler hariç) e iliģkin literatüre dayalı takson listeleri ortaya konacak, aynı zamanda koruma ve/veya ekonomik açıdan öneme sahip taksonlara iliģkin bu çalıģma dıģı yapılacak diğer çalıģmalara altlık oluģturmak üzere detay bilgiler (ekonomik önemi ve potansiyeli, yayılıģı, korumakullanma dengesi için öneriler) proje kapsamında hazırlanacak olan raporda yer alacaktır.