PART 21 HAVA ARACI VE İLGİLİ ÜRÜN, PARÇA VE CİHAZIN UÇUŞA ELVERİŞLİLİK VE ÇEVRESEL SERTİFİKASYON YÖNETMELİĞİ / TALİMATI

Transkript

1 10.6 ( SÜREKLİ UÇUŞA ELVERİŞLİLİK) PART 21 HAVA ARACI VE İLGİLİ ÜRÜN, PARÇA VE CİHAZIN UÇUŞA ELVERİŞLİLİK VE ÇEVRESEL SERTİFİKASYON YÖNETMELİĞİ / TALİMATI Öğr. Gör. Volkan Yavaş ALTBÖLÜM A (GENEL HÜKÜMLER) Bu altbölüm, SHY-21 yönetmeliğine uygun olarak yayımlanmış veya yayımlanacak olan herhangi bir sertifika için başvuru ve sertifika sahibinin hak ve yükümlülüklerini düzenleyen genel hükümleri ortaya koyar. Verilerin Toplanması, İncelenmesi ve Analizi için Sistem. SHY-21 Yönetmeliği kapsamında sertifika veya onay sahibi; SHY-21 Yönetmeliği kapsamında sertifikası yayımlanmış ürün, parça veya teçhizata yönelik sürekli uçuşa elverişliliğinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olan veya olması muhtemel her türlü olay, arıza, kusur ve hatalar ile ilgili bilgi ve raporların toplanması, incelenmesi ve analizi için bir sistem kurmalıdır. ALTBÖLÜM A (GENEL HÜKÜMLER) Uçuşa Elverişlilik Direktifleri (a) Uçuşa elverişlilik direktifi, kabul edilebilir bir emniyet seviyesini yeniden tesis etmek için hava aracı üzerinde gerçekleştirilecek işleri zorunlu kılan, Genel Müdürlük tarafından yayımlanan veya kabul edilen bir dokümanı ifade eder. (b) Genel Müdürlük aşağıda belirtilen durumlarda uçuşa elverişlilik direktifi yayımlar: 1. Genel Müdürlük tarafından, hava aracındaki veya bu hava aracına takılan motor, pervane, parça veya teçhizatlardaki bir kusurdan kaynaklanan, hava aracı üzerinde emniyetsiz bir durum tespit edildiğinde, 2. Bu durumun, başka bir hava aracında var olması veya ortaya çıkması söz konusu olduğunda. ALTBÖLÜM A (GENEL HÜKÜMLER) (c) Genel Müdürlüğün, (b) Bendinde belirtildiği şekilde bir emniyetsiz durumu düzeltmek veya bir muayenenin gerçekleştirilmesini talep etmek için uçuşa elverişlilik direktifi yayımlanması gerektiğinde, SHY-21 yönetmeliği kapsamında sertifika veya onay sahibi: 1. Uygun düzeltici işlemi veya gerekli muayeneleri, ya da her ikisini birden önermeli ve bu önerilerin detaylarını Genel Müdürlük onayına sunmalıdır. 2. Alt Bent (1)'de belirtilen önerilerin Genel Müdürlük tarafından onaylanmasını müteakip, bilinen tüm kullanıcılara, ürün, parça veya teçhizat sahiplerine veya istenmesi halinde, uçuşa elverişlilik direktifine uymak durumunda olan herhangi bir kişiye, uygun açıklayıcı verileri ve tamamlayıcı talimatları sağlamalıdır. ALTBÖLÜM A (GENEL HÜKÜMLER) (d) Bir uçuşa elverişlilik direktifi en az aşağıdaki bilgileri içermelidir: Emniyetsiz durumun tanımı; Etkilenen hava aracının tanımı; Gerekli görülen önlem(ler); Gerekli önlem (ler) için uyum zamanı, Yürürlüğe giriş tarihi. 1

2 ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Bu Altbölüm, ürünler için tip sertifikalarının ve hava aracı için tahditli tip sertifikalarının yayımlanması ile ilgili prosedürü ve başvuru sahibi ile sertifika sahiplerinin hak ve yükümlülüklerini tanımlar. Başvuru için Uygunluk Tip sertifikası veya tahditli tip sertifikası için başvuran herhangi bir organizasyon, kabiliyetini Altbölüm J ye uygun olarak Genel Müdürlük tarafından yayımlanmış bir tasarım organizasyon onayına sahip olmak suretiyle göstermelidir bendine göre kabiliyetlerini göstermiş veya gösterme aşamasında olan, herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, bu Altbölümde konulmuş şartlar altında, tip sertifikası veya tahditli tip sertifikası için başvuru sahibi olarak uygun kabul edilir. ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Başvuru Hava aracı tip sertifikası veya tahditli tip sertifikası için başvuru, söz konusu hava aracına ait üç yönden görünümlü teknik resimleri, önerilen kullanım karakteristiklerini ve sınırlamalarını da içeren başlangıç temel verileri ile birlikte yapılmalıdır. Bir motor veya pervane tip sertifikası için başvuru, motorun veya pervanenin genel yerleşim çizimi, tasarım özelliklerinin açıklaması, kullanım karakteristikleri ve önerilen kullanım sınırlamaları ile birlikte yapılmalıdır ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Uçuşa Elverişlilik Kodları CS-22 : Planör ve Motorlu Planörler CS-23 : Normal, Akrobasi, Genel Maksat, Komuter Uçaklar CS-25 : Büyük Uçaklar CS-27 : Döner Kanatlı Küçük Hava Araçları CS-29 : Döner Kanatlı Büyük Hava Araçları CS-31GB : Gaz Balonları CS-31HB : Sıcak Hava Balonları CS-34 : Motor Emisyonu ve Yakıt Boşaltma CS-36 : Hava Aracı Gürültü ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Uçuşa Elverişlilik Kodları CS-APU : Yardımcı Güç Üniteleri CS-AWO : Her Türlü Hava Şartları Operasyonu CS-Definitions: Tanımlar CS-E : Motorlar CS-ETSO : Avrupa Teknik Standart Usul Yetkilendirmesi CS-LSA : Hafif Sportif Uçaklar CS-P : Pervaneler CS-VLA : Çok Hafif Uçaklar CS-VLR : Çok Hafif Döner Kanatlı Hava Araçları ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Özel Koşullar İlgili uçuşa elverişlilik kodu, ürün için aşağıda verilen nedenlerle tam veya uygun emniyet standartlarını ihtiva etmiyorsa, söz konusu ürün için özel koşul olarak adlandırılan özel detaylı teknik gereksinimler Genel Müdürlük tarafından tanımlanır: 1. Ürün uygulanabilir uçuşa elverişlilik kodunun dayandığı tasarım uygulamalarına göre yeni veya alışılmamış tasarım özelliklerine sahip ise veya 2. Ürünün amaçlanan kullanımı alışılagelmiş değil ise veya 3. Kullanımdaki diğer benzer ürünlerden veya benzer tasarım özelliklerine sahip ürünlerden gelen tecrübe, emniyetli olmayan şartların oluşabileceğini gösteriyor ise; ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Tip Sertifikasının Yayımlanması Başvuru sahibi, aşağıdakileri karşılamasını müteakip, Genel Müdürlük tarafından yayımlanan ürün tip sertifikasına sahip olmaya hak kazanır: a) İlgili maddeye göre kabiliyetini göstermesi; b) Başvuru sahibi (sertifikasyon programına göre uygulanabilir tip sertifikasyon temeli ve çevresel koruma gereksinimlerine uyumu gösterdiğini beyan etmesi; c) ilave olarak; 1. Sertifikalandırılacak ürünün tip sertifikasyon temeli ve Uygulanabilir Çevresel Koruma Gereksinimleri ve Sertifikasyon Şartnamelerinin Belirlenmesi maddelerine uygun olarak oluşturulmuş uygulanabilir tip sertifikasyon temeli ve çevresel koruma gereksinimlerini karşılaması; 2

3 ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Tip Sertifikasının Yayımlanması c) ilave olarak (devamı); 2. Karşılanamayan herhangi bir uçuşa elverişlilik gereksiniminin eşdeğer bir emniyet seviyesi sağlayacak yöntemlerle telafi edilmesi; 3. Sertifikasyonun talep edildiği kullanımlar için, hiç bir özellik veya karakteristiğin emniyetsiz bir durum oluşturmaması ve 4. Tip Sertifikası başvuru sahibinin 21.A.44 maddesinde tanımlanan yükümlülükleri yerine getireceğini açıkça ifade etmesi. d) Hava aracı tip sertifikası için, hava aracına takılacak motor, pervane veya her ikisi birden, bu Talimata göre yayımlanmış veya yayımlanacak bir tip sertifikasına sahip olmalıdır. ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Tahditli Tip Sertifikası Yayımlanması a) Yukarıdaki madde (c) bendinin hükümlerini karşılamayan hava aracı için, başvuru sahibi, aşağıdakileri karşılamasını müteakip, Genel Müdürlük tarafından yayımlanan tahditli tip sertifikasına sahip olmaya hak kazanır: 1. Hava aracının amaçlanan kullanımı ile ilgili yeterli emniyeti temin edecek, Genel Müdürlük tarafından oluşturulmuş, uygun tip sertifikasyon temelini ve uygulanabilir çevresel koruma gereksinimlerini karşılaması, 2. Belge yükümlülükleri yerine getireceğini açıkça ifade etmesi, b) Hava aracına takılacak motor, pervane veya her ikisi birden, 1. Bu Talimata göre yayımlanmış veya yayımlanacak bir tip sertifikasına sahip olmalıdır veya 2. Hava aracının emniyetli uçuşunu güvence altına almak ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Tip Tasarımı Tip tasarımı aşağıdakileri içermelidir: 1. Uygulanabilir tip sertifikasyon temeli ve çevresel koruma gereksinimlerine uyumu gösterilen ürüne ait konfigürasyon ve tasarım özelliklerini tanımlamak için gerekli olan teknik resimler, şartnameler ile bu teknik resim ve şartnamelerin listesi; 2. Ürünün uygunluğunu güvence altına almak için gerekli olan, üretim ve montaj yöntemleri, malzemeler ve prosesler ile ilgili bilgiler; 3. Uygulanabilir uçuşa elverişlilik kodu tarafından tanımlandığı şekilde, sürekli uçuşa elverişlilik talimatlarının onaylanmış uçuşa elverişlilik sınırlamaları (Airworthiness Limitations) bölümü ve 4. Aynı tipte daha sonraki ürünlerin uçuşa elverişliliği, gürültü, yakıt ve egzoz emisyon (uygulanabilir olduğunda) karakteristiklerinin belirlenmesinde, mukayese yöntemine imkân verecek diğer gerekli veriler. ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Tip Sertifikası Tip sertifikası ve tahditli tip sertifikası aşağıdakileri içerir: i. Tip tasarımını, ii. Kullanım sınırlamalarını, iii. Uçuşa elverişlilik ve emisyon için tip sertifikası veri sayfasını, iv. Genel Müdürlük tarafından uyumun kabul edildiği uygulanabilir tip sertifikasyon temeli ve çevresel koruma gereksinimlerini ve v. Uygulanabilir sertifikasyon şartnameleri ve çevresel koruma gereksinimlerinde ürün için tanımlanmış diğer tüm koşul ve sınırlamaları Hava Aracı tip sertifikası ve tahditli tip sertifikası ek olarak, gürültü için tip sertifikası veri sayfasını içerir. Motor tip sertifikası veri sayfası, emisyon uyum kaydını içerir. ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Süre ve Sürekli Geçerlilik Tip sertifikası ve tahditli tip sertifikası süresiz olarak yayımlanır. Belgeler aşağıdaki şartlar sağlandıkça geçerliliklerini korur: 1. Belge sahibinin SHY-21 Yönetmeliği ve SHT-21 Talimatı ile uyumlu kalması ve 2. Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş geçerli idari prosedürlere göre sertifikanın iade veya iptal edilmemiş olması. ALTBÖLÜM B (TİP SERTİFİKALARI VE TAHDİTLİ TİP SERTİFİKALARI) Sürekli Uçuşa Elverişlilik Talimatları Tip sertifikası veya tahditli tip sertifikası sahibi, geçerli tip sertifikasyon temeline uyumlu olarak hazırlanmış tanımlayıcı verileri ve uygulama talimatlarını içeren en az bir tam set sürekli uçuşa elverişlilik talimatını, bilinen her ürün sahibine sağlamalıdır. 3

4 ALTBÖLÜM F (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI OLMADAN ÜRETİM) Bu Altbölüm, Altbölüm G ye göre Üretim Organizasyon Onayı olmadan üretilmesi amaçlanan ürün, parça ve teçhizatın uygulanabilir tasarım verilerine uygunluk gösterimi için gerekli prosedürü tanımlar. Bu Altbölüm, bu Altbölüm çerçevesinde üretilen ürün, parça veya teçhizatın üreticisinin yükümlülüklerini düzenleyen kuralları tanımlar. Başvuru için Uygunluk Herhangi bir gerçek veya tüzel kişi, aşağıdaki durumlarda, ürün, parça veya teçhizatın bu Altbölüm çerçevesinde uygunluğunu göstermek için başvuru yapabilir: Ürün, parça veya teçhizatın tasarımına ait onay sahibi veya onay için başvuru yapmış olmak veya Uygun bir anlaşma yaparak, söz konusu tasarımın tasarım onay sahibi ya da başvuru sahibi ile üretim ve tasarım arasında yeterli koordinasyonu sağlamış olmak. ALTBÖLÜM F (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI OLMADAN ÜRETİM) Başvuru Münferit ürün, parça ve teçhizatın, bu Altbölüm çerçevesinde uygunluk gösterimine yönelik anlaşma için her bir başvuru, Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş biçim ve usulde yapılır. Bu tür bir başvuru aşağıdakileri içermelidir: Uygulanabilir olduğunda aşağıdakileri gösteren kanıt: Altbölüm G çerçevesinde Üretim Organizasyon Onayının yayımlanmasının uygun olmadığını veya Altbölüm G çerçevesinde bir Üretim Organizasyon Onayı yayımlanana kadar, bu Altbölüm çerçevesinde ürün, parça veya teçhizatın sertifikasyonu veya onayına ihtiyaç olduğunu 21.A.125A maddesi (b) (El Kitabı Hazırlanması) bendinin gerektirdiği bilgilerin çerçevesi. ALTBÖLÜM F (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI OLMADAN ÜRETİM) Süre ve Sürekli Geçerlilik Mutabakat mektubu bir yılı geçmeyecek sınırlı bir süre için yayımlanır. Aşağıdakilerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda geçersiz kalır; 1. Mutabakat mektubu belge sahibinin bu Altbölümün uygulanabilir gereksinimleri ile uyumu göstermekte başarısız olması, 2. Üreticinin anlaşma çerçevesinde; ürün, parça veya teçhizat üretim kontrolünü tatmin edici bir seviyede sürdüremediğine yönelik kanıt olması, 3. Üreticinin 21.A.122 (Başvuru İçin Uygunluk) maddesi gereksinimlerini artık karşılamıyor olması veya 4. Mutabakat mektubunun iade edilmesi, iptal edilmesi veya süresinin geçmesi. ALTBÖLÜM F (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI OLMADAN ÜRETİM) Testler: Hava Aracı Bu Altbölüm çerçevesinde üretilen hava aracı üreticileri, üretim için onaylı yer ve uçuş test prosedürü ve kontrol formları oluşturmalıdır. 21.A.125A maddesi (a) bendinde - (her bir ürün, parça veya teçhizatın uygulanabilir tasarım verilerine uygunluğunu ve emniyetli kullanım için elverişli durumda olduğunu güvence altına alan üretim muayene sistemine sahip olması) belirtilen şartlara uyum sağlandığının gösterimi için üreticiler, üretilen her hava aracını bu formlara göre test etmelidir. Her bir üretim test prosedürü en az aşağıdakileri içermelidir: 1. Kullanım niteliklerinin kontrolü 2. Uçuş performansının kontrolü (normal hava aracı teçhizatı kullanılarak) 3. Hava aracı ekipman ve sistemlerinin tamamının düzgün çalıştığının kontrolü 4. Uçuş testinden sonra tüm teçhizatın uygun işaretlendiğinin, tüm etiketlerin ve gerekli uçuş el kitaplarının olduğunun belirlenmesi 5. Hava aracının kullanım karakteristiklerinin yer kontrolü 6. Test edilen hava aracına özgü diğer unsurların kontrolü. ALTBÖLÜM F (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI OLMADAN ÜRETİM) Uygunluk Beyanı Bu Altbölüm çerçevesinde üretilen ürün, parça veya teçhizatın her bir üreticisi, hava aracı için SHGM Form 52 veya diğer ürün, parça veya teçhizat için SHGM Form 1 ile bir uygunluk beyanı yayımlamalıdır. Bu beyan, üretim organizasyonunda konuyla ilgili sorumlu bölümün yetkilendirilmiş personeli tarafından imzalanmalıdır. ALTBÖLÜM G (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI) (a) Ürün, parça ve teçhizatın uygulanabilir tasarım verilerine uygunluk gösteriminden sorumlu üretim organizasyonu için Üretim Organizasyon Onayının (ÜOO) yayımlanması kapsamında gerekli prosedürü ve (b) Bu tür onaylar için başvuru veya onay sahiplerinin hak ve yükümlülüklerini düzenleyen kuralları tanımlar. Başvuru İçin Uygunluk Bu Altbölüm kapsamında onay başvurusu için, aşağıdaki koşulları sağlamak şartı ile herhangi bir özel ya da tüzel kişi ( organizasyon ) uygun kabul edilir. Başvuru sahibinin: (a) Bu Altbölüm çerçevesindeki onayın, belirlenmiş iş kapsamında, özel bir tasarıma uygunluk gösterimi için gerekli olduğunu ispatlaması ve (b) Bu özel tasarım onayı için belge veya başvuru sahibi olması veya (c) Bu özel tasarım onayı başvuru veya belge sahibi ile uygun bir düzenleme yaparak, üretim ve tasarım arasında yeterli düzeyde koordinasyonu güvence altına almış olması gerekir. 4

5 ALTBÖLÜM G (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI) Kalite Sistemi Üretim organizasyonu, bir kalite sistemi kurduğunu ve idame ettirebildiğini göstermelidir. El Kitabı Organizasyon, Genel Müdürlüğe talimatta belirtilen ilgili maddeleri içeren bir üretim organizasyonu el kitabını sunmalıdır. ALTBÖLÜM G (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI) İmtiyazlar Üretim Organizasyonu Onayına göre yayımlanan onay şartlarına uygun olarak, üretim organizasyonu onay sahibi: (a) SHT-21 çerçevesinde üretim faaliyetlerini gerçekleştirebilir. (b) Bütün hava aracı söz konusu olduğunda ve 21.A.174 (Uçuşa Elverişlilik Sertifikası için başvuru) maddesi çerçevesinde Uygunluk Beyanı (SHGM Form 52) sunulması durumunda, ilave bir gösterimde bulunmaksızın hava aracı uçuşa elverişlilik sertifikası ve gürültü sertifikası alabilir. (c) Diğer ürün, parça veya teçhizat söz konusu olduğunda ilave bir gösterimde bulunmaksızın Onaylı Çıkış Sertifikaları (SHGM Form 1) yayımlayabilir. ALTBÖLÜM G (ÜRETİM ORGANİZASYON ONAYI) İmtiyazlar Üretim Organizasyonu Onayına göre yayımlanan onay şartlarına uygun olarak, üretim organizasyonu onay sahibi: (d) Kendi ürettiği yeni bir uçağın bakımını yapabilir ve bu bakım ile ilgili olarak bakım çıkış sertifikası (SHGM Form 53) yayımlayabilir. (e) Ürettiği hava aracı ve üretim için Genel Müdürlük ile mutabık kalınan prosedürler çerçevesinde; üretim organizasyon onayı kapsamında hava aracı konfigürasyonunu kontrol altında tutuyor ve uçuş için onaylanmış tasarım koşullarıyla uygunluğunu doğruluyorsa, 21.A.710 (özel uçuş izni hk.) maddesi (b) bendinde belirtilen uçuş koşulları onayı dâhil 21.A.711 (özel uçuş izni hk.) maddesi (c) bendine uygun olarak, kendi ürettiği hava aracı için özel uçuş izni yayımlayabilir. ALTBÖLÜM J (TASARIM ORGANİZASYON ONAYI) Bu Altbölüm, tasarım organizasyonlarının onayı için prosedürü, başvuru ve onay sahiplerinin hak ve yükümlülüklerini düzenleyen kuralları tanımlar. Tasarım Güvence Sistemi Tasarım organizasyonu, başvuru kapsamındaki ürün, parça ve teçhizatın tasarım ve tasarım değişikliklerinin kontrol ve yönetimi için tasarım güvence sistemi oluşturduğunu ve idame ettirebildiğini göstermelidir. Veriler Tasarım Organizasyonu Genel Müdürlüğe; organizasyon yapısını, ilgili prosedürleri ve tasarlanacak ürünleri veya bu ürünlere gelecek değişiklikleri doğrudan ya da referans göstererek tarif eden bir el kitabını sağlamalıdır. ALTBÖLÜM J (TASARIM ORGANİZASYON ONAYI) Onay Gereksinimleri Tasarım Organizasyonu, 21.A.239 (Tasarım Güvence Sistemi) maddesine uyumun yanı sıra 21.A.243 (Veriler) maddesine göre sunulan bilgiler temelinde aşağıdakileri de göstermelidir: (a) Ürünün uçuşa elverişlilik ve çevresel koruma hedeflerine ulaşmasını mümkün kılmak için; tüm teknik bölümlerdeki personelin yeterli sayıda ve deneyimde olduğunu ve atanan sorumlulukları yerine getirebilmek için gerekli yetkinin verilmiş olduğunu, bunlarla birlikte çalışma şartları, tesisler ve ekipmanların yeterli olduğunu göstermelidir. (b) Uçuşa Elverişlilik ve çevresel koruma konularıyla ilgili olarak birimler arasında ve birimler içinde tam ve etkin koordinasyonun mevcut olduğunu göstermelidir. ALTBÖLÜM J (TASARIM ORGANİZASYON ONAYI) Onay Şartları Onay şartları; tasarım işinin tiplerini, tasarım organizasyon onayının alındığı ürün, parça ve teçhizat kategorilerini ve ürünün uçuşa elverişlilik ve gürültü karakteristiklerini, kasıtlı yakıt boşaltma ve egzoz emisyonu ile ilgili olarak organizasyonun gerçekleştirmek üzere yetkilendirildiği fonksiyon ve görevleri tanımlamalıdır. Tip sertifikasyonu veya Yardımcı Güç Ünitesi (APU) ile ilgili TTSU yetkilendirmesini içeren tasarım organizasyon onayı için onay şartları, ilave olarak APU veya ürün listesini içermelidir. Bu şartlar, tasarım organizasyon onayının bir parçası olarak yayımlanır. 5

6 ALTBÖLÜM M (TAMİRLER) (a) Bu Altbölüm tamir tasarım onayı kapsamında, ilgili prosedürü ve bu onay için başvuru ve onay sahiplerinin hak ve yükümlülüklerini tanımlar. (b) Bu Altbölüm, bu Altbölüme göre onay süreci gerektirmeyen standart tamirleri tanımlar. (c) "Tamir", herhangi bir ürün, parça veya teçhizatın üreticisi tarafından ilk servise verilmesini müteakip, hasarın ortadan kaldırılması ve/veya yeniden uçuşa elverişli duruma getirilmesidir. (d) Tasarım faaliyeti gerektirmeden parça veya teçhizatın değiştirilmesi yoluyla hasarın ortadan kaldırılması bakım işlemi olarak kabul edilir ve bu talimat kapsamında onay gerektirmez. ALTBÖLÜM M (TAMİRLER) Standart Tamirler (1) aşağıdaki ürünlerle ilgili tamirlerdir; (i) Azami Kalkış Kütlesi (MTOM) 5700 kg veya daha az olan sabit kanatlı hava araçları; (ii) MTOM 3175 kg veya daha az olan döner kanatlı hava araçları; (iii) ELA1 veya ELA2 sınıfı içerisinde tanımlanan planör, motorlu planör, balon ve hava gemileri; (2) Bu tamirleri tanımlamak ve gerçekleştirmek için kabul edilebilir metot, teknik ve uygulamalar ile sürekli uçuşa elverişlilik talimatlarını içeren ve Genel Müdürlük tarafından yayımlanan sertifikasyon şartnamelerinde geçen tasarım verilerine göre yapılan tamirlerdir ve (3) Tip Sertifikası sahibinin verileri ile çelişkili olmayan tamirlerdir. ALTBÖLÜM P (ÖZEL UÇUŞ İZNİ) Özel Uçuş İzni Belgesi bu Altbölüme uygun olarak uygulanabilir uçuşa elverişlilik gereksinimlerini karşılamayan veya karşıladığı gösterilmemiş olan ama belirlenmiş koşullar altında emniyetli uçuş yapabilme kabiliyetine sahip hava aracı için ve aşağıdaki amaçlara yönelik olarak yayımlanır: 1. Geliştirme; 2. Düzenlemeler veya sertifikasyon şartnameleri ile uyum gösterimi; 3. Tasarım organizasyonları veya üretim organizasyonları mürettebat eğitimi; 4. Yeni üretilen hava aracının üretim uçuş testleri; 5. Üretimdeki bir hava aracının üretim tesisleri arasında uçurulması; 6. Hava aracının müşteri kabulü için uçurulması; ALTBÖLÜM P (ÖZEL UÇUŞ İZNİ) 7. Hava aracının teslimi veya ihracının yapılması; 8. Hava aracının Otorite kabulü için uçurulması; 9. Müşteri mürettebat eğitimi de dâhil pazar araştırması; 10. Fuar, sergi ve hava gösterisi; 11. Hava aracının, bakım veya uçuşa elverişlilik gözden geçirmesinin gerçekleştirileceği bir konuma veya bir depolama yerine uçurulması; 12. Normal menzilinin ötesinde su üzerinde veya iniş için yeterli tesisler veya uygun yakıtın olmadığı karasal alanlar üzerinde uçuşları gerçekleştirmek amacı ile bir hava aracının sertifikalandırılmış azami kalkış kütlesinin üzerinde bir ağırlıkta uçurulması; 13. Rekor kırma, hava yarışı veya benzeri bir yarışma; ALTBÖLÜM P (ÖZEL UÇUŞ İZNİ) 14. Uygulanabilir uçuşa elverişlilik gereksinimlerini karşılayan hava aracının çevresel gereksinimlere uygun bulunması öncesinde uçurulması; 15. Karmaşık olmayan bireysel hava aracı veya uçuşa elverişlilik sertifikası veya tahditli uçuşa elverişlilik sertifikasının uygun olmadığı hava aracı tipleri ile yapılan ticari olmayan uçuş faaliyetleri (hava aracının kendi kategorisinde yapılacak eğitim uçuşları dahil); 16. Azami kalkış kütlesi 4 kg dan 150 kg a kadar olan İnsansız Hava Araçlarının uçuş faaliyetleri. Bu Altbölüm Özel Uçuş İzni Belgesi yayımlanması ve ilgili uçuş koşullarının onaylanması için prosedürleri tanımlar. Ayrıca, söz konusu izinler ve ilgili uçuş koşullarının onayı için başvuru yapanlar ile söz konusu izin ve onaylara sahip olanların hak ve yükümlülüklerini belirler. ALTBÖLÜM P (ÖZEL UÇUŞ İZNİ) Uçuş Koşulları (a) Özel Uçuş İzni Belgesi talep edilen konfigürasyonları, (b) Hava aracının emniyetli kullanımı için gerekli, aşağıdakileri içeren her türlü koşul veya kısıtlamaları: 1. Hava aracı uçuşları ile ilgili güzergâh veya hava sahası veya her ikisi için gereken koşul veya kısıtlamalar; 2. Hava aracı uçuş mürettebatı için belirlenen koşul veya kısıtlamalar; 3. Uçuş mürettebatı dışındaki kişilerin taşınması ile ilgili kısıtlamalar; 4. Kullanım sınırlamaları, sağlanması gereken özel prosedürler veya teknik koşullar; 5. Özel uçuş test programı (eğer uygulanabilirse); 6. Bakım talimatlarını ve uygulama yöntemlerini içeren özel sürekli uçuşa elverişlilik düzenlemeleri; 6

7 ALTBÖLÜM P (ÖZEL UÇUŞ İZNİ) Uçuş Koşulları (c) Hava aracının Alt Bent (b)'de belirtilen koşul ve kısıtlamalar altında emniyetli uçuş kabiliyetine sahip olduğunu gösteren kanıtları; (d) Belirlenen koşullar içerisinde kalmak amacıyla, hava aracı konfigürasyonunun kontrolü için kullanılan yöntemi. Özel Uçuş İzninin Yayımlanması Özel Uçuş İzni Belgesi (SHGM Form 20a) Genel Müdürlük tarafından yayımlanabilir. PART M SÜREKLİ UÇUŞA ELVERİŞLİLİK VE BAKIM SORUMLULUĞU YÖNETMELİĞİ / TALİMATI Süre ve Sürekli Geçerlilik Özel Uçuş İzni Belgesi, azami 12 ay için düzenlenir ve ilgili koşullar sağlandığı sürece geçerliliğini korur: Amaç Bu Yönetmeliğin amacı, sivil hava taşımacılığı yapmak üzere yetkilendirilen hava taşıma işletmelerinin bünyelerinde bulunan hava araçlarına uçuşa elverişlilik sertifikası düzenlenmesi, faaliyette bulunduğu süre boyunca sürekli uçuşa elverişliliğinin sağlanması için gereken bakım sisteminin kurulması ve önlemlerin alınması konusundaki usul ve esasları düzenlemektir. Bu Yönetmelik, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından ticari, genel ve balonla hava taşımacılığı yapmak üzere yetkilendirilmiş gerçek ve tüzel kişileri, bu amaçla kullanılacak hava araçlarını ve hava araçlarına takılan her türlü komponent de dâhil olmak üzere, sürekli uçuşa elverişlilik hizmeti vermek üzere yetkilendirilmiş kuruluşları ve bu kuruluşlarda görev yapan yönetici ve ilgili teknik personeli ve sürekli uçuşa elverişliliğin sağlanması için alınacak önlemleri kapsar. Tanımlar ve kısaltmalar AMOC: Alternatif kabul edilebilir yöntemleri, Bakım: Uçuş öncesi kontrol hariç olmak üzere, bir hava aracının veya komponentin revizyonu, tamiri, kontrol edilmesi, değiştirilmesi, modifikasyonu veya arıza giderme işlemlerinden herhangi birisinin veya bunların herhangi bir kombinasyonunun uygulanmasını, Bakım çıkış sertifikası: Hava aracı veya komponentinin bakım sonrasında onaylı bakım kuruluşu tarafından yayımlanan servise verilmeye hazır olduğunu gösteren belgeyi, Büyük hava aracı: Azami kalkış kütlesi (MTOM) kg. ın üzerinde olan uçak veya çok motorlu helikopter olarak sınıflandırılan hava aracını, Komponent: Hava aracına ait her tür motor, pervane, parça veya cihazı, MSG: Bakım yönlendirme grubunu Tanımlar ve kısaltmalar Onaylayıcı personel: Bakım sonrasında bir hava aracının veya komponentin bakım çıkışından sorumlu olan personeli, SEK: Sürekli uçuşa elverişlilik yönetimi el kitabını, SYK: Sürekli uçuşa elverişlilik yönetimi kuruluşunu, Tip sertifikası: Hava aracı veya komponent için üretimi gerçekleştiren ülke otoritesi tarafından teknik özellikleri ve faaliyeti için belirlenmiş limitleri içeren verilen onayını gösteren belgeyi, Uçuş öncesi kontrol: Hava aracının amaçlanan uçuşa uygun olduğundan emin olmak amacı ile uçuş öncesinde yerine getirilen ve arıza giderimini kapsamayan kontrolleri, Yenileştirme: Hava aracının ve hava aracı parçasının işlevsel ömrünü arttırmak için onaylanmış standartlara uygun olarak tetkik edilmesini ve parça değiştirilmesi ile restorasyonunu, Sorumluluk (1) Hava aracı işleticisi, hava aracının sürekli uçuşa elverişliliğinden sorumlu olup; Hava aracının uçuşa elverişli bir durumda muhafaza edilmesini, Hava aracında mevcut olan her bir operasyonel ve acil durum ekipmanının doğru bir şekilde takılı ve faal olması veya açık bir şekilde MEL e uygun gayri faal olarak belirtilmesini, Genel Müdürlük tarafından yayınlanan düzenlemelere uygun olarak Genel Müdürlük tarafından yayınlanmış olan uçuşa elverişlilik sertifikasının geçerli tutulmasını, Hava aracının bakımlarının, 8 inci madde kapsamında belirtilen onaylı bakım programına göre uygulanmasını, sağlar. Aksi takdirde hiçbir uçuş gerçekleştiremez. 7

8 Sorumluluk (2) Hava aracının kiraya verilmiş olması halinde, aşağıdaki durumlardan birinin sağlanması şartıyla, hava aracı işleticisinin sorumlulukları kiracıya devredilir. Kiracının tescil sertifikasında belirtilmesi, Kira sözleşmesinde ayrıntılı olarak yer alması. (3) Bakımı uygulayan her bir gerçek veya tüzel kişi, uyguladığı bakım işlemlerinden müteselsilen sorumludur. (4) Uçuş öncesi kontrolünün uygun bir şekilde yerine getirilmesinden ticari hava taşımacılığı yapılmadığı durumda sorumlu kaptan pilot ve ticari hava taşımacılığı durumunda işletmeci sorumludur. Olay bildirimi Sorumlu olan her bir gerçek veya tüzel kişi, hava aracında veya herhangi bir komponentte tespit edilen ve uçuş emniyetini tehlikeye düşüren olay veya durumları, Genel Müdürlüğe, tip tasarımı veya ilave tip tasarımından sorumlu kuruluşa rapor eder. Raporların en kısa sürede iletilmesi esastır. Bu süre ilgili olduğu durumun saptanmasından itibaren 72 saati aşamaz. Bakım ile ilgili olarak, uçuş emniyetini tehlikeye atan bir durumun bildirimi normalde aşağıdakiler ile sınırlıdır: Hava aracının veya komponentin planlanmış bakımı sırasında tespit edilen ciddi çatlaklar, kalıcı deformasyon, yapının yanması veya ciddi korozyonu vb., Planlanmış test işlemleri/deneme sırasında herhangi bir acil durum sisteminin bozulması. Sürekli uçuşa elverişlilik (1) Bir hava aracının sürekli uçuşa elverişliliği ile operasyonel ve acil durum ekipmanlarının kullanılabilirliğini sağlamak için aşağıdaki hususlar yerine getirilir: a) Uçuş öncesi kontrollerinin yapılması, b) Büyük hava araçları veya ticari hava taşımacılığında kullanılan hava araçları için, söz konusu hava aracı tipinde geçerli asgari teçhizat listesi (MEL) ve konfigürasyon sapma listesi (CDL) göz önünde bulundurularak, emniyetli operasyona etki eden her bir arıza veya hasarın onaylı veriler doğrultusunda giderilmesi, c) Hava aracının tüm bakımlarının Genel Müdürlük tarafından 8 inci maddeye göre onaylanan hava aracı bakım programına uygun olarak gerçekleştirilmesi, ç) Büyük hava araçları veya ticari hava taşımacılığında kullanılan hava araçları için, 8 inci maddeye göre onaylı hava aracı bakım programının etkinliğinin analizinin yapılması, Sürekli uçuşa elverişlilik d) Aşağıdakilerden uygulanabilir olanların yerine getirilmesi; 1. Uçuşa elverişlilik direktifi, 2. Sürekli uçuşa elverişliliği etkileyen operasyonel direktif, 3. EASA/Genel Müdürlük tarafından yayınlanmış sürekli uçuşa elverişlilik gereklilikleri, 4. Bir emniyet sorununa istinaden Genel Müdürlük tarafından ivedilikle uygulanmak için yayınlanan usul ve esaslar. e) Modifikasyon ve tamirlerin onaylı verilere göre uygulanması, f) Zorunlu olmayan modifikasyonlar ve/veya kontroller ile ilgili olarak, büyük hava araçları veya ticari hava taşımacılığında kullanılan hava araçları için bir uygulama politikasının oluşturulması, g) Hava aracı için gerekli görülmesi durumunda kontrol uçuşlarının yapılması. Uçuşa elverişlilik direktifleri (1) Genel Müdürlük tarafından yayımlanmış olan veya zorunlu tutulan, ilgili hava aracı/komponentini kapsayan her bir uçuşa elverişlilik direktifi, ilgili direktifin gerekliliklerine göre uygulanır. (2) Uçuşa elverişlilik direktifleri Genel Müdürlük tarafından onaylanmış olan veya kabul edilen AMOC gerekliliklerine göre de uygulanabilir. Sürekli uçuşa elverişlilik kayıt sistemi (1) Hava aracı ve hava aracına takılan komponentlere ait sürekli uçuşa elverişlilik kayıtları, Genel Müdürlük tarafından belirtilen usul ve sürelere göre hava aracı işleticisi ve SYK tarafından kaydedilir, güncellenir, muhafaza edilir. (2) 5 inci madde kapsamında, sürekli uçuşa elverişlilikten sorumlu yönetici, sürekli uçuşa elverişlilik kayıtlarını kontrol eder ve talep edilmesi halinde söz konusu kayıtları Genel Müdürlüğe sunar. Bakım verileri Modifikasyonlar ve tamirler de dahil olmak üzere bakım uygulamalarında, hava aracı bakımını uygulayan gerçek veya tüzel kişi, sadece ilgili hava aracının komponentini kapsayan geçerli bakım verilerine erişim imkanına sahip olmak ve bu verileri kullanmak zorundadır. Bakımın uygulanması Tüm bakım faaliyetleri yetkin personel tarafından, 14 üncü maddede belirtilen metodlar, teknikler, standartlar ve talimatlar takip edilerek, uygun alet, ekipman ve malzeme kullanılarak her türlü çevresel kısıtlama dahilinde ve gerektiğinde Genel Müdürlükçe nitelikleri belirlenen uygun tesislerde uygulanır. 8

9 Komponentlerin kullanımı (1) SHY-21/EASA Part-21 e uygun şekilde üretilerek SHGM Form 1 veya eşdeğer bir başka dokümana sahip olan veya 18 inci maddeye uygun şekilde bakım uygulanıp SHGM Form 1 veya eşdeğer bir başka doküman düzenlenmiş komponentler dışında hiçbir komponent, SHY- 145 veya altıncı bölümde aksi belirtildiği durumlar haricinde hava aracına takılamaz. (2) Bir komponentin bir hava aracına takılması öncesinde, söz konusu kişi veya onaylı bakım kuruluşu, farklı modifikasyon ve/veya uçuşa elverişlilik direktifi konfigürasyonlarının geçerli olabileceği durumlarda bahse konu komponentin takılmaya uygun olmasından sorumludur. (3) Standart parçalar, ham madde ve sarf malzemeler hava aracında veya komponentte Genel Müdürlük tarafından belirlenen usuller haricinde kullanılamaz. Komponentlerin kullanımı SHGM Form 1'in amacı, komponentlerin imalat çıkışını gerçekleştirmek ve Genel Müdürlük onayı kapsamında bu tür komponentler üzerinde yapılan bakım işlemlerinin sonrasında bakımdan çıkış işlemini sertifikalandırmak ve bir hava aracından/komponentten sökülmüş komponentlerin başka bir hava aracına/komponente takılmasına olanak vermektir. Komponentlerin kullanımı Standart parçalar: Tasarım, imalat, test ve kabul kriterleri ile standart tanımlama bilgisi gerekliliklerini içeren kurulu bir sektör, kurum, yetkili otorite veya diğer resmi mevzuatlar ile tam uygunluk dahilinde imal edilen parçalar Sarf malzeme; yağlar, yapıştırıcılar (cements), karışımlar, boyalar, kimyasal boyalar ve sızdırmazlık malzemeleri (bostik), vb. gibi, sadece bir seferliğine kullanılan her tür malzemedir. Ham madde; metaller, plastikler, ahşap, kumaş, vb. gibi, hava aracı komponentinin parçası haline getirmek için çalışma gerektiren her tür malzemedir Komponentlerin bakımı Komponentlerin bakımı altıncı bölüme veya EASA Part-M Alt paragraf F ye göre yetkilendirilmiş bakım kuruluşları veya onaylı bakım kuruluşları tarafından gerçekleştirilir. Bir hava aracından komponent sökülmesi ve bir hava aracına komponent takılması işlemleri komponent bakımı değil hava aracı bakımı olarak kabul edilmelidir. Hizmet ömrü sınırlı komponentler (1) Takılmış ömürlü komponentler için, 20 nci maddenin üçüncü fıkrası kapsamında belirtilenler hariç olmak üzere, onaylanmış bakım programında ve uçuşa elverişlilik direktiflerinde belirtilen onaylanmış hizmet ömrü sınırı aşılamaz. (2) Onaylanmış hizmet ömrü, uygunluğuna göre takvim zamanı, uçuş saati, iniş-kalkış adedi cinsinden ifade edilir. (3) Onaylanmış hizmet ömrü dolan komponentler bakım için, sınırlı hizmet ömrüne sahip komponentler ise bir daha kullanılmamak üzere hava aracından sökülür. Gayri faal komponentlerin kontrolü Aşağıdaki şartlardan herhangi biri oluştuğunda komponent gayri faal sayılır: a) Hizmet ömrünün bakım programında tanımlandığı şekilde sona ermesi, b) Genel Müdürlük tarafından uygulanması zorunlu tutulan geçerli uçuşa elverişlilik direktifleri ve diğer sürekli uçuşa elverişlilik gereklilikleri ile uygunsuzluk hali, c) Uçuşa elverişlilik durumunu veya hava aracına takılmaya uygunluğu belirlemek üzere gerekli olan bilgilerin mevcut olmaması, ç) Hasarlara veya arızalara ilişkin belirtiler bulunması, d) Kazaya veya faal durumuna tesir etmesi olası olan bir olaya karışmış olması. Gayri faal komponentler, bu tür komponentin gelecekteki durumuna ilişkin bir karar alınıncaya kadar, onaylı bakım kuruluşunun kontrolü altında bulundurulur ve emniyetli bir mahalde ayrı muhafaza edilir. 9

10 Gayri faal komponentlerin kontrolü Hizmet ömürlerini doldurmuş olan veya tamir edilemez bir hasar veya arıza içeren komponentler, kurtarılamaz olarak sınıflandırılır ve bu komponentlerin, ömür sınırları uzatılmadığı veya tamir çözümü onaylanmadığı sürece komponent tedarik sistemine tekrar girmelerine izin verilmez. kurtarılamaz komponentler ile ilgili olarak, SHY-M kapsamında sorumlu olan her kişi veya kuruluş; 1) bu tür komponenti ilgili paragrafta belirtilen mahalde muhafaza edilmesine, 2) bu tür komponente ilişkin sorumluluktan feragat edilmesi öncesinde söz konusu komponentin ekonomik olarak düzeltilemez veya tamir edilemez olduğunu tespit ederek söz konusu komponentin kullanılamayacak şekilde kal edilmesini sağlar. Gayri faal komponentlerin kontrolü Yukarıdaki paragrafa bakılmaksızın, SHY-M kapsamında sorumlu olan kişi veya kuruluş kurtarılamaz olarak sınıflandırılmış komponentlere ilişkin sorumluluğunu herhangi bir tahribat yapılmadan eğitim veya araştırma amaçlı olarak bir kuruluşa devredebilir. Komponentin gayri faal durumu; komponenti tanımlayan bilgiler ve yapılması gereken işlemleri belirten her tür bilgi ile birlikte bir etiket üzerinde açık bir şekilde belirtilmelidir. Gayri faal komponentlerin kontrolü Aşağıdaki komponentler kurtarılamaz olarak sınıflandırılmalıdır: (a) Gözle görülür ya da görülemez, tamiri mümkün olmayan arızalara sahip olan komponentler; (b) Tasarım gerekliliklerine uymayan ve söz konusu gerekliliklere uygun hale getirilemeyecek komponentler; (c) Kabul edilemez modifikasyona veya geri döndürülmesi mümkün olmayan işleme tabi tutulmuş komponentler; (d) Onaylanmış ömür sınırı olup, bu onaylanmış ömür sınırlarına ulaşmış veya bunları aşmış olan veya eksik veya kayıp kayıtları olan parçalar; (e) Aşırı güce, ısıya veya elverişsiz ortama maruz kalmış olması sebebiye uçuşa elverişli duruma geri getirilemeyen komponentler; (f) Geçerli bir uçuşa elverişlilik direktifine uygunluğun yerine getirilemediği komponentler; (g) Sürekli uçuşa elverişlilik kayıtlarının ve/veya imalatçıya izlenebilirliğin temin edilemediği komponentler. Gayri faal komponentlerin kontrolü Ellerinde hava aracı komponentleri bulunan kuruluşların, kurtarılamaz komponentleri ellerinden çıkarmak için başvurdukları yaygın uygulama bu komponentlerin satılması, ıskartaya çıkarılması veya devredilmesidir. Bazı durumlarda, bu komponentler tekrar satışa sunulmuş veya havacılık sektöründe faal parça envanterlerinde tekrar ortaya çıkmıştır. Komponentlerin durumunun yanlış beyan edilmesi ve bu komponentleri hizmete elverişli olarak göstermek için gerçekleştirilen uygulamalar, kurtarılamaz uygunsuz komponentlerin kullanımına sebebiyet vermiştir. Gayri faal komponentlerin kontrolü Bu sebepten dolayı, kurtarılamaz hava aracı komponentlerini elden çıkaran kuruluşların söz konusu komponentlerin daha sonradan yalan beyana konu olabileceklerini ve hizmete elverişli komponentler olarak satılabileceklerine yönelik ihtimali göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Kurtarılamaz komponentlerin, hizmete tekrar sokulmalarına olanak vermeyecek bir şekilde elden çıkarılmalarına dikkat ve özen gösterilmesi gerekmektedir. Gayri faal komponentlerin kontrolü Kullanılamaz şekilde tahrip etme, aşağıdaki prosedürlerin biri veya bunların kombinasyonu ile yerine getirilebilir: (a) Taşlama, (b) Yakma, (c) Önemli bir aksamın veya diğer dahili özelliğin sökülmesi, (d) Parçaların kalıcı olarak tahrip edilmesi, (e) Pürmüz veya testere ile delik açılması, (f) Eritme, (g) Testere ile pek çok küçük parçalara ayırma, (h) Duruma bağlı olmak kaydıyla Genel Müdürlük veya EASA tarafından kabul edilen herhangi bir diğer yöntem. 10

11 SYK (Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetim Kurulu) SYK) ı SHY-M in yedinci bölümünde, bir kuruluş tarafından hava araçlarının sürekli uçuşa elverişliliğinin yönetimi için onaylanmaya hak kazanılması veya sahip olduğu onayın sürekliliğinin sağlanması için karşılanması gereken şartlar belirlenir. SYK başvurusu SYK onayının verilmesine ve değişikliğine yönelik başvuru, Genel Müdürlük tarafından belirlenmiş yöntem ve Form 2M ile yapılır. SYK (Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetim Kurulu) Ticari hava taşımacılığı için, Genel Müdürlüğe, işletmenin sertifikasına yönelik ilk başvuru ile birlikte onay için ve varsa başvurulan her varyasyon için ve işletilecek her bir hava aracı tipi için aşağıdakiler temin edilmelidir: 1. Sürekli uçuşa elverişlilik yönetimi el kitabı; 2. İşletmenin hava aracı bakım programları; 3. Hava aracı teknik kayıt defteri (log); 4. Varsa, işletme ve SHY-145/EASA Part 145 onaylı bakım kuruluşu arasındaki bakım anlaşmalarına ilişkin teknik spesifikasyonlar. SYK (Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetim Kurulu) Sürekli uçuşa elverişlilik el kitabı (SEK) SYK, aşağıdakileri içeren bir SEK hazırlamalıdır: 1. Kuruluşun daima SHY-M ve SEK doğrultusunda çalışacağını teyit etmek üzere sorumlu yönetici tarafından imzalanmış bir beyan, 2. Kuruluşun iş kapsamı, 3. İlgili maddelerde belirtilen kişinin (kişilerin) unvanı (unvanları) ve adı soyadı (adları ve soyadları), 4. İlgili maddelerde belirtilen tüm kişiler arasındaki sorumluluk ilişkililerini gösteren organizasyon şeması, 5. Gerektiğinde, İlgili madde doğrultusunda uçuş izni yayımlamak üzere yetkilendirilmiş personeli belirten, İlgili madde kapsamındaki uçuşa elverişlilik personelinin listesi, SYK (Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetim Kurulu) Sürekli uçuşa elverişlilik el kitabı (SEK) SYK, aşağıdakileri içeren bir SEK hazırlamalıdır: 6. Tesislerin genel tanımı ve mahalleri, 7. SYK in SHY-M e uygunluğu nasıl sağlayacağını gösteren prosedürler, 8. SEK revizyon prosedürleri ve 9. Onaylı hava aracı bakım programları listesi veya ticari hava taşımacılığında kullanılmayan hava aracı için "jenerik" ve "temel" bakım programlarının listesi. SYK (Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetim Kurulu) Personel Gereklilikleri İlgili paragraflar kapsamında tayin edilen kişi veya kişiler grubu; Havacılık emniyet standartlarının ve emniyetli operasyonel uygulamaların yerine getirilmesinde pratik deneyime ve uzmanlığa sahip olmalı; Aşağıdakilere ilişkin kapsamlı bir bilgiye sahip olmalı; Operasyonal gerekliliklerin ve prosedürlerin ilgili kısımlarına; Geçerli ise, AOC sahibinin İşletme Gerekliliklerine; Geçerli ise, AOC sahiplerinin İşletme El Kitabının ilgili kısımlarının içeriğine ve ihtiyacı olan bölümlerine; Kalite sistemlerine ilişkin bilgi; En az iki yılı havacılık sektöründe uygun bir pozisyonda olmak üzere, beş yıllık ilgili iş tecrübesine sahip olmalı; SYK (Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetim Kurulu) Personel Gereklilikleri İlgili paragraflar kapsamında tayin edilen kişi veya kişiler grubu; Uygun mühendislik diploması veya Genel Müdürlük tarafından kabul gören uygun eğitimi tamamlamış hava aracı bakım teknisyeni; "uygun mühendislik diploması", hava araçlarının/hava aracı komponentlerinin bakımı ve sürekli uçuşa elverişliliği ile ilgili olan uçak, uzay, havacılık, makine, elektrik, elektronik, aviyonik veya diğer eğitim programları kapsamındaki diploma anlamına gelmektedir. Kuruluşun SEK i hakkında kapsamlı bilgi sahibi olunması; Resmi bir eğitim ile elde edilmiş ilgili örnek hava aracına ait bilgi Bakım metotları hakkında bilgi sahibi olmak. Geçerli mevzuata ilişkin bilgi sahibi olmak. 11

12 Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme Personeli Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme Personeli SYK nin, uçuşa elverişlilik gözden geçirme faaliyetlerini gerçekleştirmek ve gerektiğinde uçuş izni düzenlemek üzere onay alabilmesi için ve uçuşa elverişlilik gözden geçirme sertifikalarını veya tavsiyelerini düzenlemek ve gerektiğinde, IR M.A.711 (c) paragrafı (SYK nın Yetkileri) doğrultusunda uçuş izni düzenlemek üzere uygun uçuşa elverişlilik gözden geçirme personeline sahip olması gerekmektedir. (1) Balonlar hariç olmak üzere, ticari hava taşımacılığında kullanılan tüm hava araçları ve azami kalkış kütlesi (MTOM) kg üzerindeki tüm hava araçları için, bu personel aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır: (a) sürekli uçuşa elverişlilik konusunda en az beş yıllık deneyim; (b) SHY-66 lisansına veya havacılık ile ilgili lisans diplomasına veya bunların ulusal eşdeğerine; (c) resmi havacılık bakımı eğitimi; (d) onaylı kuruluş bünyesinde uygun sorumluluklara sahip olan bir pozisyon ve (e) (a) dan (d) ye kadar bakılmaksızın, (a)1(b) paragrafı kapsamında ortaya konmakta olan şartların yerine, (a)1(a) paragrafında istenen tecrübeye ilaveten sürekli uçuşa elverişlilikte beş yıllık tecrübe kabul edilebilir. Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme Personeli (2) Balonlar ve ticari hava taşımacılığında kullanılmayan azami kalkış kütlesi (MTOM) kg ve altında olan hava araçları için de söz konusu personel aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır: (a) sürekli uçuşa elverişlilikte en az üç yıllık deneyim, (b) SHY-66 lisansına veya havacılık ile ilgili lisans diplomasına veya bunların ulusal eşdeğerine, (c) uygun havacılık bakımı eğitimi ve (d) onaylı kuruluş bünyesinde uygun sorumluluklara sahip olan bir pozisyon. (e) (a) dan (d) ye bakılmaksızın, (a)2(b) paragrafı kapsamında ortaya konmakta olan şartların yerine, (a)2(a) paragrafı tarafından gerekli görülmekte olanlara ilaveten sürekli uçuşa elverişlilikte dört yıllık tecrübe kabul edilebilir. Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme Personeli Uçuşa elverişlilik gözden geçirme personeli yetkilendirmesinin geçerliliğini muhafaza etmek için, uçuşa elverişlilik gözden geçirme personeli; Her iki yıllık süre içerisinde en az altı ay boyunca sürekli uçuşa elverişlilik yönetimi faaliyetlerine katılmış veya Son on iki aylık dönem içerisinde en az bir sürekli uçuşa elverişlilik gözden geçirme işlemi gerçekleştirmiş olmalıdır. Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetimi (a) Tüm sürekli uçuşa elverişlilik yönetimi SHY-M in üçüncü bölümünde yer alan hususlar doğrultusunda gerçekleştirilir. (b) Yönetilen her hava aracı için, onaylı SYK; 1. Gerekliyse güvenilirlik programı da dahil olmak üzere, yönetilen hava aracı için bir bakım programı geliştirir ve kontrol eder, 2. İlgili paragraf gereğince dolaylı onay prosedürü kapsamında olmadığı sürece, hava aracı bakım programını ve revizyonlarını Genel Müdürlüğe sunar ve ticari hava taşımacılığından sorumlu olmayan hava aracı işleticisine bu programın bir kopyasını temin eder; 3. Modifikasyon ve tamirlerin onayını yönetir, 4. Tüm bakımların onaylı bakım programı gereğince gerçekleştirildiğinden ve bakım çıkış işlemlerinin SHY-M in sekizinci bölümüne uygun olarak yapıldığından emin olur, Sürekli Uçuşa Elverişlilik Yönetimi 5. Tüm geçerli uçuşa elverişlilik direktiflerinin ve sürekli uçuşa elverişliliğe etki eden operasyonel direktiflerin uygulandığından emin olur, 6. Planlı bakım sırasında tespit edilen tüm arızaların ve uygunsuzlukların uygun bir şekilde onaylı bakım kuruluşu tarafından giderilmesini sağlar, 7. Gerektiğinde hava aracının uygun bir şekilde onaylı bir bakım kuruluşuna teslim edilmesini sağlar; 8. Komponent kontrolünü, planlı bakımları, uçuşa elverişlilik direktiflerinin uygulanmasını, ömürlü parçaların değişim zamanı geldiğinde değiştirilmesini uygun bir şekilde gerçekleştirildiğinden emin olmak üzere koordine eder, 9. Tüm sürekli uçuşa elverişlilik kayıtlarını ve/veya işletmecinin teknik kayıt defterini yönetir ve arşivlenmesini sağlar, 10. Ağırlık ve denge raporunun hava aracının güncel durumunu doğru yansıttığından emin olur. 12

13 Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi a) IR M.A.901 kapsamında (havaaracı uçuşa elverişlilik gözden geçirme işlemi) belirtilen bir hava aracının uçuşa elverişliliğinin gözden geçirilmesine yönelik şartların karşılanması amacıyla, onaylı SYK tarafından aşağıdakilerin yerine getirildiğinden emin olmak üzere gerekli hava aracı doküman ve kayıtlarına gözden geçirme işlemi uygulanır: 1. Gövde, motor ve pervane uçuş saatleri ve ilişkili uçuş sayılarının uygun şekilde kaydedilmiş olması, 2. Uçuş el kitabının hava aracının konfigürasyonu için geçerli olması ve en son güncel durumunu yansıtması, 3. Hava aracı üzerinde gerçekleştirilmesi gereken tüm bakım işlemlerinin, onaylı bakım programı gereğince uygulanmış olması, 4. Bilinen bütün arızaların giderilmiş olması veya mümkün olduğunda kontrollü bir şekilde ileriye yönelik olarak ertelenmesi, 5. Tüm geçerli uçuşa elverişlilik direktiflerinin uygulanmış ve uygun bir şekilde kayıt altına alınmış olması, 6. Hava aracına uygulanmış tüm modifikasyonların ve tamirlerin SHY-21/EASA Part-21 e göre uygun ve kayıt altına alınmış olması, 7. Hava aracına takılmış tüm ömürlü komponentlerin uygun bir şekilde tanımlanmış, kayıt altına alınmış ve onaylı ömür limitlerini aşmamış olması, 8. Tüm bakımların servise verilme işlemlerinin SHY-M e uygun olarak yapılmış olması, 9. Güncel ağırlık ve denge raporunun hava aracının konfigürasyonunu yansıtması ve geçerli olması, Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi 10. Hava aracının EASA veya Genel Müdürlük tarafından yapılacak değerlendirme sonrası denkliği kabul edilen otorite tarafından onaylı tip dizaynının en son revizyonuna uygun olması ve 11. Gerektiğinde, hava aracının, uygun güncel konfigürasyonuna karşılık gelen bir gürültü sertifikasına sahip olması. 12. Belgelenmiş kayıtların kontrollerini yapan gözden geçirme personeli fiziksel incelemeyi kendisi yapmak zorunda değildir. Söz konusu fiziksel işlemi, kendisi ile koordineli olarak başka bir gözden geçirme personeli veya SHY-66 lisansına sahip bir teknisyen yapabilir. Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi (b) Onaylı SYK nın uçuşa elverişlilik gözden geçirme personeli hava aracında fiziki bir inceleme gerçekleştirir. Bu inceleme için, SHY-66 ya göre uygun niteliklere sahip olmayan uçuşa elverişlilik gözden geçirme personeline söz konusu uygun niteliklere sahip olan personel tarafından gerektiğinde yardımcı olunabilir. Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi (c) Hava aracının fiziki incelemesinde, uçuşa elverişlilik gözden geçirme personeli: 1. Tüm gerekli işaretlemeler ve plakaların uygun bir şekilde takıldığından, 2. Hava aracının onaylı uçuş el kitabına uygunluğundan, 3. Hava aracı konfigürasyonunun onaylı dokümantasyona uygunluğundan, 4. İlgili madde gereğince kayda alınmamış hiçbir belirgin arızanın mevcut olmadığından, 5. Hava aracı ile (a) paragrafındaki belgelenmiş kayıtlar arasında hiçbir tutarsızlık tespit edilmediğinden emin olur. Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi (d) IR M.A. 901 (a) paragrafına (Uçuşa elverişlilik gözden geçirme sertifikası hk.) bakılmaksızın, uçuşa elverişlilik gözden geçirme işlemi, fiziksel incelemenin bir bakım faaliyeti sırasında gerçekleştirilmesine olanak vermek amacıyla uçuşa elverişlilik gözden geçirme sürecinin sürekliliğinde herhangi bir ayıp oluşmaksızın, azami 90 gün önceden yapılabilir. 13

14 Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme İşlemi Tam belgelenmiş bir gözden geçirme işlemi, en azından aşağıdaki kategorilerdeki dokümanların kontrol edilmesidir: Tescil evrakları IR M.A.305 e göre hava aracı sürekli uçuşa elverişlilik kayıt sistemi IR M.A.306 ya göre işleticinin teknik kayıt sistemi Geçerli ise, ertelenmiş arızalar, asgari teçhizat listesi ve konfigürasyon sapmalistesi Hava aracının konfigürasyonu ile ilgili olan hava aracı uçuş el kitabı Hava aracı bakım programı Bakım verileri İlgili iş paketleri AD durumu Modifikasyon ve SB durumu Modifikasyon ve tamir onay sayfaları Hizmet ömrü sınırlı komponentlerin listesi İlgili SHGM Form 1 veya eşdeğeri Ağırlık ve denge raporu ve ekipman listesi Hava aracı, motor ve pervane Tip Sertifikası Veri Sayfaları (Data Sheet) SYK nın Yetkileri SHY-M in yedinci bölümü doğrultusunda onaylanmış olan SYK; Ticari hava taşımacılığında kullanılanlar hariç olmak üzere, hava aracının sürekli uçuşa elverişliliğini, SYK onay sertifikası üzerinde listelendiği şekilde yönetebilir, Hem kendi onay sertifikasında hem de kendi işletme ruhsatında listelenmesi durumunda, ticari hava taşımacılığında kullanılan hava araçlarının sürekli uçuşa elverişliliğini yönetebilir, SYK kalite sistemi Onaylı SYK, SHY-M in yedinci bölümünün gerekliliklerini karşılamaya devam etmesini sağlamak amacıyla, hava aracının uçuşa elverişliliğini korumak için gerekli olan prosedürlerin yeterliliğini ve faaliyetlerin bu prosedürlere uygunluğunu takip etmek üzere bir kalite sistemi kurar ve bir kalite yöneticisi atar. SYK onayının sürekli geçerliliği Onay, süresiz olarak düzenlenir ve ilgili şartlara tabi olarak geçerli kılınır. Havaaracı Bakım Çıkış Sertifikası (a) Onaylı bir bakım kuruluşu tarafından gerçekleştirilen hava aracı bakım çıkış işlemleri hariç olmak üzere, bakım çıkış sertifikası SHY-M in sekizinci bölümü doğrultusunda düzenlenir; (b) Tüm bakımların aşağıdaki kişiler tarafından uygun bir şekilde yapıldığına emin olunmadan ve herhangi bir bakımın tamamlanması sonrasında bakım çıkış sertifikası yayımlanmadan hiçbir hava aracı uçuşa verilemez: (1) SHY-M in altıncı bölümü doğrultusunda veya EASA Part-M alt paragraf F ye göre onaylanmış olan bakım kuruluşu adına uygun onaylayıcı personel, (2) Ek-3.7 kapsamında listelenmekte olan hava aracı karmaşık bakım görevleri hariç olmak üzere, SHY-66 kapsamında ortaya konan gerekliliklere uygun olan onaylayıcı personel, (3) IR M.A.803 kapsamında hava aracı sahibi pilot tarafından. Uçuşa Elverişlilik Sertifikası ve Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme Sertifikasının Geçerliliği (a) Uçuşa elverişlilik gözden geçirme sertifikası aşağıdaki durumlarda geçersizdir: 1. Uçuşa elverişlilik gözden geçirme sertifikasının askıya alınması veya iptal edilmesi, 2. Uçuşa elverişlilik sertifikasının askıya alınması veya iptal edilmesi, 3. Söz konusu hava aracının Türkiye Cumhuriyeti hava aracı sicilinde tescilli olmaması, 4. Söz konusu uçuşa elverişlilik sertifikasının bağlı olduğu tip sertifikasının askıya alınması veya iptal edilmesi. 5. Yolcu-koltuk ve 3üncü şahıs mali mesuliyet sigortalarının geçerliliğini yitirmesi, 14

15 Uçuşa Elverişlilik Sertifikası ve Uçuşa Elverişlilik Gözden Geçirme Sertifikasının Geçerliliği (b) Uçuşa elverişlilik sertifikasının geçersiz olması durumunda veya aşağıdaki durumların herhangi birisinin gerçekleşmesi halinde hava aracının uçuş yapmasına izin verilemez: 1. Hava aracının veya söz konusu hava aracına takılı herhangi bir komponentin sürekli uçuşa elverişliliğinin SHY-M gerekliliklerini karşılamaması, 2. Hava aracının, EASA veya Genel Müdürlük tarafından yapılacak değerlendirme sonrası denkliği kabul edilen otorite tarafından onaylı tip dizaynı ile uygun olmaması, 3. Hava aracının gerekli onaylı önlemler alınmadan, onaylı uçuş el kitabının veya uçuşa elverişlilik sertifikasının sınırlamalarının ötesinde işletiliyor olması, 4. Hava aracının, uçuşa elverişliliğine etki eden bir olaya veya kazaya karışmasının akabinde hava aracının uçuşa elverişliliğini sağlamaması halinde, 5. Bir modifikasyonun veya tamirin EASA veya Genel Müdürlük tarafından yapılacak değerlendirme sonrası denkliği kabul edilen otorite tarafından onaylanmadan uygulanması durumunda. Özetlenmiştir; SHT-21 SHT-M Öğr. Gör. Volkan Yavaş volkanyavas.jimdo.com 15