Investigation of Some Hematological and Biochemical Parameters in Pregnancy and Early Puerperium

Transkript

1 e A þ t ý m Investigtion of Some Hemtologicl nd Biochemicl Pmetes in Pegnncy nd Ely Puepeium l n i j i O O i g in Hmilelikte ve Eken Puepeiumd Bzı Hemtolojik ve Biyokimysl Pmetelein Aştıılmsı h c s Re l Hmilelikte Biyokimysl Değişiklikle / Biochemicl Chnges in the Pegnncy Levent Sıyıldız 1, Tun Akdğ 2, Ali Muht Tiftik 2 1 D. Fuk Sükn Doğum ve Çocuk Hstnesi, 2 Biyokimy An Bilim Dlı, Mem Tıp Fkültesi, Kony Ünivesitesi, Kony, Tükiye Bu çlışm yzın Gebelik ve doğum sonsı bzı biyokimysl pmetelein ştıılmsı dlı yüksek lisns tezinden lınmıştı. Özet Amç: Çlışmnın mcı gebelikte ve doğum sonsınd bzı biyokimysl pmetelei ştımktı. Çlışmd hmilelik boyunc he üç de ve doğumdn son 40. günde lökosit (WBC), eitosit (RBC), hemtokit (HCT) hemoglobin (HGB), totl kolesteol, tigliseid, mgnezyum (Mg), klsiyum (C), demi (Fe), totl demi bğlm kpsitesi (TIBC) değeleinin incelenmesi mçlndı. Geeç ve Yöntem: Çlışm D. Fuk Sükn Doğum ve Çocuk Hstnesi gebe polikliniğine bşvun yşlı sınd gönüllü metbolik hstlığı olmyn toplm toplm 20 hmile kdın üzeinde geçekleştiildi. Çlışmy ktıln 20 hmileden doğum öncesi 3 Timeste ve doğumdn son 40. gün kn öneklei lınk seum WBC, RBC, HCT, HGB ve Fe, TIBC, C, Mg, tigliseid, totl kolesteol kn düzeylei çlışıldı. Bulgul: RBC, HGB ve HCT seviyeleinde 2. de önemli bi zlmnın olduğu tespit edildi (p<0,01). Son de hmileliğin bşlngıcındki seviyeye ykın bi düzeye tek ulşıldığı ve doğumdn son RBC ve HGB seviyeleinde 1. e göe önemli bi yükselmenin olduğu tespit edildi (p<0,01). HCT düzeyinin hmileliğin bşlngıcındki düzeyinde olduğu göüldü. TIBC düzeyinde 2. de bi tış olduğu, 3. ve doğum sonsınd ise düşmenin devm ettiği ve hmilelik sonsınd en düşük düzeye indiği göüldü. Fe, TIBC, C ve Mg seviyeleinde hmilelik boyunc bi zlm göülüken doğumdn son ise C ve Mg seviyeleinin hmileliğin bşlngıcın göe ttığı, Fe düzeyinin ise isttistiksel olk önemli bi tış göstemesine ğmen hmileliğin bşlngıcın kıysl düşük düzeyde kldığı tespit edildi (P<0,05). Hmileliğin bşlngıcındn itiben doğum kd tigliseid, totl kolesteol ve WBC düzeyleinde isttistiksel çıdn önemli tışl izlendi (P<0,01). Doğumdn son WBC syısınd isttiksel olk önemli bi zlmnın meydn geldiği; tigliseid, totl kolestol seviyeleinde ise hmilelik boyunc meydn gelen tış ğmen doğum sonsınd isttistiksel çıdn önemli bi zlmnın olduğu tespit edildi (P<0,01). Sonuç: Gebelik boyunc meydn gelen metbolik değişiklikle nnenin ve fetusun sğlığını etkilediği göülmektedi. Bu pmetelein hmilelik öncesinden bşlmk üzee hmilelik sısınd d ştıılıp utin olk incelenmesi, tkip edilmesi ve yetesizliklein önlenmesi hem sğlıklı bi hmilelik dönemi geçiilmesi hem de fetusun noml gelişimi çısındn oldukç önemlidi. Anht Kelimele Hmilelik; Tigliseid; Kolesteol; Lökosit; Eitosit Abstct Aim nd Mteil nd Method: The im of the study ws investigte some biochemicl pmetes in pegnncy nd fte bith. In this study, we detemined the levels of seum Fe, TIBC, C, Mg, tiglyceide, totl cholesteol, nd whole blood WBC, RBC, HCT, HGB in twenty pegnnt women whose ge nges wee y. The smples wee collected befoe the bith fo thee times (duing thee ) nd fte the foty dys of bith fo only once. Results: Ou findings show tht levels of tiglyceide, totl cholesteol nd RBC sttisticlly incesed ( p<0.01) in pegnnt women fom the fist to the bith. Levels of RBC sttisticlly (p<0.01) decesed moe in the foth dy fte the bith thn the fist of pegnncy. Although we detemined sttisclly impotnt low levels of tiglyceide, totl cholesteol fte the bith, we lso concluded tht those low levels wee highe thn those t the beginning of pegnncy. Although ou findings showed sttisticlly impotnt low levels of Fe, TIBC, C nd Mg since the fist duing pegnncy, C nd Mg levels incesed moe in the foth dy fte bith thn those t the beginning of pegnncy. Futhemoe, Fe levels showed n impotnt incese (p<0.05) but did not ech the levels tht wee t the beginning of pegnncy. In the second n incese nd in the thid, in the foth dy of the bith deceses in TIBC levels wee detemined. At the end of the pegnncy, the lowest levels of TIBC wee detemined. We concluded sttisticlly impotnt (p<0.01) low levels of RBC, HGB nd HCT in the second. Howeve, it eched the levels tht wee t the beginning of pegnncy in the thid. Whees the levels of RBC nd HGB in the foth dy of the bith wee highe thn (p<0.01) those t the fist, hemtocit levels wee simil to the level tht wee t the beginning of pegnncy. Discussion: Metbolic chnge tht occu duing pegnncy ffect the helth of both mothe nd fetus. Befoe nd duing pegnncy outine investigtion nd monitoing of the biochemicl pmetes will be impotnt fo pevention of deficiency fo the helthy pegnncy nd fetus. Keywods Pegnncy; Tiglyceide; Cholesteol; Leukocyte; Eythocyte DOI: /JCAM.922 Received: Accepted: Pinted: J Clin Anl Med 2013;4(2): Coesponding Autho: Levent Sıyıldız, D. Fuk Sukn Doğum ve Çocuk Hstnesi, Kony, Tükiye. GSM: E-Mil: leventsiyildiz@hotmil.com Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine Jounl of Clinicl nd Anlyticl Medicine 1 99

2 Hmilelikte Biyokimysl Değişiklikle / Biochemicl Chnges in the Pegnncy Giiş Sğlıklı gebelik süesince kn kompozisyonund beligin fizyolojik değişiklikle meydn geli. Bu değişiklikle nne ve bebek sğlığı için en uygun otmın sğlnmsı ve doğumd knml gibi olsı gelişmelee kşı bi tedbi olk lgılnbili. Bu sebeple kn plzm kısmınd %32 38 onınd ve RBC kısmınd, özellikle demi içeiğine bğlı olmk üzee %18 25 onınd tış olmktdı. Gebe klmdn önce Fe depolının z olmsı gebelik esnsınd tn geeksinim Fe yetmezliğinin bşlıc nedenleinden biidi. Seum Fe nin % 60 μg ltın düşmesi, Fe stüsyonunun %10 dn z olmsı, peifeik yymd hipokomi sptnmsı ve otlm HGB konsntsyonunun %30 un ltın düşmesi, kemik iliğinde depo demiinin yok olmsı gibi nedenle bşlıc tnı kiteleini oluştumktdı [1]. Gebeliğin 6. hftsındn itiben plzm volümü WBC kitlesine göe onsız bi şekilde tmkt, mksimum düzeye eişmektedi. Bu nedenle dilüsyonel nemi oluşmktdı. Anck dilüsyonel nemide HGB değei %10 un ltın düşmez. He ne kd gebelikte dilüsyonel nemi söz konusu ise de bu plzm hcminin WBC hüce hcmine nzn dh çok tmsının sonucudu. Bu süeçte vücuttki toplm sıvı miktınd ve intsellüle sıvı miktınd yvşç bi tış meydn gelmektedi [1,2]. Hmilelik boyunc lınn ve ihtiyç duyuln gıdl sınd uygun mddele mevcut değilse, gebelikte bzı nomlile meydn gelebili. Bu noml duuml, dh ziyde C, P, Fe ve vitmin noksnlıklın bğlı olk gelişi. Gebeliğin bşlngıcınd nnede mevcut oln ve HGB dışınd kln Fe deposu yklşık olk l00 mg civınddı. Bu nedenle lınn gıdld Fe mevcut değilse nemi gelişimi söz konusu olbili [3]. Gebelik süesince sğlnn metbolik denge, nnenin yşmı ile bebe fetusun büyüme ve gelişiminin de devmını sğlmy yönelik olk bzı değişiklikle göstemektedi. Glukoz hızlndıılmış diffüzyonl, minositle ise ktif tnspotl plsentdn fetus geçmektedi. Noml bi insnd 2,5 mg/dl oln glukoz tüketimi fetust 6 mg/dl kddı. Anneden fetus doğu oln bu süekli nkil nedeniyle nnenin plzm glukozu, ynı kilodki gebe olmyn bi kdındn yklşık mg/dl dh düşüktü. Aminosit düzeyinde de benze şekilde bi düşüş gözlenmektedi [4,5]. Gebeliğin ilk yısınd gıd lımını tkiben vücutt yğ depolı tken, gestsyonun son dönemleinde özellikle uzyn çlık hlleinde bu depolnmış oln yğ kitlesinin yıkılmsı ğılık kznmktdı. Atmış bi nbolizm ile hızlnmış bi ktbolizm sınd oluşn bu denge ilk kez Dnniel ve k tfındn tnımlnmıştı [6]. Gebelik boyunc bzı kn değeleinde meydn gelen değişimlein incelenmesi ve değelendiilmesi ştıml konu olmktdı. Bu değişimle ştıılk nnenin hmilelik dönemi ile bebeğin sğlıklı gelişimine ktkıd bulunmy fıst tnıyck veilein elde edilmesini sğlybili. Çlışmd hmilelik boyunc he üç de ve doğumdn sonki 40. günde WBC, HGB, HCT, RBC, FE, TIBC, totl kolesteol, tigliseid, Mg ve C, değeleinin incelenmesi mçlnmıştı. Geeç ve Yöntem Çlışm D. Fuk Sükn Doğum ve Çocuk Hstnesi gebe polikliniğine bşvun yşlı sınd gönüllü, metbolik hstlığı olmyn, ilç kullnmyn toplm 20 hmile kdın üzeinde geçekleştiildi. Çlışmy ktıln 20 hmile ktılımcıdn doğum öncesi 3 def ( 3 ) ve doğumdn 40 gün son 1 def olmk üzee toplm döt kez kn öneklei lındı. Yöntem Çlışm gubund ye ln hmileleden 6 cc kn öneği lındı. 6 cc knın 2 cc si tm kn nlizinde kullnılmk üzee EDTA lı tüplee lındı. Vkumlu jelli kn lm tüpleine biyokimy tetkiklei için 4 cc kn öneği ktıldı pm de 10 dkik sntifüj edildi ve seumlı yıldı. WBC, RBC, HGB, HCT ktlog no:d1065 Stomtolyse-4DS FFS-800A mk test kitlei kullnılk Cymex XE 2100 oto nlizöünde hemogm ölçümlei ypıldı. Tigliseid ktlog no:641675, totl kolesteol ktlog no:645487, Mg ktlog no:644766, C ktlog no:649320, Fe ktlog no:646804, TIBC ktlog no:65031 Cobs integ c systems mk test kitlei kullnılk Cobs C-501 oto nlizöünde biyokimysl ölçümle geçekleştiildi. İsttiksel nliz İsttistiki nlizle Minitb fo Windows İsttistik Pket pogmı kullnılk ypıldı. Sonuçl otlm stndt ht ( olk değelendiildi. Smple Pied t testi kullnılıken P<0.05 nlmlılık düzeyi olk kbul edildi. Bulgul RBC, HGB ve HCT seviyeleinde 2. de önemli bi zlm meydn geldiği göüldü (P<0,01). Son de hmileliğin bşlngıcındki seviyeye ykın bi düzeye tek gelindiği ve doğumdn son RBC ve HGB seviyeleinde 1. e göe önemli bi yükselme olduğu tespit edildi (P<0,01). HCT düzeyinin hmileliğin bşlngıcındki düzeyiyle ynı olduğu izlendi. Fe, TIBC, C ve Mg seviyeleinde hmilelik dönemi boyunc bi düşmenin meydn geldiği göüldü. Doğumdn son ise C ve Mg seviyeleinin hmileliğin bşlngıcın nzn ttığı, Fe düzeyinin isttistiksel nlmd önemli yükseliş göstemesine ğmen hmileliğin bşlngıcın nzn düşük olduğu izlenmişti (p<0,05). TIBC düzeyinde 2. de bi tış olduğu, 3. ve doğum sonsınd ise düşmenin devm ettiği ve hmilelik sonsınd en düşük düzeye indiği gözlendi. Hmileliğin bşlngıcındn itiben doğum kd tigliseid, totl kolesteol ve WBC düzeyleinde isttistiksel çıdn önemli yükselmele olduğu gözlendi (P<0,01). Doğumdn son WBC syısınd isttiksel olk önemli bi zlmnın meydn geldiği; tigliseid, totl kolestol seviyeleinde ise hmilelik süecinde meydn gelen tışl kşılştııldığınd isttistiksel çıdn önemli düşüşlein olduğu tespit edildi (P<0,01). Tblo 1 ve 2 de göüldüğü gibi gebelein kn değeleinde ypıln hemogm ölçümleinde RBC syısınd 1-2, 1-3 sı dönemde önemli deecede zlm (P<0,01); 2-DS (doğum sonsı dönem), 3-DS, 1-DS, 2-3 sınd ise önemli deecede yükselme meydn gelmektedi (P<0,01, P<0,01, P<0,01, P<0,01). HGB miktınd dönemle sı kşılştımld 1-2 sı dönemde önemli deecede zlm oluken (P<0,01), 1-3 sı dönemdeki oluşn zlmnın isttistiksel olk önem tşımdığı göülmektedi (P> 0,05). 1-DS, 2-3, 2-DS, 3-DS sı dönemlede önemli deecede HGB miktınd bi tış olduğu izlenmektedi (P<0,01, P<0,01, P<0,01, P<0,01). HCT düzeyinde 1-2, 1-3 sı dönemlede isttistiksel önemi 2100 Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine

3 Hmilelikte Biyokimysl Değişiklikle / Biochemicl Chnges in the Pegnncy oln bi zlm oluken (P<0,01, P<0,01) 2-3, 2-DS, 3-DS sı dönemlede önemli deecede yükselmenin olduğu göülmektedi (P<0,01, P<0,01, P<0,01). 1-DS sı dönemde ise hmilelein HCT değeleinde meydn gelen yükseliş isttistiksel önem tşımmktdı (P>0,05). WBC syısınd 1-2, 1-3, 2-3 sı dönemlede önemli deecede bi tış (P<0,01, P<0,01, P<0,05), 2-DS, 3-DS, 1-DS sı dönemde ise önemli deecede zlm meydn gelmektedi (P<0,01, P<0,01, P<0,01). Fe miktınd 1-2, 1-3, 2-3 sı dönemlede önemli deecede zlm oluken(p<0,01, P<0,01, P<0,01), 1-DS sı dönemlede elde edilen veiledeki zlm isttistiksel olk önem tşımmktdı (P>0,05). 2-DS, 3-DS sı dönemledeki kydedilen Fe miktındki yükselişin önemli deecede olduğu göülmektedi (P<0,01, P<0,01). TIBC değei, 1-2 sı dönemindeki tış göstemekte ise de bu yükselmenin isttistiksel önemi yoktu (P>0,05). 1-DS sı dönem ise önemli deecede düşme meydn gelmektedi (P<0,05). 1-3, 2-3, 3-DS sı dönemlede meydn gelen zlmnın isttistiksel önemi yoktu(p>0,05,p>0,05,p>0,05). Tigliseid miktınd 1-2, 1-3, 1-DS, 2-3 sı dönemlede önemli deecede yükselme meydn geliken (P<0,01, P<0,01, P<0,01, P<0,01), 2-DS, 3-DS sı dönemlede önemli deecede zlmnın olduğu göülmüştü (P<0,05, P<0,01). Totl kolesteol miktınd 1-2, 1-3, 1-DS, 2-3 sındki dönemleinde isttistiksel olk önemli deecede tış oluken (p<0,01, P<0,001, P<0,01, P<0,01), 2-DS, 3-DS sı dönemde ise önemli deecede bi zlmnın meydn geldiği izlenmektedi (P<0,05, P<0,01). Mg değei 1-2, 1-3 sı dönemleinde önemli deecede zlıken (P<0,05, P<0,01), 1-DS, 2-3 sı dönemleindeki eksilmenin (P>0,05, P>0,05) isttistiksel olk bi önemi yoktu (P>0,05). C değei 1-3 sı dönemde önemli deecede zlıken (P<0,01); 1-2, 2-3 sı dönemlede meydn gelen bu zlm isttistiksel çıdn önem tşımmktdı (P>0,05,P>0,05). 3-DS sı dönemde meydn gelen C miktındki yükseliş önemli olmsın ğmen (P<0,01), 2-DS, 1-DS sı dönemde meydn gelen yükselmenin ise isttistiksel olk önemli olmdığı tespit edildi (P>0,05). Ttışm Gebelik sısınd ilk hemodinmik değişiklik klp hızındki tışl kendini göstei. Bu duum 2 il 5 hft sınd bşl ve 3. e kd devm ede. Klp tışındki tışın oty çıkmsındn son ise tım volümünde de beligin tış dikkti çeke [7]. Kdiyovsküle sistemde ise gebelik süesince gebelik öncesi döneme göe hemodinmik olk şu değişiklikle izlenmektedi. Kdiyk output t ( %30-50), tım volümünde (%27), otlm kn bsıncı değeleinde tış dikkti çekmektedi. Sistemik vsküle diençte (%21), pulmone vsküle diençte (%34) ve kolloid onkotik bsınçt (mm/hg) ise dmtik bi düşüş sptnmktdı [8,9,10,11]. Ypıln biçok çlışm sonucund yüksek HGB değeleinde de düşük HGB değeleinde olduğu gibi peintl ölüm, eken doğum ve düşük doğum ğılığı tehlikesinin ttığı öneilmektedi. Nhum ve k [12] yptıklı çlışmd doğum ğılığı ile nneye it HGB konsntsyonu sınd negtif bi koelsyon olduğunu bulmuşldı. Gebelikte meydn gelen kn hcmi değişiklikleini oty çıkmk için çok syıd çlışm ypılmıştı. Ypıln bu çlışmld gebeliğin 2. ve 3. inden 34. hfty kd kn hcminin gideek ttığı, 34. hftdn son ise bşk bi tış olmdığı göülmektedi. Anne kn hcmindeki bu tışın %45 gibi çok yüksek düzeylede olduğu belitilmektedi [13,14]. Bu tışı Hytten [15] 1230 ml, Pini [16] ise 1246 ml olk ifde etmektedi. Gebeliğin 2.inin sonun doğu RBC syısınd bi zlmnın oluştuğu ve bu zlmnın kn hcmindeki tışl ilişkili olduğu belitilmektedi [17]. Çlışmd 2. ve 3.deki hmilelein RBC düzeyleinde bi zlmnın meydn geldiği izlenmektedi. RBC düzeyleinde göülen 2. ve 3. deki zlm ilk le kıyslndığınd isttistiksel olk nlmlı olduğu göülmektedi (p<0,01; p<0,01). RBC düzeylei bkımındn çlışmnın sonuçlıyl Bolton [17] un veilei uygunluk göstemektedi. Tuswell [18] yptığı çlışmd ise nnedeki HGB konsntsyonunun hemodülisyon nedeniyle %10 civınd zldığını bulmuştu. Çlışmmızd gebelik boyunc HGB miktındki değişim lığı 12,7-11,4 g/dl seviyesinde geçekleşti. Bu bulgul litetüdeki diğe çlışmlın sonuçlıyl uyumludu. Hmilelikte HGB, HCT ve RBC seviyelei zlı. Otlm eitosit hcminde (MCV) ve otlm eitosit hemoglobin konsntsyonund (MCHC) değişiklik gözlenmez. Bu iki ölçüm dilüsyonel nemi ile Fe eksikliği nemisinin yıımı için kullnılmktdı [19,20]. Fe eksikliği ylnızc nemiyle belilenen hemtolojik bi hstlık değil, biçok fonksiyonu etkileyen sistemik bi bozukluktu. İnfnt, çocuk ve dolesnld moto gelişim, mentl gelişim ve iş gücünü negtif yönde etkileken, mtenl Fe eksikliği nemisi ise düşük doğum ğılığı ve pemtüe doğum neden olbili [21,22,23]. Hytın eken dönemindeki Fe eksikliği nemisi ve bun bğlı gelişen mentl geilik sındki ilişki ypıln çlışmll knıtlnmıştı [24]. Gebelik boyunc seum Fe ve feitin değelei monitöize edildiğinde 1. de seum Fe ve feitin değeleinin ttığı göülmüş ve bu 1. deki geeksinim zlığı ve menoeye bğlı olk oty çıkn pozitif Fe blnsı ile çıklnmıştı [25]. 2. den bşlyk seum Fe ve feitin düzeylei düşe. Bu, tn Fe geeksinimi ve depo Fe kullnıldığını göstei. Seum Fe düzeyleinin postptum 1. hft sonund nomle döndüğü belitilmektedi. Tnsfein düzeylei ise 12. hftdn itiben t ve bu tış hftl dek süe. Teme doğu hfifçe zlıken postptum ilk 7 günde yeniden t ve 10. günde nomle döne [26]. Gebelik boyunc μg/l lik seum feitin değelei noml sınıl olk kbul edilmektedi [27]. Gebeliklede seum Fe düşmekte seum TIBC zlmktdı. Plzm ve doku feitin seviyesi de zlmktdı [28]. Elde ettiğimiz veilee göe de gebeliğin 3. inde Fe miktı en z seviyeye 61 mikogm düzeyine inmekte, seum TIBC de düşmektedi (Tblo 1). Efti [29] ştımsınd noml hmilelik boyunc WBC syısının değiştiğini buluken WBC syısındki tış ilk de yvş olmkt ve 30. hftd en yüksek düzeye ulşmktdı. Çlışmmızd WBC miktı hmilelik boyunc 1. den, 3. e kd yükselmektedi. Değişim lığı 8,358 0,452-10,481 0,387 (Tblo 1) sınd olmktdı. Bulgul Ef- Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd nd Anlyticl Anlyticl Medicine Medicine 101 3

4 Hmilelikte Biyokimysl Değişiklikle / Biochemicl Chnges in the Pegnncy Tblo1. Hmileliğin ilk üç i ve doğum sonsı 40. günde ölçülen bzı pmetelein otm değelei (X±SE). Pmetele n l.timeste 2.Timeste 3.Timeste DS (doğum sonsı) HGB (g/dl) 20 12,72±0,15 11,42±0,15 12,49±0,15 13,07±0,20 RBC (M/μl) 20 4,40±0,04 3,91±0,04 4,23±0,05 4,72±0,08 HCT (%) 20 38,13±0,40 33,91±0,37 36,4±0,52 38,58±0,50 Fe (μg/dl) ,9±10,9 80,05±6,83 61,9±6,9 100,2±6,8 TIBC (μg/dl) ,7±20,9 422,7±26,5 380,7±23,0 366,1±25,4 WBC (K/μl) 20 8,35±0,45 9,45±1,42 10,48±0,38 6,49±0,37 TC (mg/dl) ,6±9,8 196,2±10,8 228,2±14,3 182,0±11,0 TG (mg/dl) 20 87,3±11,5 163,6±15,2 210,2±18,0 126,2±13,6 C (mg/dl) 20 9,88±0,11 9,14±0,11 8,59±0,10 9,90±0,10 Mg (mg/dl) 20 2,06±0,11 1,83±0,09 1,61±0,09 2,03±0,08 ti [29] nin bulgulıyl plellik göstemektedi. Tblo 2. Gupl sınd ölçülen pmetelein kşılştımlı T testi sonuçlı. Pmetele T değelei 1.- DS(doğum sonsı) DS(doğum sonsı) HGB 7,20 ** 1,54-3,03 * -5,34 ** -8,16** -3,04 * RBC 8,58 ** 3,51* -4,42 ** -6,02 ** -10,50 ** -6,20 ** HCT 8,94 ** 3,09* -1,01-5,30 ** -10,81 ** -4,03 * Fe 4,07* 5,35 ** 1,14 5,43 ** -3,96 * -7,22 ** TIBC -0,09 1,31 2,23* 1,40 1,73-0,40 WBC -3,20 * -4,59 ** 3,57* -3,40 * 6,41 ** 8,65 ** TC -8,22 ** -9,04 ** -4,11 * -5,37 ** 2,96* 7,18 ** TG -7,43 ** -7,47 ** -3,52 * -4,21 ** 3,56* 6,95 ** C -0,82 10,84 ** -0,18 1,14 0,81-7,92 ** Mg 2,17* 3,17* 0,31 1,88-1,70-3,07 * *P<0,005 **P<0,001 İsttistiksel nlizlede Smple Pied t testi kullnıldı ve P<0.05 nlmlılık düzeyi olk kbul edildi. (HGB: hemoglobin, RBC: eitosit, HCT: hemtokit, Fe: demi, TIBC: totl demi bğlm kpsitesi, WBC: lökosit, TC: totl kolesteol, TG: tigliseid, C: klsiyum, Mg: mgnezyum) Tylo ve k [30] yptıklı ştımd doğum sısınd ve doğumdn hemen son beligin bi şekilde WBC syısının mm3 ve dh üzeine çıkbileceğini bulmuştu. Otlm mm3 sınd değişim göstediğini ifde etmişledi. Bu çlışmdki bulgul yüksek olmsın ğmen ynı dönemlede meydn gelen tışl bkımındn uyumluluk söz konusudu. Gebe olmyn kdınd 7000 mm3 civınd oln WBC değeinin gebelik süesince tk mm3 e kd yükselebildiği ifde ediliken, meydn gelen bu tışın dim polimof nüveli nötofilleden kynklndığı belitilmişti [31]. Bu bulgu çlışm bulgulıyl plellik göstemektedi. Biçok çlışmd noml gebelik esnsınd seum lipidleinde değişikliklein olduğu bildiilmektedi [32,33,34,35]. Belo ve k [36] ile Queshi ve k [37] noml gebelede tigliseid, totl kolesteol, LDL ve HDL de tış olduğunu bildiiken; Jimenes ve k [38] ile Choi ve Pi [39] tigliseid, totl kolesteol ve LDL nin gebelik hftlı ileledikçe ttığını, HDL nin ise değişmediğini bildimektedile. Çlışmmızd gebelede 1-2, 1-3, 1-DS, 2-3 sı dönemlede tigliseid miktınd önemli deecede (P<0,01, P<0,01, P<0,01, P<0,01) yükselme meydn geliken, 2-DS, 3-DS sı dönemlede önemli deecede (P<0,05, P<0,01) zlm olduğu göülmüştü. Hmilelede totl kolesteol miktınd ise 1-2, 1-3, 1-DS, 2-3 sındki dönemleinde önemli deecede (P<0,01, P<0,01, P<0,01, P<0,01) tış oluken; 2-DS, 3-DS sı dönemde ise önemli deecede (P<0,05, P<0,01) bi zlmnın meydn geldiği izlenmektedi. Belo ve k [36] Queshi ve k [37], Jimenes ve k [38] ile Choi ve Pi [39] yptıklı çlışml ile mevcut çlışm sınd plellik bulunmktdı. Biçok ştımd seum Mg seviyesinin üçüncü timestide özellikle gebeliğin son 4-6 hftsınd en düşük seviyeye ulştığı belitilmektedi [40,41]. Yptığımız çlışmd ileleyen hmilelik dönemlei boyunc mtenl kn seumund Mg düzeyleinde bi zlmnın meydn geldiğini bulundu. Bu nlmd çlışmmızın sonuçlı diğe ypıln çlışmll uyumludu. Bu zlm 3. fizyolojik fktölele izh edilmektedi. Plzm hcminin tışının ynı sı fetusun Mg ihtiycını kşı- - DS (doğum sonsı) lmk için fetüse Mg tnsfei de ol oynmktdı. Mende ve k [42] bu konuyl ilgili olk yptıklı ştımd, gebelikte tn tioid stimülsyonunun d Mg zlmsınd ol oyndığını po etmişledi. Ayıc, tn glomeüle filtsyon hızı, ldosteon ve deoksi-kotikosteon miktlı üine Mg tılımını hızlndımkt, sonuçt gebelikte seum Mg değelei düşmektedi [43]. Aktif iyonize C düzeylei hmilelik boyunc önemli bi değişikliğe uğmdn klı. Totl seum C düzeylei ise hmilelik boyunc zlı [44]. Çlışmmızd C miktı 1. den 3. e kd zlmkt ve doğum sonsı 40. günde yükselmektedi. Çlışmmız mevcut litetü bilgileiyle uygunluk göstemektedi [45]. Totl seum C düzeyleinde meydn gelen bu zlmnın tn plzm volümünden kynklndığı düşünülmektedi [46]. Sğlıklı bi gebelik boyunc kn kompozisyonund ve biyokimysl pmetelede değişiklikle meydn gelmektedi. Bu pmetelein bzılınd düşme (Fe, TIBC, C, Mg, HGB) bzılınd d tış (WBC, tigliseit, totl kolesteol) göülmektedi. Bu pmetelein hmilelik öncesinden bşlmk üzee hmilelik sısınd d ştıılıp utin olk incelenmesi, tkip edilmesi ve yetesizliklein önlenmesi hem sğlıklı bi hmilelik dönemi geçiilmesi hem de bebeğin noml gelişimi çısındn çok önem tşımktdı. Kynkl 1. Müftüoğlu E. edito. Klinik Hemtoloji Kitbı; s Lcipete G, Vlensise H, Vspollo B, Altome F, Soge F, Cslino B et l. Body composition duing noml pegnncy efeence nge. Act Dibetol 2003; 40 : Guyton CA, Hll JE, editos. Tıbbi Fizyoloji. Nobel Tıp Kitpevi s Body A, Velnd K, Kse N, editos. Endocine disodes in pegnncy. Appleton nd Lnge; s Wilson JD, Foste DW, editos. Willims textbook of endocinology. WB Sundes compny, Sth Edition s Dniel RR, Metzge BE, Feinkel N. Cbohydte metbolism in pegnncy.xi. Response of plsm glucgon to ovenight fst nd ol glucose duing noml pegnncy nd gesttionl dibetes. Dibetes 1974; 23: Hunte S, Robson SC. Adpttion of the mtenl het in pegnncy. B Het J 1992; 68: Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd Anlyticl nd Anlyticl Medicine Medicine

5 Hmilelikte Biyokimysl Değişiklikle / Biochemicl Chnges in the Pegnncy 8. Ymç K, Güsoy R, Çkı N, editos. Gebelik ve Sistemik Hstlıkl. MN Medikl Nobel İstnbul; s Wng TW, Apg BS. Execise duing pegnncy. Ameicn Fmily Physicin 1998; 57(8): O Toole ML. Physiologic spect of execise in pegnncy. Clinicl Obstetic nd Gynecol 2003; 46(2): Clk SL, Cotton DB, Lee W, Bishop C, Hill T, Southwick J et l. Centl hemodynmic ssessment of noml tem pegnncy. Am J Obstet Gynecol 1998; 161: Nhum GG, Stnislw H. Hemoglobin ltitude nd bith weight: does mtenl nemi duing pegnncy influence fetl gowth; J Repod Med 2004; 49(4): Pitchd JA. Chnges in blood volume duing pegnncy in noml nd delivey. Anesthesiology 1965; 26: Pisley T, Joy E, Pice R. Execise duing pegnncy: pctil ppoch.cuent Spots Medicine Repots 2003; 2(6): Hytten FE, Pintin DB. İncese in plsm volume duing noml pegnncy. Obstet Gynecol Comnitelth 1963: 70: Pini BBR, Cmphell DM, McGillivy I. Plzm volume in noml fist pegnncy, J Obstet Gynecol Comnitelth 1973; 80: Bolton FG, Steet MJ, Pce AJ. Chnges in eythocyte volume nd shpe in pegnncy. B J Obstet Gynecol 1982; 89(12): Tuswell AS. Boden poffesso of Nution Ünivesity of Sydney. Bitish Med J 1985; 291: Kleli B, Yıldıım B. Gebelik ve Hemotolojik Hstlıkl Obstetik; Mtenl- Fetl Tıp ve peintoloji. Ank Medikl Netwok 2001; 21: Yenicesu İ. Gebelik ve Anemi. Obstetik Mtenl-Ftl Tıp ve Peintoloji 2001: 2: Gnthm-McGego S, Ani C. A Review of Studies on the Effect of Ion Deficiency on Cognitive Development in Childen. J Nut 2001; 131: Hs JD, Bownlie T IV. Ion deficiency nd educed wok cpcity: citicl eview of the esech to detemine cusl eltionship. J Nut 2001; 131: Rsmussen KM. Is thee cusl eltionship between ion deficiency o iondeficiency nemi nd weight t bith, length of gesttion nd peintl motlity? J Nut 2001; 131: Fleming RE. Cod seum feitin levels, fetl ion sttus, nd neuodevelopmentl outcomes: Coeltions nd confounding vibles. J Pedit 2002; 140(2): Bozdğ H, Etekin K, Kutlu T, Öztük G, Een S. Akut fz ektnı olk feitin ve eken doğum doğum tehdidinde kullnımı. Zeynep Kmil Tıp Bülteni 2003; 1: Gookin K, Moison JC. Anemi ssocited with pegnncy. In: Sci JJ. Eschhenbch DA. Depp R editos. Gynecology nd Obstetics. Revised Ed.. Hpe& Row Publishes. Phildelpi s Plme SM, Sheill J, Moison JC. Diseses of the blood. In: Dnfot DN, Scott JR, eds. Obstetics nd gynecology, 5 th ed, Phildelpi, J.B. Lipincott 1986; s Mungn T. Gebelikte Knsızlık (Anemi) ve demi eksikliği. Actul Medicine 2002; 38: Efti P, Pesentey B, Mglith M. Leukocytes of noml pegnnt women Obstet Gynecol 1964; 23: Tylo DJ, Philips P, Lind T: Puepel hemetologicl İndices. B J Obstet Gynecol 1981; 88: Kzncıgil A, edito. Resimli Doğum Bilgisi. Güven Kitpevi Yyınlı 1979; s Odows JM, Pocovi M, Gnde F. Plsm lipids nd cholesteol esteifiction duing pegnncy. Obstet Gynecol 1984; 63: Piechot W, Stszewski A. Refeence nges of lipids nd polipopoteins in pegnncy. Eu J Obstet Gynecol Repod Biol 1992; 45: Biel RC, Lippet TH, Zhdik HP. Vcsdoungn von blut- geinnung thombozytcn funktion nd voskülöe postzyklinsy- ntehese duch mognesiumsulft. Gebutsh U Fucnkcilk 1987; 47: Duing R, Schwzlos G, Bendel L, Nogel H, Ruting M. Mg- nesiumbcstimmung in müttclicn nd nobel schnuzeum noch to- kolyse mit mgneziumzu-stz zbl. Gynkol 1985; 107: Mende HE, Reute W, Kh G. Mgnesiumspiegel des scums nd de eythozyten wohend schwngcschft gebut und wochebett. zbl Gynkol 1987; 99: Sibi M. Mgnesium sulphte in pccclmpsi-cclmpsi. Obstet Gynecol 1986; 29: Getne JM, Coustn DR, Klige AS. Pegnncy s stte of physiologic bsoptive hypeclciui. Am J Med 1986; 81: Seely EW, Bown EM, DeMggio DM. A pospective study of clciotopic homones in pegnncy nd post ptum: ecipocl chnges in seum intct pthyoid homone nd 1,25-dihydoxyvitmin D. Am J Obstet Gynecol 1997; 176: Seki K, Mkimu N, Mitsui C. Clcium-egulting homones nd osteoclcin levels duing pegnncy longitidunl study. Am J Obstet Gynecol 1991;164: Domdy JM, Postle AD. Lipids metbolism in pegnncy. B J Obstet Gynecol 1982; 89: Mzukiewicz JC, Wtts GF, Wbuton FG, Slwin BM, Lowy C,Koukkou E. Seum lipids lipopoteins nd polipopoteins in pegnnt non dibetic ptients. J Clin Pthol 1994; 22: Belo L, Cslke M, Cffney D, Sntos silv A, Peei-Leite L,Quintnilh A et l. Chnges in LDL size nd HDL concenttion in noml nd peeclmptic pegnncies. Atheoscleosis 2002; 162: Queshi IA, Xi XR, Psh N, Zheng HA, Hung YB, Wu XD. Hypelipidemi of noml pegnncy in Kchi-Pkistn Kohsiung. J Med Sci 1999; 15: Jimenes DM- Pocovi M, Rmon-Cjl. Longutudinl study of plsm lipids nd lipopotein cholesteol in noml pegnncy nd puepeium. Gynecol Obstet Invest 1988; 25: Choi JW, Pi SH. Seum lipid concenttions chnge with seum lkline phosphtse ctivity duing pegnncy. Ann Clin Lb Sci 2000; 30: Jounl Jounl of Clinicl of Clinicl nd nd Anlyticl Anlyticl Medicine Medicine 103 5