DĐNAR RÜZGAR ENERJĐ SANTRALI (60 MW) PROJESĐ

Transkript

1 Turan Güneş Bulv. 15. Cad. No:11 Çankaya / Ankara Tel : (312) Faks : (312) DĐNAR RÜZGAR ENERJĐ SANTRALI (60 MW) PROJESĐ PROJE TANITIM DOSYASI DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Öveçler 4.Cadde 140/A Dikmen-ANKARA Tel: (312) Faks: (312) EYLÜL 2009 ANKARA

2 Proje Sahibinin Adı : Adresi : Telefon Numarası : (312) Faks Numarası : (312) Olgu Enerji Yatırım Üretim ve Ticaret A.Ş. Turan Güneş Bulv. 15. Cad. No: 11 Çankaya/Ankara Projenin Adı : Proje Bedeli : Proje için Seçilen Yerin Açık Adresi (Đli, Đlçesi, Mevkii) : Proje için Seçilen Yerin Koordinatları, Zone : Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) : PTD yi Hazırlayan Kuruluşun Adı : PTD yi Hazırlayan Kuruluşun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları : Avro Afyonkarahisar Đli, Dinar Đlçesi, Alacaatlıtaşı Tepe, Yelliboyun Tepe, Büyükgözlek Tepe, Gölyolu Tepe, Kürtlü Tepe, Sarıtaş Tepe, Akdağ Tepe, Kocagedik Tepe, Taşınbaşı Tepe, Gölalan Tepe, Yellibaba Gediği Tepe ve Đncesu Tepe Türbin No. Koordinatlar (ED 50 UTM Zone 36) Doğu Kuzey , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,465 ÇED Yönetmeliği, Ek-II Enerji Sektörü Rüzgar Enerji Santralı DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Öveçler 4.Cadde No:140/A Dikmen / ANKARA Telefon: (312) Faks: (312) PTD Sunum Tarihi : EYLÜL 2009 ii/viii

3 PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBU Projenin Adı Faaliyet Sahibi Faaliyetin Mevkii : : Olgu Enerji Yatırım Üretim ve Ticaret A.Ş. : Afyonkarahisar Đli, Dinar Đlçesi, Alacaatlıtaşı Tepe, Yelliboyun Tepe, Büyükgözlek Tepe, Gölyolu Tepe, Kürtlü Tepe, Sarıtaş Tepe, Akdağ Tepe, Kocagedik Tepe, Taşınbaşı Tepe, Gölalan Tepe, Yellibaba Gediği Tepe ve Đncesu Tepe Mevkiileri Raporu Hazırlayan Kuruluş : DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Yeterlilik Belgesi No. : 82 Yeterlilik Belgesi Veriliş Tarihi : TEBLĐĞĐN ĐLGĐLĐ MADDESĐ KAPSAMINDA ÇALIŞTIRILACAK PERSONEL ADI VE SOYADI MESLEĞĐ SORUMLU OLDUĞU BÖLÜM (SAYFA, BÖLÜM,EKLER VB.) ĐMZASI Çevre Mühendisi (5-1-a) Mühendislik veya mimarlık fakülteleri veya fakülte veya akademi veya dört yıllık yüksek okul veya fen veya edebiyat fakültelerinin mezunu personel (5-1-b) Rapor Koordinatörü (5-1-c) A. Aynur Öztaş Ergün Çevre Mühendisi Bütün Rapor Esra Yılmaz Jeoloji Mühendisi Bütün Rapor D. Emre Kaya Çevre Mühendisi Bütün Rapor Đlave Personel (5-ç) Hakan Abbas Okumuşoğlu Maden Mühendisi Bütün Rapor iii/viii

4 Đçindekiler Eklerin Listesi Tabloların Listesi Şekillerin Listesi Kısaltmalar ĐÇĐNDEKĐLER Sayfa iv vi vii vii viii 1 PROJENĐN ÖZELLĐKLERĐ a Projenin Đş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı a.1 Đş Akım Şeması a.2 Projenin Kapasitesi a.3 Projenin Kapladığı Alan a.4 Projenin Teknolojisi a.5 Çalışacak Personel Sayısı b Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) b.1 Toprak ve Arazi Kullanımı b.2 Su Kaynaklarının Kullanımı b.3 Hava b.4 Kullanılan Enerji Türü c Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri c.1 Hafriyat ve Đnşaat Atıkları c.2 Evsel Katı Atıklar c.3 Ambalaj Atıkları c.4 Atık Pil ve Akümülatörler c.5 Tıbbi Atıklar c.6 Evsel Atıksu c.7 Atık Yağlar c.8 Atık Lastikler c.9 Tehlikeli Atıklar d Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski10 1.d.1 Đnşaat Dönemi d.2 Đşletme Dönemi e Projenin Muhtemel Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler e.1 Đnşaat Dönemi e.2 Đşletme Dönemi...20 iv/viii

5 2 PROJENĐN YERĐ a Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (Tarım Alanı, Orman Alanı, Planlı Alan, Su Yüzeyi vb.) b Ek-V teki Duyarlı Yöreler Listesi Dikkate Alınarak; Sulak Alanlar, Kıyı Kesimleri, Dağlık ve Ormanlık Alanlar, Tarım Alanları, Milli Parklar, Özel Koruma Alanları, Nüfusça Yoğun Alanlar, Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik vb Önemi Olan Alanlar, Erozyon Alanları, Heyelan Alanları, Ağaçlandırılmış Alanlar, Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları ile 16/12/1960 Tarihli ve 167 Sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler PROJENĐN VE YERĐN ALTERNATĐFLERĐ (PROJE TEKNOLOJĐSĐNĐN VE PROJE ALANININ SEÇĐLME NEDENLERĐ) a Enerji Üretimi Alternatifleri b Teknoloji Alternatifleri c Yer Alternatifi SONUÇLAR v/viii

6 EKLERĐN LĐSTESĐ Ek- A EPDK nın Üretim Lisansı Başvurusuna Đlişkin Yazısı Ek- B Bulduru Haritası, Genel Yerleşim Planı ve Türbin Koordinatları Ek- C Sızdırmasız Fosseptik Projesi Ek- D Flora ve Fauna Envanterleri Ek- E Đşletme Aşaması Gürültü Haritası Ek- F Bölgeye Ait Nüfus Bilgileri Ek- G Bölgenin Jeoloji, Hidrojeoloji ve Doğal Afet Durumu Bilgileri ile Genel Jeoloji Haritası Ek- H Bölgeye Ait Meteoroloji Bilgileri Ek- I 1: Ölçekli Afyonkarahisar Đli Çevre Düzeni Planı Örneği Ek- J Proje Sahası na Ait Fotoğraflar Ek- K Ava Açık ve Kapalı Alanlar Haritası PROJE TANITIM DOSYASINI HAZIRLAYANLARIN TANITIMI vi/viii

7 TABLOLARIN LĐSTESĐ Sayfa Tablo 1-1 Şalt Sahasının Öngörülen Konumuna Ait Koordinatlar... 3 Tablo 1-2. Proje Kapsamında Kullanılması Planlanan VESTAS V90-3 MW Türbinin Teknik Özellikleri... 5 Tablo 1-3 Dizel Araçlardan Yayılan Kirleticiler için Emisyon Faktörleri,Kirletici miktarları ve Đlgili Sınır Değerler...15 Tablo 1-4 Makine ve Ekipmanlara Ait Eşdeğer Gürültü Seviyeleri...15 Tablo 1-5 Mesafelere Göre Gürültü Dağılımı...17 Tablo 1-6 Şantiye Alanı için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY Ek-VIII, Tablo 5).18 Tablo 1-7 Endüstri Tesisleri için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri...21 Tablo 2-1 Proje den En Çok Etkilenmesi Beklenen Yerleşimlere Đlişkin Nüfus Bilgileri...26 ŞEKĐLLERĐN LĐSTESĐ Sayfa Şekil 1-1 Đnşaat Aşaması Đş Akım Şeması... 2 Şekil 1-2. Proje Kapsamında Kullanılması Planlanan VESTAS V90-3 MW Modeli Türbin Çizimi... 4 Şekil 1-3 Gürültü ve Toz Ölçümlerinin Yapıldığı Lokasyonu Gösteren Fotoğraf...14 Şekil 1-4 Đş Makinelerinden Kaynaklanan Gürültünün Mesafeye Göre Dağılımı...17 Şekil 1-5 Türbinlerin Alacaatlı Köyü nden Güney Yönünde Temsili Görünümleri...22 Şekil 1-6 Göçmen Kuşların Đzlediği Rotalar...25 Şekil 3-1 Türkiye Rüzgar Atlası...31 vii/viii

8 KISALTMALAR A.Ş. ADUYBĐM AEP AWEA CITES CO 2 ÇED ÇGDYY db dba DOKAY-ÇED EPDK EÜAŞ gr ha IUCN kg km kw kwh L L eq L W m m 2 m 3 MW ODTÜ-SEM ÖBA ÖKA Proje RES s SKHKKY TMMOB TÜBĐVES TUĐK USEPA Anonim Şirket T.C. Afyonkarahisar Valiliği Acil Durum Yönetimi ve Bilgi Đşlem Merkezi Acil Eylem Planı American Wind Energy Association Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine Đlişkin Sözleşme ( Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora ) Karbondioksit Çevresel Etki Değerlendirmesi Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Desibel A-Ağırlıklı desibel DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği Ltd. Şti. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Elektrik Üretim A.Ş. gram hektar Uluslararası Doğa Koruma Birliği ( International Union for Conservation of Nature ) kilogram kilometre KiloWatt kilowatt-saat Litre Cihazın Ölçtüğü Eşdeğer Gürültü Seviyesi Gürültü düzeyi metre metre kare metre küp Mega Watt Orta Doğu Teknik Üniversitesi-Sürekli Eğitim Merkezi Önemli Bitki Alanı Önemli Kuş Alanı Rüzgar Enerji Santralı Saniye Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Türkiye Bitkileri Veri Servisi Türkiye Đstatistik Kurumu Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı ( USA Environment Protection Agency ) viii/viii

9 1 PROJENĐN ÖZELLĐKLERĐ Olgu Enerji Yatırım Üretim ve Ticaret A.Ş., yenilenebilir enerji kaynaklarından olan rüzgar gücünden faydalanarak Afyonkarahisar Đli, Dinar Đlçesi sınırları içerisinde, Alacaatlıtaşı Tepe, Yelliboyun Tepe, Büyükgözlek Tepe, Gölyolu Tepe, Kürtlü Tepe, Sarıtaş Tepe, Akdağ Tepe, Kocagedik Tepe, Taşınbaşı Tepe, Gölalan Tepe, Yellibaba Gediği Tepe ve Đncesu Tepe mevkiilerinde toplam 60 MW kurulu gücünde Dinar Rüzgar Enerji Santralı (RES) Projesi ni (Proje) hayata geçirmeyi planlamaktadır. Üretim Lisansı nın temin edilmesi amacı ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu na (EPDK) başvuru yapılmış olup, başvurunun EPDK tarafından inceleme ve değerlendirmeye alındığına ilişkin yazı Ek-A da sunulmaktadır. Proje, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nde Seçme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesi nde (Ek-II) yer almakta olup, ÇED Yönetmeliği Ek-IV te verilen Proje Tanıtım Dosyasının Hazırlanmasında Esas Alınacak Seçme Eleme Kriterleri esas alınarak, işbu Proje Tanıtım Dosyası hazırlanmıştır. 1.a Projenin Đş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı 1.a.1 Đş Akım Şeması Proje nin inşaat aşamasında yürütülecek faaliyetlere, gerekmesi halinde mevcut yolların iyileştirilmesi ve yeni yolların yapımı ile başlanacaktır. Arazinin hazırlanması ve kulelere ait temel kazılarının yapılması ile devam edecek olan çalışmalar, kule ve türbinlerin montajı, kablo hatları ve elektrik sisteminin tesisi ile tamamlanacaktır. Đnşaat çalışmalarının yaklaşık 20,5 ay içinde tamamlanması planlanmaktadır. Proje kapsamında kullanılacak ve gerek duyulması halinde yapılacak yollar ile ilgili ayrıntılar, kat i proje aşamasında belirlenecektir. Đnşaat faaliyetlerine ilişkin iş akım şeması ile bu faaliyetlerden kaynaklanması muhtemel başlıca atık türleri Şekil 1-1 de verilen Đş Akım Şeması nda gösterilmiştir. Proje nin işletme aşamasında ise Dinar RES te üretilecek olan elektrik enerjisinin Dinar Trafo Merkezi vasıtası ile ulusal şebekeye aktarımı dışında önemli bir iş adımı bulunmamaktadır. 1.a.2 Projenin Kapasitesi Proje nin kurulu gücü 60 MW olup, Proje ile öngörülen ortalama yıllık enerji üretim miktarı 210 GWsaat tir. 1

10 Đnşaat Aşamasında Yürütülecek Faaliyetler Kaynaklanması Muhtemel Atık Türleri Gerekmesi Halinde Sahaya Ulaşım Yollarına Đlişkin Đyileştirilme veya Yol Yapımı Çalışmaları H S E L T G T P Proje Sahası nın Hazırlanması H E P T S L G T Kazı ve Hafriyat Đşleri 1) Ulaşım Yolları Kazıları 2) Kule Temel Kazıları 3) Kablolama Kazıları H S E L P T G T Türbinlerin Bağlanacağı Kule Temellerinin Đnşası S E G L T P Kulelerin Montajı S E T P G L Türbin, Rotor ve Türbin Kanatlarının Montajı S G E A P L T Kablolama Đşleri ve Elektrik Sistemlerinin Kurulumu S G E A P T L T H Hafriyat Atığı E Evsel Nitelikli Katı Atık L Atık Lastik S Evsel Nitelikli Atıksu A Ambalaj Atığı T Tehlikeli Atık G Gürültü P Atık Pil ve Akümülatör T Toz Emisyonu Şekil 1-1 Đnşaat Aşaması Đş Akım Şeması 2

11 1.a.3 Projenin Kapladığı Alan Bu Proje de bir türbinin inşası için 576 m 2 lik (24 m x 24 m) alana ihtiyaç duyulmaktadır. Proje kapsamında 20 adet türbin kurulacak olup, türbinlerin inşası için kazılacak toplam alan m 2 dir. Proje de üretilecek elektrik enerjisi şalt sahası vasıtasıyla Dinar Trafo Merkezi ne iletilecektir. Şalt sahasının öngörülen konumuna ait koordinat bilgileri Tablo 1-1 de verilmiştir. Tablo 1-1 Şalt Sahasının Öngörülen Konumuna Ait Koordinatlar Doğu (X) Kuzey (Y) Proje de yer altında tesis edilecek şebeke içi iletim hattı için yaklaşık m 2 lik alan kullanılacaktır. Đletim yapıları, şalt sahası ve binası ile trafo merkezi bu rapor kapsamında değerlendirmeye alınmamış olup, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği uyarınca ayrı bir raporda incelenecektir. 1.a.4 Projenin Teknolojisi Proje de rüzgar marifetiyle elektrik enerjisi üretilecektir. Proje de 20 adet 3 MW güce sahip Danimarka menşeli VESTAS Wind Systems A/S firması tarafından üretilen V model rüzgar türbinleri kullanılacaktır. VESTAS V model rüzgar türbinlerinin yapısı ve teknik özellikleri sırasıyla Şekil 1-2 ve Tablo 1-2 de verilmektedir. 3

12 1- Yağ Soğutucu 7- Jeneratör 13- Pervane Yatağı 2- Jeneratör Suyu Soğutucusu 8- Kompozit Disk Bağlantısı 14- Pevane Göbeği 3- Yüksek Gerilim Trafosu 9- Hız Düzenleyici Dişliler 15- Pervane 4- Ultrasonik Rüzgar Sensörü 10- Dişli Kutusu 16-Kanat Açısı Ayarlayıcı 5- Konvertörlü Tepe Kontrolü 11- Mekanik Disk Fren 17- Göbek Kontrolü 6- Asansör 12- Motor Kabini Şekil 1-2. Proje Kapsamında Kullanılması Planlanan VESTAS V90-3 MW Modeli Türbin Çizimi 4

13 Tablo 1-2. Proje Kapsamında Kullanılması Planlanan VESTAS V90-3 MW Türbinin Teknik Özellikleri Bölüm ROTOR Çapı Özellik 90,0 m Süpürme Alanı m 2 Nominal Dönme Hızı Çalışma Aralığı 16,1 rpm 8,6 rpm 18,4 rpm Kanat Sayısı 3 KULE Göbek Yüksekliği ĐŞLETME BĐLGĐSĐ Başlama Rüzgar Hızı Nominal Rüzgar Hızı Durma Rüzgar Hızı JENERATÖR Tipi Nominal Çıkış Gücü Đşletme Bilgisi KONTROL Tipi MAKĐNE AĞIRLIKLARI Makine Yeri Rotor KULE AĞIRLIKLARI Göbek Yüksekliği Kaynak: 1.a.5 Çalışacak Personel Sayısı 80 m, 105 m 4 m/s 15 m/s 25 m/s Asenkron (Konvertörlü) kw 60 Hz 1000 V Türbin fonksiyonları, uzaktan görüntüleme sistemine sahip mikroprosesör teknolojisiyle sağlanmaktadır. 70 ton 41 ton 80 m 160 ton 105 m 285 ton Proje nin inşaat aşamasında 15 kişi çalışacaktır. Proje nin işletme aşamasında ise daimi güvenlik personeline ilaveten periyodik bakım dönemlerinde görev yapacak bakım personeli çalışacaktır. Proje nin işletme aşamasında toplam 7 personel istihdam edilecektir. 1.b Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) 1.b.1 Toprak ve Arazi Kullanımı Proje kapsamında kurulacak olan toplam 20 adet türbin için yaklaşık olarak 1,2 ha alan kullanılacaktır (bk. Bölüm 1.a.3). Her bir türbin için 4 m derinliğinde kazı yapılacak olup, Proje kapsamında inşa edilecek toplam 20 adet türbin için takribi m 3 hafriyat yapılacağı öngörülmektedir. Ancak, kesin hafriyat miktarı ayrıntılı zemin etütlerinin yapılmasından sonra belirlenecektir. 5

14 Đnşaat çalışmaları öncesinde, yüzeyde bulunan bitkisel toprak sıyrılarak mümkün mertebe üstü kapalı bir şekilde depolanacak ve inşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından yeniden yüzeye serilecektir. Türbin yerlerinin kazısı sırasında oluşacak hafriyat toprağı, türbin temellerinin tekrar doldurulması ve arazi tesfiyesi gibi işlemlerde kullanılacağından, kazı sahasının hemen yakınında bir alanda geçici bir süre bekletilecektir. Bu nedenle, hafriyat toprağının saha dışında bir yere taşınarak depolanması söz konusu değildir. 1.b.2 Su Kaynaklarının Kullanımı Proje Sahası nın yakın çevresinde bulunan tek yüzey suyu kaynağı Kumalar Çayı olup, en yakın türbin yerine yaklaşık 650 m mesafededir (Ek-B). Đnşaat aşamasında toz bastırma ve beton ıslatma amacıyla su kullanılacaktır. Bu ve benzeri amaçlarla kullanılacak olan su, Proje Sahası na tankerlerle taşınacaktır. Ayrıca, inşaat ve işletme aşamalarında çalışacak personelin içme suyu ihtiyacı damacanalarla karşılanacaktır. Đşletme aşamasında başka bir su kullanımı olmayacaktır. Proje kapsamında, yüzey suyu kaynakları ile yeraltı suları kullanılmayacaktır. 1.b.3 Hava Proje nin inşaat aşamasındaki başlıca hava emisyonları, iş makinelerinden kaynaklı egzoz ve inşaat faaliyetlerine bağlı toz emisyonlarıdır. Proje nin işletme aşamasında ise herhangi bir hava emisyonu olmayacaktır. 1.b.4 Kullanılan Enerji Türü Proje nin inşaat aşamasında şantiye faaliyetleri için gerekli elektrik enerjisi, mevcut şebeke ve/veya jeneratör ile sağlanacaktır. 1.c Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal, Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında genel olarak, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına Đlişkin Yönetmelik hükümlerine uyulacak olup, oluşacak başlıca atık türleri aşağıda verilmiştir. 6

15 1.c.1 Hafriyat ve Đnşaat Atıkları Bölüm 1.b.1 de de belirtildiği gibi Proje kapsamında yürütülecek inşaat faaliyetleri sırasında, kurulması planlanan 20 türbin için takribi m 3 hafriyat yapılacağı öngörülmektedir. Ancak, kesin hafriyat miktarı ayrıntılı zemin etütlerinin yapılmasından sonra belirlenecektir. Bahsi geçen hafriyat malzemesi, kimyasal olarak aktif olmayan inert bir malzeme olup, bu malzemenin saha içerisinde dolgu ve arazinin tesviyesi gibi işlemlerde kullanılması sağlanacaktır. Bu işlemler sonrasında hafriyat malzemesi artmayacaktır. Proje de şebeke içi iletim hattı için yapılacak kablolama kazıları 50 cm genişlikte ve 50 cm derinlikte yapılacak olup, yaklaşık m 3 hafriyat malzemesi oluşacaktır. Bu kazılardan kaynaklanacak hafriyat malzemesi döşenen kabloların üzerinin örtülmesinde kullanılacak olup, hafriyat artığı oluşmayacaktır. Proje kapsamında gerçekleştirilecek inşaat çalışmaları sonucu oluşması beklenen ve geri kazanımı mümkün olan demir ve çelik gibi inşaat atıkları, diğer atıklardan ayrı olarak toplanacak ve bu atıkların yeniden kullanılması sağlanacaktır. Proje kapsamında yürütülecek inşaat faaliyetleri sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Hafriyat Toprağı, Đnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak hareket edilecektir. 1.c.2 Evsel Katı Atıklar Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak evsel nitelikli katı atık miktarının hesaplanmasında, kişi başına evsel nitelikli katı atık oluşumunun günde 1,34 kg 1 olacağı öngörülmektedir. Proje Sahası nda inşaat çalışmaları sırasında 15 personel, işletme aşamasında ise 7 personel istihdam edilecektir (bk. Bölüm 1.a.5). Đnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklı olarak günde 20,1 kg katı atık (15 kişi 1,34 kg/kişi-gün) oluşması beklenmektedir. Đşletme aşamasında çalışacak 7 işçiden kaynaklanacak katı atık miktarının ise günde 9,4 kg (7 kişi 1,34 kg/kişi-gün) olması beklenmektedir. Đşçilerin yemek ihtiyacı yemek firmalarından karşılanacak olup, oluşan yemek artıkları yemek firmaları tarafından Proje Sahası ndan uzaklaştırılacaktır. Böylece işçilerden oluşan organik kökenli katı atıkların miktarı önemli oranda azalacaktır. 1 Türkiye Đstatistik Kurumu 2004 yılı verilerine göre Türkiye deki kişi başı evsel katı atık miktarı 1,34 kg/kişi-gün dür 7

16 Yemek artığı dışında oluşacak diğer evsel nitelikli katı atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nin 8. Maddesi ne uygun olarak, çevreye zarar vermeden bertarafını ve değerlendirilmesini kolaylaştırmak, çevre kirliliğini önlemek ve ekonomiye katkıda bulunmak amacıyla ayrı ayrı toplanarak biriktirilecek, bunlarla ilgili tedbirler alınacaktır. Aynı yönetmeliğin katı atıkların toplanması ve taşınması ile ilgili 4. Bölüm de yer alan 18. Maddesi nde belirtilen esaslara uyularak, katı atıkların çevrenin olumsuz yönde etkilenmesine sebep olacak yerlere dökülmeyecek, ağzı kapalı standart çöp kaplarında muhafaza edilerek biriktirilecektir. Toplanan bu katı atıklar, ilgili belediye tarafından ücreti mukabilinde alınacaktır. 1.c.3 Ambalaj Atıkları Proje nin inşaat aşamasında, ekipman naklinde kullanılan ambalaj malzemelerinden kaynaklanan atıklar oluşacaktır. Bu tür ambalaj atıklarının bertarafı, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun olarak yapılacak, bu atıklar diğer atıklardan ayrı olarak toplanacak ve lisanslı firmalara verilerek, değerlendirilmesi yoluna gidilecektir. 1.c.4 Atık Pil ve Akümülatörler Proje nin inşaat aşamasında, ulaşım araçları, iş makineleri ve haberleşme ile iletişim araçlarından kaynaklanabilecek atık pil ve akümülatörler, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca Proje Sahası nda biriktirilerek, en geç altı ayda bir kez bu tür atıkların geri dönüşümü ve bertarafı konusunda yetkili kuruluşlara gönderilecektir. 1.c.5 Tıbbi Atıklar Đşyerlerinde iş kazalarına karşı alınacak tedbirler ile ilgili tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Đşçi Sağlığı ve Đş Güvenliği Tüzüğü hükümleri uyarınca sürekli olarak en az 50 işçi çalıştırılan işyerlerinde hekim ve revir bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır. Proje nin gerek inşaat ve gerekse de işletme aşamalarında çalışacak işçi sayısı, 50 kişinin altında olacaktır. Bu nedenle Proje Sahası nda revir kurulmayacağı için tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir. Đnşaat ve işletme dönemlerinde Proje de çalışacak olan personel en yakın ilçe veya il merkezinde yer alan sağlık kuruluşlarından yararlanacaktır. Proje Sahası na en yakın sağlık ocağı, 3 km uzaklıktaki Çağlayan Köyü nde bulunmaktadır. 8

17 1.c.6 Evsel Atıksu Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak evsel atıksu miktarının hesaplanmasında, kişi başına evsel atıksu oluşumunun 150 L/gün (Eroğlu vd., 1998) olacağı öngörülmektedir. Proje Sahası nda inşaat çalışmaları sırasında 15, işletme aşamasında ise 7 personel istihdam edilecektir (bk. Bölüm 1.a.5). Đnşaat aşamasında çalışacak personelden kaynaklanacak atıksu miktarının günde 2,3 m 3 (15 kişi x 150 L/kişi-gün) olması beklenmektedir. Đşletme aşamasında ise 7 kişilik personelden kaynaklı olarak oluşacak atıksu miktarının günde 1,1 m 3 (7 kişi 150 L/kişi-gün) olması beklenmektedir. Oluşacak olan atıksu tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Lağım Mecrası Đnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik hükümleri uyarınca açılacak olan sızdırmasız fosseptikte biriktirilerek ilgili belediye tarafından ücreti mukabilinde bertaraf edilecektir. Đnşaat ve işletme aşamaları göz önünde bulundurulduğunda, Proje kapsamında en fazla 15 kişi çalışacak olup, sızdırmasız fosseptiğin toplam hacmi yaklaşık 3 m 3 olarak öngörülmektedir. Sızdırmasız fosseptiğin her bir gözünün en ve derinliği sırasıyla, 0,9 m ve 1,33 m, birinci ve ikinci gözün boyu ise sırasıyla 1,68 m ve 0,84 m olarak öngörülmektedir. Açılacak sızdırmasız fosseptik çukurun içi beton ile kaplanacaktır. Sızdırmasız fosseptik projesi Ek-C de sunulmaktadır. 1.c.7 Atık Yağlar Proje nin inşaat aşamasında kullanılacak makine ve ekipmanların bakımları ile yağ değişimleri, Proje Sahası dışında ve bu çalışmalar için gerekli altyapının sağlanmış olduğu tesislerde yapılacaktır. Bu nedenle, Proje Sahası nda makine ve ekipmanlardan kaynaklı atık yağ oluşumu söz konusu değildir. Proje nin işletme aşamasında ise türbinlerin bakım ve onarımına bağlı olarak bir miktar atık yağ oluşumu söz konusu olacaktır. Bir türbinin bakımı sırasında çıkan atık yağ miktarı yaklaşık 60 L dir 2. Bu nedenle, türbinlerin yılda bir kez yapılması öngörülen bakımları sırasında toplam 20 türbin için oluşacak atık yağ miktarı yıllık L olacaktır. Türbinlerin bakım ve onarımı sırasında çıkacak atık yağlar, türbin yağlarının temin edileceği firmanın bünyesindeki uzman ekiplerce toplanarak, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun şekilde Proje Sahası ndan uzaklaştırılacaktır. Böylece, atık yağların UK.pdf adresinden alınmıştır. 9

18 çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde doğrudan veya dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesi önlenecektir. Proje nin inşaat ve işletme aşamalarında personelin yemek ihtiyacı anlaşmalı yemek şirketlerinden sağlanacaktır. Bu nedenle Proje Sahası nda yemek pişirilmeyecek olup, Proje kapsamında bitkisel atık yağ oluşmayacaktır. 1.c.8 Atık Lastikler Proje nin inşaat aşamasında, araç ve iş makinelerinin lastiklerinin Proje Sahası nda değiştirilmesinin gerekmesi halinde değişen lastiklerin, tarih ve sayılı Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca toplanması ve bertaraf edilmesi sağlanacaktır. 1.c.9 Tehlikeli Atıklar Atık yağ, pil ve lastikler dışında, Proje kapsamında oluşabilecek başlıca tehlikeli atık türleri arasında makine ve ekipman bakımından kaynaklanacak atık üstübüler ile şantiye kapsamında oluşacak evsel tehlikeli atıklar ( household hazardous waste ) sayılabilir. Bu atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uyarınca biriktirilerek, tehlikeli atıkların toplanması konusunda yetkili firmalara verilecektir. 1.d Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski 1.d.1 Đnşaat Dönemi Proje nin inşaat döneminde kullanılacak olan teknoloji ve malzemelere ilişkin kaza riski, inşaat çalışmaları sırasında iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına harfiyen uyulması durumunda çok düşüktür. Đş sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve prosedürler, inşaat döneminin her aşamasında geçerli olacak ve yürütülecek olan tüm faaliyetler, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Đş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında Acil Eylem Plan (AEP) hazırlanacak ve bu plana harfiyen uyulacaktır. AEP lerin en önemli amacı, acil bir durumda yapılması gerekenleri tanımlamaktır. Doğal felaketler, kazalar ve sabotaj, bu Proje kapsamında Acil Durum olarak nitelendirilmektedir. Tehlike durumundan önce, nüfusun uyarılabilmesi için alınan önlemler, AEP nin en önemli parçasını oluşturmaktadır. AEP hazırlanırken aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınacaktır. Acil bir durumda (yangın v.b.), anında müdahale edebilmek için gerekli olan araç ve gereçler belirlenerek, ayrı bir yerde tutulacaktır. Bu tür araç ve gereçlerin arasında kazma ve kürekler, yüz maskeleri, koruyucu gözlükler, eldivenler, çeşitli pompalar, 10

19 patlamaya mahal vermeyen elektrik motorları, telsizler ve benzeri ekipmanlar bulunacaktır. Proje Sahası nda patlatma yapılmayacağı için heyelan veya kaya kopması beklenmemektedir. AEP ler, acil müdahale ekiplerinin listesini, güvenlik araç ve gereçlerinin yerlerini, kaçış yollarını ve prosedürlerini de kapsayacaktır. Ayrıca acil durumlarda irtibat için verilmiş telefon numaraları da plan içinde bulunacaktır. AEP ler, sürekli olarak kontrol edilecek ve ilgili tüm ekipmanın periyodik muayene ve bakımları düzenli olarak yapılacaktır. Kilit personel bu konuda eğitilecektir. Acil bir durumda, en yakın güvenlik birimine (polis veya jandarma) ve en yakın itfaiye birimlerine haber verilecektir. 1.d.2 Đşletme Dönemi Proje nin inşaat döneminde olduğu gibi, işletme döneminde de yürütülecek tüm faaliyetlerde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına harfiyen uyulacak ve böylece işletme döneminde kullanılacak teknoloji ve malzemeden kaynaklı kaza riski en aza indirilmiş olacaktır. Proje nin inşaat aşamasında olduğu gibi, işletme aşamasında karşılaşılabilecek acil durumlarda yapılması gerekenleri tanımlamak üzere AEP hazırlanacak ve bu plana harfiyen uyulması sağlanacaktır. Bu AEP sürekli olarak kontrol edilecek ve ilgili tüm ekipmanın periyodik muayene ve bakımları düzenli olarak yapılacaktır. Ayrıca, kilit personel AEP ile ilgili olarak eğitilecektir. 1.e Projenin Muhtemel Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler Proje nin muhtemel çevresel etkilerine karşı alınacak tedbirler inşaat ve işletme aşamaları için ayrı ayrı ele alınmıştır. 1.e.1 Đnşaat Dönemi 1.e.1.1 Toprak Üzerine Etkiler Proje kapsamında yürütülecek faaliyetler sırasında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Bunun yanı sıra, inşaat öncesinde, sıyrılacak bitkisel toprak sahada mümkün mertebe üstü kapalı bir şekilde depolanarak, inşaat çalışmalarının tamamlanmasının ardından yeniden yüzeye serilecektir. Makine ve ekipmanların çalışması, bakım ve onarım çalışmaları esnasında 11

20 oluşabilecek atık yağlar kontrol altında tutulup toprak ile karışması engellenecektir. 1.e.1.2 Su Kaynakları Üzerine Etkiler Đnşaat faaliyetleri sırasında sadece personel kullanımından kaynaklı atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Bölüm 1.c.6 da da belirtildiği gibi, oluşacak bu atıksu sızdırmasız fosseptiklerde toplanacak olup, vidanjörlerle çekilerek ilgili belediyeye ait kanalizasyon sistemine deşarj edilecektir. Dolayısıyla, Proje nin inşaat döneminde herhangi bir yüzey su kaynağına atıksu deşarjı yapılmayacaktır. Proje kapsamında içme ve kullanma amacı ile gerekli olan su, tankerler ve damacanalarla sahaya getirilecek olup, civarda bulunan yüzey veya yeraltı suyu kullanılmayacaktır. 1.e.1.3 Toz Emisyonları Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında, kazı ve dolgu işlemleri sırasında toz oluşumu söz konusu olacaktır. Türbinlerin kurulabilmesi için kazılacak toplam alan m 2 olarak öngörülmektedir. Đnşaat faaliyetlerinden oluşabilecek toz emisyonları hesaplanırken, 9,9 gr/m 2 /gün'lük toz emisyon faktörü alınmıştır. Bu faktör, Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı (USEPA) tarafından verilen ve çeşitli inşaat alanlarını göz önüne alan formüle göre hesaplanmıştır. Toz Emisyonu g = 9,9 m 2 2 gün Alan( m ) x x kazısüresi( saat) kazısüresi( gün) kazısüresi( ay) x 1ay Proje kapsamında yapılacak tüm kazıların 3 ay sürmesi beklenmekte olup günde 10 saat ve ayda 26 gün çalışılması planlanmıştır. Proje de türbin ve kablolama kazıları toplam m 2 lik bir alanda yapılacaktır. Yukarıda verilen formülde bu değer yerine konulduğunda; 2 g gün m = 9,9 x x 176,35 / 0,17 2 = m 10saat 26gün 3ayx 1ay ( ) Toplam Toz Emisyonu = g saat kg saat / Yukarıda yapılan hesaplamalar sonucunda 0,17 kg/saat olarak belirlenen toplam toz emisyonu, Resmi Gazete'de tarih ve sayı ile yayımlanarak yürürlüğe giren "Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği" (SKHKKY) EK- 12