TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR

Transkript

1 Dış Politika Akademisi TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR (Enerji, Mülteciler, Güvenlik) Dış Politika Akademisi, Bilim ve Medeniyet Kulübü Organizasyonudur.

2 Turgut Özal Üniversitesi Yayınları No: 019 ISBN: Bu eserin dil ve bilim bakımından sorumluluğu konuşmacılarına/yazarlarına aittir. Tüm hakları saklıdır. İzinsiz kopyalanamaz, aktarılamaz, çoğaltılamaz. Copyright Turgut Özal Üniversitesi Editörler: Yrd. Doç. Dr. Nurettin Altundeğer, Muhammed Murat Arslan Kapak ve Sayfa Tasarımı: Veysel Cebe Baskı: Sage Yayıncılık Reklam Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Zübeyde Hanım Mah. Kazım Karabekir Cad. Kültür Han No:7/ İskitler, Altındağ, Ankara Tel: Baskı Tarihi: Baskı Adedi: 500

3 Dış Politika Akademisi Serisi 2 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR (Enerji, Mülteciler, Güvenlik) Editörler Yrd. Doç. Dr. Nurettin Altundeğer Muhammed Murat Arslan

4 İÇİNDEKİLER EDİTÖRLER... 5 KONUŞMACILAR... 7 TAKDİM AÇILIŞ KONUŞMALARI TURGUT ÖZAL DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI Oturum Başkanı: Doç. Dr. Ulvi Saran Konuşmacılar: Hüsnü Doğan, Özdem Sanberk, Engin Güner, Yrd. Doç. Dr. Erkan Ertosun DIŞ SİYASETİN YENİ PERSPEKTİFİ: YUMUŞAK GÜÇ Oturum Başkanı: M. Mücahit Küçükyılmaz Konuşmacılar: Dr. Gürsel Dönmez, Prof. Dr. Ali Fuat Bilkan, Doç. Dr. M. Akif Okur TÜRKİYE NİN YÜKSELEN ENERJİ İHTİYACI VE DIŞ POLİTİKAYA ETKİSİ Oturum Başkanı: Yrd. Doç. Dr. Halit Mammadov Konuşmacılar: Dr. Cemil Ertem, Dr. Seyfi Kılıç, Dr. İbrahim Palaz SİYASİ, EKONOMİK ve KÜLTÜREL BAĞLAMDA MÜLTECİLERİN TÜRKİYE YE ETKİSİ Oturum Başkanı: Prof. Dr. M. Kayhan Mutlu Konuşmacılar: Av. Taner Kılıç, Mehmet S. Güçer, Hasan Kanbolat DEĞİŞEN ULUSLARARASI ve BÖLGESEL ORTAMDA TÜRKİYE NİN GÜVENLİĞİ Oturum Başkanı: Yrd. Doç. Dr. Nurettin Altundeğer Konuşmacılar: Prof. Dr. Beril Dedeoğlu, Mesut Ülker

5 EDİTÖRLER Nurettin Altundeğer Yrd. Doç. Dr. Nurettin Altundeğer lisans eğitimini 1997 de Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetiminden tamamlamış ve Doktorasını da Geopolitical Rivalry in the Caspian-Caucasus Region and the Dilemma of Interstate Cooperation (Hazar- Kafkasya Ekseninde Jeopolitik Mücadeleler ve Devletlerarası İşbirliği Açmazı) isimli teziyle ABD nin Virginia eyaletinde bulunan Old Dominion Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler bölümünden almıştır. Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora eğitimi boyunca devam ettiği üniversitelerin Burslu programlara katılma başarısını göstermiştir. Uzun yıllar Amerika da medya sektöründe çalışmış ve haber dairesi sorumluluğu ve yapımcılığı görevi üstlenmiştir. Türk Dış Politikasının Yeni Parametreleri Çerçevesinde Türkiye nin Beş Yakın Coğrafyası İle İlişkileri: Balkanlar, Orta Asya, Kafkasya, Afrika, Orta Doğu ve Orta Doğu da Devlet-Altı Gruplar: Milletler, Mezhepler, Örgütler adlı kitabın da editörleri arasındadır. Enerji Güvenliği, Medya ve Siyaset ve Uluslararası ilişkiler teorileri sahalarında çalışmaları bulunan Altundeğer, İngilizce ve Türkçe programları bünyesinde barındıran Turgut Özal Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanlığı vazifesini yapmakta ve aynı bölümde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Turgut Özal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü mastır ve doktora programlarında da derse girmekte ve her iki programda tez yönetmektedir. Muhammed Murat Arslan Muhammed Murat Arslan, Yozgat ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini Kırıkkale de tamamladı yılında Turgut Özal Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünü bitirdi. Bilim ve Medeniyet Kulübü kurucuları arasında yer aldı ve iki yıl süreyle başkanlık görevini yürüttü. 1. Dış Politika Akademisi genel koordinatörlüğü yaptı. Turgut Özal Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde yüksek lisans eğitimine devam etmektedir. İlgi alanları arasında; Türk modernleşmesi, Türk dış politikası, uluslararası ilişkilerde güç, kamu diplomasisi, Balkan politikaları bulunmaktadır. 5

6

7 KONUŞMACILAR Ali Fuat Bilkan Prof. Dr. Ali Fuat Bilkan, doktorasını, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı alanında, post-doktorasını Hindistan daki Türk Edebiyatı üzerine, New Delhi de Jawaharlal Nehru Üniversitesi nde gerçekleştirdi. Sırasıyla, ODTÜ, Gazi, Jawaharlal Nehru, Fatih, Wisconsin ve TOBB ETÜ de akademisyen ve yönetici olarak görev yaptı. Prof. Dr. Bilkan ın çalışmaları, klasik edebiyat, yükseköğretim, İran ve Hindistan tarih, edebiyat ve kültürleri ile kültürel diplomasi alanında yoğunlaşmaktadır. Evli ve üç çocuk babası olan Bilkan, İngilizce ve Farsça bilmektedir. İpek Üniversitesi Rektörü olarak görev yapmaktadır. Beril Dedeoğlu Prof. Dr. Beril Dedeoğlu, Galatasaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanıdır. Özellikle Avrupa Birliği, Türkiye nin dış politikası ile uluslararası güvenlik konularında çalışmaktadır.galatasaray Lisesi ve İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü mezunudur yılından bu yana Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü nde görev yapmaktadır yılında doçent, 2005 yılında profesör olmuştur. Bir dönem Kadir Has Üniversitesi nde de ders vermiştir. Halen İstanbul Aydın Üniversitesi ve Gaziantep Hasan Kalyoncu Üniversitesi nde de ders vermektedir. Çok sayıda bilimsel makalesi ve kitabı bulunan Beril Dedeoğlu, Zaman ve Yeni Şafak gazetelerinde pek çok uluslararası politika yorumlarına imza atmıştır ve halen Star ve Today s Zaman gazetelerinde köşe yazarlığı yapmaktadır. Beril Dedeoğlu, evli ve iki çocuk annesidir. Cemil Ertem Dr. Cemil Ertem, Üniversite eğitimini Ege Üniversitesi İktisat Fakültesi nde, yüksek lisans ve doktora çalışmalarını ise finans ve iktisat alanlarında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi- Sosyal Bilimler Enstitüsü nde yapmıştır. İstanbul Üniversitesi nde iktisat ve finans dersleri vermiştir. İktisat ve siyaset konusunda uzun yıllardır çeşitli dergi ve gazetelerde yazan Ertem, Nokta ve Forbes dergilerinde köşe yazarlığından sonra Taraf gazetesinde, kurulduğundan yakın zamana kadar, ekonomi-politik yazıları yazmıştır. Ertem, 2011 yılı MÜSİAD en iyi ekonomi yazarı ödülünü almıştır. Dr. Ertem in 7

8 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR uzmanlık alanları; bilgi ekonomisi, alternatif iktisat, büyüme ve para teorileridir... Dr. Ertem in Etkileşim Yayınları ndan Bitişler ve Başlangıçlar ve Yeni Dünya Düzeni- WikiLeaks (Özgür Uçkan la) adlı kitapları çıkmıştır. Cumhurbaşkanı Başdanışmanı olarak görev yapmaktadır. Engin Güner Engin Güner, 3 Aralık 1942 de Malatya da doğdu. Çapa İlkokulunu, İstanbul Erkek Lisesi ni ve 1966 yılında ODTÜ İdari İlimler Fakültesi ni bitirdi yılları arasında Milli Prodüktivite Merkezi nde uzmanlık, arasında da Akdeniz Gübre Sanayii ve Karadeniz Bakır İşletmeleri nde Müdürlük yapan Güner, 1972 de Avrupa Konseyi sınavını kazanarak Strasbourg taki bu uluslararası kuruluşta 18 yıl uluslararası yöneticilik görevinde bulundu. Engin Güner, Turgut Özal ın Cumhurbaşkanı ( ) seçilerek kendisini çağırması üzerine 1989 da bu görevinden istifa ederek yurda döndü ve Özal ın Başdanışmanlığını sonrada aynı zamanda Cumhurbaşkanı Özel Kalem Müdürlüğü görevlerini ifa etti. 20 Ekim 1991 de ANAP tan İstanbul Milletvekili seçilen Güner, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Başkanvekilliği ve Türk Heyeti Başkanlığı yaptı. Batı Avrupa Birliği Asamblesi üyeliğinde bulundu. TBMM Dışişleri Komisyonu üyeliği, ANAP Genel Başkan Dış Politika danışmanlığı ve MKYK üyeliği de yaptı. Engin Güner, yılları arasında çeşitli kuruluşlarda Yönetim Kurulu Üyeliği ve yöneticilik yaptı. Güner, uzmanlık alanı olan Dış Politika ve Uluslararası İlişkiler konusunda bir süre üniversitede ders verdi. Güner in bu alanlarda çok sayıda makalesi bulunuyor. Güner, evli ve iki çocuk babasıdır. Erkan Ertosun Yrd. Doç. Dr. Erkan Ertosun, lisans ve yüksek lisansını Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü nde, doktorasını Ankara Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı nda yapmıştır. Ertosun, Eylül 2012 den bu yana Turgut Özal Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü nde öğretim üyesidir ve Eylül 2014 ten itibaren Turgut Özal Uygulama ve Araştırma Merkezi müdürlüğü görevini yürütmektedir. Temel ilgi alanları Türkiye dış politikası ve Orta Doğu dur. Filistin Politikamız: Camp David den Mavi Marmara ya kitabının yazarı olan Ertosun, Dini Jeopolitik Yaklaşımıyla Orta Doğu, Türkiye nin Beş Yakın Coğrafyası İle İlişkileri ve Half a Decade in Turkey: Ambassadorial Insights kitaplarının editörleri arasındadır. Yazar, Türkiye nin sanat ve sosyal bilimler odaklı ilk vakıf üniversitesi niteliğini haiz İpek Üniversitesi nin kuruluş çalışmalarında yer almış ve Mart 2011-Haziran 2014 döneminde üniversitenin mütevelli heyeti üyesi olarak görev yapmıştır. 8

9 Gürsel Dönmez Dr. Gürsel Dönmez 31 Mart 1964 Kırcaali doğumludur. Dört yaşında iken ailesi Türkiye ye iltica etti. İlkokula Bursa da başlayıp, ilk ve orta öğrenimini Sakarya Arifiye Öğretmen Lisesi nde tamamladı yılları arasında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü nde tahsil görüp, mezun oldu yılında Avusturya ya gitti yıllarında Viyana da bir şirket te idarecilik yaptıktan sonra, yılları arasında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Genel Sosyoloji ve Metodoloji Araştırma Görevlisi olarak vazife aldı. Viyana İktisat Üniversitesi Felsefe ve İktisat Sosyolojisi Enstitüleri nde master ve doktora yaptı yılları arasında Gece Yazıları-Abdullah Gürsel imzasıyla, köşe yazarı olarak, Zaman Gazetesi nde dış politika yazıları yazdı. Avrupa nın çeşitli ülkelerinde yayınlanan gazete ve dergilerde şiir, deneme ve hikâyeler yayınladı yılları arasında Yeni Şafak Gazetesi nde köşe yazarı olarak, dış politika yazıları ve denemeler yazdı yılları arası Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkan Yardımcılığı görevini yürüttü. Halit Mammadov Yrd. Doç.Dr. Halit Mammadov, Ankara Üniversitesi Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Bölümü nde doktorasını tamamladı. Mammadov, şu an Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü nde görev yapmaktadır. Hasan Kanbolat Hasan Kanbolat, Orta Doğu Stratejik Araştırmalar Merkezi nin (ORSAM) Kurucusu ve Eski Başkanı. Kanbolat daha önce Türkiye nin güvenlik ve dış politika alanındaki öncü düşünce kuruluşu Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi nin (ASAM) Kafkasya Koordinatörlüğü nü ve Türkiye İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı nda (TİKA) Orta Asya masasının Koordinatörlüğünü de yaptı. Halen Today s Zaman Gazetesi nde köşe yazarlığı yapmaktadır. Hüsnü Doğan Hüsnü Doğan; liseyi Malatya da bitirdi da ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümünden mezun oldu yılına kadar Devlet Planlama Teşkilatı nda araştırmacı olarak çalıştı dan itibaren de Turgut Özal la birlikte yürüdü de Yabancı Sermaye Kurulu Başkanı oldu. Bu görevini 1983 yılında ANAP kurucusu olana kadar sürdürdü. ANAP ın programını yazdı. Partinin Özal dan sonra iki numaralı kurucusu oldu. Birinci Özal Hükümetinde parlamento dışından Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığına getirildi. Bu görevi aralıksız 5.5 yıl sürdürdü ara seçimlerinde XVII. Dönem İstanbul milletvekili oldu. XIX ve XX. Dönem İstanbul, XVIII. Dönem İzmir 9

10 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR Milletvekili. Akbulut Hükümetinde Devlet Bakanı, Körfez Krizi sırasında da Savunma Bakanı oldu. Semra Özal ın Istanbul il Başkanlığına getirilmesine karşı çıktığı için bakanlıktan azledildi. Mesut Yılmaz ın ANAP içinde «kesin egemenliği nden sonra partiden istifa etti. 7 Ekim 1993 te Yusuf Bozkurt Özal ile birlikte Yeni Parti yi kurdu. Bu partinin genel başkan yardımcısı oldu bir süre sonra Yeni Parti deki görevlerinden istifa ederek tekrar ANAP a döndü. Evli ve bir çocuk babası olan Doğan İngilizce biliyor. İbrahim Palaz Dr. İbrahim Palaz, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeofizik Yüksek Mühendisliği bölümünden mezun olduktan sonra sırasıyla, Colorado School Of Mines Üniversitesi nden Jeofizik dalında Master derecesini, sonra South Dakota School of Mines & Technology Üniversitesi nden Petrol Mühendisliği dalında Doktora derecelerini aldı. Palaz Rice Üniversitesi MBA Programını da tamamladı. Schumberger ile TPAO için Log Mühendisi olarak Batman bölgesinde çalıştı. Amerikan Enerji Bakanlığı nda Nükleer Atıkların Depolanması Projesi nde yerbilimci uzman olarak çalıştı. AMOCO şirketinde Global Petrol Arama Grubu nda değişik vazifelerle Afrika, Orta Doğu ve Avrasya ülkelerindeki projelerde görev aldı. Boston da bir danışmalık şirketinin Genel Müdürlük görevini üstlenerek dünya petrol sektöründeki şirketlerin üst düzey yöneticilerine uzman bir eğitimci kadro ile beraber Petrol Doğalgaz ve Enerji Sektörlerinde Yöneticilik üzerine eğitimler verdi. Halliburton şirketinde değişik pozisyonlarda Rusya, Azerbaycan ve Houston Texas da başkan yardımcısı ve direktör olarak çalıştı. Universal Pegasus Inc. mühendislik firmasında Hazar, Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesi direktörlüğü görevini yürüttü. BOTAŞ International Ltd Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Başkanlığı görevi ile birlikte Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Petrol ve Doğalgaz Başdanışmanlığı görevini yürüttü. Global ve domestik birçok enerji şirketinde danışmanlık görevi yaptı. Socar Turkey Enerji A.Ş. nin Türkiye de bulunan yatırım projelerinin ilerlemesinden sorumlu direktör (COO) olarak görev yapmaktadır. İbrahim Palaz ın yayımlanmış iki kitabı vardır. Ayrıca İbrahim Palaz ın 15 in üzerinde yayımlanmış teknik makalesi vardır. Halen aktif birer üyesi olduğu SPE, SEG ve AAPG Derneklerinin yönetici komitelerinde hizmetler verdi. Bu derneklere ek olarak TMMOB Jeofizik Mühendisleri Odasına da üyedir. Palaz, çok iyi seviyede İngilizce, Rusça ve Azeri Türkçesi bilmektedir. M. Kayhan Mutlu Prof. Dr. Kayhan Mutlu 1966 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ni 1966 yılında bitirdi. Yüksek lisansını 1970 yılında Zirai Haberleşme alanında California Üniversitesi nde yaptı. Doktorasını sosyoloji alanında Utah Devlet Üniversitesi nde 10

11 1976 yılında tamamladı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi nden profesör olarak emekli oldu yılından beri Turgut Özal Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde öğretim üyesidir. Mehmet Akif Okur Mehmet Akif Okur. Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi (İİBF) Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi. Ayrıca Gazi Üniversitesi Orta Doğu ve Orta Asya Araştırma Merkezi (GORAM) Müdürü ve Ankara Strateji Enstitüsü Başkan Yardımcısı dır. Doç. Dr. Okur un yayımlanmış çok sayıda makalesinin yanı sıra Yeni Çağın Eşiğinden Avrasya nın Kalbine Bakmak, Tarihten Günümüze Orta Asya nın jeopolitiği Üzerine Düşünceler (Yesevi Üniversitesi Yayınları, 2011); Emperyalizm, Hegemonya, İmparatorluk (Ötüken Neşriyat, 2010); Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Kuram ve Hegemonya (Burcu Bostanoğlu ile birlikte, İmge Kitabevi, 2009) adlı kitapları bulunmaktadır. Mehmet S. Güçer USAK Sosyal Araştırmalar Merkezi nde çalışmalarını sürdüren Mehmet S. Güçer, lisansını Gazi Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümünde tamamladıktan sonra sosyoloji alanında master yaptı. Doktora çalışmalarına halen İstanbul Üniversitesi nde devam eden Güçer, Erciyes Üniversitesi nde görev aldı. Suç, milliyetçilik, göç ve yakın dönem Türk siyasal hayatı üzerine çalışmalarını yoğunlaştıran Güçer, USAK Sosyal Araştırmalar Merkezi nin Başkanlığını yürütmektedir. Mesut Ülker Stratejist Mesut Ülker, 1962 yılında Bursa da doğmuştur. İlk ve orta tahsilini Bursa ve İzmir de tamamladıktan sonra Hava Harp Okuluna girmiş, 1983 yılında mezun olduktan sonra Türk Silahlı Kuvvetlerinin eğitim ve strateji birimlerinde planlayıcı ve eğitimci olarak çalışmış en son Milli Güvenlik Akademisi nden öğretim üyesi olarak mesleki kariyerini noktalamıştır. Uluslararası İlişkiler, Ekonomi, Sosyo-Kültürel, Siyaset Bilimi konularında; yaklaşık 20 den fazla ülkede inceleme ve tektik gezilerinde bulunmuş seminer ve konferanslar vermiştir. Birçok dergide strateji konularında makaleleri bulunan Mesut Ülker ulusal, uluslararası ve yerel televizyon programlarıyla da güncel gelişmeleri toplumla paylaşmaktadır. Evli ve iki çocuk babasıdır. İngilizce ve Almanca bilmektedir. M. Mücahit Küçükyılmaz M. Mücahit Küçükyılmaz, 9 Ağustos 1977 de Antalya, Kumluca da doğdu. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi nden mezun oldu. Aynı üniversitede Siyaset Bilimi 11

12 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR alanında Türkiye de Demokrasinin Toplumsallaşması ve Siyasal İslam ın Rolü: Milli Görüş Geleneği konulu yüksek lisans tezini hazırladı. Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü nde Polisin Meslekî Örgütlenmesi ya da Siyasallaşması ve Medyanın Yaklaşımı: Pol-Der ve Pol-Bir Olayları konulu doktora tezini hazırlıyor. Anlayış dergisinde editörlük, SETA Vakfı nda iletişim koordinatörlüğü ve TRT1 de yayımlanan Enine Boyuna ile TRT Haber de yayımlanan Sosyal Medya programlarında yayın danışmanlığı yapan Küçükyılmaz, Mostar dergisinde sosyo-politik gündeme ilişkin makaleler yazdı. Halen Cumhurbaşkanlığı nda Kurumsal İletişim Başkanı olarak çalışıyor ve AA Yönetim Kurulu üyeliği görevini yürütüyor; Cumhuriyet Dönemi Türk Siyasal Tarihi, Asker-Siyaset İlişkileri, Devlet Kuramı, Medya Etiği, Medyatik Görüntü ve Gerçeklik İlişkisi gibi konularla ilgileniyor. Nurettin Altundeğer Yrd. Doç. Dr. Nurettin Altundeğer, lisans eğitimini 1997 de Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetiminden tamamlamış ve Doktorasını da Geopolitical Rivalry in the Caspian-Caucasus Region and the Dilemma of Interstate Cooperation (Hazar- Kafkasya Ekseninde Jeopolitik Mücadeleler ve Devletlerarası İşbirliği Açmazı) isimli teziyle ABD nin Virginia eyaletinde bulunan Old Dominion Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler bölümünden almıştır. Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora eğitimi boyunca devam ettiği üniversitelerin Burslu programlara katılma başarısını göstermiştir. Uzun yıllar Amerika da medya sektöründe çalışmış ve haber dairesi sorumluluğu ve yapımcılığı görevi üstlenmiştir. Türk Dış Politikasının Yeni Parametreleri Çerçevesinde Türkiye nin Beş Yakın Coğrafyası İle İlişkileri: Balkanlar, Orta Asya, Kafkasya, Afrika, Orta Doğu ve Orta Doğu da Devlet-Altı Gruplar: Milletler, Mezhepler, Örgütler adlı kitabın da editörleri arasındadır. Enerji Güvenliği, Medya ve Siyaset ve Uluslararası ilişkiler teorileri sahalarında çalışmaları bulunan Altundeğer, İngilizce ve Türkçe programları bünyesinde barındıran Turgut Özal Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanlığı vazifesini yapmakta ve aynı bölümde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Turgut Özal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü mastır ve doktora programlarında da derse girmekte ve her iki programda tez yönetmektedir. Özdem Sanberk Özdem Sanberk, Galatasaray Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi nden mezunu olmuştur. Dışişleri Bakanlığı memuru olarak Madrid, Amman, Bonn ve Paris Büyükelçiliklerinde ve OECD ve UNESCO Daimi Temsilciliklerinde çeşitli derecelerde görevde bulunduktan sonra, yılları arasında zamanın Başbakanı Turgut Özal ın dış politika danışmanlığını yapmıştır yılları arasında Avrupa 12

13 Topluluğu nezdinde Büyükelçi Daimi Temsilci, yıllarında arasında Dışişleri Müsteşarı ve yılları arasında da Londra Büyükelçisi olarak görev yapmıştır yılında emekliye ayrılan Sanberk, 2003 Eylül ayına kadar Türkiye Ekonomik Sosyal Etütler Vakfı (TESEV) Direktörlüğü görevinde bulunmuştur de Birleşmiş Milletler in yürüttüğü Gazze filosu saldırısı soruşturma komisyonunda Türkiye yi temsilen görev aldı. Halen USAK Başkanlığı ve Kadir Has Üniversitesi Mütevelli Heyeti üyeliği görevini yürütümektedir. Sumru Sanberk ile evli ve bir çocuk babasıdır. Seyfi Kılıç Dr. Seyfi Kılıç, ORSAM Su Araştırmaları Programı nda danışman olarak çalışmaktadır. Çalışma alanı özellikle Orta Doğu su sorunları üzerinedir. Aynı zamanda uluslararası su hukuku, çevre politikaları ve Kuzey-Güney ilişkileri çalışma alanı içindedir. Seyfi Kılıç Ankara Üniversitesi Sosyal Çevre Bilimleri Anabilim Dalı ndan doktora derecesine, Hacettepe Üniversitesi Hidropolitik Anabilim Dalı ndan Yüksek Lisans derecesine sahiptir. Lisansını Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde tamamlamıştır. Ankara da yaşamaktadır. Taner Kılıç Taner Kılıç, 1969 doğumludur yılı Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunudur yılından bu yana İzmir de serbest avukatlık yapıyor. Mazlum Der İzmir Şubesinde iki dönem yönetim kurulu üyeliği yaptı. Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi kurucularından. Örgütün gönüllü olarak 5 yıl mülteci koordinatörlüğünü yürüttü. Daha sonradan yönetim kurulunda başkan yardımcısı olarak sorumluluk aldı. Sonraki 4 yıl örgütün ombudsmanlığını yürüttü. Mültecilerle Dayanışma Derneği (Mülteci Der) kurucularından ve yılları arasında derneğin yönetim kurulu başkanlığında bulundu. İltica ve göç alanında değişik yerlerde yayımlanan çok sayıda yazısı var. Halen Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesinin yönetim kurulunda başkanlık görevini sürdürüyor. Evli ve üç kız babası. Ulvi Saran Doç. Dr. Ulvi Saran, 1958 Trabzon/Çaykara ilçesi doğumludur yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi nden mezun oldu de Teşvik Uygulama Başkanlığı İhracatı Takip Şubesi nde çalışmaya başladı de Kaymakamlığa giriş sınavını ikincilikle kazandı. Daha sonra Trabzon Maiyet Memurluğu, İkizdere, (1984), Kavak ( ), Kalkandere( ), Akyaka ( ) Kaymakamlığı, Kars Vali Yardımcılığı (1990), Kars Vali Vekilliği (1991) görevlerinde bulundu de Mülkiye Müfettişi ve daha sonra Mülkiye Başmüfettişliği ( ) görevlerinde çalıştı. 13

14 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR 2003 yılında Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığına atandı. Ulvi Saran, 1985 de TODEİE yi bitirerek Kamu Yönetimi Uzmanı oldu de Ankara Üniversitesi SBF nde de Yüksek Lisans eğitimini tamamladı yılında da Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü nden yüksek lisans derecesi aldı. Küreselleşme Sürecinde Kamu Yönetiminde Değişim ve Kamu Hizmetleri Alanında Toplam Kalite Yönetimi konulu tezi ile Doktorasını Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü nde tamamlayarak Doktor unvanını aldı yılında Pittsburgh Üniversitesi/Graduate School of Puplic and International Affairs de 8 ay süre ile misafir bilim adamı ve araştırmacı olarak çalıştı. Kaymakamlık kurslarında, Mahalli İdareler Personel Eğitimi kurslarında öğretim elemanı olarak bulundu. Mesleği ile ilgili projeler hazırladı. Çalışmalarından ötürü muhtelif valilerden takdirnameler ( ), Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu ndan da Takdir Belgesi ile ödüllendirildi (2000) arası Kamu Güvenliği Müsteşarlığı yapmıştır. Ulvi Saran iyi derecede İngilizce, Arapça, biraz da Fransızca ve Farsça bilmektedir. Evli ve üç çocuk babasıdır. 14

15 TAKDİM Türkiye, iç ve dış problemlerin pek çok olduğu ve güç mücadelelerin yoğun olarak yaşandığı bir coğrafyada bulunmaktadır. Çatışmaların etkisinin sınırlar içerisinde kalmadığı ve komşu ülkelere doğru uzandığı bu dünyada ülkeler kendi güvenliklerini temin etmek için stratejiler geliştirmek zorundadırlar. Etrafımızdaki gelişmelerin ülkemizde yaşayan insanların hayatını direkt ya da dolaylı olarak etkilemesi bu hadiseleri iyi bilme, iyi anlama ve doğru yanıt verme ihtiyacını beraberinde getirmektedir. Milli güvenliğin temini devlete düşen bir vazife olsa da, toplumsal refahı ve mutluluğu ilgilendiren meselelerin şahıslara ve sivil toplum kuruluşlarına da vazifeler yüklediği muhakkaktır. Dış politika olarak başarılı addedilen ülkelerde politika yapım sürecinin kompleks ve katılımcı bir yapıda cereyan etmesi, ülkemizin kaderini belirleyen konularda bizlerin de uzlaştırıcı ve katılımcı bir zemin oluşturmamızı gerekli kılmaktadır. Dinamik ve genç bir nüfus yapısına sahip olan ülkemizde içeride ve dışarıda cereyan eden hadiseleri anlama gayreti ziyadesiyle görülmektedir. Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler sahasında açılan programlara ilginin artması bunun bir göstergesidir. Medyanın siyasete olan ilgisi ve halkın kaderini ilgilendiren konularda konuşma ve tartışma platformlarının oluşturulması ülkemiz adına pozitif bir gelişme olarak değerlendirmelidir. Sağlıklı politikalar ve hedefler üretme bir gereklilik olarak düşünülürse, katılımın genişliği ve toplumsal mutabakatın sağlanması önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Sorunlarını kavga ederek değil, iyi niyet ve karşılıklı anlayış zemininde konuşarak çözmeye çalışmak hem gelişmekte olan demokrasimizin olgunlaşmasını sağlayacak, hem de ortak bir zeminde buluşma noktasında katkı sağlayacaktır. Turgut Özal Üniversitesi bünyesinde faaliyet gösteren Bilim ve Medeniyet Kulübü nün Dış Politika Akademisi adıyla Mart 2014 tarihleri arasında düzenlemiş olduğu paneller bu açıdan değerlendirilecek olursa ülkemizin problemlerini anlama ve çözüm üretme noktasında faydalı bir çalışma olmuştur. Elinizdeki bu kitap bu oturumlarda ele alınan konuların yazıya aktarılmış halidir. 33 farklı Üniversite den 321 lisans ve lisansüstü öğrencinin kayıt yaptırarak katıldığı bu program, Bilim ve Medeniyet Kulübü nün kuruluşundan itibaren her yıl düzenlediği paneller bütününün ikincisidir. Üçüncü Dış Politika Akademisi hazırlıklarının yapıldığı şu günlerde kitaplaştırılan bu 15

16 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR program, tamamen Bilim ve Medeniyet Kulübü bünyesinde faaliyet gösteren öğrenci arkadaşlarımızın gayretleriyle mümkün olmuştur. Turgut Özal Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğretim görevlileri hocaların danışmanlık yaparak katkıda bulundukları program, üniversite yönetiminin de takdirlerini toplamış ve gereken yardım ve imkânları sağlamalarıyla daha verimli ve cazip hale gelmiştir. Konu sayısı, oturumlar ve katılımcılar açısından bakılacak olursa iki güne yayılan bu programın organizasyonun kolay olmadığı açıktır. Bu açıdan, organizasyonun her aşamasını takip eden ve herhangi bir aksaklığa sebebiyet vermeden başarılı paneller bütünü çıkaran Bilim ve Medeniyet Kulübü öğrencileri her türlü takdiri hak etmektedirler. Bu programı başarıya ulaştıran elbette ki sadece organizasyonun güzelliği ve harcanan emek değildir. Oturumlarda konuşmacı olmayı kabul eden değerli ve sahalarında uzman hocalarımızın, akademisyen ve araştırmacıların rolleri de büyüktür. Kendilerine yaptıkları bu katkılardan dolayı içten teşekkürlerimizi ifade etmek bizim için de bir vazifedir. Katılımcıların ilgisi ve heyecanı ciddi bir fikir alışveriş ortamı oluşturmuş ve programın başarısını artırmıştır. Düzenlenecek olan üçüncü Dış Politika Akademisi bu heyecanın ve hüsnü kabulün neticesidir. Editörlerin bu noktada katkısı, mevcut konuların derli toplu sunumu ve okuyucuya ulaştırılması noktasında gayretleridir. Konuşma ve karşılıklı soru cevap havasında geçen oturumları akademik bir dilde yazıya dökmenin zorluğu malumdur. Bu noktada oturumlarda sunum yapan değerli katılımcıların fikirlerine sadık kalmak şartıyla sınırlı değişiklikler yapılmış ve ifadelerdeki -varsa- düşüklükler giderilmeye çalışılmıştır. Anlam eksikliğini gidermek için eklenen kelimeler ya da açıklamalar köşeli parantez içine konularak ifadelerin orijinal hallerine müdahale edilmemeye çalışılmıştır. Panelistlere konuşmalarının yazılı hali gönderilerek kontrol etmeleri sağlanmaya çalışılmıştır. Katılımcıların çoğu geri dönüş yapmış ve metinleri onaylamışlardır. Sunumları sırasında tablo, grafik, harita vb. görsel materyaller kullanan konuşmacılardan bunları metinlere eklemeleri konusunda yardım talebinde bulunulmuş ve katılımcıların bizzat gönderdiği görseller okuyucuya da sunulmaya çalışılmıştır. Son tahlilde ise metinlerin bir bütün teşkil edecek şekilde düzenlenerek kitap halini alması sağlanmıştır. Şunu da ifade etmek gerekir ki aşağıda sunduğumuz bilgiler panellerde konuşulan konuların genel bir çerçevesini çizmekten ibarettir. Konuya ait detaylı bilgi ve analiz için ilgili bölüme müracaat etmek yerinde olacaktır. Konuşulan ve anlatılan konuların derinliğini ve zenginliğini buradaki özetlerle sınırlı görmek bu panellere katılıp zaman ayıran sahasının uzmanları olan değerli katılımcılara haksızlık olacaktır. Amacımız, katılımcıların bizzat dinleyerek istifade ettiği bilgi ve analizleri yazıya dökerek kalıcı kılmak ve aynı zamanda katılamayan fakat konuyla ilgilenenlerin de istifadesine 16

17 sunmaktır. Turgut Özal Üniversitesinde düzenlenen Dış Politika Akademisi panellerinin ilki de bizzat Turgut Özal dönemindeki dış politikaları konu edinmesi gayet uygun olmuştur. Turgut Özal Türkiye için yeni bir çağ açan bir siyaset adamı olarak bilinir darbesinden sonra iktidara gelmesi ve dönemin Cumhurbaşkanının darbeyi yöneten bir komutan olması kendisinin yaptığı işlerin değerini birkaç kat artırmaktadır. İçende bulunulan uluslararası konjonktür ve Cumhuriyet tarihinin mirası olan ekonomik sorunlar, iç çatışmalar ve komşularla olan problemli ilişkiler de dikkate alınırsa Turgut Özal ın değeri daha da iyi anlaşılacaktır. Kimilerine göre Cumhuriyet tarihinin en önemli üç kişisinden biridir. Turgut Özal Dönemi Türk Dış Politikası adıyla yapılan ilk oturum Sekizinci Cumhurbaşkanı Özal döneminde yapılan açılımlar ve Türkiye nin dış politikasında yaşanan değişimi analiz etmektedir. Yasakların hakim olduğu bir ülkeden, uluslararası entegrasyon sürecine giren bir ülkeye dönüşen Türkiye, Turgut Özal ın vizyoner yaklaşımının neticesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Özal ın yurt dışı tecrübesi ve Amerika Birleşik Devletleri gibi dünyanın önde giden bir ülkesinde bulunmuş olması elbette ki önemli bir ilham kaynağı olmuştur. Ekonomiden siyasete, teknolojiden kültürel faaliyetlere kadar dünya ile entegrasyon sürecine girmenin Türkiye nin yıllarca içinde bulunduğu kısır döngüyü kıracağına inanmış ve bu yörüngede reformlara girişmiştir. Siyasi ve ekonomik liberalizasyonun öncülüğünü yapmış, devlet eksenli bir politika güdülen ülkede bireylere yükselmenin önünü açmıştır. Devletin vatandaşına güvenmesi gerektiğini düşünen Özal, reformları bunun üzerine bina etmiş, dolar taşımanın suç olduğu bir ülkeden ithalat ve ihracat endeksli ekonomik faaliyetlerde bulunulan bir ülke çıkarmıştır. Dışa açılma sadece içte ekonomik ve siyasi reform manasına gelmemiş, dış politikada aktif olma ve sorunların üzerine gitme olarak belirlenebilecek stratejiler üretilmiştir. Özal ın dış politikasını kısaca aktivizm olarak tanımlayanlar da olmuştur. Özal döneminde başlayan bu hareketlilik pozitif bir döngü oluşturmuş ve birçok sahada kendisini göstermiştir. Savunma sanayisinde yapılan yatırımlar teknolojik altyapının gelişmesini beraberinde getirmiştir. Bu dönemde Türkiye için atılan en önemli adımlardan birisi 1987 yılında Avrupa Birliği üyeliğine yapılan tam üyelik başvurusudur. Birçok aksaklıkla da olsa günümüze gelen AB sürecinin Türkiye ye kazandırdıkları düşünülecek olursa, Özal ın Türkiye yi dünyaya açmadaki başarısı ve katkısı belirgin bir şekilde ortaya çıkacaktır. AB entegrasyon süreci bağlamında Yunanistan gibi problemler yaşadığımız ülkelerle de ilişkileri düzeltmeye çalışan Özal, Orta Asya ülkelerine açılım konusunda da öncülük yapmıştır. Mevcut problemleri çözmenin pozitif bir yaklaşımla mümkün olduğu kanaatinden hareketle Yunanistan la yaşadığımız Kıbrıs, Ege, kıta sahanlığı gibi 17

18 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR sorunlara çözüm arayışında bulunmuştur. Sempatik kişiliği ve cana yakınlığıyla içeride ve dışarıda dost edinmeyi başarmış bir lider olan Turgut Özal, darbeler ülkesi olarak bilinen ve kapalı bir ekonomiye sahip olan Türkiye yi geleceğin dünyasında adından söz ettirecek bir zemine oturtmuştur. Tabii ki döneminde çok eleştirilen ve eleştirilmeye devam edilen uygulamalar ve hadiseler de yaşanmıştır. Genel olarak değerlendirdiğinde artıları eksilerinden çok daha fazla olan ve etkisi kendi dönemini aşıp günümüze kadar ulaşan bir lider olarak Turgut Özal Türk siyasetinin unutulmayan bir şahsiyeti olmaya devam edecektir. Turgut Özal dan günümüze değişen dış politika ve kavramları arasında tartışılan konulardan biri de Türkiye nin yumuşak gücüdür. Yumuşak güç kavram olarak 1990 yıllarından sonra ortaya çıkan süreçte Uluslararası ilişkilerde tartışılan ve anlaşılmaya çalışılan bir konu olmuştur. Hard Power (Sert Güç), Soft Power (Yumuşak Güç) ve Smart Power (Akıllı Güç) olarak değişik isimlerle izah edilen bu olgu, Türkiye gibi bölgesel bir güç olma potansiyeline sahip bir ülke için de önem taşımaktadır. Dünya Siyasetinin yeni Perspektifi: Yumuşak Güç başlıklı tartışma, Kamu Diplomasi kavramına vurgu yaparak başlamıştır. Yurt dışında yaşayan Türkler ve onların bulundukları ülkelerde Türkiye yi temsil etmesi bakımından var olan potansiyelin değerlendirildiği tartışma, bu sahadaki eksiklerimizi ortaya çıkarmıştır. İlerleyen yıllarda, TİKA, Yunus Emre Vakıfları ve Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı gibi kurumların kurulması ve faaliyetlerini artırması mevcut potansiyeli kullanma ve Türkiye nin dışarıda cazibesini artırma noktasında faydalı görülmektedir. Avrupa dan Orta Asya ya uzanan geniş bir yelpazeye yayılan Türkler ve akraba topluluklar, ülkemiz için önemli bir potansiyeldir. Yedi milyona yaklaşan Türk Diasporası, klasik diplomasi araçlarının yanında işlevsellik kazandırılan Kamu diplomasisi için ciddi bir katkı olarak değerlendirilmektedir. Yumuşak gücün önemli bir öğesi ise ülkelerin içte ve dışta oluşturdukları pozitif algılardır. Bu noktada demokrasi, insan hakları, toplumun refahı ve mutluluğu, ekonomik gelişmişlik ve geniş perspektiften ele alınabilecek özgürlükler önemli bir yer işgal etmektedirler. Değişen dünya konjonktüründe öne çıkan değerlere sahip çıkan ülkelerin avantajlı konuma geleceği ve doğal bir cazibe merkezi oluşturacağı kabul edilmektedir. ABD nin eğitim ve öğretimde öne çıkması ve tercih edilen bir ülke olması, ekonomik gelişmişlik noktasında kendisini çok yakından takip eden Çin e fark atması bunu ispatlamaktadır. Bilginin ve haberin çok hızlı yayıldığı ve ulaşıldığı bir dünyada ülkeler oluşturdukları cazibe ile kendilerini kolayca tanıtma imkânına sahip olacak ve bunu güce çevirebileceklerdir. 18

19 Yumuşak gücün keşfedilmesi ve işlevsellik kazandırılması sadece devletlerin planlamalarıyla mümkün olmamaktadır. Sivil toplumun ve bireylerin de katılımının sağlanması ve tabana yayılması önem arz etmektedir. Topluma mal olmuş değerler ve olgular temsil noktasında daha başarılı olacak ve sınırları aşan bir etki ve dolayısıyla bir katkı olarak geri dönecektir. Yumuşak gücü tek başına her şey görmek de yanlış olacaktır. Her ne kadar Yumuşak güç belirli sahalarda avantaj sağlasa da devletler her zaman için sert güç unsurlarını kullanmak zorundadırlar. ABD li siyaset bilimci Joseph Nye ın ortaya attığı Smart Power kavramı bu boşluğu doldurmakta ve geleceğin dünyasında güçlü ve etkili olmanın yolunun bu ikisini dengeli ve akıllı bir şekilde kullanmaktan geçtiğini ifade etmektedir. Akıllı gücün en etkili bir şekilde kullanılması gereken sahalardan biri de Enerji güvenliğiyle ilgilidir. Enerji ihtiyacı ve temini 20. Yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren dünya politikasının merkezinde yer almaya başlamıştır. Birinci dünya savaşıyla başlayan süreçte petrol ve petrol ürünlerinin savaşlarda kullanılan gemi, tank ve uçaklarda kullanılmaya başlamasıyla ayrı bir önem kazanmıştır. Kaynakların sınırlı olması ve ihtiyacın artmasıyla petrol ve enerji tabanlı mücadele yoğunluk kazanmış, büyük devletlerin gizli ve açık strateji planlamalarında ön sıraya yükselmiştir. Türkiye nin Yükselen Enerji İhtiyacı ve Dış Politikaya Etkisi konulu panel temel olarak Osmanlıdan günümüze kendi coğrafyamızda ve çevre bölgelerde yaşanan mücadeleleri enerji politikaları ve kaynakların kontrolü bağlamında değerlendirmiştir. Osmanlı imparatorluğunun çözülmesi ve parçalanması sürecinde kaybedilen alanların enerji kaynakları açısından ne kadar zengin olduğu dikkate alınırsa, mesele daha net anlaşılacaktır. Orta Doğu dan Hazar Bölgesine, Kuzey Afrika da Cezayir ve Libya dan Akdeniz ekonomik bölgesine kadar birer birer Osmanlıdan koparılan alanların bir anlamda geleceğin en önemli zenginliklerinden olacak doğal enerji kaynaklarını kontrol amaçlı yapılmış olduğu kanaatini uyandırmaktadır. Geçmişten günümüze uzanan süreçte aynı politika ve hedeflerin izlerini görmek mümkündür. Ukrayna-Kırım hattında yaşanan karışıklıklar ve Orta Doğu da hiç bitmeyen kaos ortamı, temeli enerji kaynaklarının kontrolü ve kullanımı olan stratejilere bağlanabilir. Bu bağlamda gelişmekte olan bir Türkiye ve artan enerji ihtiyacını göz önüne alırsak, çok ciddi politikalar takip edilmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Büyük devletlerin derin stratejilerle yürüttüğü bu savaşta Türkiye de yerini alacak ve artan ihtiyacını karşılamaya çalışacaktır. Kişi başına düşen enerji miktarının Avrupa ülkeleri arasında en az olduğu bir ülkedir Türkiye. Bununla birlikte nüfusu ve büyüme hızı artmaktadır. Doğal kaynaklar olarak fakir olan ülkemiz enerji ihtiyacını dışarıdan karşılamaktadır lerden sonra ortaya çıkan ve önemli bir konu haline gelen enerji güvenliği bağlamında düşünecek olursak, gelecek yıllarda Türkiye nin en önemli sorunlarından biri kaynak temini noktasında çeşitlendirme ve 19

20 TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA PARADİGMA DEĞİŞİMİ VE GÜNCEL KONULAR artan bağımlılığın azaltılması olacaktır. İhracat-ithalat dengesini alt üst eden enerji bağımlılığı ve dolara endeksli fiyatlandırma, Türkiye için ayrı bir sorundur. Bütün bunlar bütüncül bir yaklaşımla ele alınırken, mevcut potansiyelimizin kullanılmasını, yeni stratejiler geliştirilmesini ve her şeyden önce bölgesel ve global dengeleri lehimizde kullanabilme becerileri geliştirmemizi gerektirmektedir. Günümüz Türkiye sinde tartışılan ve hayatı etkiyen konulardan birisi de Suriye de yaşanan insanlık dramı ve akabinde ülkemize akın eden mültecilerdir. Ülkemize sığınan Suriyeliler ilk mülteciler değildir. Birinci Körfez Savaşı sırasında ülkemizin gündemini fazlaca işgal eden Kuzey Iraklı sığınmacılar olan Peşmergeleri hatırlamak yerinde olacaktır. Yukarıda ifade edildiği gibi, komşu bölgelerde yaşanan çatışmalar, doğal olarak belirli bir zaman içinde bizlere de ulaşacaktır ve duyarsız kalamayacağımız bir hadise olacaktır. Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Bağlamda Mültecilerin Türkiye ye Etkisi paneli, dünden bugüne Türkiye yi etkileyen mülteciler konusunu ve Türk hükümetlerinin tavrını ele almıştır. Mülteci, Irkı, milliyeti, vatandaşlık bağı, siyasi görüşleri ve belli bir toplumsal gruba mensubiyet nedenlerinden dolayı ülkesinden, zulüm tehdidinden kaçan ve bu nedenle kendi ülkesine geri dönemeyecek olan kişidir. Mülteciler her ne kadar ulusal bir mesele olarak görülse de, uluslararası anlaşmalar ve bildirgelerle esasları ve çerçevesi belirlenmiş bir konudur. İnsanları hayatını ve yaşama hakkını yakından ilgilendirmesinden dolayı da insan hakları hukukuyla yakından ilgilidir ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesinin 14. maddesinin temel bir hakkı olarak tanımlanmıştır. Ülkesinden bir zulüm tehdidi altında kaçıp bir başka ülkeye sığınan kişinin, kaçtığı ülkeye iade edilmemesi hakkını içeren iltica hakkı teamül hukukunun önemli bir parçasıdır. Taraf olunan uluslararası anlaşmalar dikkate alındığında devletlerin bu konuda kayıtsız kalması söz konusu değildir. Uluslararası platformda bu kadar yer bulmuş olan bu konunun ülkemizde ciddi olarak ele alınmadığını ve mevzuat konusunda boşluklar yaşandığını ifade etmek gerekir. Ülkemize akın akın gelen insanlara nasıl davranacağımız ve hangi koşullarda konaklayacakları gibi birçok konuyu düzenleyecek mevzuatın olmaması zorluk çekilmesine sebep olmuştur. Nisan 2013 te çıkan Yabancılarla Uluslararası Koruma Kanunu isimli yasa bu sahada önemli bir adım olmuş, akabinde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur Suriye krizinin neticesi olan ve 1,6 milyonu geçen Suriyeli mülteciler konusunda önemli adımlar atılmasını sağlamıştır. Türkiye nin içinde bulunduğu mülteci sorunu rakamlara bakılacak olarak ifade edersek hiç de küçümsenecek bir problem değildir. Ekonomik gücümüz ve mültecilerin maliyeti ve oluşturdukları, sosyal, kültürel ve politik problemleri de göz önüne alırsak, çok ciddi bir mesele ile karşı karşıya olduğumuzu ifade etmek gerekir. Medyaya yansıyan ve Türk siyasetinde konu olan mülteciler, meselenin 20