ISSN 1300 i. KASİM 2001 Sayı: 502 \YIN ORGANI. f9n^ v^phrpv*wbnmhw. A4«û İü**e Taşıt tr-şusits tflffmflf

Transkript

1 KASİM 2001 Sayı: 502 ISSN 1300 i \YIN ORGANI ^r f9n^ v^phrpv*wbnmhw A4«û İü**e Taşıt tr-şusits tflffmflf

2 Itniveteal ÇOK YAKITLI AR JENERATÖR 300 ile 3000 kg/h arasında 8 değişik buhar üretim kapasitelerinde imal edilmektedir. Duman borulu tipler 8 bar işletme basıncına kadar, su borulu tipler 20 bar işletme basıncına kadar dizayn edilmektedir. İstendiğinde; 1000 kg/h ve daha büyük buhar üretim kapasitesinde olanlar helezon vidalı stokerli olarak imal edilmektedir. Sıvı / Gaz yakıt yakar Kömür yakar Odun ve artıklarını yakar Prina, ayçiçeği kabuğu fındık kabuğu yakar Tip: BİZ, BUNLARI YAKARAK BUHAR VEYA SICAK SU ÜRETİYORUZ... HANGİ YAKITI EKONOMİK BULUYOR VEYA TEMİN EDEBİLİYORSAN! ONU YAKIN... Sıvı Yakıt veya Gaz Yakıt Odun, odun artıkları, tahta parçaları, prina, ayçiçeği kabuğu, fındık kabuğu Parça kömür, yonga, talaş, toz kömür, toz ÎÜNİVERSAL MAKİNE VE ısı SANAYİ TÎC. A.ş. perkez: Kozyatağı Yolu Sk. Güneş Apt. 26/1 tel: +90(0.216) plefax: +90(0.216) Üst Bostancı - İSTANBUL internet: universalisi@ixir.com Bayilerimiz: ADANA : BARIŞ Tek.Tes.Sist.San.Tıc.A.Ş. Tel:(0322)3591 ANKARA : SİMGE Tes.inş.Taah.Paz.Ltd.Şti. Tel:(0312)286 ANTALYA : TEKNİK Tesisat Müh.Tic.Ltd.Şti. Tel:(0242)312: MEKSİS Mekanik Sist.San.Tic.Ltd.Şti. Tel:(0242)244: BURSA : DGD Mühendislik inş.san. ve Tic.A.Ş. Tel:(0224)252 İZMİR : NET Teknik Müh.Müş.Taah.Mak.San. ve Ticltd.Şti. Tel:(0232)4691 KONYA. DAĞTESA.Ş. Te!:(0332)321 NAZİLLİ : IŞIL Elektrik Tel:(0256)316 DENİZLİ : PROSES Mühendislik Tel:(0258)213! DENİZLİ : ÜÇLER ist Tel:(0258)264 ',

3 spira / sarco Spiratec nedir? Kondenstop kontrol sistemidir. Kondenstoplarm buhar kaçırıp kaçırmadığını %100 sağlıklı şekilde kontrol eder. Buhar kaçırdığı an cihazda kırmızı ışık, kondens geçerken yeşil ışık yanar. Kullanımı uzmanlık gerektirmez, herkes kullanabilir. Yanlış seçim veya kondenstopu kontrol etmemek pahalıya malolur. Doğru seçim için yanınızdayız. İNTERVALF INTERNATIONAL VALVE CENTER GENEL MÜDÜRLÜK Yalı Yolu Sok. No: 56 Kat: Bostancı - istanbul Tel: (0216) Fax:(0216) Web: E-maih info@intervalf.com ANKARA BÖLGE MD. Ege Sk. Dağlı işhanı 13/43 Ulus-Ankara Tel (0312) Fax: (0312) E-maıl: ankara@intervalt.com İZMİR BÖLGE MD. ADANA BÖLGE MD. BURSA BÖLGE MD ANTALYA BÖLGE MD. TRAKYA BÖLGE MD.

4 ÜOG/LC GAZ UE SIUI YAKITÜI ISI SAKTRACARI ' KATI YAKIICI ISI SAKTRAjCÜARI ' KIZGIK YAĞ KAZAKÜARI BUHAR JEHERATÖaCERİ BASIKÇjCI KAPMR ' ISI SAKTRAKARIHIH PETMAK A.Ş. TARAFIHOAM PERİYODİK BAKIMI UE OKARIIKI Doğal gaz yakıtlı Buhar santralı :4x12,6 ton/h, 8 atü Su hazırlama, basınçlandırma, filtreleme, yumuşatma, ga/ alma grubuloo ton/h PEÎNİZ ISI SANAYİ ve TİCARET LTD, ŞTl. Fabrika: Talatpaşa Mahallesi Suyoluüstü No.9 Esenyurt İSTANBUL Tel (0212) Pbx Fax (0212) Büro : Perpa l; Merkezi 6. Kat No. 629 Tel (0212) Fax (0212) e-mal: petnb@piitiiiz.coni PETMAK PETNİZ MAKİNA SANAYİ A. Ş. Hararrıidere Sanayi Sitesi Anbarlı - İSTANBUL Tel (0212) Fax (0212)

5 nek î 40 adet iç ünite l eril ü, %135diversite aklık kontrolü (± 0.5 ünite tasarımı ile az yer kaplama : çalışma (58 dba -10 HP dış ünite) :; ı için 100 metreye kadar borulama imkanı likeyde 30 metreye kadar i ntaj imkanı nlerde dahi kolaylıkla iç ünite ekleme ve çıkarma Jntelllgence) kontrimfttemittpsinde kolay, güçlü '^^ HKR^I^^M' '....!esnek /IS ve erkezi klmanda le ünftcti^ 4rasiterx ave) konttan*'* İÇ VVindofNs işlefm sistefıi altındı kontrol in vi interne Inergyl aptanabşmesi / ile uzal sistemi i?f k an erişim ve kurr anda le her mekanın ti kettiği enerjinin t ağımsı: IstbliH Al&r inliyi ı vfl :ıer! I İSTANBUL: Gebze Organize Sanayi Bölgesi Sahabettin Bilgisu Cad Gebze-Kocaeli Tel: (0262) Fax: (0262) ANKARA: Sedat Simavi Sok. No: Çankaya-Ankara Tel: (0312) Fax: (0312) İZMİR: Akdeniz Cad. No: 14 Kat: 6 Daire Çankaya-izmir Tel: (0232) Fax: (0232) ADANA: Ziyapaşa Bulvarı Çelik Apt. No: 25/ Adana Tel: (0322) Fax: (0322) ANTALYA: Metin Kasapoğlu Cad. Küçükkaya Sitesi A Blok No: 1 Daire: 4 Antalya Tel: (0242) Fax: (0242) Cani e r Gerçek konfor üretir

6 Z MERKEZİ YAĞLAMA SİSTEMLERİ SAN. TİC. LTD. ŞTİ. Fethiye Cad. No: 8/2 Kocaeli / TÜRKİYE Tel : (5 Hat) Fax : 0262 İSI 2466 _ TRABON, OPCO, MANZEL * *»ÇELİKTEN LASTİĞE. METALDEN OTOMOTİVE»KİMYADAN GIDAYA. KAĞITTAN ÇİMENTOYA»TEKSTİLDEN TALAŞLI İMALATA BÜTÜN SEKTÖRLER İÇİN MERKEZÎ YAĞLAMA SİSTEMLERİ ı «M*.,», ITH.IHR.TIC FETHiYE CADDESİ NO: 8/2 24 Tşl: O? O (5,H«H " e-mau: alppolal tı)f IZMtT/ICOCÇAEU ı LM GUIDE HRW BALL SCREW ÇEVREYİ, K YAĞLAMAYIN ltrftft ENDÜSTRİNİN HER DALINDA KULLANILMAK ÜZERE, OTOMATİK VE MERKEZİ YAĞLAMA SİSTEMLERİ; SABİT SEVİYE YAĞLAYICILAR VE KESİCİ TAKIM MİST TİPİ SOĞUTMA ÜRÜNLERİ; LM GUI DE HR İT H. HR. T İÇ. LTD. ŞTİ. FETHİYE CADDF.Sİ NO: 8/2241O40 İZMİT/KOCAELİ Tel: IO(5 Haî)Fux: 0262?5l BALL SCREWS YETERLİ MİKTARDA YAĞ: NE AZ NE FAZLA CROSS ROLLER TABLE LINEAR BUSH BALL SPLINE

7 l MÜHENDİSE MAKIN A ENGINEER and MACHINERY KASIM NOVEMBER 2001 No : 502 içindekiler c o n t e ı İLAN SAYFALARI DİZİNİ İNTERVALF 1 PETNlZ 2 ALARKO 3 HAT İTHALAT 4 AYVAZ 7 SiSTEM TEKNiK 8 TEBA TEKNOLOJi DÜNYASI ODADAN HABERLER MAKALE Yük Kancasının KlastcrPlastik Davranışı Eiasto-Plastic Hehaviour ofthe Lond Hook Nurettin ARSLAN, Mete Onur KAMAN, Nuray ARSLAN ÖZYİĞlT MÜH. 53 ADEKO YAZILIM BİLGİ SAYFASI Gelişmiş Enerji Sistemler DOĞUŞ VANA 59 MAKRO TEKNiK 60 AİRMAK 61 DİKKAYA BÎR GÖRÜŞ Türkiye'de Teknoloji Kullanımı ('Tüketimi) MAKTEK 63 SARDOĞAN MAKALE Adana ilinde Taşıt Kaynaklı Gürültü Kirliliğinin Çevresel Etkilerinin Araştırılması Investigation ofthe Environmental Effects ot'noiso Pollutıon Caused By Vehicles in Adunıı TESA HAVALANDIRMA Kadir AYDIN, Abdulkadir YAŞAR Arka Kapak SANDVIK LGI öayraöl Klima Kanalı Yalıtımında Camyünü mü Kauçuk Köpüğü mü? Arka iç Kapak ÜNlVERSAL 49 ATÖLYEDEN CNC Freze Tezgahlan için Bir Elipsoidin imalat Programının.. Ön iç Kapak Y.i7i Yayım Koşullan : Yazılar iki satır aralıklı olarak \Vord 6 ya da Vv'ord l ile yazılmış olmalıdır söze u ki en oluşan lyırkçe-ingilizce n^ct, vazı ballığının Ingılızcesi ve analılar sözcükler gereklidir. Yazılar 12 daktilo şayiasını (yaklaşık 3000 sözcük) geçmemelidir. (12 daktilo sayfasını aşan yazıların 2 ln'ılüm lıalinıle birbirini izleyen sayılarda v:ıyınlanabık:ccî;i düşünülerek bölümlere ayrılmış olarak gönderilmelidir.) Yazılarda kullanılan fotoğraflar net ve teiniz olmalı, şekiller avdın^erc çizilerek gönderilmelidir, \azilarda SI birimleri kudsımlnıahdır. Ya/ıların sonunda Yararlanılan kaynakça belirtihııelidir. Özgün ve derleme yazılardaki görüşler yazarına, cevınlerden doğacak sorumluluk ise çevirene aittir. Yı/ıinr bı^ka sureli yayınlarda yayınlanmamış olmalıdır. Herhangi bir toplantıda tebliğ olarak sunulmuş veya sunulacak ise bu acık olarak belirtilmelidir. Dergideki yazılardan kaynak»ostererek alıntı vaptlabilir. Yazılara telif ücreti ödenmemektedir. Yazılar (üç kopya) ve disketler, yazarın kısa özgeçmişi, adresi, telefon numaraları ve e-posta adresleri ile birlikte Sümer 2 Sok. 36/ l-a Demir t epe ANKARA ya da yayin(<:/!mmo.org.lr. adresine gönderilmelidir. Yıı/.ıların Değerlendirilmesi : 1. Dergiye gönderilen yazılar öncelikle Yayın Kurulu tarafından ön elemeden geçirilir. 2. Ön elemeden geçen yazılar Yayın Kurulu'tıun belirleyeceği ve adları saklı tutulan en az iki uzman tarafından yazar kimliği bilinmeksizin değerlendirilir. 3. Uzman değerlendirmeleri sonucunda Yayın Kurulu'nda oluşan görüşler doğrultusunda yazarlardan dü/eltme-ekleme-çıkarma istenebilir veya yazılar reddedilebilir.

8 MÜHENDİS Ej MAKINA sunuş TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN ORGANI Kasım /November 2001 Cilt / 42 Sayı / No: 502 Yönetim Yeri - Head Office Sümer Sokak 36/1-A Demirtepe - ANKARA Tel : (0-312) Fax: (0-312) e-posta: yayin@mmo.org.tr MMO Adına Sahibi Publisher Mehmet SOĞANCI Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Managing Editör Ali Ekber ÇAKAR Yayın Kurulu - Pub/ishing Board Ersoy BEY Erdinç TEZCAN Ersan TANER Yayın Sekreteri Publishing Coordinator Güler AYYILDIZ Teknik Sorumlu Technical Manager Mehmet AYDIN İlan Sorumlusu Advertis/ng Representative Ayten YILDIZ Nuray ERHAN (İstanbul) Komisyon İlişkileri Redactor Şehnaz KAPLAN KARACA Dizgi Type Setting Muazzez POLAT (MMO) Baskı Printedby Cem Web Ofset Tel (0-312) Bu sayımızda dikkatinizi çekeceğini umduğumuz köşemiz "Odadan Haberler" köşesi. Odamız iki yıllık çalışmalarının ortak ürünü etkinliklerimizle kamuoyu karşısındaydı, Ekim ayında. Demir çelikten tesisata, yenilenebilir enerji kaynaklarından ölçümbilime, otomotivden kentleşmeye geniş bir yelpazeye yayılan konu çeşitliliğiyle çıktık kürsülere, bilim ve teknolojiyi halkın yararına sunma çabasının haklı gururuyla... Odamızın, bu etkinliklerimizin manifestoları olarak gördüğü, tüm kamuoyunun bilgisine sunduğumuz sonuç bildirgelerimizi sizlerin de ilgi ve bilgisine sunarken, sizlerden sonuç bildirgelerinde yazdıklarımızı yaşama geçirmek için bizlere daha fazla destek bekliyoruz. Ekim ayı içerisinde yer alan bir başka önemli etkinlik de Mühendislik Mimarlık Haftası idi. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'nin ilk Genel Kurulu'nün yapıldığı 18 Ekim 1954 gününü kapsayan haftanın Mühendislik Mimarlık Haftası olarak kabul edilmesiyle 47 yıldır "kutlanılan" haftaya bu yıl da bir çok olumsuzluğun gölgesinde girildi. Yaşanılan ekonomik krize ek olarak, insanlığı ve halkımızı ciddi risklerle karşı karşıya bırakan savaşın gölgesi vardı ülkemizin üzerinde. Ülke gündeminin sıcaklığıyla, bu hafta kapsamında yapılan etkinlikler de kutlamalardan öte, IMF kıskacındaki ülkemizde mühendis ve mimarların sorunları tartışma ve bu sorunlara yönelik çözüm önerileri oluşturma etkinlikleri havasındaydı. Bizler savaşa, uluslararası sermaye kuruluşlarının dayattığı politikalara karşı barışı, demokrasiyi savunarak, insanlığın daha güzel bir dünya yaratacağına olan inancımızla sizlerin Mühendislik Mimarlık Haftası'nı kutluyor ve sizleri daha güzel bir yaşam için sürdürdüğümüz mücadeleyi yükseltmeye çağırıyoruz... Saygılarımızla Mühendis ve Makina Yayın Kurulu TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yayın Organı olan Mühendis ve Makina dergisi TMMOB'ye bağlı Odaların üyelerine, mühendislik eğitimi yapan öğrenci, araştırma ve öğretim görevlilerine yıllık abone bedeli -özel sayılar dahil- karşılığında gönderilmektedir. Dergimize abone olabilmek ve daha detaylı bilgi alabilmek için yukarıda verilmiş olan adresimize başvurulabilir ya da telefon ve faksla bilgi alabilirsiniz.

9 ı '2120 :xcy Z2 09 5^ ' VW 3 uu o o z ıo /v\ /v\ /v\ (40)7 U! 0UU0j UIZIUUI lad UD 0A UIZ UU ZDd 0A urun U 0 JOÂI DÂ nummns UIUDUUIO DpZIUlUDA JlpJD la >1 s>ına A ısıdoa MD/» 7VAAV

10 Yüksek teknoloji Uygun fiyat. : j. j. Yakın.destek, : ; ;;'i.i? DEŞ San. Sit.BOö Blok81260 Dudullu - İSTANBUL -TÜRKİYE TEL : FAX: info@sistemteknik.com Ref:01/5B

11 Dünyanın Bir Numaralı Klima TefcnofojİSI Ptt J! «V a; fi W '. >, <. ı : >. '! 'f Dünyanın 80'den fazla ülkesinde Daikin'in klima konforu ve fe/cno/o/'/s/ yaşanıyor. Daikin, uzman mühendis kadrolarından oluşan bayi ağı, ısıtma-soğutma-klimada zengin model seçenekleriyle, Türkiye'de TEBA güvencesiyle sunuluyor. EV TİPİ KLİMA <-, 41 Duvar Tipi Inverter Sp/if ^J FLX (/nverfer Sp/if Tavan ve Döşeme Tipi) FLX (Inverfer Sp/if Tavan ve Döşeme TipiJ SÜPER multl EV TiPi VE TİCARİ TiP KLİMA Süper Mu/fi P/us Mu/fi Sp/if Tip,, BPMK928A4T TiCARi TİP KLİMA '* SİSTEM MERKEZ/ Kl/MA L Teba Isıtma Soğutma Klima Teknolojileri San. ve Tic. A.Ş.,, ^,,, İstanbul.-(0216] 32: İzmir : ( Ankara : (0312] / 3 Hal Adana : (0322] '«A«*t «.Hİ, IsitrrtO Soğutma KltfTlO

12 teknoloji Hazırlayan : Mustafa YALÇIN ODTÜ dünyası MİNYATÜR FİBEROPTİK BASINÇ ÖLÇERLER Kan, intrauterine (rahim içi) veya intracranial (kafa içi) basıncı gibi fizyolojik basınçların ölçümleri parazitsiz önemli bir işlemi gerektirir. Basınç sertsörleri genelde manyetik rezonans görüntüleme cihazları veya benzer cihazlar gibi elektromanyetik ortamlarda çalışmak zorundadır. Fiso Technologies, Sainte Foy, ûuebec, firması FOP-M fiberoptik mikroelektromekanik basınç sensörü modelinin kablo bükülmesinden ve yüksek seviyedeki le l e k t r o - [manyetik ve [radyo frekansı 3arazitlerinden [etkilenmediğini [belirtmiştir. Bu [basınç sen- Ultramtnyatürfiberoptik basınç ölçer vücut içi uygulamalar için tasarlanmıştır Jsörünün 0.55 [mm lik bir ucu, mm lik bir [kablosu vardır [ve tek kullanımlıktır. Fiso'ya göre sensör beyaz ışıkla sorgulama tekniğine sahiptir ve bu da elektromanyetik ortamlarda yüksek algılama performansı sağlar. Cihaz yansımaları yönlendiren iki ayna içerir. Aynalardan bir tanesi sabittir ve diğeri basınçla eğilerek değişir. İki ışık da birbirleriyle girişim yaparak basınç okumasını sağlar. Fiso başkanı Cfoude Belleville' e göre beyaz ışık tekniği lazer ışınından daha geniş bir ışık sinyali tekniğini kullanır. Fiberoptik sensör fiberin bükülmesi ile değişebilecek olan sinyal şiddetine bağlı değildir, sadece ışık sinyalinin yapısını okuyarak çalışır. Belleville, "şiddeti düşürebilecek hatalı bir bağlantı olsa dahi beyaz ışık sinyalinin yapısı aynı olacaktır ve aynı ölçümleri verecektir" şeklinde açıklamıştır. Sensör sondanın ucunda bir gövdenin içe/isine yerleştirilmiştir. Sıvı dolu sonda içerisindeki sensör harici basınç cihazlarının etkilenebileceği hareket ve baloncuklara maruz kalmaz. Firmaya göre bu ölçme cihazları 25 "C'de %1 veya ImmHg okuma hassasiyetine sahiptir. 20 "C'dşn 80 C*e kadar sıcalık hassasiyeti her derece için 0.2 mmhg civarındadır ve sensör 50 Hz frekansındadır, Belleville sensörün fiyatının yaklaşık 15 $ olduğunu söytenıfştir. Mechanical Engineering Dergisinden çevrilmiştir. HAVALI KOMPRESÖRLER SÜRÜCÜ KOLTUKLARININ YÜKSEKLİĞİNİ AYARLAYABİLİYOR Otoban dışındaki bozuk yollarda kullanılan araçlarda bulunan havalı süspansiyon koltukların yüksekliği bir kompresör tarafından ayarlanabiliyor. Bu kompresörde dökme alüminyum kalıp yerine enjeksiyonlu kalıplama yöntemi ile yapılmış plastik parçalar yer alıyor. Thomas Industries, Sheboygan, Wis., firmasının ürettiği kompresör, Sears Manufacturing, Davenport, lowa. şirketinin geliştirdiği sürücü koltuğu altında bulunan koltuk süspansiyon sisteminin içindeki şişirilmiş lastik bölmenin bir parçasıdır. Bu kompresör sürücüyü istediği pozisyondaki yüksekliğe getirebiliyor ve buna ek olarak daha iyi bir performans için süspansiyon özelliği sağlıyor. Havalı süspansiyon koltuklar için geliştirilmiş (tasarlanmış) havalı kompresörde dökme aliminyum kalıpların yerine enjeksiyonlu kalıplama yöntemi ile yapılmış parçalar kullanılıyor. Enjeksiyonlu kalıplama yöntemi ile yapılmış plastik parçalar, kompresörde bulunan dökme alüminyum kalıpların ve içerde bulunan bazı iç parçaların yerini almış durumda. Bu yöntem sayesinde Thomas'da çalışan mühendisler kaliteyi daha yakından izliyorlar. Bu mühendisler piston blokları, silindir kol tertibatları ve birleştirilmiş parçalar için yeni malzeme kombinasyonları geliştirmişler. Sürücü koltuğunun altında bulunan ve bir önceki modelinden esinlenerek tekrar tasarlanan kompresör daha küçük bir ünitede yüksek performans içeriyor ve koltuğu kaldırmak için 80 ile 120 psi arasında bir basınç uyguluyor. Machine Design Dergisinden çevrilmiştir. J_

13 SPOT INFRARED ISITICILAR Otomotiv fabrikalarında bazen montaj esnasında çizilmiş olan parçaların lokal olarak tekrar boyanmaları gerekmektedir. Yeniden boyanmış parçaların tüm montajla birlikte konveksiyon fırınlarında kür edilmesi, boyanın toz kapması ve bu esnada plastik parçaların erimesi risklerini yaratır. Michigan'daki Brokavv Controls of Dexter bu uygulamalar için tamir fırınları ve portatif ısıtıcıları tasarlamaktadır. Firmaya göre infrared ısıtıcılar tüm montajı ısıtmadan lokal çiziklerin tamirini mümkün kılmaktadır. Mühendislik bölümü başkan yardımcısı Terry Krueger, "Tüm gövdeyi yeniden kür etmek ye rine küçük bir alandaki boyayı veya yapıştırıcıyı kür edebilirsiniz." şeklinde belirtiyor. Isıtıcılar tarafından yayılan infrared enerji montajdaki çeşitli parçalar tarafından malzemeye, renge veya kalınlığa bağlı olarak farklı soğurulur. Krueger, ısıtıcıların kontrolü için Exergen infrared yayıcılarla kaplanmış tamir fırınlan aracın belli bı alanını hedefliyor. teknoloji dünyası Corp., Watertown, Mass. tarafından sağlanan IRt/c temassız infrared thermocouple'lar kullanıldığını belirtmiştir. Parçanın yüzeyine, rengine veya malzemelenin emisyonuna bağlı olarak sensörler infrared yayıcılarm sıcaklığının değiştirilmesine olanak sağlar. Krueger ayrıca thermocouple'larm iki telli tasarımlarının kurulumu ve bakımı kolaylaştırdığını da söylemiştir. Brokaw her fırın için 30 sensör kullanmaktadır. Firma daha önceden bir kablo içine yerleştirilmiş ve lehim gerektiren 5, 6 veya 7 telli olan sensörler kullandığı için bunların kurulumu çok fazla iş gücü gerektirmiş ve bakımı çok zor olmuş. Oysa yeni sensörlerin iki telli bağlantıları uç vidalarıyla gerçekleştirilmekte ve lehim gerektirmemektedir. Ayrıca Krueger iki telli sensörlerin dalgalanma yapan ve sinyal bitiminde ortalama alınmasını gerektiren diğer çok telli sensörlere göre daha kararlı olduğunu bulmuştur. Mechanical Engineering Dergisinden çevrilmiştir. GÜNEŞ ENERJİSİ (IŞINI) İLE ÇALIŞAN TUR GEMİSİ Dünyanın ilk rüzgar- güneş enerjili hibrit yelkenli teknesi Sidney limanında düzenli seferler yapıyor. 100 yolcu taşıyabilen güneş enerjisi ile çalışan Sidney gemisi Avusturalyalı bir mucit Robert Dane tarafından üretilmesi düşünülmüş. Teknenin tepesinde yükselen güneş enerjisini çeken paneller bir bilgisayar tarafından kontrol ediliyor. Bilgisayar, panelleri güneş ışınlarından maksimum yararlanılacak şekilde istenilen tarafa çevirebiliyor ve aynı zamanda bu panellerin rüzgara karşı direnmesini sağlıyor. Bu paneller yaklaşık 21 m. uzunluğundaki bir teknenin güneşli bir günde saatte deniz mili hızla gitmesini sağlıyor. Fakat bulutlu havanın ve durgun rüzgarın olduğu bir günde bu panellerin yerine bir jeneratör devreye giriyor. Northbridge, New South VVales' te çalışan tasarımcılar güneş enerjisi ile Yelke nlere ve güverteye monte edilmiş paneller 6 evi besleyecek kaçlar elektrik enerjisi üretebiliyor. çalışan daha büyük tekneler yapmak için uğraşıyorlar. Popular Mechanics Dergisinden çevrilmiştir.

14 teknoloji dünyası MEKANiK EL Tırtıla benzeyen ve kavrayıcı bir kola sahip prototip bir robot, tekerlekli sandalye kullanan insanların hayatını biraz daha kolaylaştırıyor. Birbirine bağlantılı kapılardan geçerek ve duvar boyunca sürünerek ilerleyebiliyor. Yemek pişirmek, bulaşıkları yıkamak ve onları kurutmak, yerleri elektrik süpürgesi ile temizlemek gibi karmaşık görevleri yerine getirebilen bu robot sahibinin sakalını bile traş edebilme yeteneğine sahip. İngilizler tarafından geliştirilen Flexibot'un hareket edebilen ve elektrik fişi bulunan kollarının ucunun her birinde 4 tane çatal dişli kavrayıcılar bulunuyor. Robot kol otomatik olarak kendi uzunluğunu ayarlayabiliyor ve hareketli kolun esnemesiyle duvar- 'da bulunan ardışık soketler sayesinde duvar boyunca ilerleyebiliyor. Bu ilerlemeyi yaparken önce bir kolunun ucuyla kendini soket yardımıyla duvara tutturuyor ve diğer kolunun ucunu önceden Itakılmış olan soketten çıkararak (gövdeyi kendine doğru çekiyor. Machine Design Dergisinden çevrilmiştir. ELEKTRİK YÜKLÜ GAZLAR DİZEL MOTORLARIN EGZOZ DUMANINI TEMİZLİYOR Yolcu arabalarında ve küçük kamyonlarda kullanılan küçük dizel motorlar ekonomik yakıt gereksinimlerini karşılayabiliyor ve benzinli motorlardan daha az karbondioksit yayıyorlar. Fakat, hala hava kirliliğine neden olan azot oksitin miktarının fazlalığı bir problem yaratıyordu. Richland, Wash. da bulunan Enerji bölümünün Pacific Northvvestern National Laboratuvarlannda çalışan araştırmacılar, elektrikle yüklenmiş gazları veya özel katalizörlü plazmaları birleştirerek dizel motorlardan çıkan zararlı azot oksit miktarını başarılı bir şekilde yarıya kadar düşürdüler. Proje yöneticisi Chuck Peden, geçen altı aydan daha fazla sürede elde edilen laboratuvar sonuçlarına göre şu an azot oksit miktarının geçmişe göre % 90 dan daha fazla bir oranda azaltıldığını söylüyor. Bu prototip motorun 2004 yılında piyasaya çıkması bekleniyor. Popular Mechanics Dergisinden çevrilmiştir. PNÖMATİK VE HİDROLİK BİRARADA RBHybroDynamics, Lynnvvood, Wash., firmasının geliştirdiği (tasarladığı) yeni hibrit silindirlerde pnömatik ve hidrolik sistemler birarada kullanılabiliyor. Bu havahidrolik silindirler, sıkıştırılmış havayı kullanarak çalışan ve hidrolik olarak kontrol edilen özel sınıf harekete geçiricilerin grubunda bulunuyor. Bu silindirler hidrolik silindirlerde olduğu gibi düzgün bir uzama (deplasman) sağlıyor. Hava- hidrolik silindirler pnömatik silindirlerin yerine rahatça geçebilir. Buna ek olarak mevcut olan pnömatik devrelerde havalı silindiri ortadan kaldırmak için devreyle kolayca bir biçimde bütünleştirilebiliyor (yerleştirilebiliyor). Bu hava-hidrolik silindirler aynı zamanda Hibrit silindirler pnömatik olarak çalışa* biliyor ve aynı zamanda da Hidrolik olarak kontrol edikbiliyorlar. pnömatik ve hidrolik tasarımlarda da iyi bir alternatif oluşturuyor. Hibrit silindirler sıradan havalı silindirlerle donatılmış sistemler için hidrolik silindirlerden (kullanımda) daha önce düşünülebilir. Böylece, düzensiz yüklenmelerde, çeşitli basınç değişimlerinde daha iyi bir yer (konum) kontrolüne ve çalışma dengesine sahiptir. Bu hibrit silindirler, FDA-compliable malzemelerle de birlikte kullanılarak daha da geliştirilebilirler. Machine Design Dergisinden çevrilmiştir. ""^^^fl^tmt-fflpttm"

15 Hazırlayan; Güler A YTflLDK MMOMerkK oda'dan haberler I. DEMİR ÇELİK SEMPOZYUMU SONUÇ BİLDİRGESİ (3-5 Ekim 2001 / Zonguldak) Çağdaş anlamda sanayileşme; ülkenin teknoloji yeteneğinin, bu yeteneğin kaynağını oluşturan bilim yeteneğini, bilim ve teknolojiyi ekonomik ve toplumsal yarara dönüştürebilme olgusunun yükseltilmesi, bunu mümkün kılacak ulusal inovasyon (yenilik) sisteminin kurulması ve geliştirilmesi ile eş anlamlıdır. Bu eş anlamlılık aynı zamanda demokratikleşme süreci ile de orantılıdır. Ülke ekonomisinin ve sanayileşmesinin üzerinde büyük etkileri olan ve lokomotif sektör olma özelliğinden dolayı o ülkedeki refahın ve gelişmişliğin en önemli göstergelerinden biri olarak kabul edilen demir-çelik sektörü; Türk ekonomisinin gelişmesinde ve sanayileşmesinde önemli rol üstlenmiştir. Türkiye demir-çelik endüstrisinin mevcut durumu ve gelecekte izleyeceği strateji, 21.yy demir-çelik dünyasındaki olası riskler, ulusal demir-çelik sektörünün gelişimini ve dünyadaki konumu ile sektöre yönelik ulusal politikaların belirlenmesi amacıyla; Makina Mühendisleri Odası ve Metalürji Mühendisleri Odası adına sekreteryalık görevini üstlenen Makina Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi ile Metalürji Mühendisleri Odası Zonguldak İl Temsilciliğinin Ekim 2001 tarihlerinde Kdz. Ereğli/ Zonguldak Erdemir Eğitim Tesislerinde yapılan sempozyumda; sunulan bildiriler ve yapılan panel ile kapanış oturumunda ortaya çıkan görüş ve öneriler sonucu hazırlanan sonuç bildirgesi kamuoyuna duyurulmaktadır. 1. Demir-çelik sektöründe karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik sektörden sorumlu bir demir-çelik enstitüsünün oluşturulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu enstitü, sektörle ilgili tüm kurum ve kuruluşların katkı ve katılımını organize ederek çözüm oluşturulmasını sağlamalıdır. 2. Demir-çelik sektörüne yönelik yapılacak teşvikler, vergi indirimleri vb. desteklerin sektörün tümüne, adil bir şekilde yapılması sağlanmalıdır. 3. Demir-çelik sektörünün en önemli girdilerinden biri olan bir milyar ton rezervi olduğu saptanmış Zonguldak Kömür Havzası başta olmak üzere ülkenin taş kömürü ihtiyacının yerli kaynaklardan ekonomik şartlarda temin edebilmesi için gerekli çalışmaların yapılması ve özellikle Zonguldak'taki taş kömürü üretim teknolojisinin geliştirilmesi hedeflenmelidir. 4. Çelik üreticilerine sağlanan elektrik enerjisi tarifeleri ark ocaklı tesis, entegre tesis ayırımı yapılmaksızın uygulanmalıdır. Uluslar arası piyasalardaki fiyatlar paralelinde enerji fiyat politikası, ülkemiz demir-çelik sektörü içinde geçerli olmalıdır. 5. Çelik endüstrisi stratejik ve ulusal politikaların izlendiği sanayi dallarından bin olup ileri teknoloji ile üretim yapan ve geniş istihdam imkanlarını yaratan yönetim anlayışlarının uygulanmasını gerektiren bir özelliğe sahip bulunmaktadır. Bulundukları şehirlerin kaderlerine hükmeden entegre tesislerimizde, çağdaş yönetim teknikleri bu özelliğe uygun olarak benimsenmelidir. 6. Cevhere dayalı entegre demir-çelik tesisleri stratejik ve ulusal politikaların izlendiği sanayi dallarıdır. Bu nedenle söz konusu tesisleri özelleştirmek veya kapatmak bir yana, bu tesislerin ekonomik ölçekte çalışmalarını ve kendi ayaklan üzerinde durmalarım mümkün kılacak önlemlere öncelik verilmeli, yenileri kurulmalı, ayrıca var olanları da geliştirerek, Ülkemizin ihtiyacı olan ürünleri üretecek hale gelmeleri için gerekli çalışmalar bir an önce başlatılmalıdır. 7. Ülkenin sanayileşmesi ile bağımsızlığının eşdeğer olarak görüldüğü günümüzde, en önemli sektörlerden biri demir-çelik sektörüdür. Sanayileşmenin en önemli göstergelerinden birisi ise yassı çelik üretiminin arttırılmasıdır. Ayrıca sanayileşmekte olan ülkemizde yassı çelik talebi, yassı çelik üretiminin iki katı seviyesindedir. Dışa bağımlılığın azaltılması, ülkemizde %30-%70 oranında ve yassı çelik aleyhine olan dengenin yassı çelik lehine geliştirilmesi için, gerekli tedbirler alınmalıdır. 8. İhtisas gümrükleri vasıtası ile kalitesiz ve dampingli fiyatlarla ürün ithalatı önlenmelidir. 9. Ülkemizin ithal hurdaya bağımlılığının azaltılabilmesi için, ülkemizde üretilen ikame hammaddelerin üretim teknolojileri, üniversiteler, meslek odaları, özel ve kamu kuruluşlarınca izlenmeli, yatırımcılar desteklenmelidir. 10. Demir-çelik üreticilerinin ürettikleri malzemelerin akma ve kopma gerilmelerini güvenirlik değerlerini belgelendirmeleri ve kataloglarında belirtmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca dinamik sınır mukavemet değerlerinin malzeme kataloglarında bulunması tavsiye edilmelidir. 11. Divriği palet üretimi, uygun teknolojilerle ve üretim maliyetleri dikkate alınarak arttırılmalıdır. Ayrıca Divriği ve yöresi başta olmak üzere yeni cevher rezervlerinin bulunmasına yönelik çalışmalara ağırlık verilmelidir.

16 oda'dan haberler V. ULUSAL TESiSAT MÜHENDİSLİĞİ KONGRESİ SONUÇ BİLDİRGESİ (3-6 Ekim 2001 / İzmir ) V. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisi kurumsallaşan ve gelenekselleşen özelliğiyle 3-6 Ekim 2001 tarihleri arasında Makina Mühendisleri Odası adına İzmir Şubesi yürütücülüğünde İzmir'de Efes Convention Center'da gerçekleştirilmiştir. Kongre 27 kurum ve kuruluş tarafından desteklenmiş, kongre boyunca iki ayrı salonda ve toplam 18 oturumda 38 adet bildiri sunulmuştur.kongre süresince 2 panel, l forum, 2 sabah toplantısı, 4 kurs, l seminer ve l atelye çalışması gerçekleştirilmiş, "Balçova Jeotermal Isı Merkezi"ne bir teknik gezi yapılmıştır. Kongre boyunca düzenlenen sergiye sektörde ürün ve hizmet üreten, 102 kuruluş katılmıştır. Kongreyi 840 kayıtlı delege olmak üzere 1600 mühendis, mimar, teknik eleman ve üniversite öğrencisi izlemiş, sergi 4000'i aşkın kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Oturumlarda tesisat mühendisliği alanında bilimsel ve teknik gelişmelerin, AR-GE kapsamında sektörde yapılan çalışmaların tanıtıldığı sektörel yenilik bilgi ve deneyimlerin paylaşıldığı özgün bildiriler sunulmuştur. Panellerde ise ülke ve edamız gündeminde önemli bir yer tutan, başta Yapı Denetim Mevzuatı ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ile Tesisat Mühendisliğinde Uzmanlık Sertifikalandırma ve Meslek İçi Eğitim konuları tüm ayrıntıları ile ilgili Bakanlık, Oda, Dernek, Üniversite ve Sektör Temsilcilerince tartışılmış görüş ve öneriler paylaşılmıştır. Kongrelerimizin gelenekselleşen sabah toplantıları bu yıl da tekrarlanmış uzmanlık, belgelendirme ve meslek içi eğitim konularında Düzenleme, Yürütme, Danışmanlar Kurulu Üyelerinin ve Panel Yöneticilerinin katılımıyla somut çözüm önerileri üretilmiştir. Bu Kongremizde de 4 farklı konuda kurslar gerçekleştirilmiştir. "Temel ve Uygulamalı Psikrometri", "Yangın Tesisatı", "Proje Yönetimi", "Kanatlı Borıılu Isı Değiştiricileri" konularında gerçekleştirilen bu kurslara gösterilen yoğun ilgi ve katılım sürekli eğitim anlayışımızın ne kadar önemli olduğunun bir göstergesi olmuştur. Ülkemizde gün geçtikçe yaygınlaşan, kullanımı ve önemi artan jeotermal enerji konusunda geniş kapsamlı bir seminer düzenlenmiştir. "Jeotermal Enerji Doğrudan Isıtma Sistemleri: Temelleri ve Tasarımı" başlıklı 16 saat süren seminere 70 delege katılmıştır. Seminer sonrası bir uygulama örneği olarak "Balçova Jeotermal Isı Merkezi"ne bir teknik gezi düzenlenmiştir. Kongrede ayrıca "Türkiye İklim Verileri" başlıklı bir atelye çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu etkinlikte Türkiye'de bu alanda yapılan çalışmalar bir araya getirilmiş ve ortaklaştınlması yönünde önemli bir adım atılmıştır. Kongre sonucunda kongre delegeleri aşağıdaki konuların kamuoyuna duyurulmasını oy birliği ile karar altına almıştır. 1. Ülkemizde planlama aşamasından başlanarak yapı tasarım, üretim ve denetim süreci bütünlüklü olarak yeniden ele alınmalı, çağdaş, planlı, güvenli, sağlıklı ve konforlu yapılar hedefleyecek idari ve teknik düzenlemeler gerçekleştirilmelidir. Bu doğrultuda öncelikle 3194 Sayılı İmar Kanunu yeniden düzenlenmelidir. 2. Tartışmadan, tartıştırılmadan dayatmacı bir anlayışla Meclisten geçirilen, sorunlara çözüm getirmek yerine ekonomik ve siyasi istismara zemin yaratan 4708 Sayılı Yapı Denetim Kanunu yerine konuya ilişkin tüm kurum ve kuruluşların katılımına açılacak ortak ve bütünlüklü bir çalışma ile yapı denetiminde evrensel standartları hedefleyen yasal düzenlemeler oluşturulmalıdır. 3. Toplumun korunması mesleğin ve meslek mensubunun geliştirilmesi için TMMOB ve bağlı Odaların yetkisini artırıcı idari ve teknik mevzuatlar çağın gereklerine uygun hale getirilmelidir. Meslek Odalarının mesleki yeterliliğin saptanması ve belgelendirilmesi noktasındaki çalışmaları ve yürüttükleri meslek içi eğitim programlan desteklenmelidir. Makina Mühendisleri Odası'nın uzmanlık, belgelendirme, yönetmeliği kapsamında gerçekleştirdiği eğitim çalışmaları geliştirilerek sürdürülmeli, bu çalışmalara üniversitelerin, tesisat sektöründe örgütlü derneklerin desteği artırılmalıdır. Bu konuda çıkan ve çıkacak olan yayınlar geliştirilmeli ve yeni yayınların oluşturulması özendirilmelidir. 4. Yapı üretim ve denetim sürecinde tüm plan ve projelerin ehil, mesleki yeterliliği ilgili Meslek Odası'nca belirlenmiş mühendis ve mimarlar tarafından

17 oda'dan haberler hazırlanması ve bu projelerin mesleki etik ve üyelik sicil kayıtları yönüyle TMMOB ve ilgili Meslek Odalarından mesleki denetiminin gerçekleştirilmesi önündeki engeller kaldırılmalıdır. 5. Ülkemizde verilen mühendislik ve mimarlık diplomalarının uluslararası düzeyde tanınırlığmın yaygınlaştırılması noktasında mevcut üniversitelerin durumlarının yeniden gözden geçirilmesi hedefi gözetilerek mühendislik ve mimarlık eğitim öğretim programlarında ilgili meslek odalarının görüşleri de alınarak gerekli düzeltmeler yapılmalıdır. 6. Ülkemizdeki jeotermal kaynakların kullanımı özendirilmelidir. Kaynakların kamu yararı doğrultusunda kullanımına yönelik idari ve teknik mevzuat katılımcılık anlayışıyla oluşturulmalıdır. 7 Ülkemizde İmar Mevzuatında yeralan tasarım sıcaklıklarının ivedilikle değiştirilmesi gerekmektedir. Mevcut bilimsel çalışmalar sonucunda elde edilen yeni verilerin Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca mevzuata yansıtılması sağlanmalıdır. 8 Önceki Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongrelerinde defalarca tekrarlandığı üzere İmar Kanunundan başlanarak, Devlet İhale Kanunu, Bayındırlık Birim Fiyat Tarifleri, İmara yönelik tüm teknik ve idari mevzuat değişen teknolojiye uygun hale getirilmelidir. Bu teknik mevzuatın temelini oluşturacak yapı kodlan hazırlanmalıdır. Meslek Odalarının koordinasyonunda ilgili tüm kesimlerin katılımıyla hazırlanacak bu çalışmalar için ilgili Bakanlıklarca gerekli kaynak yaratılmalıdır. 9., Ülkemiz insanının çağdaş planlı, sağlıklı, güvenli üretkenlik koşullarında yaşaması amacını güden, bunun teknolojik ve sosyal gereklerini tartışmayı ve geliştirmeyi amaçlayan Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongremize destek veren tüm kurum ve kuruluşlar, sivil toplum örgütleri ile Makına Mühendisleri Odası sekreteryahğında oluşturulan Tesisat Mühendisliği Danışma Kurulu periyodik olarak toplantılar gerçekleştirmelidir. V. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisinin niteliği ve niceliğiyle çağdaş, demokratik, sanayileşen, üreten bir Türkiye yaratılması sürecine katkıda bulunacağı inancıyla yukarıdaki istemlerimizin yaşama geçirilmesinin takipçisi olacağımızı bildiririz. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI SEMPOZYUMU SONUÇ BİLDİRGESİ (12-13 Ekim 2001 / Kayseri) Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu ve Sergisi Ekim 2001 tarihlerinde TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına Kayseri Şube sekreteryalığında Kayseri'de gerçekleştirilmiştir. Sempozyumda 27 bildiri 6 oturumda, 19 bildiri poster bildiri olarak sunulmuş toplamda 46 bildiri sempozyum bildiriler kitabında yer almıştır. Sempozyumun 2. günü "Enerji Politikaları, Ekonomisi ve Yönetimi" konulu bir de panel düzenlenmiştir. Sempozyumun 1. günü sonunda Enerji Üretimi, Güneş Evi ve Güneş Enerjisi Uygulama Araştırma Merkezine bir teknik gezi gerçekleştirilmiştir. Sempozyumun ardından Kapadokya gezisi yapılmıştır. Sempozyum boyunca düzenlenen sergiye, sektörde ürün ve hizmet üreten 12 kuruluş katılmıştır. Sempozyum 190 'ı kayıtlı delege olmak üzere 500'e yakın kamu ve özel sektörden yönetici, öğretim elemanı, mühendis, teknik eleman ve öğrenci katılımında gerçekleşmiştir. Enerji toplumsal yaşamın başlangıcından itibaren insanlık için, toplumun gelişkinliği, sanayi, üretim, iş ve aş için vazgeçilmezdir. Gelişen Teknoloji ve artan enerji ihtiyacı ile birlikte geleneksel enerji kaynakları toplumun enerji ihtiyacını karşılamada yetersiz kalmakta ve yine bu enerji kaynakları doğal yaşam ve çevreye onulmaz zararlar vermektedir. Toplumsal yaşamın merkezinde yer alan ve kamusal bir hizmet olan enerjiye yönelik ihtiyacın belirlenmesi, karşılanması, iletilmesi kısacası enerjide planlama bir zorunluluktur. TMMOB Makina Mühendisleri Odası ülke ve toplum yararı doğrultusunda sürdürülebilir bir kalkınma için Türkiye'nin enerji politikalarının belirlenmesinde, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının araştırılması, teknolojilerinin geliştirilmesi, kullanılması konusunda üyelerinin ve konunun uzmanlarının birikimlerini sunabileceği, tartışabileceği, çözüm önerileri üretebileceği platformlar yaratmaktadır döneminde TMMOB Makina Mühendisleri Odası tarafından Doğal Gaz ve Enerji Yönetimi Kongresi, Çevre ve Enerji Kongresi ve Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumunda konunun farklı yönleri etraflıca ele alınmaktadır.

18 oda'dan haberler Sempozyum kapsamında sunulan bildiriler, yapılan tartışmalar ve gerçekleştirilen panel sonucunda dile getirilen görüşler aşağıdaki gibidir. i. Ülkemiz yenilenebilir enerji kaynakları açısından oldukça zengindir. Güneş, jeotermal, rüzgar, biyogaz, biyokütle, hidrolik, fotovoltaik, hidrojen vd. yenilenebilir enerji kaynakları ülkenin enerji ihtiyacını karşılayabilecek potansiyele sahip olmasına rağmen ya hiç kullanılmakta ya da potansiyelin çok çok altında kullanılmaktadır. ü. Rüzgar teknolojisi son derece gelişmiştir. Ülkemizin rüzgar potansiyeli oldukça yüksektir. iii. Ülkemizde yüzey sıcaklığı 40 C'nin üzerinde 140 jeotermal saha vardır. Değerlendirilebilir potansiyel MW'tır. Elektrik üretimi açısından mevcut potansiyel ise 4500 MW'tır. iv. Biyokütle enerjisi potansiyeli bakımından Türkiye en zengin ülkelerden biridir. OECD istatistiklerine göre ülkemizde 12.8 milyon ton petrole eşdeğer biyokütle enerjisi potansiyeli bulunmaktadır ve bu ise ülke enerji ihtiyacının % 40'mı karşılayabilecek düzeydedir. v. Ülkemizde varolan enerji kaynaklarının kullanım oram 1998 yılında %38, 2000 yılında ise %33'tür. Bu durum enerji maliyetlerini gün geçtikçe artırmaktadır. vi. Türkiye enerji ihtiyacını ağırlıklı olarak fosil yakıt kaynaklarından sağlamaktadır. Fosil yakıtların yanmasıyla açığa çıkan gazlann oluşturduğu sera etkisi sonucu küresel ısınmaya bağlı iklim değişiklikleri insanlığın ve doğal yaşamın geleceğim tehdit etmektedir. vii. Bütünüyle ithalat yoluyla temin edilen doğal gazın toplam enerji üretimi içindeki payının artmasının yanı sıra, toplam elektrik enerjisi üretimi içinde doğal gazın payının % 30'lara yükselmesine yönelik karar ve uygulamalar, olası uluslar arası politik gelişmelere bağlı olarak ithalatın kesilmesi riskini taşıdığından sakıncalıdır. viii. Son yıllarda izlenen IMF ve Dünya Bankası patentli politikalarla ülkemizin birincil enerji kaynakları başta petrol, kömür, doğalgaz olmak üzere büyük oranda dışa bağımlı hale getirilmiştir. ix. Enerjide planlama yoktur. Enerji sektöründe ETKJB, TEAŞ, TEDAŞ, BOTAŞ, DSİ, TTK, TKİ, MTA, EİEİ, DPT, Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlıkları vb. kuruluşların oluşturduğu çok başlı ve yetki karmaşasının olduğu bir yapı mevcuttur. TALEPLER 1. Elektrik enerjisi üretiminde ulusal kaynaklara ve yenilenebilir enerji kaynaklarına ağırlık verilmelidir. Yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının desteklenmesi için yasal düzenlemeler bir an önce hayata geçirilmelidir. Bu kaynakların enerji dönüşüm ve ünite donanımlarının yurdumuzda üretilmesi teşvik edilmelidir. Yeni ve yenilenebilir enerji alanlarında ulusal teknoloji oluşturmaya yönelik AR-GE çalışmaları örgütlenmeli ve desteklenmelidir. 2. Enerji üretiminde öncelikli göz önüne alınması gereken çevre etkeninin göz ardı edilmesi sonucunda; ciddi çevre sorunları oluşmaktadır. Enerji politikaları oluşturulurken çevresel etki göz önüne alınmalıdır. 3. Yenilenebilir enerji kaynaklarından ülkemizde güneş, rüzgar ve jeotermal enerji kaynaklarının şu an yeterince değerlendirilemeyen mevcut potansiyelleri, verimli bir şekilde değerlendirilmelidir. 4. Yıllar itibariyle hidrolik enerjinin genel üretimdeki payı azalmaktadır. Bu durum maliyetlerimizi artırmaktadır. Henüz % 30'larda olan su potansiyelinin kullanımı 10 yıllık bir dönemde % 50'ye ikinci on yıllık dönemde ise % 70'lere çıkarılmalıdır. 5. Genel olarak enerji tasarrufunu sağlayıcı politika ve zorunlu uygulamalar yürürlüğe konulmalıdır. Elektrik iletim hatlarında % 25'leri aşan iletim kayıplarını azaltacak yatırımlar hızlı biçimde yapılmalıdır. Enerji tüketiminde tasarrufu teşvik edici uygulamalara gidilmelidir. Tasarruf ve verimlilik konularında gerekli hukuksal düzenlemeler yapılmalıdır. 6. Ülkemizde enerji sektöründe 20 yıldır uygulana gelen politikalarla toplumsal ihtiyaçlarla bunların karşılanabilirliliği arasındaki açı farkı her geçen gün daha da artmaktadır. İzlenen özelleştirme politikaları sektörün toplumsal ihtiyaçları karşılaması yerine sermayenin azami kar hırsını tatmin etme işlevi görmektedir.bu nedenle enerjinin toplumsal hizmet olduğu bilinciyle sektördeki tüm özelleştirmeler geri alınmalı verilen tüm imtiyazlar kaldırılmalıdır. 7. Enerji sektörünün gerek stratejik önemi gerekse kaynakların rasyonel kullanımı açısından düzenleme, planlama, eşgüdüm ve denetleme faaliyetlerinin koordinasyonu için merkezi bir yapıya ihtiyacı vardır. Enerji sektörüne yönelik politikaların belirlenmesinde toplumun tüm kesimlerinin ve konunun tüm taraflarının görüşleri alınmalı ve sektör özerk bir yapıya kavuşturulmalıdır. Enerji planlamasına ilişkin politika ve önceliklerin tartışılıp, yeniden belirleneceği bir platform oluşturulmalıdır. Türkiye Milli Enerji Komitesinde ilgili tüm taraflar temsil edilmeli ve bu kuruluşa Ulusal Enerji Enstitüsü kimliği verilmelidir.

19 oda'dan haberler TRAKYA'DA KENTLEŞME VE YEREL YÖNETİMLER SEMPOZYUMU SONUÇ BİLDİRGESİ (12-13 Ekim 2001 / Edirne) TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına Edirne Şube sekreteryalığında Trakya 'da Kentleşme ve Yerel yönetimler Sempozyumu Ekim tarihlerinde Edirne 'de yapılmıştır. Sempozyum, açılış konferansı, bildirilerin sunulduğu beş oturum (16 bildiri) ve bir panel biçiminde düzenlenmiştir. Trakya'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sempozyumu, dünyada ve ülkemizde savaş bulutlarının toplandığı, ülkemizdeki ekonomik-siyasi-toplumsal çok yönlü krizin giderek derinleştiği, üretimin hemen hemen tamamıyla durduğu, işsiz sayısının sürekli arttığı, işçi, köylü, esnaf, mühendis kısaca tüm çalışanların, işsizlerin bugünden ve gelecekten umudunu kestiği bir ortamda yapılmıştır. Trakya, tabii ki, dünyanın ve ülkemizin bir parçasıdır ve yaşanan tüm olumsuzluklar Trakya'ya da yansımakta ve etkilerini göstermektedir. Fakat, "toprağı bol ve verimli" Trakya'da "yeni" birşeyler de filizlenmektedir. Trakya giderek kendi geleceğini kendi belirlemek yönünde adımlar atmaktadır. Belki de Türkiye'de ilk kez - il sınırlarını da aşarak- bir bölge kendi geleceğini planlaması konusunda tam bir ittifaka varmış ve Bölgesel Plan talebini tüm kurumlarının etrafında birleştirdiği bir talebe ve hedefe dönüştürmüştür. Bölgenin bu talep ve hedefi merkezi yönetimin tümünden olmasa da Çevre Bakanlığı'ndan da olumlu bir tepki görmüş ve 11 Kasım 1999 tarihinde Makina Mühendisleri Odasınca düzenlenen "Trakya'da Sanayileşme ve Çevre" sempozyumlar dizisinin üçüncüsünün açılışında Çevre Bakanlığı ile Trakya Üniversitesi arasında imzalanan bir protokolla "Ergene Havzası Çevre Yönetim Planı" hazırlanması somut bir projeye dönüşmüştür. Geçen iki yıllık süre içinde, Proje Yöneticisi tarafından açıklandığına göre "Ergene Havzası Çevre Yönetim Planı" bir havza planı olmaktan çıkıp, İstanbul sınırları dışında tüm bölgeyi kapsayan, bir fiziki planın ötesinde sosyoekonomik boyutları da hesaba katan bir Trakya Alt Bölgesi planına dönüşmüş ve bu dönüşüm, "proje sponsoru" Çevre Bakanlığı tarafından da onaylanmıştır. Bu dönüşüm son derece sevindiricidir ve Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumları başta olmak üzere ilgili tüm etkinliklerde belirtildiği gibi, ihtiyaç olan Bölgesel Plan ile projelendirilen planın giderek aynı kapsama sahip olması anlamına gelmektedir. Bölgesel Plan bugün için Trakya insanının umududur ama aynı zamanda "yeni" bir hayatı, kentleri ve kendisini örgütleme sürecidir. Planlama süreci, ancak ve ancak ilgili tüm kesimlerin ve kurumların sürece katılımı sağlanacak biçimde yaşanırsa "kamusal bir belge"ye dönüşebilir; ancak ve ancak aynı zamanda bir örgütlenme süreci olarak yaşanırsa raflarda tozlanan bir "proje" olmaktan çıkıp hayatı yönlendirebilir. Ayrıca, planlama sürecinin şimdiye dek yaşandığı belirtilen bilgi aktarmama, bilgi için bedel talep etme, kaynak yaratamama v.b. güçlüklen de ancak projeye içeriden katılımın sağlanması ve yeni mekanizmaların yaratılması yoluyla aşılabilir. Bu nedenle, bölgesel planın hazırlanması hiçbir zaman "Çevre Bakanlığı'nın Trakya Üniversitesi'ne, Trakya Üniversitesi'nin de uzmanlara ihale ettiği bir iş" görüntüsünü almamalı, bu izlenimin doğmasından şiddetle kaçınılmalıdır. Bu amaçla: 1) Merkezi Yönetimin İlgili Birimlerini; 2) Yerel Yönetimleri ve varsa ilgili Birimlerini Planın bilgi toplama ve envanter çıkarma aşaması da dahil olmak üzere proje ekipleri içinde tanımlayan; 3) Başta meslek odaları ve sivil toplum örgütleri olmak üzere ilgili tüm örgütleri ve halkı sürekli bilgilendiren ve böylece aynı zamanda eğiten bir model hızla geliştirilmeli, bu konuda varolan iletişimsizlik aşılmalıdır. Özellikle, kamuoyunu bilgilendirmek için sürekli bilgilendirme toplantıları yapılmalıdır. İki yıllık süre içinde - valilikler dışında - çalışmaların ve sonuçlarının sadece bu sempozyumda kamuoyuna duyurulması dahi bu eksikliğin bir göstergesidir. Diğer yandan, başta sivil toplum örgütleri ve meslek odaları olmak üzere ilgili tüm kurumlar ve örgütler bir proje denetçisi olarak davranmalı, aynı zamanda da projenin yaşadığı güçlüklerin aşılması için kendilerine düşen görevleri yerine getirmelidir. Bölgesel plan bir umuttur; fakat zamana yayılacağı gözönüne alınarak, Trakya'nın özellikle suları ve

20 oda'dan haberler topraklarındaki kirliliği azaltacak tüm önlemler derhal uygulamaya sokulmalıdır. Kirlilik sonuçlarını göstermeye başlamıştır; o artık sadece verimde azalma, ürünün kalitesinde kötüleşme ve bozulma, geleceğe yönelik bir hastalık riski demek değildir. Pehlivanköy'de olduğu gibi önemli bir yüzdesi kanserden ölen kentler, giderek daha fazla düşük yapan kadınlar anlamına da gelmektedir. Bu olguya neden olmak -hiç kimsenin şüphesi olmasın- "Afganistan'da çocuk bombalamak", "İkiz kulelerde masum insanları öldürmek" kadar insanlık dışıdır ve en az onlar kadar lanetlenmelidir. Trakya'nın kentleri de bu tartışmalar içinde yollarını çizmekte; bölge planları, kent tasarım planlan, kent nazım planları, imar planları v.b. planlar arasındaki ilişkileri kavramaktadır. Trakya'nın kentleri bu tartışmalar içinde, kentlerinin işlevleri, potansiyelleri, zenginlikleri konusunda sistemli bir düşünme sürecine girmektedir. Trakya'nın kentleri bu tartışmalar içinde, organize olmayı, kent yönetim mekanizmalarını netleştirmeyi, değişik kurumlar arasındaki ilişkilerin önemini kavramaktadır. Trakya'nın kentleri bu tartışmalar içinde, aynı bölgenin birer parçası olarak, birbirleri ile ilişkilerini sistemleştirmekte, her birinin diğerinin aldığı karardan nasıl etkilendiği daha da açığa çıkmaktadır. Tüm yerel yönetim mekanizmaları gibi, Trakya'daki yerel yönetim birimleri de, sorumlulukları ile yetkilerini uyumlulaştıran, kaynak problemlerini çözen, inisiyatiflerini kullanmalarını sağlayan, karar alma süreçlerini kısaltan ve meslek örgütleri ile sivil toplum örgütlerini de karar alma süreçlerine katan bir Yerel Yönetimler Yasası talep etmektedirler. Trakya'da Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sempozyumu bir son değil, Kentler ve Kent Yönetim Modelleri üzerine Trakya'da kapsamlı bir düşünme ve etkinlik sürecinin başlangıcı olarak değerlendirilmelidir ve bizce bu misyonu yerine getirmiştir. 3.ULUSAL ENDÜSTRİ-İŞLETME MÜHENDİSLİĞİ KURULTAYI SONUÇ BİLDİRGESİ (19-20 Ekim 2001 / Kocaeli) Makina Mühendisleri Odası adına Kocaeli Şubesi Sekreteryalığında Ekim 2001 tarihlerinde Kocaeli Üniversitesi Derbent Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu Uygulama Oteli Salonunda gerçekleştirilen Kurultayda; sunulan Bildiriler ile yapılan panelde ortaya çıkan görüş ve öneriler sonucu hazırlanan Sonuç Bildirgesi kamuoyuna duyurulmaktadır. Yaşanan teknolojik gelişmeler Endüstri-İşletme Mühendisliğini dünyada ve ülkemizde son yıllarda en çok konuşulan meslek disiplini haline getirmektedir. Farklı mühendislik disiplinleri ve sosyal bilimcilerle bir arada çalışmak zorunda olan ve farklı disiplinlerden insanlarla sürekli temas halinde olan Endüstri Mühendisliği, o disiplinlerin özelliklerini kavramak ve yeni perspektife sahip olmak için bütünü görmek durumundadır. Mühendislerin çok yönlü yaklaşımlarını bir sistem bütünlüğü içerisinde değerlendirerek toplumun hizmetine sunabilmesi için kendi içerisindeki birliktelikleri ancak topluma ve dünyaya bakışın netleştirilmesiyle mümkündür. Endüstri-İşletme Mühendisleri ; toplumdan ve insan emeğinden yana politikaların hayata geçirilmesi yönünde, diğer mühendislik disiplinleriyle birlikteliğinden ve örgütlenmesinden hareketle; özelleştirme, sanayileşme, üretim, verimlilik, çevre vb konulardaki görüşlerini netleştirmelidirler. Endüstri-İşletme Mühendislerinin toplumsal sorumluluğu; yöneticilerini, kendi çıkarları için değil toplumun çıkarları doğrultusunda yönlendirmek; doğru bilgi ve değerleri öne çıkararak insana ve topluma saygılı olmayı benimsemek; bu yönde sorumluluk almak, bunu insanlık ve toplumdan yana kullanmak olmalıdır. Endüstri-İşletme Mühendislerinin kendilerini bu güne kadar nasıl ifade ettikleriyle dünü, nerelerde istihdam edildikleri, iş yaşamına koydukları katkılarıyla bugünü, dünyadaki gelişmeleri izleyerek yarının hazırlanması, çerçevesinde dününü, bugününü ve yarınını değerlendirerek ülke sorunlarına bakışını ortaya koymak için bu Kurultayda; "Endüstri-İşletme Mühendisliğinin Dünü, Bugünü, Yarını" ana tema olarak ele alınmıştır. Bu amaçla; 1. Uluslararası kriterler bağlamında, ulusal meslek standartlarının, ölçme-değerlendirme ve belgelendirme