SAYI TAY'IN 2003 YILI BÜTÇE TASARISI. Mehmet DAMAR Sayı tay Ba kanı

Transkript

1 SAYI TAY'IN 2003 YILI BÜTÇE TASARISI SUNU U Mehmet DAMAR Sayı tay Ba kanı Mart 2003

2 Sayın Ba kan, Plan ve Bütçe Komisyonunun De erli Üyeleri, De erli Bürokratlarımız ve Basınımızın de erli mensupları, Konu mama ba lamadan önce hepinizi saygıyla selamlıyor, ahsım ve Kurumum adına en derin saygılarımı sunuyorum. Sizlere takdim etti imiz Faaliyet Raporunda, geçen bir yıllık dönemde, Kurumumuzda gerçekle tirdi imiz faaliyetler ayrıntılı olarak ele alındı ından, burada mümkün oldu unca tekrardan kaçınarak, önemli gördü üm bazı hususları dile getirmek istiyorum. Bilindi i gibi, Anayasamıza göre Sayı tay, Devletin gelir, gider ve mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına ba ımsız ve tarafsız olarak denetleyip sorumluların hesap ve i lemlerini yargılama yoluyla kesin hükme ba lamak ve denetim sonuçlarını Parlamentoya raporlamak suretiyle, devlet mali yapısının sa lıklı, düzenli, hukuki ve verimli i lemesine katkıda bulunan yüksek denetim ve yargı görevini üstlenmi anayasal bir kurumdur. Sayı tayımız elindeki kısıtlı kaynakları Anayasa ve yasalarla kendisine verilmi olan inceleme, denetleme ve yargılama görevleri arasında, dengeli bir ekilde da ıtmak ve önceliklerini sa lıklı biçimde tespit etmek amacıyla yıllarını kapsayan Strateji Bildirimi ve buna dayalı 2002 yılı Eylem Planını hazırlamı ve uygulamaya koymu bulunmaktadır. 1

3 2002 Yılında gerçekle tirilen faaliyetlerden önemli gördü üm bazıları hakkında satırba larıyla bilgi sunmak istiyorum: Denetçi kapasitemiz, saymanlıkların harcama tutarları ve risk ta ıyan alanlar gibi unsurlar göz önünde bulundurularak denetim alanımızda bulunan 8175 saymanlıktan 1342 si Yıllık nceleme Programına alınmı ve denetlenmi tir. Örne in Genel ve Katma Bütçeli Kurulu larda bütçe giderlerinin %90'ı, Belediyelerde %75'i, l Özel darelerinde %86'sı Kurumumuzca incelenmi tir. Bu yo un denetim faaliyetlerine paralel olarak yargılama faaliyetlerinde de önemli bir geli me kaydedilerek yıl içinde 1239 saymanlık hesabına ili kin denetim raporu bünyesinde yer alan 9672 adet konu yargılanarak karara ba lanmı tır. Genel ve Katma Bütçeli Dairelerin kadro ve ödenek da ıtım i lemleri Kurumumuzca önceden vizeye tabi tutulmaktadır yılının ilk 10 aylık döneminde adet ödeme emri ile ki iye ili kin kadro incelenerek vize edilmi tir. Sayı tay denetimine tabi olan daire ve kurumlarca harcamaya ili kin olarak yapılan sözle melerle her türlü ba ıtlar tescil edilmektedir yılının ilk on aylık dönemi itibariyle mahalli idareler de dahil olmak üzere adedi tescil, adedi de kayıt olmak üzere toplam adet sözle me dosyası gelmi ve sonuçlandırılmı tır. 2

4 Tüm dünyada klasik denetimin yanı sıra ça da bir denetim türü olarak uygulanan performans denetimine ili kin çalı malarımız da devam etmektedir. Geleneksel Hukuka Uygunluk denetiminden hiçbir ekilde ödün vermeden yürütülen Performans Denetimi genel hatlarıyla kamu kaynaklarının ne derece etkin, verimli ve tutumlu kullanıldı ı hakkında Yüce Meclisimize tarafsız, objektif bilgi sunmak amacına yöneliktir. Bu çerçevede üç adet performans denetimi çalı ması 2002 yılında tamamlamı olup a a ıda isimleri belirtilen raporlar Mayıs 2002'de TBMM Ba kanlı ına sunulmu tur. "Bayındırlık ve skan Bakanlı ının Marmara ve Düzce Depremi Sonrası Faaliyetleri" " stanbul Depreme Nasıl Hazırlanıyor?" "Gemilerin Denizleri ve Limanları Kirletmesini Önleme ve Kirlilikle Mücadele" Öte yandan Kurumumuzda 2002 yılında üç yeni performans denetimi çalı masına ba lanmı bulunmaktadır. "Sa lık Bakanlı ına Ba lı Hastanelerde laç ve Tedavi Malzemeleri Tedariki ve Kullanımı" "Vakıflar Genel Müdürlü ü Sorumlulu undaki Tarihi Eserlerin Bakım, Onarım ve Güvenli i" "Ormanların Korunmasına Yönelik Faaliyetler" Bu çalı maların 2003 yılı sonunda tamamlanması planlanmı tır. 3

5 Öyle inanıyorum ki; önümüzdeki yıllarda performans denetimi çalı malarımız daha yo unluk kazanacaktır. Yo unluk kazanan performans denetim çalı malarımızla hem Yüce Meclisimize yapaca ı kontroller için sa lam bir zemin hazırlamı hem de Harcama Yönetim Reformuna destek sa lamı olaca ız. Yüce Meclise yönelik raporlama faaliyetlerimizi çe itlendirme ve kalitesini yükseltme çabalarımız da sürmektedir. Bu ba lamda; Yüce Meclise sundu umuz raporlarla ilgili birkaç önemli noktaya de inmek istiyorum. Genel uygunluk bildirimleri hükümetlerin bir yıllık bütçe uygulamalarının tutarlılı ı konusunda Yüce Meclisimize bilgi vermek amacıyla hazırlanmaktadır. Bunun yanında müteakip yıl bütçe tasarılarının görü ülmesi sırasında Parlamentonun politika ve önceliklerinin isabetli bir ekilde saptanmasına da zemin olu turmaktadır Mali Yılı Genel Bütçe Raporu ve Genel Uygunluk Bildirimi, Genel Bütçe Uygulama Sonuçları, 2001 Mali Yılı Katma Bütçe Raporu ve Katma Bütçe Genel Uygunluk Bildirimi, Katma Bütçe Uygulama Sonuçları, 2000Yılı Genel ve Katma Bütçeli Ek Uygunluk Bildirimleri raporları yasal süresi içerisinde düzenlenerek Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmu tur. 4

6 "2001 Yılı Hazine lemleri Raporu"nda Türkiye'nin en büyük saymanlıkları olan Devlet Borçları Saymanlı ı ile Hazine ç Ödemeler Saymanlı ının yıl içinde gerçekle tirdi i kayıt dı ı bütçe i lemleri, görev zararları, Yap- let-devret uygulamaları ve bütçeden yapılan transfer i lemleri incelenmi ve çözüm önerileri ile birlikte Yüce Meclisimizin istifadesine sunulmu tur. Yine kaynak olma özelli i ta ıyan ve önemli bulgular içeren iki ayrı Sayı tay raporu daha geçti imiz dönem Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulmu tur. Bunlar: Bazı havaalanı projelerinin genel bütçeli bir kurulu olan Ula tırma Bakanlı ı Demiryolları, Limanlar ve Hava Meydanları n aatı Genel Müdürlü ünden (DLH) alınarak 1050 sayılı Muhasebe-î Umumiye Kanunu, 2886 sayılı hale Kanunu ve Sayı tay Kanununa tabi olmayan Devlet Hava Meydanları letmesi Genel Müdürlü üne (DHM ) verilmesi konusunu inceleyen "Havaalanı Yatırımları Hakkında Sayı tay Raporu" Yap- let-devret Modeli ile yapılan zmit ehri Kentsel ve Endüstriyel Su Temini Projesini inceleyen " zmit ehri Kentsel ve Endüstriyel Su Temini Projesi Hakkında Sayı tay Raporu" dur. Dünyada Sayı tay raporlarının görü üldü ü ve karara ba landı ı esas zeminlerin parlamento komisyonları oldu u bilinmektedir. Sayı tay raporlarını görü ecek Meclis komisyonunun kompozisyonu, çalı ma tarzı, 5

7 üretece i raporun içeri i ve formatı, komisyon raporundaki tavsiyelerin izlenme usul ve esasları da son derece önemlidir. Halen yürürlükte bulunan TBMM çtüzü ü'nde Sayı tay raporlarının hangi i leme tabi tutulaca ı hususunda herhangi bir düzenleme yapılmamı tır. Öte yandan Sayı tayın Genel Uygunluk Bildirimleri ve Hazine lemleri Raporlarının görü üldü ü Plan ve Bütçe Komisyonunun i yükü de dikkate alındı ında Sayı tay raporlarını görü mek üzere eskiden oldu u gibi özel bir komisyon olu turulmasının Parlamenter denetimin etkinli i bakımından yararlı olaca ı muhakkaktır. Sayı tayın raporlama faaliyetlerinin anlamlı hale gelmesinin bir ba ka boyutu olarak gördü ümüz bu hususa tarafınızdan gerekli ilginin gösterilece ini umuyorum. Bilginin geli mesinin itici gücü olan, bilgiye eri im ve bilgi payla ımının sa lanması amacıyla Kurumumuzda gerçekle tirilen faaliyetlere de ana hatlarıyla de inmek istiyorum. Mensuplarımızın performans denetimi ve ça da denetim metot, araç ve teknikleri konusundaki meslek içi e itimlerine yardımcı olmak için di er ülke Sayı taylarının rehberleri ve el kitapları Türkçeye çevrilmi tir. Performans denetimi ve ça da denetim yöntemleri konusundaki 50'yi a kın yayın meslek mensuplarının, di er kamu kurum ve kurulu larının kullanımına açılmı ve Sayı tayın web sitesinde ( yayımlanmı tır. 6

8 Sayı tay Web sitesi geli kin site özelliklerini ta ımaktadır. Çalı malarımız, Web sitemiz aracılı ıyla olabildi ince geni ölçüde ve zamanında güncelle tirilmek suretiyle ilgilenenlerin kullanımına sunulmaktadır. Bu ekilde Sayı tay'ın çalı malarını ve yayın faaliyetlerini e-devlet anlayı ı ile Web sitemize ta ımı olmanın kıvancı içindeyiz. Günümüzde internet, bilgiye eri im konusunda sınırsız imkanlar sunmaktadır. imdilik belirli birimlerimizde mevcut olan internet ba lantısını yaygınla tırarak tüm Sayı tay mensuplarımızın istifadesine sunma çalı malarımız son a amasına gelmi tir. Kütüphanemizin yerle im, koleksiyon, hizmet, otomasyon ve benzeri geli im faaliyetleri bu yıl da artarak sürmü ve ça da bir bilgi merkezi olması yönünde önemli adımlar atılmı tır. Dünyada özellikle son 25 yılda gözlenen geli meler, Sayı tay denetiminin kapsamının geni letilmesi yönündedir. Sayı tay denetiminin kapsamı ile parlamentonun kontrol fonksiyonunun etkinli i arasında do rudan ili ki kurulmakta ve Sayı tay denetimi effaflı ın ve hesap verme sorumlulu unun yerine getirilmesinin güvencesi kabul edilmektedir. Ülkemizde de Sayı tay denetiminin kapsamının geni letilmesi ve denetim faaliyetlerinin uluslar arası genel kabul görmü mesleki standartlara uyumlu hale getirilmesi Kamu Harcama Yönetimi Reformunun temel alanlarından birini olu turmaktadır. 7

9 "Avrupa Birli i Müktesebatının Üstlenilmesine li kin Türkiye Ulusal Programı" kapsamında hazırlanmı olan "Politika Belgesi"nde; kamu kayna ı kullanan ancak, Sayı tay denetimi kapsamında bulunmayan kurulu ların Sayı tay denetimi kapsamına alınması ve özel yasaların Sayı tay denetiminden çıkmaya imkân veren maddelerinin kaldırılması, böylece kamu kayna ı kullanımının parlamento tarafından eksiksiz denetlenmesine imkan sa lanması istenilmektedir. Ba bakanlık Acil Eylem Planında da TBMM adına denetim yapan Sayı tayın denetim yetkisinin kapsamı, Cumhurba kanlı ı, TBMM ve Üst Kurullar da dahil olmak üzere tüm kamu kurum ve kurulu larının hesaplarını içine alacak ekilde geni letilmesi ve performans denetimine a ırlık verilerek kamu yönetiminde etkinli in ve hedefe yönelik faaliyet gösterme uygulamasının yaygınla tırılması öngörülmü tür. Bu öngörüler ı ı ında Sayı tay denetim alanının geni letilmesi ve Dünya standartlarına uygun bir denetim anlayı ının yasal zemininin olu turulması amacıyla "Sayı tay Kanunu Tasarısı Tasla ı" hazırlanmaktadır. Bu noktada her zaman yanımızda hissetti imiz deste inizi yine esirgemeyece inize inancım tamdır. Sayı tayın, misyonuna yakı an bir hizmet binasında çalı malarına ba laması, üphesiz Yüce Meclisin katkılarıyla mümkün olabilmi tir. Bu vesileyle gösterdi iniz yakın destek için kurumum ve ahsım adına te ekkürlerimi sunuyorum. 8

10 Ancak imdi u hususu da bilgilerinize arz etmek istiyorum. Sayı taya çe itli saymanlıklardan denetlenmek üzere mevzuatımız gere i yılda 1000 ton civarında evrak gelmekte ve asgari 10 yıl saklanmaktadır. Bu nedenle geni kapasiteli bir ar ive ihtiyaç duymaktayız. Bugünkü ar ivlerimiz hem çok yetersiz hem de çok da ınık durumdadır. Barakalar yaptırmak suretiyle acil ihtiyacımızı imdilik gidermeye çalı ıyoruz. Tasarruf tedbirleri nedeniyle bu yıl gündeme getirilmeyen bu konu, önümüzdeki yıllarda önemli sorunlarımızdan biri olarak destek talebimizle gündeme getirilecektir. Bu dü üncelerle 2003 Yılı Bütçe Tasarımızı takdirlerinize sunuyor, yapaca ınız katkılar için ükranlarımı ifade ediyor ve saygılarımı sunuyorum. Sayı tay Ba kanı Mehmet DAMAR 9