Pulmoner Rehabilitasyon ve mlanması

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Pulmoner Rehabilitasyon ve mlanması"

Direnç Dağdelen
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Pulmoner Rehabilitasyon ve Evde Bakımın n Tanımlanmas mlanması Prof. Dr. Müzeyyen M Erk İ.Ü.Cerrahpaşa a Tıp T p Fakültesi Göğüs s Hastalıklar kları AD

2 Konunun Planı Tanım Amaç, endikasyonlar PR nun komponentleri PR yararları Evde Evde bakım

3 Pulmoner Rehabilitasyonun Tanımı Akciğer hastalığı olan kişide, ide, toplum içindeki i indeki bağı ğımsızlığını ve fonksiyonlarını kişinin inin maksimumunda tutabilmeyi amaçlayan, mültidisipliner bir yaklaşı şımla kişiye iye ve ailesine yöneltilen çok boyutlu ve sürekli bir hizmettir. NIH Workshop AJRCCM 1994;149: 825

maksimumunda tutabilmeyi amaçlayan, mültidisipliner bir yaklaşı şımla kişiye

4 Yaşam aktiviteleri Egzersiz kapasitesi Bağımsız olma Semptomlar Maliyet AMAÇ Kronik akciğer hastalıklarında rehabilitasyonun amacı NIH Workshop ARJCCM 1994; 149: 149

5 Pulmoner Rehabilitasyon Hangi Hastalıklar İçindir? KOAH Astım İnterstisyel hastalıklar Bronşektazi Kistik fibrozis Göğüs s duvarı hastalıklar kları Nöromüsküler hastalıklar Vantilatöre bağı ğımlı hastalar Cerrahi öncesi ve sonrası Transplantasyon Volüm m azaltıcı cerrahi Kanser hastaları

duvarı hastalıklar kları Nöromüsküler hastalıklar Vantilatöre bağı

6 Pulmoner Rehabilitasyon Ünitesinin Komponentleri HastaHasta Hasta Hasta yakını PR teknikleri Sorumlu Sorumlu profesyoneller MEDİKAL SORUMLU AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5):

Sorumlu profesyoneller MEDİKAL SORUMLU AARC

7 Kronik Akciğer Hastalığında Klinik Seyir Solunum mekaniği bozukluğu Gaz değişim anormalliği Depresyon Anksiyete Dispne Aktivite Alevlenmeler Kaslarda erime Egzersiz toleransı Yaşam kalitesi

8 100 mmhg PaCO PaO2 Kronik solunum yetmezliğinin (KOAH) seyrı - Yıl( 20-30) impairment disability handicap

9 Kas Disfonksiyonunun Mekanizması Williams RS. N Eng J Med 1999; 341: Agusti. Monaldi ACD 2000; 55: 6, İskelet kaslarındaki disfonksiyonun nedeni karmaşıktır Çok faktör rol oynayabilir o o o o o o o o Hipoksemi İnaktivite Sistemik inflamasyon Kötü beslenme Steroid yan etkisi Sigara Aşırı apopitozis (kardiyak kaşekside olduğu gibi) Anabolik hormonların seviyesinde azalma

faktör rol oynayabilir o o o o o o o o Hipoksemi İnaktivite Sistemik inflamasyon Kötü beslenme

10 KOAH da Fizik Kapasite Maltais ve ark. AJRCCM 1996; 153: N:74 Standart skor P< BAZ Yıl

11 KOAH da Egzersiz - Laktik Asit ve Oksijen Sarfiyatı Maltais ve ark. AJRCCM 1996; 153: Sağlıklı Laktik asit (m mol/ L) KOAH VO2 (L/dak)

AJRCCM 1996; 153: 228 10 Sağlıklı Laktik

12 Akciğer Rehabilitasyonu için Hasta Seçim Kriterleri 1. Stabil 2. Kronik akciğer hastası 3. Hevesli 4. Mümkün olduğunca erken evre 5. Gerçekçi amaçlar

13 Pulmoner Rehabilitasyon Ünitesinin Komponentleri HastaHasta Hasta Hasta yakını PR teknikleri Sorumlu Sorumlu profesyoneller MEDİKAL SORUMLU AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5):

14 Kronik akciğer hastaların n ve yakınlar nlarının hastalık k ve tedavi konusunda eğitime e gereksinimi vardır Hastalık k hakkında eğitim e gerekir Risk Risk faktörlerini ve korunmayı öğretmek gerekir İnhalasyon teknikleri eğitim e gerektirir Her Her hasta için i in uygun tekniği i saptamak gerekir Sosyal Sosyal ve psikolojik sorunları saptamak, öneri getirmek gerekir

öğretmek gerekir İnhalasyon teknikleri eğitim e gerektirir Her Her hasta için i in uygun

15 Pulmoner Rehabilitasyon Servisinin Komponentleri HastaHasta Hasta Hasta yakını PR teknikleri Sorumlu Sorumlu profesyoneller MEDİKAL SORUMLU AARC Clinical Practice Guideline, Respir Care 2002; 45(5):

16 Pulmoner Rehabilitasyon Teknikleri Hastanın n saptanması Eğitim Psikolojik destek İlaç eğitimi Egzersiz eğitimie Göğüs s fizyoterapisi Kontrollü solunum teknikleri Beslenme desteği Sürekli bakım, evde bakım m programları

Egzersiz eğitimie Göğüs s fizyoterapisi Kontrollü

17 Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde e neler göz g önüne ne alınmal nmalıdır r (1) AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): Akciğer anatomisi, fizyolojisi, fizyopatolojisi Medikal testlerin tanımı ve yorumu Bronşiyal hijyen teknikleri Egzersiz teknikleri: Solunum egzersizi Endurans,, gerilme ve gevşeme eme egzersizleri Üst ekstremite Alt ekstremite Solunum kaslarının n egzersizleri (Geleneksel ekstremite egzersizlerine solunum kas egzersizi eklendiğinde inde ne yarar elde edildiği i konusunda kanıt t az) Günlük k yaşam am aktivitelerinde enerji tasarrufu

teknikleri: Solunum egzersizi Endurans,, gerilme ve gevşeme eme egzersizleri Üst ekstremite Alt ekstremite Solunum kaslarının n egzersizleri (Geleneksel

18 Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde e neler göz g önüne ne alınmal nmalıdır r (2) AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): İlaçların n (hatta vitamin, bitkisel yardımc mcı ted. vb yaklaşı şımların) endikasyonu,, etki mekanizması,, yan etlileri Korunma, hastalıkla kendi kendine başetme Semptomlarla başetme etme,, kontrol etme İnfeksiyonlardan korunma, erken davranma Çevresel kontrol Başka medikal olanakları araştırmak rmak

vb yaklaşı şımların) endikasyonu,, etki mekanizması,, yan etlileri Korunma, hastalıkla kendi kendine başetme

19 Pulmoner rehabilitasyon eğitiminde e neler göz g önüne ne alınmal nmalıdır r (3) AARC Clinical Practice Guideline (Pulmonary Rehabilitation) Respir Care 2002; 47 (5): Kronik pulmoner hastalıklar kları ilgilendiren uyku sorunları (somnolans,noktürnal desatürasyon, UAS) Cinsellik, mahremiyet Beslenme Sigara bırakma b teknikleri Psikososyal destek Toplumda hasta ve aile için i in mevcut destek ve olanak ve hizmetler Kapsamlı bakım m planı Seyahat etme özellikleri Boş zamanların n değerlendirilmesi erlendirilmesi Stresle başetme Oksijen tedavisinin tüm t özellikleri

Cinsellik, mahremiyet Beslenme Sigara bırakma b teknikleri Psikososyal destek Toplumda hasta ve aile için i in mevcut destek ve olanak ve

20 Pulmoner Rehabilitasyonun Kanıtlanm tlanmış Yararları Solunumsal semptomların n azalması (dispne, yorgunluk) Egzersiz performansının n artması Hastalık k ve tedavisi hakkında bilginin artması Günlük k yaşam am aktivitelerini başarma arma gücünün g n artması Yaşam am kalitesinin artması Psikososyal semptomların n azalması (anksiyete ve depresyonun azalması, kendine yetme gücünün g n artması) Hospitalizasyon ve ilaç kullanımının n azalması İşi i veya hobileri ile uğrau raşabilme abilme yeteneğinin kazanılmas lması

n artması Yaşam am kalitesinin artması Psikososyal semptomların n azalması (anksiyete ve depresyonun azalması, kendine yetme

21 Pulmoner Rehabilitasyonun Kanıtlanm tlanmış Yararları Semptomlarda azalma Anksiyete ve depresyonun azalması, öz güvenin artması Günlük yaşam am aktivitelerinin kolaylaşmas ması Egzersiz yeteneğinin artması Daha iyi bir yaşam am kalitesi Hospitalizasyon günlerinin azalması Yaşam am süresinin uzaması Hodgkin,JE,Clinics in Chest Med. 1990

24 Tedavi Etkileri Değerlendirme erlendirme Alevlenmeler Hastaneye yatış Dispne skorları Yaşam kalitesi anketleri Algılama FEV1 IC PaO2 Solunum sistemi Sistemik etkiler BKİ 6DYT VO2 BODE

26 Evde Bakım Kronik Kronik akciğer hastalıklar klarında farmakolojik tedavinin yanı sıra, sürekli s oksijen tedavisi, vantilatör r desteği, veya pulmoner rehabilitasyonun değişik ik komponentlerinin uygulanması gerekmektedir İşte bu mültidisipliner tedavi ve bakım yaklaşı şımlarının n ev ortamında yürütülmesi y mümkündür

27 maliyet etkinlik ve evde bakım KOAH ve diğer kronik akciğer hastalıklar klarına karşı sergilenen geleneksel yok sayma felsefesi günümüzde değişmi miştir, çünk nkü: Alevlenmelerin azalması QoL nin yükselmesiy Semptomların n iyileştirilmesi, gayreti MALİYET YETİ AZALTMAKTADIR (Çünkü,, hospitalizasyon, işgücüi kaybı,, ilaç sarfiyatı azalmaktadır)

28 KOAH da Maliyet Etkinlik 413 KOAH hastasının farmakoekonomik analizi: Evre I 1681 USD / 1 hasta / yıl Evre II 5037 Evre III IB Beta 2 LAB Diğer tedaviler Tanı araçları Alevlenmeler Hastaneye yatış Hilleman DE ve ark. Chest 2000; 118:

29 Solunum Sistemi Hastalıklarında Evde Bakım Evde bakım gerektiren solunum sistemi hastalıkları: KOAH Akciğer fibrozisi Kifoskolyoz Bronşektazi Kistik fibrozis Kas hastalıkları Kronik astım Diğer KAH (- %59) İnme (- %64) KOAH (+ %163)

30 Hastanede yatırılan obstrüktif hastalıklar kların sayısı Kot A93: Bronşit-Amfizemastım Erkek 5 milyon Kadın Taburcu olan Ölen KOAH Yatılan gün sayısı Ortalama kalış (gün) 8.6 Yataklı tedavi kurumları istatistik yıllığı(1993) Sağlık Bakanlığı, Tedavi Hizmetleri Müdürlüğü Ankara,1994

31 Yaş ile İlgili Özellikler 2002: Her 10 kişiden iden 1 1 i 60 yaşy 2020: Her 5 kişiden iden 1 i1 60 yaşy 2050: >60 yetişkinlerin sayısı, 14 yaş altı çocuk sayısını geçecek ecek 2150: 2150: Her 3.3 kişiden iden 1 1 i 60 yrs

32 Evde Bakım 21. yüzyy zyılda, majör r sağlık k sorunlardan biri, kronik hastalıklar kların n bakımına etkin çözümler bulmaktır Kronik hastalıklar kların n evde bakımı politik ve hukuki destek gerektirir Bir çok gelişmi miş ülke, kronik solunum yetmezliği hastaları için in Fransız z modelinin kullanış ışlı olduğunu unu düşünmektedird Fransa nın n sağlık k harcamalarının n ABD den az olmasının n nedeni, kronik hasta bakımına önem veriliyor olmasıdır Stuart M, Weinrich M. Integrated Health System for Chronic Disease Management. Lessons learned from France. Chest 2004; 125:

33 Evde Bakım (Fransız örneği) L Association de la Region de Lyon pour la Lutte Contre la Poliomyelite ALLP Lion, 1960 Association d d Entraide des Polios et Handicapes Paris, 1967 Doktorlaroktorlar Konuylaonuyla ilgili devlet adamları Sivil toplum örgütleri ANTADIR (La Fédération F Association National pour le Traitment à Domicile de L Insuffisance L Respiratoire Chronique) 1978 de Andre Ludot tarafından yazılan bir raporla teklif edildi ve 1980 de onun başkanl kanlığında kuruldu.

34 Evde Bakım (Fransız örneği) Yoğun bakım Ara bakım Evde solunum desteği Kimsesizler için ikamet Aile ile işbirliği Acil ziyaret: Her an Rutin ziyaret: 2 ayda bir Aletin uygunluğu Hastanın uyumu Solunum yetmezliğinin düzeyi

35 Genel Kurul Sağlık sigortası Ulusal kuruluşları Bilimsel dernekler Fransız Solunum Yetmezliği Dostları ve Dernekleri Federasyonu Mediko-teknik ve Medikososyal komisyon Görevi: Evde solunum desteğinin değerlendirilmesi ve tanıtımı için araştırma yapmak, Hasta izlemek Ulusal Sigorta Sandıkları, Dernekler İdare Kurulu Seçilmiş üyeler ve temsilciler (Genel kurul üyesi, Bakanlıklar dan üyeler, Sigorta,Sendika) İdare Kurulu Bürosu 1 Başkan, 2 Yardımcı, Vs. AKTİVASYON ÖNERİLERİ Bölgesel Dernekler Mali İşler Ulusal Komisyonu Kuruluşlar arası ilişkiler, mali işler Dernekler, ANTADİR ANTADIR in Organizasyon Şeması

36 SONUÇ PR, kronik akciğer hastalıklar klarında mutlaka yer alması gereken mültidisipliner bir tedavi yaklaşı şımıdır Hastayı eğitmek, kas gücünüg arttırmak, rmak, psikolojik veya sosyal destek vermek yaşam am kalitesini arttırmay rmayı mümkün n kılark PR sayesinde kronik akciğer hastalıklar klarının n maliyeti azalır Kronik akciğer hastalarının n profesyonel kişiler iler ile evde düzenli d izlenmesi mortalite, morbidite ve maliyet açısından a önemlidir.

Benzer belgeler

Prof. Dr. Müzeyyen Erk İÜ.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

PULMONER REHABİLİTASYON VE EVDE BAKIMIN TANIMLANMASI Prof. Dr. Müzeyyen Erk İÜ.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD A. Pulmoner Rehabilitasyonun Tanımlanması Pulmoner rehabilitasyon (PR), kronik