ÜNİTE. MESLEK HASTALIKLARI Yrd. Doç. Dr. Aslı KARA İÇİNDEKİLER HEDEFLER MESLEKİ KANSERLER
|
|
- Hakan Uzer
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 MESLEKİ KANSERLER İÇİNDEKİLER Kanserin Tanımı Kanserin Nedenleri Kanserde Mesleksel Faktörlerin Rolü Mesleksel Kansere Yol Açan Maddelerden Örnekler Mesleksel Kanser Türleri Mesleksel Kanserlerden Korunma MESLEK HASTALIKLARI Yrd. Doç. Dr. Aslı KARA HEDEFLER Bu üniteyi sonra; Kanserin tanımını yapılabilecek, Kansere neden olan etkenleri anlatabilecek, Kişilerin mesleklerini icra ederken hangi kanserojen maddeye maruz kalbileceğini öğrenebilecek, İş yeri ortamında bu kanserojen maddelerden nasıl korunacağını kavrayabileceksiniz. ÜNİTE 10
2 GİRİŞ Çalışma ortamında var olan çeşitli faktörlerin (fiziksel,kimyasal,biyolojik psikolojik faktörler) meydana getirdiği hastalıklara meslek hastalığı adı verilmektedir. Meydana gelen hastalık vücutta farklı organlarda, çeşitli belirtilerle seyredebilir. Meslek hastalıklarında hastalıkla yapılan iş (meslek) arasında bağlantı bulunmaktadır. Meslek hastalıkları, kısa süreli maruziyetler sonucu değil de tekrarlanan uzun süreli maruziyetler sonucu oluşur. Uzun süreli temaslar sonucu hastalarda kanser gelişebilir. Dünyada her yıl 8 milyonun üzerinde insan kansere yakalanmakta, 7 milyondan fazla insan da kanser nedeniyle hayatını yitirmektedir. Kanser, ölüm sebebi olarak kalp damar hastalıklarından sonra 2. sıradadır. Bu rakamsal verilere göre kanserden korunmanın önemi bir defa daha gündeme gelmekte. Bu ünitede amacımız kişilerin mesleklerini icra ettikleri ortamda ne gibi kanser yapıcı etkenlere maruz kalabileceğini belirtmek ve korunma yöntemlerini göstermektir. Hücreler vücudumuzun en küçük fonksiyonel birimleridir KANSERİN TANIMI Hücreler vücudumuzun en küçük fonksiyonel birimleridir. Sağlıklı vücut hücreleri ( kas ve sinir hücreleri hariç) bölünebilme yeteneğine sahiptirler. Ölen hücrelerin yenilenmesi ve yaralanan dokuların onarılması için hücrelerin bölünme yeteneğinden faydalanılır. Fakat her hücrenin hayatı boyunca belli bir bölünebilme sayısı vardır. Aslında bu bir oto kontrol mekanizmasıdır. Büyümeye sebep olan genlerde veya hücre ölümünü engelleyen mekanizmalarda bozukluk geliştiğinde kontrolsüz hücre çoğalması olur. Kanser hücreleri birikerek tümörleri oluştururlar. Kansere sebep olan genlere Onkogen denir. Onkogenler şu nedenlerle oluşur: Hücre çoğalmasını kontrol eden genlerde çevresel veya kişiye ait sebeplerle (ailevi kanserler gibi) oluşan mutasyonlar Çevresel karsinojen etkenler Bazı virüsler X ışınları (Çernobil vb.) Kanserli hücrelerin diğer organlara kan veya lenfa damarları ya da komşuluk yoluyla sıçrama/bulaşmalarına metastaz denir. Kanser hastalarının çoğu bu metastazların organların fonksiyon görmesini engelledikleri için ölmektedir. 2
3 Erken tanı önemlidir. Tedavisi güçtür. KANSERİN NEDENLERİ Kanserin sebebi henüz kesin olarak bilinmemektedir. Kanser hastalığı için iki grup risk faktörü mevcuttur. Kişisel Faktörleri: Yaşam şekli: Özellikle sigara kullanımı kanser gelişiminde en önemli faktördür. Akciğer kanserinin hemen hemen tüm tiplerinde sigara en önemli etkendir. Ayrıca gırtlak, ağız boşluğu, yemek borusu, mesane, pankreas kanserlerinin oluşumunda da önemli risk faktörleri arasındadır. Yaş: Yaş ilerledikçe immun fonksiyonların bozulması ve çeşitli kanser yapıcı etlenlere maruziyet süresinin uzamasından dolayı kanser yaşlılarda daha fazla gözlenir. Cinsiyet: Erkeklerde prostat,kadınlarda meme kanseri daha fazla görülmesine karşın her iki cinste de öldürücülüğü en yüksek olan kanser ise akciğer kanseridir. Aile öyküsü: Bazı ailelerde çok sayıda tümör türünün birlikte gelişmesi veya bir organa ait kanserlerin ailesel geçiş göstermesi söz konusu olabilmektedir. Annesinde veya teyzesinde meme kanseri olan kişilerde meme kanseri görülme ihtimalinin yüksek olması gibi. İyonizan ve non iyonizan radyasyon kanser etkenidir. Irk: Irksal veya etnik faktörler kanser dağılımını etkilemektedir. Irksal varyasyonlar sosyoekonomik şartlardan çok etkilenmektedir. ABD yapılan çalışmalarda sosyoekonomik durumu kötü olan beyaz ırkta kanser gelime ihtimali %20 daha fazladır. Diyet: Obezite ve kanser ilişkisi rahim (endometrium) ve safra kesesi kanserlerinde belirgindir. Vücut ağırlığı ideal kilodan %40 fazla olanlarda bu kanserlerin riski daha fazladır. Uzun süreli alkol kullanımının da gırtlak, ağız boşluğu, yemek borusu, yutak kanserlerine neden olduğu bilinmektedir. Çevresel Faktörler: Uzun Süre ve Tehlikeli Saatlerde Güneş Altında Kalma: Güneş ışığındaki ultra viole ışınları tüm cilt kanseri türleri için risk faktörüdür. Aşırı dozda röntgen ışınına maruz kalma Kimyasal maddeler (katran, benzin, boya maddeleri, asbest vb.) Virüsler: Kanser ile ilgili yapılan çalışmalarda virüslerin insan genomunda direk malin transformasyona ve immunsüpresyon a neden olduğu tespit 3
4 edilmiştir. HBV (hepatit b virüsü ) karaciğer kanseri arasında belirgin bir ilişki vardır. Hava kirliliği: Şehirlerdeki hava kirliliğinin akciğer kanserine neden olduğu uzun zamandan beri bilinen bir gerçektir. Radyasyona maruz kalma: Tüm kanserler ölümlerinin %5 i iyonize radyasyon nedeni ile olmaktadır. İyonize radyasyon ve etkileri orta ve yüksek dozlarda maruziyet sonucu görülmektedir. Düşük doz ve kısa süreli maruziyetlerde daha az etkindir. Japonya da atom bombası atılmasından sonra yaşayanlarda, radyoterapi görenlerde, mesleki olarak radyasyona maruz kalanlarda iyonize radyasyonun kanser yapıcı etkileri net olarak gözlemlenmiştir. KANSERDE MESLEKSEL FAKTÖRLERİN ROLÜ Günümüzde kanserin oluş nedeni net açıklanmamış olmakla birlikte, insanlardaki kanserlerin büyük bölümünü çevresel etkiler ve yaşam biçimi özellikleri sonucu meydana gelmektedir. Bu etkenlerden en büyük payı sigara içilmesi ve kötü beslenme almaktadır. Bunlar arasında sebep sonuç ilişkisi en iyi tanımlanan sigara ve akciğer kanseri ilişkisidir. Kanserin nedenleri arasında mesleksel faktörlerin de rolü vardır. Bu etki %5-8 oranındadır. Dünya Sağlık Örgütü tarafından kanser konusunda çalışmalar yapmak amacı ile kurulmuş olan Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC; International Agency for Research on Cancer) tarafından kanserin sıklığı, dünyadaki dağılımı ve kanserin nedenleri konularında çok sayıda araştırmalar yapılmaktadır. Kanserin nedenleri arasında mesleksel faktörlerin rolü vardır. Bu etki %5-8 oranındadır. IARC tarafından yapılan çalışmalar da kanser e neden olan etkenler ve neden oldukları kanser türü aşağıdaki gibi gruplandırılmıştır. Grup Grup 1 Grup 2-A Grup 2-B Grup 3 Grup 4 Kanserojen özellik Kesin kanserojen etki (definitely carcinogenic) Muhtemel kanserojen (probably carcinogenic) Şüpheli kanserojen (possibly carcinogenic) Grup 1 ve Grup 2 içinde olmayan maddeler Muhtemelen kanserojen olmayan maddeler (probably not carcinogenic) Yapılan çalışmalarda Grup 1 de 30 kadar kimyasal madde veya fiziksel etken madde tespit edilmiştir. 4
5 Tablo 1. Kanserojen Maddelerden Seçilmiş Örnekler Madde Amino bifenil Arsenik Asbest Benzen Benzidin Kadmiyum Katran Krom Naftil amin Nikel Vinil klorür İyonizan radyasyon Ultraviyole ışın İlişkili kanser türü Mesane Akciğer, deri Akciğer, mezotelyoma, sindirim sistemi Lösemi, akciğer, Mesane Prostat Deri, akciğer Solunum yolları, sinuslar Mesane Akciğer, solunum yolları Karaciğer, anjiyosarkom Lösemi, akciğer, deri, kemik Deri Tablo 2. Kanser Riski Bulunan İş kolları İş kolu Kanser türü Etken Tarım, orman, balıkçılık Deri, akciğer, dudak Ultraviyole, arsenikli pestisid Madencilik Deri, akciğer, lösemi Arsenik, radon, asbest Petrol endüstrisi Deri, skrotum Polinükleer aromatik hidrokarbon Metal endüstrisi Solunum yolları, akciğer Arsenik, krom ve nikel bileşikleri, Ulaştırma, gemi yapımı Akciğer, mezotelyoma Asbest Kimya sanayii Akciğer, karaciğer, sinus, mesane BCME, krom, nikel, vinil klorür, benzidin, boya maddeleri, Kok üretimi Akciğer, mesane Benzpiren, naftilamin Lastik sanayii Mesane, lösemi Aromatik aminler, benzen İnşaat işleri Akciğer, mezotelyoma Asbest (yalıtım işlemleri) Deri sanayii, ayakabıcılık Lösemi, burun boşluğu Benzen, deri tozu Sağlık çalışanları Lösemi, akciğer Radyasyon, antikanser ilaçlar Asfalt yol yapımı Akciğer Benzpiren Pestisid üretimi Akciğer Arsenik Asbestli malzeme üretimi Akciğer, mezotelyoma Asbest 5
6 MESLEKSEL KANSERE YOL AÇAN MADDELERDEN ÖRNEKLER Asbest: Mesleksel kanser nedenleri arasında bulunan asbest akciğer kanseri ve mezotelyoma nın önemli etkenidir. Mesleksel kanser nedenleri arasında bulunan asbest akciğer kanseri ve mezotelyoma nın önemli etkenidir. Asbest,dış etkenlere dayanıklı oluşu ve yalıtkan özelliği nedeniyle uzun zamandan beri değişik alanlar da kullanılmaktadır. Serpantin (uzun ve kıvrımlı lif yapısında) ve amfibol (düz ve kısa lif yapısında) diye iki ayrı asbest türü vardır. Serpantin asbest grubunda yalnızca krizotil (chrysotile) asbest bulunmasına karşılık, amfibol grupta kimyasal yapıları bakımından farklı olan alt türler vardır. Kanser yapıcı özellik bakımından önemli olan krosidolit asbest türüdür (crocidolite, mavi asbest). Kanser yapıcı özellik bakımından önemli olan krosidolit asbest türüdür (crocidolite, mavi asbest). Asbest liflerinin solunumla akciğerlere girer kişide akciğer kanseri, plevral (akciğerleri saran zar) ve peritoneal (karın organlarını saran zar) mezotelyomaya neden olur. Asbest maruziyeti ile birlikte hastada sigara kullanımı öyküsü de varsa akciğer kanseri riski oldukça artış gösterir. Asbestin akciğer kanserine yol açması için genellikle 20 yıl veya daha uzun bir süre geçmesi gerekmektedir. Asbestin kanser yapıcı etkisinden dolayı asbest yerine kullanımak üzere bazı maddeler (MMMF; Man- Made Mineral Fiber veya MMVF; Man- Made Vitrous Fiber) üretilmiştir. Ancak son yıllarda bu maddelerin kullanıldığı işlerde çalışanlarda da kanser riskinin arttırdığı tesbit edilmiştir. Örnek Asbest maruziyer ile birlikte hastada sigara kullanımı öyküsü de varsa akciğer kanseri riski oldukça gösterir. Benzen: Benzen taş kömürü veya petrol seyreltilmesi sonucu oluşur. Çok iyi çözücü özelliği ve ucuzluğu nedeni ile uzun süredir kullanımdadır. Kolaylıkla buharlaşabilme özelliğinden (Kaynama noktası çok düşük (80 0 C) olduğu için) ve başlıca solunum yolu ile vücuda girer. 6
7 Benzen insan vücüdunda kemik iliğine etki etmektedir. Bunun sonucu olarak da aplastik anemi, lösemiye gibi klinik tablolar gözlemlenmektedir. Bu etkilerinden dolayı pek çok alanda benzen kullanımı durdurulmuş ve yerine benzen türevleri olan toluen ve ksilen ile alifatik bir hidrokarbon olan hekzan kullanıma girmiştir. Aromatik aminler: Sigara dumanında da Benzpiren, Benzantrasen, bol miktarda bulunmaktadır. Benzen molekülüne amin (NH 2 ) bağlanması ile aromatik aminler elde edilmektedir. Bu grubundaki en basit yapılı madde amino benzendir (anilin). Ayrıca benzidin, alfa ve beta naftil amin gibi maddeler de diğer aromatik amin türevleridir. Aromatik amin türevleri yaygın olarak boya sanayiinde ve lastik imalatında kullanılmaktadır. Benzpiren,Benzantrasen: Benzpiren, Benzantrasen ilk tanımlanan kanserojen maddelerdir. Radyologlar ın da radyasyon maruziyetine bağlı olarak lösemi ve deri kanserinin sık yakalandığı tespit edilmiştir. Kömür, odun veya petrol ürünlerinin yanması sonucu oluşan atıklar bu maddeleri içerir. Sigara dumanında da Benzpiren, Benzantrasen bol miktarda bulunmaktadır. Asfalt yol yapımında ve çatılarda yalıtım amaçlı kullanılır. Direk temas halinde cilt kanserlerine yol açarken, buharının solunması sonucunda da akciğer kanserine neden olmaktadır. Arsenik: Doğada demir ve kömür ile birlikte bulunur. Zararlı bitkileri yok etmek ve ağaç işlerinde kerestenin çürümesini önlemek için kullanılır. Son yıllarda elektronik endüstrisinde de kullanıma girmiştir. Deri ve akciğer kanseri neden olur. Mesleksel kanserler arasında en sık görülen akciğer kanseridir. Kanserojen maddelerin çoğunlukla solunum yolu bulaşması en önemli etkendir. Krom: Demir ile birlikte ferrokrom cevheri şeklinde bulunur. Sanayide deri tabaklama işinde, krom kaplama amacı ile, paslanmaz çelik yapımında kullanılmaktadır. Krom üç değerli (trivalent) ve altı değerli (hekzavalent) formları bulunmaktadır. Hekzavalent krom bileşiklerinin kanserojen etkileri daha fazladır. İnhalasyon (solunum) yolu ile vücuda girer ve akciğer kanserine yol açar. 7
8 Vinil klorür: Plastik sanayiinde kullanılmaktadır. Vinil klorür polimerize olduğunda poli vinil klorür (PVC) yapısına dönmektedir. Karaciğer kanseri ve anjiyosarkom neden olmaktadır. Radyasyon: İyonizan radyasyon uzun süreden beri kanser etiyolojisinde yer almaktadır. Radon gazı maruziyetine bağlı olarak gelişen madenci hastalığı (miner s disease) bir akciğer kanseri türüdür. Radyologlar ın da radyasyon maruziyetine bağlı olarak lösemi ve deri kanserinin sık yakalandığı tespit edilmiştir. Saat kadranının boyanması işinde kullanılan radyum çalışanlarda kemik tümörlerinin sebep olmaktadır. Non- iyonizan radyasyonun da kanser oluşunda etkisi olduğu gösterilmiştir. Özellikle kısa dalga boylu ultraviyole ışınların deri kanserine neden olmaktadır. MESLEKSEL KANSER TÜRLERİ Mesleksel kanserler arasında en sık görülen akciğer kanseridir. Kanserojen maddelerin çoğunlukla solunum yolu bulaşması en önemli etkendir. Deri kanseri, mesane kanseri ve lösemi de sık görülen kanserlerdir. mesleksel Çalışma ortamındaki etkene maruziyetin sürekli ve yüksek dozda olması dolayısı ile mesleksel kanserler daha genç yaşlarda ortaya çıkar. MESLEKSEL KANSERLERDEN KORUNMA Sigara kullanan bir kişi asbest e maruz kalabileceği bir iş ortamında çalışmamalıdır. Bir meslek hastalığı olduğundan meslek hastalıklarından korunma ilkeleri geçerlidir. Kanser hastalarının çoğunda kanserin nedeni açık olarak ortaya konamamışken, mesleksel kanserlerde hastalığın nedeni iş yerinde bulunan bir etken dolayısı iledir. Bu sebepten dolayı mesleksel kanserlerden korunma diğer kanserlere oranla daha kolaydır. Teknik korunma önlemleri: Kanserojen maddenin kullanımdan kaldırılmasının uygulanacak en kesin korunma yöntemi olması. Kanserojen madde yerine, kanser yapıcı etkisi olmayan diğer maddeler kullanılabilir. 8
9 Etkili havalandırma sistemleri kurulması İşlemin kapalı sistem içinde yapılması Maske, eldiven vb. kişisel koruyucu araçların kullanılması Tıbbi korunma önlemleri: Tıbbi korunma yöntemleri arasında; İşe giriş muayenesi, Aralıklı kontrol muayenesi tıbbi korunma yöntmleri arasındadır.işe giriş muayenesinde çalışma ortamında karşılaşacakları maddeler bakınımdan risk teskil edenler değerlendirilmeli sakıncalı olanların başka işlere yönlendirilmelidir. Sağlık eğitimi, sağlık eğitiminlerinde çalışılan işin riskleri belirlenmeli ve bunlara yönelik koruma tedbirleri alınmalıdır. Ödev İyonizan ve non - iyonizan radyasyonun kanser yap@ğı bilinmektedir.çalışma ortamlarında radyasyon yayan cihazları araş@rınız? 9
10 Özet Mesleki kanserler arasında erkeklerde akciğer kanseri, kadınlarda da meme kanseri ilk sırayı almaktadır. Kanserin nedenleri arasında mesleksel faktörlerin de %5-8 oranında rolü vardır. Mesleksel kanser nedenleri arasında bulunan asbest akciğer kanseri ve mezotelyoma nın önemli etkenidir. Kanser yapıcı özellik bakımından önemli olan krosidolit asbest türüdür (crocidolite, mavi asbest). Benzen taş kömürü veya petrol seyrelrlmesi sonucu oluşur. Normal koşullarda kolaylıkla buharlaşır (Kaynama noktası çok düşük (80 0 C) olduğu için) ve başlıca solunum yolu ile vücuda girer.benzen insan vücüdunda kemik iliğini inhibe etmektedir. AromaJk aminler benzen molekülüne amin (NH 2 ) bağlanması ile aromark aminler elde edilmektedir. Aromark amin türevleri yaygın olarak boya sanayiinde ve lasrk imala@nda kullanılmaktadır. Benzpiren, Benzantrasen ilk tanımlanan kanserojen maddelerdir. Kömür, odun veya petrol ürünlerinin yanması sonucu oluşan a@klar bu maddeleri içerir.sigara dumanında da Benzpiren, Benzantrasen bol miktarda bulunmaktadır. Asfalt yol yapımında ve ça@larda yalı@m amaçlı kullanılır. Arsenik:Doğada demir ve kömür ile birlikte bulunur. Zararlı bitkileri yok etmek ve ağaç işlerinde kerestenin çürümesini önlemek için kullanılır. Krom :Demir ile birlikte ferrokrom cevheri şeklinde bulunur. Vinil klorür:plasrk sanayiinde kullanılmaktadır. Vinil klorür polimerize olduğunda poli vinil klorür (PVC) yapısına dönmektedir. İyonizan radyasyon uzun süreden beri kanserler eryolojisinde yer almaktadır. Non- iyonizan radyasyonun da kanser oluşunda etkisi olduğu gösterilmişrr. Özellikle kısa dalga boylu ultraviyole ışınların deri kanserine neden olmaktadır. 10
11 DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. Kanser olgularının yüzde kaçı mesleksel faktörlerin etkisi ile meydana gelir? a. Yüzde 2-3 b. Yüzde 5-8 c. Yüzde d. Yüzde e. Yüzde Mesleksel kansere neden olan etkenler için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a. Asbest b. Krom c. Radyasyon d. Demir e. Nikel 3. Kanserin sıklığı, dünyadaki dağılımı ve kanserin nedenlerini araştıran kuruluşlar aşağıdakilerden hangisidir? a Sağlık Bakanlığı b. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı c. Uluslar arası Çalışma Örgütü d. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC; International Agency for Research on Cancer) e. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı 4. Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi yanlış olarak eşleştirilmiştir? a. Kadmiyum prostat kanseri b. Nikel akciğer kanseri c. Vinil klorür karaciğer kanseri d. Arsenik deri kanseri e. Naftil amin nazal sinus kanseri 11
12 5. Mesleksel kanserler arasında en sık görülen tür aşağıdakilerden hangisidir? a. Mesane kanseri b. Prostat kanseri c. Meme kanseri d. Akciğer kanseri e. Lösemi 6. Aşağıdaki seçeneklerde yer alan maddelerin hangisinde her ikisi de kanser nedenidir? a. Asbest, benzen b. Krom, kadmiyum c. Silis tozu, nikel d. Benzidin, naftilamin e. Vinil klorür, kömür tozu 7. Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi doğru değildir? a. Asbest akciğer kanseri b. Benzidin mesane kanseri c. Krom nazal sinus kanseri d. Benzen lösemi e. Vinil klorür mide kanseri 8. Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi doğru değildir? a. Asbest mezotelyoma b. Vinil klorür karaciğer kanseri c. Kadmiyum prostat kanseri d. Ultraviyole deri kanseri e. Nikel mide kanseri 12
13 9. Aşağıdaki seçeneklerde kanser etkeni ve ilişkili kanser türü hakkında hangisi doğru değildir? a. Radyasyon lösemi b. Nikel nazal sinus kanseri c. Benzen lösemi d. Kadmiyum rektum kanseri e. Naftil amin mesane kanseri 10. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi mesleksel kanserlerden korunma yöntemlerinde biri değildir? a. Kanserojen maddenin kullanımdan kaldırılması b. Kanserojen madde yerine, kanser yapıcı etkisi olmayan diğer maddeler kullanılması c. Etkili havalandırma sistemleri kurulması d. İşlemin kapalı sistem içinde yapılması e. Risk faktörü taşıyan kişilerin mesleksel kanserojen maddelere maruziyetin yüksek olduğu işlerde çalıştırılması. Cevap anahtarı: 1- b, 2- d, 3- d, 4- e, 5- d, 6- e, 7- e, 8- e, 9- d, 10- e 13
14 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Guyton A., Hall J. (1996).Tıbbi Fizyoloji.Nobel tıp kitap evi, ss:38-39 İliçin G.(Eds). (1996)Temel İç Hastalıkları Cilt 1, Güneş Yayın Evi,Ss: Bilir N.,Yıldız A.N. (2004), İş Sağlığı ve Güvenliği, Hacettepe Üniversitesi Yayınları,ss: Kılıçarslan Z. (2002) Meseleksel ve Çevresel Akciğer Hastalıkları, Akciğer Hastalıkları,Nobel Tıp Kitapevi,ss: Türk Tabipler Birliği (2001). İşyeri Hekimliği Ders Notları. Türk Tabipler Birliği Yayınları, volum 01;ss: Bilir V. ( 2004). Meslek Hastalıkları, Türk İş Yayınları ss: Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Temel Ve Klinik Bilimler Ders Kitapları (2002)Akciğer Hastalıkları. İ. Nobel Tıp Kitap Evi.ss:
insanlardaki kanserlerin büyük bölümünün (%80 kadarı) çevresel etkiler ve yaşam biçimi özellikleri sonucu meydana geldiği bilinmektedir.
MESLEKİ KANSERLER 1 insanlardaki kanserlerin büyük bölümünün (%80 kadarı) çevresel etkiler ve yaşam biçimi özellikleri sonucu meydana geldiği bilinmektedir. 2 Bu faktörler arasında en büyük payı: sigara
DetaylıKanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri...
Kanser Nedir? Kanserin sebebi, belirtileri, tedavi ve korunma yöntemleri... Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından birisi. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk
Detaylıİşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü,
TOZ İşyerlerinde çalışanlarımızın sağlığını olumsuz yönde tehdit eden, üretimi etkileyen ve İşletmeye zarar veren toz, gaz, duman, buhar, sis, gürültü, Termal Konfor gibi unsurlardan biriside Tozdur. Organik
DetaylıKANSER TANIMA VE KORUNMA
KANSER TANIMA VE KORUNMA Uzm. Dr Dilek Leyla MAMÇU Sunum İçeriği Genel Bilgiler Dünyada ve Ülkemizdeki son durum Kanser nasıl oluşuyor Risk faktörleri neler Tedavi seçenekleri Önleme mümkün mü Sorular/
DetaylıBİYOİNORGANİK KİMYA 9. HAFTA
BİYOİNORGANİK KİMYA 9. HAFTA Meslek Hastalıklarına Neden Olan Kimyasallar Meslek Hastalıkları meslekle-işle ilgili hastalıklardır. Meslek hastalıklarının Genel Özellikleri: Kendine özgü bir klinik tablo,
DetaylıMEME KANSERİ. Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler
MEME KANSERİ Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi Sağlıklı Günler Diler KANSER NEDİR? Hücrelerin kontrolsüz olarak sürekli çoğalmaları sonucu yakındaki ve uzaktaki başka organlara yayılarak kötü klinik
DetaylıSİGARA VE KANSER. Hazırlayan. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. Şubat - 2008 ANKARA
SİGARA VE KANSER Hazırlayan Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Şubat - 2008 ANKARA Birinci Basım : Şubat 2008 / 3000 Adet Sağlık Bakanlığı Yayın No: 731
DetaylıSİGARANIN ZARARLARI VE İÇİNDEKİ ZARARLI MADDELER
SİGARANIN ZARARLARI VE İÇİNDEKİ ZARARLI MADDELER TÜTÜN DUMANININ ZARARLARI 1 / 5 Tütün dumanına maruziyet, başkalarının içtikleri tütün ürününden soluduğumuz duman ya da yanan bir sigara, puro, pipo ve
DetaylıMESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ
MESLEK HASTALIKLARI ve SEBEPLERİ 15.10.2018 www.sakarya.edu.tr 1 Çalışanların sağlık sorunları Çalışanların sağlık sorunları 3 gruba ayrılır; 1. Genel hastalıklar ÜSYE, vs. 2. İşe özgü sağlık sorunları
DetaylıKANSER GELİŞİMİ VE RİSK FAKTÖRLERİ DR BURÇAK ERKOL HAYDARPAŞA NUMUNE EAH TIBBİ ONKOLOJİ 05.02.2014
KANSER GELİŞİMİ VE RİSK FAKTÖRLERİ DR BURÇAK ERKOL HAYDARPAŞA NUMUNE EAH TIBBİ ONKOLOJİ 05.02.2014 Tümör Kötü huylu-iyi huylu tümörler İyi huylu tümörler genellikle yayılma sıçrama yapmazlar Kötü huylumaligntümörlerin
DetaylıMESLEKSEL KANSERLER. Ülkemizde ve Dünyada Durum. Doç. Dr. Engin TUTKUN
2015 MESLEKSEL KANSERLER Ülkemizde ve Dünyada Durum Doç. Dr. Engin TUTKUN Temel Tanım Kanser, hem dünyamızda, hem ülkemizde nedeni belirlenebilen ölümler arasında 2. sırada bulunmaktadır. Dünya Sağlık
DetaylıKelime anlamı olarak kanser, bir organ veya dokudaki hücrelerin düzensiz bir şekilde bölünüp çoğalmasıyla ortaya çıkan kötü urlara denir.
Kelime anlamı olarak kanser, bir organ veya dokudaki hücrelerin düzensiz bir şekilde bölünüp çoğalmasıyla ortaya çıkan kötü urlara denir. Genel anlamda ise kanser, hücrelerde DNA'nın hasarı sonucu hücrelerin
Detaylıİş sağlığı, İş Sağlığı İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ. Uluslararası Çalışma Örgütü ne (ILO) göre; ILO rakamlarına göre;
İŞ SAĞLIĞI VE İŞ SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ İş Sağlığı Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) nün yaptığı tanıma göre iş sağlığı, bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal
DetaylıTÜRKİYE DE MİDE KANSERLİ HASTALARIN KLİNİKOPATOLOJİK ÖZELLİKLERİ: -Çok Merkezli Retrospektif Çalışma- Türk Onkoloji Grubu
TÜRKİYE DE MİDE KANSERLİ HASTALARIN KLİNİKOPATOLOJİK ÖZELLİKLERİ: -Çok Merkezli Retrospektif Çalışma- Türk Onkoloji Grubu TÜRKİYE ve ABD de ERKEKLERDE GÖRÜLEN KANSERLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Türkiye (1986-1990)
DetaylıMESLEKİ KANSERLER 1-GİRİŞ VE GENEL BİLGİ
1 MESLEKİ KANSERLER 1-GİRİŞ VE GENEL BİLGİ Kanser oluşturan ve ölüme sebebiyet veren etken ve faktörler dünyanın çeşitli yerlerinde ve toplumlarında büyük ölçüde değişiklik gösterirler. Kanser meydana
DetaylıKARSİNOGENEZ Prof.Dr.Şevket Ruacan
KARSİNOGENEZ 2007 Prof.Dr.Şevket Ruacan Kanser anormal bir doku kitlesidir. Büyümesi normal dokulardan daha hızlıdır ve onlarla uyumlu değildir. Bu bozukluk değişimi başlatan uyarı ortadan kalktıktan sonra
DetaylıSAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL
SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MESLEKİ TEHLİKE ve RİSKLERİ Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Sağlık hizmeti sunumu sırasında sağlık çalışanları, bedensel, ruhsal ve sosyal yönden sağlıklarını tehdit eden pek çok riske maruz
DetaylıTÜMÖR BELİRTEÇLERİNİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ. Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006
TÜMÖR BELİRTEÇLERİNİN KLİNİK TANIDA ÖNEMİ Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006 1 Tümör (kanser), Vücudumuzun herhangi bir hücre veya hücre topluluğunun kontrolsüz bir şekilde çoğalması, büyümesi,
DetaylıKANSER NEDIR? TARAMA YÖNTEMLERI NELERDIR? BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ KANSER ŞUBE DR.AYŞE AKAN
KANSER NEDIR? TARAMA YÖNTEMLERI NELERDIR? BURSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ KANSER ŞUBE DR.AYŞE AKAN 2005 DEN 2030 A DÜNYADA KANSER 7 milyon ölüm 17 milyon 11 milyon yeni vaka 27 milyon 25 milyon kanserli kişi
DetaylıKARSİNOGENEZ. Prof.Dr.Şevket Ruacan
KARSİNOGENEZ Prof.Dr.Şevket Ruacan Kanser anormal bir doku kitlesidir. Büyümesi normal dokulardan daha hızlıdır ve onlarla uyumlu değildir. Bu bozukluk değişimi başlatan uyarı ortadan kalktıktan sonra
DetaylıB unl a r ı B i l i yor mus unuz? MİTOZ. Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı,
MİTOZ Canlının en küçük yapı biriminin hücre olduğunu 6. sınıfta öğrenmiştik. Hücreler; hücre zarı, sitoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştir. Hücreler büyüme ve gelişme sonucunda belli bir olgunluğa
DetaylıSorular biyolojik ve psikolojik etmenler
Sorular biyolojik ve psikolojik etmenler 1. Aşağıdakilerden hangisi İş Yerinde Görülen Psikososyal Etmenlerdendir A) Çalışma ortamı B) Çalışma süresi C) Ücretler D) Yönetsel ve çalışanlarla ilgili faktörler
DetaylıYukarıdakilerden hangisi ya da hangileri çalışanlara yönelik iş sağlığı ve güvenliği ile yakından ilgilidir?
2015-1 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ARA SINAV SORULARI VE CEVAPLARI 1. I. Çalışanların korunması II. Üretim güvenliğinin sağlanması III. İşletme güvenliğinin sağlanması Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri
DetaylıSigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı
Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı çeken sigara vücuda birçok zarar vermekte ve uzun süre
DetaylıTürkiye de Kanser Kontrolü 2013. Doç. Dr. Murat Gültekin Kanser Daire Başkanı 0 532 256 09 51 mrtgultekin@yahoo.com
Türkiye de Kanser Kontrolü 2013 Doç. Dr. Murat Gültekin Kanser Daire Başkanı 0 532 256 09 51 mrtgultekin@yahoo.com Türkiye de ve Dünyada Kanser 1 2005 den 2030 a Dünyada Kanser 11 milyon yeni vaka 27 milyon
Detaylı1- Aşağıdakilerden hangisi Aşındırıcı sembolüdür? a. b. c. d. CEVAP: D. 2- Aşağıdakilerden hangisi Yanıcı sembolüdür? a. b. c. d.
1- Aşağıdakilerden hangisi Aşındırıcı sembolüdür? 2- Aşağıdakilerden hangisi Yanıcı sembolüdür? 3- Aşağıdakilerden hangisi Zararlı Madde sembolüdür? 4- Aşağıdakilerden hangisi Oksitleyici (Yükseltgen)
DetaylıMADEN İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI
MADEN İŞKOLUNDA MESLEK HASTALIKLARI Dr. Buhara Önal ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Meslek Hastalığı 506 s. Sosyal Sigortalar Kanunu 11. md Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre
DetaylıHAS İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ
HAS223-26 İş Sağlığı ve Güvenliği II 01- UYGULAMA İLKELERİ İSG Kanunu Haziran 2012 MADDE 4- (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; İŞ SAĞLIĞI
DetaylıTÜRKİYE DE MİDE KANSERLERİ SIKLIĞI, COĞRAFİ DAĞILIMI VE KLİNİK ÖZELLİKLERİ. Prof.Dr.Fikri İçli
TÜRKİYE DE MİDE KANSERLERİ SIKLIĞI, COĞRAFİ DAĞILIMI VE KLİNİK ÖZELLİKLERİ Prof.Dr.Fikri İçli ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİNDE 1990 YILINDA GÖRÜLEN KANSERLERİN DAĞILIMI (PATOLOJİ KAYITLARI) Erkek 1898
DetaylıKimyasal Maddeler. Tehlikeli Kimyasal Maddeler. Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler
Kimyasal Maddeler Tehlikeli Kimyasal Maddeler Patlayıcı, alevlenebilir, kanserojen, tahriş edici v.b gibi maddeler Kimya sanayinin faaliyet alanı doğal maddelerin kimyasal yapısını değiştirerek diğer endüstrilerde
DetaylıGIDALAR KANSERİN NERESİNDE?
GIDALAR KANSERİN NERESİNDE? PROF. DR. İSMAİL ÇELİK HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ KANSER ENSTİTÜSÜ Alkol %4-6 Diğer %10-15 Tütün %30-35 Şişmanlık %10-20 Enfeksiyon %15-20 Beslenme %25-30 Kansere Yol Açan Faktörler
DetaylıİNSAN VÜCUDU Hücre: İnsan vücudunun en küçük yapı taşına hücre denir. Hücrenin beslenmesinde hücre zarı yardımcı olur. İnsan Yapısı: Hücreler birleşerek dokuları,dokular birleşerek organları, organlar
DetaylıProf. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı 11 Mayıs 2011 Kocaeli
ÇALIŞMA ÇALIŞMA HAYATI HAYATI VE VE SİGARA SİGARA Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı nbilir@hacettepe.edu.tr 11 Mayıs 2011 Kocaeli SİGARA İÇMEK İSTEYEN MADENCİLER
DetaylıGÜNÜMÜZDE İŞYERİ ve ENDÜSTRİYEL TOKSİKOLOJİ PROF. DR. NURŞEN BAŞARAN HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI
GÜNÜMÜZDE İŞYERİ ve ENDÜSTRİYEL TOKSİKOLOJİ PROF. DR. NURŞEN BAŞARAN HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ECZACILIK FAKÜLTESİ FARMASÖTİK TOKSİKOLOJİ ANABİLİM DALI MESLEKİ TOKSİKOLOJİ İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin
DetaylıKANSER İSTATİSTİKLERİ
1 KANSER İSTATİSTİKLERİ Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biridir. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk sağlığı sorunudur. Tanı olanaklarının gelişmesi ve
DetaylıT.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İŞYERİ HEKİMLİĞİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI SINAVI (2. Dönem) İŞYERİ HEKİMLİĞİ TESTİ 16 ARALIK 2017 Bu testlerin her hakkı
Detaylı1. İnsan vücudunun ölçülerini konu edinen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?
VÜCUT BAKIMI 1. İnsan vücudunun ölçülerini konu edinen bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Anatomi B) Fizyoloji C) Antropometri D) Antropoloji 2. Kemik, diş, kas, organlar, sıvılar ve adipoz dokunun
DetaylıÇalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi
Çalışma Ortamında Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü 10 Ekim 2014 nbilir@hacettepe.edu.tr Sunum Planı Sağlık Hizmetlerinin Gelişmesi
DetaylıHİDROJEN PEROKSİT, SAÇ BOYALARI ve KANSER
HİDROJEN PEROKSİT, SAÇ BOYALARI ve KANSER A)HİDROJEN PEROKSİT Hidrojen peroksit; ısı, kontaminasyon ve sürtünme ile yanıcı özellik gösteren, renksiz ve hafif keskin kokuya sahip olan bir kimyasaldır ve
Detaylı3. Basamak Bir Hastanede Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Hepatit C Hakkında Bilgi Düzeyi ve Hepatit C Enfeksiyonu Olan Hastalara Karşı Tutumlarının
3. Basamak Bir Hastanede Görev Yapan Sağlık Çalışanlarının Hepatit C Hakkında Bilgi Düzeyi ve Hepatit C Enfeksiyonu Olan Hastalara Karşı Tutumlarının Değerlendirilmesi DR PıNAR KORKMAZ D U MLUPıNAR Ü N
Detaylıİşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını. ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği İşyeri ortamlarında, çalışanların sağlığını ve güvenliğini korumak amacıyla yapılan bilimsel çalışmaların tümü diye tanımlanabilir. Çalışanların sağlığı ve güvenliğin bozulması
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI PASİF ETKİLENİM
TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI VE PASİF ETKİLENİM TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ Başlıca tütün ürünleri nelerdir? SİGARA ELEKTRONİK SİGARA PİPO PURO NARGİLE ESRAR
DetaylıİSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI
RAPOR BÜLTENİ İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI Tarih :11.09.2015 Kanser Vakaları ve Kanserden Ölüm Oranları Sayı :10 Hazırlayan H. Erkin SÜLEKLİ Katkıda Bulunanlar Saadet TURHAL Nurdan
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VEREM (TÜBERKÜLOZ) NEDİR? Verem hastalığı; verem mikrobunun solunum yolu ile alınmasıyla oluşan bulaşıcı bir
DetaylıHODGKIN DIŞI LENFOMA
HODGKIN DIŞI LENFOMA HODGKIN DIŞI LENFOMA NEDİR? Hodgkin dışı lenfoma (HDL) veya Non-Hodgkin lenfoma (NHL), vücudun savunma sistemini sağlayan lenf bezlerinden kaynaklanan kötü huylu bir hastalıktır. Lenf
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı. VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI Geleneksel olarak her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden
Detaylı08 Mayıs Haziran 2017
SINIF KURUL HAFTA 08 Mayıs 2017 16 Haziran 2017 TARİH 08.05.2017 09.05.2017 10.05.2017 11.05.2017 12.05.2017 09: 15 GEÇEN DERS KURULUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ VE DERS KURULUNUN TANITIMI Hipertansiyon Ölüm
DetaylıSu / Hasta Değil Susuzsunuz adlı kitapta suyun önemi anlatılıyor ve yazara göre vücudumuz tam 46 nedenle suya ihtiyaç duyuyor.
Su / Hasta Değil Susuzsunuz adlı kitapta suyun önemi anlatılıyor ve yazara göre vücudumuz tam 46 nedenle suya ihtiyaç duyuyor. 1- Hiçbir şey susuz yaşayamaz. 2- Göreceli su yetersizliği vücudun bazı fonksiyonlarını
Detaylıİçerik. Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler
İçerik Çevre tanımı Sağlık çevre ilişkisi Verdiği Zararlar Önlemler ÇEVRE Çevre insanların ortak varlığını oluşturan değerler bütünündür. Bir canlının üzerinde etkili olabilen tüm faktörleri içeren ekosisteme
DetaylıHava Kirliliği ve Sağlık Etkileri
Environment International Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri Hoş Geldiniz 23 Temmuz 2010 Wim van Doorn TEMĠZ HAVA NEDĠR? Temiz hava bileşimi Azot Oksijen Su buharı Diğer kirleticiler Karbon dioksit Organik
DetaylıAKCİĞER KANSERİ AKCİĞER KANSERİNE NEDEN OLAN FAKTÖRLER
AKCİĞER KANSERİ Akciğer kanseri; akciğerlerde anormal hücrelerin kontrolsüz olarak çoğalması sonucu ortaya çıkar. Kanser hücreleri akciğerlere, komşu dokulara veya vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.
DetaylıRadyasyona Bağlı Hücre Zedelenmesi. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015
Radyasyona Bağlı Hücre Zedelenmesi Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Radyasyon nedir? «Yüksek hızlı partiküller ya da dalgalar şeklinde yayılan enerji» Radyasyon kaynakları 1- Doğal kaynaklar 2- Yapay kaynaklar
DetaylıKANSERSĠZ YAġAM. ĠSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞĠTĠM ġube 2010
KANSERSĠZ YAġAM ĠSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞĠTĠM ġube 2010 HÜCRE NEDİR? Vücudumuzda tüm organlar hücrelerden oluģur. Hücreler vücudumuzun en küçük yapıtaşlarıdır. HÜCRE NEDİR? Sağlıklı vücut hücreleri
DetaylıLABORATUVARLARDA İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ. İş Güvenliği Uzmanı Elif BAYHATUN İş Sağlığı & Güvenliği Birimi
LABORATUVARLARDA İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİ İş Güvenliği Uzmanı Elif BAYHATUN İş Sağlığı & Güvenliği Birimi 06.03.2018-ANTALYA GEREKÇE 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kimyasal Maddelerle
DetaylıKANSER ERKEN TANI VE TARAMA PROGRAMI
KANSER ERKEN TANI VE TARAMA PROGRAMI Hasta Adı - Soyadı: Cinsiyet: K E Hasta ID No: Doğum Tarihi: Baba Adı: Kimlik No: Sayın Hastamız, Bu form, size uygulanması planlanan erken tanı ve tarama programının
DetaylıAKCİĞER KANSERİ TANISI KONULDUKTAN SONRA NE YAPILIR HASTA NASIL TAKİP VE İDARE EDİLİR
AKCİĞER KANSERİ TANISI KONULDUKTAN SONRA NE YAPILIR HASTA NASIL TAKİP VE İDARE EDİLİR Akciğer kanseri olmak her şeyin sonu değildir. Bu hastalığı yenmek için mutlaka azimli, inançlı ve sabırlı olmanız
DetaylıSigaranın Vücudumuza Zararları
Sigaranın Vücudumuza Zararları Sigaranın vücudumuza olan zararları ve sigarayı bıraktıktan sonra vücudumuzdaki değişimler burada anlatılmaktadır. Sırt ve Bel Ağrısı: Sigara içmek bel ile ilgili hastalıkların
DetaylıÇalışma ortamına özgü etyolojik ajana maruziyet sonucu meydana gelen hastalıklara meslek hastalığı adı verilir.
Meslek Hastalıkları Hızlı teknolojik gelişmeler bir yandan insanın refahına hizmet ederken, öte yandan insan hayatı ve çevre için tehlikeleri de beraberinde getirmiştir. Üretim sürecine giren her yeni
DetaylıAROMATİK BİLEŞİKLER
AROMATİK BİLEŞİKLER AROMATİK HİDROKARBONLAR BENZEN: (C 6 H 6 ) Aromatik moleküllerin temel üyesi benzendir. August Kekule (Ogüst Kekule) benzen için altıgen formülü önermiştir. Bileşik sınıfına sistematik
DetaylıTOZDAN NASIL KORUNABİLİRİM?
TOZDAN NASIL KORUNABİLİRİM? TOZ NEDİR? TOZ: Çeşitli organik ve inorganik maddelerden aşınma, parçalanma, öğütme, yanma veya mekanik olarak kırma, parçalama, delme, öğütme işlemleri sırasında ve sonucunda
DetaylıPROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN
PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU SEÇERKEN ŞU SORULARIN CEVAPLARI ARANMALIDIR : 1. Proje yapmam için bir gerekçem var mı? 2. Niçin proje yapacağım? 3. Projemin amacı nedir?
DetaylıERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM
9.11.2015 ERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM Konular Doğum öncesi gelişim aşamaları Zigot Doğum öncesi çevresel etkiler Teratojenler Doğum Öncesi G elişim Anneyle ilgili diğer faktörler Öğr. Gör. C an ÜNVERDİ Zigot
DetaylıTC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA NIN HAVASI ARTIK %100 DUMANSIZ HAVA SAHASI. Eğitim Koordinatörlüğü
TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA NIN HAVASI ARTIK %100 DUMANSIZ HAVA SAHASI Eğitim Koordinatörlüğü BANA 3 SORU SOR Herkes sağlıkla ilgili konularda bilgi
DetaylıGenellikle 50 yaş üstünde görülür ancak seyrekte olsa gençler de de görülme olasılığı vardır.
Erkek üreme sisteminin önemli bir üyesi olan prostatta görülen malign (kötü huylu)değişikliklerdir.erkeklerde en sık görülen kanser tiplerindendir. Amerika'da her 5 erkekten birinde görüldüğü tespit edilmiştir.yine
DetaylıManisa'da tütün kullanımı, meslek ve seçili hastalıklara göre mesane kanseri riski
Manisa'da tütün kullanımı, meslek ve seçili hastalıklara göre mesane kanseri riski Koray Ömer Erdurak 1, Pınar Erbay Dündar 2, Beyhan Cengiz Özyurt 2, Eva Negri 3, Carlo La Vecchia 3, Ziya Tay 1 1 Manisa
DetaylıMESLEKi TOKSİKOLOJİ AÇISINDAN KİMYASAL MARUZİYET
MESLEKi TOKSİKOLOJİ AÇISINDAN KİMYASAL MARUZİYET DOÇ. DR. M. SERTAÇ YILMAZ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TIBBİ FARMAKOLOJİ ANABİLİM DALI PARASELSUS (1493-1541) TÜM MADDELER ZEHİRDİR. İLACI, ZEHİRDEN
DetaylıKan Kanserleri (Lösemiler)
Lösemi Nedir? Lösemi bir kanser türüdür. Kanser, sayısı 100'den fazla olan bir hastalık grubunun ortak adıdır. Kanserde iki önemli özellik bulunur. İlk önce bedendeki bazı hücreler anormalleşir. İkinci
DetaylıT.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde
DetaylıHEPATİTLER (SARILIK HASTALIĞI) VE 0212 5294400 2182 KRONİK BÖBREK HASTALIKLARI VE 0212 5294400 2182
İSTANBUL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ 2013 YILI HASTA OKULU PLANI HASTANE ADI TARİH SAAT KONU EĞİTİM YERİ HASTA OKULU PROGRAMI İÇİN HASTA VE YAKINLARININ İLETİŞİM KURABİLECEKLERİ TELEFON NUMARASI HASEKİ 28/01/2013
DetaylıSağlık Bülteni İLK YARDIM BÖLÜM I
Sağlık Bülteni ODTÜ G. V. ÖZEL MERSİN İLKÖĞRETİM OKULU Kasım 2013 İLK YARDIM BÖLÜM I Hayatımız boyunca çeşitli nedenlerle yaralanmalar veya hastalıklarla karşılaşmamız kaçınılmazdır. Yaşamımızın çeşitli
DetaylıAkciğer Kanserinde Mesleksel Nedenler. Dr. Mehmet Bayram Bezmialem Vakıf Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
Akciğer Kanserinde Mesleksel Nedenler Dr. Mehmet Bayram Bezmialem Vakıf Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Tarihçe 1775 de baca temizleyicilerde skrotal kanser tanımlanmış 1893 de aromatik aminler
DetaylıDünya genelinde her 3 4 kişiden biri kronik hastalıklıdır. (Ülkemizde Kronik Hastalıklar Raporu na göre,
KRONİK HASTALIKLAR *Genellikle tam iyileştirilmeleri söz konusu olmayan, *Sürekli, *Yavaş ilerleyen, *Çoğu kez kalıcı sakatlıklar bırakan, *Oluşmasında kişisel ve genetik etkenlerin rol oynadığı, *Genellikle
DetaylıÇalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri
T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Çalışma Ortamında Kişisel Maruziyet ve Ortam Ölçümleri ZEKİYE KARAKAYA İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme
DetaylıAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kanser Çalışmaları. Dr Fikri İçli
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kanser Çalışmaları Dr Fikri İçli AÜTF Onkoloji Birimleri Tıbbi Onkoloji BD Cerrahi Onkoloji BD Radyasyon Onkolojisi AnaBD Pediatrik Onkoloji BD Onkoloji Uygulama ve Araştırma
DetaylıTEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ
TEHLİKELİ KİMYASAL MADDELERİN OLUŞTURDUĞU RİSKLER İÇİN GENEL ve ÖZEL ÖNLEME YÖNTEMLERİ Dr. Fatma IŞIK COŞKUNSES İSG Uzmanı / İSGÜM Kimyasal maddeler sanayimizin ve günlük yaşantımızın içinde bir çok alanda
Detaylı1-7 NİSAN KANSER HAFTASI
1-7 NİSAN KANSER HAFTASI 1-7 nisan Kanser haftası nedeniyle Halk Sağlığı Müdürü Uzm.Dr. Mustafa Nuri Ceyhan, bir açıklama da bulundu. Bu konuda ki açıklama metni aynen şöyle: 01-07 Nisan Tüm Dünyada halkı
DetaylıMorötesi ışınlar (ultraviole ışınlar); güneş ışını içerisinde bulunduğu gibi yapay olarak da meydana getirilir ve x-ışınlarına göre dalga boyları
RADYASYON 1.Radyasyonun tanımı, türleri, kaynakları: Radyasyon Latince bir kelime olup dilimizde ışıma olarak kullanılır. Atomlardan, Güneş ten ve diğer yıldızlardan yayılan enerjiye, radyasyon enerji
DetaylıSerüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ hidrokarbonlar
Serüveni 7.ÜNİTE Endüstride -CANLILARDA ENERJİ hidrokarbonlar HİDROKARBONLAR C ve H elementlerinden oluşan bileşiklere denir. Temel element karbondur. KARBON ELEMENTİNİN BAĞ YAPMA ÖZELLİKLERİ Karbon atomları
DetaylıİÇİNDEKİLER ANA BÖLÜM I: RADYASYON, RADYOAKTİVİTE,VÜCUDA ETKİLER VE RİSK KAVRAMI...1. Bölüm 1: Radyasyonla İlgili Kısa Açıklamalar...
İÇİNDEKİLER ANA BÖLÜM I: RADYASYON, RADYOAKTİVİTE,VÜCUDA ETKİLER VE RİSK KAVRAMI...1 Bölüm 1: Radyasyonla İlgili Kısa Açıklamalar...3 Bölüm 2: İyonlaştırıcı Radyasyonlar Vücudumuzu Nasıl Etkiliyor?...7
DetaylıTıbbi Mineraloji ise doğal minerallerin insan sağlığı üzerindeki etkileri ve ilişkileri inceleyen, tıbbi jeoloji biliminin kapsam alanı içinde bir
TIBBİ JEOLOJİ Esas bileşenleri elementler, mineraller, kayaçlar, toprak ve su olan jeolojik ortam ile çevre sağlığı arasındaki ilişkiyi inceleyen multidisipliner bir bilim dalıdır. Minerallerin insan sağlığına
DetaylıKANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ
KANSER EPİDEMİYOLOJİSİ VE KARSİNOGENEZ Gökhan Erdem GATA Tıbbi Onkoloji BD 19 Mart 2014 5. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi, 19-23 Mart 2014, Antalya EPİDEMİYOLOJİ Epidemiyoloji, sağlık olaylarının görünme
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VE VEREM HAFTASI
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI VE VEREM HAFTASI VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI Geleneksel olarak her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden
DetaylıİŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İŞ HİJYENİ-4 PROF. DR. SARPER ERDOĞAN İş Hijyeni-4 Işınlar İyonizan olmayan ışınlar İyonizan ışınlar Eşik değerler 1 Işınlar
DetaylıKEMOTERAPİ NASIL İŞLEV GÖRÜR?
KEMOTERAPİ NEDİR? Kanser hücrelerini tahrip eden kanser ilaçları kullanılarak yapılan tedaviye kemoterapi denir. Bu tedavilerde kullanılan ilaçlara antikanser ilaçlar da denir. Kanserin türüne göre kemoterapinin
DetaylıMAYIS 2014 ÇALIŞMA SORU BANKASI 7 Hazırlayan:HAKAN ERDOĞAN http://www.isgfrm.com
1 P a g e MAYIS 2014 ÇALIŞMA SORU BANKASI 7 Hazırlayan:HAKAN ERDOĞAN http://www.isgfrm.com 4. 1. Solunumla akciğerlere ulaşmasına rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya fonksiyonel bozukluk yapmayan tozlara
Detaylı9- RADYASYONUN ETKİ MEKANİZMALARI 9.1- RADYASYONUN İNDİREKT (DOLAYLI) ETKİSİ
9- RADYASYONUN ETKİ MEKANİZMALARI 9.1- RADYASYONUN İNDİREKT (DOLAYLI) ETKİSİ Radyasyonun indirekt etkisi iyonlaştırdığı su moleküllerinin oluşturdukları serbest radikaller aracılığıyla olmaktadır. Çünkü
DetaylıDünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya
Dünya nüfusunun her geçen yıl artması, insanları beslenme, giyinme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını gidermek için değişik yollar aramaya zorlamıştır. Mevcut Dünya topraklarından daha çok verim elde
DetaylıBÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar?
BÖBREK HASTALIKLARI Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Böbrekler ne işe yarar? Böbreğin en önemli işlevi kanı süzmek, idrar oluşturmak ve vücudun çöplerini (artık ürünleri) temizlemektir. Böbrekte oluşan idrar, idrar
DetaylıÇalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çalışan Sağlığının Korunmasında Kişisel Koruyucu Donanımın Yeri ve Önemi Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Sunum planı İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) kavramı Çalışanların sağlığının
Detaylıİşyerinde Sağlık Gözetimine Genel Bakış. Dr. Dilek TİRYAKİ
İşyerinde Sağlık Gözetimine Genel Bakış Dr. Dilek TİRYAKİ Sağlık Gözetimi Amaç: İşyerindeki sağlığa zararlı etkenlerin, çalışan sağlığındaki olumsuz etkilerinin saptanması ve tanımlanması Yöntem: Sağlık
DetaylıÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI MEVZUATINDA RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ, UYGULAMADA YAŞANAN GÜÇLÜKLER, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI MEVZUATINDA RADYASYONDAN KORUNMANIN YERİ, UYGULAMADA YAŞANAN GÜÇLÜKLER, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
DetaylıHalk Sağlığı. YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ
Halk Sağlığı YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Halk Sağlığı, organize edilmiş toplum çalışmaları sonunda; - çevre sağlığı koşullarını düzelterek - bireylere sağlık bilgisi vererek - bulaşıcı hastalıkları
DetaylıTURHAN DOĞRU NEFES ALMAK:
Mustafa TURHAN A sınıfı İşgüvenliği Uzmanı mturhan.isg@gmail.com DOĞRU NEFES ALMAK: Solunum Koruyucuların Farklı Sektörlerde Kullanımı 1 Doğru Nefes Almak ne demek? Tehditler İmkanlar Solunum koruyucular
DetaylıİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MESLEK HASTALIKLARI-3 PROF.DR.SARPER ERDOĞAN
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MESLEK HASTALIKLARI-3 PROF.DR.SARPER ERDOĞAN Meslek Hastalıkları-3 Meslek Hastalıkları Listesi Meslek Hastalıklarının Tıbbi ve Yasal Tanı Koyma Süreci
DetaylıKentsel Dönüşüm ve Akciğer Sağlığı. Haluk C.Çalışır
Kentsel Dönüşüm ve Akciğer Sağlığı Haluk C.Çalışır Kentsel Dönüşüm; Çökme ve bozulma olan kentsel mekanın ekonomik, toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarını kapsamlı ve bütünleşik yaklaşımlarla iyileştirmeye
DetaylıZeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da
Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da bir yıllık sürede, bebeğin en önemli gıdasını anne sütü
Detaylı1. HAFTA PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA. Kuramsal Ders Non-viral kronik karaciğer hastalıkları S. Cihan Yurdaydın
1. HAFTA Stajın Tanıtımı A. İrfan Soykan Kronik diyare Necati Örmeci Non-viral kronik karaciğer hastalıkları Kanama diyatezi Kronik miyeloproliferatif hastalıklar Günhan Gürman Özefagus hastalıkları A.
DetaylıRadyasyon nedir Nasıl ölçülür Günlük pratikte alınan radyasyon ERCP de durum ne Azaltmak için ne yapılabilir
MÖ 460-377 980-1037 MÖ 460-377 980-1037 Radyasyon nedir Nasıl ölçülür Günlük pratikte alınan radyasyon ERCP de durum ne Azaltmak için ne yapılabilir RADYASYON NEDİR X ışınını 1895 te Wilhelm Conrad Roentgen
DetaylıHepatit B ile Yaşamak
Hepatit B ile Yaşamak NEDİR? Hepatit B, karaciğerin iltihaplanmasına sebep olan, kan yolu ve cinsel ilişkiyle bulaşan bir virüs hastalığıdır. Zaman içerisinde karaciğer hasarlarına ve karaciğer kanseri
Detaylı30 Nisan 2016 İş Yeri Hekimliği Sınavı Soru ve Cevapları
30 Nisan 2016 İş Yeri Hekimliği Sınavı Soru ve Cevapları SORU-1: İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili adli uyuşmazlıklarda verilen hükümlerin temyiz mercii aşağıdakilerden hangisidir? A) Danıştay B) Yargıtay
Detaylı