T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) MAKİNE TEKNOLOJİSİ

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) MAKİNE TEKNOLOJİSİ HESAPLAMA, SORGULAMA VE BOYUT GEÇİŞLERİ ANKARA 2006

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ MODELDEN YETERLİ GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA Teknik Resim-Görünüş Çıkarma Yeni Teknik Resim Sayfası Açmak (Drawing) Üç Boyutlu Modelden Teknik Resim Elde Etme Komutları Sürükleyerek Görünüş Çıkarma Standart 3 View Model View Bakış Doğrultusu Komutları Projected View Auxilary View (Yardımcı Görünüş) Kesit Alma Komutları Section View Aligned Section View (Ayarlı Kesit Görünüş) Detay Görünüş Komutları Detail View...15 UYGULAMA FAALİYETİ...17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...19 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...20 ÖĞRENME FAALİYETİ HESAPLAMA VE SORGULAMA İŞLEMLERİ Hacim Kütle ve Ağırlık Hesaplama Komutları Mass Propertis (Kütle Özellikleri) Uzunluk Bulma Komutları Measure...24 UYGULAMA FAALİYETİ...31 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...33 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...34 MODÜL DEĞERLENDİRME...36 CEVAP ANAHTARLARI...38 KAYNAKÇA...39 i

4 AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 482BK0024 Makina Teknolojisi Bilgisayar Destekli Makina Ressamlığı Hesaplama, Sorgulama ve Boyut Geçişleri Bilgisayar ortamında üç boyutlu çizim programları yardımıyla, 3 boyutlu modeller tasarlamak, tasarlanan modelden görünüş çıkarmak ve model ile ilgili hesaplama ve sorgulama işlemlerini yapan materyaldir. SÜRE 40/24 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bilgisayar destekli üç boyutlu çizim dersinin 1. ve 2. modüllerini almış olmak. Modelden görünüş çıkarmak, hesaplama ve sorgulama işlemlerini yapmak. Genel Amaç Bilgisayar ortamında gerekli komutları kullanacak, model parçaların yeterli görünüşlerini çizebileceksiniz. Hesaplama ve sorgulama işlemlerini yapabileceksiniz. Amaçlar Üç boyutlu modelden teknik resim kurallarına uygun yeterli görünüşler çıkarabileceksiniz. Üç boyutlu model üzerinde hesaplama ve sorgulama işlemlerini doğru olarak yapabileceksiniz. Bilgisayar destekli çizim ortamı, bilgisayar destekli üç boyutlu çizim programları, örnek yapım resimleridir. Verilen işi verilen sürede yapabilme yeterliği Her faaliyet sonunda, faaliyetle ilgili yeterlikleri ölçmek için test uygulamaları. ii

5 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci Gelişen sanayi ile beraber gerekli olan imalat resimleri çizim masasından bilgisayar ortamına taşınmıştır. Bilgisayarın getirdiği pratiklik, geriye dönük esnekliği ile bir hız kazanmıştır. Tasarım aşamasındaki bir iş parçasının bilgisayar ekranında hazırlanması sağlanmaktadır. Böylelikle malzemeden tasarruf sağlanmış; zaman, sermaye ve işgücü kaybı önlenmiş olacaktır. Bu bağlamda modülün bilinmesi sizin için çok daha geniş iş ve kalite imkanları sunmaktadır. Böylece sektörün istediği nitelikteki teknik eleman ihtiyacını karşılamış olacaksınız. Bilgisayar destekli üç boyutlu tasarım, şu anda birçok işletme tarafından kullanılmaktadır. İşletmelerin taleplerine göre sürekli özellikleri geliştirilmekte ve kullanım alanları sürekli artmaktadır. Bu modül sonucunda üç boyutlu katı model tasarımlar yapılacaktır. Birçok işletme tarafından kolay resim çizebilme, düzeltme yapabilme, saklama ve kâğıda çizme özelliği sebebiyle bilgisayar destekli üç boyutlu tasarım kullanılmaktadır. Bu özellik işletmeler için bilgisayar kullanımını kaçınılmaz kılmaktadır. Üretilecek mamülün, ham madde aşamasında önce bilgisayar ortamında tasarımı yapılacaktır. Buna göre ürün ekranda gösterilip şekli incelenecektir. Malzeme seçilecek, zaman ve maliyet hesaplanacaktır. Üç boyutlu tasarım yapmak bilgisayar destekli tasarımın en çok ilgi çeken kısmıdır. Bir ürünü bitmiş haliyle sanal ortamda görmek ve incelemek ilgi çeken bir özellik olmaktadır. Unutulmamalıdır ki bilgisayarda oynadığınız üç boyutlu oyunlardaki araçların tasarımı üç boyutlu tasarım programlarında yapılmaktadır. Bu modül ile üç boyutlu olarak modellenmiş parçaların görünüşlerini çıkarabilecek ve yoğunluk, hacim, alan, kütle, ağırlık merkezi gibi hesaplamaları yaptırabileceksiniz. 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-1 Üç boyutlu modelden teknik resim kurallarına uygun yeterli görünüşler çıkarabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bölgenizde bulunan sanayi kuruluşlarında kullanılan bilgisayar destekli çizim programlarını araştırınız. İnternet sitelerinden bilgisayar destekli çizim programlarını ve kullanan işletmeleri inceleyiniz. Ders öğretmeninden aldığınız üç boyutlu resimleri inceleyiniz ve görünüşlerini çıkarınız. 1. MODELDEN YETERLİ GÖRÜNÜŞ ÇIKARMA 1.1. Teknik Resim-Görünüş Çıkarma Montajı yapılmış modellerin ve 3B katı parçaların 2B resimleri oluşturulabilir. Parçalar, montajlar ve resimler birbirine bağlı olduğu için parçada veya montajda yapılan değişiklikler resim dosyasını da değiştirir Yeni Teknik Resim Sayfası Açmak (Drawing) Şekil 1.1: Standart araç çubuğu 3

8 Yeni bir teknik resim sayfası açmak için iki seçenek bulunmaktadır. File menüsünden New tıklanır. Standart araç çubuğundan New tıklanır. Aşağıdaki gibi New SolidWorks Document menüsü gelir. Menünün bir normal (Novice) hali bir de gelişmiş hali (Advanced) vardır. Şekil 1.2: New solidworks document ekranı Part: Katı model çizim ekranını ifade eder. Üç boyutlu katı model çizilir. Assembly: Katı modellerin birbirine montajını yapar. Ayrı çizilen modeller birleştirilir. Drawing: Katı modellerin görünüşlerini çıkarmak için kullanılır. Çizim Drawing seçeneği tıklandıktan sonra aşağıdaki gibi Sheet Format/Size kullanılacak kağıt ayarları menüsü gelir. Ön İzleme Şekil 1.3: Sheet Format/Size kullanılacak kağıt ayarları menusu 4

9 Standart sheet size: Burada standart hazır şablon kağıdı ebatları kullanıcı tarafından seçilir. Custom sheet size: Kullanıcı, üzerinde değişiklik yaparak saklanan şablonların açılmasını sağlar. Menüde Height yükseklik ve Width genişlik değeri girilebilir veya bir şablon oluşturmak için önce istenilen ölçüde bir şablon açılır. Üzerinde değişiklikler veya eklemeler yapılarak şablon File Save Sheet Format komutuyla isteğe bağlı olarak istenilen klasörde, istenilen isimde saklanır. Tamam anlamına gelir. Komutu onaylamak için kullanılır. İptal anlamına gelir. Komutu iptal etmek için kullanılır. Yardım anlamına gelir. Yardım dosyasına ulaşılır. Dosya içerisindeki başka dokümanlar çağrılır Üç Boyutlu Modelden Teknik Resim Elde Etme Komutları Üç boyutlu katı model oluşturulduktan sonra katı model Part sayfası kapatılmadan aynı anda teknik resim sayfası Drawing açılır. Görünüş çıkarmak için bunun yapılması gerekmektedir. Üç seçenekle teknik resim sayfasına görünüş çıkarmak için parça veya montaj dosyaları aktarılabilir. Model View : Üç görünüş çıkarmak için kullanılır. Projected View: Hazır görünüşten değişik görünüş çıkarmak için kullanılır. Auxilariy View: Bir düzleme göre yardımcı görünüş çıkarır.. Detail View :Detay görünüş çıkarır. Section View: Kesit görünüş çıkarır. Aligned Section View: Seçilen bölgenin kesitini alır. Solid 3 View: Üç görünüş çıkarır. Şekil 1.4: Drawing View araç çubuğu 5

10 Sürükleyerek Görünüş Çıkarma Bu metodu kullanmak için katı modelle (Part) teknik resim (Drawing) sayfasını aynı ekranda görmemiz kolaylık sağlayacaktır. Model sayfasından çizimin ismini fareyle (Mause) tutup teknik resim sayfasına sürükledikten sonra parça veya montajın resimleri çıkartılmış olur. Tasarım ağacı Şekil 1.5: Tile Horizantally sayesinde iki çizim ekranının görüntülenmesi Ekranın alt kısmında görülen Exercises tasarım ağacından çizilen üç boyutlu modelin ismi Exercises fare (Mause) ile tutulup çizim (Sheet) alanına bırakılır. Aşağıdaki şekildeki gibi görünüşler çıkarılır. Şekil 1.6: Sürükleme Metodu İle Görünüş Çıkarma 6

11 Standart 3 View Teknik resim sayfasında iken menüden Insert-Drawing View- Standart 3 View olarak girilir. Araç çubuğundan ise simgesi tıklanır. Ekranın sol tarafına Standart 3 View menüsü gelir. Çıkan menüde parça seçilmiş durumdadır. Tamam düğmesine tıkladığımız anda teknik resim sayfasında bulunması istenilen görünüşler ortaya çıkar. Parça veya montajın resimleri çıkartılmış olur. Şekil 1.7a: Standart 3 View çizim menüsü Aktif olan üç boyutlu modeli gösteriyor. Şekil 1.7b: Standart 3 View menüsü 7

12 Tamam İptal Yardım Dosya içerisindeki başka dokümanlar çağrılır. Aşağıda görüldüğü gibi Standart 3 View menüsünden tamam düğmesine tıkladığımız anda görünüşler çizim ekranında belirir Model View Şekil 1.8: Standart 3 View ile oluşturulmuş üç görünüş Teknik resim araç çubuğundaki Model View komutu tıklanır, ekranın sol tarafına Model View menüsü gelir. Yeni teknik resim sayfası Drawing açıldığı zaman Model View aktif durumdadır. Çıkan menüden istenilen görünüş seçilir teknik resim sayfasında bulunması istenilen yere bırakılır. Parça veya montajın resimleri çıkartılmış olur. 8

13 Şekil 1.9: Model View ekran menüsü İptal, Yardım Geri, İleri ok düğmesi Aktif olan üç boyutlu çizimin adının bulunduğu pencere Thumbnail Preview: Aktif olan üç boyutlu çizim görüntülenmektedir. Şekil 1.10: Model View menüsü ve açıklaması 9

14 Orientation (Görünüşler) Menüsü: Current Model View: Geçerli katı modelin görünüşü Front: Ön görünüş Back: Arka görünüş Left: Soldan görünüş Right: Sağdan görünüş Bottom: Alttan görünüş Isometric: İsomaetrik perspektif Trimetric : Trimetrik perspektif Dimetric: Dimetrik perspektif Çizimde katı özellik kullanabilirsiniz. Hidden,hidden line visible, hidden line removed, shaded with edge, shaded gibi bir önceki modülden gördüğünüz (kaplama ve görsellik) konular yer almaktadır. High quality: Yüksek kalite Draft quality: Çizim kalitesinde çizim Sheet kağıt ve ölçek değeri kullanıcıya bırakılmış Şekil 1.10 da verilen Model View ekran menüsünden ileri ok düğmesini tıklayarak ikinci aşamaya geçeriz. İlk olarak Front ön görünüşü seçelim. Başka bir görünüş de seçebiliriz (Back, left, right gibi). Front Şekil 1.11: Model View komutu ile görünüş çıkarma 10

15 1.3. Bakış Doğrultusu Komutları Projected View Oluşturulan resim görünüşünün her hangi bir yönünden bakılarak o yüzeyden görünüş çıkarmak için kullanılır. Resmin görünüşü üzerinden başka bir görünüş çıkarmak için Drawing View araç çubuğundan simgesi tıklanır. Aşağıda ön görünüşün sağına doğru fare (Mause) çekilir. Yan görünüş oluşur. Diğer görünüşlerde o yöne doğru sürüklenerek çıkarılır. Şekil 1.12: Projectel View komutu ön görünüşten yan görünüş çıkarma Fare ile sürüklenir Isometric görünüş Şekil 1.13: Projectel View komutu ön görünüşten üst görünüş ve perspektif çıkarma 11

16 Auxilary View (Yardımcı Görünüş) Oluşturulan resim görünüşünün her hangi bir kenarından bakılarak o yüzeyden görünüş çıkarmak için kullanılır. Resmin görünüşü üzerinden başka bir görünüş çıkarmak için Drawing View araç çubuğundan simgesi tıklanır. Aşağıda yan görünüşün sağ kenarına fare ile tıklanır. Ok ile gösterilen tarafa doğru eksen ile beraber yardımcı görünüş oluşturulur. Yan görünüş Fare yönü Şekil 1.14: Auxilariy View komutu ile görünüş çıkarma Diğer menülerden farklı olarak görünüşte görünen eksen ok harflerini değiştirebiliyorsunuz Kullanıcı sitilleri: Wireframe, hidden ve shade gibi malzemeyi kaplama özellikleri 12

17 1.4. Kesit Alma Komutları Section View Görünüşten belirli ayrıntıları göstermek için kesit alınır. Araç çubuğundan simgesine tıklayarak komutu çalıştırılır. Aşağıdaki şekildeki üst görünüşün çizgi bulunan delik kısmı Section komutunun çizgi özelliği ile baştan aşağı çizilir. Çizgi (Line) komutunu ayrı olarak çalıştırmak gerekmez. Eksen çizgisi Şekil 1.15: Section View komutu kesit görünüş-1 Şekil 1.16: Section View komutu kesit görünüş-2 13

18 1.4.2 Aligned Section View (Ayarlı Kesit Görünüş) Kesit alınacak nesneyi iki yerinden keserek görünüş çıkarır. Araç çubuğundan simgesine tıklayarak komut çalıştırılır. Aşağıdaki şekilde, yan görünüşün çizgi bulunan delik kısmı Aligned Section komutunun çizgi özelliği ile baştan aşağı çizilir. Çizgi (Line) komutunu ayrı olarak çalıştırmak gerekmez. Kesit eksenleri Şekil 1.17: Aligned Section View komutu kesit görünüş-1 Şekil 1.18: Aligned Section View komutu kesit görünüş-2 14

19 1.5. Detay Görünüş Komutları Detail View Görünüşten detay görüntü alınması için alan kapalı çizimle (Örneğin çember ile) kapalı hale getirilmelidir. Araç çubuğundan simgesine tıklayarak komut çalıştırılır. İstenen bölge Sketch komutlarından olan çember Circle komutu otomatik kullanılır. Çemberle kaplanan alan fare ile uygun olan yerde detay görüntü olarak oluşur. Aşağıda istenen yer çember içine alınmıştır. Seçili yer Şekil 1.19: Detail View komutu kesit görünüş-1 15

20 Bu şekilde ise çemberin kapladığı alan fare ile sürüklenmiş ve detay görüntü oluşturulmuştur. Şekil 1.20: Detail View komutu kesit görünüş-2 Style: Circle:Çember Profil :Herhangi bir profil ile detay alınabilir. Harflerde değişiklik yapabilirsiniz. Detail View Full outline: Tamamen çemberin içine detay görünüş alınmıştır. 16

21 UYGULAMA UYGULAMA FAALİYETİ FAALİYETİ 17

22 İŞLEM BASAMAKLARI Üç boyutlu modelleri teknik resim sayfasına aktarınız. Üç boyutlu modelden yeterli görünüş seçiniz. Görünüşlerden kesit alınız. (Kesit B-B) ÖNERİLER Bilgisayar destekli programı çalıştırınız. Bir önceki modülden tasarladığınız ve çizdiğiniz bir üç boyutlu resimi açınız Resim ekranda görünürken yeni (New) bir teknik resim sayfası (Drawing) açınız. Sol tarafta görünen ağaç menüden üç boyutlu çizimin adını teknik resim sayfasına (Drawing) sürükleyiniz. Teknik resim sayfasında oluşan üç görünüşü kaydediniz. Belirli aralıklarla kayıt yapınız. Farenin sol tuşu ile çizimin yüzeyini seçiniz Seciton View komutunu kullanarak eksen çizimini yapınız. Fare ile görünüşü sürükleyiniz. Belirli aralıklarla kayıt yapınız. Detay görünüşleri alınız. Detail View komutunu kullanarak istenilen bölgeye çember içine alınız ve görünüşün detayını çıkarınız. Belirli aralıklarla kayıt yapınız. (Kesit B-B) 18

23 ÖLÇME ÖLÇME VE VE DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME 1. Aşağıdakilerden hangisi yeni bir sayfa açmak için kullanılır? A ) New B ) Open C ) Kaydet D ) Yazdır 2. Aşağıdakilerden hangisi yeni bir teknik resim sayfası açmak için kullanılır? A ) Part B ) Assembly C ) Sketch D ) Drawing 3. Sheet format size (Kağıt ayarları) menüsünde istediğimiz kağıt özelliğini seçtikten sonra hangi işlemi yapmamız gerekir? A ) OK tuşuna basılır B )Cancel tuşuna basılır C ) Help tuşuna basılır D ) Browser tuşuna basılır 4. Aynı anda hem katı model part hem de teknik resim sayfasını drawing ekranda görmek için hangi komut kullanılır? A ) Tile Horizantally B ) Section View C ) Model View D ) Drawing 5. Görünüş çıkarması hızlı ve pratik olan komut aşağıdakilerden hangisidir? A ) Section View B ) Standart 3 View C ) Model View D ) Sürükleme metodu 6. Aşağıdakilerden hangisi standart görünüş çıkarmak için kullanılmaz? A ) Model View B ) Standart 3 View C ) Projected View D ) Aligned Section View 7. Katı model çiziminden sonra görünüş çıkarmak için teknik resim sayfasını açtığımızda hangi görünüş komutu aktif durumdır? A ) Projected View B ) Model View C ) Aligned View D ) Detail View 8. I) Projected View II) Model View III) Section View çalışma sırası aşağıdakilerden hangisidir? A ) I-II-III B ) II-I-III C ) III-II-I D ) II-III_I 9. Aşağıdakilerden hangisi Model View komutunun araç çubuğu simgesidir? A) B) C) D) 10. Aşağıdakilerden hangisi detay görünüş çıkarma komutudur? A ) Section View B ) Model View C ) Deatil View D ) Aligned Section View 19

24 PERFORMANS PERFORMANS DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME Yukarıdaki üç boyutlu modelin üç görünüşünü çıkarınız? KONTROL LİSTESİ Parça dosya ismini teknik resim sayfasına sürükleme metodu ile üç görünüş oluşturuldu. 20

25 DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır 1 Yeni çizim sayfası (Drawing) açtınız mı? 2 Çizimi yaptınız mı? 3 Sürükleme metodunu kullandınız mı? 4 Ölçülendirmeyi kullandını mı? 5 Süreyi uygunkullanabildiniz mi? Toplam Puan DEĞERLENDİRME İçerikteki amaç çizilen katı modelden üç görünüş çıkarmaktır. Programda kullanamadığınız komutlar varsa içeriğin ilgili sayfasına veya konusuna bakınız. Sonra tekrar çizmeye çalışınız. İşlemleri gerçekleştirmezseniz ilgili konuyu tekrar okuyunuz. 21

26 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ-2 Üç boyutlu model üzerinde hesaplama ve sorgulama işlemlerini doğru olarak yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA ÖĞRENME FAALİYETİ-2 Bölgenizde bulunan sanayi kuruluşlarında kullanılan bilgisayar destekli çizim programlarını araştırınız. İnternet sitelerinden bilgisayar destekli çizim programlarını ve kullanan işletmeleri inceleyiniz. Ders öğretmeninden aldığınız üç boyutlu resimleri inceleyiniz ve görünüşlerini çıkarınız. 2.HESAPLAMA VE SORGULAMA İŞLEMLERİ 2.1. Hacim Kütle ve Ağırlık Hesaplama Komutları Mass Propertis (Kütle Özellikleri) Çizilen nesnenin; hacmini, kütlesini, ağırlık merkezi vb. hesaplayan komutlar bütünüdür. Komut iki şekilde çalıştırılır 1-Menüden-Tools- Şekil 2.1: Tools araç çubuğu 2-Tools araç çubuğundan simgesini tıklayarak komut çalıştırılır. Hesaplama yapılacak nesne seçilir. Mass Properties ile ilgili hesaplamaları içeren pencere ekrana gelir. Penceredeki hesaplama kelimelerinin anlamları aşağıda verilmiştir. Density: Nesneye malzeme atanınca çalışır. Nesnenin yoğunluğu hesaplanır. Mass: Nesnenin kütlesini hesaplatır. Birim olarak gram kullanır. Volume: Nesnenin hacmini hesaplatır. Birim olarak mm 3 kullanır. Surface area: Seçilen yüzeyin alanını hesaplatır. Birimi mm 2 dir. Center of mass: Nesnenin ağırlık merkezini hesaplatır. Birimi mm dir. 22

27 Şekil 2.2 deki parçanın kütlesini, hacmini, yüzey alanını ve ağırlık merkezini hesaplatmak için Mass Properties komutu kullanılmış ve hesaplama ekranı elde edilmiştir (Şekil 2.4). Şekil 2.2: Örnek parça Yazdır, kopyala, kapat, ayarlar ve hesapla düğmeleri. Katı modelin adının olduğu kısım. Bu özellikler Exercise4 isimli parçaya aittir. Include Hidden Bodes/Components: Kutucuk işaretlenince özellikler yazan kısım görünmez. Show output coordiante system in corner of Windows: Koordinat işareti kutucuk işaretlenince görünmez. Assigned Mass Properties: Değer girilerek hesaplama menüsü çıkar. Çıkan özelliklerin bulunduğu yer Şekil 2.3: Mass Properties diyalog kutusu 23

28 2.2 Uzunluk Bulma Komutları Measure Şekil 2.4: Örnek parça özellikleri çıkarılması İki nokta arasındaki mesafeyi, yüzey alanını hesaplamak için kullanılan komutlar bütünüdür. Komut iki şekilde çalıştırılır. Mass properties of Exercise4 ( Part Configuration - Default ) Output coordinate System: -- default -- Density = 0.00 grams per cubic millimeter Mass = grams Volume = cubic millimeters Surface area = square millimeters Center of mass: ( millimeters ) X = Y = Z = Moments of inertia: ( grams * square millimeters ) Taken at the center of mass and aligned with the output coordinate system. Lxx = Lxy = Lxz = Lyx = Lyy = Lyz = Menüden-Tools- Şekil 2.5: Tools ve measure araç çubukları Tools araç çubuğundan simgesi tıklayarak komutu çalıştırınız. 24

29 Tek nokta seçildiği zaman o noktanın X,Y,Z koordinatları belirlenir. Aşağıdaki şekilde A noktası seçilerek XYZ koordinatları hesaplatılmıştır. A Şekil 2.6: Measure komutu uygulaması-1 verir. Seçilen kenarın uzunluğunu verir. İki nokta seçildiği zaman nokta arası mesafeyi 25

30 Aşağıda örnekte görülmektedir: Şekil 2.7: Measure komutu uygulaması-2 1-Select Face/Plane bir yüzey seçilir 2- komutu seçilen yüzeyin alanı fare ile tıklanarak seçilen yüzey ve çevresi hesaplatılmış olacaktır. 26

31 Sonuç aşağıda örnekte görülmektedir: Şekil 2.8: Measure komutu uygulaması-3 Komutu delik kenarına tıklandığı zaman deliğin çapı ve derinliği hesaplatılacaktır. 27

32 Sonuç aşağıdaki örnekte görülmektedir: Şekil 2.9: Measure komutu uygulaması-4 Komutu kavis kenarına tıklandığı zaman kavisin çapı, yayın uzunluğu ve açısı hesaplatılacaktır. 28

33 Sonuç aşağıdaki örnekte görülmektedir: Şekil 2.10: Measure komutu uygulaması-5 Komutu standart koordinat sistemi ve seçilen kenara tıklandığı zaman noktanın bulunduğu x,y,z düzlemlerindeki koordinatlarını ve seçilen yer ile standart koordinat sistemi arasındaki mesafeyi hesaplatır. 29

34 Sonuç aşağıdaki örnekte görülmektedir: Şekil 2.11: Measure komutu uygulaması-6 30

35 UYGULAMA UYGULAMA FAALİYETİ FAALİYETİ 31

36 İŞLEM BASAMAKLARI Hacim hesabı yapınız. Kütle ve ağırlık hesabı yapınız. ÖNERİLER Programı çalıştırınız. File Part (Parça) yeni bir çizim ekranı (dosya) açınız. Yukarıda ölçüleri verilen şekli iki boyutlu olarak bilgisayar destekli üç boyutlu tasarım dersinin ikinci modülünden öğrendiğiniz komutlarla çiziniz. İkinci modülden öğrendiğiniz üç boyut komutlarını kullanarak şekli katı hale getiriniz. Mass properties komutunu çalıştırınız. Çıkan Mass Properties diyalog kutusundan hacim, kütle ve ağırlık özelliklerini kontrol ediniz. Yüzey alanı ve çevre hesabı yapınız. Çıkan sonuç: Select Face/Plane komutu ile seçilen yüzeyin alanını ve çevresini hesaplatınız. Uzunluk hesabı yapınız. Çıkan sonuç: Araç çubuğundan komutuna tıklayınız. İki noktayı seçiniz. Aynı zamanda bu komut seçilen noktanın X,Y,Z koordiantlarını belirtir. Belirli aralıklarla çizimini kaydediniz. 32

37 ÖLÇME ÖLÇME VE VE DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız. 1. Aşağıdakilerden hangisi Mass Properties komutunun simgesidir? A ) B ) C ) D ) 2. Mass Properties komutu aşağıdakilerden hangisini hesaplamaz? A ) Yoğunluk B ) Kütle C ) Ağırlık D ) Hacim 3. Aşağıdakilerden hangisi hacim anlamına gelir? A ) Volume B ) Mass C ) Density D ) Center of Mass 4. Aşağıdakilerden hangisi kütle anlamına gelir? A ) Density B ) Mass C ) Volume D ) Surface Area 5. Aşağıdakilerden hangisi Measure komutunun simgesidir? A ) B ) C ) D ) 6. Measure komutu ile aşağıdakilerden hangisi hesaplanmaz? A ) Dist (Uzunluk) B ) Length (Boy) C ) XYZ coordinats (XYZ koordinatları) D ) Mass (Kütle) 7. Mass Properties komutu aşağıdakilerden hangisini hesaplamaz? A ) Mass B ) Volume C ) Length D ) Density 8. I) Mass, II) Dist, III) Volume, IV) Length, Yukarıdaki komutlardan hangileri Measure komutlarındandır? A ) I-II B)II-III C)II-IV D)I-IV Aşağidaki Doğru-Yanlış sorularini cevaplayiniz 9. Herhangi bir şeklin bir noktasının koordinatlarını Mass Properties komutu ile hesaplarız. D (.) Y (.) 10. Katı bir modelin kütlesini Measure komutuna hesaplatırız. D (.) Y (.) 33

38 PERFORMANS PERFORMANS DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME Yukarıdaki şekli modelleyiniz, hacmini, ağırlığını ve 160 mm uzunluğunda 120 mm genişliğinde olan alt parçanın kalınlığını bulunuz? KONTROL LİSTESİ Mass Propeties komutu kullanılarak aşağıdaki değerler bulunmuştur. 1-Volume (mm) cubic millimeters 2-Mass(Kütle-gram) grams Measure komutu kullanılarak aşağıdaki değer bulunmuştur. 1-Distance (İki nokta arası uzaklık-mm) 15.00mm 34

39 DEĞERLENDİRME DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır 1 Çizimi yapabildiniz mi? 2 Hacim hesaplatabildiniz mi? 3 Ağırlık hesaplatabildiniz mi? 4 Kalınlık hesaplatabildiniz mi? Bu uygulama faaliyeti ile el pratikliğinizi ve ders bilginizi pekiştiriniz. Amaç çizilen nesneler üzerinde alan, uzaklık, hacim, çevre vb. hesaplar yapmaktır. Bunlar yapılabiliyorsa modül anlaşılmış demektir. Yapamadığınız kısımlar varsa ilgili konuya tekrar bakınız. 35

40 MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME 1. MASSPROP komutunun işlevi aşağıdakilerden hangisi değildir? A) Kütle B) Hacim C) Ağırlık merkezi D) Başlangıç noktası 2. Aşağıdaki komutları hangisi detay resim komutudur? A) Aligned Section View B) Model View C) Detail view D) Section view 3. Yeni bir çizim yapmak için hangi komut kullanılır? A) Open B) New C) Save D) Print 4. Aşağıdakilerden araç çubuğu kısayollarından hangisi Mass Properties komutudur? A) B) C) D) 5. Aşağıdakilerden hangisi katı modelin ön görünüşüdür? ÖN A ) B ) C ) D ) 6. I) Mass, II) Dist, III) Volume, IV) Length Yukarıdaki komutlardan hangileri Measure komutlarındandır? A) I-II B) II-III C) III-IV D) II-IV 7. Görünüş çıkarması hızlı ve pratik olan komut aşağıdakilerden hangisidir? A) Section View B) Model View C) Sürükleme metodu D) Standart 3 View 36

41 PERFORMANS DEĞERLENDİRME 1- Yukarıda ölçüleri verilen şeklin üç görünüşünü çıkarınız? 2- Aynı şeklin kütlesini, hacmini ve ağırlık merkezini hesaplatınız? Komutları uygulayamıyorsanız ilgili kısımları tekrar okuyup alıştırma yapınız. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 1 Yeni çizim sayfası (Drawing) Açma 2 Çizimi yapabildin mi? Görünüş çıkarma metotları 3 Sürükleme metodunu kullandın mı? 4 Module View2 komutunu kullanarak 5 Standart 3 View komutunu kullanarak Değer Ölçeği Evet Hayır 6 Ölçülendirmeyi kullanabildin mi? 7 Ağırlık hesaplatabildin mi? 8 Hacim hesaplatabildin mi? 9 Ağırlık merkezini hesapladın mı? 10 Süre Toplam 37

42 CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI 1 A 2 D 3 A 4 A 5 B 6 D 7 B 8 B 9 B 10 C ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI 1 D 2 C 3 A 4 B 5 D 6 D 7 C 8 C Doğru Yanlış - X - X MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI 1 D 2 C 3 B 4 B 5 A 6 D 7 D 38

43 KAYNAKÇA KAYNAKÇA AKBAŞ Ümit, Akın TOROĞLU, AutoCAD 2004 Ders Notları, Ankara 2004 BAĞCI Özel, Doğanay ERÇİ, Tasarımda Cad, Melisa Matbaacılık, İstanbul,1998. MUTLU Harun, GÜTEF Lisans Bitirme Tezi, Ankara, MUTLU İhsan, AutoCAD 2004 Eğitim Seti, M&B Yayın Dağıtım, İstanbul, TÜZEL Selçuk, SolidWorks2004, Alfa Yayınları, İstanbul,