KEMOTERAPİ ALAN LENFOMALI HASTALARIN ANKSİYETE- DEPRESYON DÜZEYLERİ VE YAŞAM KALİTESİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KEMOTERAPİ ALAN LENFOMALI HASTALARIN ANKSİYETE- DEPRESYON DÜZEYLERİ VE YAŞAM KALİTESİ"

Transkript

1 Beser, Öz KEMOTERAPİ ALAN LENFOMALI HASTALARIN ANKSİYETE- DEPRESYON DÜZEYLERİ VE YAŞAM KALİTESİ Nalan (Gördeles) BESER * Fatma Öz ** ÖZET Amaç: Araştırmada amaç, kemoterapi alan lenfomalı hastaların kemoterapi öncesi ve 3.kür sonrasındaki anksiyetedepresyon düzeyi ile yaşam kalitesinin ilişkisini belirlemektir. Yöntem: Ankara da bir onkoloji hastanesinde kemoterapi almak için 15 Mart Mart 2001 tarihleri arasında hastaneye yatan ve yeni tanı alan 80 lenfomalı hasta örneklemi oluşturmuştur. Veriler, soru formu, anksiyetedepresyon düzeyini ve yaşam kalitesini değerlendirmek için ilgili ölçeklerle toplanmıştır. Ölçekler hastalara kemoterapinin ilk kürü öncesi ve 3. kür sonrası uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Simple Paired t Testi ve Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Bulgular: Anksiyete ve depresyon düzeyi kemoterapi öncesine göre 3.kür kemoterapi sonrasında yükselmiştir ancak puan farkı yalnızca anksiyetede istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). Kemoterapi öncesi ve sonrasında yaşam kalitesi alt gruplarından genel iyilik hali, rol performansı, emosyonel ve bilişsel durum puanının anksiyetesi olan hastalarda düşük olduğu (p<0.05); genel iyilik hali ve fiziksel fonksiyon puanının ise depresyonu olanlarda düşük olduğu (p<0.05); emosyonel, bilişsel ve sosyal alanda ise kemoterapi öncesi depresyonu olmayanların, kemoterapi sonrasında ise depresyonu olanların düşük puan aldıkları saptanmıştır (p<0.05). Sonuç: Anksiyete ve depresyon düzeyi 3.kür kemoterapi sonrasında yükselmiştir. Anksiyete ve depresyonun kemoterapi alan lenfomalı hastalarda tedavi ve hastalık süresince arttığı ve yaşam kalitesini olumsuz olarak etkilediği için hemşire ve diğer sağlık çalışanlarına; hastaların anksiyete ve depresyona yol açabilecek fiziksel ve psikososyal gereksinimlerini iyi değerlendirip, uygun tedavi ve bakım standardı geliştirmeleri önerilir. Anahtar Sözcükler: Anksiyete, depresyon, lenfoma, yaşam kalitesi SUMMARY Anxiety-Depression Levels and Quality of Life of Patients with Lymphoma who are Curing Chemotherapy Objective:To determine the relations anxietydepression levels and quality of life the patients with lymphoma who are curing with chemotherapy before and after 3rd cure of chemotherapy. Method: The sample was constituted 80 patients who are curing chemotherapy between 15 March March 2001 in one of the Oncology Education and Research Hospital in Ankara. Data were collected with a questionnaire form, quality of life, anxiety and depression scales. Questionnaire form and, the scales have been applied to the patients before 1 st cure of chemotherapy and after 3 rd cure of chemotherapy. Data were analyzed with Simple Paired t Test, Mann Whitney U Test. Results: Patients anxiety and depression levels have raised after 3rd cure of chemotherapy. But only differences of the anxiety levels were meaningful (p<0.05). It was found that patients who have anxiety had been fever points than others in global health, role performance, emotional and cognitive status and patients who have depression had been fever points than others in global and phsical function before and 3rd cure of chemotherapy. It was found that the patients who have not depression had been fever points in emotional, cognitive and social status before chemotherapy and patients who have depression had been fever points in the same part of quality of life scale after 3rd cure of chemotherapy. Conclusion: Anxiety and depression levels of the patiens were raised after 3 rd cure of chemotherapy. As the quality of life is effected negatively because of anxiety and depression, it is suggested to the nurses and health professionals, evaluating patients physical and psychosocial needs which can cause anxiety and depression and developing appopriate cure and care Standard. Key words: Anxiety, depression, lymphoma, quality of life. * Arş.Gör., Pamukkale Üniversitesi Denizli Sağlık Yüksekokulu, Denizli ** Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu, Ankara 47

2 C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2003, 7 (1) GİRİŞ Yaşam kalitesi bireysel iyilik halinin bir anlatımıdır ve yaşamın farklı alanlarında öznel bir doyum ifadesidir. Yaşam kalitesi aile, iş yaşamı ve sosyo-ekonomik koşulları içermekle birlikte; bireyin hedefleri, beklentileri, umutları ve düşleri ile gerçekler arasındaki farklılığı yani bireyin günlük yaşamından aldığı doyum ve iyilik algısını da içermektedir (Aygencel ve Öztürk 2001, Goodinson ve Singleton 1989, Webster ve Cella 1998). Grant ve Rivera (1990) yaşam kalitesinin çok yönlü olduğunu vurgulamışlar ve yaşam kalitesinin boyutlarını fiziksel ve sosyal iyilik, psikososyal uyum, inanç ve değerler olarak gruplamışlardır. Lenfoma belirtilerinin ağır olması, tedavisinin uzun sürmesi ve tedavinin yan etkilerinin olması nedeniyle insan yaşamını olumsuz etkileyen bir kanser türüdür. Lenfoma hastalarının yaşam kalitesi; hastalık belirtilerinin yarattığı fiziksel ve duygusal sorunlar, cerrahi müdahale, radyoterapi, kemoterapi ve tedavi süresince hastanede kalma nedeni ile olumsuz etkilenmektedir. Kemoterapi tüm sistemleri etkilediği için bireyin günlük yaşamını sürdürmesini zorlaştırmaktadır. Tedavinin erken döneminde kemik iliği baskılanmasına bağlı olarak gelişen lökopeni, trombositopeni, anemi, enfeksiyon, yorgunluk, midebağırsak şikayetleri vb. ortaya çıkmaktadır. Yapılan çalışmalar da bu yan etkilerin yaşandığını göstermektedir (Webster ve Cella 1998; Aydın, Ulusoy, Ovalı, Sönmez 1997). Bu dönem yaklaşık olarak hastanın kemoterapisinin 3.kürünü alma zamanına denk gelmektedir. Tüm bu nedenler hasta bireyin anksiyete ve depresyon yaşamasını kolaylaştırmakta ve bu durum yaşam kalitesini daha da düşürmektedir (Devlen, Maguime, Philips 1987; Jorum 1996, Webster ve Cella 1998). Anksiyete çoğu zaman bilinç-dışı çatışmaya bağlı, nesnesi belli olmayan ve birey tarafından tanınamayan içrel tehdit ya da tehlikeye karşı yaşanan bunaltıdır (Öztürk 2002). Anksiyete evrensel, subjektif ve gözlemlenebilen bir deneyimdir. Bu nedenle, anksiyetenin varlığı belirtilerin farkedilmesi ve gözlemlenen davranışlarla anlaşılır. Anksiyete hafif ve orta şiddetten şiddetliye kadar yaşanır ve orta şiddette anksiyete motivasyonu sağlamada yararlı olur (Spencer 2002). Anksiyeteli bir kişi belirsizlik ve yardımsızlık duygusuna eşlik eden belli olmayan bir gelecek korkusu ya da endişe duygusu yaşar. Kanser hastalarında hastalığın bilinen ya da bilinmeyen özelliklerinden dolayı yaşanan korku, gelecek kaygısı, tedavinin işe yaramayacağı düşüncesi, olumsuz sonucu bekleme; hastanede yatarken ailenin desteğini yeterince görememe ve belirsizlik yaşama anksiyeteye yol açabilir (Öz 2001). Literatürde de belirsizlik ile anksiyete arasındaki ilişkiden söz edilmektedir (Mishel ve Sorenson 1991; Wong ve Bramwell 1992). Belirsiz olayların bilişsel değerlendirilmesiyle anksiyeteye verilen tepki arasında ilişki olduğunu vurgulayan bazı çalışmalar da mevcuttur (Bramwell ve Whall 1986; Mishel, Padilla, Grant 1991). Anksiyete yaşayan bireyde belirsizlik bir tehlike olarak algılanabilir. Böylece, belirsizlik durumu anksiyeteyi, anksiyete düzeyinin yüksek olması da belirsizliği artırabilir (Bramwell ve Whall 1986; Mishel ve Sorenson 1991; Mishel, Padilla, Grant 1991). Mastektomi sonrasında kadınlarda belirsizlik ve anksiyete arasında pozitif bir ilişkinin olduğu saptanmıştır (Wong ve Bramwell 1992). Anksiyete yaşayan birey hastalığını olduğundan daha olumsuz algılayabildiği gibi, hastalığına ilişkin bilgileri öğrenmesi de engellenebilir. Böylece, hastalığın belirtileri daha şiddetli yaşanabilir (Cimilli 1998, Okyayüz 1996, Öz 1998). Depresyon, derin üzüntülü bir duygu durum içinde düşünce, konuşma ve hareketlerde yavaşlama ve durgunluk, değersizlik, küçüklük, isteksizlik, karamsarlık duygu ve düşünceleri ile fizyolojik işlevlerde yavaşlama gibi belirtileri içeren bir durumdur (Öztürk 2002, Sharon ve Judith 1997). Depresyon, kanser hastalarında en yaygın ruh sağlığı sorunu olarak belirtilir. Tedavinin uzun sürmesi durumunda belirsizlik daha yoğun yaşanır, belirsizlik ümitsizliğe yol açar ve hasta bireyde sıklıkla depresyon görülür. Aile beraberliği, arkadaşlar ve sağlık çalışanları, ümidi azalmış bireyleri destekleyerek, yaşam olaylarına karşı pozitif bakış açısı kazandırarak ve bilgi vererek ümidi arttırabilirler. Ancak bireyin gereksiniminden fazla verilen bilgi, dikkati pozitif yönden daha çok negatif yöne kaydırabilir; gereksinimden az verilen bilgi de bireyde korku ve anksiyete yaratabilir ve ümidi ümitsizliğe dönüştürebilir. Bu nedenle, hasta bireye gereksindiği kadar bilgi verilmesi ve o bireyin de verilen bu bilgiye hazır oluşu çok önemlidir (Cimilli 1998, Nelson 1996; Rusteen, Wiklund, Honestad, Moum 1998). Kemoterapinin yan etkilerinden ya da hastalığın kontrol edilemeyen semptomlarından dolayı kanser hastalarında depresyon görülme sıklığının yüksek olduğu saptanmıştır (Chochinov, Wilson, Enns ve ark. 1994; 48

3 Beser, Öz Petti 1998; Valente, Saunders, Cohen 1994). İleri hastalık durumunda ortaya çıkan yorgunluk ve enerji kaybı gibi somatik belirtiler depresyon belirtileri ile karışabilir ancak, kanser hastalığında depresyon tanısı değersizlik, ümitsizlik, aşırı suçluluk ve intihar düşüncesi gibi psikolojik ya da bilişsel semptomlara dayanarak konur (Breitbart, Shuster; Cox 2002). Kansere karşı hissedilen çaresizlik duygusu, tedavinin yan etkileri ve kanserin yol açtığı fiziksel belirtiler de kanserli bireylere bedenlerini kontrol edemedikleri duygusu yaşatmaktadırlar. Yaşanan kontrol kaybı sonucunda ise benlik saygısı düşebilmekte ve depresyonun ortaya çıkması kolaylaşabilmektedir. Depresyon yaşayan hasta birey kendi içine kapanarak kendisini sosyal çevresinden izole eder ve değersizlik hissi yaşayabilir. Bu durumda hasta hem fiziksel hem de ruhsal yönden beklenenden daha fazla etkilenebilir, iş performansında düşme, günlük yaşam aktivitelerinde azalma ve sosyal izolasyon görülebilir. Sonuçta hastanın yaşam kalitesi de olumsuz etkilenebilir (Altınbaş ve Gönül 2001; Cimilli 1998, Fawzy, Fawzy, Pasnau 1995; Valente, Saunders, Cohen 1994; Terakye, Öz, Köşgeroğlu 1994). Anksiyete ve depresyon belirtileri ayrı olarak yaşanabildiği gibi hastalık durumlarında birlikte de görülmektedir (Batur 1998, Çuhadaroğlu 1993; Gülseren, Küey, Kültür 1997). Literatürde de belirtildiği gibi, kemoterapi süresince hasta bireyin yaşadığı anksiyete ve depresyonun bilinmesinin yaşam kalitesini yönlendirmede etkili olacağı düşünülmektedir (Aygencel ve Öztürk 2001, Hughes 1985). Bu araştırma, kemoterapi alan lenfomalı hastaların kemoterapi öncesi ve 3. kür kemoterapi sonrasında anksiyete- depresyon düzeylerini ve anksiyete- depresyonun yaşam kalitesi ile ilişkisini belirlemek amacı ile tanımlayıcı olarak yapılmıştır. YÖNTEM Araştırma, Ankara da bir onkoloji hastanesinde lenfoma tanısı alıp, kemoterapi başlanan hastalar üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini belirlemek amacıyla hastane kayıtlarına bakılmış ve bir önceki yılda aynı hastanede 90 lenfoma hastasının kemoterapi alarak tedavi görmüş olduğu belirlenmiştir. Bu inceleme sonucunda araştırmanın evreni 90 hasta olarak belirlenmiş ve ayrıca bir örneklem seçimine gidilmemiş, evren sayısı kadar hastanın örneklemi oluşturması planlanmıştır. Ancak araştırmaya katılmayı kabul etmeyen, sözel iletişim kurulamayan hastalar araştırma kapsamı dışında bırakıldığından, araştırma 80 hasta ile tamamlanmıştır. Araştırmada veriler, araştırmacılar tarafından kapsam geçerliği ve güvenirlik çalışması yapılan EORTC QLQ-C30 Quality of Life Scale (version 3) Yaşam Kalitesi Ölçeği (Aaronson, Ahmedzai, Bergman ve ark. 1993) ve Türkiye de geçerlik güvenirlik çalışması Aydemir, yağcı, Gülseren, Kültür (1997) tarafından yapılan Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği ile toplanmıştır. 1.Yaşam Kalitesi Ölçeği: Hastaların yaşam kalitesini belirlemek için EORTC QLQ-C30 Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Ölçek araştırmada kullanılmadan önce üzerinde bazı çalışmalar yapılmıştır. Bunlar; Türkçe ye Çevrilmesi: Ölçeği Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Psikiyatri Anabilim dalında görev yapan 2 öğretim üyesi, 1 servis hemşiresi İngilizce den Türkçe ye, daha sonra 2 dil uzmanı ve dil konusunda yeterliliğini kanıtlamış 1 kişi Türkçe den İngilizce ye çevirmiştir. İçerik Çalışması: Yaşam kalitesi ölçeği 4 onkolog, Psikiyatri Hemşireliği Anabilim dalında görev yapan 1 öğretim üyesi, Eğitim Fakültesi Ölçme Değerlendirme Anabilim dalında görev yapan 2 öğretim üyesi ve 1 ölçme değerlendirme konusunda uzman kişiye sorularak ölçeğin kapsamı ve araştırma için uygulanabilirliği konusunda görüşülmüştür. Uzmanlar tarafından ölçeğin değerlendirme şekli, kemoterapi alan lenfoma hastalarının yaşam kalitesini ölçebilmesi için ölçekteki soruların sayı, anlam ve içerik açısından yeterliliği incelenmiş ve ölçeğin kemoterapi alan lenfomalı hastalara uygulanabilir olduğu belirtilmiştir. Güvenirlik çalışması Güvenirlik çalışması için test-tekrar test yöntemi kullanılmıştır. Çalışma, araştırmanın örneklemi ile benzerlik gösterdiği için araştırmanın uygulanacağı yer olan onkoloji hastanesi hematoloji servisinde, 1 Ekim Mart 2000 tarihleri arasında daha önce kemoterapi almış ve almakta olan lenfomalı 80 hastaya birer hafta ara ile ön ve son test uygulanarak yapılmıştır. Ölçek 3 ana ve bu ana başlıklara ait alt başlıkların yer aldığı 30 sorudan oluşmaktadır. Ölçeğin maddeleri arasında ilişkiyi incelemek amacı ile yapılan madde analizinde maddeler arasında ilişkilerin güçlü olduğu saptanmıştır (Cronbach alfa katsayısı, r=0.9014). Ayrıca test ve tekrar testlere verilen alt başlıklar altında her bir yanıt İki Eş Arasında Farkın Önemlilik Testi ile karşılaştırılmıştır. Ölçümle ilgili sonuçlar Tablo 1 de gösterilmiştir. 49

4 C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2003, 7 (1) Deneklerin yaşam kalitesi alt gruplarından test tekrar testte aldıkları puanların ölçümü ve istatistiksel analizinde ölçek, tüm alt grupları dahil olmak üzere kemoterapi alan lenfomalı hastalarda güvenilir bulunmuştur. 2. Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HADÖ): Bu ölçek hastaların anksiyete ve depresyon düzeyini belirlemek amacı ile kullanılmıştır (Zigmond ve Snaith 1983). Ölçeğin ülkemiz için geçerlik ve güvenirlik çalışması Aydemir, Güvenir, Küey ve ark. (1997) tarafından yapılmıştır. Güvenirlik çalışmasında, Cronbach alfa katsayısı anksiyete alt ölçeği için , depresyon alt ölçeği için ise olarak bulunmuştur. Geçerlik çalışmasında, anksiyete alt ölçeği ile Sürekli Kaygı Ölçeği arasında korelasyon katsayısı , depresyon alt ölçeği ile Beck Depresyon Ölçeği arasında korelasyon katsayısı olarak saptanmıştır. Ölçeğin anksiyete alt ölçeği için kesme noktası 10, depresyon alt ölçeği için kesme noktası 7 olarak saptanmıştır. Ölçek farklı çalışmalarda da kullanılmıştır (Aydemir, Yağcı, Gülseren, Kültür 1999, Devrimci, Köker, Canat 1997). Tablo 1: Yaşam Kalitesi Ölçeği nin Güvenirlik Çalışması Ölçümleri Yaşam Kalitesi Ölçeği nin Soru No t Testi P Alt Başlıkları I- Genel İyilik Hali 29,30 t=0.347 p=0.730 p>0.05 II- Fonksiyonel Durum Fiziksel fonksiyonlar 1,2,3,4,5 t=0.843 p=0.402 p>0.05 Rol performans 6,7 t=0.698 p=0.487 p>0.05 Emosyonel durum 21,22,23,24 t=0.829 p=0.410 p>0.05 Bilişsel durum 20,25 t=0.773 p=0.442 p>0.05 Sosyal durum 26,27 t=1.575 p=0.119 p>0.05 III-Semptom Kontrolü Yorgunluk 10,12,18 t=0.336 p=0.738 p>0.05 Bulantı ve kusma 14,15 t=0.836 p=0.932 p>0.05 Ağrı 9, 19 t=0.638 p=0.525 p>0.05 Solunum güçlüğü 8 t=0.00 p=1.000 p>0.05 Uyuma güçlüğü 11 t=0.155 p=0,877 p>0.05 İştah kaybı 13 t=0.478 p=0.634 p>0.05 Kabızlık 16 t=1.414 p=0.161 p>0.05 İshal 17 t=0.686 p=0.495 p>0.05 Ekonomik güçlük 28 t =1.235 p=0.221 p>0.05 Veri Toplama Araçlarının Uygulanması Kurum izni alındıktan sonra, 15 Mart Mart 2001 tarihleri arasında lenfoma tanısı alan ve kemoterapinin birinci kürünü almak için ilk kez hastaneye yatan hastalara araştırma hakkında bilgi verilerek sözel onamları alınmış ve gönüllü olanlara ölçekler araştırmacılar tarafından uygulanmıştır. Her kür sonunda taburcu edilen aynı hastalara kemoterapinin 3. kürünü almak üzere (ortalama 40 gün sonra) hastaneye tekrar yattıklarında, kür bitiminde her iki ölçek tekrar uygulanmıştır. Verilerin Değerlendirilmesi Veriler bilgisayar programı (SPSS 9.05) kullanılarak, Simple Paired t Testi ve Mann Whitney U Testi, Kruskal Walls, Wilcoxon testi ile değerlendirilmiştir 50

5 Beser, Öz BULGULAR Tablo 2: Lenfoma Hastalarının Tanıtıcı Özellikleri TANITICI BİLGİLER SAYI % YAŞ ve büyük CİNSİYET Erkek Kadın MEDENİ DURUM Evli Bekar Dul ÇOCUK SAYISI Yok ve fazlası GELİR DÜZEYİ İyi Orta Kötü EKONOMİK GÜÇLÜK Yaşayanlar Yaşamayanlar EKONOMİK DESTEK Alanlar Alamayanlar BEDENİNDE DEĞİŞİKLİK Değişiklik yok Değişiklik yok ancak kendini çirkin hissedenler Değişiklik olan ve bundan rahatsız olanlar HASTALIĞI ALGILAMA DURUMU Kolay tedavi edilebilen bir hastalık Uzun süre tedavi gerektiren hastalık Tedavi edilemeyen hastalık İLAÇ HAKKINDA DÜŞÜNCELER Tedavi edeceğine inananlar Tedavi edecek ancak çok yan etkisi var diyen GELECEK HAKKINDA DÜŞÜNCELER Gelecek kaygısı yaşayanlar Gelecek kaygısı yaşamayanlar Kemoterapi alan lenfoma hastalarının anksiyete, depresyon durumunu ve yaşam kalitelerini belirlemek amacıyla örnekleme alınan 80 hastanın tanıtıcı özelliklerine bakıldığında, % 33.8 i 18-30, % 20. si 31-45, % 28.8 i yaş grubunda ve % 17.5 i ise 66 yaş ve üzerindedir. Hastaların % 61.3 ü erkek olup, %38.8'i ise kadındır. Bunların % 78.8 i evli, %13.8 i bekar, 7.5 i dul, %97.5 inin sosyal güvencesi mevcut, % 51.3 ü 1-2 ya da 3 çocuğa sahiptir. Hiç çocuğu olmayan %16.3, 4 ve fazla çocuğu olanlar ise % 32.5 tir. Hastaların %52.5 i gelir düzeylerini orta seviyede olarak ifade ederken, kötü diyenler %33.8 i, iyi diyenler ise, %13.8 i oluşturmaktadır. Bunlardan ekonomik güçlük yaşayanlar %82.5, ekonomik destek alabilenler ise yalnızca %28.8 dir. Hastaların çoğunluğu (%98.8) evde eşleri ve çocukları ile yaşadıklarını, bakım gereksinimleri olduğunda ve sorumlulukları yerine getiremediklerinde eşlerinin ve çocuklarının yardımcı olduklarını belirtmişlerdir. Hastaların %60. ı lenfomanın uzun süre tedavi gerektiren bir hastalık olduğuna, %16.3 ü hiç tedavi edilmeyen ve %23.8 i de kolay tedavi edilebilen bir hastalık olduğuna inanmaktadırlar. Hastaların %70.0 ı gelecek ile ilgili endişe ve kaygı yaşamakta, % 52.5 si aldıkları bu ilaçların hastalığı tedavi edeceğine inanırken, %47.5 si ise tedavi edeceğine inanmakta ancak çok yan etkisi olacağını ifade etmektedir. Tablo 3: Hastaların Kemoterapi Öncesi ve 3. Kür Kemoterapi Sonrası Anksiyete ve Depresyon Düzeyleri HADÖ Alt grupları Ortalama puanlar Kemoterapi öncesi (n=80) X ±SS 3.Kür kemoterapi sonrası (n=80) X ±SS Anksiyete p<0.01 Depresyon P >0.05 Tablo 3'de lenfomalı hastaların kemoterapi öncesi ve 3.kür kemoterapi sonrasında anksiyete ve depresyon ortalama puanları görülmektedir. Anksiyete ve depresyon düzeyi kemoterapi öncesine göre 3.kür kemoterapi sonrasında yükselmiştir ancak puan farkı yalnızca anksiyetede istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.01). T P 51

6 C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2003, 7 (1) Tablo 4a: Hastaların Kemoterapi öncesi Yaşam Kalitesi Puan Ortalamalaı ile Anksiyete Düzeylerinin Karşılaştırması Anksiyete Durumu YAŞAM KALİTESİ ALT GRUPLARI Anksiyete Yok (0-10 puan) (n=71) Anksiyete Var (11 ve fazlası) (n=9) U P X ±SS X ± SS GENEL İYİLİK * FOKSİYONEL ALAN Fiziksel fonksiyon >0.05 Rol performansı * Emosyonel durum * Bilişsel durum * Sosyal durum >0.05 SEMPTOMLAR Yorgunluk * Bulantı Kusma * Ağrı >0.05 Dispne * Uyuma güçlüğü >0.05 İştah kaybı * Konstipasyon * Diyare * Ekonomik güçlüğü >0.05 * p<0.05 düzeyinde anlamlıdır 52

7 Beser, Öz Tablo 4b: Hastaların 3.Kür Kemoterapi Sonrası Yaşam Kalitesi Puan Ortalamaları ile Anksiyete Düzeylerinin Karşılaştırılması Anksiyete Durumuna Göre Yaşam Kalitesi Puanları YAŞAM KALİTESİ ALT GRUPLARI Anksiyete Yok Anksiyete Var U P (0-10) (11 ve fazlası) (n=61) (n=19) X ± SS X ± SS GENEL İYİLİK * FOKSİYONEL ALAN Fiziksel fonksiyon * Rol performansı * Emosyonel durum * Bilişsel durum * Sosyal durum * SEMPTOMLAR Yorgunluk * Bulantı-kusma * Ağrı * Dispne * Uyuma güçlüğü * İştah kaybı * Konstipasyon >0.05 Diyare >0.05 Ekonomik güçlüğü * * p<0.01 düzeyinde anlamlıdır Tablo 4a da kemoterapi öncesi, Tablo 4b de 3.kür kemoterapi sonrası hastaların yaşam kalitesi puanlarının anksiyete durumuna göre dağılımı yer almaktadır. Hastaların kemoterapi öncesi ve sonrasında yaşam kalitesi alt gruplarından genel iyilik alanı, rol performansı, emosyonel ve bilişsel duruma bakıldığında, anksiyetesi olanların puan ortalamalarının anksiyetesi olmayanlara oranla daha düşük olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Ayrıca, anksiyetesi yüksek olanların hastalık semptomlarından çoğunluğunu istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha fazla yaşadıkları saptanmıştır (p<0.01). 53

8 C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2003, 7 (1) Tablo 5a: Hastaların Kemoterapi öncesi Yaşam Kalitesi Puan Ortalamaları Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılamasıı Depresyon Düzeyi YAŞAM KALİTESİ ALT GRUPLARI Depresyon Yok (0-7 puan) Depresyon Var (8 ve fazlası) U P (n=37) (n=43) X ± SS X± SS GENEL İYİLİK * FOKSİYONEL ALAN Fiziksel fonksiyon * Rol Performası >0.05 Emosyonel durum * Bilişsel durum * Sosyal durum * SEMPTOMLAR Yorgunluk >0.05 Bulantı-Kusma >0.05 Ağrı >0.05 Dispne >0.05 Uyuma güçlüğü >0.05 İştah kaybı >0.05 Konstipasyon >0.05 Diyare >0.05 Ekonomik durum * * p<0.05 düzeyinde anlamlıdır 54

9 Beser, Öz Tablo 5b: Hastaların 3. kür Kemoterapi Sonrası Yaşam Kalitesi Puan Ortalamaları İle Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması Depresyon Durumu YAŞAM KALİTESİ ALT GRUPLARI Depresyon Yok (0-7 puan) (n=31) X ± SS Depresyon Var (8 ve fazla puan) (n=49) X ±SS U P GENEL İYİLİK * FİZİKSEL ALAN Fiziksel fonksiyon * Rol performansı * Emosyonel durum * Bilişsel durum * Sosyal durum * SEMPTOMLAR Yorgunluk * Bulantı-kusma >0.05 Ağrı * Dispne * Uyuma güçlüğü * İştah kaybı * Konstipasyon >0.05 Diyare >0.05 Ekonomik güçlük * * p<0.05 düzeyinde anlamlıdır Tablo 5a'da kemoterapi öncesi, tablo 5b'de de 3.kür kemoterapi sonrası yaşam kalitesi alt gruplarından alınan puanların depresyon düzeyine göre dağılımı görülmektedir. Kemoterapi öncesinde ve sonrasında yaşam kalitesi alt gruplarından genel iyilik alanında ve fiziksel fonksiyondan depresyonu olanların depresyonu olmayanlara oranla daha düşük puan aldıkları yani bu alanlardaki sorunları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha fazla yaşadıkları saptanmıştır (p<0.05). Emosyonel, bilişsel ve sosyal alanda kemoterapi öncesi depresyonu olmayan hastalar, kemoterapi sonrası da depresyonu olan hastaların daha düşük puan aldıkları yani, bu alandaki sorunları istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha çok yaşadıkları saptanmıştır (p<0.05). Araştırmada kemoterapi öncesi ve 3 kür kemoterapi sonrasındaki anksiyete ve depresyon düzeyi yaş, cinsiyet, medeni durum, çocuk sahibi olma, algılanan gelir düzeyleri, ekonomik güçlük yaşama, ekonomik destek alma durumları, hastalığı algılama durumları ve aldıkları ilaçları hakkında düşünceleri gibi bağımsız değişkenlere göre karşılaştırılmıştır. 55

10 C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2003, 7 (1) Kemoterapi öncesi ve 3.kür sonrası, yalnızca ve yaş grubunun anksiyete puanlarında istatistiksel olarak anlamlı artış saptanmıştır (p=0.036 p<0.05, p=0.041 p<0.05). Anksiyete-depresyon düzeyinin medeni duruma göre puanlar arasındaki fark, yalnızca evlilerde istatistiksel olarak anlamlıdır (p=0.005 p<0.05). Hastaların çocuk sahibi olma durumları anksiyete-depresyon düzeyini etkilemiş ve ortalama puanlar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (p=0.037 p<0.05). 1-3 çocuğu olan hastaların kemoterapi sonrasında anksiyete-depresyon düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir artış saptanmıştır (p=0.009 p<0.05). İlaçların çok yan etkisi olduğuna inanan hastalarda kemoterapi sonrasında anksiyete düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı artış saptanmıştır (p=0.020 p<0.05). Hastaların hastalıkları ile ilgili görüşlerinden; uzun süre tedavi gerektiren bir hastalık olduğuna inanan hastaların kemoterapi sonrasında anksiyete-depresyon düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde bir artış saptanmıştır (p=0.016 p<0.05). Gelecekleri konusunda kaygı yaşayanların kemoterapi sonrasında anksiyetedepresyon düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı artış saptanmıştır (p=0.013 p<0.05). Bedenlerinde değişiklik algılayan hastaların kemoterapi öncesi ve 3.kür sonrası depresyon düzeyi ortalama puanlar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (p=0.011 p<0.05). Ayrıca, bedenlerinde değişiklik algılayanların 3.kür kemoterapi sonrasında anksiyete-depresyon düzeyinde de istatistiksel olarak anlamlı düzeyde artış saptanmıştır (p=0.024, p<0.05). Kemoterapi öncesi ve 3.kür sonrasında anksiyete-depresyon düzeyinin cinsiyete, gelir düzeyine, ekonomik güçlük yaşama ve ekonomik destek alma durumlarına göre puanlar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır (p>0.05). TARTIŞMA Kanser nedeni, köken aldığı organı, çeşidi ne olursa olsun insan yaşamını olumsuz etkileyen bir hastalıktır. Son yıllarda tanı ve tedavi olanaklarının gelişmesiyle erken tanılama gerçekleşmekte ve dolayısıyla yaşam süresi uzamaktadır. Yaşam süresinin uzaması ise hasta bireyde kanser ile daha uzun yıllar yüz yüze kalmayı, kanser ile savaşmayı, kansere karşın kanser ile birlikte yaşamayı öğrenmeyi ve kaliteli bir yaşam sürdürme zorunluluğunu gündeme getirmektedir. Kanser ile yaşamayı öğrenmek; kanserin yol açtığı semptomlarla başetmeyi, kanserin yaşamı etkileyen yönlerinin üstesinden gelmeyi ve yaşamı yeniden organize ederek yeni bir yaşam standardı geliştirebilmeyi gerektirir. Yaşanan bu süreçte birey, tüm yaşamını etkileyen bir hastalık ile başetmeye çalışırken, kötü bir şey olacak beklentisi ve belirsizlikler bireyin anksiyete yaşamasına neden olacaktır. Uzun süren ve yan etkisi oldukça fazla olan kanser tedavisinin bireyin aile, iş ve sosyal yaşantısını alt üst etmesi sonucunda rol ve statü kaybı; ümitsizlik, çaresizlik, sosyal izolasyon, tükenmişlik yaşamasına ve depresyona girmesine neden olabilmektedir. Kanserin başlangıcından tedavi süresince hastaların yaşam kalitelerinin olumsuz etkilendiğini belirten çalışmalar yapılmıştır (Lampic, Peterson, Larsson, Sjöden, Essen 1996; Petti 1998, Sharon ve Judith 1997; Webster ve Cella 1998). Kızılcı (1997) nın kemoterapi alan kanser hastalarının yaşam kalitesini belirlemek üzere yaptığı çalışmasında, yaşın yaşam kalitesinin fonksiyonel alan ve semptomlar üzerinde etkili olmadığı, ancak 65 yaş ve üzerindeki hastaların iştah kaybı ve uyuma güçlüğü yaşadıkları saptanmıştır. Aynı çalışmada ekonomik sorun yaşayanların yaşam kalitesi yaşamayanlara göre daha düşük bulunmuştur. Yapılan bazı çalışmalarda kanserli hastalarda anksiyete ve depresyon düzeylerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır (Bekaroğlu, Uluutku, Alp, Lüleci 1991; Doğan, Ünal 2000; Lampic, Peterson, Larsson, Sjöden, Essen 1996; Petti 1998). Bu çalışmada yeni tanı alan lenfoma hastalarının hem anksiyete hem de depresyon düzeyi, kemoterapi öncesine göre 3.kür kemoterapi sonrasında artmıştır. Literatüre göre de, kanserin adının vermiş olduğu korku ve belirsizlik; tedavinin uzun sürmesi ve kontrol edilemeyen yan etkileri; ümitsizlik, gelecek kaygısı ve olumsuz düşünceler anksiyete ve depresyon açısından risk faktörü oluşturmaktadır (Lampic, Peterson, Larsson, Sjöden, Essen 1996; Petti 1998; Rusteen, Wiklund, Honestad, Moum 1998; Sharon ve Judith 1997). Araştırmada yeni tanı almış hastalardan anksiyetesi olanlar yaşam kalitesi alt gruplarından genel iyilik, fiziksel, rol ve emosyonel alandaki semptomları; depresyonu olanlar ise fiziksel semptomları daha fazla yaşamışlardır. 3.kür kemoterapi sonrasında tüm hastaların yaşam kalitesi puanları nispeten azalmış; anksiyete ve depresyon puanı yüksek olanlar ise yaşam kalitesinin tüm alanlarındaki semptomları daha fazla yaşamışlardır. Bu bağlamda, anksiyete ve depresyonun hastalığın tedavi sürecinde yaşanması olası semptomları daha çok artırdığı ve yaşam kalitesini olumsuz etkilediği 56

11 Beser, Öz söylenebilir. Ayrıca, kanser olmak ve kanser tedavisi almak hasta bireyin aile, iş ve sosyal yaşamını etkilemesinin yanısıra, duygusal durumunu da olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Literatürde de bireyin kanser ve tedavisinin olumsuzluklarından dolayı anksiyete yaşaması ve depresyona girmesi sonucunda, bireyin anlama ve kavrama düzeyi bozulmakta; duygularını paylaşma ve başetme yöntemlerini kullanma becerileri azalmakta; sosyal etkileşimde bulunma ve sosyal destek alma zorlaşmakta; hastalıkla savaşma gücü azalmakta ve yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenmektedir (Jorum 1996; Lampic, Peterson, Larsson, Sjöden, Essen 1996, Oflaz ve Hatipoğlu 1997; Öz 2001; Petti 1998; Sharon ve Judith 1997 ). Yaş, cinsiyet, medeni durum, alınan ilaç ve hastalıkları ile ilgili düşüncelerinin kemoterapi öncesi ve 3.kür kemoterapi sonrasında anksiyete-depresyon düzeylerini etkilememesi hastaların demografik özelliklerinden bağımsız olarak kanserin doğrudan kendisinin hastanın anksiyete-depresyon yaşamasına neden olabileceğini düşündürmektedir. Kanser olmanın verdiği korku, bireyin yaşamına ve bedenine karşı kontrol kaybı, rol kaybı ve ümitsizlik hastaların anksiyete yaşamasına ve depresyona girmesine neden olmaktadır. Ayrıca, tedavinin uzun sürmesi ve yan etkilerinin semptomları artırması hastaların anksiyete-depresyon düzeyinin artmasına neden olmaktadır. Araştırma sonuçlarımıza göre, gelecek kaygısı olan, hastalığının hemen tedavi edileceğine inanmayan, ilaçların uzun sürede tedavi edeceğine ancak çok fazla yan etkisinin olduğuna inanan, bedeninde herhangi bir değişiklik algılayan, evli ve 1-3 çocuğa sahip olan, yaş hastaların 3.kür kemoterapi sonrasında anksiyetedepresyon düzeylerinin artışı; kanserin bireyin ve ailesinin yaşamını olumsuz olarak etkileyen bir hastalık olarak algılanması açısından önemlidir. SONUÇ Anksiyete ve depresyonun tedavi ve hastalık süresince arttığı ve yaşam kalitesini olumsuz olarak etkilediği için sağlık çalışanlarına; hastaların anksiyete ve depresyona yol açabilecek fiziksel ve psikososyal gereksinimlerini iyi tanımaları, anksiyete ve depresyon gözlemlenmiş ise düzeylerini değerlendirip hastaya uygun tedavi ve bakım standardı geliştirmeleri önerilir. KAYNAKLAR Aaronson NK, Ahmedzai S, Bergman B. et al. (1993) The European Organization for Research and Treatment of Cancer QLQC 30: A Quality of Life Instrument for Use in International Clinical Trials in Oncology. J Nat Cancer Instit, 85(5): Aygencel G ve Öztürk C (2001) Akciğer kanserinde yaşam kalitesi değerlendirmeleri. Hematoloji-Onkoloji, 3(3); Altınbaş M, Gönül AS (2001) Psikoonkoloji. Hematoloji- Onkoloji, 3(3); Aydemir Ö, Yağcı E, Gülseren L & Kültür S (1999) Menopoz döneminde anksiyete ve depresyon. Hematoloji-Onkoloji, 10 (4); Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L ve ark. (1997) Hastane Anksiyete Depresyon Ölçeği Türkçe Formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 8 ; Aydın F, Ulusoy Ş, Ovalı E, Sönmez M (1997) Doğu Karadeniz Bölgesinde hodgkin hastalığında MOPP, MOPP/ABV Hibrid veabvd Tedavi sonuçları. Türk Hematoloji Onkoloji Dergisi, 7(3); Batur S (1998) Karışık anksiyete- depresyon bozukluğu: Bir gözden geçirme. Türk Psikoloji Yazıları, 1(1); Bekaroğlu M, Uluutku N, Alp K ve Lüleci N (1991) Ameliyat öncesi kaygı ve depresyon durumunun ameliyat komplikasyonlarına ve yatış süresine etkisi üzerine bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi, 2 (4); Bramwell L ve Whall AL (1986) Effect of role clarity and empathy on support role performance and anxiety. Nurs Res, 35 (5): Breitbart W, Shuster JL ve Cox JM (2002) Depression. Palliative Practices from A-Z for the Bedside Clinician (eds:kim KK ve Peg E). Oncology Nursing Society, Pittsburgh, PA, Chochinov HM, Wilson KG, Enns M ve et.al. (1994) Prevalence of depression in terminally ill: Effects of the diagnostic criteria and symptom threshold judgments. Am I Psychiatry, 151; Cimilli C. (1998) Kanserde anksiyete ve depresyon. 3P, 6 (ek sayı 3); Çuhadaroğlu F (1993) Adolesanlarda depresyon ve anksiyetenin birlikte görülmesi:gözden geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 4(3);

12 C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2003, 7 (1) Devrimci H, Köker S ve Canat S (1997) Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeğinin (HADÖ) bir Ankara örnekleminde geçerlik ve güvenirliği. 3P Dergisi, 5(3); Devlen J, Maguime P, Philips P (1987) Psychological problems associated with diagnosis and treatment lymphomas. Br Med Journal, 6(2); Doğan B, Ünal S (2000) Kanserli ve kanserli olmayan hastaların anksiyete ve depresyon düzeylerini etkileyen bazı etmenler üzerine bir vaka kontrol çalışması. XI. Türk Pediatric Onkoloji Grubu Kongresi, Kuşadası. Fawzy FI, Fawzy NW ve Pasnau RO (1995) Critial review of pychosocial interventions in cancer care. Arch Gen Psychiatry, 52: Grant M ve Rivera ML (1990) Evaluation quality of life in oncology and Oncology Nursing. Quality of Life in Oncology and Oncology Nursing ;646. Goodinson SM ve Singleton J (1989) Quality of life:a critical review of current concepts, measures and their clinical implications. International Journal of Nursing Studies,26; Gülseren Ş, Aydemir A, Küey L ve Kültür S (1997) Major depresyon, anksiyete bozukluğu ve eştanılı durumlarda ayrışan ve örtüşen özellikler-3:yaşam olayları yönünden karşılaştırmalı bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi, 8(2); Hughes JE (1985) Depressive illness and lung cancer;ii.followup inoperable patients. Eur J Surg Oncol, 11; Jorum EA (1996) Quality of Life in Survivors of Hogkins Diease. Quality of Life Research, 5(5); Kızılcı S (1997) Kemoterapi alan kanser hastalarının ve yakınlarının yaşam kalitesi ve etkileyen faktörler. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Doktora Tezi, Ankara. Lampic C, Peterson VW, Larsson G, Sjöden O ve Essen L (1996) Anxiety and depression in hospitalized patient with cancer:agreement in patient-staff dyads. Cancer Nursing, 19(6); Mishel M ve Sorenson DS (1991) Coping with uncertainty in gynecological cancer: A test of the mediating functions of mastery and coping. Nurs Res, 40: Mishel M, Padilla G ve Grant M (1991) Uncertainty in illness theory: A replication of the mediating effects of mastery and coping. Nurs Res, 40: Nelson JP (1996) Struggling to gain meaning: Living with the uncertainty of breast cancer. Adv Nurs Sci, 18(3):59-76 Oflaz F ve Hatipoğlu S (1997) Onkoloji kliniğinde yatan hastaların psikiyatrik semptom gösterme düzeyleri ve destek gereksinimlerinin saptanması. VII. Uluslararası Hemşirelik Kongresi Bildirileri. Okyayüz U (1996) Kanser hastası ile iletişim. European School of Oncology (ESO) ve Onkoloji Hemşireliği Derneği işbirliği ile KENDİMİZİ KORUYALIM Kurs Kitabı. Ankara: Öz F (1998) Ailede kanser olgusu. Hemşirelik Forumu, 1(5): Öz F (2001) Hastalık yaşantısında belirsizlik. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1); Öztürk O (2002) Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Feryal Matbaası, 9. Basım, Ankara. Petti HG (1998) Relationship between quality of life and depression in patients with head and neck cancer. Laryngoscope 108; Rusteen T, Wiklund I, Honestad R, Moum T (1998) Nursing intervention to increase hope and quality of life in newly diagnosed cancer patient. Cancer Nursing, 21(4); Sharon M ve Judith M (1997) Diagnosing and treatment major depression amoung people with cancers. Cancer Nursing. 20(3); Spencer P (2002) Anxiety. Palliative Practices from A-Z for the Bedside Clinician (eds:kim KK ve Peg E).Oncology Nursing Society, Pittsburgh, PA, Terakye G, Öz F ve Köşgeroğlu N(1994) Ameliyat sonrası depresyonun değerlendirilmesi. III. Ulusal Konsültasyon- Liyezon Psikiyatrisi Kongresi ve Mezuniyet Sonrası Eğitim Kursu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Konsültasyon-Liyezon Psikiyatri Birimi: Webster K, Cella D (1998) Quality of life patient with low-grade non-hodgkin s lymphoma, Oncology, 12 (5); Wong CA ve Bramwell L (1992). Uncertainty and anxiety after mastectomy for breast cancer. Cancer Nurs, 15: Valente SM, Saunders JM, ve Cohen MZ. (1994) Evaluating depression among patients with cancer. Cancer Practice, 2: Zigmond AS, Snaith RP (1983) The Hospital Anxiety and Depression Scale. Acta Psychiatr Scand, 67;

KEMOTERAPİ ALAN ONKOLOJİ HASTA VE YAKINLARININ ANKSİYETE -DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

KEMOTERAPİ ALAN ONKOLOJİ HASTA VE YAKINLARININ ANKSİYETE -DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ KEMOTERAPİ ALAN ONKOLOJİ HASTA VE YAKINLARININ ANKSİYETE -DEPRESYON DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Ayşin Kayış Onkoloji Vaka Yönetici Hemşiresi Acıbadem Kozyatağı Hastanesi-İstanbul GİRİŞ Kanser bir kriz durumudur

Detaylı

Radyoterapi Alan Hastaların Evde Bakım Gereksinimleri Ve Yaşam Kaliteleri*

Radyoterapi Alan Hastaların Evde Bakım Gereksinimleri Ve Yaşam Kaliteleri* Radyoterapi Alan Hastaların Evde Bakım Gereksinimleri Ve Yaşam Kaliteleri* Gül ERTEM **, Aslı KALKIM***, Süreyya BULUT****, Ümran SEVİL***** ÖZET Amaç: Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma, radyoterapi alan

Detaylı

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN

KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Doç. Dr. Özen Önen Sertöz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Ankara,

Detaylı

AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018

AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ. Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI ÇOCUKLARIN İDAME TEDAVİSİNDE VE SONRASINDA YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Emine Zengin 4 mayıs 2018 Lösemiye bağlı Psikososyal Geç Etkiler Fiziksel Görünüm (Saç

Detaylı

Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi

Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Dr. Sinem Sevil DEĞİRMENCİ Prof.Dr.Gökay AKSARAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Giriş

Detaylı

Kanser tedavisi uzun süreli bir tedavi olup çoğu zaman. Hastanede Kemoterapi Alan Hastaların Yaşam Kalitesi ve Bunu Etkileyen Faktörler

Kanser tedavisi uzun süreli bir tedavi olup çoğu zaman. Hastanede Kemoterapi Alan Hastaların Yaşam Kalitesi ve Bunu Etkileyen Faktörler ARAŞTIRMA YAZISI / ORIGINAL ARTICLE Hemşirelik / Nursing Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 6 Sayı: 1 Ocak 2015 Hastanede Kemoterapi Alan Hastaların Yaşam Kalitesi ve Bunu Etkileyen Faktörler

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Ayda ÇELEBİOĞLU Proje Araştırmacısı

Yrd. Doç. Dr. Ayda ÇELEBİOĞLU Proje Araştırmacısı Yrd. Doç. Dr. Ayda ÇELEBİOĞLU Proje Araştırmacısı Proje kapsamında verilerin elde edileceği hastanede onkoloji hastaları ile çalışan tüm hemşireleri içine alan bir program yapılması kararlaştırıldı. Hemşirelerle

Detaylı

SEVGİ ŞİMŞEK , I. Uluslararası, XVI. Ulusal Jinekolojik Onkoloji Kongresi, Antalya

SEVGİ ŞİMŞEK , I. Uluslararası, XVI. Ulusal Jinekolojik Onkoloji Kongresi, Antalya SEVGİ ŞİMŞEK ÖĞRENİM DURUMU 2017-2018 Yüksek Lisans- Hemşirelik- Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı 1987-1991 Lisans- Hemşirelik- Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu 1990-1991 Hemşirelik Hizmetleri

Detaylı

TEMEL DÜZEY PSİKOONKOLOJİ KURSU

TEMEL DÜZEY PSİKOONKOLOJİ KURSU TEMEL DÜZEY PSİKOONKOLOJİ KURSU İKİ BÖLÜMDEN OLUŞMAKTADIR. TEMEL DÜZEY PSİKOONKOLOJİ KURSU 13-14-15 ŞUBAT 2014 RTEÜ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ, RİZE RİZE VALİLİĞİ RTEÜ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

Detaylı

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı

Detaylı

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D

Detaylı

Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi

Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Selçuk Özdin 1, Aytül Karabekiroğlu 2, Arzu Alptekin Aker 2, Recep Bolat 2, Servet

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu

ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum/Kuruluş Yıl Araştırma Görevlisi. Erzincan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Rabia SAĞLAM 2. Doğum Tarihi : 17. 10. 1984 3. Unvanı : Dr. Öğr. Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Hemşirelik Atatürk Üniversitesi 2003-2007 Toplum

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı

HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI

HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI HEMODİYALİZ VE PERİTON DİYALİZİ UYGULANAN HASTALARIN BEDEN İMAJI VE BENLİK SAYGISI ALGILARININ KARŞILAŞTIRILMASI Burcu BAYRAK KAHRAMAN* Derya TÜLÜCE* Musa BALİ** Turgay ARINSOY** *Gazi Üniversitesi Sağlık

Detaylı

KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA VERİLEN EĞİTİMİN YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ. Doç. Dr. Özgül Karayurt Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi

KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA VERİLEN EĞİTİMİN YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ. Doç. Dr. Özgül Karayurt Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi KANSER TEDAVİSİ SIRASINDA VERİLEN EĞİTİMİN YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ Doç. Dr. Özgül Karayurt Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi İçerik Yaşam kalitesi kavramı Kanser hastalarının bilgi gereksinimleri

Detaylı

PSİKİYATRİ KLİNİĞİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERDE İŞ DOYUMU, TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ VE İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ

PSİKİYATRİ KLİNİĞİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERDE İŞ DOYUMU, TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ VE İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ PSİKİYATRİ KLİNİĞİNDE ÇALIŞAN HEMŞİRELERDE İŞ DOYUMU, TÜKENMİŞLİK DÜZEYİ VE İLİŞKİLİ DEĞİŞKENLERİN İNCELENMESİ Doç. Dr. Fahriye OFLAZ Uzm. Hem. Hülya KEMERÖZ KARAKAYA İÇERİK 1. Araştırmanın Amacı 2. Gereç

Detaylı

Kanserli Hasta Yönetiminde Danışman Hemşirenin Rolü

Kanserli Hasta Yönetiminde Danışman Hemşirenin Rolü Kanserli Hasta Yönetiminde Danışman Hemşirenin Rolü Yük. Hem. Gül Şav Özaydemir Danışman Hemşire EUKAM E.Ü.T.F. Radyasyon Onkolojisi ABD XIX. Ege Onkoloji Günleri 6-7 Nisan 2015 İzmir «Kanserle mücadele

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ HEMODİYALİZ HASTALARININ GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTELERİ, YETİ YİTİMİ, DEPRESYON VE KOMORBİDİTE YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ 22.10.2016 Gülay Turgay 1, Emre Tutal 2, Siren Sezer 3 1 Başkent Üniversitesi Sağlık

Detaylı

KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALAR VE YAKINLARININ YA- ŞAM KALİTESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALAR VE YAKINLARININ YA- ŞAM KALİTESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 1999, 3 (2) KEMOTERAPİ ALAN KANSERLİ HASTALAR VE YAKINLARININ YA- ŞAM KALİTESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Sevgi KIZILCI * ÖZET Araştırma, kemoterapi alan kanserli hastalar

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ ADI SOYADI: Latife Utaş Akhan DOĞUM TARİHİ: 28 Aralık 1979 YABANCI DİL: İngilizce ( Aralık 2007 ÜDS: 71.250) Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl lisans

Detaylı

Sağlıkta Yaşam Kalitesinin Klinikte Kullanımı

Sağlıkta Yaşam Kalitesinin Klinikte Kullanımı . SAYKAD Sağlıkta Yaşam Kalitesi Derneği 2002 Sağlıkta Yaşam Kalitesinin Klinikte Kullanımı Ömer Aydemir Celal Bayar Üni. Tıp Fak. Psikiyatri A. D. Sağlık Hizmetinde Amaç Hastanın hastalığı ile ilgili

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. AYLA TUZCU

Yrd.Doç.Dr. AYLA TUZCU Yrd.Doç.Dr. AYLA TUZCU ÖZGEÇMİŞ DOSYASI KİŞİSEL BİLGİLER Doğum Yılı : Doğum Yeri : Sabit Telefon : Faks : E-Posta Adresi : Web Adresi : Posta Adresi : 1974 Diğer T: 24231069146914 F: 2422261258 atuzcu@akdeniz.edu.tr

Detaylı

HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ

HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ HEMŞİRE TARAFINDAN VERİLEN EĞİTİMİN BESLENME YÖNETİMİNE ETKİSİ Özlem Bulantekin Düzalan*, Sezgi Çınar Pakyüz** * Çankırı Karatekin Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu ** Celal Bayar Üniversitesi Manisa Sağlık

Detaylı

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD Çalışmalarda birinci basamak sağlık kurumlarına başvuran hastalardaki psikiyatrik hastalık sıklığı, gerek değerlendirme ölçekleri kullanılarak

Detaylı

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum

Yasemin ELİTOK. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi. Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Yasemin ELİTOK Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji-Onkoloji BD, Erzurum Tanı olanaklarının gelişmesi ve sağlık kuruluşlarından yararlanma olanaklarının artması, Toplumun bilgi seviyesinin

Detaylı

Palyatif Bakım için Eksik bir Parçanın Tamamlanması: Kamu-Üniversite-Endüstri İşbirliği. 3. TÜKED Kongresi, Mart 2016, Dalaman - Muğla

Palyatif Bakım için Eksik bir Parçanın Tamamlanması: Kamu-Üniversite-Endüstri İşbirliği. 3. TÜKED Kongresi, Mart 2016, Dalaman - Muğla Palyatif Bakım için Eksik bir Parçanın Tamamlanması: Kamu-Üniversite-Endüstri İşbirliği Doç. Dr. Murat Gültekin Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanı Prof. Dr. Bülent Gümüşel Hacettepe Üniversitesi

Detaylı

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kaliteli yaşam; kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladığı,

Detaylı

İnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü

İnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü İnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü Dr. Fatma Fariha Cengiz, Dr. Gülhan Cengiz, Dr. Sermin Kesebir Erenköy RSHEAH, İstanbul 29 Mayıs Hastanesi,

Detaylı

Hemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi

Hemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi Hemodiyaliz Hastalarının Psikolojik Dayanıklılık Durumları ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi Öğretim Görevlisi Emine DANE Acıbadem Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Sunum Akışı

Detaylı

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri

Detaylı

Altıparmak S 1 Fadıloğlu Ç 2 Gürsoy Ş T 3 Altıparmak O 4. Özet

Altıparmak S 1 Fadıloğlu Ç 2 Gürsoy Ş T 3 Altıparmak O 4. Özet Araştırma Makalesi / Research Paper Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 50 (2): 95-102, 2011 Kemoterapi tedavisi alan akciğer kanserli hastalarda öz bakım gücü ve yaşam kalitesi ilişkisi The relationship

Detaylı

Pervin HORASAN Erciyes Üniversitesi Mehmet Kemal Dedeman Onkoloji Hastanesi

Pervin HORASAN Erciyes Üniversitesi Mehmet Kemal Dedeman Onkoloji Hastanesi Bir Üniversiteye Bağlı Kanser Hastanesinde Çalışan Hemşire ve Doktorlar Arasındaki Empati Eğilimi ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye nin Ortasından Bir Örneklem Pervin HORASAN Erciyes

Detaylı

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe

Detaylı

HOŞGELDİNİZ. Diaverum

HOŞGELDİNİZ. Diaverum HOŞGELDİNİZ 1 HEMODİYALİZ HASTALARININ DİYALİZ KLİNİKLERİNDEN BEKLENTİLERİ Gizem AKYOL¹, Nergiz TEKYİĞİT¹,Ayşegül TEMİZKAN KIRKAYAK¹,Fatma KABAN²,Filiz AKDENİZ²,Tevfik ECDER²,Asiye AKYOL³ 1-Diaverum Özel

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem

Detaylı

KOAH LI HASTALARDA ANKSİYETE, DEPRESYON VE SOSYAL DESTEK DURUMUNUN BELİRLENMESİ

KOAH LI HASTALARDA ANKSİYETE, DEPRESYON VE SOSYAL DESTEK DURUMUNUN BELİRLENMESİ ARAŞTIRMA KOAH LI HASTALARDA ANKSİYETE, DEPRESYON VE SOSYAL DESTEK DURUMUNUN BELİRLENMESİ Havva TEL* Alınış Tarihi:21.04.2009 Kabul Tarihi:09.10.2009 ÖZET Bu çalışma KOAH lı hastalarda anksiyete, depresyon

Detaylı

HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ

HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI UZM. HEM. HANDAN ALAN HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD DOKTORA ÖĞRENCİSİ Çalışma hayatı insan yaşamının vazgeçilmez bir parçasıdır. Günün en aktif döneminin yaşandığı çalışma ortamları,

Detaylı

ÇALIŞMAYAN KADINLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIMLARINI ENGELLEYEN FAKTÖRLER Zekai

ÇALIŞMAYAN KADINLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIMLARINI ENGELLEYEN FAKTÖRLER Zekai ÇALIŞMAYAN KADINLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIMLARINI ENGELLEYEN FAKTÖRLER Zekai PEHLİVAN*; Elif Nilay ADA*;Gizem ÖZTAŞ* *Mersin Üniversitesi

Detaylı

Dr. İkbal İnanlı Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği

Dr. İkbal İnanlı Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Dr. İkbal İnanlı Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri Kliniği Giriş Tükenmişlik; işi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK ( )

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK ( ) HEMODİYALİZ HASTALARINDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU, UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK (2.0.20) Gülay Turgay, Emre Tutal 2, Siren Sezer Başkent Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Diyaliz Programı

Detaylı

İNTİHAR DAVRANIŞI ÖNCESİ VE SONRASI ÖLÇME / DEĞERLENDİRME ÇG.

İNTİHAR DAVRANIŞI ÖNCESİ VE SONRASI ÖLÇME / DEĞERLENDİRME ÇG. İNTİHAR DAVRANIŞI ÖNCESİ VE SONRASI ÖLÇME / DEĞERLENDİRME ÇG. K.Nahit Özmenler Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Aytül Karabekiroğlu Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi 53 üncü Ulusal

Detaylı

Psiko-Onkoloji Onkoloji Hastalarına Psikolojik Yaklaşım

Psiko-Onkoloji Onkoloji Hastalarına Psikolojik Yaklaşım Psiko-Onkoloji Onkoloji Hastalarına Psikolojik Yaklaşım Dr. Mecit ÇALIŞKAN HNH Psikiyatri İdari ve Eğitim Sorumlusu Kanser hastaları tanı, tedavi ve hastalığın ileri evrelerde çeşitli ve değişik, ruhsal

Detaylı

Bilim Uzmanı İbrahim BARIN

Bilim Uzmanı İbrahim BARIN ERCİYES ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİNDE YATAN HASTALARIN HASTANE HİZMET KALİTESİNİ DEĞERLENDİRMELERİ Bilim Uzmanı İbrahim BARIN Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri AMAÇ Hasta memnuniyeti verilen

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK TANILAMASI (HEM 601 TEORİK 2, 2

Detaylı

TEŞEKKÜR. Araştırmacı bu çalışmanın gerçekleşmesinde katkılarından dolayı aşağıda adı geçen kişi ve kuruluşlara içtenlikle teşekkür eder.

TEŞEKKÜR. Araştırmacı bu çalışmanın gerçekleşmesinde katkılarından dolayı aşağıda adı geçen kişi ve kuruluşlara içtenlikle teşekkür eder. IV TEŞEKKÜR Araştırmacı bu çalışmanın gerçekleşmesinde katkılarından dolayı aşağıda adı geçen kişi ve kuruluşlara içtenlikle teşekkür eder. Sayın Prof.Dr. Sevilay Şenol Çelik tez danışmanım olarak araştırmanın

Detaylı

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 61, Aralık 2017, s

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 61, Aralık 2017, s Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 61, Aralık 2017, s. 349-356 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 02.11.2017 14.12.2017 Öğrt. Eyüp ACAR

Detaylı

Yönetilen Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri Esra Arda: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Adli Tıp Ensititüsü Yüksek Lisans-1990

Yönetilen Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri Esra Arda: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Adli Tıp Ensititüsü Yüksek Lisans-1990 Yönetilen Yüksek Lisans ve Doktora Tezleri Esra Arda: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Adli Tıp Ensititüsü Yüksek Lisans1990 Hidayet Taşdöven: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Anabilim

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak

PARKİNSON HASTALIĞI. Yayın Yönetmeni. TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü. Prof. Dr. Rana Karabudak PARKİNSON HASTALIĞI Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Rana Karabudak TND Beyin Yılı Aktiviteleri Koordinatörü Türk Nöroloji Derneği (TND) 2014 Beyin Yılı Aktiviteleri çerçevesinde hazırlanmıştır. Tüm hakları TND

Detaylı

HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ

HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ HEMŞİRELERİN HASTALARA VERDİKLERİ EĞİTİMLERİN ETKİNLİĞİNİN BELİRLENMESİ Zelha Türk*, Serpil Türker **, Pelin Gökoğlu***,Eda Ulutaş**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi

Detaylı

JİNEKOLOJİK KANSERİ OLAN KADINLARIN BİLGİ GEREKSİNİMLERİ: LİTERATÜR İNCELEMESİ

JİNEKOLOJİK KANSERİ OLAN KADINLARIN BİLGİ GEREKSİNİMLERİ: LİTERATÜR İNCELEMESİ JİNEKOLOJİK KANSERİ OLAN KADINLARIN BİLGİ GEREKSİNİMLERİ: LİTERATÜR İNCELEMESİ Teskereci G*., Arslan İ*. & Akman G** *Akdeniz Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Antalya ** Ondokuz Mayıs Üniversitesi Samsun

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Tayfun Doğan Doğum Tarihi: 02.11.1979 Öğrenim Durumu: Doktora Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Eğitim Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2003 Bilimleri/Rehberlik

Detaylı

BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ

BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ BAŞETME GRUBU İLE SOSYAL DESTEK GRUBUNUN HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYİNE ETKİSİ Öğr. Gör. Dr. Neslihan GÜNÜŞEN DANIŞMAN Prof.Dr. Besti ÜSTÜN Tanımlayıcı Tükenmişlik Araştırmaları Randomize değil Kesitsel

Detaylı

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim

Detaylı

Özel Bir Hastane Grubu Ameliyathanelerinde Çalışan Hemşirelerine Uygulanan Yetkinlik Sisteminin İş Doyumlarına Etkisinin Belirlenmesi

Özel Bir Hastane Grubu Ameliyathanelerinde Çalışan Hemşirelerine Uygulanan Yetkinlik Sisteminin İş Doyumlarına Etkisinin Belirlenmesi Özel Bir Hastane Grubu Ameliyathanelerinde Çalışan Hemşirelerine Uygulanan Yetkinlik Sisteminin İş Doyumlarına Etkisinin Belirlenmesi Sibel Yıldırım*, İlknur İnanır**, Zerrin Kaya*** * Acıbadem Hastanesi,

Detaylı

Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi

Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Dr. Gülcan Güleç, DR. Hikmet Hassa, Dr. Elif Güneş Yalçın, Dr.Çınar Yenilmez, Dr. Didem

Detaylı

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Uluslararası 9. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Kongresi 19-22 Ekim 2017 Antalya/Türkiye BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Öznur KARA

Detaylı

HASTALARDA YAŞAM KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ*

HASTALARDA YAŞAM KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ* KANSERLİ HASTALARDA YAŞAM KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ* Sevban ARSLAN** Nurgül BÖLÜKBAŞ*** ÖZET Araştırma kanserli hastaların am kalitesi ve am kalitesini etkileyen faktörleri değerlendirmek amacı ile

Detaylı

İNFERTİL ÇİFTLERDE, İNFERTİLİTE TEDAVİSİ ESNASINDA ERKEKLERDEKİ PSİKOSOSYAL DURUMUN İNCELENMESİ

İNFERTİL ÇİFTLERDE, İNFERTİLİTE TEDAVİSİ ESNASINDA ERKEKLERDEKİ PSİKOSOSYAL DURUMUN İNCELENMESİ T.C AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İNFERTİL ÇİFTLERDE, İNFERTİLİTE TEDAVİSİ ESNASINDA ERKEKLERDEKİ PSİKOSOSYAL DURUMUN İNCELENMESİ Nilüfer TOK KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM HEMŞİRELİĞİ

Detaylı

ÖĞR.GÖR.DR.BİRGÜL ÖZKAN ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ AD

ÖĞR.GÖR.DR.BİRGÜL ÖZKAN ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ AD ÖĞR.GÖR.DR.BİRGÜL ÖZKAN ERCİYES ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ AD Günümüzde kanser tedavisinde yaygın olarak cerrahi, kemoterapi, radyoterapi, immunoterapi

Detaylı

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi nde KLP Çalışmaları Amaçlar Yurtdışında Yan Dal süreci

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi nde KLP Çalışmaları Amaçlar Yurtdışında Yan Dal süreci Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi nde KLP Çalışmaları Amaçlar Yurtdışında Yan Dal süreci Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı nda 1970 yılından itibaren KLP alanında çalışmalar

Detaylı

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun

Detaylı

Melek ŞAHİNOĞLU, Ümmühan AKTÜRK, Lezan KESKİN. SUNAN: Melek ŞAHİNOĞLU. Malatya Devlet Hastanesi Uzman Diyabet Eğitim Hemşiresi

Melek ŞAHİNOĞLU, Ümmühan AKTÜRK, Lezan KESKİN. SUNAN: Melek ŞAHİNOĞLU. Malatya Devlet Hastanesi Uzman Diyabet Eğitim Hemşiresi DİYABET HASTALARININ HASTALIK ALGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Melek ŞAHİNOĞLU, Ümmühan AKTÜRK, Lezan KESKİN SUNAN: Melek ŞAHİNOĞLU Malatya Devlet Hastanesi Uzman Diyabet Eğitim Hemşiresi Amaç: TURDEP-2

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Yabancı Dil: İngilizce. Uluslararası dergilerde yayınlanan makaleler

ÖZGEÇMİŞ. Yabancı Dil: İngilizce. Uluslararası dergilerde yayınlanan makaleler ÖZGEÇMİŞ Adı : Derya Soyadı: : Özcanlı Atik Doğum Yeri : ADANA-Kozan Doğum Tarihi : 01.03.1981 Medeni Hali : Evli Tel: 0534 970 1568 E-posta: deryaatik@osmaniye.edu.tr EĞİTİM DURUMU: Mezun Olduğu Üniversite:

Detaylı

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır Ruhsal Travma Değerlendirme Formu APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır A. SOSYODEMOGRAFİK BİLGİLER 1. Adı Soyadı:... 2. Protokol No:... 3. Başvuru Tarihi:...

Detaylı

Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam ARAŞTIRMA kalitesi ve depresyon (Research düzeyleri Report) ve etkileyen faktörler

Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam ARAŞTIRMA kalitesi ve depresyon (Research düzeyleri Report) ve etkileyen faktörler Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam ARAŞTIRMA kalitesi ve depresyon (Research düzeyleri Report) ve etkileyen faktörler HUZUREVİNDE YAŞAYAN YAŞLI BİREYLERİN YAŞAM KALİTESİ VE DEPRESYON DÜZEYLERİ

Detaylı

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker****

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ. Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN İŞ YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ Gülay Göçmen*, Murat Çiftçi**, Şenel Sürücü***, Serpil Türker**** *Fulya Acıbadem Hastanesi Sorumlu Hemşire, **Fulya Acıbadem Hastanesi Yoğun Bakım Sorumlu

Detaylı

ADLİ VAKA SÜRECİNDE HASTA ve AİLE İLE İLETİŞİM

ADLİ VAKA SÜRECİNDE HASTA ve AİLE İLE İLETİŞİM ADLİ VAKA SÜRECİNDE HASTA ve AİLE İLE İLETİŞİM Gamze Varlı Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Çocuk Yoğun Bakım Ünitesi Klinik Eğitim Hemşiresi Sunu Planı Hemşirelik ve hasta/hasta yakınları eğitimi

Detaylı

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM

YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM YAŞLILIKTA PSİKO-SOSYAL YAŞAM Yaşlıların Psiko-Sosyal Özellikleri İnsanın yaşlılığında nasıl olacağı ya da nasıl yaşlanacağı; yaşadığı coğrafyaya, kalıtsal özelliklere, Psiko-sosyal ve Sosyo-ekonomik şartlara,

Detaylı

Kanser Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi

Kanser Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi 27 ƘŰƬƑƊ Özgün Araştırma / Original Article Kanser Hastalarının Yaşam Kalitesi ve Sosyal Destek Düzeylerinin Değerlendirilmesi Assessment the levels of life quality and social support of the cancer patients

Detaylı

Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1

Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1 Hem. Songül GÜNEŞ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 9.4.2014 1 Ameliyathaneler kendine özgü mimari dizaynları, çalışma koşulları ve ameliyathanede görev yapan personelleriyle çok özel merkezlerdir Ameliyathane

Detaylı

Gebelere Antenatal Dönemde Verilen Eğitimin Fetal Bağlanma, Doğum Algısı ve Anksiyete Düzeyine Etkisi. Ebe Huriye Güven

Gebelere Antenatal Dönemde Verilen Eğitimin Fetal Bağlanma, Doğum Algısı ve Anksiyete Düzeyine Etkisi. Ebe Huriye Güven Gebelere Antenatal Dönemde Verilen Eğitimin Fetal Bağlanma, Doğum Algısı ve Anksiyete Düzeyine Etkisi Ebe Huriye Güven Gebelik dönemi fizyolojik, psikolojik ve sosyal değişimlerin yaşandığı ve bu değişimlere

Detaylı

HEMODĠYALĠZ HASTALARININ UMUTSUZLUK DÜZEYLERĠ

HEMODĠYALĠZ HASTALARININ UMUTSUZLUK DÜZEYLERĠ HEMODĠYALĠZ HASTALARININ UMUTSUZLUK DÜZEYLERĠ *Derya BaĢaran ** Özlem ġahin Altun *Diaverum Özel Merzifon Diyaliz Merkezi **Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Psikiyatri HemĢireliği AD GİRİŞ

Detaylı

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,

Detaylı

Sistektomi sonrası. Üroonkoloji Derneği. Cevaplar ne kadar net? Dr. Gökhan Toktaş

Sistektomi sonrası. Üroonkoloji Derneği. Cevaplar ne kadar net? Dr. Gökhan Toktaş Sistektomi sonrası yaşam kalitesi Cevaplar ne kadar net? Dr. Gökhan Toktaş Sistektomi Sorunlu altın Standart Kasa invaziv tümörlerde altın standart Doktora en sık sorulan soru: İdrarımı nasıl ve nereden

Detaylı

T.C. ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL ZORUNLU DERSLER

T.C. ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL ZORUNLU DERSLER T.C. ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL ZORUNLU DERSLER PSH 501 - Ruh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Temelleri

Detaylı

KANSER HASTALARINA VERİLEN EĞİTİMİN SEMPTOM YÖNETİMİNE ETKİSİ ŞEFİKA EYİLİ

KANSER HASTALARINA VERİLEN EĞİTİMİN SEMPTOM YÖNETİMİNE ETKİSİ ŞEFİKA EYİLİ KANSER HASTALARINA VERİLEN EĞİTİMİN SEMPTOM YÖNETİMİNE ETKİSİ ŞEFİKA EYİLİ Kanserli hastalar hastalık sürecinden kaynaklanan semptomlar kadar kemoterapi ve radyoterapinin yan etkileri nedeni ile de fiziksel

Detaylı

Bilge Togay* Handan Noyan** Sercan Karabulut* Rümeysa Durak Taşdelen* Batuhan Ayık* Alp Üçok*

Bilge Togay* Handan Noyan** Sercan Karabulut* Rümeysa Durak Taşdelen* Batuhan Ayık* Alp Üçok* Bilge Togay* Handan Noyan** Sercan Karabulut* Rümeysa Durak Taşdelen* Batuhan Ayık* Alp Üçok* *İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri A.B.D. **İstanbul Üniversitesi DETAE Sinirbilim A.B.D. Şizofreni

Detaylı

AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE ÇALIŞMAKTA OLAN EBE VE HEMŞİRELERİN İLETİŞİM BECERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE ÇALIŞMAKTA OLAN EBE VE HEMŞİRELERİN İLETİŞİM BECERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE ÇALIŞMAKTA OLAN EBE VE HEMŞİRELERİN İLETİŞİM BECERİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ The Evaluation of Midwives and Nurses Communication Skills, Who Work in the Family Health Center

Detaylı

HEMŞİRELİK VE SAĞLIK MEMURLUĞU ÖĞRENCİLERİNİN ATILGANLIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ*

HEMŞİRELİK VE SAĞLIK MEMURLUĞU ÖĞRENCİLERİNİN ATILGANLIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ* ARAŞTIRMA HEMŞİRELİK VE SAĞLIK MEMURLUĞU ÖĞRENCİLERİNİN ATILGANLIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ* Filiz ADANA** Betül AKTAŞ*** Semra ERDAĞI**** Sevda ELİŞ**** Hicran ALKAN*** Özgü ULUMAN*** Alınış Tarihi:14.02.2008

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ I.KİŞİSEL BİLGİLER

ÖZGEÇMİŞ I.KİŞİSEL BİLGİLER ÖZGEÇMİŞ I.KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı : Ayşe Kuzu Doğum Tarihi: 22.04.1976 Ünvanı: Öğretim Görevlisi İş Adresi: Bülent Ecevit Üniversitesi Ahmet Erdoğan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Kozlu/ZONGULDAK

Detaylı

SAĞLIK ÇALIŞANLARIN GÜVENLİĞİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER (TÜRKİYE NİN GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE BEŞ FARKLI HASTANE ÖRNEĞİ)

SAĞLIK ÇALIŞANLARIN GÜVENLİĞİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER (TÜRKİYE NİN GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE BEŞ FARKLI HASTANE ÖRNEĞİ) SAĞLIK ÇALIŞANLARIN GÜVENLİĞİ VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER (TÜRKİYE NİN GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİNDE BEŞ FARKLI HASTANE ÖRNEĞİ) Yrd. Doç. Dr. Nilgün ULUTAŞDEMİR *, Öğr. Gör. Habip BALSAK ** * Avrasya Üniversitesi,

Detaylı

AFET PSİKOLOJİSİ. GEA Acil Durum Yönetimi Eğitimleri

AFET PSİKOLOJİSİ. GEA Acil Durum Yönetimi Eğitimleri AFET PSİKOLOJİSİ GEA Acil Durum Yönetimi Eğitimleri Afet Sonrası Risk Altındaki Gruplar Doğrudan Etkilenenler Tanık olanlar İzleyiciler AFET SONRASI DUYGUSAL AŞAMALAR İLK VURMA AŞAMASI ACİL DURUM AŞAMASI

Detaylı

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Onkoloji Hemşireliği III

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ. Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Onkoloji Hemşireliği III HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyılı T+U Kredisi AKTS Onkoloji Hemşireliği 2801306 III 2+0 2 2 Ön Koşul Dersler Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Seçmeli Dersi Veren

Detaylı

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ

T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HEMŞİRELİK YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) SAĞLIK TANILAMASI (HEM 601 TEORİK 2, 2

Detaylı

The International New Issues In SOcial Sciences

The International New Issues In SOcial Sciences Number: 4 pp: 89-95 Winter 2017 SINIRSIZ İYİLEŞMENİN ÖRGÜT PERFORMANSINA ETKİSİ: BİR UYGULAMA Okan AY 1 Giyesiddin NUROV 2 ÖZET Sınırsız iyileşme örgütsel süreçlerin hiç durmaksızın örgüt içi ve örgüt

Detaylı

Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Çalışan Sağlığı Birimi ANTALYA

Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana İl Sağlık Müdürlüğü Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı Çalışan Sağlığı Birimi ANTALYA Sağlık Çalışanlarının Çalışan Güvenliği Uygulamalarından Memnuniyetleri ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Hakkındaki Bilgi Düzeyleri (Eğitim ve Araştırma Hastanesi Örneği) Birgül BURUNKAYA - Uzman Adana

Detaylı

Gevşeme Eğitiminin Meme Kanserli Hastalarda Anksiyete ve Depresyon Belirtileri Üzerine Etkisi

Gevşeme Eğitiminin Meme Kanserli Hastalarda Anksiyete ve Depresyon Belirtileri Üzerine Etkisi Araştırma/Research Article TAF Prev Med Bull 2011; 10(2):165-174 Gevşeme Eğitiminin Meme Kanserli Hastalarda Anksiyete ve Depresyon Belirtileri Üzerine Etkisi [The Effect of Relaxation Training on Symptoms

Detaylı

Dr. A.Y. Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Jinekoloji Kliniği Uzman Hemşire Sakine Yılmaz

Dr. A.Y. Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Jinekoloji Kliniği Uzman Hemşire Sakine Yılmaz Dr. A.Y. Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Jinekoloji Kliniği Uzman Hemşire Sakine Yılmaz Terminal Dönemdeki Bakım Vericinin Desteklenmesi İçin "İyi Bakım Verici Olabilmek" Dünyada Kanser Yükü(2012)

Detaylı

Acil servislerde sağlık çalışanlarına şiddet. Dr. Mustafa ilker EDEBALİ Antalya eğitim ve araştırma hastanesi psikiyatri kliniği

Acil servislerde sağlık çalışanlarına şiddet. Dr. Mustafa ilker EDEBALİ Antalya eğitim ve araştırma hastanesi psikiyatri kliniği Acil servislerde sağlık çalışanlarına şiddet Dr. Mustafa ilker EDEBALİ Antalya eğitim ve araştırma hastanesi psikiyatri kliniği Şiddet nedir? Kendine ya da bir başkasına grup ya da topluluğa yönelik olarak

Detaylı

ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİ HEM AKTS 4. yıl 2. yarıyıl Lisans seçmeli. Dersle İlgili Görüşme Saati: Pazartesi :

ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİ HEM AKTS 4. yıl 2. yarıyıl Lisans seçmeli. Dersle İlgili Görüşme Saati: Pazartesi : ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİ HEM 406 30 AKTS 4. yıl 2. yarıyıl Lisans seçmeli 32 s/hafta 19 kredi Teorik: 8 s/hafta Uygulama: 24s/hafta Türkçe İletişim: Yrd. Doç.Dr. Elçin B. Akdeniz e-posta: elcinakdeniz@maltepe.edu.tr

Detaylı

SEVCAN AVCI IŞIK EĞİTİM BİLGİLERİ Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli Başkent Üniversitesi, Ankara Başkent Üniversitesi, Ankara İŞ DENEYİMİ

SEVCAN AVCI IŞIK EĞİTİM BİLGİLERİ Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli Başkent Üniversitesi, Ankara Başkent Üniversitesi, Ankara İŞ DENEYİMİ SEVCAN AVCI IŞIK CV Ad-Soyad : Sevcan AVCI IŞIK Adres: Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri, Bağlıca Kampüsu 06530 Ankara Türkiye Telefon: +90 (312) 246 66 66

Detaylı

Normal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması

Normal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması Normal ve Sezaryen Doğum Yapan Kadınların Doğum Konfor Düzeyine Göre Karşılaştırılması Meryem METİNOĞLU Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü Giriş Doğum kadın hayatında yaşanılan

Detaylı

[BİROL BAYTAN] BEYANI

[BİROL BAYTAN] BEYANI Araştırma Destekleri/ Baş Araştırıcı 10. Ulusal Pediatrik Hematoloji Kongresi 3 6 Haziran 2015, Ankara [BİROL BAYTAN] BEYANI Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Çalıştığı Firma (lar) Danışman Olduğu

Detaylı

HASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ

HASTA VE YAKINLARININ EĞİE. Hazırlayan Cihan Arabacı PROSEDÜRÜ HASTA VE YAKINLARININ EĞİE ĞİTİMİ Hazırlayan Cihan Arabacı Eğitim Hemşiresi PROSEDÜRÜ 1 HASTA VE YAKINLARININ EĞİTİMİ Hasta ve yakınlarının tedavi ve bakım süreçlerine katılımı, hem hastanın kendisini

Detaylı

Palyatif Bakım Felsefesi, Fiziki Yapı ve Fonksiyonları

Palyatif Bakım Felsefesi, Fiziki Yapı ve Fonksiyonları Palyatif Bakım Felsefesi, Fiziki Yapı ve Fonksiyonları Doç. Dr. Murat Gültekin Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanı mrtgultekin@yahoo.com 0 532 256 09 51 Palyatif Bakıma Genel Bakış DSÖ ne

Detaylı

MASTEKTOMİ GEÇİRMİŞ KADINLARIN EVLİLİK İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

MASTEKTOMİ GEÇİRMİŞ KADINLARIN EVLİLİK İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ 151 MASTEKTOMİ GEÇİRMİŞ KADINLARIN EVLİLİK İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ Uz. Psk. G. Şendil, ÖZET: Yaptığımız çalışmayla mastektominin, kadının evlilik ve cinsel yaşamına etkisini araştırmayı amaçladık. Çalışmamamız

Detaylı