Enerji Verimliliği...

Transkript

1 ...eu.bac sertifikalı kontrol ürünleri ile enerji etkinliği Michael Rader Ürün Pazarlama Müdürü CentraLine c/o Honeywell GmbH 05 I 2008 Konutlar ve ticari binalar, Avrupa daki toplam birincil enerji tüketiminin yüzde 40 ından fazlasını kullanmaktadırlar. Bir taraftan önemli çevre politikası hedeflerini yerine getirebilmek, diğer taraftan da bina işletmecilerinin artan enerji giderlerini düşürmek için, binaları enerji bakımından daha da etkin bir tasarımla yapmak kaçınılmazdır. Önde gelen uluslararası bina otomasyonu üreticilerinin bir araya gelmesiyle oluşturulan eu.bac birliği, enerji etkinliği sağlayan ürünlerin sertifikalandırılmasına yönelik güvenilir bir temel olarak eu.bac.cert i sunmaktadır. Bu yazı, eu.bac ile sertifikalandırılmış cihazlar ile binalarda nasıl enerji tasarrufu sağlanabileceğini, aynı zamanda konu ile ilgili çoğalmakta olan kanuni engelleri de dikkate alarak açıklamaktadır. Lighting 6.3% Mechanical energy 22.5% Other process heating 15.3% Trade Services Retail Space heating 42.2% Hot water 9.7% Buildings 41% Transport 28% Industry 31% Resim 1: Primer enerji tüketimi

2 Binaların toplam enerji etkinliği hakkındaki Avrupa yönetmeliği (EPBD) ve bu yönetmeliğin ulusal anlamda uygulanması, Kyoto-protokolü sorumluluğu kapsamında binaların enerji etkinliğinin iyileştirilmesi konusunda ele alınması gereken önlemleri tanımlamaktadır. Bu yönetmelikler, test ve sertifikalandırma yöntemleri vasıtasıyla enerji etkinliğinin somut olarak kanıtlanmasını gerektirir. Ayrıca, ev ve bina otomasyonu ile ilgili ürün ve sistemler de aynı zamanda önemli bir rol oynamaktadır. Bunlar adeta bir beyin kısmı oluşturarak, konut ve ticari binalarda sadece aynı seviyede kalan konfor şartlarını değil, aynı zamanda enerji temininin en etkin şekilde gerçekleşmesi için gereken şartları da düzenlerler. Standartlaştırma, test süreçleri ve sertifikalandırmayı mümkün olduğunca şeffaf ve adil bir şekilde uygulamaya koyabilmek için, ev ve bina otomasyonu alanına yönelik Avrupa genelinde bir kalite güvence sistemi gerekmekteydi. EPBD nin taleplerine ve müşterilerin daha fazla enerji etkinliği olan binalara yönelik taleplerine karşı tepki olarak, bina otomasyonun konusunda önde gelen uluslararası satıcılar kısaca eu.bac olan European Building Automation and Controls Association ı (Avrupa Bina Otomasyonu ve Kontrolleri Birliğini) kurdular. Eu.bac birliği, kısa süre önce bina otomasyonu ürünlerine yönelik Avrupa sertifika programı eu.baccert i sundu. Birlik, bundan yola çıkarak sadece optimize edilmiş bir bina tekniği sayesinde bile binaların birincil enerji tüketiminin %25 e varan oranlarda azaltılabileceğini savunmaktadır. Birlik, bu sertifikalandırma sayesinde, sertifikalandırılmış ürünlerin enerji etkinliğinin bağımsız kontrol enstitüleri tarafından kanıtlanma/sertifikalandırma hizmetini pazara sunmakta ve tüm ülkelerde geçerli bir güvence oluşturmaktadır. Sertifikalandırma programının ilk versiyonu, binalardaki enerji tüketiminin büyük bir oranını düzenlemekte olan bireysel oda kontrolörlerini kapsamaktadır. Bununla birlikte program, bireysel oda kontrolörü sayesinde aşağıdaki uygulamaları da karşılamaktadır: Radyatör ile ısıtma, Fan-coil ile ısıtma/soğutma, Soğuk tavan, Elektrikli ısıtıcılar. eu.bac-sertifikalandırmasının Avrupa standartlarına yönelik tutumu ve uygunluğu nasıl sağlanmakta? Avrupa Birliği, Avrupa Norm Komisyonu olan CEN i, EPBD ile ilgili normları belirli bir formatta formüle etmek ve enerji tasarrufunun standartlaştırılması için uygunluk işleminin iyileştirilmesi amacıyla yetkilendirdi. Bu amaç doğrultusunda CEN, bina otomasyonu ve kontrol sisteminin enerji etkinliği üzerindeki etkisini tanımlayan EN yi veya ürün standardını enerji etkinliği kriterleri ile ele alan EN gibi bir dizi normlar hazırladı. eu.bac sertifikalandırması da (eu.baccert) bu Avrupa normları temeline dayanmaktadır.

3 Bireysel oda kontrolörleri konusundaysa, Avrupa normu referansı olarak EN geçerlidir. Her ülke, eu.bac sertifikalandırmasını ulusal mevzuat ve yasalarına dahil etmek için çoktan ele almaya başladı. Fransa da RT2005 yönetmeliğini (Réglementation Thermique pour les bâtiments neufs) uygulayan ve kendileri açısından bireysel oda kontrolörleri için bir eu.bac sertifikasyonunu şart koşmakta olan kamu ihaleleri, bireysel oda kontrolörlerinin niteliklerini açıkça belirtmek zorundadır. Teh Eu, enerji tasarrufunun geliştirilmesi amacıyla hesaplama metotlarını standartlaştırmak amacıyla CEN i mecburi kılmıştır EPBD CEN TC 247 tarafından hazırlanmış ve onaylanmış EN 15232, BACS fonksiyonlarının enerji etkinliği üzerine etkisi Enerji performans kriterleriyle ilgili ürün standartları eu.bac, sertifikalandırma prosedürünü ve test metodunu hazırlamış ve bu sertifikalandırmayı Avrupa Birliğine sunmuştur. Resim 2: Sertifikalandırma süreci Eğer bir cihaz eu.bac a göre sertifikalandırılacak ise, bunun için bir dizi sertifikalandırma kurallarına dikkat edilmelidir. Yetkili inceleme kuruluşu tarafından gerçekleştirilen ürün testleri, test edilen ürünün asgari olarak standartlara uygunluk sağladığını tespit eder. Avrupa standartları, daha iyi bir enerji etkinliği sağlayabilmek için belirli bir ayar hassalığını öngörmektedir. eu.bac ise bir adım daha ileriye giderek, oda regülatörleri için geçerli Avrupa normu olan EN den %30 daha yüksek bir ayar hassaslığını şart koşmaktadır. Üretim yerinin test edilen ürün için tekrar edilebilir bir kaliteyi sağlayıp sağlayamayacağını tespit etmek amacıyla, ürün testlerine ayrıca üretim yerlerinin denetimi de eklenmektedir. Üretici, kural gereği bu kontrolden en azından EN-ISO 9001 standartlarını yerine getirdiği anlamına gelen bir kalite yönetim sistemine (QMS) sahipse geçebilmektedir. Başarıyla tamamlanmış olan ürün testleri ve işletme denetimi sonucunda, kabul görmüş bir sertifikalandırma makamı, ürün için lisans numaralı bir sertifika düzenlemektedir. Söz konusu ürünler, eu.bac sertifikalandırma (eu.baccert) işaretini taşıyarak, enerji etkinliği ve kalitenin istenilen standartlarda olduğunu göstermektedirler.

4 eu.bac ile sertifikalandırılmış cihazlar bir binanın enerji etkinliğine nasıl katkıda bulunabilirler? Ayar hassaslığı ne kadar yüksek ise, belirli bir ayar değeri de o kadar daha iyi tutulabilmektedir. 1 C daha düşük olan oda ısısının %6 ya kadar varan ısıtma enerji tasarrufu sağladığı dikkate alınırsa, 1.5 K değerinde bir ayar sapması bir binanın işletmecisi açısından enerji tüketiminde %9 a kadar bir artışına sebebiyet verebilmektedir. eu.bac Avrupa normlarına göre %30 daha yüksek bir ayar hassaslığı gerektirdiğinden, eu.bac ile sertifikalandırılmış olan cihazlar yönetmelik gereği talep edilen enerji etkinliğininin üzerine çıkmış durumdadırlar. eu.bac sertifikalandırma süreci kapsamında, gerçek ayar hassaslığı ölçülür, kaydedilir ve bağımsız bir denetim makamı tarafından sertifikalandırılır. Örneğin CentraLine, bireysel oda kontrolörü olan Serval i numaralı lisans numarası kapsamında sertifikalandırmıştır. Testler şu sonuçları vermiştir: CentraLine in Serval kontrolörü, normun talep ettiğinden dört kat daha yüksek bir ayar hassaslığı sağlamaktadır. Bununla birlikte, Avrupa Birliği normlarının yanı sıra yüksek eu.bac standartlarının da açık bir şekilde üstüne çıkılmaktadır. Çok küçük ayrıntılarla, bir kontrol sisteminin ortalamanın üstünde bir enerji etkinliğine nasıl katkı sağlayacağı açısından iyi bir örnek. Figure 3: CentraLine SERVAL Bundan sonra ne oluyor? eu.bac şu sıralar sadece bireysel oda kontrolörlerini sertifikalandırmaktadır. Bu odak noktası, kendisini bireysel oda kontrolörü olan sanayi yapıları ile bireysel oda kontrolü olmayan binaların kıyaslanması sonucunda %30 lara varan çok yüksek bir tasarruf potansiyelinin sağlanabileceği gerçeği ile açıklamaktadır. Bir binanın enerji etkinliği söz konusu ise, şüphesiz bunun yanı sıra bir dizi farklı faktörler de bu konuda rol oynamaktadır. Bir binanın genel şartlarına bakılacak olursa (örneğin yalıtım gibi), optimize edilmiş ölçüm ve kontrol tekniği ile mevcut olan ticari yapılarda ısıtma, havalandırma ve kullanım sıcak suyu alanlarında enerji etkinliği açısından %25 e kadar varan önemli bir artışa ulaşılabilinir1. Bu yüzden eu.bac, bir sonraki adım olarak dış hava kompanzasyon kontrolörleri için bir sertifikalandırma programının uygulamasını planlamaktadır. Dış hava kompanzasyonu olmayan kontrolörlere oranla %25 e varan bir tasarruf potansiyelinin sağlanacağı hesaplanmaktadır (burada dikkat edilmesi gereken husus, bu oranın dış hava kompanzasyon kontrolörleri ile bireysel oda kontrolörlerinin toplamda sağladığı tasarruf olarak algılanmaması gerektiğidir. 1 Kaynak: eu.bac press release European Quality Certificate for Energy Efficient Building Automation

5 eu.bac tarafından tahmin edilen tasarruf potansiyeli her iki çözümün bileşimi olarak ise %32 oranında bulunmaktadır). Bu durumdaki planlamaya göre genişletilmiş olan sertifikalandırma programı, sabit uygulamalı dış hava kompanzasyon kontrolörlerini kapsayacaktır. Fakat, birçok konut-dışı yapıda, serbest programlanabilen veya kurgulanabilen kontrolörler kullanılmaktadır. Bu cihazlar için sertifikalandırma programının olup olmayacağı, olduğunda ise nasıl geliştirileceği konuları hala cevaplanmamıştır. Ticari binaların planlayıcıları, esas itibarı ile ısıtma/soğutma enerjisinin üretiminden sorumlu olan eu.bac sertifikalı bireysel oda kontrolörleri ile dış hava kompanzasyon kontrolörleri arasında karşılıklı bir etkileşimin söz konusu olması halinde, ek olarak enerji tasarrufunun mümkün olabileceğini göz önünde bulundurabilirler. Bunun için bir örnek: CentraLine ın Serval-Regülatörü aşağıdaki uygulamaları karşılamaktadır: Radyatör ile ısıtma, Fan-coil ile ısıtma/soğutma, Soğuk tavan, Elektrikli (tekrar) ısıtıcı, Yerden ısıtma. Yukarıda da belirtildiği üzere, Serval, normların hassasiyet taleplerini %400 oranında aşarak, arzu edilenden belirgin bir şekilde daha yüksek enerji etkinliği sağlamaktadır. Bunun yanı sıra tek bir cihaz olarak bile, örneğin oda içerisinde herhangi bir şahıs bulunmuyorsa ayar değerini düşürerek veya pencere açıldığında ısıtma/soğutma vanasını kapatarak, gereksiz kullanılan enerjiyi önleyerek ek tasarruf sağlar. Serval kontrolörü, cihaz kontrolörleri ile birlikte bir CentraLine sistemine entegre edilirse, bağlı olduğu hidrolik devrenin ön-kontrolörüne talep sinyali gönderir. Bu şekilde, eğer odaların hiçbiri kullanılmıyorsa, bir binadaki bütün bir kat devre dışı bırakılabilir. Ön kontroller, hesaplanmış olan talepleri ısı ve soğukluk üreten kontrolörlere ileterek sadece oda şartları için gerekli olan ısıtma/soğutma enerjisinin üretimin gerçekleşmesini sağlamaktadır. Yabancı sistemlere yönelik olarak entegrasyon da mümkündür. Örneğin, oda kontrolörü bir otelin rezervasyon sistemine bağlanabilmektedir. Bu şekilde, ayar durumu ancak oda için bir rezervasyon söz konusu olduğu zaman etkin hale geçecektir. Müşterinin varış günü kontrolör otomatik olarak Standby Moduna (Bekleme modu) geçecektir. Müşteri geldiğinde ve rezervasyon kayıt işlemini yaptırdığında, Konfor-Modu devreye girecektir. Müşteri ayrıldığında ve bir yer ayırtma durumu söz konusu olmadığında, odanın işletimine minimum ayar değeri üzerinden devam edilebilmektedir. Bu durum iki avantaj sağlamaktadır: Varış anına göre mükemmel bir iklimlendirme sağladığından müşteri için konfor; odalar tamamen devre dışı bırakılabileceğinden ve eğer bir rezervasyon yoksa sürekli Standby-Modunda işletme mecburiyeti olmadığından otel sahibi için de enerji tasarrufu.

6 Sonuç: Oda kontrolörleri için geçerli eu.bac sertifikalandırması, eu.baccert işaretli ürünlerin Avrupa normlarının enerji etkinliği taleplerini asgari düzeyde karşılaması açısından garanti etmektedir. Ancak bir binanın toplam enerji etkinliği diğer birçok faktöre de bağlıdır. Bu faktörler arasında; ısıtma ve havalandırma alanlarında kusursuz işlev gören zamanlama programları, optimize edilmiş açma ve kapama işlevleri, ihtiyaca bağlı olarak hazır bulundurulan enerji, kusursuz ayar parametreleri, optimum tesis boyutlandırması, kusursuz hidrolik ayarlama ve düzenlemesi ve daha birçok faktör bulunmaktadır. Bütün bu faktörler, bir sistemin enerji etkinliğine önemli ölçüde etki eder. eu.bac sertifikalandırması, planlayıcıya bir kesinlik ile ürün seviyesinde maksimum enerji etkinliği sunar. Bu cihazlar, bir sistem içinde olunca kanıtlanmış ayar hassaslıkları ile önemli enerji tasarrufları elde etme imkanı sunarlar. Tecrübeli bir sistem çözüm uzmanı, yukarıda belirtilen faktörleri dikkate alması sayesinde daha da fazla tasarruf sağlayabilir. Sertifikalandırma programı ile ilgili daha fazla bilgiye internet adresinden ulaşabilirsiniz. CentraLine ile ilgili daha fazla bilgiye ise adresinden ulaşabilirsiniz. Yazar: Michael Rader Ürün Pazarlama Müdürü CentraLine c/o Honeywell GmbH Enerji Verimliliği ile ilgili daha fazla detay ve makaleleri CentraLine City web sitesinde bulabilir veya bizimle temasa geçebilirsiniz. CentraLine Honeywell A.Ş. Çayıryolu sok.üçgen Plaza, Kat:7, İçerenköy - İstanbul Tel +90 (0)