DEMİR DIŞI DÜŞÜK SICAKLIK METAL ve ALAŞIMLARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DEMİR DIŞI DÜŞÜK SICAKLIK METAL ve ALAŞIMLARI"

Transkript

1 DEMİR DIŞI DÜŞÜK SICAKLIK METAL ve ALAŞIMLARI DOÇ. DR. MUZAFFER ZEREN

2 . Sarı prinç diye de anılan a+b princinin mikroyapısı. b(beta) fazı ~ 45 wt% Zn, a(alpha) fazı ~ 30 wt% Zn içerir. 2

3 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ Alüminyumun iyi olan bir çok özelliklerinin yanı sıra döküm ve mekanik özellikleri zayıftır. Kötü olan bu özelliklerin iyileştirilmesi amacıyla alüminyuma ilave alaşım elementleri katılmaktadır. Alaşımların kullanma yerlerine göre seçimlerinin yapılabilmesi açısından, alaşım elementlerinin alüminyum üzerindeki etkileri bilinmelidir. 3

4 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ BAKIR Alüminyuma ilave edilen temel alaşım elementlerindendir. % 1-12 oranında katılırlar. Alaşımdaki bakır miktarı arttıkça alaşımın akıcılığı, çekme dayanımı ve sertliği artar. Bakır iç büzülmeleri azaltır, alaşımın işlenebilme kabiliyetini artırır. Fakat sıcak yırtılmaya karşı mukavemeti azalttığından dökümü zorlaştırır. Dövme alaşımlarda bakır %3-5 oranlarında kullanılır. %5 ten fazla kullanıldığı takdirde malzemenin mekanik olarak işlenebilmesi güçleşir. Ayrıca elektrik iletkenliğini ve korozyon direncini azaltır. Döküm alaşımlarda ise %12 ye kadar kullanılabilirse de, genellikle %10 dan fazlası kullanılmaz. 4

5 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ SİLİSYUM Alüminyuma %20 ye kadar ilave edilebilir. Özellikle bir miktar Mg ilavesiyle ısıl işlem uygulanabilen Al-Si alaşımları meydana getirirler. Bu alaşımların çekme mukavemetleri yüksek olmayıp Kg/mm² arasında değişir. Korozyon dirençleri, ısıl ve elektrik iletkenlikleri yüksek, genleşmeleri düşüktür. 5

6 %5 e kadar Si içeren alaşımlar ince ve karışık parçaların imalinde kullanılırlar. 6

7 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ SİLİSYUM Bu alaşımların korozyon direnci yüksek fakat işlenebilmesi zordur. Döküm alaşımlarda %12 ye kadar Si alaşımın akıcılığını ve yüksek sıcaklık dayanımını artırır. 7

8 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ MAGNEZYUM Magnezyum ilavesi bir curuflaşma meydana getirdiği için alüminyum alaşımlarının dökümünü zorlaştırır. Bunu önlemek için malzemeye berilyum ilave edilir. Özel dökümlerde tekrar ergitme esnasında dikkatli olmak gerekir. Çünkü malzeme oksitlenme ve Mg kaybetme eğilimindedir. 8

9 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ MAGNEZYUM Oluşan oksitleri gidermek için sisteme klor gazı verilir. %8 Mg içeren alüminyum alaşımlarının korozyon dirençleri yüksek ve anodik oksidasyon özellikleri iyidir. 9

10 Şekil 5. Al-Si alaşımına Mg ilavesinin mekanik özelliklere etkisi 10

11 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ MANGAN Mangan tane küçültücü bir rol oynar. Alaşımın korozyon direncini azaltmadan çekme mukavemetini artırır. Bakır ve silisyum alaşımlarına ilave edildiği zaman yüksek sıcaklıkta dökülen dökümün mukavemetini artırır. Manganın demirle birleşmesine engel olmak gerekir. Aksi takdirde oluşan büyük tanecikler alaşımın mukavemetini düşürür. Manganın ısıl işleme bir etkisi yoktur. Al-Mn alaşımları ısıl işlem uygulanamayan alaşımlardandır. Mangan alaşımın ergime noktasını yükseltir. 11

12 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ ÇİNKO Çinko bazı alüminyum alaşımlarında istenmeyen yabancı eleman olarak bulunur. Artan çinko miktarlarında alaşımın akıcılığı artmakla beraber yüksek sıcaklık dayanımı azalır. Soğuma esnasında büyük çekilmeler meydana gelir. 12

13 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ ÇİNKO İyi bir neticeye ulaşmak için dökümün hızlı soğutulması ve büyük çıkıcılar kullanılması gerekir. Çinko ilavesiyle bütün alüminyum alaşımlarının haddelenebilme kabiliyeti iyileşir. Özellikle magnezyumla beraber ilave edilirse haddelenme kabiliyetini artırdığı gibi yüksek çekme ve darbe mukavemeti de sağlar. 13

14 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ TİTANYUM Alüminyum alaşımlarında tane küçültücü bir etki gösterir. % sınırları arasında ilave edilirler. Basınçlı döküm alaşımlarına Ti ilavesi zararlıdır. Çünkü Ti İlavesi akışkanlığı azaltır, bu durum ise döküm sırasında zorluk çıkartır. Basınçlı dökümlerde soğuma çabuk olduğundan küçük taneler kendiliğinden oluşur.titanyum çekme mukavemetiyle sünekliliği artırır, ısı iletkenliğini ise azaltır. Endüstride Ti Bor ile beraber kullanılır. 14

15 Al-Si ALAŞIMLARINA Ti ETKİSİ 15

16 Al-Si ALAŞIMLARINA Ti ETKİSİ 16

17 Al-Si ALAŞIMLARINA Ti ETKİSİ 17

18 Al-Si ALAŞIMLARINA Ti ETKİSİ 18

19 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ DEMİR Al-Fe alaşımları pek kullanılmazlar. Demir, alüminyum alaşımlarında empürite olarak bulunup, miktarı farklılık gösterir. Demir bazı uygulamalarda mukavemeti, yüksek sıcaklıklarda sertliği artırma gibi alaşım özelliklerini iyileştirici özelliğe sahiptir. 19

20 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ DEMİR Ayrıca sürekli döküm kalıplarının sıcak çatlamaya olan direncini artırır. Bazen de çekilmeleri azaltmak için demir ilave edilir. Demirin bir başka özelliği de tane küçültücü olmasıdır. Bununla beraber yüksek silisyumlu alaşımlarda demir miktarının fazla oluşu kaba kristalli ve gevrek bir yapıya neden olur.. 20

21 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ NİKEL Nikel alüminyum alaşımlarına yüksek olmayan yüzdelerde katıldığı takdirde tıpkı bakır gibi dayanım ve sertliği artırır. Alaşıma parlaklık ve yansıtıcılık vererek yüzey kalitesini yükseltir. Yüksek demir yüzdelerinin olumsuz etkilerini dengeler. Genellikle yüksek sıcaklıklarda, yüksek dayanım ve sertlik istenen alaşımlara katılır. Alaşımlardaki nikel miktarı % arasında değişir. 21

22 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ KALAY Metal ergidikten sonra ilavesi oldukça kolaydır. Bakır ve nikelle kullanıldığı zaman çok dayanıklı bir alaşım meydana getirir. Alüminyum alaşımlarında kalay düşük ve yüksek sıcaklıklarda dayanımı düşürür. Alaşım içindeki miktarı % arasında olduğunda gevrekliği artırır ve alüminyuma göre daha katodik olduğundan korozyon direncini olumsuz yönde etkiler. Kalayın alüminyum içindeki erirliği çok düşüktür. Yatak olarak kullanılan alüminyum alaşımlarının en önemli bileşenlerinden biriside kalaydır. Basınçlı döküm alaşımlarında kalaya çok az rastlanır.. 22

23 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ KURŞUN Özellikle kalay ve bizmut ile kullanıldığında alaşımın işlenebilme kabiliyetini artırır. %0.5 den aşağı miktarlarda ilave edilir. Alüminyuma göre daha katodik olduğundan alaşımının korozyon direncini düşürür. Alüminyum içerisindeki çözünürlüğü çok düşürür. 23

24 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ KROM Genellikle % oranlarında ilave edilir. Tane küçültücü rol oynar. Titanyumla beraber kullanılır. Al-Zn-Mg alaşımlarına, korozyon direncini artırmak ve gerilim çatlaklarını azaltmak için ilave edilir. Kromun alüminyum içindeki çözünürlüğü çok düşüktür. 24

25 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ KROM Burada ikinci faz çökelmesi görülmez. Bu nedenle Al-Cr alaşımlarına ısıl işlem uygulanamaz. Bünyede oluşan Cr-Al bileşikleri yüksek sıcaklıklarda mukavemeti artırıp, malzemeyi korozyona dayanıklı hale getirir. Krom da mangan gibi alaşımın ergime sıcaklığını yükseltir. 25

26 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ BOR Genellikle % 0.01 oranında kullanılır. Titanyumla beraber iyi bir tane küçültücüsüdür. Bor kullanılmadığı zaman titanyumun tane küçültme etkisi, tekrar ergitme esnasında azalır. Titanyum gibi bor da çekme mukavemetini ve sünekliliği artırır. 26

27 SUNİ ÇEKİRDEKLEŞTİRİCİLER Genellikle döküm metallerde mümkün olduğu kadar küçük bir tane boyutuna ulaşmak arzu edilir, çünkü küçük tane boyutu metal dökümlerin mekanik özeliklerini önemli derecede geliştirir. Sıvı metale aşılayıcıların (=heterojen çekirdek) ilavesi ile önemli bir tane inceltmeye ulaşılabilir. Bu aşılayıcılar sıvı içine uygun bir şekilde üniform olarak dağıtılarak katılırlar ve bunlar çekirdeklendirici rolü oynayarak tüm dökümde çekirdeklenme hızınını arttırırlar. Aluminyum alaşımlarında, örneğin potasyumflorid tuzları şeklinde Ti ve B katılır. Bu tuzun ayrışmasıyla birbirleri ile ve Al ile reaksiyona giren elemental Ti ve B oluşur. 27

28 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ BERİLYUM Yüksek magnezyumlu (%4 ve daha fazla) döküm alaşımlarında curuflaşmayı azaltmak ve ergitme esnasında magnezyumun yanarak kaybolmasını önlemek için berilyum ilave edilir. 28

29 ALUMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ Temel ısıl işlem sembolleri harflerden ibarettir. Temel ısıl işlemlerin alt bölümleri varsa harfleri izleyen sayılarla gösterilir. Bu sayılar basamaklar temel işlemlerin sıralarına göre düzenlenir,fakat sadece ürün karakteristiklerini büyük çapta etkileyen işlemler belirtilir. Aynı alaşıma karakteristikleri değiştiren farklı bir işlem sırası uygulandığı taktirde ısıl işlem sembolüne yeni basamaklar eklenir. 29

30 O SEMBOLÜ Sadece hadde ürünleri için geçerli olup, bu ürünlerin en yumuşak ısıl işlemine karşılık gelir. Tavlanmış, yeniden kristalize edilmiş malzemeyi gösterir. O ısıl işlem işareti verilen malzemelerde soğuk işlem etkileri görülmez.. 30

31 ALAŞIM ELEMENTLERİN ETKİSİ F SEMBOLÜ Fabrika imalat şartlarını gösterir. Sertleşme veya ısıl işlem miktarı kontrol edilemeyen halleri belirler. Hadde ürünleri için mekanik özellik sınırları yoktur. Döküm alaşımlar için ise F ısıl işlem işareti alaşımın döküm sonrası koşulları gösterir. 31

32 H SEMBOLU Soğuk işlemle sertleştirilmiş gerilimlere sahip malzemeyi gösterir. Bu ısıl işlem yalnız hadde ürünleri için geçerlidir. Dayanımları deformasyon esnasındaki sertleşmeyle artan ve deformasyondan sonra kısmi yumuşama için ısıl işlem uygulanan veya uygulanamayan ürünleri belirler. H sembolünü daima iki veya daha çok sayısal basamak izler. 32

33 H ISIL İŞLMELERİNİN ALT GÖSTERİMLERİ H harfini izleyen ilk basamak özel bir temel işlemleri belirler. -H1: Yalnız deformasyon sertleşmesine uğramış malzemeleri gösterir. İstenen mekanik özellikler sadece deformasyon sertleşmesi ile sağlanan ve sonra ısıl işlem uygulanmayan ürünleri belirtir. Bu sembolü izleyen sayı deformasyonla sertleşmenin derecesini gösterir. 33

34 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T sembolu (-O), (-F), (-H) ısıl işlemleri dışında dengeli ısıl işlemler sağlamak üzere ısıl işlemlerden geçirilmiş malzemeyi gösterir. Isıl işlemden sonra deformasyonla sertleştirilen veya sertleştirilemeyen ürünler için geçerlidir. T den sonra daima bir veya birkaç basamak gelir. 34

35 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T Isıl işleminin Alt Gösterimleri -T den sonra gelen 1-10 arası sayılar aşağıdaki temel işlem sıralarını belirler: T1: Yüksek sıcaklıkta bir şekillendirme işleminden soğutulup oldukça dengeli bir duruma yaşlandırılmış malzemeyi gösterir. Döküm veya ekstrüzyon gibi yüksek sıcaklıkta bir şekillendirme işleminden sonra soğutma hızları dayanım yükselmesi sağlar. 35

36 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T2: Tavlanmış malzemeyi gösterir. Boyutsal kararlılık ve şekillendirme özelliklerini yükseltmek üzere tavlanan ürünler için kullanılır. Yalnız dökme ürünleri için geçerlidir.. 36

37 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T3: Katı çözeltiye alma ısıl işleminden sonra soğuk işlenmiş malzemeyi belirtir. Sadece döküm ürünler için geçerlidir. Dayanımı arttırmak üzere soğuk işenmiş veya haddelenmiş ürünler için kullanılır.. 37

38 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T4: Katı çözeltiye alma işleminden geçirilmiş ve oldukça kararlı bir durumda bekletilmiş malzemeyi gösterir. Katı çözeltiye alma işleminden sonra soğuk işlenmeyen veya haddelenmiş ürünler için kullanılır. 38

39 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T5: Yüksek sıcaklıkta bir şekillendirme işleminden sonra suni yaşlanmayı belirtmek için kullanılır. Döküm veya ekstrüzyon gibi yüksek sıcaklıkta bir şekillendirme işleminden sonra soğutup mekanik özellikleri, boyutsal kararlılığı veya her ikisini birden arttırmak için suni yaşlandırılan ürünler için kullanılır.. 39

40 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T6: Katı çözeltiye alma ısıl işleminden sonra suni yaşlanmayı belirtmek için kullanılır. T6 işareti verilen malzemelere katı çözeltiye alma ısıl işleminden sonra soğuk işlem yapılmaz. Malzemede levha haline getirme veya doğrultma işlem etkileri varsa bunlar belirtilmez. Dövme ve dökme ürünler için uygulanır. 40

41 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T7: Katı ergiyik işleminden sonra özel bir karakteristiğin kontrolü için azami dayanımın ötesine dengelenmiş olan ürünler için kullanılır. 41

42 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T8: Katı çözeltiye alma işleminden geçirilmiş, sonra soğuk işlenmiş ve daha sonrada suni yaşlanmış malzemeyi belirtir. Dayanımı arttırmak için soğuk işlenmiş malzemede, soğuk işlem etkilerinin şartnamelerde dikkate alındığı ürünler için kullanılır. 42

43 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ T9: Katı çözeltiye alma ısıl işleminden sonra suni yaşlandırma ve daha sonrada soğuk işlem yapılmayı belirler. Dayanımı arttırmak üzere soğuk işlenen ürünler için kullanılır. 43

44 ALÜMİNYUM VE ALAŞIMLARINDA ISIL İŞLEMLER T10: Yüksek sıcaklıkta bir şekillendirme işleminden sonra suni yaşlanmayı ve daha sonrada soğuk işlenmeyi belirtir. Döküm veya ekstrüzyon gibi yüksek sıcaklıkta bir şekillendirme işleminden sonra soğutulup suni yaşlandırılan ve daha sonra da dayanımı daha çok arttırmak üzere soğuk işlenen ürünler için kullanılır. 44

45 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN ESASI Alüminyum ile ısıl işlem sonucunda sertleşen alüminyum alaşımları arasında farklılık vardır. alüminyum tavlandıktan sonra mukavemetini bir miktar kaybeder ve yalnız soğuk şekil değiştirme neticesinde sertleşir. Buna karşılık sertleşen alüminyum alaşımları, belirli sıcaklıklarda belli zaman bekletilerek mukavemeti ve sertliği yükseltilebilir. Bu bekletmeye yaşlandırma ve bu olaya da yaşlanma/çökelme sertleşmesi denir. 45

46 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN ESASI Yaşlandırma belirli sıcaklıkta yapılırsa suni yaşlandırma oda sıcaklığında yapılırsa doğal yaşlandırma adını alır.. 46

47 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN ESASI Bir alüminyum alaşımının ısıl işlemle sertleştirilmesi 4 kademede incelenir 1. Önceden belirlenen bir sıcaklığa kadar ısıtma. 2. Belirlenen bir sürede bu sıcaklıkta bekletme. 3. Düşük bir sıcaklığa hızla su verme. 4. Su vermeye takiben, önceden belirlenmiş bir sıcaklıkta bir süre bekletme ve sonrası yavaş soğutma. 47

48 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN ESASI. 48

49 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA ÇÖKELME SERTLEŞMESİ MEKANİZMASI. 49

50 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA ÇÖKELME SERTLEŞMESİ MEKANİZMASI 50

51 . 51

52 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ. 52

53 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ. 53

54 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ. 54

55 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN GÖSTERİLİŞİ. 55

56 ÇÖZELTİYE ALMA İŞLEMİ Çözeltiye alma işlemi de kendi arasında da belirli kademeleri çerir. 1. Önceden Belirlenen Bir Sıcaklığa Kadar Isıtma 2. Belirli Bir Süre Bekletme 3. Su Verme 4. Suni yaşlandırma işlemi 56

57 Önceden Belirlenen Bir Sıcaklığa Kadar Isıtma Bu işlemin amacı düşük sıcaklıklarda alüminyum içindeki etkisi az, buna karşılık yüksek sıcaklıklarda fazla olan alaşım elemanlarının etkisini, alaşımı yüksek sıcaklıklara çıkarmak suretiyle artırmaktadır. 57

58 Önceden Belirlenen Bir Sıcaklığa Kadar Isıtma A) Bu işlemin yapıldığı sıcaklık hassasiyetle seçilmelidir. Çünkü çözünebilen elemanlar alüminyum içinde katı ergiyik halinde kalmalıdır. Çok düşük sıcaklıklarda yeterli mukavemet elde edilemeyeceği gibi çok yüksek sıcaklıklarda çözünebilen elemanların ergime tehlikesi mevcuttur. 58

59 Önceden Belirlenen Bir Sıcaklığa Kadar Isıtma Bu nedenle mevcut alaşım elemanlarının içinde en düşük ergime sıcaklığına sahip olan elementin ergime sıcaklığının altında bir sıcaklık derecesi seçilmelidir. Bu alaşımlarda küçük bir sıcaklık artışı malzemenin ergimesine sebep olur. 59

60 Önceden Belirlenen Bir Sıcaklığa Kadar Isıtma B) Isıtma hızı çok önemlidir. Genellikle orta hızlı bir ısıtma tavsiye edilir. Şayet yavaş ısıtma uygulanırsa, çözünebilen elemanların difüzyonu fazla olur. Aynı zamanda büyük tanelerin oluşma eğilimi gösterir. Malzeme soğuk şekil değiştirmeye tabi tutulmuş ise tane büyümesine, engel olmak için ısıtma hızı yeter derecede yüksek olmalıdır 60

61 Belirli Bir Süre Bekletme Bunun yanında bekletme süresi de büyük önem taşımaktadır. Bekletme süresi, malzemenin çıkarıldığı sıcaklığa, tavlama şekline, malzemenin cinsine ve buna benzer faktörlere bağlı olarak değişir. Uzun bir süre bekletme tane büyümesine, difüzyonun artmasına ve renk dönüşümüne neden olur. 61

62 Belirli Bir Süre Bekletme Sıcaklıkta bekletme süresinin ölçülmesine, malzemenin en soğuk kısmının istenilen minimum sıcaklık değerine varıldığında başlanır. Tablolar bu esasa göre tesbit edilir. 62

63 Belirli Bir Süre Bekletme Bekletme süresi alaşımın cinsine bağlı olarak, ince parçalarda 10 dakikadan başlar ve kalın parçalarda 12 saate kadar çıkar. Kalın parçalar için itibari olarak kesitteki kalınlığın her 1,5 cm si için 1 saat bekleme süresi kabul edilir. 63

64 Belirli Bir Süre Bekletme Bekletme süresi bütün çözünebilen elemanların katı ergiyik haline geçebilmelerini sağlayacak kadar uzun seçilir. Kısaltılmış bir bekleme süresinin etkileri kötü olduğu gibi fazla bekletmede de oksidasyon tehlikesi artar. 64

65 Belirli Bir Süre Bekletme. 65

66 Belirli Bir Süre Bekletme. 66

67 Su Verme Çözünebilen elemanların katı ergiyik haline geçmelerinden sonra yeniden çökelmelerine engel olmak veya geciktirmek amacıyla malzemeye su vermek gerekir. Üç farklı su verme metodu mevcuttur. Bu üç metot, istenen özelliklere ve gösterdikleri kolaylıklara göre kullanılır. 67

68 Su Verme Soğuk Suda Su Verme Alaşımlara soğuk su banyolarında su verilir. Sıcaklık değişimi 100C geçmemesi için yeterli hacimde su bulundurulmamalıdır. Böyle bir su verme şekli çok etkilidir. 68

69 Su Verme Sıcak Suda Su Verme Büyük ve kalın kesitli dökme parçalara C de hatta kaynar suda su verilir. Bu tip su verme, distorsiyonu minimum kılar ve eşit olmayan sıcaklık dağılışından doğan çatlama tehlikesi önlenmiş olur. Su vermede kullanılan suyun sıcaklığı malzemenin korozyon mukavemetine büyük ölçüde etki eder. Dövme alaşımlarda, bu tip su verme yöntemi kullanılır. Kalın kesitli parçaların korozyon mukavemeti ince kesitli parçalarda olduğu kadar kritik değildir.. 69

70 Su Verme Püskürterek Su Verme Yüksek hızla su püskürtülerek su verme yöntemi, levhalar ve geniş yüzeyli parçalara tatbik edilir. Bu tip su verme distorsiyonu azaltır ve su vermeden dolayı olan çatlamayı önler ve 2024 alaşımları için korozyon mukavemetini azalttığından kullanılmaz. 70

71 DÜŞÜK MUKAVEMET VE SEBEPLERİ 1. Kısa sürede bekletme veya düşük sıcaklıkta tavlama 2. Fırından su banyosuna geç nakletme 3. Yavaş su verme 4. Aşırı ısıtma 5. Yüksek sıcaklıkta oksitlenme. 71

72 Taneler Arası Korozyon Bu korozyon tuzlu atmosferde uzun süre bekletmekten ileri gelir. Tanelerarası korozyon, çekme mukavemetini ve yüzde uzamayı düşürür. 72

73 Aşırı Tavlama Ötektik ergimesi, tane sınırı ergimesine sebep olur, mukavemeti azaltır. 73

74 FAZLA DEFORMASYON VE SEBEPLERİ 1. Fırında ısıtılmanın homojen olmaması nedeniyle, parça yüzeyinin çeşitli noktalarının farklı sıcaklıklarda bulunması 2. Isıtma periyodu esnasında parçanın iyi yerleştirilmemiş olması 3. Çok sert bir su verme ortamı kullanılması. 74

75 % UZAMANIN DÜŞÜK OLMASI VE SEBEPLERİ: 1. Aşırı tavlama 2. Yüksek sıcaklıkta oksitlenme 3. Su vermeden sonra fazla sertleşme 4. Hatalı işleme. 75

76 SUNİ YAŞLANMA OLAYI 76

77 SUNİ YAŞLANMA OLAYI 77

78 SUNİ YAŞLANMA OLAYI 78

79 Hardness [HBN] SUNİ YAŞLANMA OLAYI C 180 C 200 C Aging time [hour] 79

80 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Ayrıntılı incelemeler yaşlanma sertleşmesini şu şekilde açıklamaktadır: Aşırı doymuş atomlar belli kristal düzlemleri boyunca toplanma eğilimi gösterirler. Bu ergiyikteki Cu atomlarını toplanması (eriyen atomlar) diğer taraftan Cu yoğunluğunu azaltır, daha az aşırı doymuş ve dolayısıyla daha kararlı bir kristal yapısı oluşturur. 80

81 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Bu durumdaki bakır atomları henüz fark edilecek bir faz yapmamışlardır. Dislokasyon hareketinin bu düzensiz alanlardan geçmesi zordur. Bu sebeple metal sertleşir dolayısıyla gerilmeler altında deformasyona daha dayanıklı olur. Bölgesel toplama olayı uzun süre devam ederse hakiki bir çökelme ve aşırı yaşlanma veya yumuşama olur. 81

82 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Aşırı doymuş bir katı fazdan zaman ve sıcaklığın etkisi ile yani bir fazın meydana gelmesi olayına teknolojide yaşlanma olayı denilmektedir. Bu durum katı-hal reaksiyonları vasıtasıyla gerçekleştirilebilir. Aslında esas olarak yaşlanma olayı da bir katı-hal reaksiyonudur. 82

83 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Yaşlanma Teorisi Yaşlanma olayını izah eden bir çok teori ortaya atılmış olmasına rağmen bunlardan en tutarlısı 1935 yılında Wassermann ve Weert tarafından ortaya atılmıştır. Bu iki araştırmacı teorilerini Al-Cu alaşımını X-ışını ile inceledikten sonra ortaya atmışlardır. Bu incelemelerde Wasserman ve Weert Al-Cu denge diyagramından görülen fazı ya da CuAl 2 a benzeyen bir faz belirlediler 83

84 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Çok küçük partiküllerden ibaret olan bu faz aynı fazı gibi fakat, matriks ile fazı arasında bir kompozisyondaydı. Bu faza geçiş fazı (geçiş latisi) adını verip ile gösterdiler.yaptıkları açıklamada da dengeli çökeltinin ancak bu geçiş latisinin gelişip büyümesi ile meydana geldiğini belirttiler 84

85 SUNİ YAŞLANMA OLAYI 1938 de Preston ve Guinier birbirlerinden habersiz olarak transmisyon latis çökelmesinin bir önceki kademesini buldular. Diffüze olmuş değişmelerin matriks bölgesinde olduğunu gösterdiler. Çözünen atomlar, çözücü atomlardan boyut yönünden önemli miktarda farklı ise matriks latisi distarsiona uğrar. Fakat yeni ve kesin olmayan kristal yapıları bu kademede de zenginleşen bölgelerde birleşemez. Bu bölgelerde BUINIER- PRESTON ya da GP zonu denir 85

86 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Şekil 14. Eriyen atomun eriten kafesinde yarattığı kafes distorsiyonu. Uyumsuz bir çökelti, kendisini kuşatan matrisin kristal yapısı ile ilişkili değildir (a). Çökelti ve matrisin kristal yapıları arasında sürekli bir ilişki olduğunda uyumlu bir çökelti oluşur (b). 86

87 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Yaşlanma Sertleşmesini Doğuran Sebepler 87

88 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Bir malzemenin yaşlanabilmesi için alaşım denge diyagramında aşağıdaki durumlardan birinin bulunması gerekmektedir 1. Denge diyagramından bulunmalıdır. yatık bir soludüs 2. Kritik sıcaklık altında katı ergiyik karışım aralığı olmalıdır. 3. Yüksek sıcaklıklarda eriyen ara fazlı katı ergiyik olmalıdır. 4. Çöken faz ile matriks arasında bir koheransın yani latis benzerliğinin bulunması gerekir. 5. Çökelecek olan ikincil fazı oluşturacak olan geçiş latisinin meydana gelmesi gerekmektedir 88

89 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Yaşlanma sertleşmesini doğrudan asıl sebepleri şu iki madde altında toplanabilir. Çökelen gayet küçük tanecikler, tane içerisinde ve özellikle tane sınırlarında toplanıp, kaymaya ve deformasyona mani olmak için bir ağ teşkil ederler Matrikse nazaran daha küçük olan yeralan atomları basınç altındaki, bölgelere, daha büyük olan yer alan atomları ise gerilim altındaki bölgelere yayınarak farklı bir atmosfer yaratırlar. Bu yapı dislokasyonların hareketini önler 89

90 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Yaşlanmaya Etki Eden Faktörler A) Sıcaklık (Sıcaklık arttıkça yaşlanma süresi kısalır. Yani sıcaklık yaşlanma oranını artırır.) B) Tane Sınırları (Çökelme tane sınırlarında olur.) C) Bileşim D) Soğuk İşlem (Soğuk işlem varlığı yaşlanma oranını arttırır.) E) Zaman 90

91 SUNİ YAŞLANMA OLAYI Şekil 16 Yaşlanmanın malzemenin mikro yapısına etkisi. 91

92 ALÜMİNYUM ALAŞIMLARI ALÜMİNYUM-SİLİSYUM ALAŞIMLARI Alüminyum ile bir veya daha fazla metalin beraber ergitilmesi sonucu elde edilen alaşımlarda özellikler çeşitli yönlerden alüminyuma nazaran iyileşmiş olur. Bu özellikler; dökülebilirlik, mekanik mukavemet, kimyasal stabilite, işlenebilme, ısıl genleşme, ısıl iletkenlik, ısıya mukavemet olarak sıralanabilir 92

93 Al-Si ALAŞIMLARI SİLİSYUMUN ETKİSİ Bakırdan sonra alüminyum alaşımlarında kullanılan en önemli alaşım elementi silisyumdur. Silisyum sıvı alüminyumun akışkanlığını arttırır. Silisyumun ilavesi ile alaşımın mukavemeti de artar. Magnezyum ile karıştırıldığında çekme mukavemeti çok yüksek değildir ve 13,6 15,4 kg/mm 2 arasında değişir. 93

94 Al-Si ALAŞIMLARI %5 Silisyumlu malzeme ince, karmaşık şekilli ve işlenebilme kabiliyeti az, korozyon direnci yüksek olan parçalarda kullanılmaktadır. %5 den fazla silisyum içeren alaşımlarda ise iri köşeli olan silisyum kristallerinin oluşumu önlemek amacı ile sıvı halde sodyum ile karıştırıp modifiye edilmesi en önemli işlemdir. %13 silisyumlu alaşımlarda ise korozyona karşı direnci ve termal şok direnci Al Cu alaşımından daha fazla olduğundan denizcilik ve otomotiv endüstrisinde kullanılır. 94

95 Al-Si ALAŞIMLARI Dövme alaşımlarında silisyumun olması ile suni yaşlandırmadan sonra mukavemet artışı sağlanabilir. %13 silisyum içeren alaşımlarda demir miktarı %1,5 a kadar ulaşabilir, bu da kırılgan ve iri kristal yapılı alaşım meydana getirmektedir. Diğer bir önemli özelliği ise ısı iletiminin Al Si alaşımlarında düşük olmasıdır 95

96 Al-Si ALAŞIMLARI Fiziksel özellikleri : Atom numarası : 14 Atom Ağırlığı : 28,0855 Yoğunluk : 2,329 g/cm3 Molar Hacim : 10 cm3 Erime Noktası : 1410,0 C Kristal Yapısı : Kübik Yüzey Merkezli Bulunuş tarihi :

97 Al-Si ALAŞIMLARI Silisyum miktarı %7 12 aralığında olan Al Si alaşımları yüksek mukavemet gerektiren yüksek sıcaklıkta aşınma direnci istenen uygulamalarda kullanılır. Mekanik özellikler, alaşımın bileşiminden çok silisyum içeren fazın şekli ve dağılımına bağlıdır. Küçük ve yuvarlak primer faz (veya ötektik yapı) yüksek mukavemet ve süneklik verir. İğne şeklindeki silisyumlu faz çekme mukavemeti arttırmakla beraber süneklik, darbe ve yorulma mukavemetini düşürür. 97

98 Al-Si ALAŞIMLARI Silisyum ilavesi ile akışkanlık ve korozyon direnci artar. Tane küçültme ve modifikasyon işlemleri ile iyi işlenebilme sağlanabilir. Ayrıca sıcak yırtılma eğilimini azaltır. Silisyum ve bakır beraberce alaşımlandırma amacı ile kullanılabilir 98

99 Al-Si ALAŞIMLARI Bu amaçla geliştirilen %6 Si, %5 Cu alaşımının kaynak kabiliyeti iyidir. %9 Si, %4 Cu alaşımı ise sızdırmazlık isteyen yerlerde tercih edilirler. Al Si alaşımlarında da Fe ve Mg varsa süneklik düşer. Bu alaşım sisteminde musaade edilen empürite element yüzdeleri %0,5 Zn, % 0,6 Cu, %1,3 Fe, %0,3 Mg dır. Silisyum, alaşım hazırlamada Al - %13 22 Si ön alaşımı şeklinde ilave edilir. Özel bazı piston alaşımları %25 e varan silisyum içerirler. 99

100 Al-Si ALAŞIMLARI Alaşım Elementi Olarak Silisyum Alüminyum döküm alaşımlarında ana alaşım elementlerinin başında silisyum gelir. Silisyum alüminyuma alaşımlama ile getirdiği etkiler şu şekilde sıralanabilir. Ergimiş metalin akışkanlığını yükseltir. Çok karmaşık ve birbirine nazaran çok farklı kesitleri olan parçalarda daha iyi metal akışını ve iyi dolmayı sağlar Dış büzülmeyi azaltır. Dökümün mukavemetli olmasını sağlar. Magnezyumla beraber Alüminyumu alaşımladıkları zaman elde edilen alaşımın ısıl işlenebilme olanağı vardır. Isıl genleşme katsayısını küçültür. Sertliği arttırır. İşlenebilme özelliğini alüminyuma göre zorlaştırır. Kaynak olabilme yeteneğini artırır. Katılaşma büzülmesini azaltır. Elektrik iletkenliğini azaltır. Sünekliliği plastik şekil değiştirmeyi azaltır. Kırılganlık yaratır. 100

101 Al-Si ALAŞIMLARI Al-Si ALAŞIMLARINDA KATILAŞMA MEKANİZMALARI Alüminyum silisyum alaşımları genel olarak döküm alaşımı olarak kullanılan alaşımlardır. Alüminyum silisyum denge diyagramına bakıldığında alüminyum silisyum ötektiğinin yaklaşık %12 Si olduğu görülmektedir. Ötektik bileşimin altında silisyum içeren alüminyum alaşımları ötektikaltı (hipoötektik) bu bileşimin üzerinde silisyum içerenler ise ötektiküstü (hiperötektik) alaşımlar olarak adlandırılmaktadır 101

102 Al-Si ALAŞIMLARI 102

103 Al-Si ALAŞIMLARI Şekil 14. Değişik oranlarda Si içeren Al-Si alaşımlarının mikroyapıları 103

ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN ESASI

ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN ESASI ALÜMİNYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİNİN ESASI Alüminyum ile ısıl işlem sonucunda sertleşen alüminyum alaşımları arasında farklılık vardır. alüminyum tavlandıktan sonra mukavemetini bir miktar kaybeder

Detaylı

Alüminyum alaşımları imal tarzına göre iki ana gruba ayrılabilir: 1) Hadde alaşımları (dövülmüş alaşımlar) 2) Döküm alaşımlar

Alüminyum alaşımları imal tarzına göre iki ana gruba ayrılabilir: 1) Hadde alaşımları (dövülmüş alaşımlar) 2) Döküm alaşımlar 2.5 Alüminyum Alaşımları ve Özellikleri Alüminyum katılan alaşım elemanları, mukavemet özelliklerini yükseltir. Özellikle mukavemet artar. Başlıca alaşım elemanları: Magnezyum, manganez, silisyum, bakır,

Detaylı

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan

Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ISIL İŞLEMLER Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. İşlem

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma

Detaylı

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER

MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA DEMİR ESASLI ALAŞIMLAR DEMİR DIŞI ALAŞIMLAR METALLERE UYGULANAN İMALAT YÖNTEMLERİ METALLERE UYGULANAN ISIL İŞLEMLER

Detaylı

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ. Katı Eriyikler

MALZEME BİLGİSİ. Katı Eriyikler MALZEME BİLGİSİ Dr.- Ing. Rahmi ÜNAL Konu: Katı Eriyikler 1 Giriş Endüstriyel metaller çoğunlukla birden fazla tür eleman içerirler, çok azı arı halde kullanılır. Arı metallerin yüksek iletkenlik, korozyona

Detaylı

AlSi7Mg DÖKÜM ALAŞIMINDA T6 ISIL İŞLEM DEĞERLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ. Onur GÜVEN, Doğan ALPDORUK, Şükrü IRMAK

AlSi7Mg DÖKÜM ALAŞIMINDA T6 ISIL İŞLEM DEĞERLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ. Onur GÜVEN, Doğan ALPDORUK, Şükrü IRMAK AlSi7Mg DÖKÜM ALAŞIMINDA T6 ISIL İŞLEM PARAMETRELERİNİN MEKANİK DEĞERLERE ETKİSİNİN İNCELENMESİ Onur GÜVEN, Doğan ALPDORUK, Şükrü IRMAK DÖKÜMCÜLÜK İSTENEN BİR ŞEKLİ ELDE ETMEK İÇİN SIVI METALİN SÖZ KONUSU

Detaylı

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ

CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI Microbiologist KADİR GÜRBÜZ Bileşimlerinde en az % 12 krom bulunan çelikler paslanmaz çeliklerdir.tüm paslanmaz çeliklerin korozyon direnci, çok yoğun ve koruyucu krom oksit ince

Detaylı

Malzemeler yapılarının içerisinde, belli oranlarda farklı atomları çözebilirler. Bu durum katı çözeltiler olarak adlandırılır.

Malzemeler yapılarının içerisinde, belli oranlarda farklı atomları çözebilirler. Bu durum katı çözeltiler olarak adlandırılır. KATI ÇÖZELTİ Malzemeler yapılarının içerisinde, belli oranlarda farklı atomları çözebilirler. Bu durum katı çözeltiler olarak adlandırılır. Katı çözeltilerin diğer bir ismi katı eriyiktir. Bir çözelti

Detaylı

7075 SERĠSĠ ALAġIMLARIN GENEL ÜRETĠM YÖNTEMLERĠ

7075 SERĠSĠ ALAġIMLARIN GENEL ÜRETĠM YÖNTEMLERĠ 7075 SERĠSĠ ALAġIMLARIN GENEL ÜRETĠM YÖNTEMLERĠ 1 7075 SERĠSĠ ALAġIMLARIN KULLANIM ALANI 7075 AlaĢımı Hava taģıtları baģta olmak üzere 2 yüksek Dayanım/Yoğunluk oranı gerektiren birçok alanda kullanılmaktadır.

Detaylı

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010

METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 WEBSİTE www2.aku.edu.tr/~hitit Dersler İÇERİK Metalik Malzemelerin Genel Karakteristiklerİ Denge diyagramları Ergitme ve döküm Dökme demir ve çelikler

Detaylı

ÇİNKO ALAŞIMLARI :34 1

ÇİNKO ALAŞIMLARI :34 1 09.11.2012 09:34 1 Çinko oda sıcaklıklarında bile deformasyon sertleşmesine uğrayan birkaç metalden biridir. Oda sıcaklıklarında düşük gerilimler çinkonun yapısında kalıcı bozunum yaratabilir. Bu nedenle

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞMESİ (YAŞLANMA) DENEYİ

ÇÖKELME SERTLEŞMESİ (YAŞLANMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Alüminyum alaşımlarında çökelme sertleşmesinin (yaşlanma) mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve sertleşme mekanizmasının öğrenilmesi. 2. TEORİK BİLGİ Çökelme sertleşmesi terimi,

Detaylı

BAKIR ALAŞIMLARI. Prof. Dr. Ramazan YILMAZ & Yrd. Doç. Dr. Zafer BARLAS

BAKIR ALAŞIMLARI. Prof. Dr. Ramazan YILMAZ & Yrd. Doç. Dr. Zafer BARLAS BAKIR ALAŞIMLARI Prof. Dr. Ramazan YILMAZ & Yrd. Doç. Dr. Zafer BARLAS Sakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi, Metalürji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü BAKIR VE ALAŞIMLARININ SINIFLANDIRILMASI 2 BAKIR

Detaylı

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik

Detaylı

FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ HOŞGELDİNİZ

FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ HOŞGELDİNİZ FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ Prof. Dr. Hüseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü 1 /94 İkili Faz Diyagramından Hangi Bilgiler

Detaylı

2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*)

2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*) 2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*) Sınai bakırlı alaşımlar arasında sadece soğukta iki veya çok fazlı alüminyumlu bakırlar pratik olarak mantensitik su almaya yatkındırlar.

Detaylı

ALUMİNYUM ALA IMLARI

ALUMİNYUM ALA IMLARI ALUMİNYUM ALA IMLARI ALUMİNYUM VE ALA IMLARI Alüminyum ve alüminyum alaşımları en çok kullanılan demir dışı metaldir. Aluminyum alaşımları:alaşımlama (Cu, Mg, Si, Mn,Zn ve Li) ile dayanımları artırılır.

Detaylı

Faz Dönüşümleri ve Faz (Denge) Diyagramları

Faz Dönüşümleri ve Faz (Denge) Diyagramları Faz Dönüşümleri ve Faz (Denge) Diyagramları 1. Giriş Bir cisim bağ kuvvetleri etkisi altında en düşük enerjili denge konumunda bulunan atomlar grubundan oluşur. Koşullar değişirse enerji içeriği değişir,

Detaylı

Dislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır.

Dislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır. Dislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır. Bütün metal ve alaşımlarda bulunan dislokasyonlar, katılaşma veya plastik deformasyon sırasında veya hızlı soğutmadan

Detaylı

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER

6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER 6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER Gri dökme demirlerin özellikleri; kimyasal bileşimlerinin değiştirilmesi veya kalıp içindeki soğuma hızlarının değiştirilmesiyle, büyük oranda farklılıklar kazanabilir.

Detaylı

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1

Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI

Detaylı

1.GİRİŞ. Bu çalışmada Alüminyum-%4 Mangan alaşımına ticari tane inceltici olan Batu1 kullanılarak borun zamana bağlı değişimi incelenmiştir.

1.GİRİŞ. Bu çalışmada Alüminyum-%4 Mangan alaşımına ticari tane inceltici olan Batu1 kullanılarak borun zamana bağlı değişimi incelenmiştir. 1.GİRİŞ Hafif metal alaşımlarının günümüz teknolojisindeki uygulaması ve önemi giderek artmaktadır. Bu tür alaşımlardan olan alüminyum döküm alaşımları kolay dökülebilmeleri, özgül ağırlık ve ısıl genleşmelerinin

Detaylı

şeklinde, katı ( ) fazın ağırlık oranı ise; şeklinde hesaplanır.

şeklinde, katı ( ) fazın ağırlık oranı ise; şeklinde hesaplanır. FAZ DİYAGRAMLARI Malzeme özellikleri görmüş oldukları termomekanik işlemlerin sonucunda oluşan içyapılarına bağlıdır. Faz diyagramları mühendislerin içyapı değişikliği için uygulayacakları ısıl işlemin

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

MAGNEZYUM ve ALAŞIMLARI

MAGNEZYUM ve ALAŞIMLARI Magnezyum, hafif metal olduğundan (özgül ağırlığı = 1.74) uçak, uydu ve roket sanayinin vazgeçilmez malzemelerinden birisidir. Alaşımlanmamış magnezyum, yumuşaklığından, düşük korozyon ve oksidasyon direncinden

Detaylı

Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME

Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME SÜRÜNME Malzemelerin yüksek sıcaklıkta sabit bir yük altında (hatta kendi ağırlıkları ile bile) zamanla kalıcı plastik şekil değiştirmesine sürünme denir. Sürünme her ne kadar

Detaylı

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ

TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-2009 2008BALIKESİR 1 DEMİR-KARBON DEMİR(Fe--C) (Fe DENGE DİYAGRAMI 2 DEMİR KARBON DENGE

Detaylı

FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ HOŞGELDİNİZ

FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ HOŞGELDİNİZ FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ Prof. Dr. Hüseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü 1 /94 Ötektik bileşim Birbirlerini sınırlı

Detaylı

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi

Paslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi Paslanmaz Çeliklerin kaynak edilmesi Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi İçerik Kaynak Yöntemleri Östenitik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı Ferritik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı

Detaylı

İKİLİ ÖTEKTİK FAZ DİYAGRAMLARI

İKİLİ ÖTEKTİK FAZ DİYAGRAMLARI İKİLİ ÖTEKTİK FAZ DİYAGRAMLARI Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA İKİLİ ÖTEKTİK FAZ DİYAGRAMLARI

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ HOŞGELDİNİZ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ HOŞGELDİNİZ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma Sertleşmesi) Bazı metal alaşımlarının sertlik ve mukavemeti, soğuk deformasyon

Detaylı

DENEYİN ADI: Kum ve Metal Kalıba Döküm Deneyi. AMACI: Döküm yoluyla şekillendirme işleminin öğrenilmesi.

DENEYİN ADI: Kum ve Metal Kalıba Döküm Deneyi. AMACI: Döküm yoluyla şekillendirme işleminin öğrenilmesi. DENEYİN ADI: Kum ve Metal Kalıba Döküm Deneyi AMACI: Döküm yoluyla şekillendirme işleminin öğrenilmesi. TEORİK BİLGİ: Metalik malzemelerin dökümü, istenen bir şekli elde etmek için, seçilen metal veya

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ ISIL İŞLEM (NORMALİZASYON, SU VERME, MENEVİŞLEME) DENEY FÖYÜ DENEYİN ADI: Isıl İşlem(Normalizasyon,

Detaylı

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI

DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Demir, Çelik ve Dökme Demir Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI Saf demire teknolojik özellik kazandıran

Detaylı

Yeniden Kristalleşme

Yeniden Kristalleşme Yeniden Kristalleşme Soğuk şekillendirme Plastik deformasyon sonrası çarpıtılmış ise o malzeme soğuk şekillendirilmiş demektir. Kafes yapısına göre bütün özelikler değişir. Çekme gerilmesi, akma gerilmesi

Detaylı

MUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER

MUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER MUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER Malzemenin Mukavemeti; a) Kimyasal Bileşim b) Metalurjik Yapı değiştirilerek arttırılabilir Malzemelerin Mukavemet Arttırıcı İşlemleri: 1. Martenzitik Dönüşüm 2. Alaşım Sertleştirmesi

Detaylı

8. ALÜMİNYUM DÖKÜM ALAŞIMLARI

8. ALÜMİNYUM DÖKÜM ALAŞIMLARI 8. ALÜMİNYUM DÖKÜM ALAŞIMLARI Alüminyum döküm malzemeler genel döküm malzemeler içinde %20 dünya ortalaması ile çok yönlü döküm malzemeler grubunu oluştururlar. Bu oran %15 USA, %23 İngiltere ve Almanya,

Detaylı

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme

2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme Isıl İşlem Isıl İşlem Isıl işlem, metal veya alaşımlarına istenen özellikleri kazandırmak amacıyla katı halde uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleri olarak tanımlanır. Çeliğe uygulanan temel ısıl

Detaylı

ELKTRİK AMAÇLI ALUMİNYUM KULLANIMI

ELKTRİK AMAÇLI ALUMİNYUM KULLANIMI ELKTRİK AMAÇLI ALUMİNYUM KULLANIMI 1 ELKTRİK AMAÇLI ALUMİNYUM KULLANIMI 2 Elektrik ışığı ilk kez halka tanıtıldığında insanlar gaz lambasına o kadar alışkındı ki, Edison Company talimat ve güvenceleri

Detaylı

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM 1. Giriş Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında görülen katılaşma, çökelme, yeniden kristalleşme, tane büyümesi gibi olaylar ile kaynak, lehim, sementasyon gibi işlemler

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KIRILMANIN TEMELLERİ KIRILMA ÇEŞİTLERİ KIRILMA TOKLUĞU YORULMA S-N EĞRİSİ SÜRÜNME GİRİŞ Basınç (atm) Katı Sıvı Buhar

Detaylı

Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin

Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin de tek bir demir kristali olduğu tahmin edilmekle birlikte,

Detaylı

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Süper alaşım; ana yapısı demir, nikel yada kobalt olan nisbeten yüksek miktarlarda krom, az miktarda da yüksek sıcaklıkta ergiyen molibden, wofram, alüminyum ve titanyum içeren alaşım olarak tanımlanabilir.

Detaylı

MMM291 MALZEME BİLİMİ

MMM291 MALZEME BİLİMİ MMM291 MALZEME BİLİMİ Yrd. Doç. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Ofis Saatleri: Perşembe 14:00 16:00 ayse.kalemtas@btu.edu.tr, akalemtas@gmail.com Bursa Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi,

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR KURŞUN ve ALAŞIMLARI DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR 1 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Romalılar kurşun boruları banyolarda kullanmıştır. 2 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Kurşuna oda sıcaklığında bile çok düşük bir gerilim

Detaylı

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK

ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK ÇELİK YAPILAR (2+1) Yrd. Doç. Dr. Ali SARIBIYIK Dersin Amacı Çelik yapı sistemlerini, malzemelerini ve elemanlarını tanıtarak, çelik yapı hesaplarını kavratmak. Dersin İçeriği Çelik yapı sistemleri, kullanım

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Bir entegre çelik tesisinde üretim akışı 2 Hematit, Fe2O3 Manyetit, Fe3O4 Götit, FeO(OH)

Detaylı

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Faz Diyagramları Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Ankara

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

Pik (Ham) Demir Üretimi

Pik (Ham) Demir Üretimi Pik (Ham) Demir Üretimi Çelik üretiminin ilk safhası pik demirin eldesidir. Pik demir için başlıca şu maddeler gereklidir: 1. Cevher: Demir oksit veya karbonatlardan oluşan, bir miktarda topraksal empüriteler

Detaylı

Faz ( denge) diyagramları

Faz ( denge) diyagramları Faz ( denge) diyagramları İki elementin birbirleriyle karıştırılması sonucunda, toplam iç enerji mimimum olacak şekilde yeni atom düzenleri meydana gelir. Fazlar, İç enerjinin minimum olmasını sağlayacak

Detaylı

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır.

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır. PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Metallerin katı halde kalıp olarak adlandırılan takımlar yardımıyla akma dayanımlarını aşan gerilmelere maruz bırakılarak plastik deformasyonla şeklinin kalıcı olarak değiştirilmesidir

Detaylı

Alümiyum Şekillendirme Teknolojileri

Alümiyum Şekillendirme Teknolojileri Alümiyum Şekillendirme Teknolojileri Doç.Dr. Derya Dışpınar deryad@istanbul.edu.tr Amerikan İngilizcesi: Aluminum İngiliz İngilizcesi: Aluminium Türkçe Aluminyum / Alüminyum Latince Alumin: acı tuz Atom

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

ELASTİK PLASTİK. İstanbul Üniversitesi

ELASTİK PLASTİK. İstanbul Üniversitesi ELASTİK PLASTİK HOMOJEN HETEROJEN dislokasyon birkristalideformeetmekiçinharcananenerji, teorik ve hatasız olan kristalden daha daha az! malzemelereplastikdeformasyonuygulandığında, deforme edebilmek için

Detaylı

ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ

ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ www.muhendisiz.net 1 ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ Maksimum %2,06 karbon içeren demir karbon alaşımları çelik olarak adlandırılır. Çelikler halen günümüzde en yaygın kullanılan malzeme grubunu

Detaylı

Demir Karbon Denge Diyagramı

Demir Karbon Denge Diyagramı Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. Bu sıcaklığın altında Fe manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C Denge Diyagramı

Detaylı

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe İmal Usulleri DÖKÜM Katılaşma Döküm yoluyla üretimde metal malzemelerin kullanım özellikleri, katılaşma aşamasında oluşan iç yap ile belirlenir. Dolaysıyla malzeme özelliklerinin kontrol edilebilmesi

Detaylı

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi.

DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. TEORİK BİLGİ: Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak

Detaylı

KOROZYONUN ÖNEMİ. Korozyon, özellikle metallerde büyük ekonomik kayıplara sebep olur.

KOROZYONUN ÖNEMİ. Korozyon, özellikle metallerde büyük ekonomik kayıplara sebep olur. KOROZYON KOROZYON VE KORUNMA KOROZYON NEDİR? Metallerin bulundukları ortam ile yaptıkları kimyasal veya elektrokimyasal reaksiyonları sonucu meydana gelen malzeme bozunumuna veya hasarına korozyon adı

Detaylı

Aluminyum Kaynak Telleri kataloğu

Aluminyum Kaynak Telleri kataloğu Aluminyum Kaynak Telleri kataloğu İçindekiler Giriş 10 ve Telleri 12 Onaylar 16 Paketleme Bilgileri 20 Aluminyum tel seçim tablosu 24 Elisental Ürün Kataloğu 1 9 Sembollerin Anlamları Darbeli akım(puls)

Detaylı

1.GİRİŞ. 1.1. Metal Şekillendirme İşlemlerindeki Değişkenler, Sınıflandırmalar ve Tanımlamalar

1.GİRİŞ. 1.1. Metal Şekillendirme İşlemlerindeki Değişkenler, Sınıflandırmalar ve Tanımlamalar 1.GİRİŞ Genel olarak metal şekillendirme işlemlerini imalat işlemlerinin bir parçası olarak değerlendirmek mümkündür. İmalat işlemleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1) Temel şekillendirme,

Detaylı

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü

KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü FAZ DİYAGRAMLARI DERS NOTLARI İçerik KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Denge Dışı Reaksiyonlar ve Oluşan Yapılar (Martenzitik ve Beynitik Yapı) Bu güne kadar işlenen konularda denge veya yarı

Detaylı

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER ÇELİKLERİN KOROZYONU Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı KARBON ORANLARINA GÖRE ÇELİKLER Ötektoidaltı çelik %0,006 C - %0,8 C Ötektoid (Perlitik) çelik (%0,8 C li) Ötektoidüstü çelik %0,8 C - %2,06

Detaylı

İNTERMETALİKLERE GİRİŞ

İNTERMETALİKLERE GİRİŞ İNTERMETALİKLERE GİRİŞ Çözünen elementin miktarı katı çözünürlük sınırından daha fazla olduğunda, ikinci katı da birinci katı çözeltiden ayrı olarak ortaya çıkar. Oluşan ikinci faz, bir ara fazdır. İki

Detaylı

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 3 Şekillendirmenin Metalurjik Esasları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı 3. Şekillendirmenin

Detaylı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Cu Copper 29 Bakır 2 Dünyada madenden bakır üretimi, Milyon ton Yıl Dünyada madenden bakır

Detaylı

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir.

Faz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Faz kavramı Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Fazlar; bu atom düzenlerinden ve toplam iç yapıda bu fazların oluşturdukları

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 20132014 Güz Yarıyılı Genel yapı çelikleri esasta düşük ve/veya orta karbonlu çelik olup

Detaylı

İmal Usulleri. Döküm Tekniği

İmal Usulleri. Döküm Tekniği İmal Usulleri Döküm Tekniği Örnek Heterojen Çekirdeklenme Alışılmamış laboratuar deneyleri dışında, sıvı metal için homojen çekirdeklenme asla olmaz. Uygulamadaki sıvı metallerin içinde hemen her zaman

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ. Katılaşma, Kristal Kusurları

MALZEME BİLGİSİ. Katılaşma, Kristal Kusurları MALZEME BİLGİSİ Dr.- Ing. Rahmi ÜNAL Konu: Katılaşma, Kristal Kusurları 1 Saf Metallerde Katılaşma Metal ve alaşım malzemelerin kullanım özellikleri büyük ölçüde katılaşma sırasında oluşan iç yapı ile

Detaylı

IX NİKEL VE ALAŞIMLARININ KAYNAĞI

IX NİKEL VE ALAŞIMLARININ KAYNAĞI IX NİKEL VE ALAŞIMLARININ KAYNAĞI Nikel ve yüksek nikelli alaşımların kaynağı daha önce irdelenmiş bulunduğundan(*) bunları burada tekrarlamayıp sadece verilmiş bulunan bilgileri tamamlayıcı ekler yapmakla

Detaylı

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir.

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir. Günümüz endüstrisinde en yaygın kullanılan Direnç Kaynak Yöntemi en eski elektrik kaynak yöntemlerinden biridir. Yöntem elektrik akımının kaynak edilecek parçalar üzerinden geçmesidir. Elektrik akımına

Detaylı

BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM)

BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM) BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM) 1 Mürekkebin suda yayılması veya kolonyanın havada yayılması difüzyona örnektir. En hızlı difüzyon gazlarda görülür. Katılarda atom hareketleri daha yavaş olduğu için katılarda

Detaylı

Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında

Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında karşılaşılan ve kaynak kabiliyetini etkileyen problemler şunlardır:

Detaylı

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ

Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Prof. Dr. Akgün ALSARAN 11 Giriş Hidrojen gevrekliği Sıvı metal kırılganlığı Temper gevrekliği Ana Hatlar 22 Malzemelerin servis koşullarında performanslarını;

Detaylı

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı)

ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı) ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ (Devamı) c a a A) Ön ve arka yüzey Fe- atomları gösterilmemiştir) B) (Tetragonal) martenzit kafesi a = b c) Şekil-2) YMK yapılı -yan yana bulunan- iki γ- Fe kristali içerisinde,

Detaylı

TOZ METALURJİSİ Prof.Dr. Muzaffer ZEREN

TOZ METALURJİSİ Prof.Dr. Muzaffer ZEREN . TEKNİK SEÇİMLİ DERS I TOZ METALURJİSİ Prof.Dr. Muzaffer ZEREN SİNTERLEME Sinterleme, partiküllerarası birleşmeyi oluşturan ısıl prosestir; aynı zamanda ham konumda gözlenen özellikler artırılır. . Sinterlemenin

Detaylı

Döküm Prensipleri. Yard.Doç.Dr. Derya Dışpınar. İstanbul Üniversitesi

Döküm Prensipleri. Yard.Doç.Dr. Derya Dışpınar. İstanbul Üniversitesi Döküm Prensipleri Yard.Doç.Dr. Derya Dışpınar BeslemeKriterleri Darcy Kanunu DökümdeDarcy Kanunu KRİTİK KATI ORANI Alaşım Kritik KatıOranı Çelikler % 35 50 Alaşımlı çelikler % 45 Alüminyum alaşımları

Detaylı

Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği

Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği Faz dönüşümleri 1. Basit ve yayınma esaslı dönüşümler: Faz sayısını ve fazların kimyasal bileşimini değiştirmeyen basit ve yayınma esaslı ölçümler.

Detaylı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 4 Metaller, Aluminyum ve Çinko. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 4 Metaller, Aluminyum ve Çinko. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı MMT113 Endüstriyel Malzemeler 4 Metaller, Aluminyum ve Çinko Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Al Aluminium 13 Aluminyum 2 İnşaat ve Yapı Ulaşım ve Taşımacılık; Otomotiv Ulaşım ve Taşımacılık;

Detaylı

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler. MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Detaylı

Ayrıca, bu kitapta sunulan bilgilerin İnşaat Mühendislerine de meslek yaşamları boyunca yararlı olacağı umulmaktadır.

Ayrıca, bu kitapta sunulan bilgilerin İnşaat Mühendislerine de meslek yaşamları boyunca yararlı olacağı umulmaktadır. Önsöz Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, İNŞ 2023 Yapı Malzemesi I (3+0) dersinde kullanılmak üzere hazırlanan bu kitap, İNŞ 2024 Yapı Malzemesi II dersinde kullanılan

Detaylı

Konu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları

Konu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları Konu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları Çeliğin Elde Edilmesi Çelik,(Fe) elementiyle ve genelde % 0,2 %2,1 oranlarında değişebilen karbon miktarının bileşiminden oluşan bir tür alaşımdır.

Detaylı

SÜPERALA IMLAR. Yüksek sıcaklık dayanımı

SÜPERALA IMLAR. Yüksek sıcaklık dayanımı SÜPERALA IMLAR SÜPERALA IMLAR Nikel ve Kobalt alaşımları: Korozyon dayanımı ve yüksek sıcaklık dayanımı için kullanılırlar. Yüksek ergime sıcaklığına ve dayanıma sahiptirler.. Süperalaşımlar: Nikel bazlı

Detaylı

2xx SERİSİ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA Ag İLAVESİNİN MUKAVEMETE ETKİSİ

2xx SERİSİ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA Ag İLAVESİNİN MUKAVEMETE ETKİSİ 2xx SERİSİ ALÜMİNYUM ALAŞIMLARINDA Ag İLAVESİNİN MUKAVEMETE ETKİSİ Çağlar Yüksel 1, Özen Gürsoy 2, Eray Erzi 2, Derya Dışpınar 2 1 Yıldız Teknik Üniversitesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü,

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Malzeme Seçiminin Temelleri... 1 1.1 Giriş... 2 1.2 Malzeme seçiminin önemi... 2 1.3 Malzemelerin sınıflandırılması... 3 1.4 Malzeme seçimi adımları... 5 1.5 Malzeme seçiminde dikkate

Detaylı

6.WEEK BİYOMATERYALLER

6.WEEK BİYOMATERYALLER 6.WEEK BİYOMATERYALLER Biyomedikal Uygulamalar İçin Malzemeler Doç. Dr. Ayşe Karakeçili 3. BİYOMATERYAL TÜRLERİ METALİK BİYOMATERYALLER Hard Tissue Replacement Materials Metalik materyaller, biyomateryal

Detaylı

YÜKSEK MUKAVEMETLİ ÇELİKLERİN ÜRETİMİ VE SINIFLANDIRILMASI Dr. Caner BATIGÜN

YÜKSEK MUKAVEMETLİ ÇELİKLERİN ÜRETİMİ VE SINIFLANDIRILMASI Dr. Caner BATIGÜN Yüksek Mukavemetli Yapı Çelikleri ve Zırh Çeliklerinin Kaynağı (09 Aralık 2016) YÜKSEK MUKAVEMETLİ ÇELİKLERİN ÜRETİMİ VE SINIFLANDIRILMASI Dr. Caner BATIGÜN ODTÜ Kaynak Teknolojisi ve Tahribatsız Muayene

Detaylı

Metallerde Döküm ve Katılaşma

Metallerde Döküm ve Katılaşma 2015-2016 Güz Yarıyılı Metalurji Laboratuarı I Metallerde Döküm ve Katılaşma Döküm:Metallerin ısı etkisiyle sıvı hale getirilip uygun şekilli kalıplar içerisinde katılaştırılması işlemidir Döküm Yöntemi

Detaylı

ÜRÜN KATALOĞU BM TEKNİK

ÜRÜN KATALOĞU BM TEKNİK TR ÜRÜN KATALOĞU BM TEKNİK HAKKIMIZDA Bm Lazer olarak sektörde edindiğimiz tecrübe ile siz değerli müşterilerimize daha kaliteli, güvenilir ve sürdürülebilir hizmet ulaştırmayı hedefliyoruz. 2009 yılından

Detaylı

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Başlık KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Tanım İki veya daha fazla malzemenin, iyi özelliklerini bir araya toplamak ya da ortaya yeni bir özellik çıkarmak için, mikro veya makro seviyede

Detaylı

PÜSKÜRTME ŞEKİLLENDİRME (SPRAY FORMING / SPRAY DEPOSITION)

PÜSKÜRTME ŞEKİLLENDİRME (SPRAY FORMING / SPRAY DEPOSITION) PÜSKÜRTME ŞEKİLLENDİRME (SPRAY FORMING / SPRAY DEPOSITION) Püskürtme şekillendirme (PŞ) yöntemi ilk olarak Osprey Ltd. şirketi tarafından 1960 lı yıllarda geliştirilmiştir. Günümüzde püskürtme şekillendirme

Detaylı

ZnS (zincblende) NaCl (sodium chloride) CsCl (cesium chloride)

ZnS (zincblende) NaCl (sodium chloride) CsCl (cesium chloride) Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma dayanımı gösteren malzemelerdir. Malzeme özellikleri bağ

Detaylı

6XXX EKSTRÜZYON ALAŞIMLARININ ÜRETİMİNDE DÖKÜM FİLTRELERİNDE ALIKONAN KALINTILARIN ANALİZİ

6XXX EKSTRÜZYON ALAŞIMLARININ ÜRETİMİNDE DÖKÜM FİLTRELERİNDE ALIKONAN KALINTILARIN ANALİZİ 6XXX EKSTRÜZYON ALAŞIMLARININ ÜRETİMİNDE DÖKÜM FİLTRELERİNDE ALIKONAN KALINTILARIN ANALİZİ Kemal Örs ve Yücel Birol ASAŞ Alüminyum Malzeme Enstitüsü MAM TUBİTAK Maksimum billet uzunluğu :7.300mm, ve152,178,203,254,355mm

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 2 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı Bir entegre çelik tesisinde üretim akışı 2 Hematit, Fe2O3 Manyetit, Fe3O4 Götit, FeO(OH)

Detaylı