Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume: 3 Issue: 12 Summer 2010

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume: 3 Issue: 12 Summer 2010 ÖRETMEN ADAYLARININ ÜSTÜN YETENEKL ÖRENCLERE LKN METAFORK ALGILARI TEACHER CANDIDATES METAPHORIC PERCEPTIONS OF GIFTED STUDENTS Özet Bahtiyar ERASLAN ÇAPAN Öretmen adaylarının üstün yetenekli örencilere ilikin metaforik algılarının incelendii bu çalıma öretim yılında toplam 211 öretmen adayının katılımıyla gerçekletirilmitir. Çalımaya Eitim Fakültesi nin 9 farklı programında eitim gören 4. sınıf örencileri dahil edilmitir. Çalımanın bulgularında öretmen adaylarının ürettikleri 128 metafor 13 kategori altında toplanmıtır. Aratırmaya katılan öretmen adaylarının üstün yetenekli/zekalı örencilere ilikin metaforik algıları; 1) Yüksek Performans Gösteren 2) Yetersiz Koullarda Gelimeye Çalıan 3) Uygun Eitime Gereksinim Duyan 4) Gizemli ve Anlamak için Çaba Gerektiren 5) Deerli 6) Kontrol Edilmeye ve Yönlendirilmeye Açık 7) leriyi Görebilen ve Gelecee Yön Veren 8) Aratıran ve Olaylara Farklı Bakabilen 9) Yaıtlarından Farklı Görünen 10) Geni Kapasiteli 11) Üretken 12) Yaratıcı 13) Çok Yönlü kategori balıkları altında toplanmıtır. Aratırmanın sonucunda ortaya çıkan kategorilerin çounluunun öretmen adaylarının üstün yetenekli çocukları gelitirme konusunda kendi sorumluluklarını kabul edici görü bildirdiklerini göstermitir. Anahtar Kelimeler: Üstün Yetenekli/ Zekalı Çocuklar, Öretmen Adayı, Metafor Analizi Abstract In this study, teacher candidates metaphoric perceptions about gifted students have been examined. This study was carried out with 211 senior students attending to 9 different programs in the Faculty of Education of Anadolu University during academic year. One hundred and twenty-eight metaphors generated by teacher candidates was categorized under 13 headings: 1) The One Showing High Performance, 2) The One Trying To Develop Under Insufficient Conditions, 3) The One Needing for Convenient Education, 4) The One Mysterious and Requiring Effort to Understand, 5) The One Valuable, 6) The One Open to Be Controlled and Led, 7) The One Forward-Looking and Giving Direction to Future, 8) The One Investigating and Being Able To Look At Events from a Different Point Of View, 9) The One Looking Different From His/Her Peers, 10) The One Having High Capacity, 11) The One Productive, 12) The One Creative, 13) The One Versatile. Majority of the categories discovered in this study indicated that teacher candidates reported their accepting opinions about their own responsibilities to develop gifted children. Key Words: Gifted Children, Teacher Candidate, Metaphor Analysis. Giri Toplumların tarihsel geliimleri incelendiinde, onlara yön verenlerin liderlik, üretkenlik ve verimlilik gibi özelliklere sahip üstün yetenekli kiiler olduu görülmektedir (Uzun, 2004: 24). Bu kiiler insanlıın geliim sürecinde lokomotif güç rolünü üstlenmilerdir. Bu insanların erken fark edilmeleri, uygun bir ekilde eitilmeleri toplum için büyük yararlar salamaktadır. Üstün yetenekli bireylerle ilgili temel konulardan biri erken fark edilmeleri, dieri ise yeteneklerinin gelitirilmesidir. Her iki konu alanında da öretmenlere büyük sorumluluklar dümektedir. Ailelerin çocuklarının yeteneklerini normal görme eilimlerinden dolayı gözden kaçan yeteneklerin kefedilmesinde, baka çocuklarla karılatırma imkanı bulan öretmenler önemli bir role sahiptir. Ülkemizde 2007 yılında çıkarılan ve Tebliler Dergisinde yayımlanan üstün yetenekli çocuklara ilikin kanunda, bu çocukların belirlenme sürecinde okul öncesi eitim çaında veliler ya da öretmenlere, Yrd. Doç. Dr. Anadolu Ü. Eitim, F. Rehberlik ve Psikolojik Danıma A.B.D., Eskiehir.

2 141 ilköretim birinci kademede sınıf öretmenlerine, ilköretim II. Kademede ube öretmenlerine, ortaöretim kurumlarında sınıf rehber öretmenlerine önemli görevler dütüü belirtilmektedir (Tebliler dergisi, 2007: 70). Öretmenler, yetenekli örencileri belirlemekten birinci derecede sorumlu kiilerdir. Öretmenlerin yetenekli çocukların farklılıklarını anlayabilmeleri, bu çocukların özellikleri hakkında bilgi sahibi olmalarına ve olumlu bir bakı açısıyla yaklamalarına balıdır. Üstün yetenekli bireylerle ilgili dier bir konu, farklılıı tespit edilen çocukların yeteneklerinin gelitirilmesidir. Bu çocukların yeteneklerinin gelitirilmesi için sistemli ve düzenli bir eitime ihtiyaçları vardır. Toplumun en deerli kaynaı sayılan ve sayıları sınırlı olan, üstün yetenekli bireylerin kaybedilmemesi, en salıklı ve verimli bir biçimde yetitirilmesi için eitim yaamlarında ihtiyaç duyulan ortam ve olanakların salanması gerekir. Bu konuda görev yine öretmenlere dümektedir. Eitim ortamında dier örenciler gibi üstün yetenekli örencilerin güçlü yanlarını kefetmek ve gelitirmek için kendilerini rahat hissettikleri, fikirlerini özgürce paylaabildikleri ve tehdit algılamadıkları psikolojik olarak güvenli bir sınıf atmosferine ihtiyaç duymaktadırlar (Maker ve Nielson, 1996: 177). Öretmenlerin olumlu sınıf atmosferi oluturması tüm örencilerin olduu gibi üstün yetenekli örencilerin de akademik baarılarını, motivasyonlarını, bilisel geliimlerini (Megay-Nespoli, 2000: 179), sosyal ilikilerini (Esposito, 1999: 367; Rao ve Lim, 1999: 85), sosyal ve duygusal geliimlerini (Clark, 1997: 27; Cline ve Schwartz, 1999: 32; Morris, 1987: 112) olumlu etkilemektedir. Yetenekli örencilerin nasıl bir eitim istediklerine yönelik soruya verdikleri sadece bilgi aktaran deil, arkadaça, dostça davranan, eitimde seçim özgürlüü tanıyan öretmenlerle eitim istedikleri (Oktay, 2004: 43) yönündeki yanıtları aratırma bulgularını destekler niteliktedir. Alan yazında öretmenlerin, örencilerin yetenek düzeylerine uygun, güvenli bir örenme ortamı oluturmalarında örencileri algılayı biçiminin etkili olduunu gösteren aratırmalar mevcuttur. Öretmenlerin örencilere yönelik algı ve tutumları, onların sınıftaki performanslarını (Wood ve Floden, 1990: 37 ; Rao ve Lim, 1999: 86; Godwin, 2002: 145; Gerow, Bordens ve Blanche-Payne, 2007: 45), örencilerle etkileim biçimlerini ve sınıf içinde tercih ettikleri öretim yöntemlerini (Albion ve Ertmer, 2002: 35; Curtis, 2005: 65) etkilemektedir. Yetenekli örencilere yönelik olumlu algıya sahip öretmenlerin, beklenti düzeyleri yüksek olan bu örencilerin ihtiyaçlarını karılamak için sınıf içinde farklı etkinliklere yöneldii, sınıf ortamını düzenledii, araç-gereçlerle ve materyallerle ders içeriini zenginletirdii görülmektedir (Curtis, 2005: 65). Öretmenlerin üstün yetenekli çocuklara yönelik algı ve beklentileri sadece sınıf içi aktivitelerinin ve ders programlarının düzenlenmesini deil aynı zamanda örenciler arasında yaanan sorunlara çözüm bulma tarzını da etkilemektedir. Örencileri olumlu algılayan öretmenler örenciler arasındaki sorunlara daha yapıcı çözümler getirirken, sorunun davranı problemleri olan yetenekli çocuklardan kaynaklandıını düünen öretmenler ise taraflı ve otoriter çözümler getirmektedir (Neumeister ve dierleri, 2007: 493). Görüldüü gibi öretmenlerin üstün yetenekli örencilere yönelik bakı açıları onların davranılarını ekillendirerek örencilerin geliimlerini etkilemektedir. Öretmenlerin, üstün yetenekli örencileri nasıl algıladıklarına yönelik yapılan çalımalarda akademik ve sosyal özellikleri açısından görü bildirdikleri görülmütür. Öretmenlerin büyük bir çounluu örencileri akademik özelliklerine göre, sınıf arkadalarından çok kısa zamanda örendikleri, örendiklerini çok kısa zamanda hatırladıkları, karmaık ve soyut düzeydeki kavram ve fikirleri algılayabildikleri, ilgilendikleri konuların üzerinde uzun süre çalıtıkları, konsantrasyonlarının yüksek olduu (Winebrenner, 2000: 54; Silverman, 2000; Neumeister ve dierleri, 2007: 495), örendikleri bilgiyi kolay transfer edebildikleri, dil geliimlerinin hızlı olduu (Silverman, 2000), kendi baına çalıabildikleri, içsel motivasyonlarının yüksek olduu, çalıma ve anlama düzeylerinin ortalamanın üzerinde olduu yönünde algılamaktadırlar. Palladino (2008: 78) öretmenlerin üstün yetenekli çocukları dier örencilerden farklı algıladıklarını ifade ederek, bu örencilerin okula bavulla geldiklerini, dünyaya farklı baktıklarını, konuları farklı ele aldıklarını ve farklı soru sorduklarını belirtmilerdir. Alan yazında, öretmenlerin üstün yetenekli örencilerin sosyal özelliklerine yönelik görülerinin ele alındıı çalımalar da göze çarpmaktadır. Öretmenlerin sosyal ve duygusal geliimleri açısından üstün yetenekli örencileri hem olumlu hem de olumsuz olarak deerlendirdikleri görülmektedir. Olumsuz deerlendiren aratırma sonuçlarına göre öretmenler, üstün yetenekli örencilerin akademik geliimlerinin sosyal ve duygusal geliimlerinden daha hızlı olduunu belirtmilerdir (VanTassel-Baska, 1992: 166). Bu örencilerin sosyal ve duygusal güçlükler yaadıklarını, sınıf içinde beklenmedik ekilde tuhaf davrandıklarını, öfke kontrolünde güçlükler yaadıklarını ve sınıf içinde fazla hareketli olduklarını ifade etmilerdir (Neumeister ve dierleri, 2007: 495; Geake ve Gross,

3 : 222). Örencileri sosyal ve duygusal geliimleri açısından olumlu algılayan aratırma sonuçlarına göre, örencilerin sınıf içinde uyumlu davrandıklarını, arkadalarıyla iyi ilikiler gelitirdiklerini, arkadaları tarafından kabul edildiklerini (Hoogeven, Hell ve Verhoeven, 2005: 24), ibirlikçi, kendilik kontrolü yüksek ve giriken olduklarını (Galloway ve Porath, 1997: 17), problem çözme becerilerinin (Neumeister ve dierleri, 2007: 495) ve liderlik özelliklerinin yüksek olduunu (Chan, 2000: 80) vurgulamılardır. Öretmenlerin örencilere yönelik algıları sınıf içindeki davranılarını ekillendirdii gibi, yaptıkları iten doyum almalarını salamaktadır. Curtis, (2005: 66) üstün yetenekli örencilere yönelik olumlu algı ve tutum gelitiren öretmenlerin, bu örencilerle çalımaktan zevk aldıklarını ve olumlu duygular yaadıklarını belirtirken, örencilere yönelik olumsuz algı ve tutum gelitiren öretmenlerin ise bu örencilerin performanslarına yetiemediklerini ve olumsuz duygular yaadıklarını belirtmitir. Görüldüü gibi, üstün yetenekli örencilere ilikin olumlu bakı açısı gelitiren öretmenler bir yandan bu örencilerle etkili bir ekilde çalıırken, dier yandan da kendileri mesleki doyum yaamaktadırlar. Konu ile ilgili öretmenlerle yapılan çalımalara rastlanırken öretmen adaylarının üstün yetenekli örencilere yönelik algılarının incelendii aratırmaya rastlanmamıtır. Bu anlamda yetenekli örencileri kefedecek ve gelecee hazırlayacak öretmenlerin bu örencilere yönelik algıları, onların bilisel ve sosyal geliimlerine yönelik verecekleri destei ekillendirecektir. Bu nedenle bu çalıma, henüz meslee balamadan öretmen adaylarının bu örencilere yönelik algıları ve bakı açıları hakkında farkındalık kazanmaları ve gerekirse programlar düzenlenerek olumsuz algılarını deitirmeyi amaçlamaktadır. Öretmen yetitiren programlar, üstün yetenekli örencilerin akademik, sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını karılamak için yetersiz kaldıklarından (Clinkenbeard ve Kollhoff, 2001: 215), göreve yeni balayan öretmenler, yetenekli çocukların özellikleri ve öretim yöntemleri konusunda bilgisizliklerinden ve deneyim eksikliklerinden dolayı güçlükler yaamaktadırlar (Tomlinson, 1996: 88). Bu aratırmanın, eitim fakültelerinin programlarının gözden geçirilerek üstün yetenekli çocukların özellikleri ve eitimi konusunda bilgilendirecek seçmeli derslere yer vermesi konusunda hizmet edebilir. Olaanüstü yeterliklerle donanmı çocukların farklılıklarını koruyarak gelitirme konusunda önemli görevlerin dütüü öretmenlerin meslek hayatına balamadan önce bu çocuklara yönelik olumlu algı ve tutum gelitirmeleri önemlidir. Üstün yetenekli çocuklara yönelik öretmen algılarının aratırıldıı niceliksel çalımalara rastlanırken düüncelerin daha özgürce ve yaratıcı ekilde açıklanmasına izin veren niteliksel çalımalara rastlanmamıtır. Anlatılmak istenenin daha az sözcük kullanarak daha vurgulu ve daha yaratıcı bir biçimde ifade edilmesini salayan metaforların (Arnett, 1999: 85; Aubusson, 2002: 30; Girmen, 2007: 147) meslee balamadan önce öretmen adaylarının üstün yetenekli örencilere yönelik davranıları hakkında ipucu verecei düünülmektedir. Bu amaca ulamak amacıyla aaıdaki sorulara cevap aranmıtır. 1.Öretmen adaylarının üstün yetenekli/zekalı örenci kavramına ilikin sahip oldukları metaforlar nelerdir? 2. Bu metaforlar ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal kategoriler altında toplanabilir? 3. Kavramsal kategoriler öretmen adaylarının cinsiyetlerine göre nasıl bir daılım göstermektedir? 4. Üstün yetenekli kiiler tanıyan öretmen adaylarının üstün yetenekli/zekalı örenci kavramına ilikin en çok ürettikleri metaforlar nelerdir? 5. Üstün yetenekli kiileri tanıyan öretmen adaylarının ürettikleri metaforlar ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal kategoriler altında toplanabilir? Yöntem Aratırma Deseni: Aratırma, nitel aratırma desenlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılarak yapılmıtır. Çalıma Grubu: Bu aratırma eitim-öretim yılı bahar döneminde Eskiehir Anadolu Üniversitesi Eitim Fakültesi nin 9 farklı programının 4. sınıfında örenim görmekte olan 157

4 143 bayan, 54 erkek toplam 211 öretmen adayı ile gerçekletirilmitir. Katılımcıların özelliklerine ilikin bilgi Tablo 1 de verilmektedir. Bu katılımcılar evrenden rast gele örnekleme yoluyla belirlenmitir. Tablo1: Aratırmaya Katılan Öretmen Adaylarının Demografik Özellikleri Açısından Daılımları Cinsiyet Örenim Gördüü Program Sınıf Öretmenlii Sosyal Bilgiler Öretmenlii Okul Öncesi Öretmenlii Özel Eitim Öretmenlii Kadın Erkek Toplam % _ lköretim Matematik Öretmenlii ngilizce Öretmenlii Üstün Yetenekli/Zekalı Tanıdıının Olup Olmaması Almanca Öretmenlii Fransızca Öretmenlii Resim Öretmenlii Evet Hayır Verilerin Toplanması Aratırma verilerini toplamak için niteliksel aratırma yöntemlerinden metafor analizi kullanılmıtır. Aratırma ders saati balamadan dersin sorumlu öretim elemanından izin alınarak yapılmıtır. Örencilere aratırma konusu ve gerekçesi hakkında bilgilendirilerek formlar daıtılmı, yaklaık 15 dakika sonra toplanmıtır. Aratırmaya katılan öretmen adaylarının üstün yetenekli/zekalı örencilere ilikin metaforik algılarını ortaya çıkarmak için her birinden Üstün yetenekli örenciler..gibidir/benzemektedir, çünkü cümlesini tamamlaması istenmitir. Bu amaç dorultusunda her öretmen adayına sayfanın üstünde bu cümlenin yazılı olduu formlar verilerek onlardan bu cümleyi tek bir metafor üzerinde younlaarak düüncelerini dile getirmeleri istenmitir. Metafor çalımalarında gibi kavramı genellikle metafor konusu ile metafor kaynaı arasındaki benzerlii daha net bir ekilde çarıtırmak için kullanılmaktadır. Bu aratırmada çünkü kavramına da yer verilerek yapılan benzetmeler için mantıklı bir sebep üretmeleri istenmitir. Ayrıca aratırmada cinsiyet, örenim görülen fakülte ve üstün yetenekli/zekalı bir tanıdıının olup olmadıına ilikin bilgiler de kiisel bilgi formu kullanılarak toplanmıtır. Verilerin Analiz Edilmesi ve Yorumlanması Aratırmanın ilk aamasında 236 öretmen adayından üstün yetenekli/zekalı örenciler ile ilgili metafor yazması istenmitir. Ancak sadece 211 katılımcının gelitirdii metaforlar bu aratırma için deerlendirmeye tabi tutulmutur. Geriye kalan 25 örencinin kaıtları bu aratırmanın dıında bırakılmıtır. 25 kaıdın neden aratırma kapsamı dıında bırakıldıına ilikin gerekçeler aaıda ayrıntılı bir ekilde verilmektedir. Aratırmaya katılan öretmenlerin gelitirdikleri metaforların analiz edilmesi ve yorumlanması süreci aaıdaki aamalarla gerçekletirildi: 1)Adlandırma aaması, 2) Tasnif etme aaması, 3) Yeniden organize etme ve derleme aaması, 4) Kategori gelitirme aaması, 5) Geçerlik ve güvenirlii salama aaması Aama 1: Adlandırma Aaması: Bu aamada öretmen adaylarının ürettikleri metaforlar kavramlar halinde tanımlanarak alfabetik sıraya göre geçici bir listesi yapıldı. Bu amaç dorultusun da belli bir metaforu belirgin olarak dile getirip getirmediklerine bakıldı. Herhangi bir metaforun tanımlanmadıı kaıtlar metafor yok diyerek ayrıldı. Aama 2: Tasnif Etme Aaması: Bu aamada metafor analizi (Moser, 2000: 8) ve içerik analizi (Yıldırım ve imek, 2006: 190) teknikleri kullanılarak, her metafor ayrıtırıldı ve dier

5 144 metaforlarla olan benzerlikleri ve ortak özellikleri bakımından analiz edildi. Bu amaç için öretmen adaylarının ürettikleri metaforlar gözden geçirilerek her metafor imgesi metaforun konusu, metaforun kaynaı, metaforun konusu ile metaforun kaynaı arasındaki iliki bakımından analiz edildi. Bu aamada öretmen adaylarının tümünün geçerli bir metafor üretemedikleri, üstün yetenekli örencilerle ilgili tanımlar veya açıklamalar yaptıkları görüldü. Öretmen adaylarından bazıları belli bir metafor ürettikleri halde mantıklı bir gerekçe sunmadıkları gözlendi. Çalımaya dahil edilen kaıtların ayıklanması süreci balıca dört kritere dayalı olarak gerçekletirildi: a) sadece tanımların ve açıklamaların yapıldıı metafor özellii olmayan kaıtlar, b) belli bir metafordan söz edilmesine ramen mantıksal bir dayanaı olmayan kaıtlar c) birden fazla kategoriye ait metafor içeren kaıtlar, d) mantıksız, üstün yetenekli kavramının daha iyi anlaılmasına katkıda bulunmayan metaforlar. Aama 3: Yeniden Organize Etme ve Derleme Aaması: kinci aamada öretmenlerin metafor simgelerini içermeyen 25 kaıdın ayıklanmasından sonra toplam 128 adet geçerli metafor elde edilmitir. Bölüm türlerine göre geçerli metaforlardan oluan bir metafor listesi kii sayısını verecek ekilde hazırlanmıtır. Aama 4:Kategori Gelitirme Aaması: Öretmen adaylarının üretmi olduu metaforlar, birbirleriyle ilikili olanlar dorultusunda 13 grup altında toplanmıtır. Bu amaçla 3. aamada oluturulan metafor listesi baz alınıp her metafor imgesi üstün yetenekli örenci özellikleri bakımından incelendi ve üstün yeteneklilik özelliine ait karakteristik özellikler bakımından ifade edilerek kavramsal kategori balıklarına dönütürüldü. Aama 5: Geçerlik ve Güvenirlii Salama Aaması: Yıldırım ve imek (2006: 257), nitel aratırmada geçerlik ve güvenirlii Toplanan verilerin ayrıntılı olarak rapor edilmesi ve aratırmacının sonuçlara nasıl ulatıını açıklaması nitel bir aratırmada geçerliin önemli ölçütleri arasında yer almaktadır. eklinde ifade etmektedirler. Bu aratırmaya özgü olarak aratırma sonuçlarının geçerliini salamada iki önemli süreç gerçekletirilmitir: 1) Veri analiz süreci (özellikle on üç kavramsal kategori sürecine nasıl ulaıldıı) anlatılmıtır. 2) Aratırmada elde edilen 128 metaforun her biri için onu en iyi temsil ettii varsayılan bir örenci metafor imgesi derlenmi ve bu metafor imgelerinin tamamına bulgular kısmında yer verilmitir. Dier bir ifadeyle bulguların ilenmesinde ve yorumlanmasında öretmenlerin kendi el yazılarıyla kaleme aldıkları metafor imgeleri temel veri kaynaı olarak kullanılarak her kavramsal kategoriyi oluturan alt özelliklerin her biri en az bir öretmenin metafor imgesiyle desteklenmitir. Aratırmanın iç güvenirliini salamak için aratırmada gelitirilen on üç kavramsal kategori altında verilen metaforların söz konusu kavramsal kategoriyi temsil edip etmediini teyit etmek üzere uzman görülerine bavurulmutur. Bulgular ve Yorum Bu bölümde, aratırmaya katılan öretmen adaylarının üstün yetenekli çocuklara ilikin gelitirdikleri metaforlara yönelik elde edilen bulgular, aratırma sorularına uygun balıklar altında tablolarla sunulmutur. 1. Öretmen adayları üstün yetenekli örencilere ilikin toplam 128 metafor üretmilerdir. Üretilen metaforlar kategoriler bölümünde tablolar içinde verilmektedir. Genel olarak deerlendirildiinde en fazla üretilen metaforların, deerli maden (n= 15, %11.7), bilgisayar (n=14, %10.9), verimli toprak (n=6, %4.7), elmas (n=6, %4.7), bomba (n=4, %3.1) olduunu görüyoruz. 2. Öretmen adaylarının üstün yetenekli örencilere ilikin ürettikleri metaforlar 13 kavramsal kategori altında toplanmıtır. Bu kavramsal kategoriler, 1) Yüksek Performans Gösteren Birey, 2) Yetersiz Koullarda Gelimeye Çalıan Birey, 3) Uygun Eitime Gereksinim Duyan Birey, 4) Gizemli ve Anlamak için Çaba Gerektiren Birey, 5) Deerli Birey, 6) Kontrol Edilmeye ve Yönlendirilmeye Açık Birey, 7) leriyi Görebilen ve Gelecee Yön Veren Birey, 8) Aratıran ve Olaylara Farklı Bakabilen Birey, 9) Yaıtlarından Farklı Görünen Birey, 10) Geni Kapasiteli Birey, 11) Üretken Birey, 12) Yaratıcı Birey, 13) Çok Yönlü Birey kategori balıkları altında toplanmıtır. Ayrıca kavramsal kategorilerin öretmen adaylarının cinsiyetlerine göre nasıl bir daılım gösterdii de tablolar halinde verilmitir.

6 Üstün yetenekli kiileri tanıyan öretmen adaylarının bu çocuklara ilikin ürettikleri metafor kategorileri de tablo ile verilmitir. Üstün Yetenekli Örencilere likin Kavramsal Kategoriler Kategori 1. Yüksek Performans Gösteren Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci: Bu kategori en fazla metaforun üretildii kategoridir. Tablo 2 Yüksek performans gösteren birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 2 ye göre bu kategoriyi toplamda 36 öretmen adayı ve 18 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları daha çok günlük hayatta kullandıkları teknolojik aletlere benzer 24 metafor üretirken, erkek öretmen adayları ise daha çok ileri düzeyde gelimi taıt türleri olan 12 metafor üretmilerdir. Bu kategoride katılımcıların birkaçının ifadeleri u ekildedir. Üstün yetenekli örenci bilgisayar gibidir. Çünkü anlama ve tepki verme kapasiteleri yüksektir. Üstün yetenekli örenci büyük gemi gibidir. Çünkü sı sularda deil derin sularda gezinirler. Üstün yetenekli örenci çita gibidir. Çünkü her zaman kendi seviyelerinden ileride koarlar. Üstün yetenekli örenci hızlı tren gibidir. Çünkü bilgiyi dier çocuklardan daha çabuk anlar ve kullanır. Tablo 2: Yüksek Performans Gösteren Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Koucu 1 (0.5) 1 (0.5) 2 (0.9) Sıfır araba 1 (0.5) 1 (0.5) Audi 8 1 (0.5) 1 (0.5) Ferrari 1 (0.5) 1 (0.5) Hızlı tren 3 (1.4) 3 (1.4) Büyük gemi 1 (0.5) 1 (0.5) Lcd tv 1(0.5) 1 (0.5) Kurnaz kumarbaz 1 (0.5) 1 (0.5) Otomatik kapı 1 (0.5) 1 (0.5) Bilgisayar 12 (5.7) 2(0.9) 14 (6.6) Teknoloji 2 (0.9) 2 (0.9) Biçer-döver 1 (0.5) 1 (0.5) Akarsu 1(0.5) 1 (0.5) Akan çeme 1(0.5) 1 (0.5) Ba kahraman 2 (0.9) 2 (0.9) Çita 1(0.5) 1 (0.5) Pervane 1(0.5) 1 (0.5) Yaramaz çocuk 1(0.5) 1 (0.5) Toplam Öret. Adayı 24 (11.3) 12(5.7) 36 (17.1) Metafor Kategori 2. Yetersiz Koullarda Gelimeye Çalıan Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci: Tablo 3, yetersiz koullarda gelimeye çalıan birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 3 e göre bu kategoriyi toplamda 17 öretmen adayı ve 14 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 13 metafor, erkek öretmen adayları ise 4 metafor üretmilerdir. Bu kategorideki katılımcıların birkaçının ifadeleri u ekildedir. Üstün yetenekli örenci güne görmeden meye veren aaca benzer. Çünkü kıyıda köede kaldıklarından kendi güçlerini kendileri ortaya çıkarmaya çalıırlar. Üstün yetenekli örenci zihin engelli çocuklara benzer. Bunların da özel eitime ihtiyaçları vardır ve ülkemizde ikisi de zorluk çekmektedir. Üstün yetenekli örenci sistem kurbanı yoksul halk gibidir. Çünkü sistemde her ey onları görmezden gelmek ve bastırmak için düzenlenmitir.

7 146 Tablo 3: Yetersiz Koullarda Gelimeye Çalıan Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Kurumaya hazır çiçek 1 (0.5) 1(0.5) Zamansız açan çiçekler 1 (0.5) 1 (0.5) Bataklıkta kır çiçei 1 (0.5) 1 (0.5) Verimsiz arazideki çiçek 1 (0.5) 1 (0.5) Pamukta yetien fasulye 1 (0.5) 1 (0.5) Güne görmeden meyve veren aaç 1 (0.5) 1 (0.5) Susuz çiçek 1 (0.5) 1 (0.5) 2 (0.9) Kafese kapatılan serçe 1 (0.5) 1 (0.5) Hangarda bekletilen uçak 1(0.5) 1 (0.5) Körelmi bıçak 1 (0.5) 1 (0.5) Paraütü açılmayan kii 1 (0.5) 1 (0.5) Yolunu kaybetmi biri 1 (0.5) 1 (0.5) Sistem kurbanı yoksul halk 1 (0.5) 1 (0.5) Zihin engelli birey 3 (1.4) 3 (1.4) Toplam Öret. Adayı 13 (6.2) 4 (1.9) 17 (8) Metafor Kategori 3. Uygun Eitime Gereksinim Duyan Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci: Tablo 4, uygun eitime gereksinim duyan birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 4 e göre bu kategoriyi toplamda 16 öretmen adayı ve 13 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 10 metafor, erkek öretmen adayları ise 3 metafor üretmilerdir. Bu kategoride yer alan ifadelerden bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci tüpten çıkmı boyalar gibidir. Çünkü kıvamını ve rengini tutturmak usta ellere kalmıtır. Üstün yetenekli örenci ahap ev gibidir. Çünkü dierlerinden fazla bakıma ihtiyaçları vardır. Üstün yetenekli örenci kömüre benzer. Balangıçta ta gibidir, ilendikçe enerjileri açıa çıkar. Tablo 4: Uygun Eitime Gereksinim Duyan Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci lenmemi demir 2 (0.9) 2 (0.9) Kömür 1 (0.5) 1 (0.5) Tarla 1 (0.5) 1 (0.5) Fidan 1 (0.5) 1 (0.5) Bitki 2 (0.9) 2 (0.9) Ahap ev 1 (0.5) 1 (0.5) Oyun hamuru 2 (0.9) 2 (0.9) Yorulmamı hamur 1 (0.5) 1 (0.5) Çamur 1 (0.5) 1 (0.5) yourt 1 (0.5) 1 (0.5) Tüpten çıkmı boya 1 (0.5) 1 (0.5) Bebek 1 (0.5) 1 (0.5) Çok soru soran çocuk 1 (0.5) 1 (0.5) Toplam Öret. Adayı 13 (6.2) 3 (1.5) 16 (7.6) Metafor Kategori 4. Gizemli ve Anlamak için Çaba Gerektiren Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci: Tablo 5, gizemli ve anlamak için çaba gerektiren birey olarak üstün yetenekli örenci:kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 5 e göre bu kategoriyi toplamda 14 öretmen adayı ve 12 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 10 metafor, erkek öretmen adayları ise 2 metafor üretmilerdir. Bu kategoride yer alan ifadelerden bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci sürpriz yumurta gibidir. Ne zaman ne yapacakları, hangi tepkiyi verecekleri belli olmaz. Üstün

8 147 yetenekli örenci lezzetli ama baharatlı yemek gibidir. Çünkü tadı ilk bakıta anlaılmaz. Yedikçe tat bırakır. Üstün yetenekli örenci yap-boz gibidir. Çünkü onu anlamak ve çözmek zaman ve çaba ister. Bu kategoriyi temsil eden metaforların tablosu aaıda verilmitir. Tablo 5: Gizemli ve Anlamak için Çaba Gerektiren Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Sihirli kutu 1 (0.5) 1 (0.5) Sürpriz yumurta 1 (0.5) 1 (0.5) Kefedilmemi kıta 1 (0.5) 1 (0.5) Çim adam 1 (0.5) 1 (0.5) Uzaylı 1 (0.5) 1 (0.5) Okunması zor kitap 1 (0.5) 1 (0.5) Lezzetli ama zor yemek 2 (0.9) 2 (0.9) Yap-boz 2 (0.9) 2 (0.9) Karmaık makine 1 (0.5) 1 (0.5) Bukalemun 1 (0.5) 1 (0.5) Daın doruu 1 (0.5) 1 (0.5) Dik kayalık 1 (0.5) 1 (0.5) Toplam Öret. Adayı 12 (5.7) 2(0.9) 14 (6.6) Metafor Kategori 5. Deerli Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci: Tablo 6, deerli birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 6 ya göre bu kategoriyi toplamda 36 öretmen adayı ve 10 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 8 metafor erkek öretmen adayları ise 4 metafor üretmilerdir. Bu kategoride yer alan ifadelerden bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci deerli maden gibidir. Onlardan çok az olduundan heba edilmemelidir. Üstün yetenekli örenci petrol gibidir. O ülkenin deerini, geleceini belirler. Üstün yetenekli örenci sanat eseri gibidir. Her eser gibi özgün ve deerlidir. Üstün yetenekli örenci pırlanta gibidir. Sahip olduu gizilgüçle hemen göze çarpar, çok deerlidir. Bu kategoriyi temsil eden metaforların tablosu aaıda verilmitir. Tablo 6: Deerli Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Pırlanta 3 (1.4) 3 (1.4) Altın 2 (0.9) 2 (0.9) Elmas 2 (0.9) 4 (1.9) 6 (2.8) nci 2 (0.9) 2 (0.9) Hazine 2 (0.9) 2 (0.9) Sanat eseri 1 (0.5) 1 (0.5) Deerli maden 12 (5.7) 3 (1.4) 15 (7.1) Petrol 1 (0.5) 1 (0.5) Nadide çiçek 3 (1.4) 3 (1.4) Dört yapraklı yonca 1(0.5) 1(0.5) Toplam Öret. Adayı 27 (12.8) 9 (4.2) 36 (17.1) Metafor Kategori 6. Kontrol Edilmeye ve Yönlendirilmeye Açık Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci: Tablo 7, kontrol edilmeye ve yönlendirilmeye açık birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 7 ye göre bu kategoriyi toplamda 15 öretmen adayı ve 11 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 9 metafor, erkek öretmen adayları ise 3 metafor üretmilerdir. Bu metafor açıklamalarından bazıları; Üstün yetenekli örenci vahi hayvan gibidir. Çünkü türlerinin son örnekleridir, ne zaman ne yapacakları belli olmaz. Üstün yetenekli örenci tusunami gibidir. Çünkü sahip olduu potansiyel yüksektir. Kontrol edilmesi gerekir. Üstün yetenekli örenci freni patlamı araba gibidir. Çünkü potansiyelini fark ettiinde durdurmak güçtür. Üstün yetenekli örenci patlayıcı kimyasal madde gibidir. Zamanı gelince güçlü ve sıra dıı etkiler gösterir.

9 148 Tablo 7: Kontrol Edilmeye ve Yönlendirilmeye Açık Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Bomba 3 (1.4) 1 (0.5) 4 (1.9) Patlayıcı kimyasal madde 1 (0.5) 1 (0.5) Tusunami 1 (0.5) 1 (0.5) Çı 1 (0.5) 1 (0.5) Vahi hayvan 1(0.5) 1 (0.5) Freni patlamı araba 1 (0.5) 1 (0.5) Bilimsel güç 1 (0.5) 1 (0.5) internet 1 (0.5) 1 (0.5) Laboratuvar 1 (0.5) 1 (0.5) Bıçak 2 (0.9) 2 (0.9) Keskin kılıç 1 (0.5) 1 (0.5) Toplam Öret. Adayı 12 (5.7) 3(1.4) 15 (7.1) Metafor Kategori 7. Örenci leriyi Görebilen ve Gelecee Yön Veren Birey Olarak Üstün Yetenekli Tablo 8, ileriyi görebilen ve gelecee yön veren birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 8 e göre bu kategoriyi toplamda 15 öretmen adayı ve 10 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 8 metafor, erkek öretmen adayları ise 4 metafor üretmilerdir. Bu kategorideki ifadelerden bazıları; Üstün yetenekli örenci güne gibidir. Çünkü bilgiyi etraflarına yayarlar. Üstün yetenekli örenci yarasa gibidir. Çünkü kimsenin göremedii zamanlarda bile net görür. Üstün yetenekli örenci ıık gibidir. Çünkü insanlıın geleceini aydınlatır. Üstün yetenekli örenci dünyanın çekirdei gibidir. Çünkü içlerindeki enerjileri çevresine yol göstericidir. Tablo 8: leriyi Görebilen ve Gelecee Yön Veren Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Iık 2 (0.9) 2 (0.9) Kutup yıldızı 2 (0.9) 2 (0.9) Güne 1 (0.5) 2 (0.9) 3 (1.4) Doa 1(0.5) 1 (0.5) Dünyanın çekirdei 1(0.5) 1 (0.5) Falcı 1 (0.5) 1 (0.5) Ku 1(0.5) 1 (0.5) Pilot 1 (0.5) 1 (0.5) Yarasa 1(0.5) 1 (0.5) Balon 1(0.5) 1 (0.5) 2 (0.9) Toplam Öret. Adayı 10 (4.7) 5 (2.4) 15 (7.1) Metafor Kategori 8. Aratıran ve Olaylara Farklı Bakabilen Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Tablo 9, aratıran ve olaylara farklı bakabilen birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 9 a göre bu kategoriyi toplamda 15 öretmen adayı ve 8 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 8 metafor, erkek öretmen adayları ise 3 metafor üretmilerdir. Bu kategoriyi temsil eden metafor açıklamalarından bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci bilgeye benzer. Çünkü uygun ortam salandıında bir çok bulua imza atarlar. Üstün yetenekli örenci büyümüte küçülmü gibidir. Yetikin gibi sorgular ve tepkiler verirler. Üstün yetenekli örenci filozof gibidir. Aratırır, okur ve her konuda bilgisi vardır.

10 149 Tablo 9: Aratıran ve Olaylara Farklı Bakabilen Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Bilge 2 (0.9) 1(0.5) 3(1.4) Dahi 1(0.5) 1(0.5) Bilim adamı 2 (0.9) 2 (0.9) Kaif 1(0.5) 1(0.5) Filozof 1(0.5) 1(0.5) Dervi 1(0.5) 1(0.5) Büyümüte küçülmü 2 (0.9) 1(0.5) 3(1.4) Robot 2 (0.9) 1(0.5) 3 (1.4) Toplam Öret. Adayı 12 (5.7) 3(1.4) 15 (7.1) Metafor Kategori 9. Yaıtlarından Farklı Görünen Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Tablo 10, yaıtlarından farklı görünen birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 10 a göre bu kategoriyi toplamda 8 öretmen adayı ve 8 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 7 metafor, erkek öretmen adayları ise 1 metafor üretmilerdir. Bu kategoriyi temsil eden metafor açıklamalarından bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci paratoner gibidir. Çünkü tarzıyla, davranılarıyla dikkatleri üzerinde toplamasını bilir. Üstün yetenekli örenci kardelen gibidir. Çünkü açtıkları mevsim bile farklıdır. Üstün yetenekli örenci nar taneleri arasındaki çilek gibidir. Hemen fark edilirler. Tablo 10: Yaıtlarından Farklı Görünen Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Nar taneleri arasındaki çilek 1 (0.5) 1(0.5) Papatya bahçesinde gül 1(0.5) 1(0.5) Siyah rengin üstündeki beyaz renk 1(0.5) 1(0.5) Su üstündeki zeytinyaı 1(0.5) 1(0.5) Kardelen 1(0.5) 1(0.5) Kiraz çiçekleri 1(0.5) 1(0.5) Kar taneleri 1(0.5) 1(0.5) Paratoner 1(0.5) 1(0.5) Toplam Öret. Adayı 7 (3.3) 1(0.5) 8 (3.8) Metafor Kategori 10. Geni Kapasiteli Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Tablo 11, geni kapasiteli birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 11 e göre bu kategoriyi toplamda 11 öretmen adayı ve 8 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 7 metafor, erkek öretmen adayları ise 1 metafor üretmilerdir. Bu kategorideki metafor açıklamalarından bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci sünger gibidir. Çünkü ne verirsen alırlar, bilgiyi sömürürler. Üstün yetenekli örenci roman gibidir. Çünkü her konuda farklı lezzette bilgi sahibidir. Üstün yetenekli örenci dolmak bilmeyen kap gibidir. Çünkü bilgiye doymazlar. Üstün yetenekli örenci taan dere gibidir. Sahip oldukları potansiyel çok fazladır. Tablo 11: Geni Kapasiteli Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Dolmak bilmeyen kap 1 (0.5) 1(0.5) Kocaman dünya 1(0.5) 1 (0.5) Okyanus 2 (0.9) 2 (0.9) Sünger 1 (0.5) 1 (0.5) Ansiklopedi 2 (0.9) 2 (0.9) Roman 2 (0.9) 2 (0.9) Taan dere 1 (0.5) 1 (0.5) Kayıt cihazı 1 (0.5) 1 (0.5) Toplam Öret. Adayı 9 (4.3) 2 (0.9) 11 (5.2) Metafor 7 1 8

11 150 Kategori 11. Üretken Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Tablo 12, üretken birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 12 ye göre bu kategoriyi toplamda 17 öretmen adayı ve 7 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 6 metafor, erkek öretmen adayları ise 3 metafor üretmilerdir.: Bu kategorideki metafor açıklamalarından bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci fabrika gibidir. Çünkü verilen hammaddeyi en iyi ekilde deerlendirirler. Üstün yetenekli örenci bal arısı gibidir. Çünkü hangi bilgiye nereden ulaacaını bilir. Üstün yetenekli örenci verimli toprak gibidir. Çünkü çok az emekle bile fazlasını alırsın. Tablo 12: Üretken Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Verimli (peneplen) toprak 3 (1.4) 3 (1.4) 6 (2.8) Verimli tohum 2 (0.9) 2 (0.9) Tomurcuk 1 (0.5) 1 (0.5) Bal arısı 2 (0.9) 2 (0.9) Karınca 2 (0.9) 2 (0.9) Kraliçe arı 1 (0.5) 1 (0.5) Fabrika 1 (0.5) 2 (0.9) 3 (1.4) Toplam Öret. Adayı 10 (4.7) 7 (3.3) 17 (8) Metafor Kategori 12. Yaratıcı Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Tablo 13, yaratıcı birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 13 e göre bu kategoriyi toplamda 7 öretmen adayı ve 5 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 3 metafor, erkek öretmen adayları ise 2 metafor üretmilerdir. Bu kategorideki metafor açıklamalarından bazıları unlardır: Ü.Y.Ö air gibidir. Çünkü sunulanı hep görülmemi tarafından ele alır. Üstün yetenekli örenci moda tasarımcısı gibidir. Çünkü bilgiyi daha farklı kullanır ve yeni eyler üretirler. Üstün yetenekli örenci usta açı gibidir. Çünkü açının malzemelerle oynadıı gibi o da bilgilerle oynar. Tablo 13: Yaratıcı Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Ressam 2 (0.9) 2 (0.9) Sanatkar 1 (0.5) 1 (0.5) air 1 (0.5) 1 (0.5) Moda tasarım uzmanı 2 (0.9) 2 (0.9) Usta açı 1 (0.5) 1 (0.5) Toplam Öret. Adayı 5 (2.4) 2 (0.9) 7 (3.3) Metafor Kategori 13. Çok Yönlü Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Tablo 14, çok yönlü birey olarak üstün yetenekli örenci kategorisinde yer alan metaforları ve her bir metaforu gelitiren öretmen adayı sayısı ve yüzdesini sunmaktadır. Tablo 14 e göre bu kategoriyi toplamda 4 öretmen adayı ve 4 metafor temsil etmektedir. Ayrıca bu kategori içinde bayan öretmen adayları 3 metafor, erkek öretmen adayları ise 1 metafor üretmilerdir. Bu kategorideki metafor açıklamalarından bazıları unlardır: Üstün yetenekli örenci gökkuaı gibidir. Çünkü farklı hogörü, anlayı, zeka gibi farklılıkları barındırır. Üstün yetenekli örenci üçboyutlu resim gibidir. Herkes farklı bir yönünü görür. Üstün yetenekli örenci farklı meyveleri olan bir aaç gibidir. Çünkü her türlü tat alabilirsiniz.

12 151 Tablo 14: Çok Yönlü Birey Olarak Üstün Yetenekli Örenci Gökkuaı 1 (0.5) 1 (0.5) Piyano 1 (0.5) 1 (0.5) Üç boyutlu resim 1 (0.5) 1 (0.5) Çeitli meyveli aaç 1 (0.5) 1 (0.5) Toplam Öret. Adayı 3 (1.4) 1(0.5) 4 (1.9) Metafor Üstün yetenekli kiileri tanıyıp tanımadıına göre bakıldıında, üstün yetenekli tanıdıı olan 52 öretmen adayının 43 adet metafor ürettikleri görülmütür. En çok üretilen metaforlar; bilgisayar (n=4), ilenmemi demir (n=3), pırlanta (n=2), güne (n=2), bomba (n=2) metaforlarıdır. Dier metaforlar birer kii tarafından üretilmitir. Üstün yetenekli kiiler tanıyan öretmen adaylarının ürettikleri metaforlar ortak özellikleri bakımından hangi kavramsal kategoriler altında toplandıı Tablo 15 te gösterilmitir. Tablo incelendiinde üstün yetenekli kiileri tanıyan 52 öretmen adayının toplamda 43 metafor ürettikleri görülmektedir. Bu öretmen adaylarının her kategoriden metafor ürettikleri yalnızca leriyi gören ve gelecee yön veren birey kategorisinde metafor üretmedikleri gözlenmektedir. Üstün yetenekli kiileri tanıyan öretmen adayları en çok yüksek performanslı birey ve uygun eitimle ekillendirilmeye gereksinim duyan birey kategorisinde 9 metafor ürettikleri görülmektedir. Tablo 15: Üstün yetenekli kiileri tanıyan öretmen adaylarının ürettikleri metafor kategorileri KATEGORLER f % KATEGORLER f % Yüksek performanslı birey 9 (4.2) Aratıran ve olaylara 1 (0.4) farklı bakabilen birey Yetersiz koullarda gelimeye 4 (1.9) Yaıtlarından farklı birey 1 (0.4) çalıan birey Uygun eitimle 9 (4.2) Geni kapasiteli birey 1 (0.4) ekillendirilmeye gereksinim duyan birey Gizemli ve anlamak için çaba 3 (1.4) Üretken birey 4 (1.9) gerektiren birey Deerli olarak görülen birey 5 (2.3) Yaratıcı birey 1 (0.4) Kontrol edilmeye ve 7 (3.3) Çok yönlü birey - yönlendirilmeye açık birey leriyi görebilen ve gelecee yön veren birey 6 (2.8) Toplam Öretmen Adayı 52 Metafor 43 Tartıma, Sonuç Ve Öneriler Bu aratırma, öretmen adaylarının, mesleki yaamlarında etkileim içinde olacakları üstün yetenekli örencilere ilikin görülerini metaforlar aracılııyla ortaya çıkarmak için gerçekletirilmitir. Konu ile ilgili öretmen adaylarıyla yapılan çalımalara rastlanmadıından, bu aratırmadan elde edilen bulgular, öretmenlerin üstün yetenekli örencileri nasıl algıladıına yönelik ulaılan bulgularla tartıılacaktır. Bu çalıma sonucunda, öretmen adaylarının üstün yetenekli örencileri, yüksek performans gösteren, geni kapasiteli, üretken, yaratıcı, çok yönlü, ileriyi görebilen ve gelecee yön veren, aratıran ve olaylara farklı bakabilen, yaıtlarından farklı, gizemli ve anlamak için çaba gerektiren ve deerli bireyler olarak algıladıkları görülürken aynı zamanda kontrol edilmeye ve yönlendirilmeye açık olarak algıladıkları da görülmütür. Bu bulgulara ek olarak meslee yeni balayacak öretmen adayları, üstün yetenekli örencilerin koullarının onların geliimlerine uygun olmadıını ve kendilerini gerçekletirebilmeleri için kendi yeteneklerine uygun bir eitime gereksinim duyduklarını yönünde algılara sahiptirler. Bu çalıma bulgularından Yüksek Performans Gösteren Geni Kapasiteli, Üretken, Deerli, Çok Yönlü, leriyi Görebilen ve Gelecee Yön Veren metafor kategorileri Winebrenner,

13 152 (2000: 54), Silverman, (2000), Neumeister ve dierlerinin (2007: 493), Yaratıcı metafor kategorisi Sumreungwong un (2003: 105), Aratıran ve Olaylara Farklı Bakabilen metafor kategorisi Palladino nun (2008: 78) yaptıkları aratırma bulgularıyla paralellik gösterirken, Yaıtlarından Farklı Görünen metafor kategorisi Dawis ve Rimm in (1998: 18) aratırma bulgularınca desteklenmektedir. Desteklenen bulguların, üstün yetenekli bireylerin genel akademik özelliklerine ilikin bulgular olduu görülmektedir. Kontrol Edilmeye ve Yönlendirilmeye Açık metafor kategorisi ise örencilerin sınıf içindeki davranılarının kestirilemedii, kendilik kontrollerinin zayıf olduu yönündeki Neumeister ve dierlerinin (2007: 493), Geake ve Gross un (2008: 222) yaptıkları aratırma bulgularıyla benzerlik göstermektedir. Gizemli ve Anlamak için Çaba Gerektiren kategorisi ise sosyal geliimlerinin düük olduu için kendilerini ifade etmede ve iletiim kurmada güçlükler yaayan bireyler olarak VanTassel- Baska nın (1992: 166) aratırma bulgularıyla paralellik gösterirken Hoogeven, Hell ve Verhoeven in (2005: 24), Galloway ve Porath ın (1997: 17) aratırma bulgularınca desteklenmedii görülmektedir. Yetersiz Koullarda Gelimeye Çalıan, Uygun Eitime Gereksinim Duyan metafor kategorilerini destekleyen aratırma bulgularına rastlanmamakla birlikte bu çocukların yeteneklerini ortaya çıkarmaları için kendi düzeylerine uygun eitime ihtiyaç duydukları, bizim gibi gelimekte olan ülkelerde potansiyellerine uygun eitim verilemedii için var olan koullarda kendilerini gelitirmeye çalıtıkları gerçei bilinmektedir. Daha önceden de vurgulandıı gibi öretmenlerin örencilere yönelik algı ve tutumları, onların örencilere yönelik davranılarını (Wood ve Floden, 1990: 37; Rao ve Lim, 1999: 85; Godwin, 2002: 145; Gerow, Bordens, ve Blanche-Payne, 2007: 45), örencilerle etkileim biçimlerini ve tercih ettikleri öretim yöntemlerini (Albion ve Ertmer, 2002: 35; Curtis, 2005: 65) etkilediinden, bu aratırma bulgularından, yetenekli örencileri özelliklerine uygun algılayan öretmen adaylarının onların geliimleri yönünde çalıacakları sonucuna ulaılabilir. Genel olarak bakıldıında gelecein öretmenlerinin, üstün yetenekli örencileri bu örencilerin özelliklerine uygun algıladıkları söylenebilir. Bununla birlikte öretmen adaylarının, kontrol edilmeye ve yönlendirilmeye açık metafor kategorisinde bu çocuklara temkinli yaklaılması gerektii yönünde algıladıkları görülmütür. Genelde öretmen adaylarının bu çocukların özellikleri konusunda bilgi sahibi oldukları ve yeteneklerinin gelitirilmesi konusunda sorumluluklarının farkında oldukları söylenebilir. Ancak daha çok bayan öretmen adaylarının ifade ettii yetersiz koullarda gelimeye çalıan birey kategorisinde bu çocukların geliimleri konusunda kendilerinin pek fazla bir ey yapamayacakları, sistemden, ülke koullarından kaynaklı sebeplerden dolayı bu çocukların potansiyellerine uygun geliemeyecekleri yönünde algılara sahip oldukları görülmütür. Bu tür algıların, üstün yetenekli örencilerin özellikleri ve bu çocuklara nasıl eitim verecekleri konusundaki bilgi yetersizliinden kaynaklı olduu söylenebilir. Üstün yetenekli tanıdıı olan öretmen adaylarının da grubun geneline benzer algılara sahip oldukları söylenebilir. Tomlinson un (1996: 88) belirttii gibi yetenekli çocuklara yönelik algı ve tutumlar, o çocuklarla geçirilen yaantılar sonucu da gelitirilebilir. Bu alt problem, üstün yetenekli tanıdıı olan öretmen adaylarının, bu kiilerle yaantı geçirmi oldukları ve en azından örencilerin özellikleri hakkında bilgi sahibi oldukları ve özelliklerine uygun bakı açısı gelitirdikleri görüünden yola çıkarak aratırma kapsamına alınmıtır. Ancak her iki grubun da benzer metaforlar ürettikleri görülmütür. Bu çalıma, öretmen adaylarının üstün yetenekli çocuklara yönelik varolan algılarını ortaya koymayı amaçlamıtır. Çalıma sonuçları, üstün yetenekli çocuklara yönelik eksik bilgilerinden ya da bu çocuklarla yaantı eksikliinden kaynaklı yetersiz koullarda gelimeye çalıan bireyler kategorisinde belirttikleri gibi, çocukların gelitirilmesi konusunda fazla bir ey yapılamayacaı bakı açısına sahip adayların meslee balamadan önce algılarını iyiletirme yönünde kullanılabilecektir. Bu amaçla farklı bakı açılarına sahip öretmen adaylarına yönelik, üstün yetenekli çocukların özelliklerine ve bu çocuklara nasıl yaklaılması gereklilii konusunda gelitirilecek psiko-eitsel programlar düzenlenebilir. Sonuç olarak bu çalıma öretmen adaylarının mesleki yıllarında karılaacakları üstün yetenekli örencilere ilikin algı ve düünceleri hakkında ipuçları vermesi açısından önemlidir. Henüz meslek hayatına balamadan öretmen adaylarının, bu çocuklara ilikin çounluun sorumluluklarının bilincinde bir bakı açısına sahip olmaları sevindiricidir. Bununla birlikte öretmen adaylarının üstün yetenekli örencilere yönelik algı ve tutumlarını ortaya koyacak farklı nitelikteki aratırmalara da ihtiyaç duyulmaktadır.

14 153 KAYNAKÇA ALBION, P.R. ve ENTMER, P.A. (2002). Beyond the Foundation. The Role of Vision and Belief in Teachers Preparation for Integration of Technology, TechTrends, 46, 5, s ARNETTE, R. C. (1999). Metaphorical Guidance: Administration as Building and Renovation, Administration,, 37, 1, s Journal of Educational AUBUSSON, P. (2002). Using Metaphor to Make Sense and Build Theory in Qualitative Analysis, The Qualitative Report, 7, 4, s CHAN, D.W. (2000). Exploring Identity Cation Procedures of Gifted Students by Teacher Ratings: Parent Ratings and Student Self-Reports in Hong Kong, High Ability Studies, 11, I,s CLARK, B. (1997). Growing up Gifted. Developing the Potential of Children at Home and at School (5th ed.). Upper Saddle Rivec NJ: Merill. CLINE, S. ve SCHWARTZ, D.(1999). Dievrse popüllations of Gifted Children. Upper saddle River. NJ: Prentice-Hall. CLNKENBEARD, P.R. ve KOLLHOFF, P.B. (2001). Ten Suggestions for Including Gifted Education in Preservice Teacher Education, The Teacher Educator, 36, 3, s CURTS, J. (2005). Preservice Teacher Attitudes Toward Gifted Students and Gifted Education, Degree of Doctoral Thesis: USA. Columbia University (Online). Retrieved May from proquest.um.com DAVIS, G. ve RIMM, S. (1998). Education of the Gifted and Talented (4th ed.). Engleweed Cliffs N.J: Prentice-Hall. ESPOSTO, C. (1999). Learning in Urban blight: School Climate and its Effects on the School Performance of Urban, Minority, Low-income Children, School Psychology Review, 28, 3, s GALLOWAY, B. ve PORATH, M, R. (1997). Parent and Teacher Views of Gifted Children's Social Abilities. 20,(2), Retrieved May from GEAKE, J.G. ve GROSS, M.U. (2008). Teachers Negative Affect Toward Academically Gifted Students: An Evolutionary Psychological Study. Gifted Child Quarterly, 52; Retrieved June from GEROW, J. BORDENS, K. ve BLANCHE-PAYNE, E. (2007). General Psychology with Spotlights on Diversity. NV: Bent Tree Press. GOODWN, A. L. (2002). The Case of One Child: Making the Shift from Personal Knowledge to Professionally Informed Practice, Teaching Education, 13 2, s GRMEN, P. (2007). lköretim Örencilerinin Konuma ve Yazma Sürecinde Metaforlardan Yararlanma Durumları, Yayınlanmamı Doktora Tezi. Eskiehir: Anadolu Üniversitesi Eitim Bilimleri Enstitüsü. HOOGEVEEN, L., HELL, J. G. V. ve VERHOEVEN, L. (2005). Teacher Attitudes Toward Academic Acceleration and Accelerated Students, Journal for the Education of the Gifted, 29, 1; ProQuest Central s. 30 MAKER, J.N. ve NELSON, A.B. (1996). Curriculum Development and teaching Strategies Gifted Students. (2. Ed): Pro-Ed, Austin, Tex. MEGAY-NESPOL, K. (2001). Beliefs and Attitudes of Novice Teachers Regarding Instruction of Academically Talented Learners, Roeper Review, 23, s MORRIS, S.K. (1987). Student Teachers Attitudes Toward Gifted Students, The Creative Child and Adult Quarterly, 12, 2, s MOSER, K. S. (2000). Metaphor Analysis in Psychology-Method, Theory, and Fields of Application. Forum: Qualitative Research. 1 (2). (Online). Retrieved February from NEUMESTER, K.L.S., ADAMS, C.M., PERCE, R.L. ve CASSDY, J.C. (2007). Fourth-Grade Teachers'Perceptions of Giftedness: Implications for Identifying and Serving Diverse Gifted Students, Journal for the Education of the Gifted, 30, 4, s (Online). Retrieved on OKTAY, A. (2004). Etimimiz Nasıl Olmalı? Bence Biz. Üstün Yetenekli Çocuk Görüleri Kitabı. (Ed. M.Ruhi irin): stanbul. Çocuk Vakfı Yayınları PALLADINO, C. (2008). Teachers Perspectives on Educating the Gifted Learner Within the Regular Education Classroom, Degree of Doctoral Thesis: Walden University. Retrieved May from proquest.um.com RAO, S. ve LM, L. (1999). Beliefs and Attitudes of Pre-service Teachers Towards Teaching Children with Disabilities. The 123rd Annual Conference of the American Association on Mental Retardation: New Orleans, LA. SILVERMAN, L. (2000). Characteristics of Giftedness. Gifted Development. Retrieved February from

15 154 SUMREUNGWONG, U. (2003). Preservice Elementary Teachers Attitudes toward the Characreristics and Needs of Gifres Children, Dissertation Thesis: USA. Retrieved February from proquest.um..com Tebligler Dergisi. (2007). Milli Eitim Bakanlıı Bilim Ve Sanat Merkezi Yönergesi: Ankara, Cilt No:70. Sayı: UZUN, M. (2004). Üstün Yetenekli Çocuklar El kitabı. stanbul: Çocuk Vakfı Yayınları TOMLINSON, C. (1996). Good Teaching for One And All: Does Gifted Education Have an Instructional Identity?, Journal for the Education of the Gifted, 20, s VANTASSEL-BASKA, J. (1992). Planning Effective Curriculum for Gifted Learners. Denver, CO: Love Publishing. WNEBRENNER, S. (2000). Gifted Students Need an Education, Too, Educational Leadership, 17, s YILDIRIM, A. ve MEK, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Aratırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. WOOD, E. F., ve FLODEN, R. E. (1990). Where Teacher Education Students Agree: Beliefs Widely Shared Before Teacher Education. (ERIC Document Reproduction Service No. ED )