Investigation on Relationship Enviromentl and Life of Zebra Mussel, Dreissena polymorpha ( Pallas 1771)
|
|
- Özlem Yağcı
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ZEBRA MİDYENİN [Dreissena polymorpha ( Pallas 1771)] YAŞAMI ve ÇEVRESEL İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Meltem İdem ELİBOL 1 Selma ÜSTÜNDAĞ 1 Hasan ÇEVLİK 1 DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı Su Ürünleri Şube Müdürlüğü Yücetepe, ANKARA ÖZET: Zebra midye [Dreissena polymorpha ( Pallas 1771)], tatlısu ekosistemlerinde yaşayan en önemli tutunucu-kirletici canlılardan biridir. Bu iki kapakçıklı (bivalvia) yumuşakçalar tutundukları yüzeylerde oluşturdukları biyokütle ile su akışını aksatma yada tamamen engelleme, korozyona yol açma, su filtre ya da eleklerini tıkama, kapalı sulama sistemlerinde tıkanmalara neden olma, teknelerin ağırlığını arttırarak dengelerini bozma ve yakıt harcamalarını artırma, teknelerin motor aksamları içine girerek sağlıklı çalışmalarını engelleme, sucul ekosistemde doğal olarak bulunan diğer canlıların yaşamını kısıtlama gibi bir çok önemli soruna neden olarak hem teknik ve ekonomik hem de ekolojik anlamda zararlı olabilmektedir. Zebra midye ile mücadelenin başarılı olabilmesi için yaşam döngüsünün ayrıntılı olarak bilinmesi gerekmektedir. Bu çalışmada Kesikköprü Baraj Gölü ndeki zebra midyelerin yaşamı ile suyun fiziksel ve kimyasal nitelikleri ile yaşamsal etkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Zebra Midye, yaşam döngüsü, hidroelektrik santral, Kesikköprü Baraj Gölü ABSTRACT: Investigation on Relationship Enviromentl and Life of Zebra Mussel, Dreissena polymorpha ( Pallas 1771) Zebra mussel, [Dreissena polymorpha ( Pallas 1771)], is one of the most important fouling organisms in freshwater ecosystems. Infestations by zebra mussels have been caused significant problems (e.g.reduction of water flow, corrosion, clogged water filter and sieve, obstructed the closed irrigation systems, etc) in both raw water intakes and man-made structures such as water treatment facilities, power plants and industrial facilities, etc). The life cycle of zebra mussel should be known to be succesful to fight with it. In this study the relationship between the life cycle of zebra mussel and physical and chemical characteristics of Kesikköprü Dam Lake have been examined. Keywords: Zebra Mussel, life cycle, hydroelectric power plant, Kesikköprü Dam Lake 317
2 ZEBRA MİDYENİN YAŞAMI ve ÇEVRESEL İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR ELİBOL, ÜSTÜNDAĞ, ÇEVLİK 1. GİRİŞ Sucul bitki ve hayvan topluluklarının, insanlar tarafından çeşitli amaçlarla inşa edilmiş su yapıları ile su taşıtlarının yüzeylerine tutunmaları ve gelişmelerini buralarda sürdürmeleri, sorunlar yaratmaktadır. Bu sorunlar canlıların neden olduğu kirlenme ya da kısaca kirlenme olarak tanımlanmaktadır. Sorunlara neden olan canlılardan bir bölümü Dreissenidae familyasında bulunan türler ve özellikle Zebra midye [Dreissena polymorpha (Pallas,1771)] dir. Zebra midye Hazar Denizi havzasındaki Ural Irmağı ve kollarındaki bir tür topluluğundan Rus bilimci ve kâşif Pyotr Simon Pallas tarafından tanımlanmıştır. Zebra midye konusundaki araştırmalara, midyenin son 150 yılda, doğal yayılış alanlarından Avrupa daki tatlı sulara bulaşmasıyla başlandığı, 1988 de Kuzey Amerika ya girmesiyle de çalışmaların yoğunlaştığı anlaşılmaktadır (Sprung and Borcherding, 1991). Zebra midye kirlenme sorunları yanında, sucul ekosistemlerde de sorunlar yaratmaktadır. Sorunların temel nedeni, midyenin yoğunluk ve kütlelerinin çok yüksek düzeylere (örneğin yoğunlukların adet/m 2 ye, canlı kütlesinin (biomass) tüm omurgasız dip canlılarının kütlesinin 10 katına) ulaşabilmesidir. (ZMIS, 2001; Anonymous, 2001 a). Zebra midyenin, Kuzey Amerika da yol açtığı ekonomik kayıplar yaklaşık 5 milyar dolar/yıl olarak hesaplanmıştır. Bu nedenle midye, üzerinde çok yoğun araştırmalar yapılan zararlılardan biri olma konumunu sürdürmektedir. A.B.D de Zebra midye dışında, Asya kökenli bir tür olan Corbicula fluminea (Müller, 1774) nın da kirlenmeye neden olduğu kaydedilmektedir (ZMIS, 2001). Türkiye de midye sorunlarının ilk kez, Kovada I Hidroelektrik santralında 1964 yılında oluştuğu, daha sonra Kovada II Hidroelektrik Santralının tünel ve cebrî borularının midyelerle kaplandığı ve debide düşmeler görüldüğü kaydedilmiştir (DSİ,1969). Arşivlerde yapılan taramalarda, Kovada I ve II HES lerde sorunların daha sonraki yıllardaki durumu konusunda bilgi sağlanamamıştır. Uzun yıllar sonra, 2000 yılında Birecik Barajı nda sorunların yeniden görülmesi ve Atatürk Baraj ve HES te de 1997 den bu yana sorun oluştuğunun bildirilmesi üzerine DSİ Genel Müdürlüğü nce çalışmalar yapılmıştır (Anonymous, 2005). Çalışmalar sonucunda, zararlının savaşımına yönelik temel yaşamsal ve çevresel veriler derlenmiş, sorunların oluşma nedenleri konusunda belirli sonuçlara ulaşılmıştır. 2. ZEBRA MİDYENİN TANISI VE YAŞAM ÇEMBERİ Zebra Midyenin Zoolojik Sistemdeki Yeri Alem (regnum) : Animalia Dal (phylum) : Mollusca Sınıf (classis) : Bivalvia 318
3 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA Takım (ordo) Üst Familya Familya (familia) Cins (genus) Tür (species) : Cardiida (Ferussac,1822) : Dreissenaceae : Dreissenidae (Andrusov,1897) : Dreissena (Van Beneden) : Dreissena polymorpha (Pallas,1771) Zebra Midyenin Tanısı Zebra midyenin bulaşmalarının belirlenmesi ve savaşımının yapılabilmesi için kesin tanısının yapılması gerekir. Bu amaçla midye kabuğunun niteliklerinden yararlanılır. Zebra midyede kabuğun karın bölümü çukurdur ya da yassılaşmıştır. Kabuğun keskin açılı kenarlarında, omurga oluşmuştur. Zebra ya da çizgili midyeler, adlarını kavkı ya da kabukları üzerinde bulunan açık ve koyu renkli kuşak ya da şeritlerden almıştır. Canlının tür adı olan çok biçimli (polymorpha) sözcüğünün de yansıttığı gibi, kabuklar üzerinde bulunan kuşakların oluşturduğu desenler hem renk ve hem de biçim açısından çok değişkendir. Kuşakların renkleri siyahtan kahverengiye kadar değişebilmektedir. Zebra midyenin tipik bir niteliği, diğer Dreissenidae familyası türlerinde de olduğu gibi, taban ya da karın bölümünden çıkan çok sayıdaki güçlü tutunma iplikçikleridir. Çok değişik, ancak uygun sert tutunma ortamlarına tutunarak, diğer birçok midye türünün (Unionidae familyası türleri gibi) aksine tutunma ortamının içinde değil, üstünde yaşarlar Zebra Midyenin Yaşam Döngüsü Zebra midyenin yaşam dönemleri; ergin, yumurta, kirpikli larva (trochophore), özgürce yüzen larvalar (veligers), plantigrade ve genç ergin (juvenile) dir. Zebra midyenin yaşam döngüsü Şekil 1. de gösterilmiştir. Ergin, plantigrade ve genç ergin dönemler bir ortama tutunmuş olarak yaşayan, genellikle devinmeyen ya da çok sınırlı olarak hareket edebilen dipsel dönemlerdir. Zebra midyenin yumurtaları küresel biçimli ve beyaz renklidir. Yumurtalar, ergin dişilerin su verme borucuğu aracılığıyla su içine bırakılmaktadır. Kirpikli larva, midyenin suda özgürce yüzen dönemlerinin ilki olmakla birlikte, kabukları ile kirpikli yüzme organının bulunmaması ve beslenmesinin yumurtadan sağladığı besinlere bağlı olması nedeniyle, özgürce yüzen larva olarak nitelendirilmemektedir. Kirpikli larva, kirpikleri aracılığıyla hareket etmektedir. Özgürce yüzen larva terimi, midyelerin larva dönemleri için kullanılmaktadır. Kirpikli larvadan temel farkı kirpikli yüzme organının ve kabuklarının bulunmasıdır. Bu dönem, yapısal niteliklerine göre: D-biçimli ya da düz menteşeli (D-shaped; straight-hinged), gagalı (umbonal) ve ayaklı (pediveliger) olmak üzere 3 e ayrılmaktadır. Plantigrade; ayaklı larvaların başkalaşımı sonucu oluşan, küresel biçimli, beyaz renkli, çok sayıda tutunma iplikçiği ile ortama tutunmuş olarak bulunan dönemdir. Genç midye döneminde plantigrade başkalaşım geçirerek üç köşeli ya da midye biçimini almaktadır. Genç midyeler eşeysel olgunluğa eriştiklerinde ise ergin olarak adlandırılmaktadır. Boyları 8 9 mm ye ulaşan genç midyelerin eşeysel olgunluğa ulaştıkları ve ergin döneme geçtikleri kabul edilmektedir. 319
4 ZEBRA MİDYENİN YAŞAMI ve ÇEVRESEL İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR ELİBOL, ÜSTÜNDAĞ, ÇEVLİK Şekil 1. Zebra midyenin yaşam döngüsü (ZMIS, 2001) 3. MATERYAL VE METOT Kesikköprü Baraj Gölü nde yapılan çalışmalarda, öngörülen amaçlara ulaşılabilmesi için uygulanan yöntem ve gereçler aşağıda özetlenmiştir. Çalışma Alanının Tanıtımı Kesikköprü Barajı ve Hidroelektrik Santralı (HES), Ankara ili Bala ilçesi, Kesikköprü beldesinde, Ankara ya yaklaşık 110 km uzaklıkta, Kızılırmak üzerinde, Hirfanlı Baraj ve HES in mansabı ve Kapulukaya Baraj ve HES in membaında bulunmaktadır. Elektrik enerjisi üretimi ve sulama suyu sağlama amaçlıdır. Gelecekte içme suyu amaçlı olarak kullanılması da söz konusudur. Barajdan su alan Köprüköy Sulamasının sulama alanı toplam ha dır. Kesikköprü HES in Kurulu gücü 76 MW, toplam enerji üretimi 250 GWh/yıl dır. Örnekleme Noktalarının Seçimi Baraj Gölü nde larva dönemlerinin izlenmesi için 1. örnekleme noktası, Ersu balık çiftliği kafeslerinin ortasında, 2. örnekleme noktası kafeslerin dışında ve baraj gövdesi tarafında ve 3. örnekleme noktası kafeslerin sağ tarafında seçilmiştir. Midyenin yerleşik dönemlerini geçirmek üzere hangi derinlik ve yüzeyleri tercih ettiğini izlemek amacıyla 3, 6 ve 12 m derinliklere tahta levhalar; 3 ve 6 m derinliğe fayans levhalar ve 6 m derinliğe demir bloklar sarkıtılmıştır. İzleme çalışmalarında balık kafeslerindeki PVC şamandıralar, göl kıyısındaki taşlar ve kıyısal kuşakta gelişen su bitkilerinden de yararlanılmıştır. Örneklerin Alınması ve Değerlendirilmesi Örnekler Nisan 2001 Nisan 2002 tarihleri arasında, Kasım, Aralık, Ocak, Şubat aylarında bir kez, diğer aylarda haftalık olarak alınmıştır.tüm örneklemeler sırasında hava 320
5 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA durumu (sıcaklık, rüzgâr, bulutluluk) ile su rengi ve ışık geçirgenliği kaydedilmiştir (Çevlik vd.,2003). Çalışma yapılan alanda göl suyunun fiziksel ve kimyasal niteliklerinin saptanabilmesi için 1. ve 2. örnekleme noktalarından su derinliklerine bağlı olarak su sıcaklıkları (ºC), ph, çözünmüş oksijen (DO) (mg/l), tuzluluk (ppt), spesifik elektriksel iletkenlik (μs/cm), toplam çözünmüş katılar (TDS), oksijen doygunluğu (%) yerinde ölçülmüştür. Ölçümlerde YSI 6920 Model Water Quality Monitoring System kullanılmıştır. Yerinde yapılan ölçümlere ek olarak, örnekleme noktalarından alınan su örnekleri Su Ürünleri Şube Müdürlüğü Kimya lâboratuar ında analiz edilmiştir. Su örneklerinin analizinde standart analiz yöntemleri kullanılmıştır. Gölün besin maddeleri düzeyinin saptanmasında klorofil-a değerlerinden yararlanılmıştır. Klorofil-a ölçümleri için su örnekleri, aynı gün lâboratuvara getirilerek Etanol Yöntemi ile analiz edilmiştir (Jespersen, A. M. ve Christoffersen, K ). Gölün besin maddeleri düzeyinin belirlenmesinde, klorofil-a yanında ışık geçirgenliği değerlerinden de yararlanılmıştır. Işık geçirgenlikleri, 20 cm çaplı Seki Disk ile ölçülmüştür. Gölün besin maddeleri düzeyi ya da verimlilik açısından durumu, klorofil-a yoğunlukları ve seki-disk değerlerinden yararlanılarak (OECD, 1982) ye göre belirlenmiştir. Göl sularındaki planktonların (zebra midyenin planktonik larvaları dâhil) türleri ve yoğunluklarının saptanabilmesi için her istasyonda 6 m derinlikten yüzeye doğru 6 0 m arasındaki su sütunundan, çapı 17 cm ve göz açıklığı 55 μ olan plankton kepçesi ile dikey çekiş yöntemi ile su örnekleri alınmıştır. Örnekler 100 ml lik plastik şişelere konularak, % 4 lük formaldehit ile tespit edilmiştir. Alınan plankton örneklerinin sayım ve değerlendirilmesi, Su Ürünleri Şube Müdürlüğü Biyoloji Laborâtuvarı nda yapılmıştır. Örnekler önce Imhoff hunilerinde çöktürülerek, çökelti hacmi ölçülmüştür. Çökelti, içindeki canlı yoğunlukları göz önüne alınarak, 100 ya da 250 ml ye seyreltildikten sonra, Hensen pistonlu pipeti ile alınan 1 ml lik örnekteki canlılar ve türleri inverted mikroskopta ( x 20 ya da 40 büyütme) sayılarak, 1 ml deki canlı sayısı doğrudan sayım metodu ile belirlenmiştir (APHA, 1975)..Plankton yoğunlukları adet/m 3 olarak hesaplanmıştır. Zebra midyenin yerleşik dönemleri (plantigrade, genç ergin ve ergin), dönemlerin başlangıç ve bitiş tarihleri, yoğunlukları ve yıllık değişimlerinin izlenmesinde kullanılan tahta, fayans ve demir levhalarla, şamandırayı oluşturan tahta levhalar, 1 er haftalık aralıklarla yapılan sayım ve gözlemler sırasında sudan çıkarılarak, üzerine yerleşmiş plantigrade ve genç ergin dönemindeki canlılar, bir büyüteç yardımı ya da çıplak gözle sayılmıştır. Sayımlar sırasında, 1 hafta boyunca tutunmuş olan tüm midyeler bulundukları yerden uzaklaştırılmıştır. Levhalar sayım ve temizleme işleminin tamamlanmasından sonra yeniden suya sarkıtılmıştır. Farklı türde ve farklı derinliklerdeki levhalara yerleşen midyelerin yoğunlukları (adet/ m_/hafta) hesaplanmıştır. Değerlendirmelerde: tarihine kadar 6 m derinlikteki levhalara yerleşen canlı yoğunlukları; bu tarihten sonra şamandıradaki tahta levhalara yerleşen midyelerin ortalama yoğunlukları kullanılmıştır. Yerleşik dönemlerin boy ve ağırlıkları süreli olarak alınan örneklerde, genellikle 25 birey üzerinde ölçülmüştür. 321
6 ZEBRA MİDYENİN YAŞAMI ve ÇEVRESEL İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR ELİBOL, ÜSTÜNDAĞ, ÇEVLİK Farklı yerleşme yerlerine yerleşmiş plantigrade, genç ergin ve ergin midyelerin yoğunlukları, yerleşme yerinin belirli bir kesimindeki midyelerin sayılarak, adet/m 2 ye çevrilmesi yöntemi ile bulunmuştur. Zebra midyenin göl tabanının farklı yerlerindeki dağılışının, yoğunluklarının, boyut ve ağırlıklarının saptanması amacıyla, düzenli olmamakla birlikte dip örnekleri alınmıştır. Örneklerin alınmasında, taban ya da tarama alanı 15 cm x 15 cm = 225 cm 2 olan Eckman- Dredge örnekleme kabı kullanılmıştır. Alınan çamur örnekleri göz açıklığı 500 μ olan elekte yıkandıktan sonra, elekte kalan midyeler sayılmış ve yoğunlukları hesaplanmıştır. öldeki su bitkileri, balık ve kuş türlerinin saptanması için özel çalışma yapılmamış, sadece diğer çalışmalar sırasında saptanan türler kaydedilmiştir yılında midyenin doğal düşmanları: Gölde ve midyelerde yapılan gözlemler ve her gözlem tarihinde toplanarak A.Ü. Veteriner Fakültesine gönderilen midyelerde, Fakültenin ilgili uzmanlarınca yapılan çalışmalarla saptanmaya çalışılmıştır. 4. SONUÇLAR 4.1. Zebra Midye Yaşam Dönemlerinin İzlenmesi Ergin Kesikköprü Baraj Gölü nde ergin zebra midye boyları: Yüzeysel sularda yaşayanlarda ortalama 22,47 mm (en az 12,0 - en çok 31,0), dip sularda yaşayanlarda ortalama 16,98 mm (en az 12,0 - en çok 24,0) olarak ölçülmüştür. Midye ağırlıkları ise: Yüzeyde yaşayanlarda ortalama1784,06 mg (en az 130,0-en çok 3770,0); dipte yaşayanlarda ortalama 752,27 mg (en az 190,0 - en çok 1920,0) olarak belirlenmiştir Boy ve ağırlığın: Midyenin yaşına ve yaşama yerinin niteliklerine (derinlik, besin maddeleri bolluğu, su sıcaklığı vb.) göre değiştiği anlaşılmaktadır. Boy ve ağırlıkları verilen ergin midyelerin yaşları saptanmamış olmakla birlikte, Ersu Balık Çiftliği kafeslerinden toplanan midyelerin en çok 4 yaşlı oldukları bilinmektedir. Baraj Gölü nde 2001 yılında yeni döl erginleri de görülmeye başlanmıştır. Yeni ergin zebra midye boyları ( ): yüzeysel sularda yaşayanlarda ortalama 12,00 mm (en az 10,0 - en çok 16,0), dip sularda yaşayanlarda ortalama 11,52 mm (en az 9,0 - en çok 18,0) olarak ölçülmüştür. Midye ağırlıkları ise ( ): Yüzeysel sularda yaşayanlarda ortalama 219,20 mg (en az 100,0 - en çok 500,0), dip sularda yaşayanlarda ortalama 202,40 mg (en az 70,0 - en çok 350,0) olarak ölçülmüştür. Farklı yaşama ortamlarında ergin ve genç ergin dönemdeki midyelerin seyri ve yoğunlukları ile ilgili sayım ve gözlemlerinin sonuçları, 1. Tutunma yerlerinde yeni döl erginleri ile farklı yaştaki erginler bir arada bulunmaktadır. Geçmiş yıllara ait erginlerin boylarının ( ) ortalama 26 mm (en az 21-en çok 30), yeni döl erginlerinin boylarının ( ) ortalama 11,8 mm (en az 8,0-en çok 13) olması, canlının hızla geliştiğinin göstergesi olarak kabul edilebilir. 2. Yüzeyde bulunan kafeslere tutunmuş olarak gelişen midye boy ve ağırlıkları, göl tabanındakilere göre önemli derecede yüksektir. Canlı ağırlıkları ve yoğunlukları göz önüne alındığında yüzeyde gelişen midyelerin üreme yeteneklerinin, dipte gelişenlere göre yüksek olacağı kuşkusuzdur. Bu durum, baraj göllerine yerleştirilen yapay tutunma ortamlarının, midye yoğunluklarının artışına neden olabileceği biçiminde yorumlanabilir. 322
7 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA 3. Geçmiş yıllara ait yaşlı ergin midye yoğunlukları, yaşama yerlerine göre (balık kafeslerinde; göl tabanında) büyük değişiklikler göstermektedir. Ölüm oranları ise yüzeydeki kafeslerde bulunan ergin midyelerde düşük, göl tabanındakilerde çok yüksektir. 4. Baraj Gölü nde yeni döle ait ilk ergin midyeler (boyutları temel alınarak) Temmuz ayı sonundan itibaren görülmeye ( ) başlamıştır. Yumurtadan ergin döneme kadar geçen süre (1.üreme dönemi için) yaklaşık 16 haftadır. 5. Larva yoğunlukları temel alınarak yapılan değerlendirmeler sonucunda: Geçmiş yıllara ait erginlerin aynı yıl içinde 2 üreme dönemi (2 yumurtlama dönemi), Temmuz ayı sonunda olgunlaşan yeni erginlerin ise, 1 üreme dönemi (1 yumurtlama dönemi) geçirdikleri, yeni erginlerin bıraktıkları yumurta sayılarının sınırlı olduğu anlaşılmaktadır. 6. Baraj Gölü nde 3 m den daha derinlerde ergin canlı ve ölü midyeye rastlanmamakta, göl alt kıyı kuşağı ve göl tabanında m derinlikler arasında midye bulunmaktadır. Bu durum Baraj Gölü nde su düzeyinin durağan olmasından kaynaklanmaktadır. Yumurta Baraj Gölü nde yapılan izleme çalışmaları sırasında, örneklerin alınmasında kullanılan ağ göz aralıklarının büyük (55 μ) olması ve midye yumurtalarının suda bulunan diğer canlıların yumurtalarından ayırt edilmesindeki güçlükler nedeniyle, yumurta saptanamamıştır. Ergin midyelerin yumurtalıklarında yapılan gözlemlerde ise çok yoğun ve beyaz renkli yumurtalar görülmüştür. Kirpikli Larva Dönemin süresinin çok kısa olduğu ve doğal koşullarda çok zor saptandığı kaydedilmektedir (ZMIS,2001). Gölde yapılan izleme çalışmaları sırasında alınan su örneklerinin incelenmesinde de tanı güçlükleri nedeniyle, bu dönemdeki canlılar saptanamamıştır. Özgürce Yüzen Larva Dönemleri D-biçimli larva, yapılan izleme çalışmaları sırasında alınan su örneklerinde çok yoğun olarak saptanan, ilk dönem olmuştur. Canlı örneklerde yapılan incelemelerde larvanın kirpikli yüzme organını kullanarak hareket ettiği gözlenmiştir. Alınan örneklerde bu döneme ait larva boyları ortalama 92,0 μ (en az 70 - en çok 110) olarak ölçülmüştür. Baraj Gölü nde larva yoğunluklarının izlenmesi konusunda yapılan çalışmalar sonucunda: yılı Nisan-Eylül döneminde midyelerin gölde 3 kez yumurta bıraktıkları (3 üreme dönemi), buna koşut olarak göl sularında 3 kez larva patlaması oluştuğu, 2. Göldeki ilk larva patlamasının Nisan ortalarından, Mayıs sonuna kadar ( ) yaklaşık 6 hafta sürdüğü; 2. üreme dönemi bitiş tarihi ile 3. üreme dönemi başlangıç tarihinin kesin olarak belirlenemediği, bu dönemlerin yaklaşık olarak 2 ve 11 hafta dolayında olduğu, 3. Gölde Nisan-Eylül döneminin tümünde, yoğunluklar arasında çok büyük farklar olmasına karşılık, larvaların göreceli olarak yüksek yoğunluklarda bulunuş sürelerinin 2. üreme döneminde 1 hafta, 1. ve 3. üreme dönemlerinde 2 hafta sürdüğü, 4. Larva yoğunluklarının örnekleme noktaları ve farklı üreme dönemlerine göre değiştiği, dönemler arasındaki yoğunluk farklarının çok büyük olduğu; 2.üreme döne- 323
8 ZEBRA MİDYENİN YAŞAMI ve ÇEVRESEL İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR ELİBOL, ÜSTÜNDAĞ, ÇEVLİK minde, 1.üreme dönemine göre yoğunluk artışının % 72,29 a ulaştığı; 3.dönem yoğunluklarında ise ilk döneme göre % 85,89; 2. döneme göre % 57,97 oranında azalma olduğu belirlenmiştir. Plantigrade Dönemi Baraj Gölü nde göle yapay olarak yerleştirilen tutunma yerlerinde ilk görüldüğünde, tanısında kuşkuya düşülmüştür. Bu dönem büyük ölçüde balık yumurtalarına benzemektedir. Kirpikli yüzme organı bulunmamaktadır. Canlı, daha ayaklı larva döneminde salgılanmaya başlanan ve ergin dönemdekilere göre daha uzun olan tutunma iplikçikleri ile tutunma yerine yerleşmiş durumdadır ve ağız çevresinde labial palpler bulunmaktadır. Baraj Gölü nden farklı tarihlerde toplanan plantigrade dönemindeki canlıların boyları arasında önemli farklılıkların bulunmadığı gözlenmiştir. Plantigrade dönemdeki canlıların boyları ortalama 1,12 mm (en az 0,84 en çok 1,48) olarak ölçülmüştür. ZMIS, 2001 te erken ve geç plantigrade dönemleri ile ilgili olarak verilen tanımlar, Kesikköprü de saptanan plantigrade dönemden bir ölçüde farklıdır ve boyları da aynı kaynakta verilen 500 μ dan büyüktür. Kesikköprü Baraj Gölü nde 1.üreme dönemine ait larvaların plantigrade dönemine geçişleri, larvaların görülmesinden yaklaşık 6 hafta sonra saptanmıştır. Baraj Gölü nde yapılan gözlemlerde: Su içine yapay olarak sarkıtılmış farklı derinliklerdeki taşlar, tahta, fayans ve demir levhalar ile bunların sarkıtılmasında kullanılan naylon iplerle; geçmiş yıllara ait canlı ve ölü midyelerin kabukları ve su altı bitkileri üzerinde plantigrade ve genç ergin döneminde midye saptanmıştır. Plantigrade dönemi ile ilgili sayım ve gözlemlerin sonuçlarına göre: 1. Plantigrade ya da ilk yerleşik döneme geçişin Mayıs ayı son haftasında başladığı ve larva dönemine koşut olarak Ekim ayı ortalarına kadar sürdüğü, 2. Larvaların plantigrade döneme geçişlerinin kısa süreler içinde ve toplu olarak gerçekleştiği, 3. Gölde ergin üreme dönemleri ve larvaların en yüksek düzeye ulaşmalarına koşut olarak, 3 kez plantigrade dönemi beklenmesine karşılık, 2. plantigrade döneminin çok kısa sürede ve çok düşük yoğunlukta belirlenebildiği, 3.plantigrade dönemi yoğunluklarının da, larva yoğunluklarına bağlı olarak düşük düzeyde gerçekleştiği, 4. Plantigrade dönemi yoğunluklarının, farklı üreme dönemleri ve tutunma yeri derinliklerine göre değiştiği, 5. Plantigrade dönemdeki yüksek yoğunlukların doğal tutunma yerlerinde (taşlar, su bitkileri, geçmiş yıllara ait ergin midyelerin üzeri vb.) oluştuğu, tutunma yeri olarak pürüzlü, köşeli vb. korunaklı yerlerin tercih edildiği, 6. Plantigrade dönemi yoğunluklarının sudaki veliger dönemi yoğunluklarına göre çok düşük düzeyde bulunduğu, bu durumun larvadan plantigrade döneme geçişte büyük kayıplar olduğunu gösterdiği, ayrıca izlemede kullanılan tahta levhaların tutunma yeri olarak tercih edilmediği, bu nedenle izleme çalışmalarında tutunma yeri olarak larvaların tercih ettiği malzemenin kullanılmasının (örneğin: PVC levhalar) gerektiği, 7. Midyenin plantigrade döneme geçişi için en uygun çevresel koşulların 1. üreme döneminde görüldüğü, 324
9 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA Plantigrade döneminin, midyenin çıplak gözle görülebilen ilk dönemini oluşturduğu ve gelecekte yapılacak izleme çalışmalarına, kolaylığı göz önüne alınarak, bu dönemde başlanabileceği, sonucuna varılmıştır. Genç Ergin Dönemi Baraj Gölü nde genç midyelerin gelişme hızı ile ilgili olarak yapılan gözlem ve ölçümlerde, doğal tutunma yerlerine (kayalar, ergin midyelerin üzeri vb.) yerleşmiş olan midyelerin boylarında, tutunma yerindeki yoğunlukları ve tutunma yerinin derinliklerine de bağlı olarak, farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Baraj Gölü nde genç midye boyları (26, ): Midyenin düşük yoğunlukta bulunduğu yerlerde ortalama 5,39 mm (en az 3,82 - en çok 7,03); yüksek yoğunlukta bulunduğu yerlerde ortalama 2,71 mm (en az 1,78 - en çok 3,50) olarak ölçülmüştür. Genç ergin döneminin saptanmasından sonra, bu dönemdeki canlı yoğunlukları hızla ve yaklaşık 2 hafta sonra en yüksek düzeye (380 adet/m_/hafta) ulaşmıştır. Bu tarihte, göl sularında 1.üreme dönemine ait plantigrade dönemdeki canlılar çok düşük düzeye inmiştir. Midyenin plantigrade döneminden genç ergin dönemine geçişinin de, larvadan plantigrade döneme geçişte olduğu gibi, toplu halde gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Temmuz sonlarından sonra suda 1. Üreme dönemine ait genç ergin kalmamıştır. Kesikköprü Baraj Gölü nde genç ergin döneminin seyri ve yoğunlukları ile ilgili sayım ve gözlemlerin sonuçlarına göre: 1. Genç ergin döneme geçişin Haziran ayı ortalarında başladığı ve plantigrade döneminin bulunuşuna bağlı olarak Ekim ayı son haftasına kadar sürdüğü, 2. Plantigrade lerin genç ergin döneme geçişlerinin kısa süreler içinde ve toplu olarak gerçekleştiği, 3. Gölde ergin üreme dönemlerine ve larvaların en yüksek düzeye ulaşmalarına koşut olarak, 3 kez genç ergin dönemi beklenmesine karşılık, 2. genç ergin döneminin çok kısa bir dönem olarak ve düşük yoğunlukta saptanabildiği, 3. genç ergin döneminde de yoğunlukların, larva ve plantigrade yoğunluklarına bağlı olarak düşük düzeyde gerçekleştiği, 4. Farklı üreme dönemlerine ait plantigrade lerin genç ergin dönemine geçişlerinin farklı derinliklerde gerçekleştiği, 5. Genç ergin dönemdeki (1.üreme dönemi) canlı yoğunluklarının, tutunma yerlerine göre büyük ölçüde değiştiği ve en yüksek yoğunlukların doğal tutunma yerlerinde (taşlar, su bitkileri, geçmiş yıllara ait ergin midyelerin üzeri vb.) oluştuğu, tutunma yeri olarak pürüzlü, köşeli vb. korunaklı yerlerin tercih edildiği, 6. Genç ergin dönemi yoğunluklarının tahta levhalarda düşük düzeyde olmasına karşılık, suya sarkıtılan doğal taşlarda çok yüksek olduğu, bunu PVC şamandıraların izlediği, 1 ergin üzerinde de ortalama 6,68 (en az 0-en çok 15) adet genç ergin bulunduğu görülmüştür. 7. Genç ergin döneminin, midyenin çıplak gözle görülebilen 2. dönemini oluşturduğu ve gelecekte yapılacak izleme çalışmalarına, kolaylığı göz önüne alınarak, erken genç ergin dönemden başlanabileceği, sonucuna varılmıştır. 8. Kıyısal kuşaktaki taşlara ve tabana plantigrade, genç ergin ve erginlerin 3 m den daha fazla derinliklerde yerleştiği gözlenmiş, kıyılarda ölü midye kabukları da bulunamamıştır. 325
10 ZEBRA MİDYENİN YAŞAMI ve ÇEVRESEL İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR ELİBOL, ÜSTÜNDAĞ, ÇEVLİK 4.2. Suyun Fiziksel ve Kimyasal Nitelikleri Baraj Gölü su niteliklerinin Zebra midyenin gelişme ve sorun oluşturma gücü üzerindeki etkisinin değerlendirilebilmesi için; dış ülkelerde yapılan çalışmalar sonucunda saptanan eşik değerleri Çizelge 1 de derlenmiştir (Claudi ve Mackie, 1994; ZMIS, 2001). Çizelge 1. Zebra Midyenin Gelişme ve Sorun Oluşturma Yeteneği ile Su Nitelikleri Arasındaki İlişkiler (Claudi ve Mackie, 1994; ZMIS, 2001) Gelişme Sıcaklık (ºC)* ph Ca++ (mg/l) DO (mg/l) Tuzlulu k (ppt) Canlı Kalması Olanaksız <-2,0 >40 0 6,8 5 6 Zayıf Gelişme ,9 7, Orta Düzeyde Gelişme ,5 7, İyi Gelişme ,9 8,0 >35 En İyi Gelişme >8,0 Sorun Oluşturma Eşikleri Sıcaklığın 12 ºC den fazla olduğu ay sayısına göre Sorun Oluşturma Tehlikesi Düşük < 1 < 6,79 < 20,99 < 4,59 >3 ppt Sorun Oluşturma Tehlikesi Orta 1 3,99 6,8 7, ,99 4, ppt Sorun Oluşturma Tehlikesi Yüksek > 4 7,4 8,99 > 55,99 > Sorun Oluşturma Tehlikesi Düşük 9,0 10,0 * Sıcaklık hem düşük ve hem de yüksek düzeylerde gelişimi etkilemektedir Sağlıklı bir değerlendirmenin yapılabilmesi için baraj göl sularının en az bir yıl süre ile sıcaklık, ph, Ca ++ ve DO değerlerinin ölçülmesi gerekmektedir. Baraj sularımız tatlı sular olduğundan tuzluluk değerlerine gerek duyulmamıştır. Ayrıca Türkiye deki sular Ca ++ açısından oldukça zengin olduğundan değerlendirmeler sadece su sıcaklıkları, DO ve ph değerlerine dayanılarak yapılmıştır. Bu değerler eşik değerler ile (Çizelge 1) kıyaslandığında; Baraj Gölü nün su sıcaklıkları (ortalama en düşük değer) incelendiğinde farklı dönemlerin Zayıf-En iyi Gelişme için uygun, sorun oluşturma tehlikesinin yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Suyun ph ı (ortalama en düşük değer) göz önüne alındığında, Kesikköprü Baraj Gölü nde farklı dönemlerin Zayıf-Orta gelişme için uygun, sorun oluşturma tehlikesinin orta- yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Su sıcaklıkları ve ph birlikte değerlendirildiğinde: Kesikköprü Baraj Gölü nde sorun oluşma tehlikesinin bulunduğu sonucuna varılmıştır. Gerçek durumda ise: Baraj Gölü nde midye bulunmasına karşılık sorun bulunmamasının nedeni ise düşük ph olarak değerlendirilmiştir. Yaşamsal Etkenler Zebra midye yaşamı ve topluluk yoğunluklarını etkileyen yaşamsal etkenler; besin maddeleri ve doğal düşmanlar olarak değerlendirilmektedir. Besin Maddeleri 326
11 I. BALIKLANDIRMA VE REZERVUAR YÖNETİMİ SEMPOZYUMU 7-9 ŞUBAT 2006, ANTALYA Zebra Midyenin ana besinleri özgürce yüzen bitkisel ve hayvansal planktonlardır. Diğer besin kaynakları bakteriler, canlı artıkları ve organik maddelerdir. Besin maddelerinin nicelikleri yanında niteliklerinin de gelişmeyi etkilediği bilinmektedir. Baraj Gölü nde klorofil-a değerleri ortalama 8,06 _gr/l (en az 1,34 en çok 22,59) olarak saptanmıştır. Göl besin maddelerince zengin olarak sınıflandırılmıştır (OECD,1982). Besin maddesi düzeyleri yıl içinde önemli düzeyde değişmektedir. Gölde iki kez plankton patlaması saptanmıştır. Bunlardan ilki Nisan ayında ( ) gerçekleşmiş olup klorofil-a düzeyi ortalama 17,17 _gr/l dir. İkinci patlama Ağustos ayı ( ) sonlarındadır ve klorofil-a düzeyi _gr/l dir Suda midye larvası bulunan 3 ayrı dönemde besin maddeleri açısından gölün besin maddeleri düzeyi; 1. dönemde ötrofik, 2. dönemde mezotrofik, 3. dönemde ötrofik olarak değerlendirilmiştir. Gölde her 3 dönemde de yeterli besin maddesi bulunduğu anlaşılmaktadır. Doğal Düşmanlar Doğal düşmanlar, zararlı canlıların gelişmesini engelleyen ya da onları öldüren yararlı canlılardır. Doğal düşmanlar: Avcılar, asalaklar ve çekişiciler olarak sınıflandırılmaktadır. Baraj Gölü nde midyenin doğal düşmanları konusunda ayrıntılı çalışma yapılamamış, literatürden derlenen doğal düşmanların Türkiye de bulunup bulunmadığının araştırılmasıyla yetinilmiştir. Baraj Gölü nde ergin ve genç midyelerde, asalaklar açısından A.Ü.Veteriner Fakültesi nde yapılan araştırmalarda, midyenin manto boşluğunda bulunan canlılar: Aspidisca sp, Spirostomum sp, Pinnularia nobilis, Capsellira sp, Difflugia sp., ve Chromadora canadensi olarak belirlenmiştir. Ancak bu türlerin midye yaşamı üzerindeki etkisi konusunda değerlendirme yapılamamıştır. Baraj Gölü nden toplanan midyelerde, Su Ürünleri Laborâtuvarında yapılan incelemelerde asalak bir canlı olan Bucephalus polymorphus (Baer,1827) saptanmıştır. B.polymorhus ile bulaşık midyelerde asalak sayıları çok yüksek olmakla birlikte, bulaşık midye yüzdesinin ortalama % 39,20 (en az 20 en çok 50) düzeyinde kaldığı görülmüştür. Juvenile dönemdeki midyelerde bulaşma oranları ortalama % 5,0 (en az 0 - en çok 20) tir. Avrasya da Zebra midye asalağı olduğu bildirilen 25 adet asalak türünden, sadece 1 adedi (B. polymorphus) ülkemizde ve Kesikköprü Baraj Gölü nde bulunmaktadır (Molloy vd.,1997) Avrasya da Zebra midye larvalarının avcısı (Molloy vd.,1997) olduğu bildirilen 10 adet balık türünün tümü ile, yerleşik dönemlerin avcısı olduğu bildirilen 28 adet balık türünden, 18 adedi ülkemizde de bulunmaktadır. Baraj Gölü nde bulunan Atherina boyeri (Risso,1810) nin zooplanktonla beslendiği ve gölde yaygın olarak bulunduğu göz önüne alındığında, veliger, plantigrade ve juvenil leri tüketmesi mümkün görülmektedir. Atatürk Barajı Su Ürünleri İstasyonundaki alabalıkların mide içeriğinde de midye saptanmıştır. Avrasya da yapılan çalışmalarda, avcı olarak kaydedilen kuş türü sayısı 21 adet olup bunların tümü ülkemizde de bulunmaktadır. Bu kuşlardan hangilerinin Kesikköprü Baraj Gölü nde de [martı ve sakarmeke (Fulica atra) dışında] bulunduğu bilinmemektedir. Ancak Baraj Gölü Önemli Kuş Alanı değildir. Çekişici canlılar, yerleşme yerleri ile besin maddeleri ve oksijen açısından midye ile çekişerek, onların gelişimini engelleyen ya da ölümüne neden olan canlılar olarak 327
12 ZEBRA MİDYENİN YAŞAMI ve ÇEVRESEL İLİŞKİLERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR ELİBOL, ÜSTÜNDAĞ, ÇEVLİK tanımlanmaktadır. Avrasya da yapılan çalışmalarda midye ile çekiştiği kaydedilen (Molloy vd.,1997) 7 canlı türünden, 1 tür (Cladophora) ülkemizde de bulunmaktadır. Yeşil alg türleri (Spirogyra) Kesikköprü Baraj Gölü nde Zebra Midye ile çekişme durumundadır. Avrasya da saptanan (Molloy vd.,1997) çekişici sünger cinslerinden Spongilla nın, Kesikköprü Baraj Gölü nde bulunan türü Spongilla lacustris (L.) dir. Gölde saptanan diğer sünger türünün tanısı yaptırılamamıştır. Midyenin farklı sınıflarda bulunan ve Avrasya ve Kuzey Amerika da saptanmış olan 10 avcısından (Molloy vd.,1997), ilk belirlemelere göre 3 türü [Kerevit (Astacus leptodactylus); Yengeç, Su sıçanı (Rattus norvegicus)] ülkemizde de bulunmaktadır. Doğal düşmanların Türkiye koşullarında Zebra midye topluluklarının denetlenmesinde belirli ölçüde etkili oldukları anlaşılmaktadır. Ancak bu konuda ayrıntılı çalışmalar yapılması gerekmektedir. Zebra Midye yaşamı ve topluluk yoğunluklarını etkileyen yaşamsal etkenler; besin maddeleri ve doğal düşmanlar olarak değerlendirilmektedir. 5. KAYNAKLAR Anonymous, 2001 a. Dreissena polymorpha (Pallas 1771). ( Anonymous, 2001 b. Zebra Mussels in Ireland. ( / frc/ exotic/ zebra/ general. html-ssi) Anonymous, Hidroelektrik Santrallarda Sorun Yaratan Zebra Midye Araştırmaları. T.C.Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, Ankara.) APHA, Standart Methods for the Examination of Water and Wastwater, American Public Health Association, 14th edition. Washington Çevlik, H., S. Üstündağ, ve M. İdem Elibol, Kesikköprü Baraj Gölü Limnolojik Araştırma Raporu. T.C.Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, Ankara. Claudi, R., and G. L. Mackie, Practical Manual for Zebra Mussel Monitoring and Control. Lewis Publishers Boca Raton, Ann Harbor, London, Tokyo. DSİ, Kovada II. Hidroelektrik Santralında Midye Sorunu ve Su Mecralarının Midye Üremesinden ve Korozyondan Korunmasıyla İlgili Olarak Yapılan Elektroşimik Tecrübelerin Neticeleri. T.C.Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, Ankara. Jespersen, A. M. and Chrıstoffersen, K Measuramenrs of chlorophyl a from phytoplankton using ethanol as extraction solvent. Arch. Fur. Hydrobiol.,109, Molloy, D.P., A.Y. Karatayev, L. E. Burlakova, D. P. Kurandino and F. Laruelle, Natural Enemies of Zebra Mussels: Predators, Parasites, and Ecological Competitors. Reviews in Fisheries Science, 5 (1): OECD, Eutrophication of Water. Monitoring, Assessment and Control. 2. rue Andre-Pascal, Paris Cedex 16,France. Sprung, M. and J. Borcherding, Physiological and Morphometric Changes in Dreissena polymorpha (Mollusca: Bivalvia) During Starvation Period. Malacologia 33 (1-2): ZMIS, Zebra Mussel Information System. U.S. Army Engineer Research and Development Center (ERDC),Waterways Experiment Station Halls Ferry Road. Vicksburg, MS ,USA. 328
KAPALI SULAMA SISTEMLERINDE ZEBRA MIDYENIN [DREİSSENA POLYMORPHA ( PALLAS 1771)] KONTROL YÖNTEMLERI ÜZERINE ARAŞTIRMALAR
KAPALI SULAMA SISTEMLERINDE ZEBRA MIDYENIN [DREİSSENA POLYMORPHA ( PALLAS 1771)] KONTROL YÖNTEMLERI ÜZERINE ARAŞTIRMALAR Seyit AKSU, Hasan ÇEVLİK, Meltem İdem ELİBOL İnşaat Müh./ Daire Başkan Yard., Kim.
DetaylıTatlısu Kirliliğinde Çağın Tehdidi; ZEBRA MİDYE. Çiğdem UYUMAZ Sinem EKMEKÇİ Danışman:Yrd.Doç.Doğan YILDIZ
Tatlısu Kirliliğinde Çağın Tehdidi; ZEBRA MİDYE Çiğdem UYUMAZ Sinem EKMEKÇİ Danışman:Yrd.Doç.Doğan YILDIZ SUNUM PLANI ZEBRA MİDYE NEDİR? ZEBRA MİDYENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ ZEBRA MİDYENİN ZARARLARI ZEBRA MİDYE
DetaylıÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ötrofikasyon. Ötrofikasyon
ÇEV 219 Biyoçeşitlilik Ötrofikasyon Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ötrofikasyon Eutrophication (Bataklıklaşma) kelimesi eski Yunancadaki eutrophos kelimesinden gelmektedir. Eutrophos:
DetaylıT.C. ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANLIĞI DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İŞLETME VE BAKIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI
T.C. ENERJİ VE TABİÎ KAYNAKLAR BAKANLIĞI DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İŞLETME VE BAKIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI Hidroelektrik Santrallarda Sorun Yaratan ARAŞTI RMALARI ANK ARA-5 DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Genel
DetaylıSAPANCA GÖLÜ NDE İSTİLACI ÖZELLİK GÖSTEREN BİR YEREL TÜR: Dreissena polymorpha (Pallas, 1771)
İstanbul Üniversitesi Istanbul University Su Ürünleri Dergisi Journal of Fisheries & Aquatic Sciences (2013) 28: 141-151 (2013) 28: 141-151 SAPANCA GÖLÜ NDE İSTİLACI ÖZELLİK GÖSTEREN BİR YEREL TÜR: Dreissena
DetaylıEĞREKKAYA BARAJ GÖLÜ LİMNOLOJİSİ
Meltem İdem ELİBOL 1 Selma ÜSTÜNDAĞ 1 Hasan ÇEVLİK 1 1 DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı Su Ürünleri Şube Müdürlüğü 06100 Yücetepe, ANKARA ÖZET: Eğrekkaya Baraj Gölü nde 1999 yılında
DetaylıBuNLarI BiLiYOr muyuz?
BuNLarI BiLiYOr muyuz? D B Turmepa Kimdir? eniztemiz Derneği/ TURMEPA, ülkemiz kıyı ve denizlerinin korunmasını ulusal bir öncelik haline getirmek ve gelecek nesillere temiz denizlerin kucakladığı yaşanabilir
DetaylıÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERS NOTLARI GÖLLERĠN KĠRLĠLĠĞĠ. Dr. Orhan CERİT
ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠNE GĠRĠġ DERS NOTLARI GÖLLERĠN KĠRLĠLĠĞĠ Dr. Orhan CERİT Vers. 22.10.2008 Dünyanın yaklaģık 2/3 ü su ile kaplıdır. 1,4 milyar kilometreküp civarında hacim kaplayan bu suyun sadece yüzde
DetaylıYENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI
YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI Dr. Gülnur GENÇLER ABEŞ Çevre Yönetimi ve Denetimi Şube Müdürü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 06/02/2016 YENİLENEBİLİR ENERJİ NEDİR? Sürekli devam eden
DetaylıAĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN SU
AĞ KAFESLERDE BALIK YETİŞTİRİCİLİĞİNİN SU KALİTESİNE ETKİSİ Gelişmiş ülkelerde bir taraftan su ürünleri yetiştiriciliğinin sağladığı sosyo-ekonomik yararlar dikkate alınırken bir taraftan da çevrenin korunması
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar
10. SINIF KONU ANLATIMI 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tatlı su ve tuzlu su biyomları
DetaylıKARADENİZ ALABALIĞININ BİYO EKOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİ
KARADENİZ ALABALIĞININ BİYO EKOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİ Muharrem AKSUNGUR SÜMAE, Mühendis Bu proje çalışması; Karadeniz alabalığı (Salmo trutta labrax PALLAS, 1811) nın biyoekolojik
DetaylıBİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA
BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tuzlu su ve tatlı su biyomları olmak üzere iki kısımda incelenir.
DetaylıORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI İZLEME VE SU BİLGİ SİSTEMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI İZLEME VE SU BİLGİ SİSTEMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Şükran DENİZ Uzman Kasım 2015 1 SUNUM İÇERİĞİ AMAÇ NUMUNE KABI NUMUNE ALMA CİHAZ TİPLERİ NUMUNE ALMA YERİ NUMUNELERİN KORUNMASI
DetaylıIŞIKLI GÖLÜNDE YAPILAN LİMNOLOJİK ÇALIŞMALAR BALIK POPULASYONLARININ TESPİTİ AVLANABİLİR STOK MİKTARI ve BALIKLANDIRMA ÇALIŞMALARI
IŞIKLI GÖLÜNDE YAPILAN LİMNOLOJİK ÇALIŞMALAR BALIK POPULASYONLARININ TESPİTİ AVLANABİLİR STOK MİKTARI ve BALIKLANDIRMA ÇALIŞMALARI Reyhan EREN*, Ersin TENEKECİOĞLU** * DSİ II. Bölge Müdürlüğü, Biyolog,
DetaylıSUMAE YUNUS Araştırma Bülteni, 4:3, Eylül 2004
HABERLER HABERLER Tarımsal Üretimi Geliştirme Genel Müdürlüğünün isteği üzerine Ordu İli Perşembe İlçesinde bulunan ağ kafeslerde alabalık ve levrek yetiştiren tesislerin sorunlarının giderilmesi amacıyla
Detaylızeytinist
1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 Zeytin
DetaylıSU KALİTE ÖZELLİKLERİ
SU KALİTE ÖZELLİKLERİ Su kirliliği Su kaynağının kimyasal, fiziksel, bakteriyolojik, radyoaktif ve ekolojik özelliklerinin olumsuz yönde değişmesi şeklinde gözlenen ve doğrudan veya dolaylı yoldan biyolojik
DetaylıISO Doğal ve Yapay Göllerden Numune Alma Kılavuzu TS 6291 Göl ve Göletlerden Numune Alma Kuralları
SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İZLEME VE SU BİLGİ SİSTEMİ DAİRE BAŞKANLIĞI ISO 5667-4 Doğal ve Yapay Göllerden Numune Alma Kılavuzu TS 6291 Göl ve Göletlerden Numune Alma Kuralları KİMYASAL İZLEME ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ
DetaylıSU BİTKİLERİ 3. Prof. Dr. Nilsun DEMİR
SU BİTKİLERİ 3 Prof. Dr. Nilsun DEMİR SINIFLANDIRMA; MORFOLOJIK, FIZYOLOJIK VE EKOLOJIK ÖZELLIKLERINE GÖRE Su üstü makrofitleri; su kıyılarında yaşayan, bir kısmı su içinde olan ve su dibine tutunan bitkilerdir.
DetaylıTOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)
TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak
DetaylıDRENAJ KANALLARINDA MEVSİMSEL KİRLENMENİN BELİRLENMESİ, AŞAĞI SEYHAN ÖRNEĞİ *
DRENAJ KANALLARINDA MEVSİMSEL KİRLENMENİN BELİRLENMESİ, AŞAĞI SEYHAN ÖRNEĞİ * Investigation About Seasonal Pollution Drainage Channels, Asagi Seyhan Samples Şevki İSKENDEROĞLU Çevre Mühendisliği Anabilim
DetaylıISTAKOZ KABUĞUNDAKİ KİTİN SAYESİNDE RADYASYONDAN KORUNUYORUM
ISTAKOZ KABUĞUNDAKİ KİTİN SAYESİNDE RADYASYONDAN KORUNUYORUM HAZIRLAYAN ÖĞRENCİLER 7-E Janset GÜNEY Su Hazal ÇALLI DANIŞMAN ÖĞRETMEN Nilüfer DEMİR İZMİR 2014 İÇİNDEKİLER 1.PROJENİN AMACI...2 2. RADYASYON
DetaylıDoğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri
Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar
Detaylı23 Temmuz 2016 CUMARTESİ
23 Temmuz 2016 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 29779 YÖNETMELİK Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığından: TARIMSAL KAYNAKLI NİTRAT KİRLİLİĞİNE KARŞI SULARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
DetaylıTARIMSAL KAYNAKLI NİTRAT KİRLİLİĞİNE KARŞI SULARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ TARIMSAL KAYNAKLI NİTRAT KİRLİLİĞİNE KARŞI SULARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ
TARIMSAL KAYNAKLI NİTRAT KİRLİLİĞİNE KARŞI SULARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ TARIMSAL KAYNAKLI NİTRAT KİRLİLİĞİNE KARŞI SULARIN KORUNMASI YÖNETMELİĞİ Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Çevre ve Orman Bakanlığından
DetaylıADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ
ADIM ADIM YGS-LYS 52. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-12 HAYVANLAR ALEMİ 3- OMURGALI HAYVANLAR SORU ÇÖZÜMÜ Halkalı solucanlar çift cinsiyetli olmalarına rağmen döllenme kendi kendine değil, iki ayrı
DetaylıÖnceden Tahmin ve Erken Uyarı
Önceden Tahmin ve Erken Uyarı Hava sıcaklığı Nem Rüzgar hızı ve yönü Güneş şiddeti Yağmur miktarı Toprak nemi sıcaklığı Yaprak ıslaklığı Zamanında doğru ilaçlama Ürün ve çevrenin korunması Gereksiz ilaçlamalar
DetaylıKEMER BARAJ GÖLÜ'NDEKİ Cypr nus carpio L., 1758'NUN BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
KEMER BARAJ GÖLÜ'NDEKİ Cypr nus carpio L., 1758'NUN BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ ÖZET Gülnaz ÖZCAN*, Süleyman BALIK EGE ÜNİVERSİTESİ SU ÜRÜNLERİ FAKÜLTESİ TEMEL BİLİMLER BÖLÜMÜ *gulnazozcan@yahoo.com Bu
DetaylıBH GRUP SÜS GÖLETİ BAKIM UYGULAMASI. Dolmabahçe Sarayı Harem Süs Havuzu Örneği
BH GRUP SÜS GÖLETİ BAKIM UYGULAMASI Dolmabahçe Sarayı Harem Süs Havuzu Örneği Firmamız BioHavuz Taah. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından örnek çalışma olarak bakımı yapılacak olan Dolmabahçe Sarayı Harem Süs
DetaylıMurat Nehri (Elazığ) nin Bazı Fizikokimyasal Parametreler Açısından Su Kalitesinin Belirlenmesi
October26-28, 216, Malatya Murat Nehri (Elazığ) nin Bazı Fizikokimyasal Parametreler Açısından Su Kalitesinin Belirlenmesi ÖZET Murat Topal DSİ Genel Müdürlüğü, DSİ 9. Bölge Müdürlüğü, Elazığ, murattopal@dsi.gov.tr
DetaylıProfoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri
Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri Uygulama 1. İşlerler Yumurta Üretim Tesisi, Burdur-Antalya karayolu 5.km Burdur. İşletmenin Özelliği: Yarı
DetaylıTEKRAR DOLAŞIMLI ÜRETİM SİSTEMLERİNDE SU KALİTESİ ve YÖNETİMİ
TEKRAR DOLAŞIMLI ÜRETİM SİSTEMLERİNDE SU KALİTESİ ve YÖNETİMİ Tekrar dolaşımlı (resirkülasyonlu) su ürünleri yetiştiricilik sistemleri, günümüzde özellikle doğal su kaynaklarının tükenmeye başlamasıyla
DetaylıDryocosmus kuriphilus(kestane gal arısı)sürvey Talimatı. Dryocosmuskuriphilus(Yasumatsu) (Kestane gal arısı)
Dryocosmus kuriphilus(kestane gal arısı)sürvey Talimatı Zararlı Organizma Dryocosmuskuriphilus(Yasumatsu) (Kestane gal arısı) Sınıf: Insecta Takım: Hymenoptera Familya:Cynipidae Tanımı Konukçuları Zarar
Detaylı1. DOĞAL ÜZERİNDEKİ ETKİLER. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com
SULAMANIN ÇEVRESEL ETKİLERİ SULAMANIN ÇEVRESEL ETKİLERİ Doğal Kaynaklar Üzerindeki Etkiler Biyolojik ve Ekolojik Kaynaklar Üzerindeki Etkiler Sosyoekonomik Etkiler Sağlık Etkileri 1. DOĞAL KAYNAKLAR ÜZERİNDEKİ
DetaylıİZNİK GÖLÜ SU KALİTESİNİN FİTOPLANKTON GRUPLARINA GÖRE BELİRLENMESİ
İZNİK GÖLÜ SU KALİTESİNİN FİTOPLANKTON GRUPLARINA GÖRE BELİRLENMESİ Ayça Oğuz, Reyhan Akçaalan & Meriç Albay İstanbul Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Ordu Cd., No: 200, Laleli-Fatih, İSTANBUL Suların
DetaylıToprak oluşum sürecinde önemli rol oynadıkları belirlenmiş faktörler şu
TOPRAK OLUŞUMU Toprak oluşum sürecinde önemli rol oynadıkları belirlenmiş faktörler şu şekildedir: 1. İklim (su, sıcaklık, oksijen ve karbondioksit) 2. Ana materyal 3. Bitki ve hayvanlar (organik faktörler)
DetaylıYEŞİL DENİZ KAPLUMBAĞASININ KORUNMASI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ BROŞÜR TR 2017 AKYATAN2016 NIN YOLCULUĞU
YEŞİL DENİZ KAPLUMBAĞASININ KORUNMASI İÇİN İŞBİRLİĞİ YAPIYORUZ BROŞÜR TR 2017 AKYATAN2016 NIN AKYATAN2016 NIN GÖÇ ROTASI* Cenk Oruç / WWF-Türkiye Cenk Oruç / WWF-Türkiye *18 Temmuz-11 Kasım 2016 tarihleri
DetaylıSU ÜRÜNLERİ SAĞLIĞI BÖLÜM BAŞKANLIĞI
SU ÜRÜNLERİ SAĞLIĞI BÖLÜM BAŞKANLIĞI Hacı SAVAŞ-SÜMAE, Su Ürünleri Sağlığı Bölüm Başkanı Su Ürünleri Sağlığı Bölüm Başkanlığı enstitümüz bünyesinde faaliyet gösteren bölümlerden birisidir. 2000 yılı başından
DetaylıBölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme
Çayır-Mer a Ders Notları Bölüm 8 65 Bölüm 8 Çayır-Mer alarda Sulama ve Gübreleme 8.1 Gübreleme Çayır-Mer alarda bulunan bitkilerin vejetatif aksamlarından yararlanılması ve biçme/otlatmadan sonra tekrar
DetaylıGrup KARDELEN. Grup Üyeleri Menduh ÖZTÜRK (Kocasinan YİBO-Kayseri) Hüseyin YILMAZ (M.100.Yıl YİBO-Ağrı)
T.C.Milli Eğitim Bakanlığı-TUBİTAK BİDEB YİBO Öğretmenleri (Fen Ve Teknoloji,Fizik,Kimya,Biyoloji Ve Matematik)Proje Danışmanlığı Eğitimi Çalıştayı 2009- Biyoloji Çalışma Grubu Grup KARDELEN Grup Üyeleri
DetaylıCANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI Dünyamızda o kadar çok canlı türü var ki bu canlıları tek tek incelemek olanaksızdır. Bu yüzden bilim insanları canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırmışlardır.
Detaylızeytinist
1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 ZEYTİN
DetaylıGökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi
Gökkuşağı Alabalığı (Oncorhynchus mykiss Walbaum, 1792) Yavrularının İlk Dönemlerde Büyüme Performansı ve Ölüm Oranı Üzerine Tuzluluğun Etkisi Halim İbrahim ERBAŞ Nadir BAŞÇINAR Mehmet KOCABAŞ Şebnem ATASARAL
Detaylı4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI
4. SINIF FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ II. DÖNEM GEZEGENİMİZ DÜNYA ÜNİTESİ SORU CEVAP ÇALIŞMASI 1. Dünya mızın şekli neye benzer? Dünyamızın şekli küreye benzer. 2. Dünya mızın şekli ile ilgili örnekler veriniz.
DetaylıKESİKKÖPRÜ BARAJ GÖLÜ (ANKARA) BALIKÇILIK SORUNLARI
KESİKKÖPRÜ BARAJ GÖLÜ (ANKARA) BALIKÇILIK SORUNLARI Ahmet ALTINDAĞ 1 Seyhan AHISKA 1 1 Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü P.K. 06100 Ankara, Türkiye ÖZET: Kesikköprü Baraj Gölü ndeki ( Ankara
DetaylıDomates Yaprak Galeri Güvesi Tuta absoluta
Tuta absoluta Bu nesne Türkiye Tarımsal Öğrenme Nesneleri Deposu kullan-destekle kategorisinden bir öğrenme nesnesidir. Kullan-Destekle nesneleri bilimsel çalışmalarda kaynak gösterilerek kullanmak istisna
DetaylıENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ
ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü
DetaylıSULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ
Sulama? Çevre? SULAMA VE ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ SULAMA: Bitkinin gereksinimi olan ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun toprağa yapay yollarla verilmesidir ÇEVRE: En kısa tanımıyla
DetaylıHAMAMBÖCEKLERİ ve MÜCADELE YÖNTEMLERİ
HAMAMBÖCEKLERİ ve MÜCADELE YÖNTEMLERİ HAMAMBÖCEKLERİ ve MÜCADELE YÖNTEMLERİ HAMAMBÖCEKLERİ Ordo (Takım): Blattoptera (Hamam böcekleri) Vücutları kahverengi tonlarında, yassı ve ovaldir. Antenler çoğunlukla
DetaylıİÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ
İÇ SU BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ Karada bir su ürünleri işletmesi kurulacaksa, su kaynağı olarak kaynak suyu, dere, ırmak, akarsu, göl, baraj suları veya yeraltı suları kullanılabilir. Yetiştiriciliğin
DetaylıSu, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,
GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,
DetaylıTÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara
TÜRKİYE EKONOMİSİ Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü 1 Ankara Ülke Ekonomisinde Etkili Olan Faktörler Tarih Doğal Kaynaklar Coğrafi yer Büyüklük Arazi şekilleri
DetaylıT.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ÇEVRE ÖLÇÜM VE ANALİZLERİ YETERLİK BELGESİ EK LİSTE 1 / 11
ÇED, İzin ve Denetim lüğü EK LİSTE 1 / 11 Titrimetrik Metot SM 4500 NH ₃ F SM 4500 NH ₃ C - Ön İşlem Distilasyon Metodu SM 4500 NH ₃ B Askıda Katı Madde (AKM) Gravimetrik Metot TS EN 872 Zehirlilik Deneyleri
Detaylı2006-07 Öğretim Yılı Merkezi Ölçme-Değerlendirme I.Dönem Sonu 6.Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Sınavı Sınav Başlama Saati:08:30 Tarih:22 Ocak 2007
2006-07 Öğretim Yılı Merkezi Ölçme-Değerlendirme I.Dönem Sonu 6.Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Sınavı Sınav Başlama Saati:08:30 Tarih:22 Ocak 2007 İsim/ Soy isim: Sınıf:.. SORULAR 1. Yukarıdaki şekilde de
DetaylıSevim Yasemin ÇİÇEKLİ 1, Coşkun ÖZKAN 2
1078 [1025] LANDSAT 8'İN ADANA SEYHAN BARAJ GÖLÜ KIYI ÇİZGİSİNİN AYLIK DEĞİŞİMİNİN BELİRLENMESİNDE KULLANILMASI Sevim Yasemin ÇİÇEKLİ 1, Coşkun ÖZKAN 2 1 Arş. Gör., Erciyes Üniversitesi, Harita Mühendisliği
DetaylıECOLIFEPROJECTS S.R.L.
Aralık 2018 YÜZEY SUYU GİRİŞİNDEKİ ZEBRA MİDYESİ İSTİLASININ KİMYASAL KULLANILMADAN FİZİKSEL ELEKTRONİK DEKALSİFİKASYON (KİREÇ ÇÖZME) İŞLEMİYLE AZALTILMASI BATI ROMANYA ISLAH KONSORSİYUMU - LUGO RA GİRİŞ
DetaylıŞANLIURFA YI GEZELİM
ŞANLIURFA YI GEZELİM 3. Gün: URFA NIN KALBİNDEN GÜNEŞİN BATIŞINA GEZİ TÜRKİYE NİN GURURU ATATÜRK BARAJI Türkiye de ki elektrik üretimini artırmak ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi ndeki 9 ili kapsayan tarım
DetaylıRAPOR KAZ DAĞLARI KOÇERO DERESİ ALABALIK ÖLÜMLERİ İLE İLGİLİ ALAN ÇALIŞMASI. Prof. Dr. Mustafa SARI.
RAPOR KAZ DAĞLARI KOÇERO DERESİ ALABALIK ÖLÜMLERİ İLE İLGİLİ ALAN ÇALIŞMASI Prof. Dr. Mustafa SARI msari@bandirma.edu.tr Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Denizcilik Fakültesi KOÇERO DERESİ Koçero Deresi,
DetaylıBİREYSELLEŞTİRİLMİŞ FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ EĞİTİM PLANI
BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ FEN VE TEKNOLOJİ DERSİ EĞİTİM PLANI DİSİPLİN/ GELİŞİM ALANI: UZUN DÖNEMLİ AMAÇ: - Vücudumuz bilmecesini çözelim - Maddeyi tanıyalım - Kuvvet ve hareket - Işık ve ses - Canlılar dünyasını
DetaylıBitkilerle Alan Oluşturma -1
Bitkilerle Alan Oluşturma -1 Peyzaj Mekanlarının 3 Temel Elemanı Yüzey Zemin Düzlemi: Mekanın tabanını oluşturur. Mekanın diğer elemanları bu tabanın üzerinde yer alır.örneğin üstünde hiçbir bitki veya
DetaylıBORÇKA BARAJ GÖLÜ (ARTVİN ) SU KALİTESİNİN ARAŞTIRILMASI
1 BORÇKA BARAJ GÖLÜ (ARTVİN ) SU KALİTESİNİN ARAŞTIRILMASI Hasan ERYILMAZ 1, Şükrü İsmail İPEK 2, * Beste YALÇIN ÇELİK 1 1 Artvin Çoruh Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Artvin,
DetaylıOZON VE OZON TABAKASI
OZON VE OZON TABAKASI Yer yüzeyi yakınlarında zehirli bir kirletici olan ozon (O 3 ), üç tane oksijen atomunun birleşmesinden oluşur ve stratosfer tabakasında yaşamsal önem taşır. Atmosferi oluşturan azot
DetaylıCYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler)
CYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler) Bu gruba giren bitkiler, tek hücreli veya koloni halinda yaşayan, bazı üyeleri ipliksi yapıda olan mavi renkli alglerdir. Bir kısmı bakteri kadar küçüktür. Bir hücrede
DetaylıFiliz KUTLUYER*, Önder AKSU*, Özlem AKSU*
ISSN: 2148-0273 Cilt 1, Sayı 2, 2013 / Vol. 1, Issue 2, 2013 Kerevitlerin beslenmesinde (Astacus leptodactylus Eschscholtz, 1823) alternatif besin olarak Zebra midyesinin (Dreissena polymorpha Pallas,
DetaylıPİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI
PROJE PİSİ BALIĞININ KÜLTÜRE ALINABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI İlhan AYDIN, SUMAE Pisi balığı Karadeniz ve Akdeniz den Beyaz denize kadar bir alanda dağılım göstermektedir. Eurohalin ve eurotermal olan pisi
DetaylıMARMARA DENİZİ ARAŞTIRMALARI NİSAN 1994 ÖLÇÜMLERİ İLK BULGULAR M. Levent Artüz
İ.T.Ü. Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi 1994 MARMARA DENİZİ ARAŞTIRMALARI NİSAN 1994 ÖLÇÜMLERİ İLK BULGULAR M. Levent Artüz 25Nisan 1994-4 Mayıs 1994 tarihleri arasında Marmara Denizi nde Marmara
DetaylıCOĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.
2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası
DetaylıAkreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) Akreditasyon Kapsamı
Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/5) Deney Laboratuvarı Akreditasyon No: Adresi :Güvercinlik Mah. Okul Sok. No 221/C Bodrum 48400 MUĞLA / TÜRKİYE Tel : 0252 374 54 77 Faks : 0252 374 54 78 E-Posta
DetaylıArzu Morkoyunlu Yüce, Tekin Yeken. Kocaeli Üniversitesi, Hereke Ö.İ. Uzunyol MYO. Giriş
İzmit Körfezi (Marmara Denizi, Türkiye) Fitoplanktonu ile Çevresel Parametreler Arasındaki İlişkinin Kanonik Uyum Analizi (CCA) Yöntemiyle Değerlendirilmesi Arzu Morkoyunlu Yüce, Tekin Yeken Kocaeli Üniversitesi,
DetaylıGEZİ ÖNCESİ ALIŞTIRMALAR 6-13 YAŞ GRUBU
GEZİ ÖNCESİ ALIŞTIRMALAR 6-13 YAŞ GRUBU 2 İÇİNDEKİLER CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI (ALIŞTIRMA-1) CANLILAR (ALIŞTIRMA-2) GIDA ZİNCİRLERİ (ALIŞTIRMA-3) AĞDA NE VAR (ALIŞTIRMA-4) ADAPTASYON (ALIŞTIRMA-5)
Detaylızeytinist
1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 Zeytin
Detaylı15 Nisan 2015 ÇARŞAMBA. Resmî Gazete. Sayı : YÖNETMELİK. Orman ve Su İşleri Bakanlığından: YÜZEYSEL SU KALİTESİ YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİNDE
15 Nisan 2015 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 29327 YÖNETMELİK Orman ve Su İşleri Bakanlığından: YÜZEYSEL SU KALİTESİ YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE 1 30/11/2012 tarihli
DetaylıAraştırma Makalesi / Research Article
BEÜ Fen Bilimleri Dergisi BEU Journal of Science 3(1), 53-64, 2014 3(1), 53-64, 2014 Araştırma Makalesi / Research Article Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi Çıkış Sularının Kehli Deresi Su Kalitesi Üzerine
DetaylıTEBLĐĞ Çevre ve Orman Bakanlığından: KENTSEL ATIKSU ARITIMI YÖNETMELĐĞĐ HASSAS VE AZ HASSAS SU ALANLARI TEBLĐĞĐ ĐKĐNCĐ BÖLÜM
27 Haziran 2009 CUMARTESĐ Resmî Gazete Sayı : 27271 TEBLĐĞ Çevre ve Orman Bakanlığından: KENTSEL ATIKSU ARITIMI YÖNETMELĐĞĐ HASSAS VE AZ HASSAS SU ALANLARI TEBLĐĞĐ BĐRĐNCĐ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Yasal Dayanak
Detaylıtmmob makina mühendisleri odası kocaeli şubesi Enerji Çalışma Grubu
tmmob makina mühendisleri odası kocaeli şubesi Enerji Çalışma Grubu Mart - 2011 Yahya Kaptan Toplu Konut Alanının Isı Yalıtımı Açısından Değerlendirilmesi Hazırlayan : Ünal ÖZMURAL, Alpaslan GÜVEN, Yavuz
DetaylıSU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2
SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ
Detaylıwww.terbo.com.tr TERLEYEN BORU TOPRAK ALTI SULAMA BORUSU
www.terbo.com.tr TERLEYEN BORU TOPRAK ALTI SULAMA BORUSU Tasarrufun önemi Su kaynakları bakımından çok zengin olmayan Türkiye de de suyun bütün sektörlerde tasarruflu kullanımını özendirici yeni tedbirler
DetaylıHİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden
DetaylıHİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN
HİDROLOJİ Doç.Dr.Emrah DOĞAN 1-1 YARDIMCI DERS KİTAPLARI VE KAYNAKLAR Kitap Adı Yazarı Yayınevi ve Yılı 1 Hidroloji Mehmetçik Bayazıt İTÜ Matbaası, 1995 2 Hidroloji Uygulamaları Mehmetçik Bayazıt Zekai
DetaylıYEŞİLIRMAK VE KIZILIRMAK NEHİRLERİNDE SU KALİTE KRİTERLERİNİN İNCELENMESİ. Konuşmacı: Ali Alkan-Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Trabzon
Yeşilırmak ve Kızılırmak Nehirlerinde Su Kalite Kriterleri YEŞİLIRMAK VE KIZILIRMAK NEHİRLERİNDE SU KALİTE KRİTERLERİNİN İNCELENMESİ Ali ALKAN 1, Serkan SERDAR 1, Bayram ZENGİN 1 1 Su Ürünleri Merkez Araştırma
DetaylıÇ.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yıl:2008 Cilt:17-3
ÇUKUROVA DA YAPRAKPİRELERİNİN [ASSYMETRESCA DECEDENS (PAOLI) VE EMPOASCA DECIPIENS PAOLI.(HOMOPTERA:CICADELLIDAE)] PAMUK BİTKİSİNDEKİ POPULASYON DEĞİŞİMLERİ* The Population Fluctuations of Leafhoppers
DetaylıUzm. Sedat EREN AĞUSTOS-2015 Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/DİYARBAKIR
PAMUKTAKİ ZARARLILARI ÖRNEKLEME ZAMANI, ÖRNEKLEME YÖNTEMİ, EZE ve MÜCADELE ZAMANLARI Uzm. Sedat EREN AĞUSTOS-2015 Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/DİYARBAKIR KONU BAŞLIKLARI Tanımlar Başarılı
DetaylıDENİZ BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ
DENİZ BALIKLARI YETİŞTİRİCİLİĞİNDE SU KALİTESİ Su ürünleri yetiştiriciliği açısından önemli su kalite özellikleri ve bu özelliklere ilişkin sınır (standart) değerler uzun yıllar süren araştırma ve deneyimler
DetaylıÖtrifikasyon. Ötrifikasyonun Nedenleri
Ötrifikasyon Ötrifikasyon, göllerin olgunlaşma aşamalarında meydana gelen dogal bir olay. Genç göller düşük oranlarda besin içermekte dolayısıyla biyolojik aktivite az..oligotrofik göller Yaşlı göller,
Detaylı1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL
Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında
DetaylıTürkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi
PROJE Türkiye de Kalkan Balığı Yetiştiriciliğinin Gelişimi Cennet ÜSTÜNDAĞ -SUMAE Birinci Dönem Ülkemiz, 6. beş yıllık kalkınma planında (1990-1994) balık üretiminin geliştirilmesi yolu ile iç tüketim
DetaylıKent İçi Raylı Sistemlerde Verimlilik
Kent İçi Raylı Sistemlerde Verimlilik Feyzullah GÜNDOĞDU Kayseri Ulaşım A.Ş Sabit Tesisler Müdürü e-posta: feygun@kayseriulasim.com Enver Sedat TAMGACI Kayseri Ulaşım A.Ş İşletme Müdürü e-posta: est@kayseriulasim.com
Detaylızeytinist
1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı Öğr. Gör. Mücahit KIVRAK 0 505 772 44 46 kivrak@gmail.com www.mucahitkivrak.com.tr 2 3 4 ZEYTİN
DetaylıAtatürk Baraj Gölü nde Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijenin Derinliğe Bağlı Değişimleri. Fırat Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Elazığ
Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 4 (2) (2014) 82-90 Atatürk Baraj Gölü nde Sıcaklık ve Çözünmüş Oksijenin Derinliğe Bağlı Değişimleri Gökhan Karakaya 1, Bülent Şen 2, Selami Gölbaşı 3, Gülsüm
DetaylıEkosistem Ekolojisi Yapısı
Ekosistem Ekolojisi, Ekosistemin Yapısı Ekosistem Ekolojisi Yapısı A. Ekoloji Bilimi ve Önemi Ekoloji canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Günümüzde teknolojinin
DetaylıTARIMSAL DRENAJ HAVZALARINDA SU BÜTÇESİ HESABI: SEYHAN ALT HAVZASI ÖRNEĞİ
TARIMSAL DRENAJ HAVZALARINDA SU BÜTÇESİ HESABI: SEYHAN ALT HAVZASI ÖRNEĞİ Mahmut ÇETİN Ç. Ü. Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Adana E-Mail: mcet64@cu.edu.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ
DetaylıBAHÇE HAVUZLARININ VEGÖLETLERİN EKOLOJİK DENGELERİNİ NASIL KORUYABİLİRİZ?
BAHÇE HAVUZLARININ VEGÖLETLERİN EKOLOJİK DENGELERİNİ NASIL KORUYABİLİRİZ? KRİSTAL BERRAKLIĞINDA GÖLETLER İÇİN: BERRAKLAŞTIRICI POND CLEAR Bulanık ve yeşil su bir bahçe havuzunun bir numaralı problemidir.
DetaylıÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ
ÖN ÇÖKTÜRME HAVUZU DİZAYN KRİTERLERİ Ön çöktürme havuzlarında normal şartlarda BOİ 5 in % 30 40 ı, askıda katıların ise % 50 70 i giderilmektedir. Ön çöktürme havuzunun dizaynındaki amaç, stabil (havuzda
DetaylıÜniversitesi, Ziraat Fakultesi, Bahçe Bitkileri Bolumu Balcalı, Adana. (Sorumlu Yazar)
VII. Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, 04-07 Ekim 2016 ISSN: 2148-0036 Yıl /Year: 2017 Cilt(Sayı)/Vol.(Issue): 1(Özel) Sayfa/Page: 9-14 Araştırma Makalesi 1Çukurova Üniversitesi, Ziraat
DetaylıAkdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)
Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel) The Cave With Multiple-Periods And Origins Characterizing The
Detaylı(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi
V. ULUSLARARASI KUM VE TOZ FIRTINASI ÇALIŞTAYI ORTA DOĞU TOZ KAYNAKLARI VE ETKİLERİ 23-25 EKİM 2017, İSTANBUL (Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki
DetaylıTopografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN
Topografya (Ölçme Bilgisi) Prof.Dr.Mustafa KARAŞAHİN Topografya (Surveying) Nedir? Topografya geleneksel olarak, Dünya yüzeyinin üzerindeki, üstündeki veya altındaki noktalarının rölatif konumlarını belirleyen
DetaylıYABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi KPDS ÜDS TOEFL IELTS İngilizce GÖREV YERLERİ (Tarih/ Unvan/ Kurum)
Adı Soyadı Unvan KİŞİSEL BİLGİLER Ali Atilla USLU Su Ürünleri Mühendisi Telefon 0 505 708 92 24-0 (424) 241 10 86-125 E-mail Doğum Tarihi Yeri aatillauslu@mynet.com, aatillauslu@gmail.com 09.11.1967 /
DetaylıHidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları
Hidroelektrik Enerji Enerji Kaynakları Türkiye de kişi başına yıllık elektrik tüketimi 3.060 kwh düzeylerinde olup, bu miktar kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler ortalamasının çok altındadır. Ülkemizin
Detaylı