KİMYASAL REAKSİYON MÜHENDİSLİĞİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KİMYASAL REAKSİYON MÜHENDİSLİĞİ"

Transkript

1 KİMYSL REKSİYON MÜHENDİSLİĞİ KMM 3262 Hafta Konular 1 Kimyasal reaksiyon mühendisliğine giriş, Kesikli ve akışlı reaktörlerin tasarım eşitliklerinin belirlenmesi, 2 Genel mol denkliği; Kesikli, sürekli akışlı, boru tipi ve dolgu yataklı reaktörler için uygulanması 3 Kimyasal reaksiyonlarda dönüşüm ve reaktörlerin boyutlandırılması 4 Reaktör ve reaktör sistemlerinin hacimlerinin ve reaktör sıralamalarının kıyaslanması 5 Reaksiyon derecesi, hız yasası ve tepkime hız sabitinin belirlenmesi 6 Stokiyometrik tablonun kesikli ve akışlı reaktörler için hazırlanması 7 Yoğuşmalı reaksiyonlar için Stokiyometrik tablonun hazırlanması 8 İZE 1 9 Hız verilerinin toplanması ve analizi (integral ve diferansiyel yöntem) 10 Deneysel hız verilerinin değerlendirilmesinde başlangıç hızı yöntemi 11 Reaksiyon hızının deneysel şartlara bağımlılığı 12 Deneysel hız verilerinin değerlendirilmesinde yarılanma zamanının belirlenmesi 13 İZE 2 14 İzotermal reaktör tasarımı: kesikli reaktör ve akışlı reaktörler 15 Endüstriyel üretimlerde kullanılan reaktörlerin karşılaştırılması 1

2 Kaynaklar Reaksiyon Sistemlerinde Mol Dengeleri & Tasarım Denklikleri Kimyasal reaksiyon hızları ve reaktör tasarımını etkileyen koşulların inceleyebilmek için öncelikle reaksiyona giren maddelerin ve oluşan ürünlerin açıklanması ve reaksiyonun oluştuğu sistem içindeki genel mol dengesi eşitliğinin kurulması gereklidir. 2

3 Bu bölümde, 1. Genel mol dengesi eşitliği tanımlandıktan sonra; 2. Kesikli reaktör (Batch reactor), CSTR (Sürekli karıştırmalı tank reaktör = SKTR), PR (Boru tipi reaktör), PBR (Dolgu yataklı reaktör) için tasarım eşitliklerinin oluşturulmasındaki varsayımlar 3. Tasarım eşitliklerinin asıl şeklinin çıkarılmasında nasıl kullanılabileceği tartışılacaktır. Kimyasal kimlik Bir kimyasal bileşenin kimliği; türü, atom sayısı, ve bileşenin atomlarının dizilişi ile belirlenir. İki izomer bileşik aynı sayıda elementlerden meydana gelse de farklı dizilişlerinden dolayı iki farklı bileşik olabilir. 3

4 Örneğin cis-2-buten ve trans 2-buten, 5 C ve 10 H den meydana geldiği halde bu bileşiklerin atomlarının iki farklı dizilişte olması 2 farklı bileşik oluşturur. arklı dizilişin sonucu olarak, izomer maddeler, farklı kimyasal ve fiziksel özellikler gösterir. Kimyasal reaksiyon ne zaman oluşur? Bir veya daha fazla sayıdaki madde kimyasal kimliğini kaybettiğinde veya atomlarının yapısında veya düzeninde bir değişiklik gerçekleştiğinde kimyasal reaksiyon gerçekleşmiştir. Reaksiyon sistemindeki kütle farklı tüm maddelerin toplam kütlesidir. ncak, reaksiyona giren her bir madde tek tek düşünüldüğünde bu maddelerinin her birinin kaybolma yada tükenme hızı söz konusudur. 4

5 O halde reaksiyon hızını, bir kimyasal reaksiyonda, reaksiyona giren maddenin (örneğin maddesinin) kimyasal bağlarının kopması ve yeniden oluşması ile birim hacim ve birim zamanda kendi kimyasal kimliğini kaybeden moleküllerinin sayısı şeklinde ifade edebiliriz. Kimyasal bir bileşenin kimyasal kimliğini değiştirmesinin üç yolu vardır: 1. Bozunma (decomposition) : Molekül daha küçük moleküllere, atomlara veya atom parçalarına ayrılarak kimliğini kaybeder. CH(CH 3) 2 + C 3H 6 2. Birleşme (combination ) : Bozunma reaksiyonunun tersidir. 5

6 3. İzomerizasyon (isomerization ) : Madde, ne molekülünün diğer moleküllere katılması ne de kendisinin küçük moleküllere ayrılması söz konusu olmadığı halde, sadece dizilişinin değişmesiyle kimyasal kimliği kaybeder. CH 2 CH 3 C CH 3 CH 2 CH 3 CH 3 C CHCH 3 Reaksiyon hızı Reaksiyon hızı, r, bir bileşenin birim zaman ve birim hacimde kimyasal bağlarının kopması ve yeniden oluşması ile yeni bir kimyasal madde oluşturmak üzere reaksiyona giren veya bozunan mol sayısıdır (mol /dm 3.sn). 6

7 Reaksiyon hızı reaktanın yok olma hızı (-r ) veya ürünün oluşma hızı (r ) olarak da ifade edilir. bileşenini düşünelim. maddesi girdi ise; r nın sayısal değeri negatif (örneğin r = -4 mol /dm 3.sn) olacaktır. maddesi ürün ise; r nın sayısal değeri pozitif (örneğin r = 4 mol /dm 3.sn) olacaktır. Heteroen reaksiyonlarda birden fazla faz vardır. Bu sistemlerde reaksiyon hızı genellikle reaksiyon yüzey alanı veya katalizör ağırlığı gibi hacimden başka bir ölçüm cinsinden ifade edilir. Katalitik bir reaksiyon için, -r, katalizörün birim kütlesi başına birim zamanda reaksiyona giren bileşeninin mol sayısıdır (mol /g katalizör.sn). 7

8 Reaksiyon hızı Kimyasal reaksiyon hızının matematiksel ifadesi için hız verilerini elde etmede ilk deneyler laboratuar ölçekli olduğundan yapılan deneyler daima sabit hacimli kapalı reaksiyon kaplarında gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle, oluşan reaksiyonlar da sabit hacimde gerçekleşmiştir. Reaksiyon girdileri t=0 anında hep birlikte reaksiyon kabına konulmuş ve girdilerden birinin konsantrasyonu, C, değişik t zamanlarında ölçülmüştür. Reaksiyon hızı, r, zamanın bir fonksiyonu olarak çizilen C eğrisinin eğiminden hesaplanmıştır. 8

9 Birim hacimdeki (örneğin g.mol /dm 3.sn) maddesinin oluşum hızı r olursa o zamanki araştırmacılar kimyasal reaksiyon hızını r = dc / şeklinde tanımlamışlardır. ncak bu tanım sadece sabit hacimli kesikli reaktörler için geçerli olan basit bir mol denkliğidir ve CSTR gibi sürekli karıştırmalı tank reaktörü gibi kararlı halde çalışan herhangi bir akış reaktörüne uygulanamaz ve yanlış!!!!!!!!!!!!tır. Kısaca, oluşum hızıdır. ifadesi birim hacimdeki maddesinin Hız kanunu eşitliği: Reaksiyon Hızı Hız kanunu, r, sadece sistemin belli bir noktasında reaksiyona giren maddelerin özelliklerine ve bu maddelerin konsantrasyon, sıcaklık, basınç ve katalizör cinsi gibi reaksiyon koşullarına bağlı olarak değişen cebirsel bir eşitliktir. Genel terimler için bir bileşenini dikkate alalım Hız kanunu, r : sadece sistemin belli bir noktasında reaksiyona giren maddelerin özelliklerine ve reaksiyon koşullarına (konsantrasyon, sıcaklık, basınç veya katalizör cinsine) bağlı olarak değişen cebirsel bir eşitliktir. Reaksiyon sisteminin derişimin tipinden doğrusal (kesikli, bir fonksiyonu piston akışlı vb..) bağımsızdır. Cebirsel bir ifadedir, diferansiyel değildir. veya şeklinde ifadesi konsantrasyonun sadece sabit diğer hacimli bir kesikli cebirsel reaktör için geçerlidir. Kararlı halde çalışan CSTR reaktörü için uygulanamaz. Ürünler reaksiyonunun r hız eşitliğinin cebirsel ifadesi olabildiği gibi; fonksiyonu olabilir. 9

10 Hız kanunu eşitliği: Hız kanunu, reaksiyonun gerçekleştiği reaksiyon tipinden bağımsızdır ve reaksiyona giren maddelerin reaksiyon koşulları ve özellikleri reaktördeki konum ile değiştiği için, r konuma bağlı olarak ve sistemde bir noktadan diğerine değişebilir. Genel Mol Dengesi Eşitliği Herhangi bir sistem için bir mol denkliği oluşturmak için öncelikle sistemin sınırları tanımlanmalıdır. Bu sınır içindeki hacim sistemin hacmi olarak tanımlanır. sistemegiren nin reaksiyonsonucusistemde akış hızı üretilen ninakış hızı sistemdençıkan sistemiçinde nin ninakış hızı birikmehızı o G Sistem hacmi 0 10

11 Genel Mol Dengesi Eşitliği o G o G Sistemde bir t anında ve G r Tüm değişkenler uniform olarak dağılmışsa mol/zaman = mol/hacim.zaman x zaman Burada N, sistemdeki maddesinin t anındaki mol sayısıdır. Tüm sistem değişkenleri (sıcaklık, katalizör aktifliği, kimyasal maddelerin konsantrasyonu) sistemin baştan sona tüm hacminde aynı olursa, nin oluşum hızı, G, reaksiyon hacmi ile nin oluşum hızı r nin çarpımıdır. Genel Mol Dengesi Eşitliği maddesinin oluşum hızının, r, sistem içindeki konumuna bağlı olarak değiştiğini düşünelim. 1 Yani, r,1 içinde hızın her yerinde aynı olduğu küçük bir 1 hacmi ile temsil edilen konum 1 de reaksiyon 2 hızı r,1 değerine ve benzer şekilde konum 2 deki 2 hacminde reaksiyon r,2 hızı r,2 değerine sahiptir. 1 alt hacmine ve r,1 e göre konum 1 deki G 1 oluşma hızı: 11

12 r,1 1 2 Toplam sistem hacmi m tane alt hacime bölünmüşse, toplam oluşma hızı: G G,1 r m i1,1 G,i 1 m i1 r,i i r,2 Uygun sınırlar alınarak yani e bir integral tanımı kullanılarak bu eşitlik şeklinde yazılabilir. G r d Reaksiyona giren maddenin konsantrasyon, sıcaklık gibi özelliklerinin farklı konumlarda farklı değerlere sahip olabildikleri için r nin dolaylı olarak konumun bir fonksiyonu olduğu bu eşitlikten görülmektedir. r,1 1 2 G G,1 r m i1,1 G,i 1 m i1 r,i i r,2 12

13 Genel Mol Dengesi Eşitliği o G o G G r d o r d GMDE nin Kesikli Reaktörlere Uygulanması Küçük ölçekli üretimlerde, yeni süreçlerin sınanmasında, pahalı ürünlerin üretiminde, vb. süreçlerde kesikli reaktörler kullanılır. Kesikli bir reaktör içinde reaksiyon gerçekleşirken girdi veya ürünlerin içe ve dışa akışı yoktur.,o 0 olduğundan, genel mol eşitliği, o 0 0 rd rd 13

14 Kesikli reaktörde reaksiyona giren maddelerin uzun süreli reaktörde kalabilmesi ile yüksek dönüşüm imkanı vardır. ncak, yükleme başına yüksek işçilik gereksinimi, her yükleme için reaktörün yeniden hazırlanması için gerekli süre, vb. gibi dezavantaları vardır. GMDE nin Kesikli Reaktörlere Uygulanması Sistemde çok iyi karıştırma olduğu varsayılırsa: rd r d Eğer reaksiyon tüm reaktör boyunca reaksiyon hızında hiçbir değişiklik olmayacak şekilde karıştırılırsa, o zaman r sabit olduğu için integral dışına alınabileceğinden, mol denkliği: r şeklinde yazılabilir. 14

15 N B reaksiyonunda maddesinin mol sayısı azalırken B nin mol sayısı artar. t Denklemini yeniden düzenleyip, t=0 ve ve N = N 0 dan t=t ı ve N =N 1 e kadar integralini alırsak, Kesikli Reaktör için Tasarım Denklemidir ve kesikli bir reaktörde mol sayısının N 0 dan N 1 e inmesi ve aynı zamanda N B1 mol B oluşması için gerekli t 1 zamanını verir. GMDE nin Sabit Basınç Kesikli Reaktörlere Uygulanması Ürünler r 1 Basit reaksiyonunu ele alalım ve Sabit hacim reaktörü için maddesinin konsantrasyonu cinsinden yazalım: 1 r 1 r dc d N dc 1 dc C d dc C d ln 15

16 GMDE kışlı Reaktörlere Uygulanması Sürekli Karıştırmalı Tank Reaktör (CSTR): Kararlı halde çalışır ve homoen ve tam olarak karıştırıldığı kabul edilir. CSTR içindeki konsantrasyon, sıcaklık ve reaksiyon hızı konuma ve zamana bağlı değildir. Bu nedenle, her değişkenin reaktör içindeki değeri her noktada aynıdır. GMDE kışlı Reaktörlere Uygulanması reaktanlar İyi karışma Sıcaklık ve konsantrasyon CSTR reaktörün her yerinde aynı olduğundan reaktörün çıkışındaki sıcaklık ve konsantrasyon da diğer yerler ile aynıdır. ürünler C olumetrik kış hızı 16

17 GMDE kışlı Reaktörlere Uygulanması o rd 0 r 0 o Kararlı hal Reaksiyon hızında tam karışma olduğundan konumsal değişme olmaz. o r CSTR Tasarım Denklemi GMDE Boru tipi Reaktörlere Uygulanması Boru tipi Reaktör (PR): Silindir şeklinde ve CSTR gibi kararlı halde çalışan bir reaktördür ve genellikle gaz fazı reaksiyonlarında kullanılır. Modellemede konsantrasyonun reaktör boyunca eksen yönünde sürekli olarak değiştiği kabul edilir. Sıfırıncı dereceden reaksiyonlar hariç tüm reaksiyonlarda konsantrasyonun bir fonksiyonu olan reaksiyon hızı da eksen boyunca değişecektir. reaktanlar y y y+y ürünler (y) (y+y) 17

18 GMDE Boru tipi Reaktörlere Uygulanması Kararlı halde çalışan PR tasarımında GMDE: Kararlı halde çalışan PR için eşitlik iki şekilde türetilebilir: 1- doğrudan doğruya hacme, 2- alt hacimlerinde J maddesinin türüne göre mol denkliği yazılabilir. 2. yolu seçelim ve aşağıda görülen diferansiyel hacim,, reaksiyon hızının bu hacim içinde konumsal değişme olmayacak kadar küçük seçilsin. Böylece oluşma terimi, G, o 0 rd Kararlı hal o r 0 tamamen uniform 18

19 GMDE Boru tipi Reaktörlere Uygulanması Boru tipi (Plug low) Reaktor (PR): rd 0 o Kararlı hal o r 0 tamamen uniform y y y r y 0 uniform kesit GMDE Boru tipi Reaktörlere Uygulanması Boru tipi (Plug low) Reaktor (PR): y y- y y r f x x- f x lim x 0 x df dx d dy r r d dy d d r PR Tasarım Eşitliği 19

20 GMDE Dolgulu Reaktörlere Uygulanması Sıvı/katı katalitik reaksiyon için PBR uygulaması: W W W+W o (W) W (W+W) GMDE Dolgulu Reaktörlere Uygulanması ' W W W r W 0 r ' W moles time mass catalyst mass catalyst dimensions of generation term (W) W (W+W) 20

21 GMDE Dolgulu Reaktörlere Uygulanması W W- W ' W r lim x 0 f x x- f x x df dx d dw ' r PBR Tasarım eşitliği Basınç düşmesi ve katalizörün bozulması ihmal edilip, integral form kullanılabilir: W o d r ' 21

22 Tasarım eşitlikleri ÖZET Kesikli r t N No r CSTR o r PR d r d o d r PBR d dw ' r W o d r ' Endüstriyel Reaktörler Kesikli bir reaktör ne zaman kullanılır? Pahalı bir ürünün üretimi için sürekli prosese dönüşümdeki güçlükleri aşmak ve yeni bir proses tam olarak geliştirilmeden önce küçük ölçekli çalışmalar için kullanılır. Reaktör tepesindeki delikten yüklenir. Kesikli bir reaktörde reaktörde kalma zamanına bağlı olarak yüksek dönüşümlere ulaşılabilme avantaına sahiptir. ncak aynı zamanda her durma işlemi başına yüksek işçilik maliyetine ve büyük ölçekli çalışmalardaki zorluklarda dezavantalarıdır. 22

23 Sıvı-faz reaksiyonları : Yarı kesikli bir reaktör aslında kesikli bir reaktör gibi aynı dezavantalara sahip olmasına rağmen, iyi sıcaklık kontrolü, reaktanların düşük konsantrasyonlarında istenmeyen yan ürünlerin minimize edilebilmesi gibi avantaları vardır. Yarı kesikli reaktörler ayrıca sıvının içinden sürekli olarak gaz kabarcıklarının geçirildiği iki fazlı reaksiyonlar içinde kullanılırlar. Gaz azı Reaksiyonlar Tüp reaktör bakımı nispeten kolaydır (hareketli kısmı yok). kışlı reaktörün hacmi başına yüksek dönüşümlere ulaşılır. Reaktör içinde sıcaklık kontrolü güçtür Reaksiyon ekzotermik olduğunda lekelenmeler oluşabilir. Tek bir uzun boru şeklinde ya da daha kısa fakat birçoğunun bir arada olduğu şekilde bulunurlar Homoen sıvı faz reaktörlerin çoğu CSTR Homoen gaz fazı akışlı reaktörlerin çoğu da tüp reaktörlerdir. Tüp reaktörün dezavantaı reaktör içinde sıcaklık kontrolünün güç olmasıdır. Reaksiyon ekzotermik olduğunda lekelenmeler oluşabilir. 23

24 Endüstriyel Reaktörler Endüstriyel Reaktörler 24

25 Endüstriyel Reaktörler Seramik kaplı Reaktörler 25

26 Dolgulu (Packed Bed) Reaktör 26

BORUSAL (TUBULAR) AKIŞ REAKTÖRÜ

BORUSAL (TUBULAR) AKIŞ REAKTÖRÜ BORUSAL (TUBULAR) AKIŞ REAKTÖRÜ Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Borusal akış reaktörde, sabunlaşma reaksiyonunun kalma zamanına bağlı olarak dönüşümünü ve bu dönüşüm

Detaylı

EDUCATIONAL MATERIALS

EDUCATIONAL MATERIALS PROBLEM SET 1. (2.1) Mükemmel karıştırılmış, sabit hacimli tank, aynı sıvıyı içeren iki giriş akımına sahiptir. Her akımın sıcaklığı ve akış hızı zamanla değişebilir. a) Geçiş işlemini ifade eden dinamik

Detaylı

Bölüm 7 ENTROPİ. Bölüm 7: Entropi

Bölüm 7 ENTROPİ. Bölüm 7: Entropi Bölüm 7 ENTROPİ 1 Amaçlar Termodinamiğin ikinci kanununu hal değişimlerine uygulamak. İkinci yasa verimini ölçmek için entropi olarak adlandırılan özelliği tanımlamak. Entropinin artış ilkesinin ne olduğunu

Detaylı

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-1.

İnstagram:kimyaci_glcn_hoca GAZLAR-1. GAZLAR-1 Gazların Genel Özellikleri Maddenin en düzensiz hâlidir. Maddedeki molekül ve atomlar birbirinden uzaktır ve çok hızlı hareket eder. Tanecikleri arasında çekim kuvvetleri, katı ve sıvılarınkine

Detaylı

Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ. Bölüm 4: Kapalı Sistemlerin Enerji Analizi

Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ. Bölüm 4: Kapalı Sistemlerin Enerji Analizi Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ 1 Amaçlar Özellikle otomobil motoru ve kompresör gibi pistonlu makinelerde yaygın olarak karşılaşılan hareketli sınır işi veya PdV işi olmak üzere değişik iş biçimlerinin

Detaylı

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar.

Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Kinetik ve Potansiyel Enerji Enerji iş yapabilme kapasitesidir. Kimyacı işi bir süreçten kaynaklanan enerji deyişimi olarak tanımlar. Işıma veya Güneş Enerjisi Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji

Detaylı

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR İdeal Gaz Yasaları Gazlarla yapılan deneyler, 17. yüzyılda başlamış olup fizikokimya dalında yürütülen ilk bilimsel nitelikteki araştırmalardır. Gazlar için basınç (p), hacim (v),

Detaylı

Bölüm 15 Kimyasal Denge. Denge Kavramı

Bölüm 15 Kimyasal Denge. Denge Kavramı Öğrenme hedefleri ve temel beceriler: Bölüm 15 Kimyasal Denge Kimyasal denge ile ne kastedildiğini anlamak ve reaksiyon oranları ile nasıl ilgili olduğunu inceler Herhangi bir reaksiyon için denge sabiti

Detaylı

Katlı oranlar kanunu. 2H 2 + O 2 H 2 O Sabit Oran ( 4 g 32 g 36 g. 2 g 16 g 18 g. 1 g 8 g 9 g. 8 g 64 g 72 g. N 2 + 3H 2 2NH 3 Sabit Oran (

Katlı oranlar kanunu. 2H 2 + O 2 H 2 O Sabit Oran ( 4 g 32 g 36 g. 2 g 16 g 18 g. 1 g 8 g 9 g. 8 g 64 g 72 g. N 2 + 3H 2 2NH 3 Sabit Oran ( Sabit oranlar kanunu Bir bileşiği oluşturan elementlerin kütleleri arasında sabit bir oran vardır. Bu sabit oranın varlığı ilk defa 799 tarihinde Praust tarafından bulunmuş ve sabit oranlar kanunu şeklinde

Detaylı

1 mol = 6, tane tanecik. Maddelerde tanecik olarak atom, molekül ve iyonlar olduğunda dolayı mol ü aşağıdaki şekillerde tanımlamak mümkündür.

1 mol = 6, tane tanecik. Maddelerde tanecik olarak atom, molekül ve iyonlar olduğunda dolayı mol ü aşağıdaki şekillerde tanımlamak mümkündür. 1 GENEL KİMYA Mol Kavramı 1 Mol Kavramı Günlük hayatta kolaylık olsun diye, çok küçük taneli olan maddeler tane yerine birimlerle ifade edilir. Örneğin pirinç alınırken iki milyon tane pirinç yerine ~

Detaylı

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI

İDEAL GAZ KARIŞIMLARI İdeal Gaz Karışımları İdeal gaz karışımları saf ideal gazlar gibi davranırlar. Saf gazlardan n 1, n 2,, n i, mol alınarak hazırlanan bir karışımın toplam basıncı p, toplam hacmi v ve sıcaklığı T olsun.

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI BORUSAL REAKTÖR DENEYİ 2017 KONYA

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI BORUSAL REAKTÖR DENEYİ 2017 KONYA T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI BORUSAL REAKTÖR DENEYİ 2017 KONYA İÇİNDEKİLER 1. SİMGELER... 3 2. GİRİŞ... 3 3. DENEY DÜZENEĞİ...

Detaylı

Şekil 7.1 Bir tankta sıvı birikimi

Şekil 7.1 Bir tankta sıvı birikimi 6 7. DİFERENSİYEL DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜMLERİ Diferensiyel denklemlerin sayısal integrasyonunda kullanılabilecek bir çok yöntem vardır. Tecrübeler dördüncü mertebe (Runge-Kutta) yönteminin hemen hemen

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Fe 2+ oluşumunun hızı =

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi Fe 2+ oluşumunun hızı = KİMYASAL KİNETİK Kimyasal kinetik, bir reaksiyonunun nasıl yürüdüğü, ne kadar hızlı yürüdüğü, hangi mekanizma ile (yoldan) yürüdüğü ve hızına hangi faktörlerin nasıl etki ettiği hakkında bilgi veren, kimyanın

Detaylı

Kristalizasyon Kinetiği

Kristalizasyon Kinetiği Kristalizasyon Kinetiği İçerik Amorf malzemeler amorf kristal Belirli bir kristal yapısı yoktur Atomlar rastgele dizilir Belirli bir kristal yapısı vardır Atomlar belirli bir düzende dizilir camlar amorf

Detaylı

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR Sistem ve Hal Değişkenleri Üzerinde araştırma yapmak üzere sınırladığımız bir evren parçasına sistem, bu sistemi çevreleyen yere is ortam adı verilir. İzole sistem; Madde ve her türden enerji akışına karşı

Detaylı

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar

1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar 1. HAFTA Giriş ve Temel Kavramlar TERMODİNAMİK VE ISI TRANSFERİ Isı: Sıcaklık farkının bir sonucu olarak bir sistemden diğerine transfer edilebilen bir enerji türüdür. Termodinamik: Bir sistem bir denge

Detaylı

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI

GAZLAR GAZ KARIŞIMLARI DALTON KISMİ BASINÇLAR YASASI Aynı Kaplarda Gazların Karıştırılması Birbiri ile tepkimeye girmeyen gaz karışımlarının davranışı genellikle ilgi çekicidir. Böyle bir karışımdaki bir bileşenin basıncı, aynı

Detaylı

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s)

Burada a, b, c ve d katsayılar olup genelde birer tamsayıdır. Benzer şekilde 25 o C de hidrojen ve oksijen gazlarından suyun oluşumu; H 2 O (s) 1 Kimyasal Tepkimeler Kimyasal olaylar elementlerin birbirleriyle etkileşip elektron alışverişi yapmaları sonucu oluşan olaylardır. Bu olaylar neticesinde bir bileşikteki atomların sayısı, dizilişi, bağ

Detaylı

Termodinamik Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI

Termodinamik Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI Termodinamik Süreçlerde İŞ ve ISI Termodinamik Hareketli bir pistonla bağlantılı bir silindirik kap içindeki gazı inceleyelim (Şekil e bakınız). Denge halinde iken, hacmi V olan gaz, silindir çeperlerine

Detaylı

Akışkan Kinematiği 1

Akışkan Kinematiği 1 Akışkan Kinematiği 1 Akışkan Kinematiği Kinematik, akışkan hareketini matematiksel olarak tanımlarken harekete sebep olan kuvvetleri ve momentleri gözönüne almadan; Yerdeğiştirmeler Hızlar ve İvmeler cinsinden

Detaylı

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR BÖLÜM 1: TEMEL KAVRAMLAR Hal Değişkenleri Arasındaki Denklemler Aralarında sıfıra eşitlenebilen en az bir veya daha fazla denklem kurulabilen değişkenler birbirine bağımlıdır. Bu denklemlerden bilinen

Detaylı

KİMYASAL BİLEŞİKLER İÇERİK

KİMYASAL BİLEŞİKLER İÇERİK KİMYASAL BİLEŞİKLER İÇERİK Mol, Molar Kütle Kimyasal Formülden Yüzde Bileşiminin Hesaplanması Bir Bileşiğin Yüzde Bileşiminden Kimyasal Formülünün Hesaplanması Organik Bileşiklerin Kimyasal Bileşiminin

Detaylı

Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı. Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler

Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı. Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler Genel Kimya Prensipleri ve Modern Uygulamaları Petrucci Harwood Herring 8. Baskı Bölüm 4: Kimyasal Tepkimeler İçindekiler 4-1 Kimyasal Tepkimeler ve Kimyasal Eşitlikler 4-2 Kimyasal Eşitlik ve Stokiyometri

Detaylı

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1 Kinetik Gaz Kuramından Gazların Isınma Isılarının Bulunması Sabit hacimdeki ısınma ısısı (C v ): Sabit hacimde bulunan bir mol gazın sıcaklığını 1K değiştirmek için gerekli ısı alışverişi. Sabit basınçtaki

Detaylı

Sıcaklık (Temperature):

Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık (Temperature): Sıcaklık tanım olarak bir maddenin yapısındaki molekül veya atomların ortalama kinetik enerjilerinin ölçüm değeridir. Sıcaklık t veya T ile gösterilir. Termometre kullanılarak ölçülür.

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

2.2 Birinci Derece Hız Sabiti ve Reaksiyonun Yarılanma Ömrü

2.2 Birinci Derece Hız Sabiti ve Reaksiyonun Yarılanma Ömrü 2.2 Birinci Derece Hız Sabiti ve Reaksiyonun Yarılanma Ömrü Birinci dereceden bir reaksiyonun hızı sadece bir reaktantın (veya ürünün) derişimine bağlıdır. Bu durumda reaksiyon hızı için, r=k[a]yazılabilir.

Detaylı

Gazların Özellikler Barometre Basıncı Basit Gaz Yasaları

Gazların Özellikler Barometre Basıncı Basit Gaz Yasaları İÇERİK Gazların Özellikler Barometre Basıncı Basit Gaz Yasaları Boyle Yasası Charles Yasası Avogadro Yasası Gaz Davranışları ve Standart Koşullar İdeal ve Genel Gaz Denklemleri Gaz Karışımları Gaz Yasalarına

Detaylı

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1

KİNETİK GAZ KURAMI. Doç. Dr. Faruk GÖKMEŞE Kimya Bölümü Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi 1 Kinetik Gaz Kuramının Varsayımları Boyle, Gay-Lussac ve Avagadro deneyleri tüm ideal gazların aynı davrandığını göstermektedir ve bunları açıklamak üzere kinetik gaz kuramı ortaya atılmıştır. 1. Gazlar

Detaylı

FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER»

FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER» FARMASÖTİK TEKNOLOJİ I «ÇÖZELTİLER» Uygun bir çözücü içerisinde bir ya da birden fazla maddenin çözündüğü veya moleküler düzeyde disperse olduğu tektür (homojen: her tarafta aynı oranda çözünmüş veya dağılmış

Detaylı

FİZİKOKİMYA I ARASINAV SORU VE CEVAPLARI 2013-14 GÜZ YARIYILI

FİZİKOKİMYA I ARASINAV SORU VE CEVAPLARI 2013-14 GÜZ YARIYILI Soru 1: Aşağıdaki ifadeleri tanımlayınız. a) Sistem b)adyabatik sistem c) Kapalı sistem c) Bileşen analizi Cevap 1: a) Sistem: Üzerinde araştırma yapmak üzere sınırladığımız bir evren parçasına verilen

Detaylı

GENEL KİMYA. 7. Konu: Kimyasal reaksiyonlar, Kimyasal eşitlikler, Kimyasal tepkime türleri, Kimyasal Hesaplamalar

GENEL KİMYA. 7. Konu: Kimyasal reaksiyonlar, Kimyasal eşitlikler, Kimyasal tepkime türleri, Kimyasal Hesaplamalar GENEL KİMYA 7. Konu: Kimyasal reaksiyonlar, Kimyasal eşitlikler, Kimyasal tepkime türleri, Kimyasal Hesaplamalar Kimyasal Reaksiyonlar Kimyasal reaksiyon (tepkime), kimyasal maddelerdeki kimyasal değişme

Detaylı

STOKİYOMETRİ: SABİT ORANLAR YASASI

STOKİYOMETRİ: SABİT ORANLAR YASASI STOKİYOMETRİ: SABİT ORANLAR YASASI AMAÇ Bu deneyin amacı sabit oranlar yasasını kanıtlamak ve öğrencilere tartma analizlerinde ve hata hesaplamalarında deneyim kazandırmaktır. TEORİ Stokiyometri, bir bileşiğin

Detaylı

Termodinamik. Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi. Bölüm 4: Kapalı Sistemlerin Enerji Analizi

Termodinamik. Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi. Bölüm 4: Kapalı Sistemlerin Enerji Analizi Termodinamik Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Lütfullah Kuddusi 1 Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ 2 Amaçlar Özellikle otomobil motoru ve kompresör gibi pistonlu makinelerde yaygın olarak karşılaşılan

Detaylı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı

Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı Kimya Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Bahar Yarıyılı 0102-Genel Kimya-II Dersi, Dönem Sonu Sınavı 20.05.2015 Soru (puan) 1 (20 ) 2 (20 ) 3 (20 ) 4 (25) 5 (20 ) 6 (20 ) Toplam Alınan Puan Not:

Detaylı

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal

BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal BÖLÜM 19 KİMYASAL TERMODİNAMİK ENTROPİ VE SERBEST ENERJİ Öğrenme Hedefleri ve Anahtar Kavramlar: Kendiliğinden, tersinir, tersinmez ve izotermal tepkime kavramlarının anlaşılması Termodinamiğin II. yasasının

Detaylı

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM 1. Giriş Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında görülen katılaşma, çökelme, yeniden kristalleşme, tane büyümesi gibi olaylar ile kaynak, lehim, sementasyon gibi işlemler

Detaylı

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi

Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Bernoulli Denklemi, Basınç ve Hız Yükleri Borularda Piezometre ve Enerji Yükleri Venturi Deney Sistemi Akışkanlar dinamiğinde, sürtünmesiz akışkanlar için Bernoulli prensibi akımın hız arttıkça aynı anda

Detaylı

KİMYASAL DENGE. AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır.

KİMYASAL DENGE. AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır. KİMYASAL DENGE AMAÇ Bu deneyin amacı öğrencilerin reaksiyon denge sabitini,k, deneysel olarak bulmalarıdır. TEORİ Bir kimyasal tepkimenin yönü bazı reaksiyonlar için tek bazıları için ise çift yönlüdür.

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2016/2017 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 13.01.2017 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

Kimyanın Temel Kanunları

Kimyanın Temel Kanunları Kimyanın Temel Kanunları A. Kütlenin Korunumu Kanunu Lavoiser miktarı belli olan kalay (Sn) parçasını içinde bir miktar hava bulunan bir fanusa koyarak tartmış.daha sonra fanusu içindekilerle birlikte

Detaylı

Birinci Mertebeden Adi Diferansiyel Denklemler

Birinci Mertebeden Adi Diferansiyel Denklemler Birinci Mertebeden Adi Diferansiyel Denklemler Bir veya daha çok bağımlı değişken, bir veya daha çok bağımsız değişken ve bağımlı değişkenin bağımsız değişkene göre (diferansiyel) türevlerini içeren bağıntıya

Detaylı

Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ

Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ Kütlenin korunumu: Kütle de enerji gibi korunum yasalarına uyar; başka bir deyişle, var veya yok edilemez. Kapalı sistemlerde: Sistemin kütlesi

Detaylı

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik

E = U + KE + KP = (kj) U = iç enerji, KE = kinetik enerji, KP = potansiyel enerji, m = kütle, V = hız, g = yerçekimi ivmesi, z = yükseklik Enerji (Energy) Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir. İş, bir cisme, bir kuvvetin tesiri ile yol aldırma, yerini değiştirme şeklinde tarif edilir.

Detaylı

Redoks Kimyasını Gözden Geçirme

Redoks Kimyasını Gözden Geçirme Redoks Kimyasını Gözden Geçirme I. Yükseltgenme Durumu ya da Sayısı Bir bileşiğin yükseltgenme durumu ya da sayısı, ne derece yükseltgenmiş (elektronca fakir) ya da indirgenmiş (elektronca zengin) bir

Detaylı

3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI

3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI 3.BÖLÜM: TERMODİNAMİĞİN I. YASASI S (k) + O SO + ısı Reaksiyon sonucunda sistemden ortama verilen ısı, sistemin iç enerjisinin bir kısmının ısı enerjisine dönüşmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Enerji sistemden

Detaylı

Kimyasal Reaksiyon Mühendisliği (CEAC 304) Ders Detayları

Kimyasal Reaksiyon Mühendisliği (CEAC 304) Ders Detayları Kimyasal Reaksiyon Mühendisliği (CEAC 304) Ders Detayları Ders Adı Kimyasal Reaksiyon Mühendisliği Ders Kodu CEAC 304 Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Saati Saati Saati Bahar 3 0 0 3 7 Ön Koşul

Detaylı

Vakum Teknolojisi * Prof. Dr. Ergun GÜLTEKİN. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi

Vakum Teknolojisi * Prof. Dr. Ergun GÜLTEKİN. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Vakum Teknolojisi * Prof. Dr. Ergun GÜLTEKİN İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Giriş Bilimsel amaçla veya teknolojide gerekli alanlarda kullanılmak üzere, kapalı bir hacim içindeki gaz moleküllerinin

Detaylı

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi

Hidroklorik asit ve sodyum hidroksitin reaksiyonundan yemek tuzu ve su meydana gelir. Bu kimyasal olayın denklemi KİMYASAL DENKLEMLER İki ya da daha fazla maddenin birbirleri ile etkileşerek kendi özelliklerini kaybedip yeni özelliklerde bir takım ürünler meydana getirmesine kimyasal olay, bunların formüllerle gösterilmesine

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI SÜREKLİ KARIŞTIRMALI REAKTÖR DENEYİ 2012 KONYA İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... ii SİMGELER VE

Detaylı

ÇOKLU DENGELER -1. Prof.Dr.Mustafa DEMİR ÇOKLU DENGE PROBLEMİ ÇÖZÜMÜNDE SİSTEMATİK YAKLAŞIM M.DEMİR 08-ÇOKLU DENGELER-1 1

ÇOKLU DENGELER -1. Prof.Dr.Mustafa DEMİR ÇOKLU DENGE PROBLEMİ ÇÖZÜMÜNDE SİSTEMATİK YAKLAŞIM M.DEMİR 08-ÇOKLU DENGELER-1 1 ÇOKLU DENGELER -1 ÇOKLU DENGE PROBLEMİ ÇÖZÜMÜNDE SİSTEMATİK YAKLAŞIM Prof.Dr.Mustafa DEMİR M.DEMİR 08-ÇOKLU DENGELER-1 1 Kimyasal tepkimelerin bir çoğu, ortamda birden fazla tür olduğu ve bu türler arasında

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN TEMEL EŞİTLİKLERİ

TERMODİNAMİĞİN TEMEL EŞİTLİKLERİ Serbest İç Enerji (Helmholtz Enerjisi) Ve Serbest Entalpi (Gibbs Enerjisi) Fonksiyonları İç enerji ve entalpi fonksiyonları yalnızca termodinamiğin birinci yasasından tanımlanır. Entropi fonksiyonu yalnızca

Detaylı

REAKTÖRLERİN SINIFLANDIRILMASI

REAKTÖRLERİN SINIFLANDIRILMASI REAKTÖRLERİN SINIFLANDIRILMASI Kimyasal reaktörler büyüklük, şekil ve çalışma metodu açısından çok çeşitlidir. Laboratuardaki beher ve küçük reaktörler likit faz reaksiyonları için kullanılırken diğer

Detaylı

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası

Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Sıcaklık, bir gaz molekülünün kütle merkezi hareketinin ortalama kinetic enerjisinin bir ölçüsüdür. Sıcaklık,

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 07.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

Gazların sıcaklık,basınç ve enerji gibi makro özelliklerini molekül kütlesi, hızı ve sayısı gibi mikroskopik özelliklerine bağlar.

Gazların sıcaklık,basınç ve enerji gibi makro özelliklerini molekül kütlesi, hızı ve sayısı gibi mikroskopik özelliklerine bağlar. KİNETİK GAZ KURAMI Gazların sıcaklık,basınç ve enerji gibi makro özelliklerini molekül kütlesi, hızı ve sayısı gibi mikroskopik özelliklerine bağlar. Varsayımları * Gazlar bulundukları kaba göre ve aralarındaki

Detaylı

Bölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ. Bölüm 8: Ekserji: İş Potansiyelinin bir Ölçüsü

Bölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ. Bölüm 8: Ekserji: İş Potansiyelinin bir Ölçüsü Bölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ 1 Amaçlar Termodinamiğin ikinci yasası ışığında, mühendislik düzeneklerinin verimlerini veya etkinliklerini incelemek. Belirli bir çevrede verilen bir halde

Detaylı

Gazların fiziksel davranışlarını 4 özellik belirler.

Gazların fiziksel davranışlarını 4 özellik belirler. 6. Gazlar Gazların fiziksel davranışlarını 4 özellik belirler. Sıcaklık (K), Hacim (L), Miktar (mol), Basınç (atm, Pa (N/m 2 )). Birbirlerinden bağımsız değiller, herhangi 3 tanesinden 4. hesaplanabilir.

Detaylı

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2014-2015 BAHAR YARIYILI CMU306 KİMYASAL TEMEL İŞLEMLER LİSANS DERSİ ARA SINAV CEVAP KAĞIDI Sınav Tarihi Sınav Yeri Öğrenci No İsim

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ. Bölüm 5: Kontrol Hacimleri için Kütle ve Enerji Çözümlemesi

Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ. Bölüm 5: Kontrol Hacimleri için Kütle ve Enerji Çözümlemesi Bölüm 5 KONTROL HACİMLERİ İÇİN KÜTLE VE ENERJİ ÇÖZÜMLEMESİ 1 Amaçlar Kütlenin korunumu ilkesi geliştirilecektir. Kütlenin korunumu ilkesi sürekli ve sürekli olmayan akış sistemlerini içeren çeşitli sistemlere

Detaylı

hesaplama (Ders #16 dan devam) II. İstemli değişim ve serbest enerji III. Entropi IV. Oluşum serbest enerjisi

hesaplama (Ders #16 dan devam) II. İstemli değişim ve serbest enerji III. Entropi IV. Oluşum serbest enerjisi 5.111 Ders Özeti #17 Bugün için okuma: Bölüm 7.1 İstemli değişme, Bölümler 7.2 ve 7.8 -Entropi, Bölümler 7.12, 7.13, ve 7.15 Serbest Enerji. Ders #18 için okuma: Bölüm 7.16 Biyolojik Sistemlerde Serbest-Enerji

Detaylı

6. İDEAL GAZLARIN HAL DENKLEMİ

6. İDEAL GAZLARIN HAL DENKLEMİ 6. İDEAL GAZLARIN HAL DENKLEMİ Amaç: - Sabit bir miktar gaz (hava) için aşağıdaki ilişkilerin incelenmesi: 1. Sabit sıcaklıkta hacim ve basınç (Boyle Mariotte yasası) 2. Sabit basınçta hacim ve sıcaklık

Detaylı

FİZİKSEL METALURJİ BÖLÜM 2

FİZİKSEL METALURJİ BÖLÜM 2 FİZİKSEL METALURJİ BÖLÜM 2 Kaynak: Prof. Dr. Hatem AKBULUT, Prof. Dr. Mehmet DURMAN, Fiziksel Metalurji Ders Notları, Met. ve Malz. Müh., 2011. Prof. Dr. Hatem AKBULUT

Detaylı

BÖLÜM 14 Kimyasal Kinetik

BÖLÜM 14 Kimyasal Kinetik Öğrenme Amaçları ve Temel Beceriler: BÖLÜM 14 Kimyasal Kinetik Kimyasal reaksiyonların hızına etki eden faktörleri anlamak. Tepkimelerin reaksiyon hızını ve konsantrasyonunu belirlemek. Ürün oluşum hızı

Detaylı

Bazı işlemlerde kısaltma olarak (No: Avogadro sayısı) gösterilir. Bir atomun gram türünden miktarına atom-gram (1 mol atom) denir.

Bazı işlemlerde kısaltma olarak (No: Avogadro sayısı) gösterilir. Bir atomun gram türünden miktarına atom-gram (1 mol atom) denir. KİMYASAL HESAPLAMALAR MOL KAVRAMI Mol: 6,02.10 23 taneciğe 1 mol denir. Bu sayıya Avogadro sayısı denir. Bazı işlemlerde kısaltma olarak (No: Avogadro sayısı) gösterilir. 1 mol Mg atomu 6,02.10 23 tane

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 20.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM

GENEL KİMYA. Yrd.Doç.Dr. Tuba YETİM GENEL KİMYA ÇÖZELTİLER Homojen karışımlara çözelti denir. Çözelti bileşiminin ve özelliklerinin çözeltinin her yerinde aynı olması sebebiyle çözelti, «homojen» olarak nitelendirilir. Çözeltinin değişen

Detaylı

MOL KAVRAMI I. ÖRNEK 2

MOL KAVRAMI I.  ÖRNEK 2 MOL KAVRAMI I Maddelerin taneciklerden oluştuğunu biliyoruz. Bu taneciklere atom, molekül ya da iyon denir. Atom : Kimyasal yöntemlerle daha basit taneciklere ayrılmayan ve elementlerin yapıtaşı olan taneciklere

Detaylı

Şekilde görülen integralin hesaplanmasında, fonksiyonun her verilen bir noktası için kümülatif alan hesabı yapılır.

Şekilde görülen integralin hesaplanmasında, fonksiyonun her verilen bir noktası için kümülatif alan hesabı yapılır. NÜMERİK İNTEGRASYON Şekilde görülen integralin hesaplanmasında, onksiyonun her verilen bir noktası için kümülati alan hesabı yapılır. Nümerik integrasyonda, integralin analitik değerine, çeşitli yöntemlerle

Detaylı

4. Adveksiyon ve Difüzyon Süreçleri

4. Adveksiyon ve Difüzyon Süreçleri 4. Adveksiyon ve Difüzyon Süreçleri ÇEV 3523 Çevresel Taşınım Süreçleri Prof.Dr. Alper ELÇİ Çevrede Taşınım Süreçleri Kirletici/madde taşınım süreçleri: 1. Adveksiyon 2. Difüzyon 3. Dispersiyon Adveksiyon

Detaylı

KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE

KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE KİMYASAL REAKSİYONLARDA DENGE Kimyasal reaksiyonlar koşullar uygun olduğunda hem ileri hem de geri yönde gerçekleşirler. Böyle tepkimelere tersinir ya da denge tepkimeleri

Detaylı

Potansiyel Engeli: Tünelleme

Potansiyel Engeli: Tünelleme Potansiyel Engeli: Tünelleme Şekil I: Bir potansiyel engelinde tünelleme E

Detaylı

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 AKIŞ ÖLÇÜMLERİ Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 Akış ölçümleri neden gereklidir? Akış hız ve debisinin ölçülmesi bir çok biyolojik, meteorolojik olayların incelenmesi, endüstrinin çeşitli işlemlerinde

Detaylı

Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ

Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ Bölüm 4 KAPALI SİSTEMLERİN ENERJİ ANALİZİ http://public.cumhuriyet.edu.tr/alipinarbasi/ 1 Prof. Dr. Ali PINARBAŞI Amaçlar Özellikle otomobil motoru ve kompresör gibi pistonlu makinelerde yaygın olarak

Detaylı

MM548 Yakıt Pilleri (Faraday Yasaları)

MM548 Yakıt Pilleri (Faraday Yasaları) Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Makine Mühendisliği Anabilim Dalı MM548 Yakıt Pilleri (Faraday Yasaları) Dr. Muhittin Bilgili 2.3 Birimler, Sabitler ve Temel Kanunlar Elektriksel Yük, q [C],

Detaylı

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe

Gaz. Gaz. Yoğuşma. Gizli Buharlaşma Isısı. Potansiyel Enerji. Sıvı. Sıvı. Kristalleşme. Gizli Ergime Isısı. Katı. Katı. Sıcaklık. Atomlar Arası Mesafe İmal Usulleri DÖKÜM Katılaşma Döküm yoluyla üretimde metal malzemelerin kullanım özellikleri, katılaşma aşamasında oluşan iç yap ile belirlenir. Dolaysıyla malzeme özelliklerinin kontrol edilebilmesi

Detaylı

YANMA. Derlenmiş Notlar. Mustafa Eyriboyun ZKÜ - 2009

YANMA. Derlenmiş Notlar. Mustafa Eyriboyun ZKÜ - 2009 YANMA Derlenmiş Notlar Mustafa Eyriboyun ZKÜ - 2009 FAZ DENGESĐ Denge çözümlerinde, yanma sonrası ürün konsantrasyonlarının hesaplanmasında üç farklı yöntem kullanılabilir (Pratt and Wormeck, 1976): Bunlar,

Detaylı

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j

ISI VE SICAKLIK. 1 cal = 4,18 j ISI VE SICAKLIK ISI Isı ve sıcaklık farklı şeylerdir. Bir maddeyi oluşturan bütün taneciklerin sahip olduğu kinetik enerjilerin toplamına ISI denir. Isı bir enerji türüdür. Isı birimleri joule ( j ) ve

Detaylı

ENERJİ DENKLİKLERİ 1

ENERJİ DENKLİKLERİ 1 ENERJİ DENKLİKLERİ 1 Enerji ilk kez Newton tarafından ortaya konmuştur. Newton, kinetik ve potansiyel enerjileri tanımlamıştır. 2 Enerji; Potansiyel, Kinetik, Kimyasal, Mekaniki, Elektrik enerjisi gibi

Detaylı

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI

TERMODİNAMİĞİN BİRİNCİ YASASI İç Enerji Fonksiyonu ve C v Isınma Isısı Kimyasal tepkimelerin olmadığı kapalı sistemlerde kütle yanında molar miktar da sabit kalmaktadır. Madde miktarı n mol olan kapalı bir ideal gaz sistemi düşünelim.

Detaylı

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1

AKIŞ ÖLÇÜMLERİ. Harran Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü. Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 AKIŞ ÖLÇÜMLERİ Dr.M.Azmi AKTACİR-2010-ŞANLIURFA 1 Akış ölçümleri neden gereklidir? Akış hız ve debisinin ölçülmesi bir çok biyolojik, meteorolojik olayların incelenmesi, endüstrinin çeşitli işlemlerinde

Detaylı

ÜÇ BİLEŞENLİ REAKSİYON SİSTEMLERİ İÇEREN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONU VE REAKTÖR/DİSTİLASYON KOLONU PROSESLERİNİN NİCELİKSEL KARŞILAŞTIRMASI

ÜÇ BİLEŞENLİ REAKSİYON SİSTEMLERİ İÇEREN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONU VE REAKTÖR/DİSTİLASYON KOLONU PROSESLERİNİN NİCELİKSEL KARŞILAŞTIRMASI ÜÇ BİLEŞENLİ REAKSİYON SİSTEMLERİ İÇEREN REAKTİF DİSTİLASYON KOLONU VE REAKTÖR/DİSTİLASYON KOLONU PROSESLERİNİN NİCELİKSEL KARŞILAŞTIRMASI Denizhan YILMAZ, Saliha YILMAZ, Eda HOŞGÖR, Devrim B. KAYMAK *

Detaylı

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır:

Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır: Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır: İyonik bağlar, elektronlar bir atomdan diğerine aktarıldığı zaman

Detaylı

DÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ

DÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ 3 DÜZLEMDE GERİLME DÖNÜŞÜMLERİ Gerilme Kavramı Dış kuvvetlerin etkisi altında dengedeki elastik bir cismi matematiksel bir yüzeyle rasgele bir noktadan hayali bir yüzeyle ikiye ayıracak olursak, F 3 F

Detaylı

Sürekli Karıştırmalı Tank Reaktör (CSTR)

Sürekli Karıştırmalı Tank Reaktör (CSTR) Sürekli Karıştırmalı Tank Reaktör (CSTR) Bursa Teknik Üniversitesi DBMMF Kimya Mühendisliği Bölümü 1 1. Amaç Sürekli karıştırmalı tank reaktörde gerçekleşen tepkimeye ilişkin hız sabitinin bulunmasıdır.

Detaylı

2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 C.1.2. Piyasa Talep Fonksiyonu Bireysel talep fonksiyonlarının toplanması ile bir mala ait

Detaylı

DENEY FÖYÜ BALIKESİR-2015

DENEY FÖYÜ BALIKESİR-2015 DENEY FÖYÜ BALIKESİR-2015 2 İçindekiler DEVRE ŞEMASI... 3 DENEY SETİNDE KULLANILAN MALZEMELER... 3 TEORİK BİLGİ... 4 BOYLE-MARİOTTE KANUNU... 4 GAY-LUSSAC KANUNU... 7 DENEYLER... 10 Deney TE 680-01...

Detaylı

Termodinamik İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası

Termodinamik İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası İdeal Gazlar Isı ve Termodinamiğin 1. Yasası İdeal Gazlar P basıncında, V hacmindeki bir kaba konulan kütlesi m ve sıcaklığı T olan bir gazın özellikleri ele alınacaktır. Bu kavramların birbirleriyle nasıl

Detaylı

YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ KİMYA

YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ KİMYA YAZILI SINAV SORU ÖRNEKLERİ KİMYA SORU 1: 32 16X element atomundan oluşan 2 X iyonunun; 1.1: Proton sayısını açıklayarak yazınız. (1 PUAN) 1.2: Nötron sayısını açıklayarak yazınız. (1 PUAN) 1.3: Elektron

Detaylı

Bölüm 3. Maddenin Isıl Özellikleri ve TERMODİNAMİK. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU

Bölüm 3. Maddenin Isıl Özellikleri ve TERMODİNAMİK. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU Bölüm 3 Maddenin Isıl Özellikleri ve TERMODİNAMİK Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU Termodinamik Yasaları Termodinamiğin 0. Yasası Termodinamiğin I. Yasası Termodinamiğin II. Yasası Termodinamiğin III. Yasası

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

Hidrojen Depolama Yöntemleri

Hidrojen Depolama Yöntemleri Gazi Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü Maltepe-Ankara Hidrojen Depolama Yöntemleri Y.Doç.Dr.Muhittin BİLGİLİ İçerik Enerji taşıyıcısı olarak H 2 ve uygulamaları, Hidrojen depolama metodları, Sıkıştırılmış

Detaylı

ZAMAN SERİLERİNDE REGRESYON ANALİZİ

ZAMAN SERİLERİNDE REGRESYON ANALİZİ ZAMAN SERİLERİNDE REGRESYON ANALİZİ 1 1. GİRİŞ Trent, serinin genelinde yukarıya ya da aşağıya doğru olan hareketlere denmektedir. Bu hareket bazen düz bir doğru şeklinde olmaktadır. Bu tür harekete sahip

Detaylı

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini

Detaylı

2. Basınç ve Akışkanların Statiği

2. Basınç ve Akışkanların Statiği 2. Basınç ve Akışkanların Statiği 1 Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal kuvvet olarak tanımlanır. Basıncın birimi pascal (Pa) adı verilen metrekare başına newton (N/m 2 ) birimine

Detaylı

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU HİDROLİK Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Ders Hakkında Genel Bilgiler Görüşme Saatleri:---------- Tavsiye edilen kitaplar: 1-Hidrolik (Prof. Dr. B. Mutlu SÜMER, Prof. Dr. İstemi ÜNSAL. ) 2-Akışkanlar Mekaniği

Detaylı

PROSES TASARIMINA GİRİŞ [1-4]

PROSES TASARIMINA GİRİŞ [1-4] PROSES TASARIMINA GİRİŞ [1-4] KAYNAKLAR 1. J.M. Coulson, J.F. Richardson ve R.K. Sinnot, 1983. Chemical Engineering V: 6, Design, 1st Ed., Pergamon, Oxford. 2. M.S. Peters ve K.D. Timmerhaus, 1985. Plant

Detaylı