Batı Şeria da İsrail Yerleşimleri

Transkript

1 Kitap Değerlendirmesi Batı Şeria da İsrail Yerleşimleri Beyan el-sheikh Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi

2 Batı Şeria da İsrail Yerleşimleri Kitap Değerlendirmesi Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi Ocak, 2018 COPYRIGHT 2017 Bu yayının tüm hakları Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi'ne aittir. Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi nin izni olmaksızın yayının tümünün veya bir kısmının elektronik veya mekanik (fotokopi, kayıt ve bilgi depolama, vd.) yollarla basımı, yayını, çoğaltılması veya dağıtımı yapılamaz. Kaynak göstermek suretiyle alıntı yapılabilir Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi; siyasi kalkınma meselelerinde, karar almada ve demokratik değerlerin ve itidalli olma değerinin yüceltilmesinde uzman bir kaynak olmaya çalışan bir araştırma merkezidir. Toplumlar inşa etmeleri, medeni ülkeler kurmaları ve kendi geleceklerini kendileri belirleme, - hürriyet-eşitlik-insanlık onurunu ayakta tutma ilkelerine dayalı bir demokrasi kurmaları için; bölgedeki fertlerin, cemaatlerin ve partilerin; siyasi güçlerinin ve imkânlarının geliştirilmesine ve şiddeti ve yandaşlığı bırakmaya yardımcı olan; ölçülü olma, çoğulculuk, itidalli olma, hoşgörü ilkelerinin manalarının derinleştirilmesi ve halkların (özellikle de Filistin Halkı) sosyal ve sivil haklarını kazanmalarına katkı sağlamak Merkez'in hedeflerindendir. Vision Center for Political Development Başak Mh. Hürriyet Blv. Yiğitler Sok. No:70/32 B Blok Başakşehir/İstanbul Tel:

3 KİTAP DEĞERLENDİRMESİ: BATI ŞERİA DA İSRAİL YERLEŞİMLERİ Bu kitap, Batı Şeria nın tüm bölgelerinde gerçekleşen Siyonist yerleşimcilik sorununu belgeleme konusunda önemli bir ilmi kaynak çalışması addedilmektedir. Kitapta, konuya ilişkin bilgiler, istatistikler ve tablolar bulunmasının yanı sıra, yerleşimlerin ve yerleşim ileri karakollarının sınırlarını, yan yolları, ayrım duvarını ve Oslo Anlaşması yla ortaya çıkan taksimatı gösteren coğrafi haritalar yer almaktadır. Dünya yaşananlara hiçbir şekilde ses çıkarmazken yerleşimlerin hızla arttığı bir dönemde kitap, bu alana büyük bir katkı sağlamaktadır. Bu çalışma, Batı Şeria daki İsrail yerleşimcilik meselesine ışık tutmaktadır. Zira İsrail in Batı Şeria da sürdürdüğü yerleşim politikası, uluslararası toplum tarafından alınan kararlar ve Birleşmiş Milletler in prensiplerine göre kurulacak olan Filistin Devleti projesi için en büyük tehdidi oluşturmaktadır. İsrail in Batı Şeria da sürekli olarak gerçekleştirdiği ekonomik projeler ise, işgal altındaki topraklardaki kaynakların kullanılmasını yasaklayan uluslararası hukukun en büyük yasaklarından birisini çiğnemektedir. Çalışma ayrıca, bahsi geçen yerleşim uygulamalarının Filistin halkının hayatını nasıl zorlaştırdığını ve Filistinlilerin yaşamakta olduğu yerleşim yerlerini açık hapishanelere çevirdiğini ele almaktadır. Yine yerleşimlerin Filistinlilerin bir yerden başka bir yere hareket etmesini ve ulaşımlarını doğal seyrinde sağlamalarını nasıl sınırlandırdığını incelemektedir. Kitabın ilk bölümü, yerleşimlerle ilgili bazı terimleri açıklamaya ayrılmıştır. Sonraki bölümlerde ise, Batı Şeria semtlerindeki yerleşimlerin mevcut durumunu her bölgeye ait haritalar vererek aktarmakta, ayrıca toprakların tasnifini, jeopolitik dağılımı ve Oslo Anlaşması nın toprak taksimatını irdelemektedir. KUDÜS TE YERLEŞİMLERİN DURUMU: Kudüs te yapılan yerleşim faaliyetlerini Batı Şeria dakinden farklı kılan, İsrail işgal devletinin burayı yerleşim başkenti olarak görmesinden ötürü tam anlamıyla ele geçirmek istiyor oluşudur. Söz konusu siyaset 1948 den bu yana uygulanmakta olup, hedefi kentteki köklü İslam ve Arap kültür ve medeniyetinin kökünü kazımaktır. İşgal rejiminin ırkçı politikası, Kudüs kentinin coğrafi ve demografik yapısına yansımış, kent nüfusunun çoğunluğu iddialarına göre Yahudilerden müteşekkil hale gelmiştir. Aynı şekilde kentteki Filistinlilere ait toprakların çoğuna el konulmuştur. 3

4 Büyük Kudüs Projesi: Doğu Kudüs ün 1967 yılında işgal edilerek, birleşik Kudüs sloganıyla 1948 yılında işgal edilmiş olan bölümüne dahil edilmesiyle, İsrailli yetkililer değiştirilmesi zor olan jeopolitik realiteler yaratmak için Kudüs ün yeni işaret taşlarını tasarlamaya başlamıştır. Buna bağlı olarak Doğu Kudüs ve ele geçirdiği diğer bölgelerde Yahudi mahallesinin temellerini atarak, Kudüs ü her yönden kuşatacak bir dizi yerleşim birimi kurmaya ve buralara yerleşimcileri iskan etmek suretiyle yeni bir coğrafi ve demografik realite dikte etmeye girişmiştir den önce Doğu Kudüs topraklarının çoğunun sahibi olan Filistinliler, gerçekleştirilen müsadere operasyonları, yerleşim projeleri ve Arap mahallelerindeki yeni yol ve inşaat çalışmaları sonrasında, Doğu Kudüs ün ancak %14 lük bir toprak parçasına sahip olma pozisyonuna gelmiştir. Kitap Kudüs teki yerleşim birimleriyle ilgili bizlere bu bağlamda yeterli düzeyde bilgi sunmaktadır. Kitap, ayrım duvarının Kudüs şehrin üzerindeki etkilerini de ele almaktadır. Nitekim duvar, Kudüs teki tüm yerleşim birimlerini içine almakta ve yerleşimcilerden oluşan mahalleleri bünyesinde toplayarak, işgal rejiminin bakış açısına göre Yahudi çoğunluktan meydana gelen Birleşik Kudüs ü vücuda getirmektedir. Öte yandan duvar, Kudüs ün birçok Arap mahallesini dışarıda bırakmakta ve Arap mahallelerinde inşaata tahsis edilen alanları daraltmaktadır. Ayrıca duvar, Filistinlilerin yaşadığı yerleşim yerlerini aralarında coğrafi ulaşım bulunmayan izole bölgeler haline getirmektedir. Tüm bunların yanı sıra işgal rejimi, duvarı inşa edebilmek adına Kudüslü Filistinlilere ait binlerce dönüm araziye el koymuştur. Kudüslülerin Kimliklerinin İptal Edilmesi: İşgal rejiminin almış olduğu karara göre, İçişleri Bakanlığı Kudüs dışında yaşamaya başlayan bir Filistin vatandaşının kimliğini iptal etmektedir. Bunun sonucunda ise, ülke dışına yolculuk eden Filistinlilerin kimlikleri iptal edilmektedir. Hatta Kudüs ün çevre banliyölerinde yaşayan ancak işgal rejiminin gözünde yaşadıkları yer Kudüs e değil Batı Şeria ya bağlı sayılan kişiler de bu kararın kapsamına alınmaktadır. Buna ek olarak işgal rejiminin resmi daireleri, bu ırkçı yasaları kullanarak Kudüs ü Filistinlilerden arındırmaya ve mümkün olan ölçüde Filistinlileri kentten çıkarmaya çalışmaktadır. Kudüs teki Filistinlilere Ait Evlerin Yıkılması: 4

5 İşgal rejiminin en çok başvurduğu yöntemlerden olan ev yıkma politikası, Filistinlileri Kudüs kentinden tamamen çıkararak, yerlerine yerleşimci topluluklarını iskan etmeyi amaçlamaktadır. Bu politika ayrıca, demografik dengeyi kontrol altında tutmak ve Arapların bir an olsun çoğunluk haline gelmesini önlemek amacını da gütmektedir. Ev yıkma operasyonları, işgal rejiminin kolay bir biçimde uydurduğu gerekçelerle gerçekleştirilmektedir. Kitapta, 2015 yılına kadar Doğu Kudüs ve buraya bağlı mahallelerde meydana gelen yıkım vakalarının sayısı aktarılmaktadır. EL-HALİL DE YERLEŞİMLERİN DURUMU: Yerleşimcilik el-halil de erken bir dönemde, 1967 yılında Batı Şeria da İsrail işgalinin gerçekleştiği sırada başlamıştır. İsrail ilk olarak burada Kiryat Arba yerleşim birimini kurmuştur. el-halil, Yahudiler nezdindeki dini ve tarihi önemi nedeniyle, yerleşim faaliyetlerinin en önemli odak noktalarından birisini oluşturmuştur. Kitapta, şehir topraklarının Oslo Anlaşması na göre taksimatı gösterilmekte, ayrıca el-halil de bulunan yerleşim birimleri ve yerleşim ileri karakollarına ait bir tablo ile buralara dair bilgiler aktarılmaktadır. Yan Yollar: İşgal rejimi, yan yollar vasıtasıyla el-halil i birbirinden bağımsız izole bölgelere ayırmıştır. Aynı şekilde demografi, ekonomi ve bayındırlık alanlarında yerleşimlere hizmet edecek surette iletişim imkanları sağlamıştır. el-halil, yerleşim birimleri ve uzunluğu yaklaşık 135 km ye ulaşan yan yollar tarafından kuşatılmış beş kantona bölünmüş durumdadır. Yine bir yan yolun açılabilmesi için, açılacak yolun iki tarafındaki arazilere el koyulması gerekmektedir ki bu da yol boyunca her iki yandan 75 metre eni olan bir alana tekabül etmektedir. Bu da el-halil kentinin tarım ve inşaat açılarından yıkıma maruz kalması anlamına gelmektedir ki bu durum halen devam etmektedir. Ayrım duvarına ait harita, 1967 sınırlarının Batı Şeria nın içlerine doğru genişletildiğini ve bu topraklardan mümkün olan en geniş yüzölçümünde araziye el koyarak, Filistinli sayısının en aza indirilmeye çalışıldığını göstermektedir. Nitekim el-halil deki duvar, şehrin kalbinde yer alan yerleşimci topluluklarını içine almakta ve 11 yerleşim birimini 1967 sınırlarının, 7 bedevi yerleşim alanını ise duvarın dışında bırakmaktadır. el-halil bölgesindeki duvarın uzunluğu 89 km yi bulmakta, duvar için tahliye edilen bölgelerin alanı ise 27 km² ye ulaşmaktadır. İşgal rejimi yerli halkın yaşadığı ve ihmal edilir bir hale 5

6 gelmiş izole bölgelere girebilmesi için belirli saatlerde açılan kapılar inşa etmiştir. Aynı şekilde bu izole bölgeler, yerleşimciler için bir hedef alanı ve nüfuz bölgesine dönüştürülmüştür. İsrail Askeri Kontrol Noktaları: Söz konusu askeri kontrol noktalarına konuşlanmış İsrail askerlerinin geneldeki davranışları vahşicedir. Birçok insan hakları örgütü raporlarının, incelemelerin ve toplumun farklı kesimlerine mensup Filistinlilerin tanıklıkları İsrail askerlerinin muamele tarzını gözler önüne sermiştir. Öyle ki Filistinliler, darp, aşağılanma ve geçmelerine izin verilmeden önce saatlerce yakıcı güneşin altında yahut şiddetli soğukta bekletilme gibi kötü muamelelere maruz bırakılmıştır. Kitapta bu kontrol noktalarının yapısı ve bulundukları noktalarla ilgili bilgiler aktarılmaktadır. CENİN DE YERLEŞİMLERİN DURUMU: Cenin, şehirde bulunan bazı yerleşim birimleri ve işgal rejimi tarafından kurulmuş askeri karargâhların belki de güvenlik nedenleriyle tasfiye edilmesi bakımından Batı Şeria daki diğer şehirlerden farklılık göstermektedir. Nitekim bu durum, İsrail hükümetinin 2005 yılında vaz etmiş olduğu Tek Taraflı Geri Çekilme Planı kapsamında gerçekleşmiştir. Kitapta Cenin de bulunan yerleşimlerin genel olarak üç coğrafi bölgeye ayrıldığı aktarılırken, kentteki yerleşim ileri karakollarına ait bilgiler de sunulmaktadır. Yan Yollar: Cenin de bulunan en önemli yan yollardan biri, Batı Şeria yı kuzeyden güneye kat eden 60 nolu yan yoldur. Bu yol, Batı Şeria da bulunan şehirler boyunca ilerleyen yeni yan yolların atardamarı kabul edilmektedir. Cenin de bulunan yan yolların ayırt edici özelliği ise, bu yolların Batı Şeria nın kuzeyindeki yerleşimleri 1948 yılında işgal edilen topraklardaki yerleşimlere bağlamasıdır. Filistin topraklarında yer alan Ma ale Gilboa yerleşimi yakınındaki yol, Mevo Dotan ve Hermesh yerleşimlerini birbirine bağlayan yol, Ya bad yakınındaki yerleşimleri birbirine bağlayan yol ve Salim karargâhını 1948 topraklarındaki yerleşimlere bağlayan yol bu bağlamdaki örneklerdir. Ayrım duvarının inşa edilmesi, ana duvar ile 1967 sınırları arasında kalan bölgede yaşayan Filistinlilerin bulunduğu izole bir alan oluşmasına yol açtı. Bu alan, Cenin in batı bölgesindeki birçok bölgeyi içine almakta olup içerisinde yaşayan toplam Filistinli sayısı 4100 dür. 6

7 BEYTÜLLAHİM DE YERLEŞİMLERİN DURUMU: İsrail in Beytüllahim de yapmış olduğu uygulamalar toprak müsaderesi ve bu toprakların yasal sahiplerinden tahliye edilmesiyle sınırlı kalmamış, Ürdün döneminde belirlenmiş olan idari sınırların yeniden çizilmesini de içine almıştır. İsrail, Kudüs ün Filistinliler nezdinde kabul gören yapısını ortadan kaldırmak için şehir sınırlarında idari düzenlemeler yapmıştır. Oslo Anlaşması na uygun olarak tayin edilen A, B ve C bölgelerinin yanı sıra, tabiat koruma alanları belirlenmiştir. Öte yandan halihazırda 18 yerleşim birimi ve birçok yerleşim ileri karakolunda yaşayan on binlerce yerleşimci bulunmaktadır. Söz konusu yerleşimler, Beytüllahim de yer alan Gush Etzion ve Megilliot isimli konseylerin alanı dahilindedir. Yan Yollar: İşgal rejimi, Beytüllahim de uzunluğu 62 km ye ulaşan yan yollar inşa etmiştir. Bu yolların en önemlileri Gush Etzion ve Beytüllahim-Beyt Cala yollarıdır. Irkçı ayrım duvarı Beytüllahim de tarım arazilerinin yerleşim yerlerinden %11 den fazla bir yüzölçüm alanıyla ayrılmasına yol açmıştır. Bu mesafe nedeniyle toprak sahipleri, ancak İsrail yönetiminden alacakları özel izin sayesinde arazilerine ulaşabilmektedir. Böylece yalnızca sınırlı sayıda kişi topraklarına erişebilir hale gelmiştir. Öte yandan bayındırlık alanında mevcut yüzölçümü yetersizliği nedeniyle yerleşim yeri sıkıntısı yaşanmaktadır. Askeri Sınır Kapıları ve Kontrol Noktaları: Beytüllahim de diğer şehirler gibi, çeşitli bölgelere dağılmış olan askeri kontrol noktaları nedeniyle sorunlar yaşamaktadır. Şehirdeki toplam kontrol noktası sayısı 10 a ulaşmaktadır. Ramallah ve el-bireh te Yerleşimlerin Durumu: İşgalci İsrail yetkilileri, Ramallah ve el-bireh teki yerleşimcilik operasyonlarına eskiden Ürdün ordusu tarafından askeri karargah olarak kullanılan alanları ele geçirip, başlangıçta buralardan askeri amaçlarla yararlanarak başlamıştır. Buradaki ilk yerleşim olan Ofra, Ein Yabrud ve Silwad köyleri topraklarında kurulmuştur. Sonrasında yerleşimler bir şerit şeklinde şehrin diğer bölgelerine de yayılarak, Güvenlik Şeridi adıyla bölgeyi kuşatmıştır. Toplam sayısı 26 ya ulaşan yerleşimlerin bazıları Filistinli kasabalarının ortasında yer alırken, bazıları Ramallah ı doğudan ve diğerleri de batıdan çevrelemektedir. 7

8 Ramallah taki ayrım duvarının toplam uzunluğu 102 km yi bulmaktadır. Dağ ve vadiler boyunca dolambaçlı olarak ilerleyen duvar, bir dizi set, barikat, dikenli ve elektrikli tel ve hendekten oluşmaktadır. Duvar İsrail yerleşimleriyle Filistinlilerin yaşadığı yerleşim bölgelerinin arasından geçmekte, İsrail yerleşimlerinin çoğunu içine alırken Arap yerleşim alanlarını dışarıda bırakmakta ve buraları kuşatılmış izole bölgeler haline getirmektedir. Askeri Kontrol Noktaları: Ramallah ve el-bireh teki kontrol noktası sayısı 10 dur. İşgal yetkilileri bu kontrol noktalarını sürekli askeri üsler olarak kurmuş ve bu sayede Filistinlilerin hareketlerini çoğu zaman felç etmeyi hedeflemiştir. NABLUS TA YERLEŞİMLERİN DURUMU: Nablus taki İsrail yerleşimleri, stratejik güvenlik hedeflerini gerçekleştirecek şekilde üç ana bölgede toplanmaktadır. Birinci bölge Nablus şehrini çevrelemektedir. İkinci bölge Nablus Dağları nın doğusundan Ürdün Nehri ne kadar olan bölgedeki Ürdün Vadisi ne uzanan doğu tarafındaki yerleşimlerdir. Üçüncü bölge olan güney bölgesi ise, Batı Şeria nın kuzeyi (Nablus ve Cenin) ile orta bölgesini (Ramallah) birbirinden ayıran bir yerleşim şeridi teşkil etmektedir. İsrail Ordu Karargâhları: Söz konusu askeri karargâhlar Nablus un stratejik noktalarında bulunmakta ve civar bölgelerinde kontrolü sağlamaktadır. Bu karargâhların en önemlileri, Cerzim (Gerizim) Dağı, İbel (Ebal) Dağı, Huwara ve Radar üsleridir. Yan Yollar: Bu yollar Nablus u dört bir taraftan kat etmekte ve Batı Şeria nın ortasına kadar uzanan 60 nolu yol, Aber es-samire yolu, Nablus yan yolu ve şehrin kuzeyinden Ebal Dağı na ulaşan Shavei Shomron yerleşim yolları şehirde yer almaktadır. Yerleşim İleri karakolları: Yeni yerleşimlere dönüşecek olan yerleşim ileri karakolları, başlangıçta yerleşimcilerin ele geçirdikleri noktalarda prefabrik evlerin kurulmasıyla teşekkül etmektedir. Ardından söz konusu prefabrik evlere altyapı hizmetleri aşamalı olarak ulaştırılmaktadır. Bu bağlamda kitap, 8

9 2000 yılından önce ve sonra Nablus ta kurulmuş olan yerleşim ileri karakollarına ait bilgilerin yer aldığı tabloları aktarmaktadır. KALKİLİYE DE YERLEŞİMLERİN DURUMU: Kalkiliye, Batı Şeria da yerleşim tarafından en fazla kuşatılan bölge addedilmektedir. Bunun nedeninin, Yahudi varlığının kalbine ve yaşam merkezlerine olan yakınlığı olduğu söylenebilir. Aynı şekilde kentte, mevcut yerleşimleri genişletmek suretiyle sürdürülen bir yerleşimci genişlemesi ve bu yerleşimlerin devamı mesabesinde yerleşim ileri karakolları inşası söz konusudur. Şehirdeki önemli yerleşimlerin sayısı 12 iken, yerleşim ileri karakollarının sayısı 9 dur. Kitapta bu hususla ilgili ayrıntılı bilgi verilmiştir. İşgal rejimi şehir genelinde 2168 dönüm tarım arazisini müsadere etmiştir. Bunun yanında duvar inşa edilmeden önce tahliye edilen 3500 dönüm tarım arazisine de el konulmuştur. Ayrıca arazileri duvarın öte tarafında kalan çiftçilerin, zirai amaçlı özel bir izin almadıkları sürece arazilerine girmeleri yasaklanmıştır. Nitekim bu amaçla inşa edilmiş olan geçiş kapıları da çoğu zaman kapalı tutulmaktadır. Öte yandan işgal rejimi, şehirdeki 39 su kuyusunun yaklaşık 15 ine el koymuş, bu ise tarım sektörünü ciddi biçimde etkilemiştir. Tulkarim de Yerleşimlerin Durumu: Tulkarim deki üç İsrail yerleşimi bulunmaktadır. Bunlar; Avnei Hefetz, Sal it ve Einav yerleşimleridir. Ancak Tulkarim i diğer bölgelerden ayıran, burada işgalci İsrail in Filistinlilerden müsadere etmiş olduğu arazilerde bir endüstri bölgesi kurmuş olmasıdır. İsrail Fabrikaları: Tulkarim şehri civarında bulunan İsrail fabrikalarının çoğu, çevreye ve sağlığa zararlı etkileri bulunan kimyevi madde fabrikalarıdır. Söz konusu fabrikaların 1948 yılında işgal edilen Filistin topraklarından Tulkarim e taşınma sebebi, bu bölgenin İsrail iş kanunlarının uygulama alanı içerisinde yer almaması ve böylece faaliyetleri esnasında ilgili yükümlülüklerden muaf bulunacak olmalarıdır. Ayrıca bu, Filistin iş gücünün ucuza kullanılması ve endüstriyel iş güvenliği sorumluluklarından kaçılabilmesi imkânı doğurmaktadır. 9

10 Ayrım duvarı, şehrin batı tarafında 41 km boyunca uzanmakta ve şehir sınırlarını aşarak ilerlemektedir. Duvar inşa edilirken gerçekleştirilen kazı çalışmaları, zeytin ve narenciye ağaçlarının sökülmesine ve su kuyularının kapanmasına yol açmıştır. Ayrıca büyük bir alandaki nitelikli tarım arazileri kazılmış ve duvar inşası bahanesiyle 80 ev yıkılmıştır. Öte yandan duvar, geçtiği bölgelerde yaşayan halka ait geniş arazileri bölmüş ve Bâka eş- Şarkiyye de izole bir alan oluşmasına neden olmuştur. Bu ise diğer birçok Filistinli köy ve kasabası üzerinde olumsuz etkiler doğurmuştur. TUBAS TA YERLEŞİMLERİN DURUMU: İşgal rejiminin Tubas ta teşkil ettiği yerleşimler, Ürdün Nehri paralelinde ve Batı Şeria nın doğu eteklerinde bulunan bu stratejik bölgenin tamamını ele geçirmeyi hedeflemektedir. Öte yandan bu bölge, verimli tarım arazileri ve su kaynaklarına sahip olduğu için de büyük bir önem arz etmektedir. Sayıları 11 e ulaşan yerleşimler kuzeyden güneye iki paralel hatta ilerlemektedir. Bu yerleşim şeklindeki amaç, güvenlik alanındaki hakimiyete ek olarak ekonomik olarak da bölgeyi ele geçirmektir. Duvar Batı Şeria nın doğu bölgesinin yaklaşık %29 luk kısmını bölmektedir. Doğuda Ürdün Nehri nden Cenin in batısındaki el-mutalle (Mutallah) köyüne kadar uzanan duvar, Berdele (Bardala) köyünün yaklaşık 4000 dönümünü, duvar boyunca uzanan ve işgal kuvvetleri tarafından güvenli bölge addedilen 1000 dönümlük araziyi dışarıda bırakmaktadır. Güvenlik gerekçeleri ile Filistinlilerin bu bölgeye girmelerini sağlayacak herhangi bir giriş kapısı yahut geçit bulunmamaktadır. SALFİT TE YERLEŞİMLERİN DURUMU: Salfit, Batı Şeria da Arap kimliği en çok değişen şehirlerden kabul edilmektedir. Bunun nedeni işgal güçlerinin şehrin büyük bir bölümüne el koyması ve el koyulan topraklarda yerleşimler inşa etmesidir. Salfit bugün, doğal ve coğrafi özelliklerinin yanı sıra güvenlik gerekçeleriyle Kudüs ten sonra Batı Şeria nın en çok hedef alınan şehri haline gelmiştir. Salfit te yerleşimcilik, 1975 te bir dizi küçük yerleşim ileri karakolunun inşa edilmesiyle başlamıştır. Bu karakollar daha sonra şehirdeki köylere doğru tabiat koruma alanlarını da içine alacak şekilde yayılmıştır. Nitekim İsrail ordusu bu hususta destekleyici emirler ve çeşitli güvenlik 10

11 gerekçeleri öne sürmüştür. Bölgedeki yerleşim sayısı 13 iken, bu yerleşimlerin tamamı İsrail yerleşim konseyi olan Yeşa ya bağlı resmi yerleşimlerdir. Salfit te bulunan ayrım duvarının uzunluğu yaklaşık 12 km dir. Duvar Masha köyünden başlayarak ez-zaviye (Al-Zawiya) ve Rafat köylerinden geçmekte ve Deir Ballut köyünün çıkış noktasına kadar devam etmektedir. ERİHA DA YERLEŞİMLERİN DURUMU: Bu bölge, Batı Şeria da yerleşimcilik politikalarının en çok hedef aldığı alanlardan birisidir. Şehir güvenlik, siyaset ve strateji açılarından büyük bir öneme sahip olmasının yanı sıra, ekonomi ve su kaynakları yönünden de önem arz etmektedir. Jeostratejik Açıdan: Eriha şehri ve batı tarafındaki vadiler, Ürdün Vadisi yahut diğer adıyla Eriha Vadisi alanında bulunmaktadır. Bu vadiler Filistin in dış dünyaya açılan kapısı addedilmektedir. Zira vadiler birçok noktadan Ürdün e bağlanmakta ve Arap ülkeleri ve diğer ülkelerle yapılan ticaret için hayati bir öneme sahip olmaktadır. Bu nedenle İsrail, 1967 yılından bu yana yerleşim ileri karakolları ve askeri kamplar kurmak suretiyle aşamalı olarak bölgeyi ele geçirmeye çalışmaktadır. Su Kaynakları Açısından: Eriha, Filistin de tatlı su kaynaklarının bulunduğu şehirlerden birisidir. Bu kaynaklar akarsu, pınar veya kuyu şeklinde olabilmektedir. Nitekim Ürdün Vadisi Filistin in su kaynaklarının yaklaşık yarısına sahiptir ve Eriha da bundan ötürü birinci derece bir tarım bölgesi kabul edilmektedir. Toprakların Oslo Anlaşması na Göre Dağılımı: Eriha bölgesi ve vadilerin büyük kısmı güvenlik ve idare bakımından tamamıyla İsrail in hakimiyeti altında olan C bölgesinde bulunmaktadır. Bu ise şehrin kalkınma fırsatlarından mahrum kalmasına ve büyük sınırlamalarla karşılaşmasına yol açmaktadır. Yan Yollar: Eriha ve vadiler bölgesindeki yan yolların uzunluğu 129 km yi bulmaktadır. Bu yolların en önemlilerinden birisi 90 nolu otoyoldur. Söz konusu yol Eriha-Ayn Cedi (Ein Gedi) arasında 11

12 olup, Batı Şeria da yeşil hat olarak adlandırılan kuzey bölgesinden gelerek Ürdün Vadisi- Eriha ya devam eden eski bir yoldur. Daha sonra yol güneyde Ayn Cedi ye ve Ölü Deniz e kadar devam etmekte, Filistin in doğu sınırı boyunca ilerleyerek Kızıldeniz deki İsrail şehri Eilat a ulaşmaktadır. İşgal rejimi yetkilileri Eriha şehrinin çevresine hendek kazmış ve şehre yalnızca işgal ordusunun kontrolünde olan iki kapıdan girip çıkılmasını sağlamıştır. Aynı şekilde uzunluğu 5 km, genişliği ise 1 ila 5 metre arasında değişen diğer başka bir hendek daha açılmıştır. Buradaki duvar, İsrail in sınırlarına katmaya çalıştığı Ma ale Adumim yerleşimini içine alacak şekilde inşa edilecek duvarın bir kısmını teşkil etmektedir. Ayrıca Kudüs ün güneyinde ve kuzeybatısında yer alan Gush Etzion ve Giv at Ze ev yerleşimleri de bu duvarın sınırları içerisinde kalacaktır. Çalışmanın sonunda araştırmacılar, bazılarını aşağıda sunduğumuz sonuç ve önerilerde bulunmaktadır: Sonuçlar: Batı Şeria, İsrail tarafından sistematik olarak yürütülen bir toprak müsaderesi; yerleşim birimi, yerleşim ileri karakolu, yan yol, askeri üs ve ırkçı ayrım duvarı inşası operasyonuyla karşı karşıyadır. Tüm bu uygulamalar Filistin topraklarında hem toprak hem de insanlar açısından tehlikeli bir durum oluşturmaktadır. Yukarıda açıklanan yerleşimcilik faaliyetleri, 1967 işgali bölgelerinde bir Filistin Devleti kurulmasına yönelik fırsatları ortadan kaldırmakta, Filistin in kalkınma imkânları ve ekonomisine zarar vermektedir. İşgal rejimi yerleşimleri kimi zaman dini kisvelerle, kimi zaman ise güvenlik gerekçeleriyle kullanmakta ve bu yerleşimlerden Filistin in su kaynaklarını çalmak ve devasa ekonomik ve endüstriyel projeler yapmak için yararlanmaktadır. Aynı şekilde işgal rejimi, bazı yerleşimleri askeri üs ve Filistinlileri gözaltında tutma merkezi olarak kullanmaktadır. Tüm bunlar İsrail in Batı Şeria daki yerleşimcilik projesinin geçici bir politika değil, sürekli bir strateji olduğunu gözler önüne sermektedir. İşgal rejimi sürekli olarak yasalara karşı gelerek yerleşim projeleri uygular ve toprakları müsadere ederken, yerleşimcilik aleyhindeki uluslararası anlaşma ve yasalardan söz 12

13 etmenin ciddi bir karşılığı olmamaktadır. Nitekim uluslararası toplum da bu hususta aciz kalmıştır. Yerleşimcilik faaliyetleri barış anlaşmaları ve çözüm sürecinin ardından gözle görülür bir şekilde tırmanışa geçmiş, bu bağlamda yapılan görüşmeler Filistin topraklarının korunmasında hiçbir surette katkı sağlamamıştır. Öneriler: Yerleşimciliğe karşı yürütülen faaliyetler Filistinlilerin bilincinde diriliğini korumalı, Filistin halkı mobilize edilmeli ve çeşitli suretlerde yerleşimciliğe direnilmelidir. Bu noktada Filistin Yönetimi nden gerekli destek sağlanmalıdır. Filistinliler uluslararası platformlarda yerleşimciliğin son bulması için çaba sarf etmelidir. Filistin Kurtuluş Örgütü ve İsrail arasında imzalanan ve yerleşimciliği durdurmaktan ve İsrail in yayılmacı politikasına karşı koymaktan dahi aciz olan anlaşmalar iptal edilmelidir. Savaş suçu ve insanlığa karşı işlenmiş bir suç olması hasebiyle yerleşimcilik meselesi uluslararası mahkemelere taşınmalı, İsrailli yetkililerin Filistin topraklarına karşı işlemekte olduğu suçlar adli olarak kovuşturulmalıdır. İsrail e karşı uygulanan uluslararası boykot devam etmeli ve İsrail uluslararası toplumda yalnızlaştırılmalıdır. Filistin Yönetimi toprak koruması, ıslahı, iskan politikalarının ve endüstriyel politikaların vb. uygulanması hususuna ehemmiyet göstermelidir. Böylece genel ölçekte Filistinli vatandaşların, özelde ise çiftçilerin topraklarına bağlı kalması ve bu toprakların işgal rejiminin müsaderesi ve yerleşimcilik faaliyetlerinden korunması sağlanmalıdır. 13

14 Kitap Bilgileri Kitabın adı: Batı Şeria da İsrail Yerleşimleri Yazar: Abdullatif Sedde, Abdullah Manasıra, Mahir Abid, Mahmud Cubran Editör: Aziz Kayed Sunum: Beyan el-sheikh Yayınevi: Vizyon Siyasi Kalkınma Merkezi Yayın tarihi: Ekim, 2018 Sayfa sayısı: