GÖSTERGELERİ > > Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ

Transkript

1 TÜRKİYE NİN GÖSTERGELERİ > > Hazırlayan: Alaattin AKTAŞ PROJEKSİYON KRİZ Mİ GELİYOR? Haftalardır bir kriz lafıdır gidiyor. Üstelik bu kez durum temelden farklılık arz ediyor. Kriz olabileceği görüşü ne muhalefet partileri tarafından dile getiriliyor, ne basın tarafından, ne de akademik çevrelerce. Krizi dillendiren hükümetin kendisi Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Avrupa daki olası krizi çok önce fark ettiklerini ve bunun Türkiye yi etkileyebileceğini Ülke grupları ve döviz cinslerine göre dış ticaret kaç kez dile getirdi. Ardından Maliye 2011 (5 aylık) Bakanı Mehmet Şimşek de Ülke gruplarına göre dış ticaret (Milyon dolar) benzer doğrultuda bir açıklama İhracat Toplam yaptı. Yetmedi, AKP Genel Başkan AB Yardımcısı, kriz vurgusuyla birlikte Diğer ülkeler fazla para harcamayın uyarısında bulundu. AB 48,1 46,3 46,0 Kuşkusuz yanı başımızda yaşanacak İthalat büyük bir kriz, bizi de etkiler, Toplam bundan kaçış söz konusu değil. AB Diğer ülkeler 51,9 53,7 54,0 Diğer ülkeler Avrupa nın bizi etkileyecek olmasının AB 38,7 38,9 40,2 temelinde, ihracatımızın ha- len yarıya yakınını Topluluk üyesi Diğer ülkeler 61,3 61,1 59,8 ülkelere yapıyor olmamız ve krizle Döviz cinslerine göre dış ticaret (Milyon dolar) birlikte euronun değer yitirme İhracat Toplam olasılığı yatıyor. Türkiye ihracatının Euro yarısını euro cinsinden gerçekleştiriyor, oysa ithalatta euronun payı Dolar Diğer dövizler üçte bir düzeyinde bulunuyor. Euro 49,2 48,2 48,0 AB deki krizin etkisiyle euro Dolar 44,6 45,4 45,9 dolara karşı değer yitiriyor ve gelecekte Diğer dövizler 6,2 6,5 6,1 bu değer kaybının daha da İthalat Toplam hızlanacağı tahmin ediliyor. Paritede Euro dolar lehine, dolayısıyla doğal Dolar olarak euro aleyhine gelişen bu Diğer dövizler Euro 33,9 33,6 34,8 tablo, Türkiye yi iki yönlü olumsuz etkileyecek. Dolar 61,2 61,5 60,2 İhracatçının eline giderek değer yitirmekte olan bir para, yani Diğer dövizler 4,9 4,9 5,0 Temmuz 2011 k EKONOMİK FORUM 127

2 Göstergeler euro geçecek. Ama öbür tarafta ithalatçı da her geçen gün değer kazanmakta olan bir parayla, dolarla ithalat yapacak. Üstelik Türkiye artık önemli ölçüde ihracat için ithalat yapan bir ülke konumunda. Dolayısıyla, bazı ihracatçılar ile bazı ithalatçılar aynı kişi ya da şirket. Bir başka ifadeyle, bu kişi ya da şirketler pahalanan dolarla ithalat, ucuzlayan euro ile ihracat yapmak durumunda kalacaklar. ENFLASYON: FARKINDA OLMAK YETER Mİ? Hükümet, Avrupa daki sorunların farkında olunduğunu ve bu sorunlara karşı en kötü senaryoya göre hazırlık yapıldığını dile getiriyor. Ancak kamuoyu, bu hazırlıkların ne olduğu konusunda pek fazla bilgiye sahip değil. Öyle anlaşılıyor ki, sorunun büyüklüğü görülüyor görülmesine ama herhangi bir önlemin ya da önlemler paketinin uygulamaya konulması henüz söz konusu değil. Ya da kim bilir, sorunu görüyoruz da, bu soruna karşı yapabileceklerimiz çok sınırlı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haz. Tem. Ağus. Eylül Ekim Kas. Ara TÜFE de Mayıs ayında hiç tahmin edilemeyen düzeyde, % 2.42 lik bir artış yaşanmış, bu artışın etkisiyle de Mayıs itibariyle yıllık artış % 7.17 ye fırlamıştı. Bu oranlar yüzünden kamuoyu, bir anda, enflasyon konusundaki tüm kazanımların geri verildiği gibi bir algıya kapıldı. Öyle ya, bir ayda yüzde 2.42 artış görülmesi pek rastlanılan bir durum değildi, kaldı ki geçen yılın Mayıs ayında artış bir yana az da olsa gerileme yaşanmıştı. Merkez Bankası ve TÜİK, bu artışın bazı meyvelerin fiyatının çok yüksek oluşmasından ve bu meyvelerin Mayıs ayı endeksindeki ağırlığından kaynaklandığını açıklamaya çalışsa da, bu açıklama pek tatmin edici bulunmadı. Hatta Başbakan Yardımcısı Ali Babacan bile TÜİK in enflasyon hesabını bir anlamda tartışmaya açtı, Faizlerin düzeyini meyve sebze fiyatları mı belirleyecek şeklinde bir görüş dile getirdi. Aradan bir ay geçti, bu kez Haziranda yine tahminlerin ötesinde bir oranla karşılaşıldı. Ancak bu kez artış değil, düşüş vardı ve bu düşüş de rekor sayılırdı. Tüketici fiyatları Haziran ayında yüzde 1.43 oranında gerileme göstermişti. Bu gerilemenin nedeni de, Mayıs ayında rekor artışa yol açan ürünlerde bu kez fiyat gerilemesi ortaya çıkmasıydı. Yıllık bazda Mayıs sonunda % 7.17 ye fırlayan TÜFE de, Haziran sonunda yeniden makul sayılabilecek bir düzeye, % 6.24 e geriledi. 128 EKONOMİK FORUM l Temmuz 2011

3 BİR BAKIŞTA ÜÇ YILIN EKONOMİK GÖSTERGELERİ ÜFE (% değ.) TÜFE (% değ.) İhracat (Aylık) İthalat (Aylık) Cari denge İç borç stoku (milyar TL) İç borç faizi (%) Bütçe geliri (Aylık) (milyon TL) Bütçe gideri (Aylık) (milyon TL) Reel kur end. (1995=100) Aylık Ort. $ (TL) Aylık Ort.Euro (TL) Mevduat DTH (Milyar $) Kredi Tük.kredileri Kredi kartları San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmamış endekse göre) San.ür.ende.değ. (%) (Arındırılmış endekse göre) Protestolu senet (Milyon TL) Dış borç öde. (Milyon $) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Tem. Ağus. Eylül Ekim Kasım Aralık ,884 8,435 8,155 7,562 7,346 8,330 9,056 7,840 8,481 10,096 8,903 10, ,829 8,263 9,886 9,396 9,800 9,543 9,565 8,523 8,909 10,963 9,382 11, ,551 10,064 11,817 11,883 10, ,281 9,075 10,522 10,120 10,868 12,501 12,856 12,811 12,485 12,773 12,618 15, ,691 11,782 15,022 14,943 14,726 15,233 16,078 15,434 15,644 17,297 17,135 20, ,903 17,515 21,638 20,950 21, ,198-1,572-1,609-2, ,809-3, ,089-2,200-4,259-4,347-2,944-3,409-3,570-3,027-3,836-3,398-6,031-7, ,105-6,101-9,727-7,588-7, ,830 18,415 13,053 20,063 18,854 15,411 16,785 21,994 15,953 19,010 17,818 22, ,525 20,019 17,488 20,718 24,866 18,448 21,729 26,252 18,493 19,368 25,375 21, ,499 24,556 20,674 23,523 27,133 26, ,796 25,808 21,820 21,010 19,464 17,932 23,392 23,518 25,428 21,431 20,942 28, ,646 22,290 23,436 25,173 19,054 23,894 23,775 23,163 25,395 21,203 25,740 37, ,494 23,568 26,792 22,467 24,298 23, , , , , , ,090 1, , , , ,743 1,024 1, ,614 Temmuz 2011 k EKONOMİK FORUM 129

4 Göstergeler GSYH (yüzde değişim) Birinci çeyrek İkinci çeyrek 10.3 Üçüncü çeyrek 5.2 Dördüncü çeyrek 9.2 Yıllık 8.9 Fiyatlar (yüzde değişim) ÜFE TÜFE.Haziran Haziran Altı aylık Altı aylık Yıllık Yıllık Yıllık ortalama Yıllık ortalama Dış Ticaret Mayıs. İhracat 10,948 9, İthalat 21,005 14, Açık -10,057-4, İhracat/ithalat (%) Ocak-Mayıs. İhracat 54,263 45, İthalat 98,017 68, Açık -43,754-22, İhracat/ithalat (%) Mayıs itibariyle yıllık. İhracat 122, , İthalat 215, , Açık -92,419-51, İhracat/ithalat (%) Cari İşlemler Dengesi (Milyon Dolar) (Ocak-Mayıs) Fark Değ.(%) CARİ İŞLEMLER DENGESİ -37,274-16,839 20, Döviz geliri 71,313 60,737 10, İhracat 57,250 48,267 8, Turizm 6,135 5,058 1, Faiz Diğer 7,510 7, Döviz gideri -108,587-77,576 31, İthalat -94,345-64,861 29, Turizm -2,034-1, Faiz -1,850-2, Diğer -10,358-8,607 1, Mayıs itibariyle yıllık -68,174-25,704 42, Merkez Bankası Döviz Rezervi 24/6/11 25/6/10 Değişim (%) TOPLAM 98,102 74, Döviz rezervi 92,745 70, Altın 5,357 4, Reel Kur Endeksi (2003=100) (TÜFE ye göre) Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Haziran Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyon TL) (Ocak-Mayıs). Gelir 146, , Harcama 143, , Denge 2,856-15, Faiz dışı denge 25,291 12, İç Borç Stoku (Milyon TL) (Haziran sonu).tutar 362, , Vadeye kalan süre (ay) İç Borçlanma (İskontolu ihaleler) Tutar (Milyon TL) Faiz (%) Tutar (Milyon TL) Faiz (%).Temmuz 3, , Ocak-Temmuz 32, , Yurtiçindekilerin toplam TL mevduatı (Bin TL) TOPLAM 409,804, ,125, Vadesiz 59,298,215 50,607, Vadeli 350,506, ,518, Bankalara göre. Kamu 180,801, ,931, Özel 176,581, ,530, Yabancı 52,421,204 42,663, Yurtiçi Yerleşiklere Ait DTH (Milyon Dolar) TOPLAM 102,738 97, ABD Doları 60,433 56, Euro 28,173 29, (Dolar karşılığı) 40,239 38, Diğer dövizler (dolar karşılığı) 2,065 2, Mevduatın Vade Dağılımı (Bin TL) a- TL mevduat 429,946, ,521, Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 59,785,238 52,135, Bir ay 60,438, ,024, Üç ay 254,629, ,834, Altı ay 42,786,640 12,263, Bir yıl ve daha uzun 12,306,206 3,263, b-yabancı para mevduat 183,918, ,394, Vadesiz ve yedi gün ihbarlı 29,921,803 29,902, Bir ay 38,449,805 52,340, Üç ay 84,980,037 60,317, Altı ay 12,895,321 8,597, Bir yıl ve daha uzun 17,672,023 12,236, Mevduat Bankaları Kredileri (Bin TL) TOPLAM 508,999, ,106, Yurtiçi krediler 505,932, ,537, TL krediler 397,383, ,343, Yabancı para krediler 108,549,549 63,193, Yurtdışı krediler 3,066,424 1,568, Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları (Bin TL) 15/7/11 30/7/10 Değ.(%) TOPLAM 200,690, ,633, Tüketici kredileri 151,690, ,846, Konut 67,061,780 50,131, Taşıt 6,225,155 4,225, Diğer 78,403,292 53,489, Kredi kartları 49,000,751 39,786, Tasfiye olunacak. Tüketici kredileri 3,169,363 3,724, Kredi kartları 3,638,365 3,998, Repo Hacmi (Bin TL) 15/7/11 30/7/10 Değ. (%). Müşterilerle yapılan 2,193,771 1,796, Mali kuruluşlar arasında yapılan 20,831,112 18,130, EKONOMİK FORUM l Temmuz 2011

5 En Yüksek Faiz Oranları (19 Temmuz 2011 itibariyle) TL mevduata 3,00-18,00 4,00-18,00 5,00-18,00 6,00-18,00 Para Arzı (Bin TL) M1 136,911, ,710, DOLAŞIMDAKİ PARA 50,825,428 40,102, Dolaşıma Çıkan Banknot + Madeni Para 56,090,629 44,410, Banka Kasaları (-) 5,265,201 4,308, VADESİZ MEVDUAT (TL) 57,804,532 45,738, Mevduat Bankaları 53,556,948 42,713, Katılım Bankaları 4,212,040 3,013, TCMB 35,544 11, VADESİZ MEVDUAT (YP) 28,281,899 27,870, Mevduat Bankaları 26,524,051 26,038, Katılım Bankaları 1,714,399 1,783, TCMB 43,448 47, M2 637,639, ,609, VADELİ MEVDUAT (TL) 361,491, ,603, Mevduat Bankaları 342,333, ,215, Katılım Bankaları 19,158,084 15,387, TCMB - - VADELİ MEVDUAT (YP) 139,235, ,295, Mevduat Bankaları 131,398, ,532, Katılım Bankaları 7,836,880 7,762, TCMB - - M3 674,831, ,048, REPO 6,241,270 3,492, PARA PİYASASI FONLARI (B TİPİ LİKİT FONLAR) 23,214,036 22,946, İHRAÇ EDİLEN MENKUL DEĞERLER ( 'dan itibaren eklendi) 7,736,762 İşsizlik Verileri (Bin Kişi) Nisan 11 Mart 11 Nisan ve daha yukarı yaştaki nüfus İşgücü durumu İstihdam edilenler İşsizler İşsizlik oranı (%) Tarım dışı işsizlik oranı (%) Genç nüfusta işsizlik oranı (%) Tüketici Güven Endeksi Haziran 11 Mayıs 11 Değ.(%) TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ Satın alma gücü (mevcut dönem) Satın alma gücü (gelecek dönem) Genel ekonomik durum(gelecek dönem) İş bulma olanakları (gelecek dönem) Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malları satın almak için uygunluğu İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Yüzde) Haziran Sanayi Üretimi Değişimi (%) Mayıs 2011 Mayıs 2010.Arındırılmamış endekse göre (yıllık) Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (yıllık) Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre (bir önceki aya göre) Yatırım Teşvikleri Belgeleri (Bin TL) (Ocak-Nisan). Tarım 815, , Madencilik 482, , Enerji 8,538,818 19,278, İmalat 3,147,205 1,918, Hizmetler 2,859,984 2,473, Toplam 15,843,762 24,682, Turist Sayısı ABD Doları mevduata Euro mevduata Ocak-Mayıs Şirket Kuruluşları (Ocak-Mayıs). Kurulan 25,041 22, Kapanan 5,819 5, İnşaat Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Yapı sayısı (İlk çeyrek). Ruhsat 14,763 21, Yapı kullanma izin belgesi 16,996 16, Protestolu Senetler (Ocak-Haziran). Adet 428, , Tutar (Bin TL) 2,226,015 2,871, Dış Borç Anapara ve Faiz Ödemesi (Milyon Dolar) (Ocak-Haz.) Toplam 7,284 7, Kamu 6,000 6, Merkez Bankası IMF'ye ödemeler 1, Çeşitli Göstergeler Ç Toplam dış borç stoku (Milyon $) 298, , , , ,478 Kısa vade 77,208 78,123 49,711 53,104 43,135 Uzun vade 221, , , , ,343 Kamu 93,472 88,941 83,461 78,285 73,525 Kısa Vade 4,977 4,290 3,598 3,248 2,163 Uzun Vade 88,495 84,651 79,863 75,037 71,362 TCMB 12,268 11,827 13,305 14,066 15,801 Kısa Vade 1,635 1,576 1,776 1,874 2,282 Uzun Vade 10,633 10,251 11,529 12,192 13,519 Özel 193, , , , ,152 Kısa Vade 70,596 72,257 44,337 47,982 38,690 Uzun Vade (1) 122, , , , ,462 Dış borç stokunun GSYH'ye oranı (%) Toplam Kısa Vade Uzun Vade Kamu TCMB Özel Dış borç stokunun yüzde dağılımı Toplam Kısa Vade Uzun Vade Kamu TCMB Özel Dış borç stokundaki yüzde değişim (%) Toplam Kısa Vade Uzun Vade Kamu TCMB Özel FİNANSAL GÖSTERGELER (%) Toplam dış borç stoku / ihracat (FOB) Dış borç servisi / GSYH Dış borç servisi / ihracat (FOB) Özel sektör borcu / ihracat (FOB) Faiz / GSYH Faiz / ihracat (FOB) TCMB rezervler (net) / Dış borç stoku TCMB rezervler (net) / Kısa borçlar TCMB rezervler (brüt) / Toplam dış borç TCMB rezervler (brüt )/ Kısa borçlar TCMB rezerv (brüt) / İthalat (CIF) TCMB rezerv (net)/ İthalat (CIF) Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (brüt) Cari işlemler dengesi / TCMB rezervi (net) Cari işlemler dengesi / GSYH Makro ekonomik büyüklükler (Milyon $) GSYH (Milyon $) 735, , , ,754 İhracat (FOB) (2) (3) 119, , , , ,272 İthalat (CIF) (3) 203, , , , ,063 Cari işlemler dengesi (3) -60,077-47,639-13,991-41,959-38,434 TCMB rezervler (brüt) 86,796 80,721 70,716 71,008 73,317 TCMB rezervler (net) 92,152 85,984 74,836 74,236 76,439 Dış kredi kullanımları (3) 43,245 39,908 36,420 67,557 64,118 Dış borç servisi (3) 51,946 55,148 58,248 53,154 47,991 Anapara 44,044 46,816 48,372 41,807 37,873 Faiz 7,902 8,332 9,876 11,347 10,118 (1) 1 Ekim 2001 tarihinden itibaren TCMB tarafından izleniyor. (2) Bavul ticareti ve diğer mallar hariç. (3) 12 aylık toplam. Temmuz 2011 k EKONOMİK FORUM 131