Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 66, Mart 2018, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 66, Mart 2018, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Barış GÜNEY Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilgiler Eğitimi brsgny1993@gmail.com SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ SOSYAL MEDYA TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Öz Bu çalışma, Marmara Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim dalı 4. Sınıf öğrencilerinin sosyal medya tutumlarının çeşitli değişkenlere göre nasıl bir ilişki gösterdiğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, öğretim yılı güz döneminde Marmara Üniversitesi, Sinop Üniversitesi ve Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim dalı 4. Sınıf öğrencilerinden gönüllülük esasına göre araştırmaya katılan 100 Sosyal bilgiler öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmadaki ilişki; cinsiyet, bilgisayara sahip olma, internete sahip olma, internet kullanım sıklığı, sosyal medya kullanım sıklığı ve en fazla kullanılan sosyal medya araçları açısından incelenmiştir. Araştırmada elde edilen veriler SPSS 24.0 paket programında değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonuçlarının yüzde ve ortalama dökümleri alınmıştır. Analiz sonuçlarında Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medya tutum puanlarına göre kısmen olumlu bir tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Sosyal medya, tutum, sosyal bilgiler

2 INVESTIGATION OF SOCIAL MEDIA ATTITUDES OF SOCIAL STUDIES TEACHER CANDIDATES IN TERMS OF VARIABLE VARIABLES Abstract This study aims to determine how social media attitudes of 4th grade students of Marmara University, Sinop University and Kastamonu University Social Studies Teacher Education Department are related to various variables. Descriptive scanning model was used in the study. In the fall semester of the academic year , 100 social studies teachers participating in the research on the basis of volunteerism from the 4th year students of Marmara University, Sinop University and Kastamonu University Social Studies Teacher Education Department constitute the research student's universe. Relationship in research; gender, computer ownership, internet usage frequency, frequency of using social media and most used social media tools. The data obtained in the study were evaluated in the SPSS 24.0 package program. Percentage and average breakdown of assessment results are taken. In the analysis results, it was determined that social science teacher candidates have a partially positive attitude according to their social media attitude scores. Keywords: social media, attitude, social studies 1. GİRİŞ Günümüzde iletişim teknolojilerindeki hızlı ilerlemeler internet, sosyal medya, sosyal ağlar gibi pek çok yeni kavramın hayatımıza girmesine yol açmıştır. Bu yeni kavramlar sosyolojik, kültürel ve ekonomik alanda da değişmeleri beraberinde getirmiştir. Yeni medya teknolojilerinin ortaya çıkışı, iki ayrı koldan ilerleyen bilgisayar ve medya teknolojilerindeki tarihsel gelişmelerin bir araya gelmesiyle mümkün olmuştur. (Başlar, 2013) Sosyal medya, kullanıcılara enformasyon, düşünce, ilgi ve bilgi paylaşım imkânı tanıyarak karşılıklı etkileşim yaratan çevrimiçi araçlar ve web siteleri için ortak kullanılan bir terimdir. (Sayımer, 2008, s. 123) Sosyal medya ile Facebook, Linkedın, Frienster, Hi5, Formspringa, Xing vb. sosyal ağlar; Elektronik sözlükler, forumlar, Youtube, Dailymotion, Google Videos vb. video paylaşım ağları ve Wiki benzeri bilgi paylaşım ağları ve bu ağlardaki Türkçe kullanımı kastedilmektedir. (Karahisar, 2013) Bireylerin internette birbirleriyle yaptığı diyaloglar ve paylaşımlar sosyal medyayı oluşturur. İlk bakışta bireyler veya küçük gruplar arasında gerçeklesen diyaloglar gibi görünse de paylaşılan bilgi veya içerikle ilgilenen kişi oldukça hızlı ve fazla şekilde artmaktadır. (Öztürk & Talas, 2015) Sosyal medya, bilginin farklı bakışların/düşüncelerin ve deneyimlerin kamu oluşumlu web sitelerince paylaşımına olanak sağlayan ve internet dünyasını hızla hayatımıza yerleştiren bir uygulama alanıdır. (Weinberg, 2009, s. 1). Scott(2010:38 akt. Solmaz, Tekin, Herzem, Demir, 2013) a göre sosyal medya, herhangi bir kişinin kendine ait özgün bir içerik yaratabilmesi, üretilen içeriklere yorumda bulunabilmesi ve katkı sağlayabilmesidir. Sosyal medya, coğrafi, fiziksel ve ekonomik engelleri ortadan kaldırarak, insanların gerçek hayatta girmesi mümkün olmayan gruplara girmesini ve kendilerini daha rahat ifade edebilmelerini sağlamıştır. (Kakırman Yıldız, 2012) Sosyal medya, insanların algılarına, tutumlarına ve davranışlarına etki etmektedir. İnsanların büyük kısmının zaman ve mekân kavramlarından bağımsız olarak birbirleriyle kurdukları iletişimde sosyal medya oldukça etkilidir. (Kahraman & Aytaç, 2014, s. 79) 615

3 Sosyal medya araçları hızla çeşitlilik kazanmakta ve devamlı olarak gelişmektedir. Bu doğrultuda sosyal medya araçlarının eğitimdeki kullanımı da gün geçtikçe artmaktadır. (Kocadere & Aşkar, 2013) Eğitim-öğretim ortamlarında sosyal ağların uygulamaya geçirilmesinin; öğrenciler ve öğretmenler arasında daha etkili bir iletişim sağlayacağı yadsınamaz bir gerçektir. Bununla birlikte sosyal ağların öğrencileri pasif tüketici olmaktan çıkararak oluşturulan içeriklere katkıda bulunup içeriğin üretim aşamasında da yer almalarını sağlamaktadır. (Öztürk & Talas, 2015) Sosyal medya çağı olarak adlandırılan bu dönemde mobil araçlar, tablet bilgisayarlar gibi iletişim olanaklarının artması ve iletişimin hızlanması yeni nesillerin yeni bir dünya kültürü oluşturmasını sağlamıştır. (Kahraman & Aytaç, 2014, s. 81) Uygulamalar sayesinde insanlar arasındaki küresel bağlantıda yeni bir dönem başlamıştır. Bu sosyal medya ortamlarının kullanımları ve dijital okuryazarlık sayesinde düşünceler ve yenilikler, dünya üzerinde eskiden olmadığı kadar hızlı bir biçimde yayılmaktadır. (Öztürk & Talas, 2015) Küreselleşen dünyada internet ve sosyal medya kullanımı hızla artan yaygın bir iletişim ve paylaşım aracıdır. Hayatımızda önemli etkileri olan bu paylaşım ağlarını daha etkili ve daha verimli kullanmak temel esas olmalıdır. (Solmaz, Tekin, Herzem ve Demir, 2013) 1.1. Sosyal medyanın özellikleri Sosyal paylaşım sitelerinin en önemli özellikleri açık ve özgür olmasıdır. Açıklık ve özgürlük kültürüne dayanan sosyal medya ortamın kullanıcıları olan dijital yerliler, web teknolojilerini kullanarak hem bilgi edinmekte hem de istedikleri bilgileri istedikleri gibi özgürce paylaşabilmektedir. (Kakırman Yıldız, 2012) Katılım, açıklık, karşılıklı konuşma, topluluk ve bağlantısallık olmak üzere sosyal medyanın 5 ayrı özelliği bulunmaktadır: Katılım: Sosyal medya, ilgili olan herkesten geribildirimi ve katkıları cesaretlendirir. Medya ile izleyicisi arasındaki çizgiyi silikleştirir. Açıklık: Birçok sosyal medya hizmeti geribildirime ve katılıma açıktır. Bu hizmetler oy vermeyi, yorum yapmayı ve bilgiyi paylaşmayı desteklerler. İçeriğe erişim ve kullanımda ender olarak engeller vardır. Karşılıklı konuşma: geleneksel medya yayın yapmaya ve yayımlamaya ilişkindir. Buna karşılık sosyal medya iki yönlü diyalog, karşılıklı konuşma içindedir. Topluluk: Sosyal medya topluluklarının hızla oluşmasına ve etkin bir şekilde iletişim kurmalarına izin verir. Bağlantısallık: Birçok sosyal medya bağlantısaldır. Diğer siteler, kaynaklar ve kişiler için link verirler. (Gürsakal, 2009, s ) 1.2. Sosyal medya araçları Günümüzde medyanın ve medya faaliyetlerinin vazgeçilmez parçası haline gelen sosyal medyanın araçları şu şekilde gruplanabilir: (Akar, 2010, s. 43) -Bloglar -Mikrobloglar -Sosyal Ağlar -Medya Paylaşım Siteleri -Sanal Dünyalar Bloglar Blog, weblog kavramının kısaltılmış halidir. Bloglar, kişisel düşüncelerin ve ağ bağlantılarının ağ üstünde yayınlandığı alanlar olarak tanımlanmaktadır. Bloglar ya da internet günlükleri kişilerin çevrimiçi günlükleri olarak ortaya çıkmış, kişisel kullanım alanların başlayarak birçok alana yayılmıştır. (Özüdoğru, 2014). Kişisel bloglar, sahip oldukları çeşitli kullanım özellikleri ve işlevler sayesinde, bilgisayar kullanıcılarının karşılıklı olarak birbirlerinin girdilerini görüntüleyebilmesine, yorumlayabilmesine ve hatta karşılıklı fikir alışverişinde bulunabilmelerine olanak sağlamaktadır (Köse & Çal, 2012). Kişisel kullanıcılar blogları ilgi alanları hakkında paylaşımlarda bulunmak, bir toplulukta yer almak, fikir ve duygularını paylaşmak gibi amaçlar- 616

4 la kullanmaktadırlar. Bunların yanında bloglar, gazetecilik, politika, eğitim, pazarlama vb. birçok alanda kullanılmaktadır. (Özüdoğru, 2014) Mikrobloglar Mikroblog kavramı, kişisel bloklarda izlenen yöntemden farklı olarak, bilgisayar kullanıcılarının, anlık bir şekilde, kısa bildirimlerde paylaşımlarda bulunabilmesine olanak sağlayan bir yapı olarak değerlendirilmektedir. En çok kullanılan ve bilinen mikroblog Twitter uygulamasıdır. (Köse & Çal, 2012) Sosyal Ağlar Bireylerin sınırları belirlenmiş bir sistem içinde halka yarı/açık profil oluşturmasına, bağlantıda olduğu diğer kullanıcıların listesini açıkça vermesine, bu diğer kullanıcıların sistemdeki listelenmiş bağlantılarını görmesine ve aralarında gezmesine izin veren web tabanlı hizmetlerin tümüne sosyal ağlar denmektedir. (Büyükşener, 2014, s. 39). Sosyal ağ siteleri insanların kullanıcılar tarafından hazırlanan içerikleri interaktif bir şekilde birbirlerine iletebildikleri internet siteleri olarak tanımlanabilir. Bu içerikler, arkadaşlar arasında oluşan ağ içinde kişisel bilgiler (profil), bloglar ve tartışma listeleri aracılığıyla iletilmektedir (Yağmurlu, 2011, s. 7). Sosyal ağlar, sosyal medyanın ilgi çekmesinde büyük bir öneme sahiptirler. Farklı kullanım, farklı içeriklere sahip olan ağlar insanların saatlerce sanal ortamda kalması için çeşitli içeriklere sahiptirler (Vural & Bat, 2010). Sosyal ağ, internet ortamında, kullanıcıların kendilerini tanımlayarak her kültürden farklı kullanıcı ile iletişime geçtiği, bunun yanında normal sosyal yaşamda kullanılan jest ve mimik hareketlerini simgeleyen sembollerle duygu ve düşüncelerini sanal olarak ifade ettiği, bu şekilde sosyal iletişim kurduğu ortamlar olarak tanımlanmaktadır. (Koç & Karabatak, 2012, s. 2). Sosyal ağların yaygınlaşması, günümüzde artık her şey gibi sosyalliğin de ölçülebilir bir hal almasını sağlamıştır. Sosyalliğin ölçütü de büyük oranda sosyal paylaşım siteleri olmuştur. Özellikle öğrenciler arasında çokça kullanılan sosyal ağların hayatın vazgeçilmezi haline gelmesi dikkat çekmektedir. (Işıktaş, 2016, s. 567) Sosyal ağlar sadece sosyalleşmek ve eğlenmek amacıyla değil, bilgiye erişmek, öğrenmek ve profesyonel iş yapmak amacıyla da kullanılmaktadır. Sosyal ağların sağladığı işbirliği, kişiselleştirme, kullanıcı destekli içerik ekleme ve üst veri gibi özellikler kullanıcı deneyimini zenginleştirmekte ve bu web sitelerini daha çekici kılmaktadır. (Tonta, 2009) Facebook ve Twitter ise en çok bilinen ve kullanıcı diğer sosyal paylaşım ağlarına göre en fazla olan ortamlar olarak karşımıza çıkmaktadır. (Solmaz ve diğerleri, 2013) Medya Paylaşım Siteleri Yeni medyanın sosyal boyutunu kullanıcılar tarafından düzenlenen içeriklerle ve bu içeriklerin kullanıcılar arasında oluşan ağda dolaşıma girmesiyle meydana getirilen sosyal medya siteleri oluşturmaktadır. (Başlar, 2013) Medya paylaşımı sosyal medya siteleri ve dijital topluluklar aracılığıyla giderek büyüyen bir platformda görüntüler, uygulamalar, videolar, ses dosyaları, oyunlar ve her türlü yeni medyayı paylaşma, yükleme ve yorumlama aktivitelerinin tümüdür. Web sitelerinde veya bloglarda belirlenen bir hedef kitleye gönderme, anlık mesajlaşma, mesajlaşma, gönderi ve link paylaşma gibi aktiviteleri içeren interaktif bir süreçtir. Paylaşılan içeriğe genellikle sosyal yorumlar eşlik eder. Medya paylaşımı gönderici ve alıcının katılımını gerektiren iki yönlü bir iletişimdir. Medya paylaşım siteleri inanılmaz derecede popülerdir. Flickr ve Picasa gibi siteler üye topluluğuna resimlerini yüklemeyi, paylaşmayı, onlara yorum yapmayı ve tartışmayı olanaklı kılmaktadır. Youtube ve benzeri sitelerse aynı şeyi video içeriği için yapmaktadır. Diğer sosyal medya siteleri alternatif medya türlerine ev sahipliği yapmaktadır. Örneğin Slideshare insanların slaytlarını yüklemesine, paylaşmasına ve tartışmaya imkân vermektedir. (Akar, 2006, s. 92) 617

5 Sanal Dünyalar İnternet ve bilgisayar teknolojisinin oluşturduğu en son yaşam alanlarından biri sanal dünyalardır. Sanal dünyalar, simüle edilmiş gerçek yaşantıların bulunduğu üç boyutlu grafiksel dünyalar olarak tanımlanabilir(yıldırım & Şahin, 2015). Genel anlamda araştırmalar tek bir aracın kullanımına yönelik olarak yapılmakta, sosyal medya araçlarının bir arada kullanıldığı çalışmalara pek sık rastlanılmamaktadır. Bu konudaki alan yazının sosyal medya araçlarının genel olarak eğitimde kullanılmasını önerdiği, sosyal medya araçları sayesinde sağlanan katkıları inceledikleri görülmektedir. Blogların yansıtıcı düşünmeyi, vikilerin işbirlikli öğrenmeyi, sosyal imlemenin ise kaynak paylaşımını desteklediği alan yazında dile getirilen noktalardır. (Kocadere & Aşkar, 2013) Sanal dünya kullanıcılarının bulundukları ortamda kendilerini temsil eden avatar olarak isimlendirilen sanal karakterleri bulunmaktadır. Sanal dünya kullanıcılarının; etkileşim, iletişim, keşif vb. durumları bir bilgisayar oyunundaki gibi senaryo eksenli değil kendi isteklerine göre şekillenmektedir. (Yıldırım & Şahin, 2015) ARAŞTIRMANIN AMACI Araştırmada, Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının internet kullanım sürelerinin ve amaçlarının sosyal medya tutumlarına etkisini tespit etmek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın şu alt problemlerine yanıt aranmıştır: 1) Sosyal Bilgiler öğretmen adayları istedikleri zaman kullanabilecekleri bilgisayara sahip midir? 2) Sosyal Bilgiler öğretmen adayları istedikleri zaman erişebilecekleri internet bağlantısına sahip midir? 3) Sosyal Bilgiler öğretmen adayları internet kullanım sıklığı nedir? 4) Sosyal Bilgiler öğretmen adayları interneti en çok hangi amaçlarla kullanmaktadırlar? 5) Sosyal Bilgiler öğretmen adayları sosyal medya kullanım sıklığı nedir? 6) Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının en çok kullandıkları sosyal medya araçları nelerdir? 7) Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının İnternet kullanım sıklığı ile sosyal medya kullanım sıklığı arasındaki ilişki nedir? 8) Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medyaya karşı tutumları nedir? 9) Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının istedikleri zaman ulaşabileceği bilgisayara ya da internet bağlantısına sahip olması sosyal medya tutumlarını etkiler mi? 10) Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının internet kullanma sıklığı sosyal medya tutumunda anlamlı bir fark yaratır mı? 11) Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının Sosyal medya kullanım sıklığı sosyal medya tutumunda anlamlı bir farklılık gösterir mi? 12) Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının en fazla kullandıkları sosyal medya aracı sosyal medya tutumu açısından farklılık yaratır mı? 2. YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın amaçları doğrultusunda araştırmanın modeli, evreni ve sınırlılıkları, veri toplama araçları, verilerin toplanması ve verilerin çözümlenmesine ilişkin bilgilere yer verilmiştir Araştırmanın modeli Bu araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modeli, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlamaya çalışır. Onları, herhangi bir şekilde değiştirme, etkileme çabası gösterilmez. (Karasar, 2007) 2.2. Araştırma evreni 618

6 Bu araştırmanın evrenini öğretim yılında Sinop Üniversitesi, Kastamonu Üniversitesi, Marmara Üniversitesi Sosyal bilgiler Öğretmenliği Anabilim dalı 4. sınıfta öğrenim gören ve gönüllülük esasına göre araştırmaya katılan 100 öğrenci oluşturmaktadır Araştırmanın Sınırlılıkları Araştırma, 3 üniversitedeki (Sinop Üniversitesi, Kastamonu Üniversitesi, Marmara Üniversitesi) Sosyal Bilgiler Öğretmenliği bölümündeki 4. Sınıf öğrencilerinden gönüllük esasına göre çalışmaya katılan öğrencilerden oluşmaktadır. Öğretmen adaylarının sosyal medya tutumuyla ilgili bilgileri Sosyal Medya Tutum Ölçeği(SMTÖ)" ile sınırlıdır Veri toplama aracı ve verilerin toplanması Araştırmada veri toplama aracı olarak Otrar ve Argın(2016) tarafından geliştirilen Sosyal Medya Tutum Ölçeği: Üniversite Formu (SMTÖ) ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır Veri çözümlemesi Araştırmada elde edilen veriler SPSS 24.0 paket programında değerlendirilmiştir. Ölçekteki verilere ilişkin yüzde dağılımları hesaplanmış, tablo ile gösterilmiştir. 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35. maddeler olumsuz olduğu için ters kodlanmıştır. Verilerin ortalama puanları 1-2,33 arasında olanlar olumlu tutum, 2,34 ile 3,66 arasında olanlar kısmen olumlu tutum, 3,67 ile 5 arasında olanlar olumsuz tutum olarak değerlendirilmiştir. BULGULAR VE YORUM Katılımcıların cinsiyete göre dağılımları Tablo 1. de belirtilmiştir. Tablo 1. Katılımcıların cinsiyete göre dağılımları Cinsiyet Katılımcı 619 Kadın 53 Erkek 47 Toplam 100 Toplam 100 katılımcının 53 (%53) ü kadın, 47 (%47) si erkektir. Tablo. 2. Katılımcıların yaşlara göre dağılımları Yaşlar Katılımcı Ortalama 22,46 Katılımcıların yaşlarına bakıldığında yaş aralığındaki katılımcı araştırmaya katılan toplam katılımcının %85 ini oluşturmaktadır. Katılımcıların yaş ortalaması 22,46 olarak belirlenmiştir. Tablo 3. Yaşadığınız ortamda istediğiniz zaman kullanabileceğiniz bir bilgisayar var mı? Evet Hayır Toplam Katılımcı Yaşadığınız ortamda istediğiniz zaman kullanabileceğiniz bir bilgisayar var mı? sorusuna verilen cevaplara bakıldığında 72 katılımcının yaşadığı ortamda istediği zaman kullanabileceği bir bilgisayara sahip olduğu, 28 katılımcının ise sahip olmadığı görülmektedir. Tablo 4. Yaşadığınız ortamda istediğiniz zaman kullanabileceğiniz bir internet bağlantınız var mı? sorusuna verilen cevaplar

7 Evet Hayır Toplam Katılımcı Yaşadığınız ortamda istediğiniz zaman kullanabileceğiniz bir internet bağlantınız var mı? sorusuna verilen cevaplara bakıldığında 90 katılımcının istediği zaman erişebileceği internet bağlantısına sahip olduğu, 10 katılımcının ise sahip olmadığı görülmektedir. Tablo 5. İnterneti hangi sıklıkla kullanıyorsunuz? Süre 5 saatten az saat saat saat saatten fazla 46 Toplam 100 Katılımcı İnterneti hangi sıklıkla kullanıyorsunuz? sorusuna verilen yanıtlara bakıldığında haftada 5 saatten az internet kullanan katılımcı 7, 5-10 saat arası internet kullanan katılımcı 19, saat ve saat arası internet kullanan katılımcı 14, 20 saatten fazla internet kullanan katılımcı 46 olarak belirlenmiştir. 620 Tablo 6. İnterneti kullanma amaçlarınıza göre olarak sıralayın(önem sırasına göre olarak). İnternet kullanım amaçları Bilgiye erişim Haber okuma Önem göre seçen sırasına 1.sırada katılımcı Önem sırasına göre 2. sırada seçen katılımcı Önem göre seçen sırasına 3.sırada katılımcı Toplam Seçilme Toplam % Yüzdelik %28, %17,3 Sohbet %25,7 Oyun %4,7 Eğlence %17,7 Uzaktan eğitim %1,7 E-posta %4,7 Toplam %100 Tablo 6. ya bakıldığında katılımcıların interneti en çok bilgiye erişim(%28,3), sohbet(%25,7), eğlence(%17,7) ve haber okuma(%17,3) amaçlı kullandıkları tespit edilmiştir. Sıralamalara bakıldığında önem olarak 1. Sırada en çok tercih edilen bilgiye erişim, 2. ve 3. sırada en çok

8 sohbet amaçlı internet kullanıldığı tespit edilmiştir. Eğlence amaçlı internet kullanımı en çok(%25) 1. Sırada bilgiye erişimden sonra tercih edilmiştir. Haber okuma amaçlı internet kullanımı en çok(%28) 2. Sırada sohbetten sonra tercih edilmiştir. Katılımcıların interneti en az kullanma amacı olarak uzaktan eğitim(%1,7) seçeneği belirlenmiştir. Tablo 7. Haftalık internet kullanım süresi ile internet kullanım amaçları İnternet kullanma süreleri 5 saatten az 5-10 saat saat saat 20 saatten fazla Toplam Seçilme % İnterneti kullanma amaçlarına göre katılımcı sayıları Bilgiye erişim Haber okuma %28, %17,33 Sohbet %25,66 Oyun %4,66 Uzaktan eğitim %1,66 E-posta %4,66 Eğlence %17,66 Toplam kişi % İnternet kullanma sıklığı ile internetin kullanılma amaçları karşılaştırıldığında haftada 5 saatten az internet kullanan katılımcıların interneti en çok kullanma amacı bilgiye erişim, en az kullanma amacı oyundur. 20 saatten fazla internet kullanan katılımcıların interneti en fazla kullanma amacı sohbet, en az kullanma amacı uzaktan eğitimdir. Tablo. 8. Sosyal medya kullanma sıklığınız nedir? Süre 10 saatten az saat saat saatten fazla 28 Toplam 100 Katılımcı Sosyal medya kullanma sıklığınız nedir? sorusuna verilen yanıtlara bakıldığında haftada 10 saatten az sosyal medya kullanan kişi 21, saat arası kullanan kişi 30, saat arası kullanan kişi 21, 20 saatten fazla kullanan kişi 28 olarak belirlenmiştir. Katılımcı dağılımlarına bakıldığında 49(%49) u haftada 15 saatten fazla sosyal medyada zaman geçirirken 51(%51) i 15 saatten az zaman geçirmektedir.

9 Tablo 9. hangi sosyal medya hesaplarınız var?(kullanım sıklığına göre olarak sıralayın) Sosyal medya araçları Kullanım sıklığına göre 1.sırada Tercih eden kişi Kullanım sıklığına göre 2.sırada Tercih eden kişi Kullanım sıklığına göre 3.sırada tercih eden kişi Toplam seçilme Toplam yüzdelik dilim % Facebook ,0% Twitter ,3% İnstagram ,66% Snapchat ,0% Whatsapp ,3% Swarm ,3% Foursquare ,3% Tumblr ,3% Youtube ,7% Toplam % 622 Tablo 9. a göre en çok kullanılan sosyal medya araçları İnstagram (%29,66), Whatsapp (%25,3) ve Facebook (%25) tur. Kullanım sıklığına göre sıralandığında 1. Sırada en çok kullanılan sosyal medya aracı Whatsapp, 2. ve 3. sırada en çok kullanılan sosyal medya aracı İnstagram olarak tespit edilmiştir. Facebook ise 1. kullanım sıklığında Whatsapp ın, 2. ve 3. Kullanım sıklığında İnstagram ın arkasından ikinci sırada yer almaktadır. Tablo 10. Sosyal medya kullanma sıklığı ile sosyal medya araçlarının karşılaştırılması Sosyal medya araçları Sosyal medya kullanım sıklığı 10 saatten az saat saat 20 saatten fazla Toplam Seçilme Facebook %25 Twitter %10,33 İnstagram %29,66 Snapchat %1 Whatsapp %25,33 Swarm %0,33 Foursquare %0,33 %

10 Tumblr %0,33 Youtube %7,66 Toplam kişi /300 %100 Sosyal medya kullanım sıklığı ile sosyal medya araçlarına bakıldığında haftada 10 saatten az sosyal medyada vakit geçiren katılımcıların en çok kullandığı araç Whatsapp tır. Swarm, Foursquare ve Tumblr, haftada 10 saatten az sosyal medyada vakit geçiren katılımcıların en çok kullandıkları 3 sosyal medya aracının içerisinde yer almamaktadır. 20 saatten fazla sosyal medya araçlarını kullanan katılımcıların en çok kullandıkları sosyal medya aracı İnstagram dır. Swarm, haftada 20 saatten fazla sosyal medyada vakit geçiren katılımcıların en çok kullandıkları 3 sosyal medya aracının içerisinde yer almamaktadır. Swarm, haftada saat arası sosyal medya kullanım sıklığına sahip bir katılımcı tarafından, Foursquare ve Tumblr haftada 20 saatten fazla sosyal medya kullanım sıklığına sahip bir katılımcı tarafından tercih edilmiştir. Sosyal medya araçlarından Youtube un kullanıcı, sosyal medya kullanım sıklığı ile ters orantılıdır. Tablo 11. İnternet kullanım sıklığı-sosyal medya kullanım sıklığı İnterneti kullanma sıklığı 623 Sosyal medya kullanma sıklığı 5 saatten az 5-10 saat saat saat 20 saatten fazla Toplam 10 saatten az saat saat 20 saatten fazla Toplam kişi İnternet kullanım sıklığı ile sosyal medya kullanım sıklığına bakıldığında haftada 5 saatten az internet kullanan katılımcılarda en fazla sosyal medya kullanılma sıklığı haftada saat arasındadır. 5 saatten az internet kullanıp haftada 20 saatten fazla sosyal medya kullanan katılımcı bulunmamaktadır. 20 saatten fazla internet kullanan katılımcılarda en fazla sosyal medya kullanılma sıklığı haftada 20 saatten fazladır saat ve haftada 20 saatten fazla internet kullanan katılımcılar ile haftada saat ve haftada 20 saatten fazla sosyal medya kullanan katılımcılar arasında pozitif bir ilişki vardır. 10 saatten az sosyal medya kullanıcı 21 iken, internet kullanıcı 26 dır. Bir başka deyişle haftada 10 saatten az süre internet kullanan katılımcıların %80,64 ü sosyal medya kullanıcısıdır.

11 20 saatten fazla sosyal medya kullanıcısı 28 kişi, internet kullanıcı ise 46 dır. 20 saatten fazla internet kullanan katılımcıların %60,86 sı sosyal medya kullanıcısıdır. SMTÖ ile ilgili bilgiler; 1-2,33 arasında olanlar olumlu tutum, 2,34 ile 3,66 arasında olanlar kısmen olumlu tutum, 3,67 ile 5 arasında olanlar olumsuz tutum olarak değerlendirilmiştir. Öğrencilerin sosyal medyaya yönelik tutumları maddeler şeklinde ve ölçek geneli için analiz edilmiş, elde edilen bulgular Tablo 13 te verilmiştir. Tablo 12. Sosyal Medya Tutum Ölçeği Madde no Madde X Ss 1 Sosyal medyada içerik paylaşımı yapmak keyiflidir. 2,2400 1, Fikirlerimi sosyal medyada daha rahat ifade ederim. 2,6400 1, Sosyal medyada serbest zamanlarımı değerlendirmek keyiflidir. 2,2800 1, İnternette geçirdiğim zamanın büyük bir kısmını sosyal medya ağları oluşturmaktadır. 2,5200 1, Sosyal medya iyi bir eğlence aracıdır. 2,5300 1, Sosyal medya fikirlerin özgürce dile getirildiği bir ortamdır. 2,8300 1, Sosyal medya sayesinde ortak değerlere sahip olduğum kişilere ulaşmak güzeldir. 2,3600 1, Sosyal medyayı kullanarak yeni dostlar ediniyorum. 3,0000 1, Sosyal medyadaki imajımı önemserim. 2,7600 1, Sosyal medya ile kendimi başkalarına tanıtma fırsatı bulurum. 2,9400 1, Sosyal medya sayesinde daha fazla arkadaşımın olacağını düşünürüm. 3,4600 1, Sosyal medyada gündemi takip etmek güzeldir. 2,2300 1, Paylaşımlarıma yorum yapılması beni mutlu eder. 2,9900 1, Sosyal medya arkadaşlarımın beni fark etmesini kolaylaştırır. 2,9400 1, Sosyal medya ile saygınlık ihtiyacımı karşılarım. 3,6000 1, Sosyal medyada güzel anılarımı paylaşmak hoşuma gider. 2,2300 1, Sosyal medyada kendimi özgürce ifade ederim. 2,5100 1, Sosyal medyada tanıştığım kişilerle yüz yüze görüşmek isterim. 2,8100 1, Sosyal medyanın eğitimde kullanılması eğitimin kalitesini arttırır. 2,8500 1, Sosyal medyada paylaşılan içerikleri beğenmekten keyif alırım. 2,5100 1, Sosyal medya akademik başarılarımı arttırmama yardımcı olur. 3,1500 1, Dersler sosyal medya aracılığıyla verilirse daha güzel olur. 3,5600 1, Sosyal medya nedeniyle aileme yeterince vakit ayıramıyorum 2,4300 1, Sosyal medya ile yeni bir kişilik kazandığımı hissederim. 2,1700 1, Sosyal medyadaki paylaşımlarım bazen çevremdekilerle sorun yaşamama sebep olur. 2,5900 1, Sosyal medya nedeniyle arkadaşlarıma yeterince vakit ayıramıyorum. 2,2300 1, Sosyal medya bende bağımlılık yarattı. 2,5500 1, Sosyal medya hayatımdaki büyük bir boşluğu dolduruyor. 2,5200 1, Sosyal medyayı kullanırken hangi mekânda olduğumu unuturum. 2,2600 1, Sosyal medyaya ulaşamadığım an kendimi kötü hissederim. 2,5700 1,33526

12 31 Sosyal medyadayken diğer ihtiyaçlarımı ertelerim. 2,2300 1, Sosyal medya nedeniyle diğer sosyal aktivitelere yeterince vakit ayıramıyorum. 2,4200 1, Sosyal medyada gerçek kişiliğimi saklamayı daha doğru bulurum. 2,2200 1, Sosyal medya nedeniyle diğer işlerime yeterince vakit ayıramıyorum. 2,3800 1, Sosyal medyanın beni ailemden uzaklaştırdığını düşünüyorum. 2,2200 1,34525 Ölçek Geneli 2,6265,54033 (X=ortalama, Ss: standart sapma) Tablo 12 incelendiğinde öğrencilerin sosyal medyaya yönelik tutumlarının (x=2,62) kısmen olumlu oldukları söylenebilir. Tablo Cinsiyet-SMTÖ ilişkisi Cinsiyet X Kadın 2,6410 Erkek 2,5982 Cinsiyete göre SMTÖ ye bakıldığında kadınların(2,64), erkeklere(2,59) göre sosyal medya tutumlarının daha olumsuz olduğu belirlenmiştir. Tablo Bilgisayara sahip olma-smtö ilişkisi 625 Yaşadığınız ortamda istediğiniz zaman ulaşabileceğiniz bilgisayar var mı? X Evet 2,5401 Hayır 2,8286 Bilgisayara sahip olma durumuna göre bakıldığında Evet(2,54) cevabını veren katılımcıların, Hayır(2,82) cevabını veren katılımcılara göre sosyal medya tutumları daha olumludur. İstedikleri zamanda ulaşabileceği bilgisayara sahip olmak katılımcıların sosyal medya tutumlarını olumlu yönde etkilemektedir. Tablo 12.3 İnternete sahip olma-smtö ilişkisi Yaşadığınız ortamda istediğiniz zaman erişebileceğiniz internet bağlantısı var mı? X Evet 2,5956 Hayır 2,8486 İnternete sahip olma durumuna göre bakıldığında Evet cevabını veren katılımcıların ortalaması 2,59, hayır cevabını veren katılımcıların ortalaması 2,84 olarak belirlenmiştir. Yaşadıkları ortamda istediği zaman erişebileceği internet bağlantısı olması katılımcıların sosyal medya tutumlarını olumlu yönde etkilemektedir.

13 Tablo İnternet kullanma sıklığı-smtö ilişkisi İnternet kullanma sıklığınız nedir? X 5 saatten az 2, saat 2, saat 2, saat 2, saatten fazla 2,5286 İnternet kullanma sıklığı ile SMTÖ arasındaki ilişkiye bakıldığında en olumsuz sosyal medya tutumuna sahip katılımcıların en az internet kullanma sıklığına, en olumlu sosyal medya tutumuna sahip katılımcıların en fazla internet kullanma sıklığına sahip olduğu belirlenmiştir. İnternet kullanım sıklığı arttıkça sosyal medya tutum ortalaması azalmakta bir başka deyişle olumlu yönde bir değişim göstermektedir. Tablo Sosyal medya kullanma sıklığı-smtö ilişkisi Sosyal medya kullanma sıklığınız nedir? X 10 saatten az 2, saat 2, saat 2, saatten fazla 2,5378 Sosyal medya kullanma sıklığı ile SMTÖ ortalaması ilişkisine bakıldığında en olumsuz sosyal medya tutumuna sahip katılımcıların sosyal medya kullanma sıklığı en az, en olumlu sosyal medya tutumuna sahip katılımcıların sosyal medya kullanım sıklığının en fazla olduğu belirlenmiştir. Sosyal medya kullanma sıklığı ile SMTÖ ortalaması arasında ters oran vardır. Sosyal medya sıklığı arttıkça sosyal medya tutum ortalaması azalmakta bir başka deyişle olumlu yönde bir değişim göstermektedir. Tablo Sosyal medya araçları ile SMTÖ ilişkisi Sosyal medya araçları X İnstagram 2,123 Whatsapp 2,220 Facebook 2,053 En çok kullanılan sosyal medya araçlarını(instagram, Whatsapp, Facebook) kullanan katılımcıların SMTÖ ortalamasına bakıldığında sosyal medyaya karşı olumlu tutumlara sahip oldukları belirlenmektedir. TARTIŞMA VE SONUÇ Araştırma, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medya tutumlarını çeşitli değişkenler açısından incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu değişkenler; cinsiyet, bilgisayara sahip olup ol-

14 mama, internet bağlantısına sahip olup olmama, internet kullanma sıklığı, internet kullanma amaçları, sosyal medya kullanma sıklığı ve en sık kullanılan sosyal medya araçlarıdır. Öğretmen adaylarının sosyal medya tutumları bu değişkenler açısından incelendiğinde ortaya çıkan sonuçlar şu şekildedir: Araştırmaya 53 kadın 47 erkek olmak üzere toplam 100 öğretmen adayı katılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 22,46 olarak tespit edilmiştir. Her an ulaşabileceği bilgisayara sahip olan katılımcı 78 kişi(%78), istediği zaman erişebileceği bir internet bağlantısına sahip olan katılımcı 90 kişi(%90)dır. Yapılan bir çalışmada 919 öğrencinin 425 i (%46.2) sosyal medyaya bağlanmak için bilgisayar kullandıkları tespit edilmiştir (Bedir, 2016, s. 52). Katılımcıların %60 ı haftada 15 saatten fazla internet kullanmaktadır. Öğretmen adaylarının interneti en çok bilgiye erişim(%28,33), sohbet(%25,66), eğlence(%17,66) ve haber okuma (%17,33) amacıyla kullanılmıştır. Sosyal medya kullanma sıklığına bakıldığında birbirine çok yakın oranlar görülmektedir. 15 saatten az sosyal medya kullanan katılımcı 51, haftada 15 saatten fazla sosyal medya kullanan katılımcı 49 dur. Sosyal medya kullanımının üniversite öğrencilerinin akademik başarı ve tutumlarına etkisini belirlemeyi amaçlayan bir çalışmada katılan 746 öğrencinin 297 si (%39,8) sosyal medyayı gündemi takip etmek amacıyla kullandıkları tespit edilmiştir (Bedir, 2016, s. 66). Yine aynı çalışmada öğrencilerin %63 ü her gün internete bağlanmakta iken; bunların %45 nin internete her gün bir kereden fazla bağlandığı bulunmuştur. Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu (%59.1) internette geçirdikleri zamanın tamamını sosyal medyada geçirdikleri saptanmıştır (Bedir, 2016, s. 71). Yapılan bir başka çalışmada çalışmaya katılan öğrencilerin % 37.8 i gün içerisinde birçok kez sosyal paylaşım sitelerindeki sayfalarını ziyaret etmektedirler. % 5.1 i her zaman çevrimiçi olduklarını belirtmişlerdir. % 26.5 i günde bir veya iki kez sayfalarını ziyaret ederken, % 7.7 si haftada iki veya üç kez, % 22.9 u ise haftada bir kez veya birden az sayfalarını ziyaret ettiklerini belirtmişlerdir. Toplama bakıldığında öğrencilerin % 68.4 ü günde en az birçok kez sosyal paylaşım sitelerindeki sayfalarını ziyaret ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. (Işıktaş, 2016, s. 571) Sosyal medya kullanım sıklığı ile ilgili yapılan bir başka araştırmada 304 sosyal bilgiler öğretmen adayından 158 inin(%52) sosyal medya kullanımları daha çok orta düzeyde toplandığı belirlenmiştir (Aydın & Çelik, 2017, s. 87). Öğretmen adaylarının en fazla kullandıkları sosyal medya araçları İnstagram(%29,66), Whatsapp(%25,33) ve Facebook(%25) olarak belirlenmiştir. Bedir (2016) in yaptığı çalışmada çalışmaya katılan 919 öğrencinin 637 si (%69,3) Facebook, 79 u (%8,6) Youtube, 37 si (%4,0) ise Twitter kullanmakta olduğunu belirlemiştir. Yapılan bir araştırmada öğrencilere Eğer birden fazla sosyal ağda profiliniz varsa en fazla hangisinde zaman harcıyorsunuz? sorusu sorulmuş ve öğrencileri sosyal ağlarda bulunan sayfalarının arasında hangisini daha çok tercih ettikleri belirlenmiştir. Cevaplara bakıldığında %40 Whatsapp, % 28.4 Facebook, % 11.1 İnstagram olarak tespit edilmiştir (Işıktaş, 2016, s. 571). Öğretmen adaylarının cinsiyet değişkenine göre bakıldığında kadınların(2,64) daha olumsuz, erkeklerin(2,59) daha olumlu tutuma sahip oldukları tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının her an ulaşabilecekleri bilgisayara sahip olduklarında(2,54) daha olumlu, sahip olmadıklarında(2,82) daha olumsuz bir tutuma sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Her an erişebilecekleri internet bağlantısına sahip olduklarında(2,59) daha olumlu, sahip olmadıklarında(2,84) daha olumsuz tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. İnternet kullanım sıklığının sosyal medya tutumuna etkisine bakıldığında internet kullanım sıklığı haftada 5 saatten az olan adayların en olumsuz(2,98) tutuma sahip oldukları, internet kullanım sıklığı haftada 20 saatten fazla olan adayların en olumlu(2,52) tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Bununla birlikte internet kullanım 627

15 sıklığı ile olumlu tutum arasında doğru orantı vardır. İnternet kullanım sıklığı arttıkça öğretmen adaylarının sosyal medya tutumları olumlu yönde değişmektedir. Genel olarak bakıldığında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının internet kullanım süresinin haftada saat arası ve tutum olarak kısmen olumlu tutum a sahip oldukları belirlenmiştir. Sosyal medya kullanım sıklığı ile sosyal medya tutumlarına bakıldığında haftada 10 saatten az sıklıkla sosyal medya kullanan katılımcıların en olumsuz(2,77) tutuma sahip oldukları, haftada 20 saatten fazla sıklıkla sosyal medya kullanan katılımcıların en olumlu(2,53) tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. İnternet kullanım sıklığında olduğu gibi sosyal medya kullanım sıklığı arttıkça sosyal medyaya karşı olumlu tutum artmakta, azaldıkça olumlu tutum azalmaktadır. Genel olarak bakıldığında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medya kullanım sıklığı haftada saat, tutum olarak kısmen olumlu tutum olarak belirlenmiştir. Sosyal medya araçlarına göre SMTÖ ye baktığımızda Facebook kullanan öğretmen adaylarının en olumlu(2,051) tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Araştırmanın geneline bakıldığında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medya tutumlarını bilgisayara sahip olma, internet erişimine sahip olma durumunda bununla birlikte internet kullanım ve sosyal medya kullanım sıklığı arttıkça sosyal medya tutumları olumlu yönde etkilenmektedir. En fazla kullanılan sosyal medya araçları da sosyal medya tutumuna olumlu ya da olumsuz etki etmektedir. KAYNAKLAR Akar, E. (2006). Blogla Pazarlama. İstanbul: Tiem Yayınları. Akar, E. (2010). Sosyal Medya Pazarlaması: Sosyal Webde Pazarlama Stratejileri. Ankara: Efil Yayınevi. Aydın, M., & Çelik, T. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal medya kullanım ve doyumlarının incelenmesi. Eğitim,Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), Aziz, A. (2008). İletişime Giriş. İstanbul: Aksu Kitabevi. Başlar, G. (2013). Yeni Medyanın Gelişimi ve Dijitalleşen Kapitalizm. Akademik Bilişim 2013 XV. Akademik Bilişim Konferansı (s ). Antalya: İnternet Teknolojileri Derneği. Bedir, A. (2016). Sosyal Medya Kullanımının Üniversite Öğrencilerinin Akademik Başarılarına ve Tutumlarına Etkisi. Erzurum, Türkiye. Dikener, O. (2010). İnternet reklamcılığında web tasarımı. Konya: Aybil Yayıncılık. Gürsakal, N. (2009). Sosyal ağ analizi. Bursa: Dora Yayıncılık. Işıktaş, S. (2016). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin sosyal medya kullanımına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi(35), İşler, D. B., Çiftçi, M., & Yarangümelioğlu, D. (2013). Halkla İlişkiler Aracı Olarak: Sosyal medyanın kullanımı ve yeni Stratejiler. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(1), Kahraman, A. D., & Aytaç, T. (2014). Sosyal Medya Çağında Reklamın Eğitim İşlevi Üzerine Bir Çözümleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (8),

16 Kakırman Yıldız, A. (2012). Sosyal paylaşım sitelerinin dijital yerlilerin bilgi edinme ve mahremiyet anlayışına etkisi. Bilgi Dünyası, 13(2), Karahisar, T. (2013). Dijital Nesil, Dijital İletişim ve Dijitalleşen (!) Türkçe. Online Academic Journal of Information Technology, 4(12), Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kocadere, S. A., & Aşkar, P. (2013). Sosyal medya araçlarının katkıları ve kullanım sıklıkları: öğretmenlik uygulaması örneği. İlköğretim Online, 12(4), Koç, M., & Karabatak, M. (2012). Sosyal ağların öğrenciler üzerindeki etkisinin veri madenciliği kullanılarak incelenmesi. e-journal of New World Sciences Academy, 7(1), Otrar, M., & Argın, F. (2016). Sosyal Medya Kullanımına Yönelik Tutum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. III.rd International Eurasian Educational Research Congress Bildiri Özetleri Kitabı (s ). Muğla: Anı Yayıncılık. Öztürk, M. F., & Talas, M. (2015). Sosyal medya ve eğitim etkileşimi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 7(1), Sayımer, İ. (2008). Sanal Ortamda Halkla İlişkiler. İstanbul: Beta Yayınları. Solmaz, B., Tekin, G., Herzem, Z., & Demir, M. (2013). İnternet ve Sosyal Medya Kullanımı Üzerine Bir Uygulama. Selçuk üniversitesi iletişim fakültesi akademik dergisi, 7(4), Tonta, Y. (2009). Dijital yerliler, sosyal ağlar ve kütüphanelerin geleceği. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), Vural, Z., & Bat, M. (2010). Yeni bir iletişim ortamı olarak sosyal medya: Ege üniversitesi iletişim fakültesine yönelik bir araştırma. Journal of Yasar University, 20(5), Weinberg, T. (2009). The new community rules: Marketing on the social web. USA: O'Reilly Media. Yağmurlu, A. (2011). Kamu yönetiminde halkla ilişkiler ve sosyal medya. Selçuk üniversitesi iletişim fakültesi akademik dergisi, 7(1), 5-15.