Turizmin çevresel etkileri

Transkript

1 Turizmin çevresel etkileri

2 Turizmde Kaynaklar TURİZM Doğal Kaynaklar Beşeri Kaynaklar Tarihsel Kaynaklar Kültürel Kaynaklar Diğer Kaynaklar

3 ÇEVRE

4 Çevre kavramı Çevre sözcüğü evrensel bir nitelik taşımakla birlikte farklı şekillerde tanımlanmakta ya da algılanabilmektedir. Bunun nedeni çevre kavramının kapsamının çok geniş olmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü esas olarak çevre; canlıları ya da canlı topluluklarını yaşamları boyunca etkileyen canlı ve cansız (madde ve enerji) dış koşulların ve faktörlerin bütünüdür. Doğal olarak insan da çevrenin bir parçasıdır ve yaşamını onun sayesinde sürdürebilmektedir. Buna göre çevre; canlıların içinde yaşadığı, hayati bağlarla bağlı oldukları, çeşitli şekillerde etkiledikleri ve etkilendikleri bir ortam olarak tanımlanabilir.

5 Turizm ve çevresel kaynaklar arasındaki arasındaki ilişki Çevre her türlü turizm etkinliği için zorunlu olan kaynağı oluşturur.

6 Doğal Çevre: Dağlık alanlar Denizler Akarsular ve göller Kıyılar Doğal ağaçlık alanlar Tarımsal Çevre: Tarımsal peyzaj İnsan yapımı ormanlar Balıkçılık tarımı Yaban Yaşamı: Karasal memeliler ve sürüngenler Flora Kuşlar Böcekler Balıklar ve deniz memelileri ÇEVRE İnşa Edilmiş (İnsan Yapısı) Çevre: Kişisel inşaat ve yapılar Köyler ve kasabalar Ulaşım altyapıları (Ör: yollar ve havaalanları) Barajlar ve rezervuarlar Doğal Kaynaklar: Su İklim Hava Çevre kavramının kapsamı

7 Turizm ve çevre arasındaki ilişki Fiziksel ve kültürel çevrenin pek çok ögesi turistler için çekim kaynağıdır. Turizm tesisleri ve altyapısı çevrenin bir yönünü oluşturur. Turizmin gelişmesi ve bir alanın turizm amaçlı kullanımı çevresel, sosyal ve kültürel etkiler yaratır.

8 Kaynaklar: Petrol Maden Yiyecek vd. Çekiciliğe sahip alanlar: Kıyılar Dağlar Ormanlar Göl vb. alanlar ÇEVRE Kirlenme: Su Toprak Hava Turizm ve ilgili aktiviteler EKONOMİ Diğer ekonomik aktiviteler Turizm ve Çevre Etkileşimi

9 Girdiler İnsan kaynakları Doğal kaynaklar Hükümet politikası Tüketici harcamaları İç yatırımlar Çevre perspektifinden turizm sistemi Turizm perakende altsistemi Seyahat acentesi ve tur operatörleri birlikleri Bağımsız acenteler ve operatörler Destinasyon altsistemi Doğal ve kültürel çekicilikler Uluslar arası otel birlikleri Yollar, havaalanı vb.altyapı Ulaşım altsistemi Küresel havayolları Yerel otobüs ve taksi şirketleri Çıktılar Kültürel değişim Çevresel değişim Çevresel koruma ve kirlilik Ekonomik yararlar ve bedeller Turist tatmini Tüketici Politik Ekonomik Demografik tatlarının Değişimi Medya ve Çevresel Toplumsal bilgi teknolojisi ilişkiler etkiler

10 Turizm ve Çevre Arasındaki Temel İlişki Ekonomik başarı TURİZM Turistlerin ihtiyaçlarını tatmin Çevresel Kalite

11 Turizm ve Çevresel Kaynaklar İlişkisi Turizm Olumlu Etki Olumsuz Etki

12 Turizmin Çevresel Kaynaklara Olumlu Etkisi

13 Turizmin çevre üzerindeki olumlu etkileri Önemli doğal alanların korunması Arkeolojik, tarihi yerlerin ve mimari değerlerin korunması Çevre kalitesinin geliştirilmesi Çevresel değerleri artırmak Altyapıdaki gelişme Çevre duyarlılığının artması

14 Turizmin çevre üzerindeki olumsuz etkileri

15 Doğal Kaynaklar

16 Doğal Kaynaklar Dünyada çok az doğal peyzaj veya vahşi yaşam alanı kalmıştır. Hemen hemen bütün doğal peyzajlar yüzyıllar boyunca insan faaliyetlerinden etkilenmiştir. Turizm peyzajı değiştiren yalnızca bir endüstri ya da aktivitedir ve peyzaj üzerindeki etkisi muhtemelen tarım, ormancılık, madencilik ve taşocakçılığı gibi diğer endüstrilerden daha azdır. Doğal peyzaj pek çok alanda turizm ürünlerinin özünü oluşturur. Örneğin: Amazon yağmur ormanları gibi doğal ormanlar; Birleşik Krallık taki Göller Bölgesi ve Almanya daki Rhien Bölgesi gibi akarsular ve göllerin bulunduğu turistik çekicilikler; Alp Dağları, Himalaya Dağları, Kayalık Dağlar gibi güzelliklere sahip dağlık alanlar. Doğal peyzaj aynı zamanda turizmin gelişimi için engel oluşturabilir. Örneğin: Bir tatil yöresinin gerisindeki tepelikler gelişimi engelleyebilir ya da gelişme yüksek yapılarla dikey yönde olabilir.

17 Doğal Kaynaklar Turizm doğal kaynakları yaygın bir şekilde kullanmaktadır ve bir destinasyonun temel çekicilikleri: Temiz, saf dağ havası; Çeşitli rekreasyonel etkinlikler için arazi; İyileştirme özelliği olan ve spa gelişimine uygun mineralli sular; Yüzme ve benzeri rekreasyonel amaçlar için temiz göl ve deniz suları ve benzeri kaynaklar doğal kaynaklar arasında sayılabilir.

18 Doğal Doğal Kaynaklar Kaynaklar Ancak turizm, bu tip kaynakların korunması için ekonomik olarak bir yarar sağlarken aynı zamanda bu kaynakların varlığını ve geleceğini de tehdit edebilir. Örneğin: Turistler yüzme, banyo vb. amaçlarla su kaynaklarını yoğun bir şekilde kullanırlar ve yeterli koruma önlemi alınmamışsa su kaynakları kirlenebilir. Bu nedenle turizmin doğal kaynaklar üzerindeki etkisini anlamanın en iyi yolu kurak bir kıyı bölgesinde, kıyı kesiminde yeni gelişmekte olan tatil merkezindeki etkileri değerlendirmektir.

19 Doğal Kaynaklar Yerel toplumun havuz doldurmak, banyo ve golf sahasını sulamak için suyu yönlendirmesi; Marinadaki yatlardan çıkan yakıt ve sıvı atıklarla denizin kirlenmesi; Karada yapılaşma ve bu yolla vejetasyonun tahrip edilmesi, yaban yaşamının zarar görmesi.

20 Turizm ve çevre arasındaki ilişki Su kirliliği Hava kirliliği Gürültü kirliliği Görüntü kirliliği Katı atık sorunu Ekolojik bozulmalar Habitatın tahribi Flora ve fauna üzerindeki etkiler Ormansızlaşma Erozyon Çevresel tehlikeler Tarihi ve arkeolojik alanların alanların tahribi Arazi kullanım sorunları

21

22 Bir Sayfiye Yerinin Gelişme Aşamaları Modeli (Butler,1980; Prosser 1994) Gençleşme Turist sayısı Bütünleşme Gelişme Tıkanma Büyümede düşüş İstikrar Düşüş Ani düşüş Başlama Zaman

23

24

25

26 Doğu Karadeniz Bölgesi Yaylalarında Arazi Kullanımında Değişim ( ) Land use/ cover categories 1973 land use/cover (Ha) % of land use/cover land use/cover (Ha) % of land use/cover 2004 Difference in land use/cover (Ha) Pastures 10, , Forests 2, , Yayla settlements

27 Doğu Karadeniz Bölgesi Yaylalarında Arazi Kullanımında Değişim ( ) Land categories use Difference in Change in (%) Building number Road (km) network 5,380 8,210 2,

28 Yaban Yaşamı

29 Yaban Yaşamı Yaban yaşamı alanları turistler için başlıca çekim alanlarıdır. Örneğin: Kenya, Tanzanya ve Botswana Kış mevsiminde Kıbrıs ve İrlanda ya da Tuna Deltası ndaki kuş yaşamı Amazon Havzası ndaki olağanüstü flora ve doğal ormanlar Galapagos adasının dev kaplumbağaları ve alışılmışın dışındaki sürüngenleri

30 Doğal Çevrede Turizmin Bazı Potansiyel Büyük Etkileri Etki özelliği Bitkisel ve hayvansal türlerin kompozisyonu Potansiyel sonuç Üreme alışkanlıklarının bozulması Hayvanların avlanmayla öldürülmesi Ticari hediyelik eşyaya materyal sağlamak için hayvanların öldürülmesi Hayvanların içeriye veya dışarıya göçü Vejetasyonun ayakla veya tekerleklerle çiğnenerek tahrip edilmesi Ağaç veya bitkilerin toplanması soncu vejetasyonun tahrip edilmesi Turistik konaklama olanaklarının planlanması ve/veya doğa vejetasyon örtüsünün kaldırılması Yaban yaşamı rezervlerinin/kutsal yerlerin ya da habitat restorasyonunun yaratılması

31 Doğal Çevrede Turizmin Bazı Potansiyel Büyük Etkileri Etki özelliği Kirlenme Potansiyel sonuç Petrolün yayılması, kanalizasyon suyunun atık olarak verilmesi ile su kirlenmesi Aydınlatma, ısıtma için yakıtların yakılması, araç emisyonları ile hava kirliliği Turistik ulaştırma ve aktivitelere bağlı gürültü kirliliği Erozyon Erozyon ve yüzeysel akışlarla toprağın kompaktlaşması Toprak kayması riskindeki değişkenlik Jeolojik özelliklerin tahribi (ör. mağaralar) Akarsu depolarının tahribi

32 Doğal Çevrede Turizmin Bazı Potansiyel Büyük Etkileri Etki özelliği Doğal kaynaklar Potansiyel sonuç Yüzey suları ve yer altı sularının azalması/tükenmesi Turistik aktiviteler için enerji kaynağı olan fosil yakıtların azalması/tükenmesi Yangın riskinin oluşması Yapı malzemesi için mineral kaynakların azalması Biyolojik kaynakların aşırı tüketimi (ör. Aşırı balık avcılığı) Hidrolojik paterndeki değişiklik Birincil üretim için arazi kullanımında değişiklik Olanaklar (ör. Yapılaşma, sandalyeli taşıyıcılar, araç park yerleri ) Kanalizasyon, alglerin çoğalması

33

34 Turizm ve Çevre Arasında Daha Sürdürülebilir Bir İlişkiye Doğru

35 Turizm ve Çevre Arasında Daha Sürdürülebilir Bir İlişkiye Doğru Bütüncül düşünme: Ekosistem kavramı

36 Doğal Çevre: Dağlık alanlar Denizler Akarsular ve göller Kıyılar Doğal ağaçlık alanlar Tarımsal Çevre: Tarımsal peyzaj İnsan yapımı ormanlar Balıkçılık tarımı Yaban Yaşamı: Karasal memeliler ve sürüngenler Flora Kuşlar Böcekler Balıklar ve deniz memelileri ÇEVRE İnşa Edilmiş Çevre: Kişisel inşaat ve yapılar Köyler ve kasabalar Ulaşım altyapıları (Ör: yollar ve havaalanları) Barajlar ve rezervuarlar Doğal Kaynaklar: Su İklim Hava Çevre kavramının kapsamı

37 Turizm ve Çevre Arasında Daha Sürdürülebilir Bir İlişkiye Doğru Bütüncül düşünme: Ekosistem kavramı Olumsuz etkilerin giderilmesi İyi uygulamaların teşvik edilmesi Oran hissinin korunması Turistler ve turizm endüstrinde çevresel farkındalığın artırılması Turizmin çevresel bedellerinin ödenmesi Koruma ve kalkınma arasındaki dengenin sürdürülmesi

38 EKONOMİK VERİMLİLİK Turizmin ekonomik sürdürülebilirliği Sürdürülebilir turist gelişimi SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Sürdürülebilir kalkınmanın parçası olarak turizm Ekolojik olarak sürdürülebilir turizm SOSYAL EŞİTLİK ÇEVRENİN KORUNMASI