1-EKOLOJİNİN KAPSAMI. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Cahit Arf oda no: 408 kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "1-EKOLOJİNİN KAPSAMI. Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Cahit Arf oda no: 408 kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu"

Transkript

1 1-EKOLOJİNİN KAPSAMI Yrd. Doç. Dr. Aslı Sade Memişoğlu Cahit Arf oda no: 408 kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu

2 Ekoloji nedir? Çevre sorunları ekolojinin büyük bir parçasını oluştursa da ve çoğu ekolog doğal çevreyi korumak için uğraşsa da, ekoloji aslında tamamen farklı bir bir bilim dalıdır.

3 Ekoloji nedir? Bilimsel doğal tarih (Elton 1927) Doğanın yapı ve işlevini inceleyen bilim (Odum 1971) Organizmaların dağılımı ve miktarını belirleyen ilişkilerin bilimsel dalı (Krebs 1978)

4 Ekoloji nedir? Organizmalar ve çevreleri ile olan ilişkileri inceleyen bilim dalıdır.

5 Ekoloji nedir? Yunanca kökenli OIKOS = Ev ile ilgili LOGOS = araştırma Ernst Haeckel ekoloji kelimesini ilk defa 1869 da ortaya atmıştır İçinde yaşadığımız ev/çevre nin araştırması

6 Ekolojinin tarihçesi Modern ekoloji tarihi 20. yy başlarında başlar, Fakat tüm hayvanlar (ve belki bitkiler de) hayatta kalmak için, onları etkileyen ekolojik ilişkiler hakkında bilgi sahibi olmalıdır, Doğanın güçlerini ve çevrelerindeki bitki ve hayvanları bilmelidir, İlk insanların avlanmadaki başarısı bizlere hayvanlar hakkında ne kadar çok bilgi sahibi olduklarını gösterir,

7 İlk ekolog Ekolojinin tarihçesi

8 Ekolojinin tarihçesi Eski Yunan ve Mısır kültürleri gözlemler yapmaya ve kayıt tutmaya başlamışlardır, Aristo, Hipokrat ve antik Yunan filozoflarının çalışmalarında ekoloji konularına rastlanır. Fakat Yunanlılarda «ekoloji» kelimesi yoktu

9 Alexander von Humboldt (Almanya, ) Ekolojiyle ilgilenen ilk araştırmacılar kaşiflerdi Avrupa, Amerika ve Rusya ya seyahatler yaptı Bütüncül bir doğa görüşü vardı

10 Ekolojinin tarihçesi 18 ve 19. yy larda bir biyolojik Rönesans boyunca pekçok akademisyen konuya katkıda bulundu Thomas Malthus (1798), Popülasyonlar Üzerine Deneme, Haeckel 1866 da «ekoloji» terimini ortaya attı Yıllar boyunca ekoloji terimi gözardı edildi ve bunun yerine «doğanın ekonomisi» tercih edildi

11 Ekolojinin tarihçesi 20. yüzyılın ilk yarısında «otoekoloji» gelişir: bir organizmanın çevre fizyolojisi Aynı zamanda zoologların bu yeni bilime ilk bakışları 60 lara kadar «bitki ekolojisi» ve «hayvan ekolojisi» ayrı alanlar olarak değerlendirildi

12 Ekolojinin tarihçesi Dünya çapında bir çevre farkındalığı hareketi yılları arasında oldu. Astronotların uzaydan dünyanın fotoğrafını çekmeleri insanlık tarihinde önemli bir farkındalık yarattı Dünyanın uzayda ne kadar yalnız ve kırılgan olduğu düşüncesi ortaya çıktı 1970 te bir anda herkes kirlilik, doğal alanlar, popülasyon büyümesi, yiyecek ve enerji tüketimi gibi konularda endişelenmeye başladı ve 90 larda çevre sorunları politikaya da dahil oldu

13 Ekolojinin tarihçesi Medeniyetin başlangıcı ateşin ve çevreyi değiştirebilecek aletlerin kullanılmaya başlanmasına denk gelir. Teknolojik gelişmeler sebebiyle insanlar doğaya daha az bağımlı gibi görünmektedir çoğumuz hava, su, yiyecek ve tabi geri dönüşüm, gibi hizmetler için doğaya tamamen bağımlı olduğumuzu unuturuz. ekonomik sistemler de bireyin yararına olan insan yapımlarına önem verir fakat doğanın sağladığı ve bize toplum olarak fayda sağlayan hizmetleri çoğunlukla göz ardı eder. Bir kriz olana kadar doğanın tüm hizmetlerini sınırsız ve teknoloji ile değiştirilebilir olduğu düşünülür.

14 Ekoloji çalışmalarında yöntemler Ekoloji: Organizmalar ve çevre arasındaki ilişkileri inceleyen bilim Teorik Matematiksel modeller (test edilmesi gerekir) Laboratuvar Çok iyi kontrol edilebilir fakat gerçeklikten uzak Arazi Gerçek hayat, fakat kontrol edilemez

15 1.2 Organizasyon düzeyleri Ekolojinin sınırlarını anlamanın en iyi yolu organizasyon düzeylerine ayırmaktır. Herhangi bir düzeyde veya analiz için uygun olan düzeylerde çalışılabilir Ör: parazit-konak sistemleri Mantar-alg partnerliği = likenler (2 tür sistemi) Popülasyon ve komünite ara düzeyinde sistemlerdir BİYOTİK BİLEŞENLER + ABİYOTİK BİLEŞENLER = BİYOSİSTEMLER Genler Hücreler Organlar Organizmalar Popülasyonlar Komüniteler Madde Enerji Genetik Hücre Organ Organizma Popülasyon Ekosistemler Sistemler sistemleri sistemleri sistemleri sistemleri Ekolojik spektrum

16 Enerji Evrim Gelişim Düzenlenme Ekosfer Davranış Çeşitlilik Bütünleşme Biyom Peyzaj Ekosistem Ekolojinin temel alanları Komünite Popülasyon Organizma Organ Doku Hücre Ekolojik hiyerarşi

17 1.2.1 Popülasyon Belirli bir bölgede yaşayan bir türün bireyleri Birey sayısı ve yoğunluğu ile tanımlanır. Diğer özellikleri: yaş dağılımı, büyüme hızı ve coğrafi dağılımdır. Avustralyadaki kanguru popülasyonu

18 1.2.2.Komünite Belirli bir bölgede yaşayan ve birbiriyle etkileşim içinde olan türler Komünite yapısı: tür sayısı, türlerin göreceli çokluğu, tür çeşitliliği gibi nitelikleri içerir Bu nitelikler çekişme, avlanma ve seçilim ile belirlenir. Komünite içinde türlerin birbirleriyle etkileşimleri önemlidir. Bu etkileşimler komünite ağlarında incelenir

19 Ör: Arktik Besin ağı

20 1.2.3.Ekosistem Komünite ve cansız çevre birlikte ekosistemi oluşturur. Yine etkileşim devam etmektedir Ör: su ekosistemi, kara ekosistemi, orman ekosistemi

21 1.2.4.Peyzaj Aslında resim alanında gözün bir bakışta görebildiği manzara anlamında kullanılır Yağmur Yüzeyden akış birbiriyle etkileşim halinde bulunan ekosistemler kümesinden oluşan ve bu özelliğini geniş alanlarda tekrarlayan, heterojen yapılı arazi Yeraltı suyu Nehir Akarsu havzası bir peyzaja örnektir Süzülme

22 1.2.5.Biyom Temel bir bitki örtüsü veya bir başka peyzaj özelliğiyle tanımlanan büyük bir bölgesel veya kıtasal sistemdir Ör: Ilıman bölge yaprak döken orman biyomu

23 1.2.6.Ekosfer Dünyadaki tüm canlıları ve bir bütün olarak etkileşimde oldukları tüm fiziksel çevreyi içine alır. Kendi kendine yetebilen tek ekolojik düzey budur.

24 2. Organizasyon düzeyleri Organizasyon düzeyleri arasında kesin sınırlar yoktur. Hepsi birbirine bağımlıdır Bir organ, organizma olmadan var olamaz Bir popülasyon, komünite olmadan komünite, ekosistemin sağladığı madde ve enerji akışı olmadan var olamaz

25 2. Organizasyon düzeyleri Ekolojik organizasyon düzeyleri iç içe sistemlerdir: Bir düzey, kendi alt düzeylerinden oluşur İnsan yapımı organizasyon düzeyleri iç içe değidir: Müdürler, bir grup müdür yardımcısından oluşmaz Ve birbirleriyle kesin sınırları vardır

26 2.1. Yeni özelliklerin doğması ilkesi Hiyerarşik organizasyonun önemli bir özelliği: Alt düzeyler, daha büyük üst düzeyleri oluşturmak üzere birleştiğinde daha önce var olmayan yeni özellikler ortaya çıkar. Bu özellikler, alt düzeyler tek tek incelendiğinde tahmin edilemez Bütünün parçaları toplandığında o bütüne eşit olmaz

27 2.1.Bütünsel X indirgemeci Bu hiyerarşik düzen karmaşık sistemlerin araştırılmasını kolaylaştırır Sadece bir sınıflandırma yöntemi değildir. Karmaşık durumları anlayabilmek için bütünsel (holistik) yaklaşımdır. İndirgemeci (redüksyonist) yaklaşıma bir alternatif oluşturur.

28 İndirgemeci: sistemler ancak küçük parçaları incelenerek anlaşılabilir = Bütünsel: sistemler ancak bir bütün olarak anlaşılabilir >

29 Basit bir örnek: Hidrojen + oksijen = su Fakat tek başına H veya O incelendiğinde H 2 O özellikleri tahmin edilemez Sölenter hayvanlar + algler = mercanlar Çok kısıtlı besin ortamında verimli bir besin akışı sağlayan bir sistem oluşturur

30 Her üst düzeyde yeni özellikler ortaya çıkması sistemin yukarıya doğru çıktıkça karmaşıklaştığını gösterir. Fakat bazı özellikler üst seviyelere çıktıkça daha az değişkenlik gösterir: Ör: Fotosentez: bir ormanın fotosentez miktarı çok değişken değildir fakat tek tek yapraklar değişkendir Karmaşık sistemlerde geri besleme mekanizmaları işler Bir yaprağın fotosentez miktarı azalırsa bir diğerininki artar Bu aslında vücutta görülen homeostazi ile aynı olgudur. Sistemler karmaşıklaştıkça homeostazi artar

31 Bazı ekologlar parçaların özellikleri tek tek bilinmeden bütünün çalışılamayacağını savunur. Fakat diğerleri der ki: üst seviyelerde ortaya çıkan yeni özellikler ve artan homeostazi sebebiyle, bir seviyenin alt bileşenlerinin hepsini anlamaya gerek yoktur. Ayrıca bir seviye kendi alt seviye özelliklerinin toplamını da içerir.

32 2.1.Bütünsel X indirgemeci Tarih boyunca bilimde bu iki yaklaşım birbirine alternatif olarak kullanılmıştır. Özellikle hücre ve moleküler düzeylerde indirgemeci yaklaşım çok işe yarar. Fakat bir bütün olarak daha üst düzeylerin (popülasyon, ekosistem vb) sorunları çözülmeden alt düzeylerdeki gelişmeler büyük faydalar sağlamayacaktır.

33 Yeni anlayış: bu iki yaklaşımın bir arada kullanılmasıdır Ekoloji parçalama ile değil sentezle ilgilenir Çoğunlukla problemlere ekosistem düzeyinde yaklaşır fakat aynı zamanda organizma, popülasyon, komünite alt düzeylerini Ve peyzaj, biyom, ekosfer üst düzeylerini unutmaz

34 2.2. Taşınan işlevler Ekolojik hiyerarşideki her düzeyin yeni özellikleri yanında Her düzeyde mutlaka bulunan taşınan işlevler bulunur. 7 adet: davranış, gelişim, çeşitlilik, enerjetik, evrim, uyuşma, düzenlenme.

35 Enerji Evrim Gelişim Düzenlenme Ekosfer Davranış Çeşitlilik Bütünleşme Biyom Peyzaj Ekosistem Komünite Popülasyon Organizma Organ Her düzeyde de bunların ortak özellikleri olan ve dikey yapı içinde gösterilen 7 adet taşınan işlevler ya da süreçler bulunmaktadır. Ekolojik hiyerarşi Doku Hücre

36 2.2 Taşınan işlevler Bunların bazıları (ör: enerji) her seviyede aynı şekilde işler Diğerleri ise işleyiş açısından her seviyede farklılık gösterir: Ör: Evrim organizma düzeyinde mutasyonlar ve doğrudan genetik etkileşimleri içerir Daha yüksek düzeylerde dolaylı birlikteevrim ve grup seçilimi gibi olayları içerir

37 2.3.Kontrol sistemleri Organizma ile onun alt düzeydeki sistemlerde, güçlü bir ayar noktası (eşik değer) kontrolü bulunur. Büyüme ve gelişme gibi mekanizmalar hormonal ve genetik olarak kontrol edilir. Bir eşik değer vardır ve sistem bundan saparsa pozitif ve negatif geri bildirimle tekrar bu eşik değere döndürülür. HOMEOSTAZİ

38 2.3.Kontrol sistemleri Organizma üstü düzeylerde bir eşik değer yoktur = ekosistemin bir termostatı yoktur. örgütlenmeyi ve işlevleri kontrol eden mekanizmalar daha gevşek çalışır; Dolayısıyla sabit durumlardan çok salınım durumu görülür. Bu düzeylerde homeostazi yerine HOMEORHEZİ görülür.

39 2.3.Kontrol sistemleri HOMEORHEZİ: akışı sürdürmek Ekosistem ve ekosfer düzeylerinde sabit denge durumu yoktur Bunun yerine salınım dengeleri vardır Ör: oksijen-karbondioksit Avcı-av popülasyonu

40 Ekosfer Biyom Peyzaj Ekosistem Komünite Popülasyon ORGANİZMA Organ sistemleri Organ Doku Eşik değer kontrolü yok Geribildirim (+ ve -) salınım durumlarını sınırlar içinde tutar Eşik değer kontrolü var Geribildirim (+ ve -) Sistemi sabit durumda tutar Bu ayrımın farkına varılmaması «doğanın dengesi» gibi aslında yanlış olan bir söylemi beraberinde getirmiştir Hücre Molekül Atom

41 3. Ekolojik arayüzler Ekoloji çok kapsamlı bir bilim dalı olması sebebiyle daha sınırlı konularla ilgilenen bilim dallarıyla alanları çakışır. Son yıllarda pekçok arayüz alanları ortaya çıkmıştır: Ekoloji ekonomisi, agroekoloji, biyoçeşitlilik, ekoloji mühendisliği, çevre etiği

42 Yeni ortaya çıkan bir alanın, bilim dalına dönüşmesi için yeni bir kavram veya teknoloji ortaya koyması gerekir Bunlardan ekoloji ekonomisi, bu iki bilim dalı arasındaki boşluğu doldurmaya başlamıştır.

43 Doğal sermaye: insan topluluklarına doğal ekosistemler tarafından sağlanan hizmet ve yararlar Doğal yollarla su ve havanın temizlenmesi Atıkların ayrıştırılması, biyoçeşitliliğin sürdürülmesi, tarım ürünlerinin tozlaşması vb gibi Enerji birimi olarak ölçülür Ekonomik sermaye: insanlar tarafından üretilen hizmetler Para birimi olarak ölçülür 1997 de dünyanın ekosistem hizmetleri para birimi olarak ifade edilmiştir = yılda 33 trilyon dolar!!!

44 4. Modeller Ekoloji ekosistem düzeyinde araştırılır Bu karmaşık sistemle nasıl başa çıkılır? Model: bir gerçek hayat olgusunun basitleştirilmiş bir formülüdür Bu sayede gerçek hayata dair tahminler yapılır

45 Modeller grafik olabilir = informal Fakat tahminlerin güvenilir olabilmesi için modellerin matematiksel ve istatistiğe dayalı olması gerekir = formal Ör: bir böcek popülasyonunun sayıca değişimini taklit eden ve belirli bir zamanda sayıyı tahmin eden bir model Biyolojik açıdan kullanışlıdır Eğer böcek bir tarım zararlısıysa, model ekonomik açıdan da kullanışlı olur.

46 Bilgisayar simülasyonlu modeller: Modelin parametreleri değiştirilebilir Yeni parametre eklendiği veya çıkarıldığında sonuçları tahmin eder Dolayısıyla bir matematik modelinin gerçek hayata uygunluğu bilgisayar simülasyonlarıyla uyarlanabilir Sadece o sisteme ait birkaç önemli işlevin veya yeni oluşan özelliğin modele dahil edilmesi yeterlidir

47 4.1. Model oluşturmak Enerji kaynağı (itici işlev) Geri bildirim döngüsü Değişkenler (P) Etkileşim (yeni oluşan özellik) Akış yolakları

48 Bir enerji kaynağının (E) sağladığı itici güç ile etkileşime giren iki özellik (P1 ve P2) yeni bir özelliğin (P3) ortaya çıkmasına sebep olur. F: akış yolları, enerji akışı, madde aktarımı F1: sistemin girdisi, F6: sistemin çıktısı I: etkileşim fonksiyonları L: geri bildirim döngüleri

49 Ör: Çayır modeli Güneş Bitkiler Geri bildirim %, mevsim, eşik değeri Hepçiller Otçullar

50 4.2 Geri bildirim Sistemin çıktısının tamamı veya bir bölümü önceki unsurları etkilemek veya kontrol etmek üzere geri dönüştürülür. Doğal sistemler genellikle dairesel döngülerle kontrol edilir Geri bildirim döngüsü

51 Pozitif-negatif geri bildirim döngüleri Atmosfer Co2 konsantrasyonu İklimsel ısınma Karbon salınımı Fotosentez Toprak solunumunun uyum sağlaması Bitki büyümesi Besin miktarı Solunum

52 4.3 Model dili Enerji akışı Tüketici (Üreticinin enerjisini kullanır) Enerji kaynağı Depolama (Enerji depolama bölmesi) Isı çukuru (iş için enerji kullanımından sonra açığa çıkan ısı) Etkileşim (2 veya daha fazla enerji akışı ile oluşan daha yüksek kalite enerji) Üretici (Güneş enerjisini dönüştürür Sermaye aktarımı (Enerji akışı için para akışı)

53 Ör: Ekosistem modeli Yağ mur Kaçak Toprak Su Besin Güneş Bitkiler Hayva nlar Solunum Ölü bitki Mikroorg anizmal ar Metrekarede günde joul enerji Isı çukuru (kullanılmış enerji)

54 İyi bir model oluşturmak için: 1.Sistemin sınırları belirlenmeli 2.Sistemin bileşenleri belirlenmeli 3.Zaman dilimi belirlenmeli Ekosistem, ekolojik durum veya problem belirlendikten ve sınırlar oluşturulduktan sonra test edilebilir hipotezler oluşturulur

Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler)

Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler) Ekoloji, ekosistemler ile Türkiye deki bitki örtüsü bölgeleri (fitocoğrafik bölgeler) Başak Avcıoğlu Çokçalışkan Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği Biraz ekolojik bilgi Tanımlar İlişkiler

Detaylı

Konu 3 Ekosistemlerde Enerji

Konu 3 Ekosistemlerde Enerji Konu 3 Ekosistemlerde Enerji Konular Yaşamın enerjisi Termodinamik yasaları Fotosentez ve hücresel solunum Ekosistemlerde enerji akışı Üreticiler, Tüketiciler ve Ayrıştırıcılar Ekolojik piramit Ekosistem

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

Ekosistem Ekolojisi Yapısı

Ekosistem Ekolojisi Yapısı Ekosistem Ekolojisi, Ekosistemin Yapısı Ekosistem Ekolojisi Yapısı A. Ekoloji Bilimi ve Önemi Ekoloji canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Günümüzde teknolojinin

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDAKİ İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere olarak bitki ve hayvan topluluklarını

Detaylı

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER

EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİ EKOLOJİK BİRİMLER EKOLOJİK BİRİMLER *Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. Ekolojik birimlerin küçükten büyüye doğru sıralaması: Ekoloji

Detaylı

Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Aysel ULUS

Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Aysel ULUS Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Aysel ULUS Eski Yunanca da oikos, «ev, eve ait»; logos ise «bilim, çalışma, araştırma» anlamına gelmektedir. Ekoloji bu iki sözcüğün birleştirilmesiyle oluşmuştur. Buradaki

Detaylı

10. Sınıf Biyoloji Konuları Hücre Bölünmeleri Kalıtımın Genel İlkeleri Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları

10. Sınıf Biyoloji Konuları Hücre Bölünmeleri Kalıtımın Genel İlkeleri Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları 10. Sınıf Biyoloji Konuları Hücre Bölünmeleri Mitoz ve Eşeysiz Üreme Canlılarda hücre bölünmesinin gerekliliği Mayoz ve Eşeyli Üreme Kalıtımın Genel İlkeleri Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik Kalıtımın genel

Detaylı

POPÜLASYON EKOLOJİSİ

POPÜLASYON EKOLOJİSİ POPÜLASYON EKOLOJİSİ Herhangi bir türün populasyonuna ait bir fert bazı durumlarda (ya da özel durumlarda) o populasyonun temsilcisi olarak kabul edilebilir, ancak genel anlamda bir fert hiçbir zaman bir

Detaylı

«İnsanoğlu, evrimin uzun yolculuğunda, yalnızca diğer canlılarla birlikte bir YOLCUdur» Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr.

«İnsanoğlu, evrimin uzun yolculuğunda, yalnızca diğer canlılarla birlikte bir YOLCUdur» Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. «İnsanoğlu, evrimin uzun yolculuğunda, yalnızca diğer canlılarla birlikte bir YOLCUdur» Derleyip Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Aysel ULUS TEMEL KAVRAMLAR 1. Peyzaj: Almanca =Landschaft=manzara_arazi parçası,

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 28 EKOLOJİ KOMÜNİTE EKOLOJİSİ

12. SINIF KONU ANLATIMI 28 EKOLOJİ KOMÜNİTE EKOLOJİSİ 12. SINIF KONU ANLATIMI 28 EKOLOJİ KOMÜNİTE EKOLOJİSİ KOMÜNİTE EKOLOJİSİ Bir alan ya da habitat içerisindeki tüm popülasyonların oluşturduğu birliğe komünite denir. Komüniteyi oluşturan türler arasında

Detaylı

Küresel Değişim Ekolojisi BYL 327 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü lisans dersi

Küresel Değişim Ekolojisi BYL 327 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü lisans dersi Küresel Değişim Ekolojisi BYL 327 Hacettepe Üniv. Biyoloji Bölümü lisans dersi Küresel Değişim Kavramı Çağatay Tavşanoğlu Hacettepe Üniv., Biyoloji Böl., Ekoloji Anabilim Dalı 2017-2018 Güz Sistem kavramı

Detaylı

Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır.

Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. EKOLOJİK BİRİMLER *Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve yaşadıkları ortamla olan ilişkisini inceleyen bilim dalıdır. *Populasyon: Belli bir bölgede yaşayan, (1) türe ait bireylerin oluşturduğu topluluğa

Detaylı

Dersin Kodu 1200.9133

Dersin Kodu 1200.9133 Çevre Bilimi Dersin Adı Çevre Bilimi Dersin Kodu 1200.9133 Dersin Türü Zorunlu Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi 3,00 Haftalık Ders Saati (Kuramsal) 3 Haftalık Uygulama Saati 0 Haftalık Laboratuar Saati

Detaylı

EKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN

EKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN EKOSİSTEM Cihangir ALTUNKIRAN Ekosistem Nedir? Bir bölge içerisinde bulunan canlı ve cansız varlıkların karşılıklı oluşturdukları sisteme ekosistem denir. Ekosistem Bileşenleri Canlı Öğeler Üreticiler

Detaylı

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ekolojik Etkileşimler. Ekolojik Sistemler

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Ekolojik Etkileşimler.   Ekolojik Sistemler ÇEV 219 Biyoçeşitlilik Ekolojik Etkileşimler Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekolojik Sistemler Ekosistemler doğal sistemler olup Açık sistem niteliğindedir. Net enerji girişi gereklidir.

Detaylı

EKOLOJİ #1 EKOLOJİK TERİMLER EKOSİSTEMİN CANSIZ BİLEŞENLERİ SELİN HOCA

EKOLOJİ #1 EKOLOJİK TERİMLER EKOSİSTEMİN CANSIZ BİLEŞENLERİ SELİN HOCA EKOLOJİ #1 EKOLOJİK TERİMLER EKOSİSTEMİN CANSIZ BİLEŞENLERİ SELİN HOCA EKOLOJİK TERİMLER EKOLOJİ: Canlıların kendi aralarındaki ve çevreleri ile olan ilişkilerini inceleyen bilim dalına EKOLOJİ denir.

Detaylı

Çevre Biyolojisi

Çevre Biyolojisi Çevre Biyolojisi 115-02 Bölüm 03-01 Temel Ekolojik Kavramlar ve Süreçler Çağatay Tavşanoğlu 2018-2019 Güz Canlıların ve habitatların çeşitliliğine karşın tüm ekosistemlere ve ekosistemlerin bileşenlerinin

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 29 EKOLOJİ POPÜLASYON EKOLOJİSİ

12. SINIF KONU ANLATIMI 29 EKOLOJİ POPÜLASYON EKOLOJİSİ 12. SINIF KONU ANLATIMI 29 EKOLOJİ POPÜLASYON EKOLOJİSİ POPÜLASYON EKOLOJİSİ Belirli bir alanda yaşayan aynı tür canlılar topluluğuna popülasyon denir. Ekosistemin en küçük birimi popülasyondur. Belirli

Detaylı

Ekosistem ve Özellikleri

Ekosistem ve Özellikleri Ekosistem ve Özellikleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halindeki canlılar (biyotik faktörler) ve cansız

Detaylı

ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ

ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ Enerji Yönetimi A.B.D Lisansüstü Programı Tezsiz Yüksek Lisans programına kabul edilen öğrenciler zorunlu dersleri tamamlamak

Detaylı

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI SORGULAMA PROGRAMI 3-4 Aile bireyleri birbirlerine yardımcı olurlar. Anahtar kavramlar: şekil, işlev, roller, haklar, Aileyi aile yapan unsurlar Aileler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar Aile üyelerinin farklı rolleri

Detaylı

Ayxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü

Ayxmaz/biyoloji. Azot döngüsü. Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar. Azot döngüsü Azot döngüsü Azot kaynakları 1. Atmosfer 2. Su 3. Kara 4. Canlılar Azot döngüsü 1. Azot bitkiler tarafından organik moleküllerin (A.asit,organik baz vb.)yapısına katılır. 2. Bitkiler azotu sadece NO3-

Detaylı

Sistem kavramı ile ilgili literatürde birçok tanım vardır. Bu tanımlara göre sistem; Aralarında karşılıklı ilişkiler olan elemanlar kümesidir.

Sistem kavramı ile ilgili literatürde birçok tanım vardır. Bu tanımlara göre sistem; Aralarında karşılıklı ilişkiler olan elemanlar kümesidir. 1 Sistem kavramı ile ilgili literatürde birçok tanım vardır. Bu tanımlara göre sistem; Aralarında karşılıklı ilişkiler olan elemanlar kümesidir. Birbirleri ile etkileşimli elemanların oluşturduğu topluluktur.

Detaylı

KONU 7 KOMÜNİTE EKOLOJİSİ. Aslı Sade Memişoğlu

KONU 7 KOMÜNİTE EKOLOJİSİ. Aslı Sade Memişoğlu KONU 7 KOMÜNİTE EKOLOJİSİ Aslı Sade Memişoğlu 1. İki tür arasındaki etkileşim tipleri İki farklı türe ait bireyler arasında farklı etkileşimler olabilir: Nötral, 0: ilgili türler birbirlerinden etkilenmezler

Detaylı

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Edafik ve Biyotik Faktörler. Edafik Faktörler

ÇEV 219 Biyoçeşitlilik. Edafik ve Biyotik Faktörler.   Edafik Faktörler ÇEV 219 Biyoçeşitlilik Edafik ve Biyotik Faktörler Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Edafik Faktörler İklimsel faktörleri değiştirebilen veya bu faktörlerin yerini alabilen faktörler.

Detaylı

1.018/7.30J Ders 1-Ekolojiye Giriş 2009

1.018/7.30J Ders 1-Ekolojiye Giriş 2009 1.018/7.30J Ders 1-Ekolojiye Giriş 2009 Okuma Parçaları Smith and Smith Bölüm 1 Vernadskii The Biosphere Carruthers Locusts in the Red Sea Remmert Ecology: The Basic Concept Rowe Biological Fallacy: Life=

Detaylı

Biyoloji = Canlı Bilimi. Biyoloji iki ana bölümden oluşur:

Biyoloji = Canlı Bilimi. Biyoloji iki ana bölümden oluşur: BİYOLOJİNİN ALT BİLİM DALLARI Biyoloji; Latincede canlı anlamına gelen bio ve bilim anlamına gelen logos kelimesinden oluşur. 1 Biyoloji = Canlı Bilimi Biyoloji tüm canlıların yapı, davranış ve fonksiyonlarını

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 94. Ve 95. Adım EKOLOJİ 1 EKOLOJİK TERİMLER ABİYOTİK FAKTÖRLER

ADIM ADIM YGS LYS. 94. Ve 95. Adım EKOLOJİ 1 EKOLOJİK TERİMLER ABİYOTİK FAKTÖRLER ADIM ADIM YGS LYS 94. Ve 95. Adım EKOLOJİ 1 EKOLOJİK TERİMLER ABİYOTİK FAKTÖRLER EKOLOJİK TERİMLER EKOLOJİ: Canlıların kendi aralarındaki ve çevreleri ile olan ilişkilerini inceleyen bilim dalına EKOLOJİ

Detaylı

Toprak organizmaları arasında birkaç üretici olmasına rağmen ana. bileşenleri tüketiciler, ayrıştırıcılar ve cansız maddelerdir.

Toprak organizmaları arasında birkaç üretici olmasına rağmen ana. bileşenleri tüketiciler, ayrıştırıcılar ve cansız maddelerdir. EKOSİSTEM OLARAK TOPRAK Toprak organizmaları arasında birkaç üretici olmasına rağmen ana bileşenleri tüketiciler, ayrıştırıcılar ve cansız maddelerdir. Toprağın mineral ve organik madde parçaları karasal

Detaylı

2005 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2005 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2005 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. Aşağıdaki tabloda I, II, III, IV olarak numaralandırılan bakteri, mantar, bitki ve hayvan hücrelerinin bazı yapısal özellikleriyle ilgili bilgiler verilmiştir.

Detaylı

FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN FİZYOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Fizyolojide Temel Kavramlar FİZYOLOJİ Fizyolojinin amacı; Yaşamın başlangıcı- gelişimi ve ilerlemesini sağlayan fiziksel ve kimyasal etkenleri açıklamaktır (tanımlamak)

Detaylı

Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ

Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Editör Doç.Dr.Hasan Genç ÇEVRE EĞİTİMİ Yazarlar Doç.Dr.Hasan Genç Doç.Dr.İbrahim Aydın Doç.Dr.M. Pınar Demirci Güler Dr. H. Gamze Hastürk Yrd.Doç.Dr. Suat Yapalak Yrd.Doç.Dr. Şule Dönertaş Yrd.Doç.Dr.

Detaylı

CANLILIK NEDİR? Fizyolojide Temel Kavramlar

CANLILIK NEDİR? Fizyolojide Temel Kavramlar Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı CANLILIK NEDİR? Fizyolojide Temel Kavramlar Doç. Dr. Turgut GÜLMEZ CALILIK (hayat) NEDİR? FİZYOLOJİ Yaşamın başlangıcı- gelişimi ve ilerlemesini

Detaylı

Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri

Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri On5yirmi5.com Ekosistemi oluşturan varlıklar ve özellikleri Bir bölgedeki canlı varlıklarla cansız varlıkların oluşturduğu bütünlüğe ekosistem denir. Ekosistemdeki canlı ve cansız varlıklar birbiriyle

Detaylı

Fizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir.

Fizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir. Fizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir. İstatistiğe Giriş İstatistik nedir? Tanımlayıcı istatistikler Merkezi dağılım ölçütleri Merkezi yayılım

Detaylı

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi

Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres Koşulları ve Bitkilerin Tepkisi Stres nedir? Olumsuz koşullara karşı canlıların vermiş oldukları tepkiye stres denir. Olumsuz çevre koşulları bitkilerde strese neden olur. «Biyolojik Stres»: Yetişme

Detaylı

Solunum. Solunum ve odunsu bitkilerin büyümesi arasında yüksek bir korelasyon bulunmaktadır (Kozlowski ve Pallardy, 1997).

Solunum. Solunum ve odunsu bitkilerin büyümesi arasında yüksek bir korelasyon bulunmaktadır (Kozlowski ve Pallardy, 1997). SOLUNUM Solunum Solunum, canlı hücrelerdeki organik maddelerin oksidasyonuyla, enerjinin açığa çıkarılması olayı olarak tanımlanır. Açığa çıkan enerji, kimyasal enerji (ATP) olarak depolanır. Solunum ürünleri,

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

Kategori Alt Kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. HAYATSAL OLAYLAR

Kategori Alt Kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. HAYATSAL OLAYLAR 200 Kategori Alt Kategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler Arası İlişki I. HAYATSAL OLAYLAR I.1. Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji İnsan için önemli olan birçok ürünlerin üretimi biyoteknolojinin

Detaylı

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU 9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI

10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 10. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI Biyoloji Dersi Öğretim Programının temelleri üreme, kalıtım ve yaşadığımız çevre konularıyla ilgili somut ve öğrencileri motive edici örnekler üzerine kurulmuştur.

Detaylı

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım 2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI 2.1. Tanım Regresyon analizi, bir değişkenin başka bir veya daha fazla değişkene olan bağımlılığını inceler. Amaç, bağımlı değişkenin kitle ortalamasını, açıklayıcı

Detaylı

Biyoloji bilimi kısaca; canlıları, bu canlıların birbirleriyle ve çevreleri ile olan ilişkisini inceleyen temel yaşam bilimidir.

Biyoloji bilimi kısaca; canlıları, bu canlıların birbirleriyle ve çevreleri ile olan ilişkisini inceleyen temel yaşam bilimidir. . Biyoloji bilimi kısaca; canlıları, bu canlıların birbirleriyle ve çevreleri ile olan ilişkisini inceleyen temel yaşam bilimidir. Biyolojik Çeşitlilik ise; Populasyonların gen havuzlarındaki gen çeşitliliği

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi 1. Termometre Çimlenen bezelye tohumlar Termos Çimlenen bezelye tohumları oksijenli solunum yaptığına göre yukarıdaki düzenekle ilgili, I. Termostaki oksijen miktarı azalır. II. Termometredeki sıcaklık

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 1) Aşağıda bazı dönüşüm tepkimeleri gösterilmiştir. a 2) Enzimlerin çalışma hızına etki eden faktörlerle ilgili; RH RH ADP + Pi ATP I II b Buna göre a ve b yönlerindeki değişimlerle

Detaylı

Çevre Biyolojisi

Çevre Biyolojisi Çevre Biyolojisi 115-02 Bölüm 03-02 Temel Ekolojik Kavramlar ve Süreçler Çağatay Tavşanoğlu 2017-2018 Güz Biyojeokimyasal döngüler ve madde geri kazanımı Ekosistem boyunca enerji akışı tek yönlü bir süreçtir

Detaylı

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz.

Ana fikir: Oyun ile duygularımızı ve düşüncelerimizi farklı şekilde ifade edebiliriz. 2018-2019 Eğitim- Öğretim Yılı Özel Ümraniye Gökkuşağı İlkokulu Sorgulama Programı Kim Olduğumuz Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel, sosyal ve ruhsal

Detaylı

EKOSİSTEMLERİN İŞLEYİŞİ. Veli&Sümeyra YILMAZ

EKOSİSTEMLERİN İŞLEYİŞİ. Veli&Sümeyra YILMAZ EKOSİSTEMLERİN İŞLEYİŞİ Belli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim içinde bulunan canlılar (biyotik) ile bunların cansız çevrelerinin (abiyotik) oluşturduğu bütüne EKOSİSTEM denir. EKOSİSTEM

Detaylı

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARAKLI ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ 11. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARAKLI ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ 11. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI 014 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARAKLI ANADOLU ÖĞRETMEN LİSESİ 11. SINIF BİYOLOJİ DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI ÜNİTE1: BİTKİ BİYOLOJİSİ (6 saat) GÜN SAAT KONULAR ÖĞRENCİLERİN KAZANACAĞI HEDEF VE DAVRANIŞLAR

Detaylı

BİYOLOJİ SORU BANKASI

BİYOLOJİ SORU BANKASI BİYOLOJİ SORU BANKASI Bölüm: 1 Biyolojiye Giriş ve Bilimsel Düşünce ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ SORULAR 1. Biyoloji biliminin, bazı alt dallarına ait özellikler aşağıda verilmiştir; Hayatın başlangıcını

Detaylı

ÖZEL EGEBERK ANAOKULU Sorgulama Programı. Kendimizi ifade etme yollarımız

ÖZEL EGEBERK ANAOKULU Sorgulama Programı. Kendimizi ifade etme yollarımız Disiplinlerüstü Temalar Kim Olduğumuz Bulunduğumuz mekan ve zaman Kendimizi ifade etme Kendimizi Gezegeni paylaşmak Bireyin kendi doğasını sorgulaması, inançlar ve değerler, kişisel, fiziksel, zihinsel,

Detaylı

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü

Detaylı

Verilen tanımlar incelendiğinde seçeneklerde belirtilen bilim dallarından hangisine değinilmemiştir?

Verilen tanımlar incelendiğinde seçeneklerde belirtilen bilim dallarından hangisine değinilmemiştir? 1. Biyolojik Yorum, Yöntem ve Alt Bilim Dalları Testi 1 1 Canlının dış yapısını inceleyen bilim dalıdır. Canlılığı, DNA, RNA, gen gibi yapılarla moleküler düzeyde inceler. Canlıların birbirleri ve çevresiyle

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 1) Embriyo Amniyon Sıvısı 2) Bakterilerin ve paramesyumun konjugasyonu sırasında; I. Sitoplazmadaki serbest deoksiribonükleotitlerin azalması II. Kalıtsal çeşitlilik artışı

Detaylı

GÖKKUŞAĞI KOLEJİ PYP SORGULAMA PROGRAMI

GÖKKUŞAĞI KOLEJİ PYP SORGULAMA PROGRAMI GÖKKUŞAĞI KOLEJİ PYP SORGULAMA PROGRAMI 2017-2018 SINIF / YAŞ haklar ve lar, haklar ve lar 4/5 YAŞ Ailemizi ve kültürlerimizi bilmek kimliğimizi geliştirmemizi sağlar. Aile kültürümüz Aile kültürleri arasındaki

Detaylı

Tarımsal Ekoloji. Tarım Sistemlerinde Ekonomik Anlayış. 1. Giriş. Tanımlar İçerik. Perspektif. Doç.Dr. Kürşat Demiryürek

Tarımsal Ekoloji. Tarım Sistemlerinde Ekonomik Anlayış. 1. Giriş. Tanımlar İçerik. Perspektif. Doç.Dr. Kürşat Demiryürek Tarımsal Ekoloji Tarım Sistemlerinde Ekonomik Anlayış 1. Giriş Tanımlar İçerik Perspektif Doç.Dr. Kürşat Demiryürek 1 Tarımsal Ekoloji - Tanımlar Gliessman 2000: Sürdürülebilir tarım sistemlerinin yönetimi

Detaylı

BİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM)

BİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM) BİTKİ BESİN MADDELERİ (BBM) Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Işık Enerjisinin Kimyasal Enerjiye Dönüştürülmesi Fotosentez, karbon (C), oksijen (O) ve hidrojen (H) atomlarını

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 47. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-7 MANTARLAR ALEMİ

ADIM ADIM YGS-LYS 47. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-7 MANTARLAR ALEMİ ADIM ADIM YGS-LYS 47. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-7 MANTARLAR ALEMİ MANTARLAR (FUNGİ) ALEMİ Genellikle çok hücreli olan ökaryot canlılardır. Kloroplastları yoktur. Bu nedenle fotosentez yapamazlar.parazit

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü)

ADIM ADIM YGS LYS Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü) ADIM ADIM YGS LYS 100. Adım EKOLOJİ 7 MADDE DÖNGÜLERİ (Su, Karbon ve Azot Döngüsü) MADDE DÖNGÜLERİ Ekosistemde kimyasal elementler sınırlı sayıda bulunur. Bu nedenle bu kimyasal elementeler organik ve

Detaylı

T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ

T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ Dr. Şevki DANACIOĞLU T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ HAVZA YÖNETİMİ DERSİ Havza Ekosistemini Oluşturan Doğal Sistem Özellikleri Ekolojik Sistemler ve Bileşenleri Bir

Detaylı

Eco new farmers. Modül 1- Organik Tarıma Giriş. Bölüm 4- Organik Tarım ve Koruma

Eco new farmers. Modül 1- Organik Tarıma Giriş. Bölüm 4- Organik Tarım ve Koruma Eco new farmers Modül 1- Organik Tarıma Giriş Bölüm 4- Organik Tarım ve Koruma Modul 1- Organik Tarıma Giriş Bölüm 4 Organik Tarım ve Koruma www.econewfarmers.eu 1. Giriş Organik tarım kültür alanlarında

Detaylı

Fizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir. Fizik Antropolojiye Giriş.

Fizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir. Fizik Antropolojiye Giriş. Fizik Antropoloji Anabilim Dalına ait dersler, Antropoloji Lisans Programı dahilinde verilmektedir. Fizik Antropolojiye Giriş Bu ders içerisinde, Fizik Antropolojinin tarihsel gelişimi, çalışma alanları,

Detaylı

1. Peyzaj Ekolojisi: Tanımı ve Biyolojide Hiyerarşi Düzeni Kavramıyla İlişkisi

1. Peyzaj Ekolojisi: Tanımı ve Biyolojide Hiyerarşi Düzeni Kavramıyla İlişkisi 1. Peyzaj Ekolojisi: Tanımı ve Biyolojide Hiyerarşi Düzeni Kavramıyla İlişkisi 2. Peyzajın Unsurları 3. Komünite ve Peyzaj Düzeyinde Biyoçeşitlilik 4. Ada Biyocoğrafyası 5. Tarafsız Teori 6. Zaman ve Mekân

Detaylı

9. SINIF ÜNİTE DEĞERLENDİRME SINAVLARI LİSTESİ / TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

9. SINIF ÜNİTE DEĞERLENDİRME SINAVLARI LİSTESİ / TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI SINAVLARI LİSTESİ / TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Türk Dili ve Edebiyatına Giriş İletişim Ses Bilgisi Yazım Kuralları Paragraf Bilgisi Bir Tür Olarak Hikâye Şekil Bilgisi ktalama Kuralları Bir Tür Olarak Şiir

Detaylı

9. SINIF ÜNİTE DEĞERLENDİRME SINAVLARI LİSTESİ / DİL VE ANLATIM

9. SINIF ÜNİTE DEĞERLENDİRME SINAVLARI LİSTESİ / DİL VE ANLATIM SINAVLARI LİSTESİ / DİL VE ANLATIM İletişim Dil - Kültür İlişkisi İnsan, İletişim ve Dil Dillerin Sınıflandırılması Türk Dilinin Tarihi Gelişimi ve Türkiye Türkçesi Türkçenin Ses Özellikleri Telaffuz (Söyleyiş)

Detaylı

11. SINIF COĞRAFYA DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

11. SINIF COĞRAFYA DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM Ay Hafta Ders Saati KAZANIMLAR KONULAR 1 3 Biyoçeşitlilik A.11.1. Biyoçeşitliliğin oluşumunda ve azalmasında etkili olan faktörleri sorgular. Test No Test Adı 1 Biyoçeşitlilik 2 3 Canlıların

Detaylı

2007 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2007 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2007 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. BÖLÜM 1. Aşağıdaki tabloda bazı canlı türlerinin kromozom sayıları verilmiştir. Bu tablodaki bilgilere göre, I. İki canlı türünün kromozom sayılarına bakılarak

Detaylı

SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ

SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ SU VE HÜCRE İLİŞKİSİ Oluşturacağı her 1 g organik madde için bitkinin 500 g kadar suyu kökleriyle alması ve tepe (uç) noktasına kadar taşıyarak atmosfere aktarması gerekir. Normal su düzeyinde hayvan hücrelerinin

Detaylı

TEST 1. Ekosistem Ekolojisi ÜNİTE 3. faktörlerinden biri değildir? DÜNYAMIZ

TEST 1. Ekosistem Ekolojisi ÜNİTE 3. faktörlerinden biri değildir? DÜNYAMIZ Soru Aşağıdakilerden hangisi faktörlerinden biri değildir? B) İklim D) Su 2. abiyotik 5. Çay r l k a l a n O rm a n l k a la n C) Ayrıştırıcılar DÜNYAMIZ A) Sıcaklık ekosistemin ÜNİTE 3 1. TEST 1 E) Işık

Detaylı

Doç.Dr. Ahmet DEMIRAK Muğla Sıtkı koçman Üniversitesi, Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi

Doç.Dr. Ahmet DEMIRAK Muğla Sıtkı koçman Üniversitesi, Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi DENİZ ÇAYIRLARI (Posidonia oceanica) KULLANILARAK BAZI METAL İYONLARININ BİYOSORPSİYONLA UZAKLAŞTIRILMASI Doç.Dr. Ahmet DEMIRAK Muğla Sıtkı koçman Üniversitesi, Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi

Detaylı

BİYOLOJİYE GİRİŞ. Canlılığın bilimsel olarak araştırılmasıdır.

BİYOLOJİYE GİRİŞ. Canlılığın bilimsel olarak araştırılmasıdır. BİYOLOJİYE GİRİŞ Canlılığın bilimsel olarak araştırılmasıdır. Biyolojik Organizasyon; Her düzeydeki biyolojik organizasyon belirgin özelliklere sahiptir. Her türlü maddenin kimyasal yapıtaşları olan ve

Detaylı

CK MTP31 AYRINTILAR. 5. Sınıf Fen Bilimleri. Konu Tarama No. 01 Güneş in Yapısı ve Özellikleri. 02 Ay ın Yapısı ve Özellikleri

CK MTP31 AYRINTILAR. 5. Sınıf Fen Bilimleri. Konu Tarama No. 01 Güneş in Yapısı ve Özellikleri. 02 Ay ın Yapısı ve Özellikleri 5. Sınıf 01 Güneş in Yapısı ve Özellikleri 02 Ay ın Yapısı ve Özellikleri 03 Ay ın Hareketleri ve Evreleri Güneş, Dünya ve Ay 04 Güneş, Dünya ve Ay 05 Canlıları Tanıyalım - I 06 Canlıları Tanıyalım - II

Detaylı

Oksijen Olmasın Tamam, Solunuma Devam!

Oksijen Olmasın Tamam, Solunuma Devam! Oksijen Olmasın Tamam, Solunuma Devam! Uzun süredir futbol oynamamış olan Mehmet, arkadaşlarının ısrarlarına dayanamayıp maç yapmaya gitti. Alelacele yetiştiği için ısınmadan maça başladı ama daha birkaç

Detaylı

BÖLÜM 1 EKOLOJİK BİR ÇALIŞMANIN PLANLANMASI

BÖLÜM 1 EKOLOJİK BİR ÇALIŞMANIN PLANLANMASI BÖLÜM 1 EKOLOJİK BİR ÇALIŞMANIN PLANLANMASI Oikos logos, temelde ne organik-ekolojik reçel üretimiyle ilgilenir, ne de gübresiz salatalık yetiştirmeyle. Ekoloji, organizmalar ve onların canlı ve cansız

Detaylı

Genetik Algoritmalar. Bölüm 1. Optimizasyon. Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta:

Genetik Algoritmalar. Bölüm 1. Optimizasyon. Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta: Genetik Algoritmalar Bölüm 1 Optimizasyon Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta: adem.tuncer@yalova.edu.tr Optimizasyon? Optimizasyon Nedir? Eldeki kısıtlı kaynakları en iyi biçimde kullanmak olarak tanımlanabilir.

Detaylı

T.C. İZMİR VALİLİĞİ HATİCE GÜZELCAN ANADOLU LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BİYOLOJİ DERSİ 10. SINIF ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK DERS PLANI

T.C. İZMİR VALİLİĞİ HATİCE GÜZELCAN ANADOLU LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI BİYOLOJİ DERSİ 10. SINIF ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK DERS PLANI 1. ÜNİTE: ÜREME (39 SAAT) KAZANIM SAYISI:8 1. ÜNİTE: ÜREME (39 SAAT) KAZANIM SAYISI:8 EYLÜL EKİM 10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme 10.1.1. Mitoz ve Eşeysiz Üreme 10.1.1.1. Bir hücreli ve çok hücreli canlılarda

Detaylı

Fen ve Teknoloji 8. bakteri, protist ve bitkiler üreticileri oluşturur. 1.Ünite : Canlılar ve Enerji İlişkileri 1.Besin Zincirinde Enerji Akışı

Fen ve Teknoloji 8. bakteri, protist ve bitkiler üreticileri oluşturur. 1.Ünite : Canlılar ve Enerji İlişkileri 1.Besin Zincirinde Enerji Akışı 1.Ünite : Canlılar ve İlişkileri 1.Besin Zincirinde Akışı Anahtar Kavramlar: Üretici Tüketici Ayrıştırıcı Fotosentez Klorofil 1.1. Besin zincirlerinin başlangıcında üreticilerin bulunduğu çıkarımını yapar

Detaylı

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre

Çevre Yüzyılı. Dünyada Çevre Çevre Yüzyılı Çevre; canlıların yaşamı boyunca ilişkilerini sürdürdüğü dış ortamdır. Hava, su ve toprak bu çevrenin fizikî unsurlarını; insan, hayvan, bitki ve diğer mikroorganizmalar ise, biyolojik unsurlarını

Detaylı

GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR

GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR ILIMAN KUŞAK GÖLLERİNDE MEVSİMLERE BAĞLI OLARAK GÖRÜLEN TABAKALAŞMA VE KARIŞMA Ilıman veya subtropikal bölgelerde 20 metreden derin ve büyük göllerde mevsimsel sıcaklık

Detaylı

TEMEL VETERĠNER GENETĠK

TEMEL VETERĠNER GENETĠK DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL VETERĠNER GENETĠK KISA ÖZET KOLAYAOF

Detaylı

9. SINIF KONU TARAMA TESTLERİ LİSTESİ / TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

9. SINIF KONU TARAMA TESTLERİ LİSTESİ / TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Adı 01 Türk Dili ve Edebiyatına Giriş - I 02 Türk Dili ve Edebiyatına Giriş - II 03 Türk Dili ve Edebiyatına Giriş - III 04 Türk Dili ve Edebiyatına Giriş - IV 05 İletişim 06 Ses

Detaylı

GENEL BİYOLOJİ LABORATUVAR KILAVUZU. Yrd. Doç. Dr. Sahra KIRMUSAOĞLU

GENEL BİYOLOJİ LABORATUVAR KILAVUZU. Yrd. Doç. Dr. Sahra KIRMUSAOĞLU GENEL BİYOLOJİ LABORATUVAR KILAVUZU Yrd. Doç. Dr. Sahra KIRMUSAOĞLU 2018 GENEL BİYOLOJİ LABORATUVAR KILAVUZU ISBN: 978-605-9160-85-8 Tüm hakları saklıdır. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yasası

Detaylı

Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu

Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu Ormanların yağışlardan yararlanmayı artırma, su ekonomisini düzenleme ve sürekliliğini sağlama, su taşkınlarını önleme, dere, nehir, bent, baraj, su kanalı ve benzeri

Detaylı

4- Biyo-jeokimyasal Döngüler. Aslı Sade Memişoğlu kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu

4- Biyo-jeokimyasal Döngüler. Aslı Sade Memişoğlu kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu 4- Biyo-jeokimyasal Döngüler Aslı Sade Memişoğlu kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu Biyojeokimyasal döngüler Bir biyojeokimyasal döngü bir maddenin (Ör: su, karbon, azot, fosfor) biyotik ve abiyotik çevreler

Detaylı

11. SINIF COĞRAFYA DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

11. SINIF COĞRAFYA DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM Ay Hafta Ders Saati KONULAR KAZANIMLAR 1 3 Biyoçeşitlilik A.11.1. Bitki ve hayvan türlerindeki zenginliğin oluşumunda ve türlerin azalmasında etkili faktörleri birbirleriyle olan ilişkileri çerçevesinde

Detaylı

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1.Hücresel yapıdan oluşur 2.Beslenir 3.Solunum yapar 4.Boşaltım yapar 5.Canlılar hareket eder 6.Çevresel uyarılara tepki gösterir 7.Büyür ve gelişir (Organizasyon) 8.Üreme

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 1) Memeli bir hayvanın vücudunda gerçekleşen biyokimyasal tepkimelerden bazıları aşağıdaki gibidir. I Glikojen Glikoz ATP III Buna göre I, II ve III ile gösterilen metabolik

Detaylı

Eğitmen : Doç.Dr. Kürşad ÖZKAN

Eğitmen : Doç.Dr. Kürşad ÖZKAN Doğal Ekosistemler İçin CBS ve Uydu Görüntüleri Kullanılarak Çevresel Altlıkların Hazırlanması İklim Değişim Senaryoları ve Bioiklim Verileri Eğitmen : Doç.Dr. Kürşad ÖZKAN 30 Kasım 6 Aralık 2015 / ANTALYA

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Kanser Biyolojisi ve Genetiği Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans (X) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan

Detaylı

SULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ

SULAMA VE ÇEVRE. Küresel Su Bütçesi. PDF created with pdffactory trial version www.pdffactory.com. Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ Sulama? Çevre? SULAMA VE ÇEVRE Yrd. Doç. Dr. Hakan BÜYÜKCANGAZ SULAMA: Bitkinin gereksinimi olan ancak doğal yağışlarla karşılanamayan suyun toprağa yapay yollarla verilmesidir ÇEVRE: En kısa tanımıyla

Detaylı

Ders Kodu Ders Adı Ders Türü AKTS Hafta Teorik

Ders Kodu Ders Adı Ders Türü AKTS Hafta Teorik Önlisans - Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu - Tıbbi Laboratuvar Teknikleri Y : Yıl D : Dönem Ders Kodu Ders Adı Ders Türü Y D AKTS TLT137 Genel Biyoloji Zorunlu 1 1 4 Dersin Amacı Prokaryotik ve ökaryotik

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tatlı su ve tuzlu su biyomları

Detaylı

I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır.

I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır. I.10. KARBONDİOKSİT VE İKLİM Esas bileşimi CO2 olan fosil yakıtların kullanılması nedeniyle atmosferdeki karbondioksit konsantrasyonu artmaktadır. Fosil yakıtlar, çoğu yeşil bitkilerin fotosentez ürünü

Detaylı

Fen ve Teknoloji 8. 6.Ünite : Canlılar ve Enerji İlişkileri 2.Madde Döngüleri

Fen ve Teknoloji 8. 6.Ünite : Canlılar ve Enerji İlişkileri 2.Madde Döngüleri 6.Ünite : Canlılar ve Enerji İlişkileri 2.Madde Döngüleri Anahtar Kavramlar: Oksijenli solunum Oksijensiz solunum Madde döngüleri ATP 1.8. Canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için enerjiye ihtiyaç

Detaylı

Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: EKOSİSTEM VE MADDE DÖNGÜSÜ

Sunum ve Sistematik 1. BÖLÜM: EKOSİSTEM VE MADDE DÖNGÜSÜ Sunum ve Sistematik 1. ÜNİTE: DOĞAL SİSTEMLER KONU ÖZETİ Bu başlık altında, ünitenin en can alıcı bilgileri, kazanım sırasına göre en alt başlıklara ayrılarak hap bilgi niteliğinde konu özeti olarak sunulmuştur.

Detaylı

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

HİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden

Detaylı

EKOSİSTEM EKOLOJİSİ KONU ÖZETİ EKOSİSTEMİN YAPISI EKOSİSTEMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÜNİTE 3 DÜNYAMIZ

EKOSİSTEM EKOLOJİSİ KONU ÖZETİ EKOSİSTEMİN YAPISI EKOSİSTEMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÜNİTE 3 DÜNYAMIZ Bölüm 1 KONU ÖZETİ I. EKOSİSTEM EKOLOJİSİ EKOSİSTEMİN YAPISI Canlıların birbirleri ve çevreleri ile ilişkilerini inceleyen bilim dalına ekoloji denir. Ekoloji bilimi canlıları tek bir birey olarak incelemekten

Detaylı