KATMA DEĞER VERGİSİNDE SORUMLULUK

Transkript

1 Yrd. Doç. Dr. ERKAN AYDIN Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Mali Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi KATMA DEĞER VERGİSİNDE SORUMLULUK

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...ix KISALTMALAR...xix GİRİŞ...1 Birinci Bölüm SORUMLULUK KAVRAMI VE VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULULUK 1.1. SORUMLULUK KAVRAMI Genel Olarak Terim Olarak Sorumluluk Kavram Olarak Sorumluluk Hukuk Dalları Bakımından Sorumluluk Borçlar Hukukunda Sorumluluk Borçlar Hukukunda Sorumluluk Türleri Malvarlığı ile Sınırsız Sorumluluk Malvarlığı ile Sınırlı Sorumluluk Ceza Hukukunda Sorumluluk İdare Hukukunda Sorumluluk Vergi Hukukunda Sorumluluk...13

3 x 1.2. VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUĞUN GENEL ÇERÇEVESİ Genel Olarak Vergi Mükellefiyeti Kavramı Vergi Sorumluluğu Kavramı Vergi Sorumluluğunun Hukuki Niteliği Genel Olarak Vergi Sorumluluğunun Kanundan Kaynaklanması ve Sorumluluğun Devrine İlişkin Sözleşmeler Vergi Sorumluluğunun Vergiyi Doğuran Olay ile Ortaya Çıkması Vergi Sorumluluğunda Kanuni Ehliyetin Şart Olmaması Vergi Sorumluluğunun Fer iliği Vergi Sorumluluğunun Malvarlığı Bakımından Sınırsız, Süre Bakımından Sınırlı Olması Vergi Sorumluluğunun Müteselsil Olması Vergi Sorumluluğunun Unsurları Vergi Sorumluğu ve Vergi Mükellefiyeti Kavramlarının Karşılaştırılması Vergi Sorumlusunun Ödevleri Vergi Sorumlusunun Hak ve Yetkileri Genel Olarak Dava Açma Hata Düzeltme Talebinde Bulunma Uzlaşma Başvurusunda Bulunma Takas Talebinde Bulunma Zamanaşımı Müessesesinden Yararlanma Vergi Sorumluluğuna Girmeyen Durumlar... 38

4 Genel Olarak Mükellefin Kendi Borcundan Sorumluluğu Tüketime Dayalı Vergiler Bakımından Sorumluluk Birden Çok Kişinin Aynı Vergi Borcundan Borçluluğu VERGİ HUKUKUNDA SORUMLULUK HALLERİ Genel Olarak Vergi Usul Kanunu nda Yer Alan Sorumluluk Halleri Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu Küçük ve Kısıtlıların Kanuni Temsilcilerinin Sorumluluğu Tüzel Kişilerde Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu Tüzel Kişiliği Bulunmayan Teşekküllerde Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu Türkiye de Bulunmayan Mükelleflerin Temsilcilerinin Sorumluluğu Vergi Tevkifatı Yapmak Zorunda Olanların Sorumluluğu Mirasçıların Sorumluluğu Bir Kurumu Devralan Kurumların Sorumluluğu Karnesiz Hizmet Erbabı Çalıştıranların Sorumluluğu Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu Serbest Muhasebecilerin, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin ve Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluğu Veraset ve İntikal Vergisinde Vergi Sorumluluğu Emlak Vergisinde Vergi Sorumluluğu Motorlu Taşıtlar Vergisinde Vergi Sorumluluğu Damga Vergisinde Vergi Sorumluluğu Özel Tüketim Vergisinde Vergi Sorumluluğu xi

5 xii İkinci Bölüm KATMA DEĞER VERGİSİNDE TEMEL KAVRAMLAR VE VERGİ SORUMLULUĞUNUN GENEL ÇERÇEVESİ 2.1. KATMA DEĞER VERGİSİNDE TEMEL KAVRAMLAR Genel Olarak Katma Değer Vergisinin Konusu Mal Teslimi ve Teslim Sayılan Haller Hizmet ve Hizmet Sayılan Haller Vergiye Tabi İşlemlerin Türkiye de Yapılması Katma Değer Vergisinin Mükellefleri Katma Değer Vergisinin Sorumlusu Katma Değer Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay Katma Değer Vergisinde İstisnalar İhracat İstisnası Araçlar, Petrol Aramaları ve Teşvik Belgeli Yatırımlarda İstisna Taşımacılık İstisnası Diplomatik İstisnalar İthalat İstisnası Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalar Diğer İstisnalar İstisnadan Vazgeçme ve İstisnanın Sınırı Katma Değer Vergisinin Matrahı Genel Olarak Özel Matrah Şekilleri Matraha Dahil Olan ve Olmayan Unsurlar Katma Değer Vergisinde İndirim... 88

6 xiii İndirilecek Katma Değer Vergisi İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi İstisna Edilmiş İşlemlerde İndirim Kısmi Vergi İndirimi Katma Değer Vergisinin Oranı Katma Değer Vergisinin Beyanı, Tarhı ve Ödenmesi Genel Olarak Beyan ve Ödeme Tarhiyatın Muhatabı Katma Değer Vergisinde Belge ve Kayıt Düzeni KATMA DEĞER VERGİSİNDE SORUMLULUĞUN GENEL ÇERÇEVESİ Genel Olarak Vergi Sorumluluğu Uygulamasının Amacı Vergi Sorumluluğu Uygulamasında Maliye Bakanlığı nın Yetkisi Maliye Bakanlığı na Tanınan Yetkinin Genel Çerçevesi Maliye Bakanlığı na Tanınan Yetkinin Anayasal Vergilendirme İlkeleri Bakımından Değerlendirilmesi Vergi Sorumluluğu ve Vergi Tevkifatı İlişkisi Vergi Sorumluluğu Kapsamındaki Kişiler Katma Değer Vergisi Sorumluluğunun Müteselsil Olduğu Haller Vergi Sorumluluğu Kapsamına Giren İşlemlerin Sınıflandırılması Vergi Sorumluluğunun Uygulanacağı Vergilendirme Dönemi...111

7 xiv Vergi Sorumlusu Sıfatıyla Verilen Katma Değer Vergisi Beyannamesi Vergi Sorumlusu Sıfatıyla Tevkif Edilen Vergilerin İndirimi Vergi Sorumlusu Sıfatıyla Tevkif Edilen Vergilerin İadesi Matrah ve İndirim Miktarlarının Değişmesi Halinde Düzeltme İşlemleri Üçüncü Bölüm KATMA DEĞER VERGİSİNDE SORUMLULUK UYGULAMASI 3.1. TAM TEVKİFAT KAPSAMINDAKİ İŞLEMLERDE KATMA DEĞER VERGİSİ SORUMLULUĞU Genel Olarak İkametgahı, İşyeri, Kanuni Merkezi ve İş Merkezi Yurtdışında Bulunan Mükelleflerce Yurtdışından Yapılan Hizmetlerde Sorumluluk İkametgah, İşyeri, Kanuni Merkez ve İş Merkezi Kavramları Vergi Sorumluluğunun Genel Esasları Tevkifata Tabi Olan Kısım ve Uygulanacak Oran Tevkifatın Zamanı Telif Haklarına İlişkin Ödemelerde Sorumluluk Genel Olarak Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Tevkifata Konu Olan Unsurlar Kiraya Verme İşlemlerinde Sorumluluk Genel Olarak Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar

8 Tevkifata Tabi Olan Unsurlar Reklam Verme İşlemlerinde Sorumluluk Genel Olarak Tevkifat Yapmak Zorunda Olanlar Tevkifata Tabi Olan İşlemler Sayılı Kanun a Göre Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuğu Faaliyeti Kapsamında Tarım Ürün Senetleri Teslim İşlemlerinde Sorumluluk Sınır Ticareti Yoluyla İthal Edilen Malların Satışında Sorumluluk KATMA DEĞER VERGİSİNDE KISMİ TEVKİFAT UYGULAMASI ÇERÇEVESİNDE VERGİ SORUMLULUĞU Genel Olarak Kısmi Tevkifat Uygulamasına Tabi Olan İşlemler Basit Usule Tabi Olan Mükelleflerin Katma Değer Vergisi Sorumluluğu Karşısındaki Durumu Tekstil ve Konfeksiyon İşlerinde Fason İmalatta Tevkifat Genel Olarak Tevkifat Kapsamına Giren Fason İmalat İşleri Tevkifata Tabi Olan Kısım Pamuk, Yün ve Yapağı ile Ham Post ve Deri Teslimlerinde Tevkifat Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Etlerinin Teslimlerinde Tevk ifat Hurda Metal Teslimleri ile Atıklardan Elde Edilen Plastik Hammaddesi ve Külçe Metal Teslimlerinde Tevkifat Genel Olarak Tevkifat Kapsamına Giren Hurda ve Atıklar Hurda ve Atıkların Tesliminde Katma Değer Vergisi İstisnasından Vazgeçilmesi Halinde Tevkifat xv

9 xvi Tevkifata Tabi Olan Kısım Külçe Bakır, Çinko ve Alüminyum ile Bunlardan Mamul Ürünlerin Tesliminde Tevkifat Katma Değer Vergisi Ödenmeksizin İthal Edilen Akaryakıt Teslimlerinde Tevkifat İşgücü Temini Hizmetlerinde Tevkifat Belirli İdare, Kurum ve Kuruluşlara Yapılan Bazı Hizmetlerde Tevkifat Genel Olarak Tevkifat Yapmakla Sorumlu Olan İdare, Kurum ve Kuruluşlar Tevkifat Kapsamına Giren İşlemler Genel Olarak Yapım İşleri ve Bunlara İlişkin Mühendislik, Mimarlık, Etüd ve Proje Hizmetleri Temizlik, Çevre ve Bahçe Bakım Hizmetleri Özel Güvenlik Hizmetleri Makine, Teçhizat, Demirbaş ve Taşıtlara Ait Tadil, Bakım ve Onarım Hizmetleri Yemek Servis Hizmetleri Danışmanlık ve Denetim Hizmetleri Turistik Mağazalara Verilen Müşteri Bulma Hizmetlerinde Tevkifat BELGESİZ MAL BULUNDURAN VEYA HİZMETTEN YARARLANAN MÜKELLEFLERDE KATMA DEĞER VERGİSİ SORUMLULUĞU Genel Olarak Vergi Usul Kanunu na Göre Belge Düzenleme ve Kullanma Zorunluluğu Belge Düzenine Uymama Halinde Uygulanacak Cezalar

10 xvii Vergi Usul Kanunu nda Düzenlenen Cezalar Katma Değer Vergisi Kanunu nda Düzenlenen Cezalar Belgesiz Mal Bulunduranlar ile Hizmetten Yararlananlarda Vergi Sorumluluğunun Koşulları Genel Olarak Belgesiz Mal Bulundurulduğunun veya Hizmetten Yararlanıldığının Tespit Şekli Mükellefe Belge İbrazı İçin Süre Tanınması Cezalı Tarhiyat Yapılması Belgesiz Mal Bulunduranlar ile Hizmetten Yararlananlar Adına Tarh Edilen Verginin İndirimi SONUÇ KAYNAKÇA