HAZIRLAYAN Öğr. Gör. Niyazi KANSU

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HAZIRLAYAN Öğr. Gör. Niyazi KANSU"

Ayla Uygun
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 HAZIRLAYAN Öğr. Gör. Niyazi KANSU

2 BASKI SONRASI İŞLEMLER Katlanmış kağıt tabakalarının formalar halinde toplanarak kitaba dönüştürülmesi işlemidir. Cilt denildiğinde, sadece bir kitabın ciltlenmesi anlaşılmamalıdır. Baskı sonrası formaların katlanması, harmanlanması, dikilmesi, tutkallanması, kapağının takılması, kitabın üç tarafının traşlanması ciltciliğin içerisindedir. Ayrıca delgi, yapıştırma, selefon, lak, konik, gofre, yaldız baskı ve paket baskı sonrası işlemlerinin bir parçasını oluşturmaktadır. BASKI KORUMA Yüzey koruma işlemleri, basılı yüzeylerin görsel çekicilinini ve mürekkep ile kağıdın dış etkenlere karşı direncini artırmak için kullanılır. Üç farklı yüzey koruma çeşidi vardır: Vernik, lak ve selefon. Yüzey koruma işlemleri kağıt üzerinde mat veya parlak bir etki oluşturur. Hangisinin yapılacağı işin özelliği ile tasarımcının tercihine bağlıdır. 2

3 Vernik: En ekonomik yüzey koruma yöntemi olan vernik baskı makinalarında tıpkı mürekkep ile yapılan baskı gibi gerçekleştirilir. 5-6 renkli makinalarda son ünitede vernik uygulamasının yapılması en yaygın kullanımdır. Vernik kağıdın tüm yüzeyine veya yalnızca seçili bir alana uygulanabilir. Verniğin görsel etkisi diğer yüzey korum işlemlerine göre daha zayıftır ve kağıt üzerinde belirgin bir katman oluşturmaz. Lak: Verniğe göre daha kalın bir kaplama oluşturan, matlık veya parlaklık etkisini verniğe oranla daha iyi hissetirebilen lak sıkça kullanılan yüzey koruma maddesidir. Kağıdın tüm yüzeyine veya sadece istenilen bir bölgesine lak uygulaması yapılabilir. Kağıdın belli bir bölgesine (resimlerin üzerine) lak kaplamasının yapılmasına bölgesel lak denilir. 3

Bu nedenle, uzun zaman kullanılacak ve dış etkenlere maruz kalacak çalışmalarda (kitap, defter kapağı, dosya, menü vb.

4 Selefon: En pahalı yüzey koruma çeşidi olan selefon, basılı kağıdın üzerinin ince bir plastik film tabakası ile kaplanmasıdır. Görsel etkisi ve dış etkenlere karşı dayanıklılığı vernik ve laka oranla çok daha iyidir. Bu nedenle, uzun zaman kullanılacak ve dış etkenlere maruz kalacak çalışmalarda (kitap, defter kapağı, dosya, menü vb.) ve ambalajlarda sıkça selefon kullanılır. Selefon kağıdın belirli bir bölgesine yapılamaz, tüm yüzeye uygulanır. 135 gr/m2 den daha ince kağıtlara selefon uygulanamaz. 4

En sık kullanılan ekstra baskı çeşitleri numaratör baskı, gofre baskı, varak yaldız baskıdır.

5 EKSTRA BASKI Baskıları tamamlanmış tabakalara, hazırlanan ürünün özelliğinden dolayı veya görsel hoşluk sağlamak amacıyla yapılan baskıların tümü ekstra baskı başlığında toplanır. En sık kullanılan ekstra baskı çeşitleri numaratör baskı, gofre baskı, varak yaldız baskıdır. Numaratör baskı: Numara sisteminin bulunması gereken işlerde (fatura, makbuz vb.) ve kopya sayısının önemli olduğu işlerde (bilet vb.) numaraların basılmasına numaratör baskısı denilir. Numaratör baskısı, baskı makinalarına eklenen numaratör tertibatlarıyla yapılmaktadır. 5

6 Gofre (Kabartma) baskı Kağıt üzerine hissedilir bir kabartma etkisi oluşturan baskı şeklidir. Gofre baskı mürekkep bulunan bir yüzeye uygulanabileceği gibi baskı yapılmamış bir kağıda da uygulanabilir. Kağıt üzerine boyut katan gofre baskı kaliteli ve özel bir iş etkisi oluşturur. Gofre baskı tipo baskı makinalarında bir erkek, bir de dişi klişe kullanılarak yapılır. Kağıt erkek ve dişi klişe arasında iken basınç uygulandığında kağıt kabartılır. Dosya, kitap, broşür kapakları, kartvizit vb. Karton kullanılan çalışmalarda gofre baskı kullanılabilir. 6

Bu filmlere ısıtılan klişe ile basınç uygulandığında kağıt üzerinde oldukça göz alıcı bir yaldız tabakası oluşur.

7 Varak yaldız baskı Tipo baskı makinelerine eklenen varak baskı tertibatı ile gerçekleştirilen varak baskıya sıcak yaldız da denilmektedir. Varak baskı için özel yaldız filmleri bulunmaktadır. Bu filmlere ısıtılan klişe ile basınç uygulandığında kağıt üzerinde oldukça göz alıcı bir yaldız tabakası oluşur. Diğer hiçbir baskı metoduyla elde edilemeyen varak baskı, özellikle ambalaj baskısında sıkça kullanılır. Varak yaldızın altın ve gümüş renkli filmleri en çok tercih edilenleridir. 7

8 ÖZEL KESİM Ambalaj kutuları, dosya, bazı broşürler ve bunlar gibi işlerde kullanılan özel kesimde kağıt, dörtgen şeklinde düzgün kenarlı kesim yerine şekilli olarak kesilir. Özel kesim; tipo baskı makinalarında, kazanlı veya maşalı tipteki baskı makinalarında veya özel olarak kesim için üretilmiş makinalarda (Bobst) yapılabilir. 8

Özel kesim işlemi ile aynı anda konik, ve perforaj işlemleri de gerçekleştirilebilir.

9 Özel kesim yapılabilmesi için öncelikle kesim yapılacak şekilde bıçak oluşturulması gerekir. Günümüzde lazer teknolojisi ile son derece hassas kesim bıçakları yapılmaktadır. Özel kesim işlemi ile aynı anda konik, ve perforaj işlemleri de gerçekleştirilebilir. Özel kesimin şeklini gösteren çizimi hazırlarken kesim, konik ve perforaj için ayrı çizgi şekilleri kullanılır. 9

10 Kutu katlama ve yapıştırma makinası 10

11 CİLT Sayfalar veya formalar ile kapakların çeşitli yöntemler kulanılarak birleştirilmesi işlemine cilt denilir. Bir çalışmada kullanılacak cilt çeşidi, tasarıma başlamadan önce belirlenmeli ve tasarım bu cilde uygun biçimde yapılmalıdır. En yaygın kullanılan cilt yöntemleri: Tel dikiş, iplik dikişli cilt, amerikan cilt ve spiral cilttir. Teknolojinin gelişmesine parelel olarak cilt işlemleri günümüzde otomatik makinalarda entegre yapılmaktadır. Baskısı yapılan formaların kırımı, harmanı, dikişi, sırttan traşı, tutkalı, kapak takması, kesme işlemleri robot tabir edilen baskı sonrası makinalarıyla yapılır. 11

Tel dikiş yapılacak işin harmanı, en dışta kapak olmak şartıyla formalar iç içe konularak yapılır.

12 Tel dikişli cilt Az sayfalı iç içe atmalı, dergi, defter ve broşürler ile fatura, makbuz vb. koçanlı işlerde kullanılır. Tel dikiş cilt basit ve ucuz bir ciltleme yöntemidir. Tel dikiş yapılacak işin harmanı, en dışta kapak olmak şartıyla formalar iç içe konularak yapılır. Montajda iç formalar kağıdın kalınlığına göre sayfalar sırta doğru yanaştırılmasına dikkat edilmedilir. Bu makinalarda tel dikişe başlamadan önce tel seçimini ve yükseklik ayarını yapmak gerekmektedir. 12

Bu tip işlerin kapakları yapılırken sırt kalınlığı dikkate alınarak sırt payı verilmelidir.

13 İplik dikişli cilt Bu cilt çeşidinde, kitap veya kataloğu oluşturan formalar yan yana getirilerek dikilir. Yan yana gelen formaların bir sırt kalınlığı olacaktır. Bu tip işlerin kapakları yapılırken sırt kalınlığı dikkate alınarak sırt payı verilmelidir. Daha sonra sırt tutkallanır ve kapak ile formalar birleştirilir. İplik dikişle dikilmiş formalara kapak takma makinasıyla kapak takılabilir. Montajda sırt tarafında traş payı verilmez. En sağlam cilt yöntemi olan iplik dikişli cilt uzun süre kullanılacak ve sayfa sayısı fazla işlerde kullanılması en uygun cilt şeklidir. 13

(Soğuk tutkalda kullanılabilir fakat acil işlerde pek kullanılmaz.) Kapak kitaba hazırlanır ve takılır.

14 Tutkallı (Amerikan) cilt Formalar, katlandıktan sonra Amerikan cilt makinasının harman ünitesine yerleştirilir. Makina forma adedimize göre harman yapar. Sırtını traşlar. Traş alınan sırtı sıcak tutkal ile tutkallar. (Soğuk tutkalda kullanılabilir fakat acil işlerde pek kullanılmaz.) Kapak kitaba hazırlanır ve takılır. Amerikan cilt ile ciltlenecek formaların sırtından traş alındığı için montaj yapılırken sırt kısmandan 3 ile 5 mm arasında traş payı verilmelidir. 14

Spiral cilt Spiral ciltte, föy föy basılan sayfalar dört tarafından

Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya getirilir.

15 Spiral cilt Spiral ciltte, föy föy basılan sayfalar dört tarafından traşlanarak net ebada düşürülür. Sayfalar tek tek harmanlanarak bir araya getirilir. Harmanlanmış sayfalarda spiral telinin veya plastiğinin geçebileceği delikler açılır. Daha sonra bu deliklerden geçirilen tel veya plastik spiral sayesinde sayfalar birleştirilmiş olur. Takvim, defter, katalog türü çalışmalarda tercih edilen spiral cilt özel makinalarda uygulanır. 15

16 CİLTLEMEDE KULLANILAN MAKİNALAR Bıçaklar: Kağıt toplama, kağıt çevirme ve giyotinden oluşur. Bu giyotinler bilgisayar programlıdır. Kesim programı belleğine yüklendikten sonra kağıt topunu istenen ölçüde hassas bir şekilde keser. Düzeltme makinası ise tabaka kağıtları havalandırıp düzeltir kesime hazır hale getirir. 16

Kırım makinası: Modern cilt atelyeleri ile büyük matbaalarda tirajı yüksek dergi kitap gibi işlerin formaları aşağıdaki kırım makinalarında yapılır.

17 Kırım makinası: Modern cilt atelyeleri ile büyük matbaalarda tirajı yüksek dergi kitap gibi işlerin formaları aşağıdaki kırım makinalarında yapılır. Tabaka kağıtların kırım işleri ofset makinasından bağımsız ayrı bir kırım makinasında yapılırken web ofset baskılarında ise weblerin çıkış kısmında bulunur. 17

Bükülen kısım diğer üçüncü merdane arasından sıkışarak geçer ve geçerkende katlanmış olur.

18 Çanta kırım Çanta kırım yapılan bölümde üç merdane vardır. İlk iki merdane arasından geçen kağıdın kenarı çantanın siperine çarpar ve bükülür. Bükülen kısım diğer üçüncü merdane arasından sıkışarak geçer ve geçerkende katlanmış olur. Balta kırım Düz olarak gelen kağıt sipere dayandıktan sonra kağıdın katlanacak yerinde bir bıçak aşağıya iner. Kağıt iki merdane arasından sıkışarak geçmesini sağlayarak kağıt katlanmış olur. ÇANTA KIRIM BALTA KIRIM 18

19 Harman makinası: Katlaması yapılan formaların sıra numarasına göre dizilme işlemine harman çekme denir. Harman çekme elle yapılabildiği gibi büyük matbaalarda tirajı yüksek işlerde harman makinalarıyla yapılır. Harman makinalarında formaların yerleştirildiği yerlere istasyon denir. Forma istasyonlarındaki forma toplayıcı kollar formaları peş peşe alır ve makinanın bitiminde istif eder. Rapit UT b3 16 istasyon harmanlama ve tel dikiş makinası. 19

20 Kapak takma: Hazır kapakları, dikişi yapılmış, yan kağıtları takılmış kitaplara takar. Sırt tıraşını yapar tutkalını sürer ve kapağı yapıştırır. 20

Hazır cilt bezli kapaklar alt tablaya konur.

21 Sıcak baskı makinası (Stampa baskı) Cilt kapakların üzerine veya sırtına varak yaldız veya soğuk kabartma baskı yapmak için kullanılır. Hazır cilt bezli kapaklar alt tablaya konur. Üst tablaya yaldız veya kabartma yapılacak yazının veya desenin klişesi yapıştırılır. Klişe ısıtılır ve kapağa preslenerek baskı yapılır. 21

22 İlginize teşekkür ederim. Öğr. Gör. Niyazi KANSU 22

Benzer belgeler

17/11/15 TASARIM EXTRALARI

17/11/15 TASARIM EXTRALARI TASARIM EXTRALARI Extra Renk: Tasarımlarınızda CMYK dışında özel renk yaldız vs gibi ekstra renk kullanılabilir.ancak renk kullanımı ar bir maliyet olacağından gerekli olduğuna emin olmanızda yarar vardır.hangi