İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİSİNİN EL KİTABI

Transkript

1 Prof. Dr. Neslihan OKAKIN Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR T.C. Marmara Üniversitesi İktisat Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyeleri İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİSİNİN EL KİTABI YENİLENMİŞ 2. BASKI Beta

2 Yayın No : 2900 İşletme - Ekonomi : Baskı Mayıs 2013 İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : Beta Bas m A.fi. Bask -Cilt : Pasifik Ofset Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar / STANBUL Tel: (Sertifika No ) Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta BASIM YAYIM DAĞITIM A.Ş. Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 Prof. Dr. Ali Rıza OKUR hocamıza sağlıklı, mutlu ve uzun ömürler dileğiyle

4

5 SUNUŞ Yirmi birinci yüzyılın ilk on yıllık dönemini geride bıraktığımız günümüzde örgütlerin ve dolayısıyla çalışma yaşamının çok hızlı bir biçimde değiştiğini ve dönüştüğünü izlemekteyiz. İşe alımla başlayan, iş yaşamı ile süren ve çeşitli nedenlerle sonlanan bu süreçte işletmelerin İnsan Kaynakları bölümlerinin sorumlulukları gittikçe artmakta ve karmaşıklaşmaktadır. Karşı karşıya kalınan sorunların büyük bir kısmı toplumsal, bireysel ve hukuksal çevre ile yakından ilgilidir. İnsan Kaynakları yöneticisi, mücadele ettiği tüm sorunları bu çerçevede ele almalıdır. Küreselleşme sonucu ortaya çıkan dinamikler, işletmeleri, personel yönetimi anlayışını terk ederek insan kaynakları anlayışına yönelmeye zorlamaktadır. Bu anlayış değişikliği ile birlikte çalışanları bir yandan etkin ve verimli bir yandan da mutlu ve istekli kılmak sorumluluğu da İnsan Kaynakları yöneticisine yüklenmiş bulunmaktadır. Temel sorun ise, çalışanların, bir yandan üzerlerinde sürekli olarak insan kaynaklarının izlediği performans baskısı nı hissederken, ruh ve beden sağlıklarını da koruyarak nasıl mutlu ve üretken olacaklarıdır. Özellikle vasıflı iş gücünün daha çok etkin olmaya başladığı üretim süreçlerinde sendikal örgütlenmeler de yetersiz kalabilmektedir. Bu durumda çalışanların haklarını korumak büyük ölçüde yasalarla mümkün görülmektedir. Yeni dünya düzeninin ülkemize yansımaları sonucu ortaya çıkan manzara ise bize bu değişim sürecinin henüz tamamlanmadığını işaret etmektedir. İş hayatını ve sosyal güvenliği düzenleyen yasalar sık sık değişikliklere uğramaktadır. Bilindiği gibi çalışanın da işverenin de haklarını ve yükümlülüklerini korumak ve kollamak görevi ve sorumluluğu insan kaynakları yönetiminindir. Bu nedenle işletmelerde İnsan Kaynakları çalışanlarının karşılaştıkları veya karşılaşabilecekleri yasal sorumlulukları bilerek hareket etmeleri çok önemlidir.çalışanların ve çalıştıranların İş Hukukundan doğan hakları bilmesi, bugün dünkünden daha fazla önem taşır olmuştur. Zira anlaşılmaz ve yoruma açık hükümleriyle işçi ve işveren için içinden çıkılmaz bir nitelik arz eden çalışma mevzuatı, adeta demir leblebi gibidir. Oysa sosyal yasalar, sadece okuması yazması olan bir

6 VI işçinin okuduğunda anlayabileceği kadar yalın ve anlaşılır olmalıdır. Ne yazık ki yasalarımız böyle değildir. Giderek karmaşıklaşan çalışma mevzuatımızda artık her çalışanın ve çalıştıranın danışacağı bir uzmana ihtiyacı vardır. Danışmadan atılacak bir adım, verilecek bir karar sürekli zarara uğramak sonucunu doğurabilir. Bu kitap, İnsan Kaynakları alanında çalışanların faaliyetlerini yürütürken karşılaşmaları söz konusu olabilecek İş Hukuku ile ilgili konulara yasal açıdan ışık tutmak amacını da gütmektedir. Kitabın İnsan Kaynaklarının temel fonksiyonlarını ele alan ( ve 13.) bölümleri Prof. Dr. Neslihan OKAKIN, İş Hukukuna ilişkin ( ve 18.) bölümleri ise Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR tarafından kaleme alınmıştır. Kitabın sonuna, sorunlara ışık tutacak Yargıtay kararlarından örnekler de eklenmiştir. İnsan Kaynakları yöneticilerinin en çok sordukları soruların hiç olmazsa bir kısmına bu kitapla cevap verebilmeyi umuyoruz. Kitabın faydalı olmaktan öte akademik bir iddiası yoktur. Muhtemel eksik ve hataların sorumluluğu da elbette bizlere aittir. Sonraki baskılarda dikkate alınmak üzere kitabımıza eleştiri ve katkılarını bildirecek okurlara şimdiden teşekkür ederiz. Kitabımızın İkinci Baskısının yayımını sağlayan Sayın Seyhan SATAR a, sayfa düzeni ve yayına hazırlama konusunda emeği geçen Sayın Veysel COŞKUN a, kitabın elinize geçmesi için her aşamada gayret gösteren BETA Yayınevinin tüm emekçilerine sonsuz teşekkürlerimizi sunarız. Prof. Dr. Neslihan OKAKIN Mayıs 2013, İstanbul Prof. Dr. Müjdat ŞAKAR

7 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... V KISALTMALAR... XXI BÖLÜM I İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ KAVRAMI PERSONEL YÖNETİMİNDEN İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNE GEÇİŞ...1 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNİN AMACI... 3 İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE STRATEJİK ANLAYIŞ... 5 İNSAN KAYNAKLARI BÖLÜMÜNÜN ÖRGÜTLENMESİ...7 BÖLÜM II İNSAN KAYNAKLARINDA İŞ ANALİZLERİ İŞ ANALİZİ... 9 İŞ ANALİZİNDE KULLANILAN KAVRAMLAR...10 İŞ ANALİZİNİN AMACI VE KULLANILDIĞI ALANLAR İŞ ANALİZİ SÜRECİ...12 İŞ ANALİZİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER Geleneksel Yöntemler Yapılandırılmış Yöntemler...13 a. Görev Envanteri...14 b. Pozisyon Analizi Formu (PAQ)...14 c. Fonksiyonel İş Analizi Kritik Vakalar Tekniği...15 İŞ ANALİZLERİ SONUÇLARI İş Tanımları İş Gereklilikleri İş Performansı Standartları İş Sınıflarının Oluşturulması...17

8 VIII BÖLÜM III İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE PLANLAMA İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASI...21 İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASININ AMACI VE KAPSAMI Dış Faktörler Örgütsel Faktörler İşgücü Faktörleri İNSAN KAYNAKLARI PLANLAMASINDA BAŞVURULAN TAHMİN TEKNİKLERİ Yargısal-Sezgisel Tahmin Teknikleri Geleneksel Yönetici Yargısına Dayanan Tahminler...28 Delfi Tekniği...28 Nominal Teknik...29 Sayısal-İstatistiksel Tahmin Teknikleri Basit Doğrusal Regresyon Analizleri...30 Çoklu Regresyon Analizleri...31 İNSAN KAYNAKLARI PLANLARININ HAZIRLANMASI...31 Yerleştirme Çizelgelerinin Hazırlanması...31 İnsan Kaynağı Temininin Planlanması İnsan Kaynakları Planlarının Son Şeklini Alması BÖLÜM IV İNSAN KAYNAKLARINDA İŞE ALMA SÜRECİ ADAY TOPLAMA SÜRECİ...37 ADAY TOPLAMA YÖNTEMLERİ İç Kaynaklardan Aday Toplama Yöntemleri Örgütte Çalışanların Terfi Ettirilerek Boş Pozisyonların Doldurulması...39 Dış Kaynaklardan Aday Toplama Yöntemleri İşveren Kaynakları...40 Kendiliğinden Başvurmuş Olanların Değerlendirilmesi...41 Danışmanlık Kuruluşları...41 Diğer Kurumlar...42 PERSONEL SEÇİM SÜRECİ... 44

9 IX PERSONEL SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER...47 PERSONEL SEÇİM TEKNİKLERİ Başvuru Formlarının ve Özgeçmişlerin İncelenmesi Referanslar Testler Testlerin Geçerliliği...50 Testlerin Güvenilirliği...51 Test Çeşitleri...51 Psikoteknik Testler Görüşme 53 Yapılandırılmış Görüşme Yarı Yapılandırılmış Görüşme Serbest Görüşme (Yapılandırılmamış Görüşme) Diğer Teknikler...55 PERSONEL SEÇİM SÜRECİNİN TAMAMLANMASI BÖLÜM V İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI İŞ SÖZLEŞMESİ YAPMA EHLİYETİ Genel Ehliyet Şartları İş Hukukuna Özgü Ehliyet Sınırlamaları Küçük İşçi Çalıştırma Yasağı...60 Kadın İşçi Çalıştırma Yasağı...61 Sağlık Durumu Uygun Olmayan İşçileri Çalıştırma Yasağı İŞ SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ...67 Sürekli-Süreksiz İş Sözleşmeleri...67 Süresi Belirli-Süresi Belirsiz İş Sözleşmeleri...67 Deneme Süreli-Deneme Süresiz İş Sözleşmeleri Tam Süreli-Kısmî Süreli İş Sözleşmeleri Takım Sözleşmesi İŞ SÖZLEŞMESİNDE İŞÇİNİN BORÇLARI İş Görme Borcu İşçi İş Görme Borcunu Bizzat Kendisi Yerine Getirmelidir İşçi İş Görme Borcunu Özenle Yerine Getirmelidir... 70

10 X İşçi, Sözleşmede Belirtilen veya Kendisinden Beklenebilecek İşi Yerine Getirmelidir...71 İşçi İş Görme Borcunu Sözleşmede Gösterilen Yer ve Zamanda Yerine Getirmelidir...71 İşçi İş Görme Borcunu Geçici (Ödünç) İş İlişkisi Kuran Bir Sözleşmede Ödünç Alan İşverene Sunmalıdır Sadakat Borcu...73 İşverenin Emir ve Talimatlarına Uyma Borcu...73 Rekabet Etmeme Borcu...74 BÖLÜM VI İNSAN KAYNAKLARINDA ORYANTASYON VE İŞE YERLEŞTİRME ORYANTASYON...75 ORYANTASYON EĞİTİMİNİN HAZIRLANMASI...76 Oryantasyon Eğitimi Programlarının Amacı ve İçeriği...76 Oryantasyon Eğitimi Programlarının Sağladığı Yararlar Oryantasyon Eğitimi Programlarının Geliştirilmesi...79 Oryantasyon Eğitimine Katılan Yeni Personelin Özelliklerinin İncelenmesi...80 Oryantasyon Eğitiminden Sorumlu Olacak Kişilerin Belirlenmesi İş Arkadaşlarının Yeni Personel Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması Oryantasyon Eğitiminin Süresi ve Uygulanacağı Yerin Belirlenmesi...82 Oryantasyon Eğitiminde Kullanılacak olan Araç ve Yöntemlerin Saptanması...83 ORYANTASYON EĞİTİMİNİN UYGULANMASI İşletmeye Yönelik Bilgilerin Verilmesi Bölüme ve İşe Yönelik Bilgilerin Verilmesi Oryantasyon Eğitiminin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi İŞE YERLEŞTİRME YERLEŞTİRME KARARLARININ SINIFLANDIRILMASI Terfiler Üstünlük Temelli Terfiler...89 Kıdem Temelli Terfiler...89

11 XI Transferler Rütbe İndirimi İŞTEN AYRILMALAR Aşınma...91 İşin Sona Ermesi...91 İşe Son Verilmesi...91 YERLEŞTİRMEDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR İNSAN KAYNAKLARININ GELİŞTİRİLMESİ Personelin Eskimesi İnsan Gücünün Çeşitliliği İşten Ayrılmalar BÖLÜM VII İŞ SÖZLEŞMESİYLE İŞE ALMA ZORUNLULUĞU (ZORUNLU İSTİHDAM) ÖZÜRLÜ VE ESKİ HÜKÜMLÜ İSTİHDAMI ZORUNLULUĞU...97 Türkiye İş Kurumu nun Aracılığı İşyeri ve Çalışma Koşullarının Özürlülere Göre Hazırlanması Özürlülerin Çalıştırılamayacakları İşler ve Eski Hükümlülerin Çalıştırılmayacakları İşyerleri ASKERLİK VEYA KANUNÎ BİR ÖDEV SEBEBİYLE İŞTEN AYRILAN İŞÇİLERİ YENİDEN İŞE ALMA ZORUNLULUĞU İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU Eğitim Yükümlülüğü BÖLÜM VIII İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESİH DIŞINDA SONA ERMESİ Tarafların Anlaşmasıyla Sözleşmenin Sona Ermesi (İkale) Taraflardan Birinin Ölümü ile Sözleşmenin Sona Ermesi Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Sürenin Dolması İle Sözleşmenin Sona Ermesi İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESİH YOLUYLA SONA ERMESİ...106

12 XII Fesih Kavramı ve Feshin Şekli Fesih Çeşitleri SÜRESİ BELİRLİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ Süresi Belirli İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshi Yargıtay Kararlarında Ortaya Konan İlkeler Nitelikli İşçinin Uzun Süre İşsiz Kalması Hayatın Olağan Akışı na Uygun Düşmez Belirli Süreli İş Sözleşmesinin Feshi Haklı Sebebe veya İfa İmkânsızlığına Dayanıyorsa Tazminat Ödenmez İşçinin Sadece Mutad İş Zamanı İçinde Kazandığı Para Mahsup Edilir İşin Yapılmamasından Dolayı Tasarruf Edilen Değerler İçin Cüzi Bir Oranda İndirim Yapılmalıdır Süresi Belirli İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Feshi SÜRESİ BELİRSİZ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ İşçi veya İşveren Tarafından Fesih Bildirim Süresi Verilmesi Fesih Bildirim Süresinin Amacı Fesih Bildirim Süreleri Sözleşmenin Sona Ereceği Tarihin Hesaplanması Bildirim Sürelerine Uyulmamasının Hukukî Sonucu Bildirim Sürelerine İlişkin Ücretin İşçiye Peşin Ödenmesi İhbar Tazminatı Bildirim Sürelerine İlişkin Ücretin İşçiye Peşin Ödenmesi ile İhbar Tazminatı nın Hesaplanması Fesih Bildirim Süresi İçinde İşçiye Yeni İş Arama İzni Verilmesi İŞVERENİN FESİH HAKKINI KÖTÜYE KULLANMASI VE SONUÇLARI Kötüniyet Tazminatı Sendikal Tazminat FESHİN SINIRLANDIRILMASI VE GECİKTİRİLMESİ Feshin Sınırlandırılması Feshin Geciktirilmesi İşçinin Raporlu veya İzinli Olduğu Sürede Feshin Geciktirilmesi Geçici Silah Altına Alınan İşçinin Sözleşmesinin Feshinin Geciktirilmesi...122

13 XIII Grev ve Lokavt Sırasında Sözleşmenin Feshinin Geciktirilmesi Mevsimlik İşlerde Sözleşmenin Feshinin Geciktirilmesi ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK VE İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ SÜRESİ BELİRLİ VEYA BELİRSİZ İŞ SÖZLEŞMELERİNİN HAKLI SEBEPLE DERHÂL FESHİ a) İşin, İşçinin Sağlığı veya Hayatı İçin Tehlikeli Olması b) İşverenin veya Başka Bir İşçinin, Bulaşıcı veya İşçinin İşiyle Bağdaşmayan Bir Hastalığa Tutulması İşverenin Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Hâlleri ve Benzerleri (İş K. md.24/ii) a) İşverenin İşçiyi Sözleşmenin Esaslı Noktalarında Yanıltması b) İşverenin Şeref ve Namusa Dokunacak Davranışlarda Bulunması c) İşverenin Sataşması, Suç İşlemesi, İthamda Bulunması ç) İşçinin Cinsel Tacize Uğramasına Rağmen İşverenin Önlem Almaması d) İşverenin İşçi Ücretini Ödememesi veya Eksik Ödemesi e) İşverenin Çalışma Şartlarını Uygulamaması Zorlayıcı Sebepler (İşK. md.24/iii) Sözleşmenin İşveren Tarafından Haklı Sebeple Derhâl Feshi Sağlık Sebepleri (İşK. md.25/i) a) İşçinin İşiyle Bağdaşmayacak Bir Hastalığa Yakalanması b) İşçinin Kendi Kusuruyla Hastalanması veya Sakatlanması ve Bu Yüzden İşe Devamsızlık Yapması c) İşçinin Kusuru Olmaksızın Hastalanması, Sakatlanması veya Gebelik ve Doğum Sebebiyle İşe Devamsızlık Yapması İşçinin Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Uymayan Hâlleri ve Benzerleri (İşK. md.25/ii) b) İşçinin Şeref ve Namusa Dokunacak Davranışlarda Bulunması veya Ahlâka Aykırı Yaşayışı c) İşçinin Cinsel Tacizde Bulunması ç) İşçinin Sataşması, İçki ve Uyuşturucu Yasağına Aykırı Davranması d) İşçinin Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranışlarda Bulunması e) İşçinin İşyerinde Suç İşlemesi...136

14 XIV f) İşçinin İzinsiz ve Mazeretsiz İşe Devamsızlık Yapması g) İşçinin Görevini Hatırlatıldığı Halde Yapmaması ğ) İşçinin İşgüvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya İşyerinde Zarara Yol Açması Zorlayıcı Sebepler (İşK. md.25/iii) BÖLÜM IX İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE PERFORMANS DEĞERLENDİRME PERFORMANS DEĞERLENDİRME Başarılı bir Performans Değerlendirme Sisteminin Oluşturulması Performans Değerlendirmenin Amacı ve Yararlanılan Alanlar PERFORMANS YÖNETİMİ Performans Değerlendirme Süreci Performans ölçütlerinin oluşturulması Performans Değerlendirmenin Uygulanması Performans Değerleyiciler Performans Değerlendirme Uygulama Sıklığı PERFORMANS DEĞERLENDİRMEDE KULLANILAN YÖNTEMLER Kişinin Tek Başına Değerlendirmesinin Yapıldığı Yöntemler Derecelendirme yöntemi Zorunlu seçim yöntemi Tanımlayıcı Metin Kritik boyutlar yöntemi Kontrol listesi yöntemi Kıyaslamalı Değerlendirme Yöntemleri Sıralama yöntemi Alternatif sıralama yöntemi Adam adama kıyaslama yöntemi Zorunlu dağılım yöntemi Diğer Yöntemler: Davranışsal Temellere dayalı Dayanışma Amaçlara Göre Performans Değerleme Derece Geri Bildirim Takıma Dayalı Performans Değerleme PERFORMANS DEĞERLENDİRMEDE YAPILAN HATALAR

15 XV BÖLÜM X İŞ GÜVENCESİ İŞ GÜVENCESİ KAVRAMI İŞ KANUNU NDAKİ İŞ GÜVENCESİ HÜKÜMLERİ İş Güvencesi Hükümlerinden Yararlananlar Otuz veya Daha Fazla İşçi Çalıştıran Bir İşyerinde Çalışmak En Az Altı Aylık Kıdeme Sahip Olmak Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi İle Çalışmak İş Kanunu 18. Maddede Belirtilen İşveren Vekillerinden Olmamak Feshin Geçerli Bir Sebebe Dayanması İşçinin Yeterliliğinden ve Davranışlarından Kaynaklanan Geçerli Sebepler a) İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Sebepler b) İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Sebepler c) İşletmenin, İşyerinin veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Sebepler Sözleşmenin Feshinde Usul ve Feshe İtiraz Geçersiz Feshin Sonuçları İş Güvencesi Tazminatlarının Hesaplanması Yargıtay Kararlarından Örnekler Fesih Son Çare Olmalıdır İş İlişkisinin Sürdürülmesinin Beklenemeyeceği Durumlarda, Feshin Geçerli Sebeplere Dayandığı Kabul Edilmelidir İşçinin Verimliliğinin Tespiti Teknik Bilirkişi Yoluyla Mümkündür İşe İade Davası Devam Ederken İşçinin İşe Başlatılmış Olması, Aksi İleri Sürülmedikçe Davalı İşverenin Feshin Geçerli Bir Sebebe Dayanmadığını Kabul Ettiği Şeklinde Değerlendirilmelidir İş Güvencesi Hükümlerinden İşçinin Önceden Feragati Geçerli Değildir TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA BÖLÜM XI İNSAN KAYNAKLARINDA ÜCRETLENDİRME VE ÜCRET YÖNETİMİ ÜCRETLENDİRME ÜCRETLENDİRME SÜRECİ...180

16 XVI İş Analizleri İş Değerlemesi Sıralama Yöntemi Sınıflandırma Yöntemi Faktör Karşılaştırma Yöntemi Puan Yöntemi İş Değerleme Yöntemlerinin Karşılaştırılması Ücret ve Maaş Araştırmaları İşlerin Fiyatlandırılması ÜCRET YÖNETİMİ Eşitlik İlkesi Dengeli Ücret İlkesi Kıdeme Göre Ücret İlkesi Bütünlük İlkesi Objektiflik İlkesi Esneklik İlkesi Açıklık İlkesi BÖLÜM XII İŞ HUKUKU AÇISINDAN ÜCRET İŞVERENİN ÜCRET ÖDEME BORCU Ücretin Tanımı Ücretin Miktarı ve Asgarî Ücret Ücretin Ödenme Yeri Ücretin Ödenme Zamanı Ücretin Korunması BÖLÜM XIII İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİNDE KARİYER KARİYER KARİYER İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Kariyer Evreleri İlk Kariyer Dönemi İlerleme Kariyer Ortası Kariyer Sonu...208

17 XVII Kariyer Yolu Kariyer Amaçları Genel Amaçlar Özel Amaçlar Kariyer Planlama Kariyer Yönetimi KARİYER GELİŞTİRME KARİYERDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR Kariyer Platosu Yetenek Demodeliği Cam Tavan Çift Kariyerli Eşler Ay Işığı Sorunu BÖLÜM XIV İŞVERENİN İŞÇİYİ KORUMA BORCU KORUMA BORCUNUN KAPSAMI İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Yükümlülükleri İşverenin Sorumluluğu İşverenin Hukukî Sorumluluğu İşverenin Hukuki Sorumluluğunun Çerçevesi İşverenin Cezaî Sorumluluğu İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu İşverenin Diğer Borçları BÖLÜM XV ÇALIŞMA SÜRELERİ ÇALIŞMA SÜRESİ KAVRAMI NORMAL ÇALIŞMA SÜRELERİ Haftalık Çalışma Süresi Günlük Çalışma Süresi Özelliği Olan İşlerde Çalışma Süresi TELAFİ ÇALIŞMASI KISA ÇALIŞMA

18 XVIII Kısa Çalışma Yapılabilecek Haller İş-Kur a Bildirim ve Uygunluk Tespiti Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanmanın Koşulları Kısa Çalışma Ödeneğinin Miktarı ve Süresi Kısa Çalışma Ödeneğinin Süresi FAZLA ÇALIŞMA SÜRELERİ Fazla Çalışma Kavramı Fazla Sürelerle Çalışma Kavramı Fazla Çalışma Ücreti veya Serbest Zaman Fazla Çalışma Çeşitleri Olağan Sebeplerle Fazla Çalışma Zorunlu Sebeplerle Fazla Çalışma Olağanüstü Sebeplerle Fazla Çalışma Hazırlık ve Temizlik İşleri Sebebiyle Fazla Çalışma Fazla Çalışmanın Yasaklandığı İşler ve Kişiler GECE ÇALIŞMALARI Gece Çalışması Kavramı Gece Çalıştırma Yasağı Çocuk ve Kadın Çalıştırma Yasağı Fazla Çalıştırma Yasağı BÖLÜM XVI DİNLENME SÜRELERİ GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ ARASINDA DİNLENME: ARA DİNLENMESİ HAFTALIK DİNLENME: ÜCRETLİ HAFTA TATİLİ BAYRAM VE YILBAŞI DİNLENMESİ: ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİLLER YILLIK DİNLENME: YILLIK ÜCRETLİ İZİN Yıllık Ücretli İzine Hak Kazanmak İçin Çalışılması Gereken Süre Kanunî Yıllık Ücretli İzin Süreleri Yıllık Ücretli İznin Kullanılması İznin Bölünmesi ve Yol İzni İzne Çıkış Tarihlerinin Belirlenmesi İzin Kurulu ve Toplu İzin

19 XIX Önceki Çalışma Sürelerinin Yıllık İzin Hakkında Dikkate Alınıp Alınmayacağı Yıllık İzin Ücreti BÖLÜM XVII KIDEM TAZMİNATI, ÇALIŞMA BELGESİ VE İBRANAME KIDEM TAZMİNATININ TANIMI VE ŞARTLARI Tanımı Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları İş Sözleşmesinin Kanunda Gösterilen Hâllerden Biri ile Feshedilmesi veya İşçinin Ölümü İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Kıdem Tazminatı Hakkı Doğuran Fesih Sebepleri İle Feshedilmesi İş Sözleşmesinin İşçi Tarafından Kıdem Tazminatı Hakkı Doğuran Fesih Sebepleri İle Feshedilmesi İşçinin Ölümü İşçinin Enaz Bir Yıl Çalışmış Olması KIDEM TAZMİNATININ MİKTARI VE HESAPLANMASI Kıdem Tazminatının Miktarı ve Tavanı Kıdem Tazminatının Hesaplanması KIDEM TAZMİNATININ HESABINDA DİKKATE ALINACAK ÖDEMELER KIDEM TAZMİNATININ HESABINDA DİKKATE ALINMAYACAK ÖDEMELER Kıdem tazminatı şöyle hesaplanacaktır: KIDEM TAZMİNATININ ZAMANINDA ÖDENMEMESİ HALİNDE GECİKME FAİZİ VE ZAMANAŞIMI KIDEM TAZMİNATI UYGULAMASINDAKİ AKSAKLIKLAR KIDEM TAZMİNATI FONU Fon Bireysel Emeklilik Şirketleriyle İlişkilendirilecek İşveren Kayıtdışına İtilecek İş Güvencesi Etkisiz Kılınacak İşveren Nitelikli İşçiyi İşyerinde Zor Tutacak Kıdem Tazminatı Her Durumda Ödenmeyecek Kıdem Tazminatı Miktarı Düşecek İŞÇİYE ÇALIŞMA BELGESİ VERİLMESİ İŞÇİDEN İBRANAME ALINMASI...278

20 XX BÖLÜM XVIII ÖZELLİĞİ OLAN İŞLERDE UYGULANACAK İŞ HUKUKU KURALLARI POSTALAR HALİNDE ÇALIŞMALARA İLİŞKİN KURALLAR Posta Sayısının Düzenlenmesi ve İlanı İşçi Postalarının Değişme Süresi Postalar Halinde Çalışmalarda Dinlenme Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılması MEVSİM VE KAMPANYA İŞLERİNDE UYGULANACAK KURALLAR Mevsimlik İş Sözleşmeleri Belirsiz ya da Belirli Süreli Yapılabilir Mevsimlik İşçinin Kıdem Tazminatı Çalıştığı Sürelere Göre Hesaplanır Mevsimlik İşçi İş Güvencesinden Yararlanır Mevsimlik İşçi Yıllık Ücretli İzin Hakkından Yararlanamaz Mevsimlik İşçinin Sendikaya Üye Olma Hakkı Vardır ALT İŞVEREN (TAŞERON) KULLANIMI Alt İşverenin Tanımı Asıl İşverenin, Alt İşverenin İşçilerine Karşı Sorumluluğu Ölçüsüz Taşeronlaşmaya Karşı Önlemler EK - YARGITAY KARARLARI YARARLANILAN KAYNAKLAR...379

21 KISALTMALAR Bkz. Dn. : Bakınız : Danıştay E. : Esas HD. İHU K. : Karar TBK. TMK. TÜHİS YKD YKİ Yrg. : Hukuk Dairesi : İş Hukuku Uygulaması(Karar İncelemeleri Külliyatı) : Türk Borçlar Kanunu : Türk Medeni Kanunu : Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası İş Hukuku ve İktisat Dergisi : Yargıtay Kararları Dergisi : Yargı Kararları ve İncelemeleri Dergisi : Yargıtay

22