KAMU SERMAYESİ VE ÜRETKENLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KAMU SERMAYESİ VE ÜRETKENLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ"

Transkript

1 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI KAMU SERMAYESİ VE ÜRETKENLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Yüksek Lisans Tezi Nilay ÜNSAL Ankara-2012

2 T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI KAMU SERMAYESİ VE ÜRETKENLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Yüksek Lisans Tezi Nilay ÜNSAL Tez Danışmanı Prof. Dr. Hasan ŞAHİN Ankara-2012

3 :

4 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Bu belge ile bu ezdeki üm bilgilerin akademik kurallara ve eik davranış ilkelerine uygun olarak oplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gereği olarak, çalışmada bana ai olmayan üm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve kaynağını göserdiğimi ayrıca beyan ederim. ( / /2012) Tezi Hazırlayan Öğrencinin Adı ve Soyadı Nilay ÜNSAL İmzası.

5 TEŞEKKÜRLER Tez danışmanım Prof. Dr. Hasan Şahin e, Ankara Üniversiesi Siyasal Bilgiler Fakülesi İkisa Bölümü öğreim üyelerine ve bilhassa Prof. Dr. İrfan Civcir, Yrd. Doç. Dr. Türkmen Göksel ve Yrd. Doç. Dr. Aluğ Yalçınaş a, Prof. Dr. Yalçın Karaepe ve Doç. Dr. Alper Özer e eşekkür ederim. ii

6 İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜRLER... ii İÇİNDEKİLER... iii TABLOLAR VE EK TABLOLAR... vi ŞEKİLLER VE GRAFİKLER... viii KISALTMALAR... x 1. GİRİŞ ÜRETKENLİK VE BÜYÜME Toplam Fakör Ürekenliği Ürekenlik Ölçümleri Endeks Sayılar Yönemi Büyüme Muhasebesi Yönemi Ekonomerik Modeller Veri Zarflama Analizi Ölçüm Yönemlerinin Özellikleri Ölçme Haaları TEORİK ÇERÇEVE, AMPİRİK ÇALIŞMALAR VE TARTIŞMALAR Teorik Çerçeve Toplam Fakör Ürekenliği ve İlgili Lieraür Çalışmaları Solow (1957) Jorgenson ve Griliches (1967) Sargen ve Rodrigez (2000) Kamu Sermayesinin Ürekenliği ve İlgili Lieraür Çalışmaları iii

7 Aschauer (1989) Taom (1991) Lynde ve Richmond (1993) Evans ve Karras (1994) Lieraür Çalışmalarının Değerlendirilmesi Ürekenlik Çalışmalarının Değerlendirilmesi Kamu Sermayesi Ürekenliğine İlişkin Çalışmaların Değerlendirilmesi KAMU HARCAMALARININ İKTİSADİ GELİŞMEDEKİ ROLÜ Ekonomik Sınıflamaya Göre Kamu Harcamaları Kamu Sekörü ve Büyüme İlişkisi Büyüme Modelleri Kamu Harcamaları ve Ürekenlik Ürekenlik Çalışmalarında Kamu Sekörü Analizi Türkiye Ekonomisi ve Kamu Sekörü GSYİH ve Kamu Sermaye Soku İlişkisi TÜRKİYE EKONOMİSİ KAMU SERMAYESİ VE ÜRETKENLİK İLİŞKİSİ: DÖNEMİ ANALİZİ Yönem Değişkenler ve Veriler Sei Kamu ve Toplam Sermaye Soku Tahmin Sonuçları Tahmin Sonuçları ve Modele İlişkin Tesler Serilerin Durağanlığı ve Basi Birim Kök Teorisi iv

8 Sisem Tahmininin Gerekliliği SONUÇ KAYNAKÇA ÖZET ABSTRACT Ekler v

9 TABLOLAR VE EK TABLOLAR Tablo 3.1. Ürekenlik Çalışmaları Tablo 3.2. Kamu Sekörünün Ürekenliğine Dair Çalışmalar Tablo 4.1. Sekörler İibariyle GSYİH ve Kamu Sermaye Soku Büyümesi Tablo 5.1 Sekörler Bazında Kamu Sermaye Soku Ürekenliği Tablo 5.2 Sekörler Bazında Kamu Sermaye Soku Ürekenliği (1. Fark Değerleri) Tablo 5.3. Modellerin Sandar Haaları ve Sisem Tahmininin Var. Cav. Maris Deerminanı Ek Tablo 1. Sekörler İibariyle Toplam Sabi Sermaye Yaırımları (Cari Fiyalar-Bin TL) Ek Tablo 2. Sekörler İibariyle Kamu Sabi Sermaye Yaırımları (Cari Fiyalar-Bin TL) Ek Tablo 3. Sekörler İibariyle Toplam Sabi Sermaye Yaırımları (98 yılı fiyalarıyla) Ek Tablo 4. Sekörler İibariyle Kamu Sabi Sermaye Yaırımları (98 yılı fiyalarıyla) Ek Tablo 5. Sekörler İibariyle Toplam Sabi Sermaye Yaırımı (Cari fiyalarla yüzde dağılım) Ek Tablo 6. Sekörler İibariyle Kamu Sabi Sermaye Yaırımları (Cari fiyalarla yüzde dağılım) vi

10 Ek Tablo 7. Sekörler İibariyle Toplam Sermaye Soku (Cari fiyalar- Bin TL) Ek Tablo 8. Sekörler İibariyle Kamu Sermaye Soku (Cari fiyalar- Bin TL) Ek Tablo 9. Sekörler İibariyle Toplam Sermaye Soku (1998 yılı fiyaları- Bin TL) Ek Tablo 10. Sekörler İibariyle Kamu Sermaye Soku (1998 yılı fiyaları- Bin TL) Ek Tablo 11. İsihdamın Sekörel Dağılımı (+15 yaş nüfus, Bin) Ek Tablo 12. Sekörler İibariyle Gayrisafi Milli Hasıla (Cari fiyalarla, Bin TL) Ek Tablo 13. Sekörel Gayrisafi Milli Hasıla (1998 yılı fiyalarıyla, Bin TL) Ek Tablo 14. Sekörler Bazında GSYİH, Kamu Sermaye Soku Büyüme Oranları Ek Tablo 15. Sekörlere göre Yaırımların İkisadi Kullanım Süreleri Ek Tablo 16. Kamu Kesimi Genel Dengesi (GSYİH ya oranı,%) Ek Tablo 17. Birim Kök Tes Sonuçları Ek Tablo Yılı Yaırım Programında Yer Alan Projelerin Başlama Yıllarına Göre Dağılımı Ek Tablo 19. Türkiye Kamu Yaırımları ( ) Ek Tablo 20. Yılık Yaırım Programlarında Projelere Tahsis Edilen Kamu Yaırımlarının Sekörel Dağılımı vii

11 ŞEKİLLER VE GRAFİKLER Şekil 2.1. Ürekenlik Ölçüm Yönemlerinin Sınıflandırılması... 7 Grafik 4.1. Kamu Kesimi ve Özel Kesimin Sabi Sermaye Yaırımlarının Toplam Sabi Sermayeden Aldığı Payın Yıllar İçinde Değişimi Grafik 4.2. Kamu Kesimi Genel Dengesinde Sabi Sermaye Ve Faiz Ödemelerinin GSYİH dan Aldıkları Payların Yıllar İçinde Değişimi Grafik 4.3. Kamu Kesimi Genel Dengesinde Sabi Sermaye Ve Yaırımların GSYİH dan Aldıkları Payların Yıllar İçinde Değişimi Grafik 4.4. Madencilik Sekörü: Çalışan Başına Sekörel GSYİH Ve Kamu Sermaye Soku Grafik 4.5. İmala Sekörü: Çalışan Başına Sekörel GSYİH Ve Kamu Sermaye Soku Grafik 4.6. Enerji Sekörü: Çalışan Başına Sekörel GSYİH Ve Kamu Sermaye Soku Grafik 4.7. İnşaa Sekörü: Çalışan Başına Sekörel GSYİH Ve Kamu Sermaye Soku Grafik 4.8. Ulaşırma Sekörü: Çalışan Başına Sekörel GSYİH Ve Kamu Sermaye Soku Grafik 5.1. Madencilik Seköründe Çalışan Başına Toplam ve Kamu Sermaye Soku Grafik 5.2. İmala Seköründe Çalışan Başına Toplam ve Kamu Sermaye Soku viii

12 Grafik 5.3. Enerji Seköründe Çalışan Başına Toplam ve Kamu Sermaye Soku Grafik 5.4. İnşaa Seköründe Çalışan Başına Toplam ve Kamu Sermaye Soku Grafik 5.5. Ulaşırma Seköründe Çalışan Başına Toplam ve Kamu Sermaye Soku ix

13 KISALTMALAR CAPENE CAPHİZM CAPİMA CAPİNS CAPMAD CAPSAN CAPUTH GDPENE GDPHİZM GDPİMA GDPİNS GDPMAD GDPSAN GDPUTH GOVENE : Enerji Sekörü Toplam Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Hizmeler Sekörü Toplam Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : İmala Sekörü Toplam Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : İnşaa Sekörü Toplam Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Madencilik Sekörü Toplam Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Sanayi Sekörü Toplam Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Ulaşırma Sekörü Toplam Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Enerji Sekörü GSYİH (1998 Fiyalarıyla) : Hizmeler Sekörü GSYİH (1998 Fiyalarıyla) : İmala Sekörü GSYİH (1998 Fiyalarıyla) : İnşaa Sekörü GSYİH (1998 Fiyalarıyla) : Madencilik Sekörü GSYİH (1998 Fiyalarıyla) : Sanayi Sekörü GSYİH (1998 Fiyalarıyla) : Ulaşırma Sekörü GSYİH (1998 Fiyalarıyla) : Enerji Sekörü Kamu Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) GOVHİZM : Hizmeler Sekörü Kamu Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) GOVİMA GOVİNS GOVMAD GOVSAN GOVUTH GSYİH TFÜ : İmala Sekörü Kamu Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : İnşaa Sekörü Kamu Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Madencilik Sekörü Kamu Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Sanayi Sekörü Kamu Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Ulaşırma Sekörü Kamu Sermaye Soku (1998 Fiyalarıyla) : Gayrisafi Yuriçi Hasıla : Toplam Fakör Ürekenliği x

14 1. GİRİŞ Ülke ekonomileri, son iki yüzyılda dünya arihinde görülmemiş ikisadi büyümeye ve gelir arışlarına anık olmuşur. Özellikle Sanayi Devrimi nden sonra oraya çıkan bu büyüme rendi, kesiniye uğradığı dönemler olsa da, gelişmiş ülkelerin bugünkü ekonomik gücünü açıklayabileceği gibi üm ekonomilerin uzun vadeli sürdürülebilir büyüme poliikası oluşurabilmesi için de ürekenliği sağlayan dinamiklerin anlaşılması gerekmekedir. Son iki yüzyıllık süreçe ürekenlik arışının ikisadi büyümeye ciddi kakısının olduğu düşünülmekedir. İngilere, Almanya, Birleşik Devleler gibi gelişmiş ülkelerin bugünkü gelişmişlik seviyesine nasıl ulaşığı, Asya Kaplanları gibi gelişmeke olan ülkelerin gerçekleşirdiği hızlı gelir arışları ve bunun sürdürülebilirliği büyük ölçüde ürekenlik arışıyla açıklanabilmekedir. Diğer arafan ürekenlik arışı, az gelişmiş ülkelerde yoksulluk kısır döngüsünün kırılmasını sağlayabilmekedir. İkisa lieraüründe pek çok yazar arafından farklı yönemler kullanılarak ürekenliğin büyümeye kakısı ülkeler, sekörler veya firmalar açısından incelenmişir. Erken dönem çalışmaları çoğunlukla arım ve madencilik sekörlerine ilişkin analizleri içermekedir. Zaman içinde ekonomilerde gerçekleşen yapısal dönüşüm sonucu milli gelirde sekörlerin paylarının değişmesiyle birlike, ilerleyen dönem çalışmaları sanayi, imala, kamu sekörü ve ihraca ile ürekenlik ilişkisinin analizi üzerine yoğunlaşmakadır. Kamu sekörü ve kamu sermayesi ile ürekenlik ilişkisi ülke ekonomileri açısından önem kazanmakadır. Üreken bir kamu sermayesi, özellikle büyümeye

15 kakısı ve kriz dönemlerinin az hasarla alaılması ve sonrasında ekonominin hızlı oparlanmasında önemli bir rol oynamakadır. Bu nedenle bu çalışmada, Türkiye de sermaye birikiminin ürekenliği ve bunun büyümeye kakısının olup olmadığı incelenecekir, kamu sermaye sokunun oplam fakör ürekenliğine (TFÜ) ne kadar kakısı olduğuna bakılacakır. Bununla birlike lieraürde ele alınan çalışmalar ve analizler çerçevesinde Türkiye örneği incelenecekir. Sonuçları iibariyle de ülke ekonomisinde kamu sermaye birikimi ve yaırımlarının geçmişi, bugünü ve geleceği değerlendirilecekir. Türkiye de kamu sermaye sokunun ne kadar üreken olduğu ve büyümeye kakısı çalışma kapsamında ele alınacak emel araşırma sorusudur. Bununla birlike ürekenlik ölçüm yönemlerinin neler olduğu ve nasıl kullanıldığı, bu çalışma için seçilen yönemin neden ercih edildiği, Türkiye de kamu sekörü ürekenliğinin ekonomi için neden önemli olduğu soruları da cevaplanmaya çalışılacakır. İkinci bölümde ürekenlik ve büyüme ilişkisinin arihsel sürecine değinilmiş ve ürekenliğin ekonomiler için neden önemli olduğu açıklanmaya çalışılmışır. Bu sayede ürekenlik ve büyüme ilişkisine dair genel bir bakış açısı oluşurmak amaçlanmışır. Bunun için çalışmanın da emelini oluşuran oplam fakör ürekenliğinden (TFÜ) ve ürekenlik ölçüm yönemlerinden kısaca bahsedilmişir. Üçüncü bölümde oplam fakör ürekenliğine dair bu çalışmayla ilişkili lieraüre yer verilecekir. Bunun için konuyla ilgili eorik çerçeve, ampirik çalışmalar ve bazı eleşirilere değinilecekir. Bunun için bu bölümde Solow (1957), Jorgenson ve Griliches (1967), Sargen ve Rodrigez (2000), Aschauer (1989), Taom (1991), Lynde ve Richmond (1993), Evans ve Karras (1994) çalışmalarına yer verilecekir. 2

16 Dördüncü bölümde kamu sekörünün genel olarak ekonomideki rolü, büyümeyle ilişkisi emel ikisadi görüşler ve büyüme modelleri çerçevesinde kısaca açıklanacakır. Bununla birlike kamu sekörü ve ürekenlik ilişkisi üzerinde durulacak, çalışılan dönem ( ) iibariyle Türkiye ekonomisinde kamu sermayesi ve yaırımlarının geçmişine değinilecekir. Beşinci bölüm çalışmanın emel sorusunun eknik olarak araşırıldığı ve incelendiği bölümdür. Türkiye de kamu sermaye sokunun oplam fakör ürekenliğine kakısı seçilen sekörler bazında analiz edilecekir. Son bölüm olan değerlendirme bölümünde ise çalışmada elde edilen sonuçlar ve bunların ekileri değerlendirilecekir. Bu çalışmadan elde edilecek sonuçların, ekonomi için önem eşkil eden büyüme sürecinde, ürekenliğe dair yürüülecek poliikalar açısından kakı sağlayacağı umulmakadır. 3

17 2. ÜRETKENLİK VE BÜYÜME Dünya genelinde ulusların refah arışı Sanayi Devrimi nden önceki dönemde oldukça yavaş gerçekleşmişir. Sanayi Devrimi ile birlike ekonomilerin büyümesi ve kişi başına gelir arışı ivme kazanmış, Baı da gerçekleşen bu harekelenme dünya genelinde gerçekleşmediğinden bugün de görülen uluslararası aşırı gelir farklılıkları oraya çıkmaya başlamışır. 18. yüzyılda başlayıp günümüze kadar ararak gelen bu gelir farklılaşmasının emel nedenleri, büyüme ve kalkınma alanında birçok ikisadi çalışmanın konusu olmuşur. Baının neden zengin olduğu sorusu dünyanın geri kalanında büyüme poliikaları için önemli bir sorudur. Bu farkları açıklayan emel fakör ise oplam fakör ürekenliği farklarıdır (Presco, 1997: 526). Gelişmiş ülkeler açısından bakığımızda bu ülkelerin, arihlerinin belli bir döneminde eknoloji sayesinde ürekenlik sıçraması gerçekleşirebilmiş ve dolayısıyla sürdürülebilir büyüme sağlayabilmiş ülkeler olduğunu görmekeyiz. Sanayi Devrimi yle gerçekleşirilen ilerleme, gelişmiş eknolojilerle ülke ekonomilerinin daha üreken hale gelebilmesi durumudur. Böylelikle veri kaynaklarla daha fazla üreim, daha ucuza yapılabilmişir. Ürekenlik arışı ile gerçekleşirilen hızlı ekonomik gelişme İngilere de başlamasına rağmen, 19. yüzyılın sonlarında İngilere nin acını Birleşik Devleler almışır. Günümüzde de her sekörde olmasa da genel ekonomik görünüm olarak Birleşik Devleler, dünyanın en üreken ekonomisi olarak kabul edilmekedir (Presco, 1997: 546).

18 Ürekenlik arış sürecinde kendine yer bulan önemli ekonomilerden biri Japon ekonomisidir. Japonya, Baı nın yakaladığı başarıyı İkinci Dünya Savaşı ndan sonra başarmış; diğer gelişmiş ülkeler ürekenlik büyümesinde yavaşlama yaşarken Japonya, ürekenlik arışı gerçekleşirmiş ve gelişmiş ülkelerin seviyesine ulaşmışır. Uluslararası gelir farklılıkları ne kadar fazla olursa olsun, bu farkı kapamaya çalışan gelişmeke olan ülke ekonomileri mevcuur. Böyle bir çabanın varlığına rağmen mevcu bazı performanslar, zamanında Birleşik Devleler ve İngilere de olduğu gibi eknolojik gelişim ağırlıklı gözükmemekedir. Örneğin, 1990 larda Asya Kaplanları önemli ekonomik performans sergilemişir. Ancak hemen arkasında Asya krizi yaşanmışır. Asya Kaplanları nın Japonya gibi sürdürülebilir büyüme rendi yakalayamamasının en önemli nedeni sadece sermaye birikimiyle bunu gerçekleşirmeye çalışmaları olmuşur. Ancak sermaye birikimi azalan geirilere konu olduğundan isenilen performans gerçekleşirilememişir. Toplam fakör ürekenliği arışının önemi göz ardı edilmişir (Krugman, 1994: 31). Bugün dünyanın gözü Çin ve Hindisan ekonomileri üzerindedir. Bu ülkeler oldukça yüksek yıllık büyüme rendleri yakalamışır ancak bu ekonomiler incelendiğinde ucuz işgücü nedeniyle uluslararası piyasada sahip olunan düşük fiya avanajından kaynaklanan rekabe gücü göze çarpmakadır. Bu önemli bir ayrınıdır. Birleşik Devleler de üreilen ürünlerin maliyeinin düşük olması eknolojiden kaynaklanırken, Hindisan ve Çin de ucuz işgücünden kaynaklanmakadır. Ülkelerin bugünkü durumları incelendiğinde, gelişmiş ülkelerde gerçekleşmiş modern ekonomik büyümenin, TFÜ deki arışla gerçekleşiği görülmekedir. Bugün ülkeler arası gelir farklılıkları en önemli sebeplerinden biri TFÜ arışının farklı 5

19 ülkelerde farklı zaman dilimlerinde gerçekleşmiş olmasıdır (Presco, 1998: 525). Bu nedenle, ekonomilerin performansını değerlendirmek için TFÜ eorisi gereklidir Toplam Fakör Ürekenliği Tarım oplumundan sanayi oplumuna geçiş sürecinin emel kaynağının eknoloji olduğundan bir önceki bölümde bahsedilmişir. Teknoloji, ekonomiler için fakör ürekenliğinin kaynağıdır. Fakör birikiminden farklı olarak fakör ürekenliği ekonomiler için sürdürülebilir büyümenin emel kaynağıdır. Fakör birikimi; sermaye, emek, oprak gibi kaynaklar sınırlı olduğundan ancak belli bir seviyeye kadar arırılabilir. Kaynaklarda, özellikle sermayede yapılacak asarruflar, sermaye fakörü 1 azalan geirilere abi olduğundan, belli bir seviyeden sonra büyümeye isenen kakıyı sağlayamayacakır. Her ne kadar sermaye birikimi ekonomik büyümenin önemli bir kaynağı olsa da, uzun vadeli büyüme için ek kaynak değildir (Krugman 1994: 28). Ürekenlikle deseklenen fakör birikimi, ikisadi büyüme için isenilen başarıyı sağlayacakır Ürekenlik Ölçümleri TFÜ değişimi, büyümenin kaynaklarının araşırılmasında önemlidir. Bu yüzden farklı hesaplama yönemleri kullanılarak ölçülebilen TFÜ değişimi, ürekenlik lieraüründe oldukça geniş yer bulmuşur. 1 Fiziksel sermayeden bahsedilmekedir. 6

20 Bu çalışmada çoğunlukla ürekenlikle ilgili büyüme muhasebesi yönemi ve ekonomerik modellerin kullanıldığı çalışmalara yer verilmişir. Ancak bununla birlike bahsedilecek olan diğer yönemlerde lieraürde geniş yer bulduğundan onlara da kısaca değinilecekir. Şekil 2.1 de ürekenlik ölçüm yönemlerine ilişkin basi bir sınıflandırmaya yer verilmişir. Ürekenlik Ölçüm Yönemleri Endeks Sayılar Yönemi Büyüme Muhasebesi Ekonomerik Tahmin Maemaiksel Programlama Malmquis TFÜ Endeksi Törnqvis TFÜ Endeksi Veri Zarflama Analizi (VZA) Şekil 2.1. Ürekenlik Ölçüm Yönemlerinin Sınıflandırılması 2 Girdi başına üreilen çıkı mikarının ölçülmesi (Boyle, 2006: 4) olarak anımlanan ürekenlik üzerine yapılan çalışmaların çoğunda endeks sayılar yöneminin kullanıldığı görülmekedir. Bunun yanında ekonomerik çalışmalara ve maemaiksel programlara da yer verilmekedir. Ayrıca büyüme muhasebesi olarak adlandırılan ve Solow (1957) arafından gelişirilen yönem de ürekenlik ölçümü ile 2 Yapılan lieraür araşırması çerçevesinde oluşurulmuşur. 7

21 ilgili çalışmalarda sıklıkla yer almışır. Barro (1999) ve Hulen (2001), Kızılırmak (2005), Bauer vd.(2006), Banda ve Verdugo (2011) çalışmaları büyüme muhasebesini yer veren çalışmalardan bazılarıdır. Coelli (2005) ve Hughes (2002), ürekenlik ölçümlerinin karşılaşırmalı olarak göserildiği önemli çalışmalardır. Her iki yazar da orak olarak en küçük kareler, endeks sayılar yönemi, VZA ve sokasik sınır yönemlerini ele almışır Endeks Sayılar Yönemi Bu yönem oplam fakör ürekenliğini ölçebilmek için gelişirilmişir. En yaygın kullanımı olan ürekenlik ölçüm yönemidir. Girdi yönlü veya çıkı yönlü olarak hesaplanabilmekedir. Malmquis ve Törnqvis endeksleri bu hesaplamalarda kullanılan yönemlerden iki anesidir. Malmquis TFÜ endeksi, üreim eknolojisinde ölçeğe göre sabi geiri varsayımı varsa, verimlilik değişimi ve eknik değişimi ölçmekedir. Eğer ölçeğe göre sabi geiri varsayımı olmazsa bu endeks diğer ürekenlik büyüme kaynaklarını, ölçek ekinliği ve kapsam ekonomilerini, ölçmeke başarısız olabilmekedir (Coelli vd., 2005: 72-73). Caves vd. (1982), endeks sayılar eorisi çalışmasına göre bu yönem, farklı ve aynı zaman dilimleri için çalışmaya konu olan birimin ürekenliklerinin karşılaşırılabilir olduğunu söylemekedir. Caves vd.(1982) çalışmasında için konu firmalardır. Yine bu çalışmaya göre, Malmquis endeksini hesaplamada fiya ve mikar verileri yeerli olsa da, hesaplama için paramere bilgileri gerekiğinden ampirik kullanımı sınırlıdır. 8

22 Yine aynı çalışmada açıklanan diğer bir popüler endeks ölçüm yönemi olan Törnqvis endeksi, Malmquis in özel bir halidir. Translog üreim formu ve ölçeğe göre sabi geiri olduğu koşullarda daha iyi ölçüm yapığı göserilmişir. Abramoviz (1956), Hicks ve Moorsean (1961), Chrisensen ve Jorgenson (1970), Caves vd. (1982) (CCD), Färe vd. (1994) ve Diewer ve Fox (2005) bu yöneme dair önemli çalışmalardır Büyüme Muhasebesi Yönemi Diğer bir ölçüm yönemi ürekenliğin üreim fonksiyonu çerçevesinde ele alınmasıdır. Buna ilişkin ilk ampirik girişim Tinbergen (1942) arafından yapılmışır. Sonrasında Solow (1957) un gelişirdiği büyüme muhasebesi yönemi ise birçok çalışmada kullanılmışır. Solow (1957) çalışmasında Cobb-Douglas üreim fonksiyonu kullanılarak oplam fakör ürekenliğini kalını olarak ölçmekedir. Fonksiyondaki eknoloji değişkenindeki değişim TFÜ değişimi olarak hesaplanmakadır. Buna göre üreim fonksiyonundaki kaymalar, TFÜ değişimi olarak anımlanmakadır (Jorgenson ve Griliches, 1967: 249). TFÜ emel olarak reel üreim büyüme oranının, ağırlıklandırılmış girdilerin büyüme oranına farkına eşiir. Bu şekilde elde edilen TFÜ deki değişimin, üreimde meydana gelen değişimin üreim fakörleriyle açıklanamayan kısmına ekabül eiği kabul edilmekedir. Bu nedenle kalını veya bilgisizliğin ölçüsü olarak kabul edilmişir. Bu yönem sadece büyümenin emel belirleyicilerini gösermekedir. Ancak belirleyicilerin değişmesine neyin neden olduğunu göz ardı eder (Romer, 2006: 28). 9

23 Bununla birlike bu yönem bir çok ampirik çalışmada kullanılmış ve ekonomerik çalışmaların emelini oluşurmuşur Ekonomerik Modeller Bu yönemin uygulanabilmesi için üreim fonksiyonu anımı gerekmekedir. Cobb-Douglas üreim fonksiyonu kullanıldığı akdirde ölçeğe göre sabi geiri varsayımı, CES fonksiyonu kullanıldığı sürece sabi ikame esnekliği varsayımı yapılmalıdır. Translog üreim fonksiyonu ise sabi ikame esnekliği ile kısılı olmadığından diğer ikisine göre daha genel bir fonksiyondur. Farklı fonksiyonel formların ürekenlik ölçümlerinde kullanılmasıyla birlike ürekenlik ölçümlerinin yorumlanması da farklılık gösermekedir. Kimi çalışmalar eknolojik değişimi büyüme fonksiyonuna bir değişken olarak ekleyip ahmin edilen modelin kasayılarını üreime kakı olarak dolayısıyla ürekenlik ölçüsü olarak değerlendirmekedir. Bunun yanında üreim fonksiyonunu ve TFÜ yü kalını olarak ahmin edip bağımlı değişkeni TFÜ olan yeni bir modeli ahmin ederek ürekenlik arışının hangi değişkenlerden ekilendiğini gösermeye çalışan çalışmalar da mevcuur. Ekonomiler için hesaplanan ürekenlik değeri fonksiyon formuna göre farklılık gösermesi nedeniyle seçilen üreim fonksiyonunun formu, sonuçları ekilemekedir. 10

24 Veri Zarflama Analizi Bu analizde çok sayıda girdi ve çıkı kullanılarak ürekenlik hesaplaması gerçekleşirilebilmekedir. Hesaplamada çıkıların ağırlıklı oplamının girdilerin ağırlıklı oplamına oranı kullanılmakadır. Charnes vd. (1978) çalışmasıyla ilk defa gelişirilen bu yönem paramerik olmayan bir yönemdir. Girdiler ve çıkılar arasında, kar, maliye veya üreim fonksiyonunda olduğu gibi fonksiyonel form belirlenmesi gerekmemekedir (Charnes vd., 1994: 5). Bu nedenle paramerik formlarda olduğu gibi eknoloji erimi ile ilgili diğer hesaplama yönemlerindekine benzer sonuçlar elde edilemez. Doğrusal programlama ile yapılan hesaplamalar nedeniyle diğer yönemlerdeki gibi isaisiksel bilgiler elde edilemez. Paramerik yönemlerdeki gibi isaisiksel esler ve analizlerin kullanılamaması bu yönemin zayıf yönüdür. Çünkü bu durum yönemi ölçüm haalarına duyarlı hale geirmekedir Ölçüm Yönemlerinin Özellikleri TFÜ ölçümünde kullanılan yönemler emel olarak endeks sayılar yönemi, ekonomerik ahminler ve maemaiksel programlama olarak gruplandırılabilir. Büyüme muhasebesi yöneminde, daha önce de belirildiği üzere ürekenlik, üreim fonksiyonu çerçevesinde ele alınmışır. Bu yönem hesaplama olarak endeks sayılar yönemine benzemesine rağmen üreim fonksiyonunun analizde kullanılması ekonomerik yönemlere benzerlik gösermekedir. Niekim ekonomerik çalışmaların emelini oluşurmuşur. 11

25 Bu gruplandırmaya göre zaman serileriyle ilgili ürekenlik ölçümlerinde endeks sayılar yönemi ve maemaiksel programlama, çoklu girdi-çıkı ile hesaplama yapılabilmesine izin vermekedir. Endeks sayılar yöneminde çok sayıda farklı girdi ve çıkının oplanabilmesi için fiyala ağırlıklandırma yapmak gerekmekedir. Ekonomerik ve maemaiksel programlama yönemlerinde fiya bilgisi gerekmemekedir (Hughes, 2002: 72). Endeks sayılar yönemi araşırmaya konu olan birimin ürekenliğinin farklı veya aynı zaman dilimlerinde karşılaşırma yapmasına izin vermesine rağmen TFÜ nün kaynaklarının belirlenmesinde uygun bir yönem değildir. Ölçüm yönemi nedeniyle de isaisiksel haaları içermediğinden ölçüm haalarına duyarlı bir hesaplamadır. Ekonomerik ahmin yönemi, endeks sayıların aksine TFÜ nün kaynaklarının belirlenmesinde uygun bir yönemdir, çünkü girdi ve çıkı arasındaki fonksiyonel formun anımlanması gerekmekedir. Maemaiksel programlamada ise girdi-çıkı arasındaki ilişkiyi anımlayan fonksiyonel bir form anımlanması gerekmezken bu yönemde de isaisiksel hesaplamalar yokur, bu nedenle ölçüm haalarına duyarlı bir yönemdir. Her ölçüm yöneminin güçlü ve zayıf olduğu yönleri bulunmakadır. Bu durumda, çalışmanın konusu iibariyle seçilen yönemle yapılan analizde elde edilen sonuçların doğru değerlendirilebilmesi için kullanılan yönemin özelliklerinin de dikkae alınması gerekmekedir. 12

26 2.3. Ölçme Haaları Lieraürde oldukça geniş yer uan ürekenlik ölçüm yönemlerinin güçlü ve zayıf yanları vardır. Ürekenlik ölçümünde kullanılan üm yönemler ölçüm haalarına konu olmakadır. Toplam hesaplar yapılırken, verilerde kalie değişiminde meydana değişiklikler göz ardı edilebilmekedir. Bu durum endeks sayılar yöneminde ürekenliğin yüksek ölçülmesine neden olmakadır. Üreim fonksiyonu kullanılarak yapılan ölçümlerde ise doğru ölçülmeyen fakör girdileri nedeniyle kalie değişimleri de eknolojik değişimin (kalını) içinde hesaplanmakadır. Hâlbuki TFÜ, eknik olarak üreim fonksiyonunda kaymalara neden olan eknolojik değişimi gösermelidir (Chen, 2002: 24). Jorgenson ve Griliches (1967) bunu, üreim fonksiyonundaki girdi çıkı ölçümleri doğruysa oplam çıkı büyümesinin büyük bir kısmının girdilerle açıklandığı ve geriye kalanın TFÜ değişimi olduğu şeklinde açıklamakadır. TFÜ ile ilgili arışmalar genellikle kullanılan değişkenlerin hesaplanmasından kaynaklanan ölçüm problemleriyle ilgilidir. TFÜ nün neyi açıkladığını bu problemler yüzünden ayrışırmak zor olabilmekedir. Bunu aşmaya çalışan çalışmalardan biri olan Chen, 2002 yılında yayınladığı Asya ekonomileri ile ilgili çalışmada TFÜ nün hem kalie değişimlerini hem de eknolojik değişimleri 3 kapsadığı basileşirici varsayımıyla ölçüm problemini çözmeye çalışmışır. Yakın dönemde yapılan çalışmalarda, eknoloji anımıyla ilgili basileşirici varsayımlara gidilerek ve kullanılan yönemde yapılan düzelmelerle ölçüm haaları beraraf edilmeye çalışılmışır. Bu ür arışmalara konu olsa da TFÜ ölçümü, 3 Disembodied echnological change 13

27 ürekenlik ölçümü ve ekonominin performansının değerlendirilmesi açısından önemini korumuşur. 14

28 3. TEORİK ÇERÇEVE, AMPİRİK ÇALIŞMALAR VE TARTIŞMALAR 3.1. Teorik Çerçeve Toplam fakör ürekenliğinin ölçülmesi ile ilgili lieraürde pek çok çalışma mevcuur. Bu çalışmalarda ürekenlik ölçümleri bölümünde de açıklanan yönemleri kullanarak firma, sekör veya ülke bazında ölçümler yapılmışır. Bu araşırmanın ampirik kısmına geçmeden önce bazı çalışmaların ve konu oldukları arışmaların açıklanması gerekmekedir. Tablo 3.1 ve 3.2 de ele alınacak çalışmalara yer verilmişir. Tablo 3.1 Ürekenlik Çalışmaları Yazar Analiz dönemi Sonuç Solow (1957) Analiz döneminde oralama eknik değişim (TFÜ) hızı %1.5 ir. Jorgenson ve Griliches (1967) Sargen ve Rodrigez (2000) Doğru ölçülen girdilerle, TFÜ nün çıkı arışını açıklamadığı göserilmişir. TFÜ arışı, kişi başına çıkıdaki arışın %50 sini açıklamakadır. Tablo 3.1 de Solow (1957), Jorgenson ve Griliches (1967) ve Sargen ve Rodrigez (2000) olmak üzere 3 emel çalışmaya yer verilmişir. Bu çalışmalar kullanılarak TFÜ ile ilgili gerekli çerçevenin çizilmesi amaçlanmışır.

29 Tablo 3.2. Kamu Sekörünün Ürekenliğine Dair Çalışmalar Yazar Analiz dönemi Sonuç Aschauer(1989) Taom (1991) Askeri olmayan kamu harcamalarının çıkı (özel sekör üreimi) esnekliği 0.39 dur. Kamu sermaye sokunun özel sekör çıkısına ekisi anlamlı değildir. Lynde ve Richmond(1993) Kamu sermayesinin çıkı esnekliği 0.20 dir. Evans ve Karras (1994) (48 eyale) Kamu sermayesi ve hizmeleri, eğiim harcamaları dışında üreken değildir. Tablo 3.2 de ise yine bu bölümde açıklanacak olan kamu sermayesinin ürekenliği ile ilgili emel çalışmalara yer verilmişir. Bu çalışmanın konusunu kamu sermayesi oluşurduğundan genel lieraürle birlike kamu sermayesinin ürekenliğine ilişkin lieraüre daha geniş yer verilecekir Toplam Fakör Ürekenliği ve İlgili Lieraür Çalışmaları Solow (1957) Bu çalışma ürekenlik lieraüründe Tinbergen (1942) in çalışmasıyla birlike geniş yer umuşur. Solow un kullandığı yönem hem birçok ürekenlik çalışmasında kullanılmış hem de lieraürün ilerleyen yıllarında TFÜ yü gerekiği gibi ayrışırmaka yeersiz olduğu için eleşirilmişir. 16

30 Solow, oplam üreim fonksiyonu kullanarak TFÜ yü arık olarak hesaplamışır. Teknolojik değişim (), üreim fonksiyonunun kaymasına neden olacak her ürlü ekeni içermekedir. Yani, ekonominin yavaşlaması veya hızlanması, fakör girdilerinde aran kalie gibi değişimler eknolojik değişim içinde yer alacakır. Q F( K, L; ) (3.1) Toplam üreim fonksiyonunda Q çıkıyı, K ve L sırasıyla sermaye ve emeği, ise F fonksiyonunda oraya çıkan eknolojik değişim süresini emsil emekedir. Üreim fonksiyonunda gerçekleşen her ürlü kayma eknolojik değişim olarak ifade edilir. Teknik değişimin nör olarak ele alındığında, yani marjinal ikame oranları değişmeden veri girdiyle çıkıda arış veya azalışın olduğu durumda üreim fonksiyonu şu şekilde yazılabilir ( Solow, 1957: 312); Q A( ) f ( K, L) (3.2) 3.2 deki üreim fonksiyonunun önce logarimasını sonra da her iki arafın ürevini alırsak 3.3. ve 3.4 deki ifadelere ulaşırız:. Q Q. A A w K. K K w L. L L 4 (3.3) 4 w K Q K. ve wl K Q L. Girdilere marjinal ürünü kadar ödenirken, ölçeğe göre sabi L Q w dir. Q. geiri varsayımından dolayı dolayı 1 K w L 17

31 . q q. A A w K. k k 5 (3.4) Ampirik çalışma dönemi Amerika ekonomisi için yapılmışır. Çalışan başına çıkı, çalışan başına sermaye ve sermaye payı ( w ) kullanılmışır. Bu analize göre 40 yıllık dönem için orala eknik değişim %1.5 ir (Solow, 1957: 316). Ayrıca 1929 dan sonraki dönemde öncesine göre eknik değişim daha fazla gerçekleşmişir. Buradaki yönem, eknik değişim anımı ve kullanılan değişkenlerin hesaplamalarında oraya çıkabilecek ölçüm haaları nedenleriyle ilerleyen yıllarda yapılan yeni çalışmalarda eleşirilmişir. k Jorgenson ve Griliches (1967) Yazarlar bu çalışmada 2. Dünya Savaşı sonrası 20 yılı ele alarak ürekenlik analizi yapmışlardır. Bu çalışmayı kendinden önceki ürekenlik çalışmalarından ayıran özellik ölçüm haalarının düzelilmesi olmuşur. Yapılan düzelmelerden biri işlem değerlerinin fiya ve mikar olarak ayrışırılmasıdır. Bu şekilde içerilmiş-içerilmemiş (embodied- disembodied) eknik değişimler ayrışırılmaya çalışılmışır. Diğer bir düzelme değişkenlerin oplam olarak hesaplanmasıyla oraya çıkan kalie değişimlerinin göz ardı edilmesi durumudur. Bunu için de kullanılan veriler sabi fiyalarla yeniden hesaplanmışır. 5 q Q / L ve k K / L 18

32 Büyüme muhasebesi yönemi kullanılarak Solow arığı olarak hesaplanan TFÜ, dönemi için yapılan bu çalışmada düzelme öncesi yıllık oralama büyüme %3.49 ve bunun %1.83 ü girdideki büyüme, % 1.6 sı TFÜ arışıyla açıklanmakadır. Buna göre TFÜ, yani Solow arığı büyümenin yaklaşık %50 sini açıklayabiliyor gözükürken, düzelmelerle birlike bu oran düşmekedir. Toplam haalarının düzelilmesiyle büyüme oranının %54.3 ü; yaırım mallarının hesaplanmasına ilişkin düzelmeyle büyüme oranının %61 i girdilerdeki büyüme ile açıklanabilmişir. Sermaye, işgücü gibi girdilerin de hesaplamalarında yapılan düzelmeyle ise bu oran %90 a kadar çıkmakadır (Jorgenson ve Griliches, 1967: 272). Sonuç olarak, Jorgenson ve Griliches bu çalışmada ürekenlik hesaplanmasında kullanılan diğer değişkenlerin ölçümlerinde yapılan haaların TFÜ ye yansıdığını gösermeyi amaçlamışır. Yani doğru ölçülen girdilerle TFÜ sıfıra yakındır ve büyüme, büyük oranla fakör girdilerindeki arışla açıklanmakadır Sargen ve Rodrigez (2000) Bu çalışma TFÜ, büyüme için uygun bir ölçü müdür, öyleyse hangi durumlarda daha avanajlıdır sorularını araşırmışır. Bu değerlendirme TFÜ ve işgücü ürekenliği (LP) kullanılarak neoklasik ve içsel büyüme modelleri çerçevesinde yapılmışır. Cobb-Douglas üreim fonksiyonunu ( Y AK 1 L, 0<α<1) birim işgücü başına yazar ve ürevini alırsak 3.5 eki denklemi elde ederiz. 19

33 ... y A k (3.5) y işgücü ürekenliğini veya işgücü başına çıkıyı gösermekedir. k ise sermaye yoğunluk seviyesini veya sermaye-işgücü oranını gösermekedir. ẏ işgücü ürekenliği büyüme oranı,. A TFÜ büyüme oranı,. k sermaye yoğunluğu büyüme oranını gösermekedir. Uzun vadede kararlı durumda büyüme oranı 3.6 da göserilmekedir.... A y k, 0 1 (3.6) (1 ) Neoklasik modelde, girdiler azalan geirilere sahip olduğundan TFÜ ürekenlik için uygun bir ölçüm yönemidir (Sargen ve Rodrigez, 2000: 42); zaman içinde girdiler veriyken çıkıda meydana gelebilecek arışlar eknolojik değişimle açıklanabilir. Burada sermaye arışı belli bir seviyeden sonra TFÜ arışı ile arabilmekedir. Çalışmada, Kanada iş sekörü (business secor) yılları için, TFÜ ve işgücü ürekenliği, büyüme muhasebesi yönemi kullanılarak hesaplanmışır. Buna göre TFÜ deki arış dönemi için işgücü ürekenliğinin üçe birini açıklarken, 1973 sonrasında % 50 sini açıklayabildiğini görülmekedir. Bu modelin dezavanajı ise girdiler kalie değişimlerine uyumlandırılmadığında eknolojik değişimin kalie değişimlerini de içermesi durumudur. 20

34 İçsel büyüme modellerinde ise modele beşeri sermaye ve ARGE yaırımları dahil edilmekedir. Bu durumda kişi başına üreimdeki arış:.... y A ( 1 ) M k (3.7) ve. TFÜ. LP. k. A ( 1 ) M. 6 (3.8) olarak ifade edilebilir. Bu modele göre, diğer girdiler için azalan geiriler söz konusu olmadığından TFÜ daha iyi bir ürekenlik gösergesi olmayabilir. Sermayede uzun vadede arış görebilmek için TFÜ arışı gerekmemekedir. Uzun veya kısa vadede, poliika yapıcıların kullanabileceği modeller arışma konusudur. TFÜ ve işgücü ürekenliği hangi modelin kullanılacağına bağlı olarak değerlendirildiğinde her ikisi de kullanışlı ölçüler olarak değerlendirilmekedir. Bununla birlike yazarlar sermaye yoğunluğunun sadece belli bir dönem TFÜ den hızlı büyüyebileceğini belirmekedirler. Bu nedenle 10 yıl ve daha uzun vadeli çalışmalarda TFÜ nün daha uygun bir ölçü olabilmekedir. 6 M farklı ürde sermaye mallarını emsil eder. 21

35 3.3. Kamu Sermayesinin Ürekenliği ve İlgili Lieraür Çalışmaları Aschauer (1989) Bu çalışmada, uzun vadede hüküme harcamalarının ürekenliğe kakısı ve bu bağlamda hangi hüküme harcamalarının üreken olduğunun analizi yapılmışır. Çalışmanın önemli bir özelliği üreim fonksiyonuna kamu harcamalarını da üçüncü girdi olarak modele dahil emiş olmasıdır. Bu şekilde kamu sekörü hizmelerinin özel sekör üreimine kakısını incelemişir. Bunun için Cobb-Douglas oplam üreim fonksiyonuna kamu sekörünü de girdi olarak eklemişir. Y A f N, K, G ) (3.9) ( Bu denkleme göre N oplam isihdamı, K konu dışı oplam sermaye sokunu, G hüküme sekörü hizme akımlarını, A ürekenlik ölçüü veya Hicks nör eknik değişimi 7 emsil emekedir. 3.9 da göserilen fonksiyonu logarimik olarak yazarsak; y a e n e k e g (3.10) n k g Denklem 3.10 a göre, e, e ve e g sırasıyla N,K ve G değişkenlerinin çıkı n k esnekliğini emsil emekedir. Toplam fakör ürekenliği ise 3.11 deki gibidir: 7 Hicks nör eknlolojik değişim, eknolojinin hem sermaye hem işgücü girdilerinin ekinliğini aynı oranda arırmasıdır. 22

36 p a e g i ) (3.11) g ( ve i skk snn, s j e j 8, j N, K (3.12) olarak göserilmekedir. Bununla birlike özel sermaye başına özel üreim de oplam fakör ürekenliği olarak yorumlanmakadır. Aschauer (1989) çalışmasında, dönemine ilişkin askeri olmayan hüküme harcamalarının ürekenliği hesaplanmışır ve en küçük kareler ahmin yönemi kullanılmışır. Teorik çerçeveden farklı olarak TFÜ denklemine kapasie kullanım oranı, iş çevirimlerinin ekisini konrol edebilmek amaçlı eklenmişir. Tahmin edilen denklemler 3.13 ve 3.14 e göserilmişir. y k a0 a1 a2 n k ) a3( g k ) a4 ( cu u (3.13) p b0 b1 b2 g i ) b3 ( cu e (3.14) 3.13 ve 3.14 e yer alan a0 a1 ve b0 b1 sabi ve zamana bağlı değişkenlerin oplamından oluşan eknoloji değişimi, cu kapasie kullanım oranını, e ve u ise haa erimlerini gösermekedir. Analiz sonuçlarına göre hükümein askeri olmayan harcamalarının özel sekör ürekenliğine poziif kakısı olduğu gözlemlenmişir. Kamu sermayesini özel 8 s i : Fakör i nin oplam üründeki gayrisafi vergi payı 23

37 sermaye sokuna oranı %1 arığında oplam fakör ürekenliğinin %0.39 arığı sonucuna ulaşılmışır. Bununla birlike 1970 lerde yaşanan enerji krizi döneminde üreimde kamu sermayesinde görülen düşüşle birlike ürekenliğin de düşüğü gözlemlenmişi Taom (1991) Taom (1991) çalışmasında kamu sermayesinin özel sekör çıkısına doğrudan ve dolaylı kakısının olup olmadığı araşırılmışır. Doğrudan eki, kamu hizmelerinin firmaların marjinal ürününe kakısı olarak ele alınmışır. Kamu sermayesinin özel sermayenin amamlayıcısı olabileceği durumlarda da dolaylı ekiden söz edilmişir. Raner (1983), Aschauer (1989) ve Munnell (1990) in analizleri kamu harcamaları ürekenliğine ilişkin geleneksel yaklaşımlar olarak kabul edilebilir. Buna göre kamu sermayesi poziif ve anlamlı çıkı esnekliğine sahipir. Raner (1983) kamu sermayesini üreim fonksiyonuna dahil edildiği ilk çalışmadır. ( r ) Q Ah k kg e (3.15) Kullanılan değişkenler; h: çalışma saai, k: konu dışı özel seköre ai kamu soku- bir önceki yıl sonu, kg: kamu sermaye soku- bir önceki yıl sonu, r: içerilmemiş (disembodied) eknolojik değişim, ε: rassal değişkendir. Ölçeğe göre sabi geiri varsayımı yapılmakadır, α+β+δ = yönemi için yapılan ahminde kamu sermayesinin çıkı esnekliği olarak hesaplanmışır. Aschauer 24

38 (1989) ve Munnell (1990) çalışmalarında da benzer şekilde kamu sermayesi esneklik kasayısı anlamlı ve poziif çıkmışır. Taom; Raner (1983), Aschauer (1989) ve Munnell (1990) çalışmalarını modellerinde göreli enerji fiyalarının yokluğu, zaman rendinin olmaması 9 ve durağan olmayan değişkenlerin uygun modelle ahmin edilmemesi nedeniyle eksik olduğunu belirmişir. Bu nedenle modele enerji fiyaları ve rend dahil edilmiş ve dönemi için model ahmin edilmişir. ( r ) Q Ah k kg E e (3.16) E, kullanılan enerji mikarı olarak üreim fonksiyonuna dahil edilir. Ölçeğe göre sabi geiri varsayımı hala geçerlidir, α+β+γ+δ=1. Bu model logarimik formda ahmin edilmişir: ln( * * * Q / k ) ln A ln( h / k ) ln( KG / K ) 10 * ln p e r * * (3.17) ln( Q / k ) (15.29) ln( h (12.88) / k ) ln( KG (2.77) / K ) ln ( 6.41) p e (8.42) ( 4.23) 2 (3.18) R Aschauer ve Munnell in adı geçen çalışmalarında rend kullanılmamışır. 10 * * * * * 1/(1 /(1 ), /(1 ), /(1 ), r r /(1 ), A A kg kamu sermaye sokundaki ( KG )hizme akışını emsil eder. sokunu ( K ) emsil eder. ) /(1 ), * /(1 k ise konu dışı ne özel sermaye ) 25

39 Aschauer de 0.39, Raner da ve Munnell de 48 eyale için arasında değişen, poziif ve anlamlı olan kamu sermayesi esnekliği 0.13 lere düşmüşür. Eklenen enerji fiyaları ve zaman rendini emsil eden değişkenler de bu ahmin sonucuna göre anlamlıdır. Ancak değişkenler durağan olmadığından regresyon sapmalıdır. Bununla birlike modelin birinci farkları alınarak yapılan ahminde kamu sermaye sokunun özel sekör çıkısına ekisi daha da azalmaka ve esneklik 0.04 e düşmekedir. Sonuç olarak, regresyonda gerekli sorunlar ele alındıkan sonra kamu sermaye sokunun özel sekör çıkısına kakısı anlamsız olarak bulunmuşur Lynde ve Richmond (1993) Lynde ve Richmond (1993) çalışmasında kamu sermaye sokunun çıkı seviyesi ve ürekenlik üzerine ekileri incelenmekedir. Bu çalışmada farklı olarak kar fonksiyonu kullanılmakadır. K özel sermaye, G kamu sermayesi, L işgücü ve M ara malı girdisini emsil eiğinde girdi çıkı ilişkisi 3.19 da olduğu gibidir. q F( K, L, G, M, ) (3.19) Lynde ve Richmond (1993) çalışmasının geirdiği yönemsel yenilikler vardır. Bunlardan ilki ara malı fiyalarının da analize dahil edilmesidir. Diğeri ise durağan olmayan zaman serisi verilerine uygun ekonomerik yönemin kullanılabiliyor olmasıdır. Bu nedenle sonuçlar önceki çalışmalar göre daha güçlüdür. Bunlara ek olarak ölçeğe göre sabi geiri varsayımı yapılmamışır. 26

40 Lynde ve Richmond (1993) çalışmasında da Aschauer (1989) in bulduklarını desekler dönemi finansal olmayan kurumsal sekör için yapılan ahminde kamu sermaye esnekliğini 0.20 ahmin emişir. Yani kamu sermayesinin ürekenliğe kakısı poziifir Evans ve Karras (1994) Bu çalışmada, hüküme harcamalarının ürekenliği incelenmiş, kamu harcamalarının özel sekör üreimine kakısının olup olmadığı araşırılmışır. Raner (1983), Aschuer (1989) ve Munnell (1990) in analiz sonuçları eleşirilmişir. Analiz sonuçlarının yanlış değerlendirildiğini iddia edilmişir. Bu çalışmalarda kullanılan yönem sokasik süreç içerdiğinden, ahmin edilen üreim fonksiyonunda hüküme harcamalarının büyümeye poziif kakısı anlamlı değildir. Evan ve Karras bu çalışmada dönemine ai 48 eyalei içeren panel daa kullanmışır. Cobb-Douglas oplam üreim fonksiyonunun ranslog formuyla çalışılmışır. ln Y s 0 i I i i 1 ln X l l ij 1 j 1 j 1 is ln X is I 1 ln X * U js s u s (3.20) Denklemde s eyalei, zamanı, Y eyale üreimini, X girdileri ve u haa erimi gösermekedir. Mevsimsel ( ) ve opografik ( s )ekiler zaman içinde ve eyaleler 27

41 arasında farklılık gösereceğinden, haa erimi bu farklılıkları içerecek şekilde 3.21 de ifade edilmişir. u s s s (3.21) s. s 1 11 s (3.22) Üreim fonksiyonu birkaç farklı girdi kombinasyonuyla ahmin edilir. Bunlardan biri, arım dışı sekörü iibariyle hesaplanan isihdam, özel sermaye soku, kamu sermaye soku ve kamu hizmeleri kullanılarak yapılan 4 girdili ahmin, diğeri de kamu hizmelerinin eğiim, sağlık, güvenlik, alyapı gibi ayrışırılarak girdi olarak kullanıldığı 10 girdili ahmindir. Benzer şekilde imala sekörü için de ayrı hesaplamalar yapılmışır. En küçük kareler yönemi (EKK), haa eriminin içerdiği sabi ekiler nedeniyle uarsız sonuç verdiğinden kullanılmamışır. Bunun yerine ilk adım olarak zaman ve eyale oralamalarının ahmin edilerek üm verilerden. çıkarıldığı, ikinci adım olarak EKK nın kullanıldığı yönem ercih edilmişir. Elde edilen ahmin sonuçlarına göre kamu sermayesi ve hizmeleri sadece eğiim harcamalarında ürekendir. Eğiim harcamaları dışında kalan kamu harcamalarının, Aschauer ve Munnell deki durumun aksine, poziif ürekenliği söz konusu değildir. Aschauer (1989) un ersine bu çalışmada kamu sermaye sokundaki arışın çıkı üzerinde ekisi, eğiim sekörü haricinde, negaifir. 11 s, zaman ve eyaleen bağımsız, oralaması sıfır olan sorunsuz haa erimidir. 28

42 3.4. Lieraür Çalışmalarının Değerlendirilmesi Ürekenlik Çalışmalarının Değerlendirilmesi Solow (1957) çalışmasıyla ürekenlik lieraürüne önemli bir kakıda bulunmuşur. Bu çalışmada ürekenlik, ilk defa üreim fonksiyonu çerçevesinde değerlendirilmiş ve kendinden sonra yapılan ürekenlikle ilgili ekonomerik yönemin kullanıldığı çalışmaların emelini oluşurmuşur. Bu makale üzerinden büyüme muhasebesi yönemine yaklaşımlar ikiye ayrılabilir. Bu yönemi kullanan pek çok çalışma olmasına rağmen verilerin ölçümü ve TFÜ nün kapsamına ilişkin eleşiriler de olmuşur. Jorgenson ve Griliches (1967) in çalışması bu eksiklikleri eleşiren emel çalışmalardandır. Bu çalışmada düzelmelerle büyümenin önemli bir kısmının, TFÜ den ziyade fakör girdilerindeki arışla açıklandığını gösermişlerdir. TFÜ ölçümlerine ve yapılan çalışmalara karşı diğer bir eleşiri TFÜ nün ekonomilerin performansı için uygun bir ölçü olup olmadığına ilişkindir. Bu alanda önemli çalışmalardan biri olan Sargen ve Rodrigez (2000) in çalışmasında ürekenlik ölçümü büyüme modelleri çerçevesinde değerlendirilmişir ve TFÜ nün uzun vadede uygun bir ölçü olduğu lieraür açısından da önemli bir bulgudur Kamu Sermayesi Ürekenliğine İlişkin Çalışmaların Değerlendirilmesi Kamu sermayesine ilişkin çalışmalarda 1970 lerde oraya çıkan ekonomik yavaşlamanın nedenleri incelenmişir ve kamu sermayesi ve özel sekör çıkısı 29

43 arasında poziif ve anlamlı ilişki göserilerek özel sekör çıkısındaki düşüşün nedeni, kamu sermayesindeki düşüşle ilişkilendirilmişir. Kamu sekörü sermayesinin üreim fonksiyonuna girdiği ilk çalışma, Raner(1983) 12 çalışmasıdır. Sonrasında Aschauer(1989) ve Munnell(1990), bu alana önemli kakı sağlayan çalışmalardır. Bu 3 çalışmada da kamu sekörü sermaye sokunun TFÜ ye kakısı poziif ve anlamlı bulunmuşur. Taom (1991) ile Evans ve Karras (1994) çalışmaları kamu sekörünün ürekenliği ile ilgili yukarıda geçen çalışmaları özellikle yönemsel açıdan eleşirerek yapıkları regresyonlarla kamu sermaye sokunun TFÜ ye poziif kakısı olmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Bahsedilen çalışmalardan farklı olarak Lynde ve Richmond (1993) çalışması kamu sermayesi ürekenliğinin ölçülmesinde yönemsel yenilikler geirmiş ve analizinde daha güçlü sonuçlara ulaşmışır. Bu sonuçlar, Aschauer (1989) ve diğer çalışmaların sonuçlarını desekler nielikedir. Bu lieraürde özellikle ilk dönem çalışmalarına yapılan eleşiriler, yönemsel sorunlardan ve özellikle sermaye sokunun hesaplanmasına dair ölçüm haalarından kaynaklanmakadır. Yakın dönem çalışmalarında ise ekonomerik yönemler daha güçlü sonuçların elde edildiği seçenekler anımakadır. 12 Taom (1991) de yer verilmişir. 30

44 4. KAMU HARCAMALARININ İKTİSADİ GELİŞMEDEKİ ROLÜ İkisa lieraüründe geniş yer uan kamu harcamaları ve ikisadi büyüme arasında önemli bir ilişki vardır. Kamu harcamalarının uzun vadede ikisadi büyümeyle olan ilişkisinin yanı sıra bu harcamaların ürekenliği de önemli bir araşırma konusudur. Kamu harcamaları, büyüme ve ürekenlik ilişkisinden bahsemeden önce kamu harcamalarının nasıl sınıflandırıldığının belirilmesi gerekmekedir Ekonomik Sınıflamaya Göre Kamu Harcamaları Bu sınıflandırmaya göre devle harcamaları gerçek ve ransfer harcamaları olmak üzere ikiye ayrılır. Gerçek harcamalarla devle cari üreimden pay alırken, ransfer harcamaları milli gelirde değişiklik yaramayan, gelir dağılımı üzerinde gerçekleşen müdahalelerdir. Transfer harcamalarının mal ve/veya hizme karşılığı yokur. Konumuz iibariyle bizi ilgilendiren harcamalar gerçek harcamalar ve bunların nieliğidir. Devle arafından saın alınan mal ve hizmeler, cari dönem üreimini veya fiya düzeyini ekilerse gerçek harcama olarak kabul edilir (Uluaam, 2005: 213); yaırım harcamaları ve cari harcamalar olmak üzere ikiye ayrılır. Kamu yaırım harcamaları, üreim sürecine kakı sağlayabilecek ürden harcamalardır. Sermaye mallarında veya soklarda arış olarak karşımıza çıkmakadır. Sermaye birikimine ve isihdama kakısı olan bu harcamaların ekileri ise cari dönemle sınırlı değildir. Eü ve proje giderleri, yapı, esis ve büyük onarım

45 giderleri, makine, eçhiza, aşı alım giderleri (Uluaam, 2005: 228) (eknoloji yaırımı) devle büçesinde yaırım harcamaları olarak yer almakadır. Cari harcamaların, yaırım harcamalarından farklı olarak doğrudan üreime kakısı gözükmemekedir. Personel giderleri, devlein ükeim harcamaları gibi kalemler cari harcamalardır ve ekileri gerçekleşikleri dönemle sınırlıdır. Bunlar dışında fiziki sermaye birikimine kakısı olmayan eğiim, sağlık gibi harcamalar da cari harcamalar içinde sınıflandırılmakadır. Ancak bu harcamalar, üreime olan kakıları dolayısıyla kalkınma carileri olarak sınıflandırılmakadır. Kamu harcamalarında ürekenlik araşırması, nieliği iibariyle gerçek harcamalar üzerinden yapılacakır. Bu anlamda milli gelire ve oplam fakör ürekenliğine kakısı incelenecekir Kamu Sekörü ve Büyüme İlişkisi Kamu sekörünü büyüme modelleri çerçevesinde incelemeden önce kamu sekörünü Klasik ve Keynesyen emel ikisadi görüşleri çerçevesinde değerlendirmek gerekmekedir. Klasik ikisadi yaklaşım minimal devlein ekonomiler için en iyi durum olduğunu savunmakadır. Bu görüşe göre, devle müdahalesi piyasa işleyişini bozmaka ve kaynak dağılımını olumsuz ekilemekedir. Ekonomide kamu sekörünün yoğunluğunun arması durumunda, harcamaların finansmanı nedeniyle özel sekörü dışlayacağı görüşü savunulmuşur. Diğer arafan kamu harcamalarının kar maksimizasyonu güdüsüyle yapılmadığından kaynak kullanımında ekinsizliğe neden olacağı savunulmuşur. 32

46 Kamu harcamaları, ekonomik büyümeyi olumsuz ekileyecekir. Bu nedenle devle sadece, özel sekörün üremeyeceği, ulusal güvenlik gibi alanlarda yer almalıdır. Büyük Buhran a kadar devlein rolünün sınırlı olması anlayışı ikisa lieraüründe geniş yer bulmuşur krizi ile birlike serbes piyasanın işleyişi aksayınca, kamu sekörünün piyasaya müdahalesi gündeme gelmişir. Kamu harcamaları piyasa alebinin canlandırılması için gerekli hale gelmişir. Büyük Buhran la birlike gerekiğinde devlein piyasaya müdahalesinin ve devle poliikası olarak kamu sekörünün önemi oraya çıkmışır. Müdahaleci devle anlayışının oraya çıkışıyla sürdürülebilir ekonomik büyüme ve kalkınma için devlein uygulayacağı ekin maliye poliikaları gündeme gelmişir. Kısa vadeli dalgalanmalar söz konusu olduğunda, ekonomilerin durgunlukan kurulması için kamu poliikaları gerekli olmakadır. Devlein piyasa başarısızlığına bu şekilde müdahalesi ekonomik büyümeyi olumlu ekileyebilmekedir. Kamu sekörü sadece resesyon durumunda değil, özel sekör girişiminin yeerli olmadığı durumlarda devreye girmeke ve büyümeyi olumlu ekileyebilmekedir. Kamu harcamaları bu şekilde, gelişmeke olan ülkeler (GOÜ) ve az gelişmiş ülkeler (AGÜ) için büyümenin kaynaklarından olabilmekedir. GOÜ ve AGÜ ler açısından başarılı bir piyasa ekonomisine geçiş sürecinde özel sekör arafından yapılamayan yaırımların kamu yaırımları ile amamlanması gerekmekedir. Kamu harcamalarından kası milli gelire kakı sağlayan yaırım harcamalarıdır. Kamu yaırımları genel olarak krizlerin daha hafif alaılmasını 33

47 sağlamakla birlike, GOÜ ve AGÜ de özel sekörün yaırım açığını kapaarak büyümeye kakı sağlayabilmekedir Büyüme Modelleri Kamu sekörü büyüme modellerinde üreim fonksiyonunun bir parçası olarak Neoklasik model ve yeni büyüme modelleri (içsel büyüme modelleri) çerçevesinde ele alınmışır. İlk olarak dışsal büyüme modeli olan Neoklasik modele göre sermaye birikimi kısa ve ora vadede büyümeyi ekilerken, uzun vadede büyümenin emel nedeni eknolojik gelişimdir, dışsal belirlenir ve sabi bir değerdir (Agell vd., 1996: 35-37). Teknolojik gelişim, TFÜ olarak anımlanır. Neoklasik modelde, eknolojik gelişimden sermaye sokuna doğru bir nedensellik söz konusudur, sermaye soku büyümesi TFÜ büyümesini akip eder. Bu nedenle uzun vadede TFÜ büyümesi durursa, sermaye yoğunluğu büyümesi bundan olumsuz ekilenir. Ayrıca sermaye soku arışı TFÜ den fazla gerçekleşirse bu durum sürdürülemez, çünkü uzun vadede sermaye azalan geirilere abidir ve yine bu nedenle büyümenin emel kaynağı değildir. Neoklasik modelin en büyük kısıı sosyal, poliik, ikisadi kurumların ekileşimlerine yer vermemesidir. Kamu harcamaları açısından bakığımızda ise neoklasik modelde hüküme poliikalarının uzun vadede ekisi sınırlıdır, yani poliikanın ekisi sürekli değildir. Bu durumda da durağan durumda kamu harcamalarının büyümeye kakısı yokur. 34

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME 42 Bu bölümde, büyüme sürecini uzun dönemde ekileyebilecek ikisa poliikalarınıı (vergileme,

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

STRUCTURAL CHANGE AND PRODUCTIVITY IN THE SERVICE SECTOR OF TURKEY TÜRKİYE HİZMET SEKTÖRÜNDE YAPISAL DEĞİŞİM VE ÜRETKENLİK

STRUCTURAL CHANGE AND PRODUCTIVITY IN THE SERVICE SECTOR OF TURKEY TÜRKİYE HİZMET SEKTÖRÜNDE YAPISAL DEĞİŞİM VE ÜRETKENLİK STRUCTURAL CHANGE AND PRODUCTIVITY IN THE SERVICE SECTOR OF TURKEY Zühal Yursızoğlu 1 Cumhuriye Universiy, Turkey. yursiz@gmail.com Yılmaz Kılıçaslan, Anadolu Universiy, Turkey. ykilicaslan@anadolu.edu.r

Detaylı

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden

Detaylı

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER Eşanlı denklem siseminde, Y den X e ve X den Y ye karşılıklı iki yönlü eki vardır. Y ile X arasındaki karşılıklı ilişki nedeniyle ek denklemli bir model

Detaylı

ÜSTEL VE LOGARİTM FONKSİYONLAR

ÜSTEL VE LOGARİTM FONKSİYONLAR ÜSTEL VE LOGARİTM TMİK FONKSİYONLAR Şekil 5.1a Üsel Fonksiyonlar 2 y 10 8, 1 y = f = b b> 6 4 2-3 -2-1 1 2 3 Şekil 5.1b Üsel Fonksiyonlar 3 y 50 2 y = f = 2 40 30 20 y = f = 2 10-2 -1 1 2 3 4 Şekil 5.1c

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

Türkiye İmalat Sanayinde Yapısal Değişim ve Üretkenlik: Dönemi*

Türkiye İmalat Sanayinde Yapısal Değişim ve Üretkenlik: Dönemi* Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Türkiye İmala Sanayinde Yapısal Değişim ve Ürekenlik: 1980 2008 Dönemi* Srucural Change and Produciviy in Manufacuring

Detaylı

TÜSİAD - KOÇ ÜNİVERSİTESİ EKONOMİK ARAŞTIRMA FORUMU KONFERANSI. Zafer A. YAVAN - TÜSİAD Yasemin TÜRKER KAYA - BDDK

TÜSİAD - KOÇ ÜNİVERSİTESİ EKONOMİK ARAŞTIRMA FORUMU KONFERANSI. Zafer A. YAVAN - TÜSİAD Yasemin TÜRKER KAYA - BDDK Üreim Fonksiyonu Yaklaşımına Vurguyla Poansiyel Çıkı Açığı Tahmin Eme Yönemleri ve Yapısal İşsizlik Öğesi: Lieraür Değerlendirmesi ve Türkiye Örneği TÜSİAD - KOÇ ÜNİVERSİTESİ EKONOMİK ARAŞTIRMA FORUMU

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-2004)

GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNDE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-2004) Ege Akademik Bakış / Ege Academic Review 8 (2) 28: 843-86 GEÇİŞ EKONOMİLERİ VE TÜRK TARIM SEKTÖRÜNE ETKİNLİK VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ (1992-24) THE ANALYSIS OF EFFICIENCY AN TOTAL FACTOR PROUCTIVITY

Detaylı

İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ

İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ T. C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANA BİLİM DALI İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ DOKTORA TEZİ DANIŞMAN YRD.DOÇ. DR. AHMET AY HAZIRLAYAN

Detaylı

TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE

TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE TARIMSAL EKONOMİ VE POLİTİKA GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ TEPGE TÜRKİYE DE TARIMSAL ARAŞTIRMA GELİŞTİRME YAYIM POLİTİKALARI VE TARIMSAL BÜYÜME İLİŞKİLERİ Dr. O. Seda SUBAŞI Prof. Dr. M. Neca ÖREN Çukurova Üniversiesi

Detaylı

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġsenecek Veriler BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam Madde

Detaylı

SON YILLARDA ÎÇ TİCARET HADLERİ YÖNÜNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN DURUMU

SON YILLARDA ÎÇ TİCARET HADLERİ YÖNÜNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN DURUMU SON YILLARDA ÎÇ TİCARET HADLERİ YÖNÜNDE TARIM SEKTÖRÜNÜN DURUMU Uzman Ergün ŞİMŞEK* Prof. Dr. Halil ÇİVİ* Yrd. Doç. Dr. A. Zafer GÜRLER* Genel olarak ekonomik gelişme, uzun vadede göreceli olarak, sanayi

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

Ekonomide Uzun Dönem. Bilgin Bari İktisat Politikası 1

Ekonomide Uzun Dönem. Bilgin Bari İktisat Politikası 1 Ekonomide Uzun Dönem Bilgin Bari İktisat Politikası 1 Neden bazı ülkeler zengin bazı ülkeler fakir? Bilgin Bari İktisat Politikası 2 Bilgin Bari İktisat Politikası 3 Bilgin Bari İktisat Politikası 4 Bilgin

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Programı

İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Programı İnönü Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü İkisa Anabilim Dalı İkisa Programı İÇSEL BÜYÜME MODELLERİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜMENİN YAPISAL DÖNÜŞÜMÜ İzze TAŞAR Doç Dr. Tayfur BAYAT Dokora Tezi

Detaylı

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Bölüm HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME ÖNTEMLERİ Bu bölümde üç basi öngörü yönemi incelenecekir. 1) Naive, 2)Oralama )Düzleşirme Geçmiş Dönemler Şu An Gelecek Dönemler * - -2-1 +1 +2 + Öngörü yönemi

Detaylı

Türkiye özel sektör imalât sanayiinde etkinlik ve toplam faktör verimliliği analizi

Türkiye özel sektör imalât sanayiinde etkinlik ve toplam faktör verimliliği analizi ODTÜ Gelişme Dergisi, 29 (3-4), 2002, 247-284 Türkiye özel sekör imalâ sanayiinde ekinlik ve oplam fakör verimliliği analizi Eruğrul Delikaş Ege Üniversiesi, İkisa Bölümü, 35040 İzmir Öze Bu çalışmada

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI

SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İsenecek Veriler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ. 1. BÖLÜM 1: ETKİNLİK ÖLÇÜMLERİ ve TANIMLAR.. 2. 1.1. Kavramlar ve Metodoloji... 2

İÇİNDEKİLER GİRİŞ. 1. BÖLÜM 1: ETKİNLİK ÖLÇÜMLERİ ve TANIMLAR.. 2. 1.1. Kavramlar ve Metodoloji... 2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ. 1 BÖLÜM 1: ETKİNLİK ÖLÇÜMLERİ ve TANIMLAR.. 2 1.1. Kavramlar ve Meodoloji.... 2 1.2. Ekinlik Ölçüm Yönemleri; Avanaj ve Dezavanajları. 5 1.3. Ölçeğe göre geiri varsayımlarının farkları.

Detaylı

TURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ

TURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ T.C. KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI STRATEJİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI TURİZM GELİŞMESİNİN TÜRKİYE EKONOMİSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN EKONOMETRİK ANALİZİ UZMANLIK TEZİ Selim DAĞLIOĞLU EKİM - 010 ANKARA T.C. KÜLTÜR

Detaylı

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI Uluslararası Sosyal Araşırmalar Dergisi The Journal of Inernaional Social Research Cil: 8 Sayı: 40 Volume: 8 Issue: 40 Ekim 2015 Ocober 2015 www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA

Detaylı

İçindekiler kısa tablosu

İçindekiler kısa tablosu İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Türkiye ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Belirleyenleri: Panel Veri Yaklaşımı The Deerminans of Inernaional

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

Çift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile)

Çift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile) Tahmin Yönemleri Çif Üsel Düzelme (Hol Meodu ile) Hol meodu, zaman serilerinin, doğrusal rend ile izlenmesi için asarlanmış bir yönemdir. Yönem (seri için) ve (rend için) olmak üzere iki düzelme kasayısının

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY / www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-6 / 1 Nisan 2010 EKONOMİ NOTLARI FİNANSAL STRES VE İKTİSADİ FAALİYET -10 -15 -20.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-6 / 1 Nisan 2010 EKONOMİ NOTLARI FİNANSAL STRES VE İKTİSADİ FAALİYET -10 -15 -20. Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-6 / 1 Nisan 2010 EKONOMİ NOTLARI FİNANSAL STRES VE İKTİSADİ FAALİYET Selim Elekdağ İbrahim Burak Kanlı Absrac: This noe examines he ineracion beween financial sress

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi Yabancı Sermaye Yaırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Ekisinin Türkiye Bağlamında Tes Edilmesi Yrd. Doç. Dr. Yusuf DEMİR Süleyman Demirel Üniversiesi, İİBF. Öze Bu çalışma; uluslararası sermaye harekelerinin

Detaylı

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN: Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r

Detaylı

Ege University Working Papers in Economics 2006 http://www.iibf.ege.edu.tr/economics/tartisma

Ege University Working Papers in Economics 2006 http://www.iibf.ege.edu.tr/economics/tartisma Ege Universiy Working Papers in Economics 2006 hp://www.iibf.ege.edu.r/economics/arisma İZMİR KÜÇÜK, ORTA VE BÜYÜK ÖLÇEKLİ İMALAT SANAYİNDE ÜRETİM ETKİNLİĞİ VE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ANALİZİ Eruğrul

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İstenecek Veriler

YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İstenecek Veriler YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İsenecek Veriler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde

Detaylı

EKONOMĐK BÜYÜME VE ĐŞSĐZLĐK ARASINDAKĐ ASĐMETRĐK ĐLĐŞKĐ VE TÜRKĐYE DE OKUN YASASININ SINANMASI

EKONOMĐK BÜYÜME VE ĐŞSĐZLĐK ARASINDAKĐ ASĐMETRĐK ĐLĐŞKĐ VE TÜRKĐYE DE OKUN YASASININ SINANMASI T.C. Hii Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Đkisa Anabilim Dalı EKONOMĐK BÜYÜME VE ĐŞSĐZLĐK ARASINDAKĐ ASĐMETRĐK ĐLĐŞKĐ VE TÜRKĐYE DE OKUN YASASININ SINANMASI Yusuf MURATOĞLU Yüksek Lisans Tezi Çorum

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması Ahu Soylu, Mein Türkay* Koç Üniversiesi Endüsri Mühendisliği Bölümü Sarıyer, İsanbul ahusoylu@ku.edu.r,

Detaylı

TÜRKİYE DE BÖLGELER ARASI GELİR FARKLILIKLARI: YAKINSAMA VAR MI?

TÜRKİYE DE BÖLGELER ARASI GELİR FARKLILIKLARI: YAKINSAMA VAR MI? TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU TARTIŞMA METNİ 2004/7 hp://www.ek.org.r TÜRKİYE DE BÖLGELER ARASI GELİR FARKLILIKLARI: YAKINSAMA VAR MI? Orhan Karaca Nisan, 2004 TÜRKİYE DE BÖLGELER ARASI GELİR FARKLILIKLARI: YAKINSAMA

Detaylı

KAMU HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ THE IMPACT OF PUBLIC EXPENDITURES ON ECONOMIC DEVELOPMENT

KAMU HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ THE IMPACT OF PUBLIC EXPENDITURES ON ECONOMIC DEVELOPMENT Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (1) 2001, 131-139 KAMU HARCAMALARININ EKONOMİK BÜÜME ÜZERİNE ETKİSİ THE IMPACT OF PUBLIC EXPENDITURES ON ECONOMIC DEVELOPMENT Süleyman ULUTÜRK * ÖZET Kamu harcamaları ve kamu kesimi

Detaylı

Türkiye de Tüketim Eğilimi ve Maliye Politikası

Türkiye de Tüketim Eğilimi ve Maliye Politikası Türkiye de Tükeim Eğilimi ve Maliye Poliikası Oya S. Erdogdu * Leven Özbek ** *Ankara Üniversiesi Siyasal Bilgiler Fakülesi İkisa Bölümü, Cebeci, Ankara ** Ankara Üniversiesi Fen Fakülesi İsaisik Bölümü,

Detaylı

Kamu Harcamaları ve Vergi Politikalarının Uzun Dönemli Büyüme Sürecine Etkileri: Yeni İçsel Büyüme Modelleri Açısından Bir Bakış ve Türkiye Örneği

Kamu Harcamaları ve Vergi Politikalarının Uzun Dönemli Büyüme Sürecine Etkileri: Yeni İçsel Büyüme Modelleri Açısından Bir Bakış ve Türkiye Örneği Kamu Harcamaları ve Vergi Poliikalarının Uzun Dönemli Büyüme Sürecine Ekileri: Yeni İçsel Büyüme Modelleri Açısından Bir Bakış ve Türkiye Örneği Giriş Absrac In his paper, governmen expendiures and axes

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR...

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER VE TEMEL KAVRAMLAR... 1 1.1. EKONOMİ İLE İLGİLİ DÜŞÜNCELER... 3 1.1.1. Romalıların Ekonomik Düşünceleri... 3 1.1.2. Orta Çağ da Ekonomik Düşünceler...

Detaylı

YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ

YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ Aaürk Ü. İİBF Dergisi, 0. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı, 20 463 YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ Oğuz KAYNAR Serkan TAŞTAN 2 Ferhan DEMİRKOPARAN 3 Öze: Doğalgaz emini nokasında

Detaylı

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman)

KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE (1987-2007) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) NE YAPILDI? ÖZET - Bu çalışmada, işgücü verimliliği

Detaylı

YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI YAPISAL KIRILMALI BİRİM KÖK TESTLERİNİN KÜÇÜK ÖRNEKLEM ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI TC. Pamukkale Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Yüksek Lisans Tezi Ekonomeri Anabilim Dalı Abdullah Emre ÇAĞLAR

Detaylı

TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1

TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1 TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1 Musafa Emin GÜL * Talip TORUN ** Cüney DUMRUL *** ÖZ Kaılım bankalarının

Detaylı

Tarım Ekonomisi Dergisi

Tarım Ekonomisi Dergisi Tarım Ekonomisi Dergisi Turkish Journal of Agriculural Economics ISSN 1303-0183 hp://journal.arekoder.org ve AB Ülkelerinde Kırmızı E Üreiminde İşgücü Verimliliğinin Karşılaşırılması Ergün ŞİMŞEK1 1 Amasya

Detaylı

GEFRAN PID KONTROL CİHAZLARI

GEFRAN PID KONTROL CİHAZLARI GEFRAN PID KONTROL CİHAZLARI GENEL KONTROL YÖNTEMLERİ: ON - OFF (AÇIK-KAPALI) KONTROL SİSTEMLERİ: Bu eknik en basi konrol ekniğidir. Ölçülen değer (), se değerinin () üzerinde olduğunda çıkış sinyali açılır,

Detaylı

T.C. GAZĐ ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ EKONOMETRĐ ANABĐLĐM DALI

T.C. GAZĐ ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ EKONOMETRĐ ANABĐLĐM DALI T.C. GAZĐ ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ EKONOMETRĐ ANABĐLĐM DALI DĐNAMĐK OYUN KURAMI ÜZERĐNE BĐR ĐNCELEME VE TÜRKĐYE UYGULAMASI DOKTORA TEZĐ HAZIRLAYAN SĐBEL DUMAN ATAN DANIŞMAN PROF. DR. NĐHAT

Detaylı

1 TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR

1 TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 TEMEL İKTİSADİ KAVRAMLAR 11 1.1. İktisat Biliminin Temel Kavramları 12 1.1.1.İhtiyaç, Mal ve Fayda 12 1.1.2.İktisadi Faaliyetler 14 1.1.3.Üretim Faktörleri 18 1.1.4.Bölüşüm

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

İSTATİSTİK ANABİLİM DALI

İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Adnan KARAİBRAHİMOĞLU İNDEKS SAYILARIN KULLANIMI İSTATİSTİK ANABİLİM DALI ADANA, 27 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İNDEKS

Detaylı

BÖLÜM I MAKROEKONOMİYE GENEL BİR BAKIŞ

BÖLÜM I MAKROEKONOMİYE GENEL BİR BAKIŞ İÇİNDEKİLER BÖLÜM I MAKROEKONOMİYE GENEL BİR BAKIŞ Giriş... 1 1. Makroekonomi Kuramı... 1 2. Makroekonomi Politikası... 2 2.1. Makroekonomi Politikasının Amaçları... 2 2.1.1. Yüksek Üretim ve Çalışma Düzeyi...

Detaylı

T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI. Gürkan ÇALMAŞUR

T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI. Gürkan ÇALMAŞUR T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI Gürkan ÇALMAŞUR İMALAT SANAYİNDE TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ ERZURUM ALT BÖLGESİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ

Detaylı

BELİRSİZ FİYAT VE TALEP KOŞULLARI ALTINDA SATINALMA POLİTİKALARI. Ercan ŞENYİĞİT*

BELİRSİZ FİYAT VE TALEP KOŞULLARI ALTINDA SATINALMA POLİTİKALARI. Ercan ŞENYİĞİT* Erciyes Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Dergisi 24 (1-2) 165-176 (2008) hp://fbe.erciyes.edu.r/ ISSN 1012-2354 BELİRSİZ FİYAT VE TALEP KOŞULLARI ALTINDA SATINALMA POLİTİKALARI ÖZET Ercan ŞENYİĞİT* Erciyes

Detaylı

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:2, 2011, Sayfa 49-73) Türkiye de Elekrik Tükeimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz H. Mura Eruğrul * Öze Çalışmada Türkiye de elekrik ükeimi büyüme ilişkisi 1998Ç1-2011Ç3

Detaylı

Ekonometri. Eylül 2012. Sınavın toplam süresi 150 dakikadır.

Ekonometri. Eylül 2012. Sınavın toplam süresi 150 dakikadır. TCMB Araşırmacı Yazılı Meslek Sınavı Ekonomeri Eylül 202 Sınavın oplam süresi 50 dakikadır.. [Toplam 2 puan] Bir araşırmacı, günlük ABD doları/türk lirasının zaman içerisindeki değişimini modellemek amacıyla,

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

FĐNANSAL ENTEGRASYON SÜRECĐNDE FĐNANSAL GELĐŞME EKO- NOMĐK BÜYÜME ARASINDAKĐ NEDENSELLĐĞĐN TÜRKĐYE AÇISIN- DAN DÖNEMSEL OLARAK ARAŞTIRILMASI

FĐNANSAL ENTEGRASYON SÜRECĐNDE FĐNANSAL GELĐŞME EKO- NOMĐK BÜYÜME ARASINDAKĐ NEDENSELLĐĞĐN TÜRKĐYE AÇISIN- DAN DÖNEMSEL OLARAK ARAŞTIRILMASI Sosyal Bilimler Dergisi 2010, (2), 55-70 FĐNANSAL ENTEGRASYON SÜRECĐNDE FĐNANSAL GELĐŞME EKO- NOMĐK BÜYÜME ARASINDAKĐ NEDENSELLĐĞĐN TÜRKĐYE AÇISIN- DAN DÖNEMSEL OLARAK ARAŞTIRILMASI ABSTRACT THE PERIODICAL

Detaylı

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL Çalışmanın Amacı Finansal serbesinin başladığı 1990 sonrası dönemini kapsayan süreçe Türk Lirası nın değerlenmesinin Balassa- Samuelson

Detaylı

TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş. NİN MALMQUİST ENDEKSİ ÇERÇEVESİNDE ETKİNLİK ANALİZİ. TURKISH SUGAR COMPANIES IN FRAMEWORK of MALMQUIST ENDEKS

TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş. NİN MALMQUİST ENDEKSİ ÇERÇEVESİNDE ETKİNLİK ANALİZİ. TURKISH SUGAR COMPANIES IN FRAMEWORK of MALMQUIST ENDEKS Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (23) 212, 59-77 TÜRKİYE ŞEKER FABRİKALARI A.Ş. NİN MALMQUİST ENDEKSİ ÇERÇEVESİNDE ETKİNLİK ANALİZİ The EFFICIENCY ANALYSIS of he CORPORATION of TURKISH SUGAR COMPANIES IN FRAMEWORK

Detaylı

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Saik Model Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.) Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden

Detaylı

Murat MAZIBAŞ mmazibas@bddk.org.tr Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ÖZET

Murat MAZIBAŞ mmazibas@bddk.org.tr Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ÖZET İMKB Piyasalarındaki Volailienin Modellenmesi ve Öngörülmesi: Asimerik GARCH Modelleri ile bir Uygulama Mura MAZIBAŞ mmazibas@bddk.org.r Bankacılık Düzenleme ve Deneleme Kurumu (BDDK) ÖZET Çalışmada, 5

Detaylı

Effects of Agricultural Support and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region

Effects of Agricultural Support and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive Effecs of Agriculural Suppor and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region Erkan Akas and Oğuz Yurdakul Universiy of Cukurova Dep. Agriculural Economics,

Detaylı

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı Mikroekonomik Analiz I IKT751 1 3 + 0 8 Piyasa, Bütçe, Tercihler, Fayda, Tercih,

Detaylı

Dersin Amacı: Bilimsel araştırmanın öneminin ifade edilmesi, hipotez yazımı ve kaynak tarama gibi uygulamaların öğretilmesi amaçlanmaktadır.

Dersin Amacı: Bilimsel araştırmanın öneminin ifade edilmesi, hipotez yazımı ve kaynak tarama gibi uygulamaların öğretilmesi amaçlanmaktadır. Dersin Adı: Araştırma Teknikleri Dersin Kodu: MLY210 Kredi/AKTS: 2 Kredi/4AKTS Dersin Amacı: Bilimsel araştırmanın öneminin ifade edilmesi, hipotez yazımı ve kaynak tarama gibi uygulamaların öğretilmesi

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii. KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii. KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ İÇİNDEKİLER Önsöz... iii KİTABIN KULLANIMINA İLİŞKİN BAZI NOTLAR ve KURUM SINAVLARINA İLİŞKİN UYARILAR... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İKTİSATIN TEMELLERİ 1. İKTİSATIN TEMELLERİ... 9 1.1. İKTİSADIN TANIMI... 9 1.2.

Detaylı

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ANTALYA BÖLGESİNDEKİ ZİRAAT BANKASI ŞUBELERİNİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. Cihan KARACA YÜKSEK LİSANS TEZİ İSTATİSTİK

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ANTALYA BÖLGESİNDEKİ ZİRAAT BANKASI ŞUBELERİNİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ. Cihan KARACA YÜKSEK LİSANS TEZİ İSTATİSTİK VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ANTALYA BÖLGESİNDEKİ ZİRAAT BANKASI ŞUBELERİNİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Cihan KARACA YÜKSEK LİSANS TEZİ İSTATİSTİK GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HAZİRAN 200 ANKARA

Detaylı

GÖRÜNMEZ AMA HĐSSEDĐLMEZ DEĞĐL: TÜRKĐYE'DE ÇIKTI AÇIĞI

GÖRÜNMEZ AMA HĐSSEDĐLMEZ DEĞĐL: TÜRKĐYE'DE ÇIKTI AÇIĞI Cenral Bank Review Vol. 11 (July 211), pp.15-28 ISSN 133-71 prin / 135-88 online 211 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ GÖRÜNMEZ AMA HĐSSEDĐLMEZ DEĞĐL: TÜRKĐYE'DE

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

Yaz Saati Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Getirisine Etkisinin Test Edilmesi

Yaz Saati Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Getirisine Etkisinin Test Edilmesi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 10 Sayı: 4 Ekim 2010 ss. 1139-1153 Yaz Saai Uygulaması Anomalisinin İMKB 100 Endeks Geirisine Ekisinin Tes Edilmesi Tesing he Effec of he Dayligh Saving Time

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU. TARTIŞMA METNİ 2012/25 http ://www.tek.org.tr TÜRKİYE DE CARİ AÇIK TARTIŞMASI. Ercan Uygur

TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU. TARTIŞMA METNİ 2012/25 http ://www.tek.org.tr TÜRKİYE DE CARİ AÇIK TARTIŞMASI. Ercan Uygur TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU TARTIŞMA METNİ 202/25 hp ://www.ek.org.r TÜRKİYE DE CARİ AÇIK TARTIŞMASI Ercan Uygur Bu çalışma "GAP BÖLGESİNDE DIŞ TİCARET ve TARIM", başlığı ile Prof. Dr. Ercan UYGUR ve Prof.

Detaylı

Verimlilik Dergisi T. C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2015/3

Verimlilik Dergisi T. C. BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI VERİMLİLİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2015/3 Verimlilik Dergisi Türk Mevdua Bankacılığı İçin Ekinlik Analizi: Küresel Finans Krizinin Ekileri Dr. Serdal ERGÜN Prof. Dr. Nezir KÖSE İzmir de İşlemelerin Sanayi Sicil Veri Tabanına Gönderdikleri Verilerin

Detaylı

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 13 1.1.İktisadın Konusu ve Kapsamı 14 1.2. İktisadın Bölümleri 15 1.2.1.Mikro ve Makro İktisat 15 1.2.2. Pozitif İktisat ve Normatif İktisat

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Makro İktisat II Örnek Sorular 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Tüketim harcamaları = 85 İhracat = 6 İthalat = 4 Hükümet harcamaları = 14 Dolaylı vergiler = 12

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

ÇEKİRDEK ENFLASYON: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

ÇEKİRDEK ENFLASYON: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI Arzu TURAL ÇİPLAK ÇEKİRDEK ENFLASYON: TÜRKİYE ÖRNEĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ Yrd. Doç. Dr. Hayai AKSU ERZURUM-2007 TEZ KABUL

Detaylı

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Detaylı

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012 Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi

Detaylı

Tarım Ekonomisi. viii

Tarım Ekonomisi. viii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER iii v BİRİNCİ BÖLÜM 1. TARIM EKONOMİSİNE GİRİŞ 1 1.1. Ekonomik Faaliyetler 2 1.1.1. Üretim 2 1.1.2. Mübadele 3 1.1.3. Tüketim 4 1.2. Tarım Ekonomisi ve Kapsamı 4 1.2.1. Tanımı

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006 İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Detaylı

FORECASTING TOURISM DEMAND BY ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS AND TIME SERIES METHODS: A COMPARATIVE ANALYSIS IN INBOUND TOURISM DEMAND TO ANTALYA

FORECASTING TOURISM DEMAND BY ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS AND TIME SERIES METHODS: A COMPARATIVE ANALYSIS IN INBOUND TOURISM DEMAND TO ANTALYA Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2009, C.14, S.1 s.99-114. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2009, Vol.14,

Detaylı

Asimetrik İktisadi Dalgalanmalar: Teori ve Uygulama* Asymmetric Business Cycle : Theory and Application

Asimetrik İktisadi Dalgalanmalar: Teori ve Uygulama* Asymmetric Business Cycle : Theory and Application Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Asimerik İkisadi Dalgalanmalar: Teori ve Uygulama* Asymmeric Business Cycle : Theory and Applicaion Prof. Dr. Nebiye

Detaylı