[ÜLKER KOÇAK] BEYANI

Transkript

1 Araştırma Destekleri/ Baş Araştırıcı 10. Ulusal Pediatrik Hematoloji Kongresi 3 6 Haziran 2015, Ankara [ÜLKER KOÇAK] BEYANI Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Çalıştığı Firma (lar) Danışman Olduğu Firma (lar) Hisse Senedi Ortaklığı Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Konuşmacı Bürosu Onursal Ödenti (ler) Bilimsel Danışma Kurulu Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Sunumum ile ilgili çıkar çatışmam yoktur. Sunumumda aşağıda yer alan ruhsat dışı ilaç ve tıbbi cihazlar ile ilgili bilgi yer almaktadır: Yoktur

2 İLETİŞİM BECERİLERİ Kötü Haber Verme Dr. Ülker Koçak Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji

3

4 UNUTMAYACAĞIZ

5 İLETİŞİM BECERİLERİ İletişim karmaşık, dinamik, interaktif davranışlardan kuvvetle etkilenen bir süreç İyi iletişim eskiden klinik deneyimle Günümüzde tıp eğitimi müfredatının önemli ve standart bir tamamlayıcısı Eğitimin etkileri uzun süreli Ölçmek ve kontrol etmek zor

6 TIPTA İLETİŞİM BECERİLERİ Daha doğru tanı koyabilmek için Zaman kazanmak için Daha çok tercih edilmek için Daha fazla mesleki tatmin Daha fazla hasta uyumu için Klinik gidişin daha iyi olması için Tedavi kalitesinin daha iyi olması için Malpraktis riskinin daha az olması için Hekimlik sanatını daha iyi icra etmek için Kişisel ve profesyonel iletişimi artırmak için

7 KÖTÜ-ÜZÜCÜ-ZOR HABER Kişinin/hastanın geleceği ile ilgili beklenmedik, düşünce ve hayallerini kötü ve ciddi biçimde etkileyecek haber Kötü haber hasta açısından: öznel, kişinin yaşam deneyimlerine, kişiliğine, inançlarına, dünya görüşü ve felsefesine, sosyal yaşamına ve emosyonel tahammülüne bağlı Kötü haber verme doktor açısından: profesyonellik, iletişim becerisi, eğitim, sabır ve enerji gerektirir

8 HEMATOLOJİDE KÖTÜ HABER Kalıtsal, kronik hastalık, kanser tanısı Tedavi süreci (yan etki, komplikasyon) Tedaviye yanıtsızlık Yoğun bakım süreci Tedavi çaresizliği ve yaşamın sonu..

9 KÖTÜ HABER İKİ TARAFLI HASTA/AİLE KÖTÜ HABER VER(ME) Kaygı, şok, keder DOKTOR- KÖTÜ HABER VERME Stres Ne, ne kadar, nasıl söyleyelim? Özdeşim Kendi duygularımız - Hastanın/ailenin duyguları denetimden çıkarsa nasıl baş edelim? - Suçlanma ile nasıl başa çıkalım? Kişisel sorunlar

10 KÖTÜ HABER VERME NEDEN ZOR? KÖTÜ İLETİM Kafa karışıklığı Uzun süreli stres Kızgınlık, hınç Suçluluk İYİ İLETİM Anlayış Kabul etme Uyum

11 HANGİ HABER ÖNCE OLSUN? HASTA/AİLE 1. Kötü 2. İyi DOKTOR 1. İyi 2. Kötü Legg AM et al. Pers Soc Psychol Bul 2014; 40:

12 Kötü Haber Vermede Temel İlkeler Sakin ve özel bir mekan olmalı Yeterince zaman ayırılmalı Dürüstçe ve yalın bilgi verilmeli ve verilen bilginin anlaşılması kontrol edilmeli Duyguların ifade edilmesine izin verilmeli ve empati yapılmalı Tedavi seçenekleri ve prognoz anlatılmalı Yeniden görüşme zamanı belirlenmeli

13 SPIKES 1) Setting up interview 2) Perception 3) obtaining the patient's Invitation 4) Knowledge and information 5) addressing the patient's Emotions 6) Strategy and summary Baile WF et al. Oncologist 2000; 5:

14 HABER* 1) Hazırlık 2) Algı 3) Bilgi verme 4) Empati 5) Rota belirleme * Teşekkürler Prof. Dr. Figen Şahin Dağlı

15 1. senaryo A. Tanı anı 17 yaş, kız hasta, üniversite sınavına girecek Halsizlik yakınması var Hb: 7.4g/dl, Lökosit /mm 3, Trombosit /mm 3 Kemik iliği aspirasyonu yapılacak

16 1. senaryo Kemik iliği aspirasyonu yapıldı B. Tanı kondu Akut myeloblastik lösemi

17 HABER- Hazırlık Görüşmeye davet Kim-Ne-Nasıl-Nerede-Ne zaman Uygun kişi(ler) Uygun pozisyon (hasta/aile ve Dr), göz teması Uygun söylem (iletişim becerisi) Uygun mekan/mahremiyet önemi Uygun zaman ve zaman kısıtlamaları

18 HABER - Algı Hasta/ailenin tıbbi durum ile ilgili bildikleri Soru örnekleri * Başka doktorlar ne dedi? * Tıbbi durum hakkında size ne anlatıldı? * Neden kemik iliği aspirasyonu yaptık?

19 HABER - Algı Hastanın/ailenin tanı, hastalık detayı, prognoz ve tedavi seçenekleri ne kadar bilgi istediğini öğrenmek Soru örnekleri * Test sonuçları için nasıl bilgi vermemizi istersiniz? * Tedavi değerlendirmeleri hakkında nasıl bilgi vermemizi istersiniz?

20 HABER- Bilgi verme Kötü haberin geldiğini vurgulamak şoku azaltır *Maalesef/üzülerek size kötü haberlerim var Darbenin şiddetini azaltmak için üstü örtülü söylemden kaçınılmalı Entelektüel düzeye uygun dil kullanılmalı ve tıbbi teknik sözcüklerden kaçınılmalı Duygusuz ve körelmiş yaklaşımdan kaçınılmalı

21 HABER -Empati Hastanın/ailenin duygusu (üzüntü, sessizlik veya şok) gözlemlenir Yalnızca orada olduğunu hissettirmek ve sessiz kalmak bile duygunun paylaşıldığını düşündüren en iyi yöntem olabilir Sessizlik uzun sürerse derinleştirici sorular - Ne hissediyorsunuz, açıklayabilir misiniz? - Bu durumun sizi korkuttuğunu söylediniz? - Neden kaygılandığınızı bana anlatabilir misiniz?

22 HABER Empati Duygu karşılıklı olarak ortaya atılıp paylaşılmadıkça diğer konuların tartışılması mümkün olmayacaktır Duygu kısa sürede ortaya çıkmıyorsa empatik cümleler yararlı olabilir

23 HABER -Empati Empatik Cümleler Bunun sizi ne kadar üzdüğünü görüyorum Bunu duymayı beklemediğinizi söyleyebilirim Bunun sizin için iyi bir haber olmadığını biliyorum Bunu size söylemek zorunda olduğum için üzgünüm Bu durum benim için de zor Ben de daha iyi sonuçlar olmasını umuyordum Çok üzgün olduğunuzu görebiliyorum Bu tip bir haberi duymak çok zor olabilir-sizin ne hissettiğinizi öğrenebilir miyim

24 HABER -Empati Hastanın/ailenin duygusunun nedeni tanımlanır Hasta/aile duygusunu tanımlayınca bu duyguyu doktorun da hissettiğini anlamak ister - Ne hissettiğinizi anlayabiliyorum - Sanırım bu durumda herkes aynı tepkiyi verirdi - Bu biçimde düşünmekte son derece haklısınız - Testlerin neden yapıldığını gayet iyi anlamışsınız - Ailelerin çoğu benzer deneyimler yaşıyor

25 HABER-Empati

26 HABER - Rota belirleme ve özet Gelecek için plan yapıldığında kaygı ve belirsizlik kaybolur Hastanın/ailenin buna hazır olup olmadığı ve ne anladığı sorulmalı Klinik bilgi özetlenmeli- bilgi açıkları ve yanlış anlamalar da fark edilip düzeltilebilir Tedavi seçeneklerinin sunulması kanun gereği olması yanı sıra hasta/ailenin kendini önemli hissetmesini de sağlar Tedavi kararının ortak verilmesi başarısızlık durumu sorumluluğunun da paylaşılmasını sağlar Bir sonraki aşama için plan yapılmalı

27 2. senaryo Hasta XX, 1 kür ADE kemoterapisi sonrası tam yanıtsız Sitogenetik sonuçları: monozomi 7 ve multipl kompleks karyotipik özellikler VEYA Hasta XX, 1 kür ADE kemoterapisi sonrası Gram negatif sepsis IFI

28 3. senaryo Hasta XX, kemoterapilere tam yanıtsız Haploidantik nakil sonrası relaps Halen yapılabilecekler var; ağrı kontrolü, semptomların düzeltilmesi gibi)

29 NASIL DAVRANMALI? Duyarlı Dürüst, net Gerçekçi Sevecen, temas İçten Yüreklendirici Umutlu Destekleyici X Aceleci Acımasız Duygusuz Tıbbi terim Bilgi verici

30