KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN KANITA DAYALI KULLANIMI

Transkript

1 KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİN KANITA DAYALI KULLANIMI Prof. Dr. Mehmet Sönmez KTÜ Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Trabzon

2 TRANSFÜZYON=TRANSPLANTASYON

3 KAN TRANSFÜZYON REAKSİYONLARI Sıklığı: % 5-10 % 10 % 1 3 milyon/yıl 300 bin/yıl 3.000/yıl

4 Transfüzyon - İmmün sistem baskılanması * Enfeksiyon * Malignite gelişimi

5 Transfüzyonun amacı Eksikleri yerine koymak

6 Etkin transfüzyon için Kan komponentleri kullanılmalı

7 KAN KOMPONENTLERİ Tam Kan Eritrosit süspansiyonu Trombositten zengin plazma Taze donmuş Plazma Trombosit süspansiyonu Sıvı Plazma Kriyopresipitat

8

9 TRANSFÜZYON KARARI * Hastada gerçekten transfüzyon endikasyonu var mı? * Gereksinim olan kan ürünü hangisi? * Kaç ünite transfüzyon yapılmalı? * Kan ürününün hastaya yararları ve zararları ne olacak?

10 AMAÇ dokuların oksijen ihtiyacını karşılamak ise * Tam kan * Eritrosit süspansiyonu * Yıkanmış eritrosit süspansiyonu * Lökosit azaltılmış eritrosit süspansiyonu * Dondurulmuş eritrosit süspansiyonu * Neocyte süspansiyon

11 TAM KAN Donörden alındıktan sonra işlem görmeksizin kullanılan kan Ortalama volüm 450 ml (± %10) Eritrositler, plazma ve pıhtılaşma faktörlerinden meydana gelir Ortalama hematokriti % ml plazma, 200 ml eritrosit

12 TAM KAN ENDİKASYONLARI 1.MASİF KANAMA: 1 ES+1 TDP+1 Trombosit * 24 saat içinde total kan hacmine eşit miktarda kan transfüzyonu yapılması * 24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20 üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmesi * Kan ürünü desteğinin devam etmesi öngörülen hastalarda 1 saatte 4 üniteden fazla ES * 3 saatten daha az sürede kan hacminin %50 sinin kanaması * 150 ml/dk ve üzerindeki kanama 2. EXCHANGE TRANSFÜZYONLAR 3. PEDİATRİK AÇIK KALP CERRAHİSİ

13 TAZE TAM KAN 24 saatten daha kısa süre beklemiş tam kan (Kullanım endikasyonu pediatrik açık kalp ameliyatı)

14 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU Plazmasının 3/4 ü alınmış kan Eritrosit süspansiyonu içinde ml plazma Hazırlanan eritrosit süspansiyonu yaklaşık olarak 200 ml Hematokriti %70-80

15 ERİTROSİT SÜSPANSİYONU ENDİKASYONLARI * Tedavi ile düzelme şansı olan ancak semptomatik anemilerde * Tedavi ile düzelme şansı olmayan olgularda hayat kalitesini artırmak amacıyla (Thalasemi, MDS vb)

16 Hasta semptomatik değilse hematinik anemilerde (demir eksikliği, vitamin B12 ve/veya folik asit yetmezliğine bağlı) transfüzyon yapılmamalı

17 DOKU HİPOKSİSİNİ GİDERMEK AMAÇLI TRANSFÜZYON İÇİN HEMOGLOBİN SINIRI NE OLMALI? Hastanın stabil ve asemptomatik olması halinde Gençlerde: 7-8gr/dl Yaşlılarda: 9-10 gr/dl

18 BİR ÜNİTE KAN (Eritrosit içeren herhangi bir ürün) Hematokriti % 3 Hemoglobini 1gr/dl artırır

19 Preoperatif ve operasyon sırasında hemoglobin hangi değerler arasında tutulmalı? Cerrahi veya yoğun bakım hastalarında 6-10gr/dl arasında Hb değerlerinin; mortalite ve morbidite üzerine bir etkisi olmadığı gösterilmiş

20 Genellikle kabul gören değer; * Operasyon esnasında hemoglobinin 7-8 gr/dl arasında tutulması (semptomatik olgular hariç) * Cerrahiye girecek koroner arter hastalığı gibi ek risk faktörü olan olgularda ise hemoglobin değerlerinin 9 gr/dl nin üstünde tutulması

21 Transfüzyon yara iyileşmesini hızlandırır mı? Yara iyileşmesinde önemli olan; kanın total oksijen içeriği değil parsiyel O 2 basıncı

22 YIKANMIŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU Kan transfüzyonu sırasında: * Ağır ürtiker * Allerjik reaksiyon * Anafilaksi geçiren hastaların bir sonraki transfüzyonlarında (öz. Ig A eks.) * PNH * Soğuk aglutinin hastalığı

23 LÖKOSİTTEN FAKİR ERİTROSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU * Febril non-hemolitik atak iki kez tekrarlamışlar * Organ transplantasyonu planlananlar * Sık transfüzyon gerektiren olgular * Yenidoğan * Malignite nedeniyle opere edilecekler * İmmün yetmezliği olanlarda

24 DONDURULMUŞ ERİTROSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU * Toplumda çok nadir bulunan kan gruplarının, fazla miktardaki acil ya da normal zamanlardaki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla stok olarak * Ağır selektif IgA eksikliği olup anti IgA antikorları saptanan veya plazma proteinlerine karşı anaflaktik reaksiyon verdiği bilinen olgularda otolog donasyon amaçlı

25 NEOCYTE SÜSPANSİYONLARI Aferezis yöntemi ile üretilen bu ürünlerdeki genç eritrositlerin; dolaşımda kalış sürelerinin klasik eritrosit süspansiyonlarına göre daha uzun olması nedeniyle sık transfüzyon ihtiyacı gösteren hastalarda (Thalasemili olgular) transfüzyon sıklığını azaltmak amaçlı

26 TAZE DONMUŞ PLAZMA Tam kanın altı saat içinde +2-6 C de santrifüj edilmesi ile elde edilir Taze plazma içinde koagülasyon faktörleri, globulin ve albümin bulunur Saklama süresi; - 40 C altında 24 ay - 30 C -40 C 12 ay - 25 C -30 C 6 ay - 18 C -25 C 3 ay

27 TDP TRANSFÜZYONU ENDİKASYONLARI - Masif kanamalar sırasında görülen koagülan protein kayıplarının karşılanması - Protrombin ve parsiyel tromboplastin zamanı normalin 1.5 katı olan hastalarda invazif girişim öncesi - Warfarin toksikasyonlarında veya warfarin kullanmakta olan hastaların acil operasyonlarında - DIC, TTP, HUS - Plazma protein C, S ve antitrombin III eksikliği - İnstabil haldeki kronik karaciğer hastalığına bağlı kanamalarda - Ekschange transfüzyonlar

28 KRİYOPRESİPİTAT TDP 1-6 C de gece boyunca yavaş yavaş eritilir Santrifüj ile süpernatan atılır Kalan cc peltemsi kısım hemen dondurulur TDP gibi saklanır

29 KRİYOPRESİPİTAT KULLANIM ENDİKASYONLARI - Fibrinojen, FXIII, vwf, FVIII replasmanı - Özellikle taze donmuş plazmaya göre daha az volüm içerdiğinden volüm yüklenmesinden çekinilen olgularda tercih edilmeli

30 TROMBOSİT SÜSPANSİYONU Tam kandan santrifüjleme veya aferez cihazları aracılığıyla elde edilir Tek ünite trombositleri 4-6 lı gruplar halinde bir araya getirilerek havuz trombositleri

31 TROMBOSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU ENDİKASYONLARI Düşük trombosit sayılarına veya fonksiyonel olarak yetersiz trombosit varlığına bağlı olarak gelişen kanamalarda teröpotik Kemik iliği yetersizliği durumlarında profilaktik

32 GRANÜLOSİT SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU ENDİKASYONLARI * Yenidoğan sepsisinde * Kronik granülomatöz hastalıkların enfeksiyonlarında antibiyotik tedavisi yetersiz kalıyorsa * Absolüt nötrofil sayısı 500/ l nin altında ise -Kontrol altına alınamayan ateş varsa -Enfeksiyon etkeni gösterilememişse -Antibiyotik tedavisine rağmen 48 saat içinde ateş kontrol edilemiyorsa ve hastanın genel durumu bozuluyorsa

33 IŞINLANMIŞ HÜCRE SÜSPANSİYONU TRANSFÜZYONU Zorunlu endikasyonları * Kemik iliği transplantasyonu * Şiddetli immün yetmezlikli hastalar * İntrauterin kan transfüzyonları * Hodgkin hastalığı * HLA uygun trombosit süspansiyonu transfüzyonu * Yenidoğan exchange transfüzyonu * Prematüre ve yoğun bakım yenidoğanları Akraba vericiler Zorunlu olmayan endikasyonlar * Akut lösemiler * Hodgkin dışı lenfomalar * Solid organ nakli yapılan hastalar * Bağışıklık sistemi baskılanmış solid tümörlü hastalar

34 Transfüzyon = SANAT