ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç

Transkript

1 ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç

2 Aile Krizleri 1. Normal gelişimsel krizler (Yaşam döngüsü aşamaları) 2. Aileye özgü krizler (Ailede hastalıklar, ölümler, boşanmalar, göç, şiddet)

3 ERGENLİK BİR FIRTINA VE STRES DÖNEMİDİR! ama yalnızca anne babalar için!

4 Ergenlikte Kriz Normal Değildir! yaş grubunun %25 i bu dönemi fırtınalı geçirir. Ergenlikte ortaya çıkan patolojilere geçici gözüyle bakmak yanıltıcıdır. Ebeveynleri ile iyi ilişkileri olan, akademik başarısı iyi olan, antisosyal davranışlar göstermeyen ergenler ruhsal açıdan sağlıklıdır.

5 Ergen ve aile arasında çatışmayı arttıran durumlar: Ergende ya da anne babada ruhsal sorunlar Ergenin okulla ilgili sorunları (başarısızlık, sınav stresi, yorgunluk) Aile çatışmaları, aile ilişki sorunları Ergenin akran grubu standartlarına uyum sorunları

6 Anne ve Baba Tuna Merve Lale Ali Can Uğurcan Bora Cansu Ayşe Kaan Sinem Selim

7 Anne ve Baba Can Uğurcan Tuna Ayşe Cansu Merve Selim

8 Travma yaşantısının ergenlik süreci üzerinde etkileri neler olabilir? BAĞLANMA AYRIŞMA BİREYLEŞME

9 TRAVMA VE BAĞLANMA Bağlanma: Bireylerin stres altında koruyucu ya da rahatlatıcı olarak algıladıkları insanların yakınlığını arama davranışıdır ve biyolojik temelleri olan bir davranıştır. Kişinin psikolojik güvenlik hissi ortaya çıkıncaya, yani stresin ortaya çıkardığı anksiyete durumu ortadan kalkıncaya kadar sürer.

10 ERGENLERDE BAĞLANMA Stres durumlarında bağlanma davranışı ergenlerde de ortaya çıkar ancak özellikle ergenler bu gereksinimlerini yansıtmayabilir. Ergenlik döneminde araştırma alanı gencin yeni gelişen mantıklı düşünme, kendi fikrini ve tercihlerini oluşturmasıdır.

11 AYRIŞMA Ebeveynlerin ergenin ayrışma kapasitesine ilişkin algıları etkiler Ebeveynlerin artmış bağımlılık gereksinimi süreci etkiler Ergenin ebeveynlerine ilişkin kaygıları süreci etkiler

12 Ailenin Travmatik Durumlarda Rolü 1. Aile bireylerini travmatik yaşantılardan (olası risklerden) koruyucu rol oynar. 2. Travmatik yaşantılar sonrasında bireylerine ruhsal bütünlüğü sağlamak için gerekli duygusal desteği sağlayan yapıdır. 3. Aile risk faktörüdür, ya da etyolojide rolü vardır.

13 Travmatik yaşantılar Ailenin problem çözme becerilerinde yetersizlik Annebabada psikopatoloji Çocukta psikopatoloji Gelişimsel sürecin bozulması Annebaba ilişkisi bozuklukları Aile içi şiddet

14 AİLE DAYANIKLILIĞI KAVRAMI Bireysel dayanıklılık kavramından üretilmiş yeni bir kavram. Ailenin yaşamda ortaya çıkan zorlukları aşma gücü. Esneklik ve bağlılığı bir arada kullanan aileler en başarılı. Ortak bir şema, hayat görüşü olması stresli durumlarla başetmeyi kolaylaştırıyor.

15 AİLEYE YÖNELİK YAKLAŞIM Ailenin güçlü ve sağlıklı yönleri vurgulanır. Problemleri birlikte tartışarak çözebilme becerileri desteklenir. Problemlerin çözümüne ilişkin ergenin fikirlerinin de değerli olduğu vurgulanır. Ailede hayatta kalma gururu oluşması desteklenir. Ailenin kendi güçlü yönlerini görebileceği bir şema oluşturması desteklenir.

16 Depremzede ailelere yönelik koruyucu müdahale çalışması (Kriz Dergisi, 2001) Bolu da deprem sonrası çadırkentte yaşayan 77 aile. 6 Ekip, her görüşme dakika. 3 günlük süre içinde her ekip aile ile görüştü, veri topladı. Psikiyatri uzmanı tarafından 6 yaş üzeri tüm aile üyelerinin katıldığı görüşme yapıldı.

17 Aile Temelli Koruyucu Amaçlı, Yapılandırılmış Görüşme 1. Ailenin deprem yaşantısını kısaca anlattırmak. 2. Kurtulmayı nasıl başardılar, kim kime yardım etti, birbirlerini nasıl korudular, 3. Travmatik yaşantı sonrası ortaya çıkabilecek ruhsal sorunlar konusunda bilgilendirme; sorunları normalize etme 4. Aile üyelerinden kimlerde sorunlar olduğunu soruşturma.

18 5. Deprem sonrası ruhsal sorunlar ortaya çıkmış ise ailenin tümünün ya da üyelerin her birinin kullandıkları baş etme stratejileri üzerinde konuşma. Bu stratejileri olumlu çabalar olarak destekleme. 6. Halen süren belirtiler var ise tedavi için yönlendirme, öneri verme. 7. Ailenin çadırkent yaşantısında karşı karşıya olduğu sorunlar ve nasıl baş ettiklerinin ele alınması.

19 8.Deprem sonrası aile içi ilişkilerde ortaya çıkan değişiklikler üzerinde konuşulması. Bu dönemde birbirlerine destek olmalarının önemini vurgulamak. Bu desteği sağlamak için yollar bulmak. 9. Ailenin geleceğe ilişkin planlarının konuşulması. 10. Ailelere danışmak ya da yardım istemek gerektiğinde ulaşabilecekleri AÜTF Çocuk Psikiyatrisi ve Psikiyatri Kliniklerinin telefonlarının verilmesi.

20 TEŞEKKÜRLER