KONU ANLATIMLI FASİKÜL SET

Transkript

1 ATU T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK Fasikül 1 KONU ANLATIMLI FASİKÜL SET ZENGİN İÇERİKLİ ÖZGÜN KONU ANLATIMI ÖLÇEN SIRA SENDE UYGULAMALARI ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK SORULAR BİLGİ KONTROLÜ ODAKLI KARMA SORULAR PEKİŞTİREN BÖLÜMLERİ AKILLI TAHTAYA UYUMLU ÇÖZÜMLER ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTLERİ

2 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1.ÜNİTE MUSTAFA KEMAL IN AILESI VE ÇEVRESI Mustafa Kemal Atatürk, annesi ve kız kardeşi Makbule ile birlikte Mustafa Kemal Atatürk ün doğduğu ev Mustafa Kemal 1881 yılında Selânik te doğdu. Atatürk ün ailesi Rumeli nin fethinden sonra iskan politikası gereği Anadolu dan getirilen Türk boylarına mensuptur. Babası Ali Rıza Efendi nin ailesi Aydın-Söke den, annesi Zübeyde Hanım ın ailesi Konya-Karaman dan gelerek Selânik kentine yerleşmiştir. Ali Rıza Bey iyi eğitim almış biriydi. Gümrük memurluğunun Mustafa Kemal in babası Ali Rıza Efendi yanında ticaretle de uğraşıyordu. Zübeyde Hanım ise okuma-yazma bilen, dönemin şartlarına göre kültürlü bir hanımefendi idi. Selânik kentinin özelliklerini yazalım. 1. Pek çok ulus bir arada yaşıyordu. 2. Ticaret kentiydi. 3. Osmanlı nın Avrupa ya açılan kapısı niteliğindeydi. 4. Önemli bir liman kentiydi. 13

3 1.ÜNİTE OSMANLIYI KURTARMA ÇARELERİ Osmanlıcılık Türkçülük İslamcılık Batıcılık Tüm Osmanlı vatandaşlarını ayrım yapmaksızın Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak Dili, dini, soyu ve idealleri bir olan bir Türk Devleti kurmak Dünyadaki bütün müslümanları Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak Batı nın bilim ve teknolojisinin örnek alınması ile Osmanlı Devleti nin kurtulacağına inanmak. Tüm İslam Dünyası Örnek Batı Uygarlığı Tüm Türkler = İslamcılık = Batıcılık = Türkçülük Türk, Rum, Ermeni = Osmanlıcılık Yukarıda verilen kavramların karşısına Osmanlıyı kurtarma çarelerinden ilgili olanı yazınız. 14

4 1.ÜNİTE ÖRNEK Mustafa Kemal Manastır da öğrenci iken 1897 yılında Osmanlı-Yunan Savaşı başlamıştır. Osmanlı Devleti bu savaşta Yunanistan ı yenilgiye uğratmasına rağmen savaşın sonunda imzalanan antlaşma ile elde ettiği topraklardan çekilmek zorunda kalmıştır. Bu bilgiden hareketle Mustafa Kemal in aşağıdakilerden hangisinin önemini kavradığı söylenebilir? A) Ekonomi B) Diplomasi C) İç Siyaset D) Eğitim Bu paragrafta Osmanlı nın savaşta yendiği fakat sonrasında yapılan antlaşmada olumsuz bir durum ortaya çıktığından bahsetmektedir. Yani savaşta başarılı olsa dahi diplomatik münasebetlerin de savaşta başarılı olmak kadar mühim olduğunu görmüştür. Yanıt: B İstanbul Harp Akademisi Şemsi Efendi İlkokulu Mahalle Mektebi Mustafa Kemal in gittiği okullar Selânik Mülkiye Rüştiyesi İstanbul Harp Okulu Manastır Askeri İdadisi Selânik Askeri Rüştiyesi Aşağıda yer alan yapraklara Mustafa Kemal in yarım bıraktığı okulların isimlerini yazınız. Mahalle Mektebi Selânik Mülkiye Rüştiyesi 16

5 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1.ÜNİTE KARMA SORULAR 1. Selânik kenti, limanıyla Ege Denizi ne açılan Osmanlı ticaret hayatında büyük önemi olan, Üsküp, Manastır ve İstanbul a demir yoluyla bağlı, Osmanlı Devleti nin çöküşüne yol açan olayların yoğun olarak yaşandığı bir...kentiydi. Bu bilgide (...) ile belirtilen yere, aşağıdakilerden hangisi yazılırsa cümle doğru tamamlanmış olur? 1. Mustafa Kemal in doğduğu kent olan Selânik in bir ticaret kenti olmasını sağlayan unsurlar nelerdir? Yazınız. Şehrin denize kıyısı olması; Üsküp, Belgrat, Manastır ve İstanbul ile demiryolu bağlantısının olması sebebiyle şehir, ticaret kenti olmuştur. A) Rumeli B) Orta Doğu C) Batı Anadolu D) Akdeniz 2. Mustafa Kemal, Selânik Askeri Rüştiyesini bitirdikten sonra, Manastır Askeri İdadisine başladı. Mustafa Kemal in bu okulda en sevdiği derslerden biri de tarihti. Tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey, onda tarih sevgisi ve tarih bilincinin oluşmasında etkili oldu. Mustafa Kemal in askeri idadide başlayan tarih sevgisi, askeri ve siyasi hayatının sonuna kadar artarak devam etmiş ve ileride kurulacak yeni Türk devletinin kültürel alt yapısını belirlemesinde etkili olmuştur. 2. Mustafa Kemal in öğrenim hayatı esnasında düşünce ve fikir hayatına etki eden yakın çevresindeki kişilerin isimlerini yazınız? Selânik Askeri Rüştiyesinde matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Bey Manastır Askeri İdadisinde Ömer Naci Manastır Askeri İdadisinde tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfk Bey Bu bilgilere göre Mustafa Kemal ile ilgili, aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Tarih sevgisinin lise yıllarında başladığına B) Tarihe olan ilgisinin süreklilik gösterdiğine C) Fikir hayatının oluşumunda, tarih sevgisinin de etkili olduğuna D) Yenilikleri gerçekleştirirken, geleneksel yapıyı esas aldığına 17

6 1.ÜNİTE SIRA SENDE Mustafa Kemal in doğduğu ve öğrenim gördüğü yıllarda Osmanlı da; 1. Dini eğitim veren medreseler 2. Avrupa tarzı eğitim veren okullar 3. Azınlık okullarıllarıllarıllarıllarılları 4. Osmanlı Askeri Okullarıllarıllarıllar 5. Yabancı okullarllarıllarıllarıllarılları gibi okullar bulunmaktaydı. II. Meşrutiyet döneminde özellikle İttihat ve Terakki cemiyeti üyeleri arasında dünya üzerinde yaşayan tüm Türk ırkının bir çatı altında olmasını savunan pek çok aydın yer almaktaydı. Bu yolla hem Osmanlı Devleti nin devamlılığı sağlanmış hem de dünya üzerindeki Türkler tek bir siyasi çatıda birleşmiş olacaktı. Verilen bilgilerden Osmanlı Devleti nin kurtuluşunu savunan düşünce akımı aşağıdakilerden hangisidir? A) İslamcılık B) Osmanlıcılık C) Batıcılık D) Türkçülük Mustafa Kemal in ailesi iskan politikası gereği Anadolu dan Rumeli ye getirilen aileler arasında yer alır. Mustafa Kemal in babası Ali Rıza Bey aşağıdaki bölgelerin hangisinden Rumeli ye getirilmiştir? A) Antalya B) Aydın C) Konya D) Erzurum 18

7 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1.ÜNİTE 6. Kafkasya I Dünya Savaşı sırasında doğuya giderek Muş ve Bitlis i Rus işgalinden kurtarmıştır. 7. Suriye Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı yapmaktaydı. Bölgenin savunulmasında önemli başarılar elde etti. Mondros un imzalanması ile İstanbul a geri çağırılmıştır. MERAK EDİYORUM Mustafa Kemal in Bitlis ve Muş u kurtarması, Altın Kılıç Madalyası ile ödüllendirilmesini sağlamıştır. Bilgilerin karşısına ilgili olduğu şehirleri yazınız. Mustafa Kemal in Harp Akademisi den mezun olduktan sonra atandığı ilk şehir.... Şam Mustafa Kemal in İtalyanlara karşı Derne ve Tobruk ta mücadele ettiği cephe.... Trablusgarp Mustafa Kemal in ateşemiliter olarak görev yaptığı şehir.... Sofya Mustafa Kemal in tarih bilincinin geliştiği şehir.... Manastır 21

8 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1.ÜNİTE A. SAVAŞ ALANINDA MUSTAFA KEMAL 1. Trablusgarp Savaşı ( ) Trablusgarp Savaşı ( ) Osmanlı Devleti İtalya Savaşın Nedeni: Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya sömürge topraklar elde etmek istiyordu. Trablusgarp ın coğrafi olarak İtalya ya yakın olması hem de Osmanlı nın içinde bulunduğu durum bu toprağı daha çekici kılıyordu ve İtalya Trablusgarp ı işgal etti. (1911) İşgal sonrasında Osmanlı Devleti bölgeye ne karadan ne de Sardunya İTALYA BULGARİSTAN İstanbul denizden yardım gönderecek durumda değildi. Bunun üzeri- Sicilya YUNANİSTAN OSMANLI DEVLETİ ne içlerinde Mustafa Kemal in de bulunduğu gönüllü subaylar gizlice Trablusgarp a gitmiştir. Mustafa Kemal Derne ve Tobruk ta, Enver Paşa Bingazi de başarı gösterdi. Yerli halkı TUNUS (1881 Fransız İşgali) Tripolis Malta TRABLUSGARP Bingazi Girit Derne Tobruk Rodos Kıbrıs (İngiliz Yönetimi) İskenderiye MISIR (1882 İngiliz İşgali) Beyrut örgütleyerek İtalyanlara karşı büyük başarılar elde etti. Fakat Balkan Savaşlarının çıkması sonucu Osmanlı Devleti nin İtalya yla imzalamak zorunda kaldığı Uşi Antlaşması ile Trablusgarp Osmanlı sınırlarından çıktı. DİKKAT Mustafa Kemal ilk askeri başarısını Trablusgarp Savaşı nda elde etmiştir. Trablusgarp savaşında; Mustafa Kemal; Derne ve Tobruk ta Enver Paşa; Bingazi de başarılı bir mücadele göstermiştir. 23

9 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 1.ÜNİTE ÖRNEK İtalya, Osmanlı Devleti nin, Afrika daki son toprak parçası olan Trablusgarp ve Bingazi yi işgal etmiştir. İtalya nın Trablusgarp ı işgal etmesinin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilemez? A) Gelişmekte olan sanayisine gerekli ham madde sağlamak ve kendisine pazar yaratmak B) Trablusgarp ın yeraltı ve yerüstü kaynaklarını denetim altına almak C) Osmanlı Devleti nin Trablusgarp ı koruyamayacak güçte olmasından faydalanmak D) Osmanlı Devleti nin Balkan ulusları ile savaşta olmasından yararlanmak A ve B seçeneklerinde İtalya nın Trablusgarp ı işgaline neden olan sömürgecilik anlayışı verilmiştir. C seçeneğinde, Osmanlı Devleti nin güçsüzlüğü belirtilmektedir. Ancak Balkan Savaşları, Trablusgarp Savaşı ndan sonra başladığı için işgale sebep olarak gösterilemez. Yanıt: D Mustafa Kemal in hayatı ile ilgili aşağıda verilen cümlelerin karşılarında yer alan boşluklara siyaset, askerlik, diplomasi, liderlik kavramlarından uygun olanı seçerek yazınız. Ruslardan Muş ve Bitlis in geri alınması Askerlik Şam da Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurması Siyaset Sofya da Avrupa devletlerinin temsilcileriyle görüşme ve fikirlerini paylaşma imkanı bulması Diplomasi Türk topraklarının işgale uğraması sonrasında Samsun a çıkarak, Türk halkını düşmana karşı birleştirip Kurtuluş Savaşı nı başlatması Liderlik 25

10 1.ÜNİTE KARMA SORULAR 1. Atatürk ün askerlik vasıfları çok yüksektir. Ama siyasi vasıfları da bir o kadar yüksektir. Bu ikisi birleşince, Atatürk ün kişiliği eşsiz bir seviyeye çıkmış olur. Mustafa Kemal in bu özelliklerinin, daha çok aşağıdakilerden hangisine etki ettiği söylenebilir? A) 9. Ordu Müfettişliği ne atanmasına B) Sivas Kongresi başkanlığına seçilmesine 1. Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadisinde öğrenim gördüğü esnada hangi aydınların hangi fikirlerinden etkilenmiştir? Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul gibi aydınların özgürlük, eşitlik, adalet ve milliyetçilik fikirlerinden etkilenmiştir. Bu aydınların fikirleri Mustafa Kemal de vatan ve millet sevgisinin oluşumunda etkili olmuştur. C) Millî Mücadele yi başarıya ulaştırmasına D) Tekalif-i Milliye Emirleri ni çıkarmasına 2. Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı nda Osmanlı ordusunda görev yaptığı sıralarda Alman subayların komutanlık görevinde bulunarak Osmanlı ordusunu yönetmelerine büyük tepki göstermiştir. Bu durum, Mustafa Kemal in aşağıdaki kavramlardan öncelikle hangisini ön planda tuttuğunu kanıtlamaktadır? A) İleri görüşlülük B) Vatan sevgisi C) İç siyaset D) Bağımsızlık 2. Mustafa Kemal in I. Dünya Savaşı nda savaştığı cepheleri sırasıyla yazınız. Çanakkale Cephesi nde İtilaf Devletlerinin ilerlemelerini Anafartalar, Conkbayırı, Kireçtepe ve Arıburnu nda durdurmuştur. Kafkas Cephesinde Bitlis ve Muş u Rus işgalinden kurtarmıştır. Suriye Cephesinde Yıldırım Orduları Grubu emrindeki 7. Ordu Komutanlığında bulunmuş ve İngiliz birliklerinin ilerleyişini durdurmak istemiştir. 3. Hürriyet ve istiklal benim karakterimdir. Bence bir millete şerefin, haysiyetin, namusun ve insanlığın doğup yaşayabilmesi mutlak o milletin hürriyet ve istiklaline sahip olmasıyla mümkündür. Mustafa Kemal Paşa nın bu sözüne dayanılarak O nun kişilik özelliklerinden hangisine ulaşılabilir? 3. Mustafa Kemal in kişisel özelliklerinden dört tanesini yazınız. Bağımsızlığı her şeyin üstünde tutmaktadır. Ulus egemenliğine önem verir. Demokratik düşünceye sahiptir. Toplumsal eşitliği savunur. A) Bağımsızlığa düşkün olduğuna B) Laiklik ilkesini benimsemesine C) Ulusal egemenliği savunmasına D) Demokrasiye bağlılığını ortaya koymasına 26

11 2.ÜNİTE Avusturya-Macaristan Almanya İtalya İttifak Devletleri Rusya Fransa İngiltere İtilaf Devletleri Balığın kılçıklarına İttifak ve İtilaf devletlerini oluşturan ilk devletleri yazınız. 3. Osmanlı Devleti ve I. Dünya Savaşı a) Savaş Başladığında Osmanlı Devleti İtilaf grubu devletleri, zaten paylaşmayı düşündükleri topraklara sahip Osmanlı Devleti ni kendi gruplarında görmek istememişlerdir. Uzun yıllar boyunca kaybettiği toprakları geri almak isteyen Osmanlı Devleti nde de iktidarı elinde tutan İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri Almanların savaşı kazanacağına inanmışlardır. Savaş başladığında Osmlanlı Devleti; ÀÀTarafsızlığını ilan etti. ÀÀGenel seferberlik ilan etti. ÀÀKapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdı. b) Almanya nın Osmanlı Devletini Kendi Yanında İsteme Nedenleri ÀÀAlmanya nın yeni cepheler açarak yükünü hafifletmek istemesi. ÀÀOsmanlı nın jeopolitik konumundan faydalanmak istemesi (Boğazlar, Uzak Doğu ya giden yollara yakınlık). ÀÀOsmanlının halifelik gücünden yararlanmak istemesi. MERAK EDİYORUM Bir ülkenin başka ülkeye verdiği siyasi, ekonomik, sosyal ayrıcalıklara kapitülasyon denir. 30

12 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE ÖRNEK Sanayi Devrimi nin gerçekleşmesiyle ortaya çıkan ham madde ve pazar ihtiyacındaki artışın sonuçları nelerdir? Öğretmenin sorduğu bu sorunun yanıtları arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Almanya nın İngiltere ye rakip alması B) Sömürgeciliğin yaygınlaşması C) Devletler arasında bloklaşma yaşanması D) Demokratik yönetimlerin yaygınlaşması Ham madde ve pazar rekabetinin artmasının demokratik yönetimle ilgisi yoktur. Yanıt: D SIRA SENDE I. Dünya Savaşı başladığında Osmanlı Devleti; 1. Tarafsızlığını ilan etti. 2. Genel seferberlik ilan etti. 3. Kapitülasyonları tek taraflı kaldırdı. 4. Askere alımı hızlandırdı. Boşluklara ait kelimeleri aşağıda yer alan kelime avı tablosunda bulalım K A P İ T Ü L A S Y O N Ö N A H J I K J U G K M J Y U B T A R A F S I Z L I Ğ I N I C R T Y I E I K V A D K L M N H T G H F V T G C U I J M B H S J M E B U S A N N B H D U T F K R N S T Y F D R M A Ğ E V Z B A S F Y I O K B Ü P A B J E C T D M N L V J Ş O F V Y R Z H K U L O P B İ V L R F L D İ J R Ş P Ğ Ü Ö İ N K J İ F G B I U Y T V B F D A S K E R E A L I M I 31

13 2.ÜNİTE c) Osmanlı Devleti nin Almanya Yanında Savaşa Girme Nedenleri: ÀÀSavaşı kazanacağı düşünülen Almanya sayesinde kaybedilen toprakları geri almak ÀÀKapitülasyonların yarattığı ekonomik bağımlılıktan kurtulmak ÀÀUluslararası politikada yalnız kalmamak d) Osmanlı nın Savaşa Katılması ÀÀAkdeniz de İngiliz donanması tarafından takip edilen Geoben (Goben) ve Breslau (Breslav) adlı iki Alman gemisi Çanakkale Boğazı nı geçerek Osmanlı ya sığındı. Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını duyurup adlarının Yavuz ve Midilli olduğunu bildirdi. Bu iki geminin Karadeniz e açılıp Rusya nın Sivastopol ve Odessa limanlarını topa tutması sonucu Rusya, Osmanlı Devleti ne savaş ilan etti (2 Kasım 1914) MERAK EDİYORUM Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı nda İtilaf Bloğunda yer almak istiyordu. Ancak bu durum İngiltere çıkarlarına ters düşüyordu. Enver Paşa nın da Alman hayranı olması Osmanlı yı Almanya ya yaklaştırdı. Osmanlı Devleti nin Almanya yanında savaşa girme nedenlerini aşağıdaki bulutların içine yazalım. Kaybettiği toprakları geri almak Kapitülasyonları Kaldırmak Uluslararası alanda yalnız kalmamak Almanya nın yanında kazananlar safında yer almak 32

14 2.ÜNİTE Osmanlı Devleti nin savaştığı cephelere ait tabloda boş bırakılan yerleri doldurunuz. Cepheler Yardım Cepheleri Saldırı Cepheleri Kafkas Kanal Romanya Galiçya Makedonya Savunma Cepheleri Çanakkale Hicaz Yemen Irak Basra Suriye Filistin B. TEHCİR OLAYI 1915 yılında Ermenilerin Doğu Anadolu daki isyanlarının artması üzerine Osmanlı Hükümeti bölgede güvenliği sağlamak için harekete geçti. Osmanlı bu amaçla 27 Mayıs 1915 te Tehcir (Göç) Kanunu olarak bilinen Sevk ve İskan Kanunu nu çıkardı. Bu kanun kapsamında bölgede yaşayan Ermeniler ülkenin daha güvenli yeri olan Suriye ve Irak ın kuzeyindeki bölgelere göç ettirildi. 36

15 2.ÜNİTE ÀÀABD nin savaşa girmesi ile İtilaf Devletleri bütün cephelerde taarruza geçti. Yenilgiyi ilk kabul eden devlet Bulgaristan oldu. ÀÀYenilgiyi kabul eden İttifak bloğu ile İtilaf bloğu arasında ateşkes antlaşmaları yapıldı. a. Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919) Toplanma Amacı: İmzalanacak barış antlaşmalarının ilkelerini belirlemek. ÀÀİtilaf Devletlerinin arasındaki sorunları çözmek. ÀÀKonferansta İtalya ya vadedilen İzmir ve çevresinin Yunanistan a verilmesi İtilaf Devletleri arasında görüş ayrılığına yol açmıştır. b. Osmanlı Devleti nin Savaştan Çekilme Nedenleri ÀÀBulgaristan ın savaştan çekilmesi ile Almanya ile bağlantısının kesilmesi ÀÀSavaştığı cephelerin genelinde yenilgi alması ÀÀWilson ilkelerinin yaydığı olumlu hava. c. Savaş Sonrasında Yapılan Barış Antlaşmaları ÀÀVersay Antlaşması Æ Almanya ÀÀSaint-Germain Antlaşması Æ Avusturya ÀÀNöyyi Antlaşması Æ Bulgaristan ÀÀTrianon Antlaşması Æ Macaristan ÀÀSevr Antlaşması Æ Osmanlı Devleti MERAK EDİYORUM Konferansa katılan 32 ülkenin üye olmasıyla Cemiyet-i Akvam yani Milletler Cemiyeti kuruldu. Osmanlı Devleti nin savaştan çekilme nedenlerini tırların kasalarına yazalım. Almanya ile kara bağlantısının kesilmesi Cephelerin çoğunda yenilmesi Wilson ilkelerinin verdiği olumlu hava 38

16 2.ÜNİTE ÖRNEK yüzyılın başlarında, Osmanlı İmparatorluğu nu destekleme ve kalkındırma görünümü altında, Osmanlılar üzerindeki etkisini giderek artıran devlet, aşağıdakilerden hangisidir? A) İngiltere B) İtalya C) Fransa D) Almanya Yanıt D yani Almanya dır. Amaç, Osmanlı Devleti nin ham madde kaynaklarından yararlanmak ve jeopolitik konumundan faydalanmaktır. SIRA SENDE I. Dünya Savaşı nın nedenlerini yazalım. Genel Nedenler Pazar yarışı Silahlanma yarışı Sömürgecilik Ham madde arayışı Özel Nedenler Almanya ve Fransa arasındaki Alsas-Loren Sorunu Rusya nın sıcak denizlere inme politikası Avusturya-Macaristan ın Balkanlardaki politikasının Sırbistan ı rahatsız etmesi 40

17 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE KARMA SORULAR 1. I. Dünya Savaşı sırasında açılan Kanal Cephesi nde Osmanlı Devleti, Mısır ı İngiltere den almayı, Almanya ise, İngiltere nin sömürgeleriyle olan bağlantısını kesmeyi amaçlamıştır. 1. I. Dünya Savaşı nda Osmanlı Devleti nin savaştığı taarruz (saldırı) cephelerini yazınız. Kafkas ve Süveyş Kanalı Buna göre; I. İngiltere ile Almanya arasında sömürgecilik yarışı devam etmektedir. II. Osmanlı toprakları jeopolitik önemini korumaktadır. III. Kanal Cephesi nde Almanya ve Osmanlı Devleti nin çıkarları bulunmaktadır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) I - II C) II - III D) I - II - III 2. Almanya nın, Osmanlı Devleti ni I. Dünya Savaşı na sokmaya çalışmasında Osmanlı Devleti nin hangi özelliği en önemli etken olmuştur? A) Askeri gücü B) Jeopolitik konumu C) Savaş tecrübesi D) Ekonomik gücü Ekim Devrimi ile savaştan çekilen Sovyet Rusya, İtilaf Devletlerinin imzaladığı gizli antlaşmaları dünya kamuoyuna açıklamıştır. Buna göre, Sovyet Rusya ile ilgili; I. İtilaf Devletleri ile arasında siyasi çekişme vardır. II. Gizli antlaşmalar imzalayarak etkinliğini artırmak istemiştir. III. Yeni kurulan hükûmet, İttifak Devletlerine katılmıştır. 2. I. Dünya Savaşı nda Almanya nın Osmanlı Devleti ni yanında isteme nedenlerini yazınız. Osmanlı Devleti nin jeopolitik önemi dolayısıyla Rusya nın yandaşlarıyla irtibatını koparmak, İngiltere nin sömürgeleriyle bağlantısını kesmek. Savaşı geniş alanlara yayarak cephe yükünü hafifletmek. Halifenin dinî gücünden yararlanmak 3. Rusya nın I. Dünya Savaşı ndan çekildiği antlaşmayı ve bu antlaşmayla Osmanlı Devleti nin kazancını yazınız. Brest-Litovsk. Bu antlaşmayla Rusya, 1878 Berlin Antlaşması yla aldığı Kars, Ardahan ve Batum da dahil olmak üzere Doğu Anadolu yu Osmanlı Devleti ne bırakmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) I - II C) I - III D) II - III 41

18 2.ÜNİTE Verilen kelimeleri boşluklara yerleştirelim. Terhis, stratejik, telsiz-telgraf, Toros 1. Toros tünelleri İtilaf Devletlerinin denetimine girecek. 2. İç güvenlik için gerekli görülecek kuvvet dışındakiler hemen terhis edilecek. 3. Hükûmet haberleşmesi dışında telsiz, telgraf kablolarının denetimi İtilaf Devletlerine bırakılacak. 4. İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek herhangi bir durum karşısında istedikleri stratejik noktayı işgal edebilecek. B. İZMİR İN İŞGALİ (15 Mayıs 1919) Yunanistan ın İzmir i işgalinden önce batılı bazı basın organları ve Rum gazeteleri Türkler, Batı Anadolu da hristiyanları katlediyor diyerek yalan haberler yayıyorlardı. Amaçları: İzmir in işgalini hukuksal zemine oturtmaktı. Aynı zamanda Batı Anadolu da Rum nüfusunun çoğunlukta olduğu propagandasını yapıyorlardı. Yunanlılar propagandalarını haklı çıkarmak için Mondros Ateşkes inden sonra; 1. Bölgeye Rum göçmenleri yönlendirdi. 2. Yerli Rumları kışkırtarak çete hareketlerine destek verdi. Paris Barış Konferansı nda Yunanlılar, İngilizlerin desteğini alarak İzmir de sözde nüfus çoğunluğunun Rumlardan yana olduğunu belirten sahte evraklar hazırlamışlardır. Bu kulis çalışmaları sonucunda İzmir in Yunanlılara verilmesi gerektiğine karar verilmiştir. İşgal sırasında Kurmay Albay Süleyman Fethi Bey Yaşa Venizelos diye Hasan Tahsin bağırmadığı için dipçik ve süngü ile şehit edildi. Bu taşkınlıklara dayanamayan Hukuk-u Beşer Gazetesi başyazarı ve avukat Hasan Tahsin kendisini tutamayarak işgalcilere ilk kurşunu attı. Ne var ki hemen orada şehit edildi. Bugün İzmir de Hasan Tahsin in öldürüldüğü yerde İlk Kurşun Anıtı bulunmaktadır. 44

19 2.ÜNİTE b. Millî Varlığa Düşman Cemiyetler Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası Vatanın kurtuluşunun padişah ve halifenin buyruklarına uymak ile olacağını savunmuşlardır. Kürt Teali Cemiyeti Kürt devleti kurmayı amaçlamışlardır. İslam Teali Cemiyeti Osmanlıyı bir İslam devleti olarak sürdürmeyi amaçlamışlardır. İngiliz Muhipleri Cemiyeti Kurtuluşun İngiliz himayesine (mandasına) girmekle mümkün olacağını savunmuşlardır. Wilson Prensipleri Cemiyeti Kurtuluşun ABD himayesine (mandasına) girmekle mümkün olacağını savunmuşlardır. Hürriyet ve İtilaf Fırkası 1911 de İttihat ve Terakki ye karşı olanların kurduğu partidir. Anadolu daki Millî Hareketi engellemek istemiştir. DİKKAT İngiliz Muhipleri cemiyetini padişah, sadrazam ve hükûmet de desteklemiştir. Osmanlı aydınlarının bir kısmı da Wilson Prensipleri cemiyetine katılmıştır. Verilen tabloda boş alanları doldurunuz. Zararlı Cemiyetler Azınlıklar Tarafından Kurulanlar 1. Mavri Mira 2. Etnik-i Eterya 3. Pontus Rum 4. Taşnak Hınçak Türkler Tarafından Kurulan 1. Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası 2. Kürt Teali Cemiyeti 3. İslam Teali Cemiyeti 4. Wilson Prensipleri Cemiyeti 5. Hürriyet ve İtilaf Fırkası 46

20 2.ÜNİTE ÖRNEK Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası sürecinde kurulan; I. Kilikyalılar II. Wilson Prensipleri III. İngiliz Muhipleri IV. Mavri Mira cemiyetlerinin hangileri Osmanlı Devleti nin devamlılığı, yabancı devletlerin himayesine girmekle sağlanabilir görüşünü savunmuştur? A) I - IV B) II - III C) I - II - III D) II - III - IV I. verilen Kilikyalılar cemiyeti yararlı bir cemiyet olup Adana ve Çukurova bölgesini korumak için kurulmuştur. IV. verilen Mavri Mira Rumların kurduğu bir cemiyettir. Amacı Bizans devletini yeniden kurmaktır. II ve III de verilenler ise Türkler tarafından kurulmuş olup, amaçları İngiliz ve ABD mandası altına girmektir. Yanıt: B Aşağıda verilen balığın kılçıklarının üst kısmına Türklerin kurduğu zararlı cemiyetleri, alt kısmına Türklerin kurduğu yararlı cemiyetleri yazalım. Wilson Prensipleri Sulh Selamet Osmanlı İslam Teali Kürt Teali Millî Kongre Kilikyalılar İzmir MHC Trakya Paşaeli MHC DİKKAT Kuvayimilliye Türk halkının oluşturduğu silahlı direniş örgütleridir. 48

21 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE KARMA SORULAR 1. Rum ve Ermeniler, I. Dünya Savaşı ndan sonra İtilaf Devletleri ile işbirliği içine girerek yüzyıllardır huzur içinde yaşadıkları vatan topraklarının bölünmesi için çalışmalara katıldılar. Mavri Mira, Batı Anadolu ve Trakya yı Yunanistan a bağlamak, Pontus Cemiyeti Trabzon da devlet kurmak, 1877 de İsviçre de kurulmuş olan Hınçak komitesi ve 1890 yılında Tiflis te kurulan Taşnak komitesi ise Ermeni Devleti kurmak amacıyla faaliyetlerde bulunuyordu. Özellikle Ruslar ve Fransızlar da bu faaliyetleri destekliyordu. Buna göre, bu parça için aşağıdaki başlıklardan hangisi kullanılamaz? 1. Millî varlığa yararlı cemiyetlerin özelliklerini yazınız. Her biri bulundukları bölgedeki azınlık cemiyetlerinin zararlı eylemlerini engellemek istemiştir. Bölgesel hareket etmişlerdir. Türklüğü savunmuşlardır. Aralarında iş ve güç birliği yoktur. Gösteri ve mitinglerle işgalleri protesto etmişler, gerekirse silahlı direniş kararı almışlardır. A) Mondros Ateşkes Antlaşması ndan Sonra Memleketin Durumu B) Azınlıkların Kurduğu Cemiyetlerin Faaliyetleri C) Osmanlı Devleti ni Parçalamak İçin Yapılan Planlar D) Türklerin Kurduğu Zararlı Cemiyetlerin Özellikleri 2. Zararlı cemiyetlerin olumsuz faaliyetlerine engel olmak amacıyla Türk halkı birlikte hareket edip, kendi bölgelerini savunmak amacıyla yararlı cemiyetler kurmuşlardır. Aşağıdaki cemiyetlerden hangisi Türklerin kurduğu yararlı cemiyetler arasında yer alır? 2. Azınlıkların kurduğu cemiyetler faaliyetlerini Wilson İlkeleri nde yer alan hangi maddeye dayanak göstererek gerçekleştirmişlerdir? Her millet çoğunlukta olduğu yerde devlet kuracak. A) Etnik-i Eterya B) Mavri Mira C) Trakya Paşaeli D) Pontus Rum 3. Aşağıdakilerden hangisi azınlıklar tarafından kurulan cemiyetlerin amaçlarından biri değildir? A) Bulundukları bölgede devlet kurmak 3. Millî Kongre Cemiyeti ni diğer yararlı cemiyetlerden ayıran özellik nedir? Yazınız. Millî Mücadelede Basın-Yayın yolu ile mücadele etmiştir. B) Türklerin, Anadolu dan farklı bölgelere göçünü engellemek C) İşgallerin yaygınlaşmasına yardımcı olmak D) Bulundukları bölgelerde nüfus yoğunluğu oluşturmak 49

22 2.ÜNİTE SIRA SENDE 1. Aşağıda verilen zararlı cemiyetlerin karşılarında yer alan boşluklara zararlı faaliyetlerine karşı kurulan yararlı cemiyetleri yazınız. Mavri Mira Æ Trakya Paşaeli - İzmir Müdafaa-i Hukuk Etnik-i Eterya Æ Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk, İzmir Redd-i İlhak Pontus Rum Æ Trabzon Muhafaza-i Hukuku Milliye Taşnak Hınçak Æ Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuku Milliye 2. Aşağıdaki cemiyetlerin kuruluş amaçlarını yazınız. İzmir Müdafaai Hukuk Cemiyeti Kuruluş Amacı: İzmir in Yunanlılara verilmesini engellemek Mavri Mira Kuruluş Amacı: İstanbul merkezli Bizans Devleti ni canlandırmak İngiliz Muhipleri Cemiyeti Kuruluş Amacı: İngiliz mandası altına girmek Kuruluş Amacı: Çukurova Bölgesi nde Fransız askerlerinin ve Ermeni çetelerinin eylemlerini engellemek Kilikyalılar 50

23 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE Aşağıda verilen Amasya Genelgesi nin maddelerinin altına Gerekçe, Amaç-Yöntem kelimelerinden uygun olanlarını yazınız. Vatanın bütünlüğü, ulusun bütünlüğü tehlikededir. (Gerekçe) Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azim ve kararı kurtaracaktır. (Amaç - Yöntem) D. KONGRELER 1. Erzurum Kongresi ( 23 Temmuz- 7 Ağustos 1919) Toplanma şekli ve amacı bakımından bölgesel, alınan kararlar bakımından ulusal bir kongredir. Vilayeti Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyetinin çağrısıyla toplanmıştır. Alınan Kararlar Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz. İlk kez Misakımillî sınırlarından bahsedilmiştir. İstanbul Hükûmeti görevini yerine getiremezse Geçici bir hükûmet kurulacaktır. Yürütme işlerini gerçekleştirmek amacıyla alınmış bir karardır. Manda ve himaye kabul edilemez. Tam bağımsızlık hedeflenmiştir. Kuvayımilliye yi etkin, millî iradeyi hakim kılmak esastır. Ulus egemenliği ilkesi ön plana çıkarılmıştır. Mebuslar Meclisi derhal toplanmalı ve Hükûmet işleri meclis denetimine girmelidir. Ulus egemenlik ilkesine işlerlik katmak amaçlanmıştır. MERAK EDİYORUM Erzurum Kongresi Misakımillî kararlarının alt yapısını oluşturmuştur. 53

24 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE ÖRNEK Sivas Kongresi ile ilgili aşağıdaki gelişmelerden hangisi, Anadolu da başlatılan Ulusal Kurtuluş hareketinin bir hükûmet gibi davrandığının doğrudan kanıtıdır? A) İstanbul Hükûmetinin engellemelerine rağmen toplanması B) Başkanlığına, görevden azledilen Mustafa Kemal i seçmesi C) Manda ve himayeye karşı çıkması D) Ulusal direnişi sevk ve idare için Temsilciler Kurulunu seçmesi Sivas Kongresi nde alınan kararla Temsil Heyeti nin hem üye sayısı artırılmış hem de heyetin yurdun genelini temsil ettiği kabul edilmiştir. Böylelikle her türlü kararı halk adına alacak tek yetkili makam Temsil Kurulu olmuştur. Yanıt: D Aşağıdaki tabloda verilen kongrelerin toplanma bakımından ulusal mı, bölgesel mi olduğunu yazalım. Kongre Toplanma Bakımından Alınan Kararlar Bakımından Balıkesir-Alaşehir Bölgesel Bölgesel Erzurum Bölgesel Ulusal Sivas Ulusal Ulusal 55

25 2.ÜNİTE ÖRNEK Amasya Genelgesi nde yer alan Milletin bağımsızlığını yine milletin azmi ve kararı kurtaracaktır. maddesine bakılarak aşağıdakilerden hangisinin değişeceği söylenebilir? A) Temsil Heyeti üyelerinin B) Ülkedeki egemenlik anlayışının C) Wilson İlkeleri maddelerinin D) Anadolu daki etnik yapının Milletin bağımsızlığını milletin azim ve kararı kurtaracaksa, bu durum egemenliğin kaynağının halka dayandırılacağı anlamına gelir. Bu durum ülkedeki monarşik yapının, bir başka deyişle ülkedeki egemenlik anlayışının değişeceğinin göstergesidir. Yanıt: B Aşağıdaki maddelerin karşısına ilişkili olduğu olayı yazınız. İstanbul Hükûmeti, Temsil heyetinin haberi olmadan düşmanla barış görüşmesi yapmayacaktır. Amasya Protokolü Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz. Erzurum Kongresi Tüm yararlı cemiyetler tek çatı altında toplanacaktır. Sivas Kongresi İşgallerin protesto edilmesi için her tarafta mitingler yapılmalıdır. Havza Genelgesi Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir. Amasya Genelgesi 58

26 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE KARMA SORULAR 1. Kurtuluş Savaşı nın amacı, gerekçesi, yöntemi belirtilmiştir. 1. Amasya Genelgesi nde Kurtuluş Savaşı nın Gerekçe Amaç-Yöntem ini vurgulayan maddelerini yazınız. Milletin haklarını dünyaya duyurmak için ulusal bir kurulun oluşturulmasının gerekliliği belirtilmiştir. İstanbul Hükûmetinin baskı altında olduğundan görevini yerine getiremediği vurgulanmıştır.? Sivas ta ulusal bir kongre toplanması için çağrı yapılmıştır. Vatanın bütünlüğünü ve ulusun bağımsızlığını sağlama görevinin halka ait olduğu vurgulanmış, böylelikle ilk kez üstü kapalı ulusal egemenlikten bahsedilmiştir. Vatanın bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı tehikededir. Baskı altındaki İstanbul Hükûmeti görevini yapamamaktadır. Bu durum ulusumuzu yok olmuş göstermektedir. Ulusun bağımsızlığını yine ulusun kendi azim ve kararları kurtaracaktır. Tabloda verilen bilgilere göre? ile belirtilen yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Amasya Genelgesi B) Havza Genelgesi C) Erzurum Kongresi D) Sivas Kongresi 2. Sivas Kongresi nin aşağıdaki özelliklerinden hangisi, Millî Mücadele nin ulusal iradeye dayandırılmak istendiğinin kanıtıdır? A) Delegelerin yurt genelinden seçimle belirlenmiş olması B) Başkanlığa Mustafa Kemal in seçilmesi C) Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nin oluşturulması 2. Sivas Kongresi öncesinde yaşanan hangi gelişme kongreye katılımın beklenenden düşük olmasına yol açmıştır? İstanbul Hükûmeti, Elazığ Valisi Ali Galip i Sivas Kongresi nin toplanmasını engellemekle görevlendirmiştir. Bu gelişme bazı illerdeki seçilmiş delegelerin çekince yaşamasına ve kongreye katılmamasına yol açmıştır. D) Ali Fuat Paşa nın Batı Cephesi Kuvayımilliye Genel Komutanlığı na atanması 59

27 2.ÜNİTE 2. TBMM de Alınan İlk Kararlar a) Hükûmet kurmak zorunludur. Yorum:... b) Geçici de olsa hükûmet başkanı veya padişah vekili atamak doğru değildir. Yorum:... c) Millî iradeyi egemen kılmak esastır. Yorum:... d) TBMM nin üstünde hiçbir güç yoktur. Yorum:... e) TBMM yasama, yürütme yetkilerini kendinde toplamıştır. Yorum:... f) Meclis başkanı hükûmetin de başkanıdır. Yorum:... g) Padişahın ve halifenin durumu, içinde bulunduğu şartlar değiştiğinde yeniden ele alınacaktır. Yorum:... h) TBMM, dini konuların yürütülmesinden de sorumludur. Yorum:... Mustafa Kemal İstanbul da toplanacak olan Son Osmanlı Mebusan Meclisi için vekillerden hangi isteklerde bulunmuştur? Kendisini baştan seçmelerini Müdafai hukuk grupları kurmalarını Kongre kararlarını kabul etmelerini 62

28 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE SIRA SENDE TBMM nin açılma nedenlerini bulutlara yazalım. Ulusal güçleri birleştirmek Düzenli orduyu kurmak Ulusal iradeyi harekete geçirmek Ülkeyi işgalden kurtarmak Milletçe birlikte direnişe geçmek 63

29 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE I. TBMM nin İsyanlara Karşı Aldığı Önlemler ÀÀHıyanetivataniye Kanunu çıkarıldı: Bu kanun ile söz, yazı ve hareketleri ile Büyük Millet Meclisine karşı saldırıa bulunanlar vatan haini sayılarak ağır şekilde cezalandırılacaktı. Kanun uygulanması için İstiklâl Mahkemeleri adı verilen mahkemeler kurulacaktı. Bu mahkemeler gezici olup olay yerine giderek cezaları uyguluyorlardı. ÀÀİstanbul la haberleşme kesildi. ÀÀMustafa Kemal Ankara müftüsüne fetva yayınlatarak şeyhülislamın fetvalarının geçersiz olduğunu ilan etti. ÀÀAnadolu Ajansı kuruldu. (Amaç, halkı bilinçlendirmek ve olumsuz propagandaların önüne geçmektir.) Aşağıdaki madde ve olayları eşleştirelim. 1 İstanbul ve Batı Cephesine yakın olması. TBMM nin isyanlara karşı aldığı önlem 2 2 Hıyanetivataniye Kanunu çıkarıldı. Meclis hükûmeti sistemi 3 3 Meclisin başkanı hükûmetin de başkanıdır. Misakımillî kararı 4 4 Kapitülasyonlar kabul edilmeyecektir. Temsil Heyetinin Ankara ya gelme nedeni 1 65

30 2.ÜNİTE ÖRNEK TBMM, isyanları bastırabilmek amacıyla çıkardığı Hıyanetivataniye Kanunu na işlerlik katabilmek için kendi içinden belirlediği üç üye ile de İstiklal Mahkemelerini kurmuştur. Buna göre TBMM, İstiklal Mahkemelerini kurarak aşağıdaki yetkilerinden hangisini uygulamaya koymuştur? A) Yasa yapma B) Diplomatik ilişkide bulunma C) Yargılama D) Ekonomik gereksinimleri karşılama Mahkemeler yargılama gücünü temsil ederler. İstiklal Mahkemeleri üyelerinin TBMM milletvekillerinden seçilmesi de meclisin yargılama gücüne sahip olduğunu göstermektedir. Yanıt: C SIRA SENDE Aşağıdaki bilgilerden doğru olana D, yanlış olana Y harfi yazınız. D Y 1. Bolu, Düzce, Hendek ayaklanmaları İstanbul Hükûmeti ve işgalci kuvvetlerin birlikte çıkardığı ayaklanmalardır. D 2. Sevr Antlaşması na göre İngiltere, Antalya ve çevresini işgal edecektir. Y 3. TBMM ye karşı çıkan isyanları önlemek amacı ile İstiklal Mahkemeleri kuruldu. D 4. Misakımillî de Azınlıklara, komşu ülkelerdeki müslümanlara tanınan haklar kadar hak tanınacaktır. maddesi yer alır. D 5. Temsil Heyetinin Ankara ya gelmesindeki nedenlerden biri de Ankara nın gelişmiş bir sanayi kenti olmasıdır. Y 68

31 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE KARMA SORULAR 1. Sevr Antlaşması nın ağır koşullar içermesi ve ülkemizi paylaşım planlarını uygulamaya koyması, Millî Mücadele yi nasıl etkilemiştir? Esra Öğretmen in bu sorusuna aşağıdaki öğrencilerden hangisinin verdiği yanıt doğrudur? 1. Sevr Antlaşması na karşı İstanbul Hükûmeti, Mustafa Kemal ve Türk halkının tutumu nasıl olmuştur? İstanbul Hükûmeti işgallerin kalıcı olmadığını ve hiçbir şekilde zorluk çıkarılmaması gerektiğini savunurken Mustafa Kemal halkı işgaller karşısında direnişe çağırmıştır. Halk ise Mustafa Kemal in çağrısı yönünde hareket etmiştir. A) Millî Mücadele güç ve otoritesini kaybetmiştir. Defne B) Padişaha duyulan güven artmıştır. Damla C) Ulusal mücadeleye katılım artmış ve Kurtuluş Savaşı başlatılmıştır. Özgür D) İstanbul Hükûmeti İtilaf Devletleri ile iş birliği yapmaktan vazgeçmiştir. Emre 2. Sevr Antlaşması nın Osmanlı anayasasına göre hukuki geçerliliği yoktur. Çünkü Sevr Antlaşması, İstanbul Hükûmeti tarafından imzalanmasına rağmen... geçersizdir. Verilen bu bilgi, aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanmalıdır? 2. Sevr Antlaşması nın ekonomik hükümlerini yazınız. 1. İtilaf Devletleri ne savaş tazminatı ödenecek. 2. Kapitülasyonlar bütün itilaf devletleri için geçerli olacak. A) Meclis onayı olmadığı için B) I. TBMM açıldığı için C) Ülkede işgaller devam ettiği için D) Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığı için 69

32 2.ÜNİTE A. Aşağıdaki cevapların sorunlarını bulalım. 1. Cevap: Almanya, Avusturya-Macaristan. İtalya dır. Soru: Kurulduğu dönemde İttifak bloğundaki devletler hangileridir? 2. Cevap: Tarafsızlığını ilan etmiştir. Genel seferberlik ilan etmiştir. Kapitülasyonları tek taraflı kaldırmıştır. Bloklardaki devletlerle diyaloğa geçmiştir. Soru: I. Dünya Savaşı başladığında Osmanlı Devleti nin tutumu ne olmuştur? 3. Cevap: Ankara müftüsüne fetva yayınlatılmış İstanbul ile haberleşme kesilmiş İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur Soru: TBMM nin isyanlara karşı aldığı önlemleri yazınız. 4. Cevap: İtilaf Devletleri Türklerden ağır bir yenilgi aldı. I. Dünya Savaşı nın süresi uzadı. Rusya ya yardım gidemediği için, Rusya da ihtilal çıktı. Soru: Çanakkale Savaşı nın sonuçlarını yazınız. 70

33 8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 2.ÜNİTE SIRA SENDE B. Aşağıdaki açık uçlu soruları doğru şekilde cevaplandırınız. 1. Güçler birliği ilkesi nedir? TBMM nin bu ilkeyi benimsemesinin amacını yazınız. Yasama, yürütme ve yargı yetkisinin bir merkezde toplanmasıdır. TBMM bu ilkeyi benimseyerek çabuk ve etkili kararlar almayı, alınan kararları da hızlı bir şekilde uygulamayı planlamıştır. 2. TBMM ye karşı çıkarılmış ayaklanmalar nitelikleri bakımından kaça ayrılmaktadır? Başlıklarını yazınız. Doğrudan İstanbul Hükûmetince çıkarılmış ayaklanmalar. İstanbul Hükûmeti ve İtilaf Devletlerinin kışkırtmasıyla çıkan ayaklanmalar Azınlık ayaklanmaları Kuvayımilliyeci olup sonradan ayaklananlar 3. Millî Mücadele Dönemi nde Kuvayımilliye içindeki bazı şeflerin TBMM ye karşı ayaklanmalarının sebebini yazınız. TBMM, doğrudan kendisine bağlı hareket eden bir orduya sahip olabilmek için Kuvayımilliyeyi kaldırmış ve Düzenli Orduyu kurmuştur. Bu durum bazı şeflerin isyanına yol açmıştır. 4. I. TBMM nin isyanlara karşı aldığı önlemleri yazınız. Hıyanetivataniye Kanunu çıkarıldı. İstanbul la haberleşme kesildi. Mustafa Kemal Ankara müftüsüne fetva yayınlatarak şeyhülislamın fetvalarının geçersiz olduğunu ilan etti. Anadolu Ajansı kuruldu..) 71