Tahıl, Un ve Yem Sektöründe Rekabetçiliğin Artırılması ve Güç Birliğinin Sağlanması URGE Projesi İhtiyaç Analizi Raporu

Transkript

1 Afyonkarahisar Ticaret Borsası Tahıl, Un ve Yem Sektöründe Rekabetçiliğin Artırılması ve Güç Birliğinin Sağlanması URGE Projesi İhtiyaç Analizi Raporu

2 İçindekiler Tablosu 1. Projeye Genel Bakış Projenin Künyesi ve Amacı Araştırma Yöntemi Araştırmada Kullanılan Veriler Sektörel Makro Analiz Sektör Tanımı Dünya Ticareti İçin Sektör Tanımlaması Sektörün Küresel Ölçekte Durumu Küresel Ölçekte Lider Ülkeler Sektörde En Çok İhracat ve İthalat Yapan Ülkeler Dünya Mısır İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıkların İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Dünya Adi Buğday İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Dünya Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Dünya Arpa İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Dünya Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Dünya Mısır Tohumluk İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Dünya Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Ülke Rekabetçilik Analizi Küresel Hububat Sektörü Değerlendirmesi Küresel Ölçekte Faaliyet Gösteren Dernekler Kuruluşlar Türkiye Hububat Sektörü Analizi Türkiye de Hububat Sektörü, Küme Üretimi Analizi Türkiye Küme Ürünlerinin Dış Ticaret Analizi Küme Ürünlerinin Dünya Ticaretindeki Yeri Detaylı Ülke / Madde Analizi Buğday Unu veya Mahlut Unu Türkiye İhracatı Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar Türkiye İhracatı (GTIP ) Mısır Türkiye İhracatı (GTİP ) Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar Türkiye İhracatı (GTİP ) Tohumluk Mısır Türkiye İhracatı (GTİP )

3 Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılar Türkiye İhracatı (GTİP ) Adi Buğday Türkiye İhracatı (GTİP ) Arpa Türkiye İhracatı (GTİP ) Türkiye de Faaliyet Gösteren Dernek ve Kuruluşlar Yerel/Bölgesel/Küme Analizi Küme Firma Analizi Küme Profili Küme Katılımcılarının Cirosal Büyüklükleri Küme Katılımcılarının Ürün Çeşitliliği Küme Katılımcılarının Üretim ve Depolama Altyapısı Küme Katılımcılarının Kalite Sistemleri Altyapısı Küme Katılımcılarının İstihdam Durumu Küme Katılımcılarının Hedef Pazarları Kümenin Rekabete Bakışı Türkiye nin Rekabette Yeri Türkiye nin Global Rakipleri Global Rekabetin Önündeki Engeller Kümenin Değer Zinciri Tedarik Üretim Satış Dağıtım Kurumsal Fonksiyonlar Stratejik Planlama Ürün Geliştirme İnsan Kaynakları Yönetimi Bilgi Teknolojileri Hububat Sektörü Pazar Analizi Türkiye nin İhracatında İlk Beş Ülke Analizi Hedef Pazarlar Ürün Grupları Bazında Hedef Pazar Analizi Dünya Hububat Ürünleri İhracat ve İthalatı Rekabet Analizi Kümenin Yol Haritası

4 7.1. Küme Vizyonu ve Stratejik Hedefler Stratejik Hedeflere Göre Önerilen Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri Stratejik Hedefler Doğrultusunda Önerilen Yurtdışı Pazarlama ve Alım Heyeti Faaliyetleri Hedef Ülkelerde Düzenlenen Fuarlar Kaynakça

5 Tablolar Listesi Tablo 1: Küme Küresel Analiz GTİP'leri Tablo 2: Dünya Hububat Denge Tablosu (Milyon Ton) Tablo 3: Hububat Ürünlerinin Yer Aldığı GTİP Numaralarında Değer Bazında Küresel İthalat Gelişimi (Milyon ABD Doları) Tablo 4: Miktar Bazında Dünya Hububat İthalat ve İhracatı, (Bin ton) Tablo 5: Hububat Ürünlerinin Yer Aldığı GTİP Numaralarında Değer Bazında Küresel İhracat Gelişimi (Milyon ABD Doları) Tablo 6: Dünya Hububat İthalat ve İhracatı Birim/Ton Fiyatları, Tablo 7: 2015 Yıl Sonu Hububat Üretim ve İhracat Sıralaması Tablo 8: Küme Ürünlerinde 2015 Yılı İlk 10 İthalat ve İhracatçı Ülke (Milyon ABD Doları) Tablo 9: Dünya Yılları Arası Mısır İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 10: Dünya Yılları Arası Mısır İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) Tablo 11: Dünyanın İlk 5 Mısır İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları). 24 Tablo 12:Dünya Yılları Arası Mısır İthalatında Değer Bazlı İlk 10 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 13:Dünya Yılları Arası Mısır İthalatında Miktar Bazlı İlk 10 Ülke, (Bin Ton) Tablo 14: Dünyanın İlk 10 Mısır İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 15: Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünlerin İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 16: Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünler İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) Tablo 17: Dünyanın İlk 5 Hububattan Elde Edilen Ürünler İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 18:Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünler İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke,(Milyon ABD Doları, Bin Ton) Tablo 19:Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünler İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) Tablo 20: Dünyanın İlk 10 Hububattan Elde Edilen Ürünler İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 21: Dünya Yılları Arası Adi Buğday İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 22: Dünya Yılları Arası Adi Buğday İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) 31 5

6 Tablo 23: Dünyanın İlk 5 Adi Buğday İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 24:Dünya Yılları Arası Adi Buğday İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 25:Dünya Yılları Arası Adi Buğday İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke,(Bin Ton)33 Tablo 26: Dünyanın İlk 10 Adi Buğday İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 27: Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 28: Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) Tablo 29:Dünyanın İlk 5 Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 30:Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 31:Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) Tablo 32: Dünyanın İlk 10 Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 33: Dünya Yılları Arası Arpa İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 34: Dünya Yılları Arası Arpa İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) Tablo 35:Dünyanın İlk 5 Arpa İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları).. 40 Tablo 36:Dünya Yılları Arası Arpa İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 37:Dünya Yılları Arası Arpa İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) Tablo 38: Dünyanın İlk 10 Arpa İthalatçısına İhracat Yapan İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 39: Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 40: Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) Tablo 41: Dünyanın İlk 5 Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 42:Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İthalatında Değer Bazında İlk 5 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 43:Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton)

7 Tablo 44: Dünyanın İlk 10 Buğday Unu veya Mahlut Unu İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 45: Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 46: Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) Tablo 47: Dünyanın İlk 5 Tohumluk Mısır İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 48:Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 49:Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) Tablo 50: Dünyanın İlk 10 Tohumluk Mısır İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 51: Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 52: Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) Tablo 53: Dünyanın İlk 5 Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) Tablo 54:Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünler İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 55:Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünler İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) Tablo 56: Dünyanın İlk 10 Buğdaydan Elde Edilen Ürünler İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke, (Milyon ABD Doları) Tablo 57:Hububat Sektörü İçin Ülke Bazlı Ticaret Uzmanlaşma Endeksi Verileri Tablo 58: Dünya Buğday Fiyatları ( FOB $ /Ton) Tablo 59: Dünya ve Başlıca Ülkelerin Mısır Üretimi, (Bin Ton) Tablo 60: Dünya Mısır Fiyatları (FOB $ / Ton) Tablo 61: Dünya ve Başlıca Ülkelerin Arpa Üretimi, (Bin Ton) Tablo 62: Dünya Arpa Fiyatları (FOB $ / Ton) Tablo 63: Dünyada Faaliyet Gösteren Dernek ve Kuruluşlar Tablo 64: Anadolu Kırmızı Sert (AKS) Buğday Borsa Fiyatları (TL/Ton) Tablo 65: Arpa Borsa Fiyatları (TL/Ton) Tablo 66: Mısır Borsa Ortalama Fiyatları (TL/Ton)

8 Tablo 67: Yılları Arası Değer Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İhracatı, (Bin ABD Doları) Tablo 68: Yılları Arası Miktar Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İhracatı, (Bin Ton) Tablo 69: 2015 Yılından İtibaren Hububat Kümesi Ürünleri Detaylı Türkiye İhracat Değerleri, (Milyon ABD Doları) Tablo 70: Yılları Arası Değer Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İthalatı, (Bin ABD Doları) Tablo 71: Yılları Arası Miktar Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İthalatı, (Bin Ton) Tablo 72: Değer Bazında Türkiye Hububat İhracatının Dünya İhracatındaki Payı Tablo 73: Türkiye nin GTİP Numaralı Adi Ve Kaplıca (Kızıl) Buğday Unu İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) Tablo 74: Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar Ürün Grubunun 12'li GTİP Detayında Yılları Arası Türkiye İhracatı Değerleri, (Bin ABD doları) Tablo 75: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası, Süt Ür.=<% 10,Nişasta >%30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şrb.İçeren İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) Tablo 76: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Diğer Müstahzarlar İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) Tablo 77: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası; Yem İçin Hazırlanmış Taşıyıcılı Aktif Madde Karışımları İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) Tablo 78: Türkiye nin GTİP Hayvan Gıdası; Süt Ürün.<% 10,Nişasta =<% 10,Glikoz,Glikoz Şurubu, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) Tablo 79: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası; Süt Ür.<% 10,%10<Nişasta =<% 30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) Tablo 80: Türkiye nin GTİP Numaralı Mısır (Diğer) İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) Tablo 81: Türkiye nin GTİP Numaralı Soya Fasulyesi Yağı Üretiminden Arta Kalan Küspe Ve Katı Atıklar İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) Tablo 82: Türkiye nin GTİP Numaralı Mısır (Tek Melez; Tohumluk) İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) Tablo 83: Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar Ürün Grubunun 12'li GTİP Detayında Yılları Arası Türkiye İhracatı Değerleri, (Bin ABD doları) Tablo 84: Türkiye nin GTİP Numaralı Kepekler; Buğdaydan Elde Edilmiş, Diğer İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları)

9 Tablo 85: Türkiye nin GTİP Numaralı Kepekler; Buğdaydan, Nişasta =<%28, Göz =0, 2 Mm Elekten Geçen Ürün =<%10, Kül Oranı =>%1, 5 İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) Tablo 86: Türkiye nin GTİP Numaralı Adi Buğday; Tohumluk Olmayan İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) Tablo 87: Türkiye nin GTİP Numaralı Arpa; Tohumluk Olmayan İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) Tablo 88: Türkiye'de Faaliyet Gösteren Dernek ve Kuruluşlar Tablo 89: Bölge Bazında Türkiye de Hasat Edilen Arpa, Buğday ve Mısır Alanları Tablo 90: Bölge Bazında Türkiye de Üretilen Arpa, Buğday ve Mısır Alanları Tablo 91 - Firmaların Ciro Aralıkları (12 Firma) Tablo 72: Değer Bazında Türkiye Hububat İhracatının Dünya İhracatındaki Payı Tablo 92: Türkiye İhracatında İlk 10 Ülke, Değer Bazında (Bin ABD Doları) Tablo 93: Irak Pazarında İhracatçı İlk Beş Ülke (Bin ABD Doları) Tablo 94: Sudan Pazarında İhracatçı İlk Beş Ülke (Bin ABD Doları) Tablo 95: Suriye Pazarında İhracatçı İlk Beş Ülke (Bin ABD Doları) Tablo 96: Angola Pazarında İhracatçı İlk Beş Ülke (Bin ABD Doları) Tablo 97: Filipinler Pazarında İhracatçı İlk Beş Ülke (Bin ABD Doları) Tablo 98: Hububat Küme Ürünleri İçin Hedef Pazar Listesi Tablo 99: Türkiye Hububat Ürünleri İhracatı (Ton/Bin ABD Doları) Tablo 100: Mısır Dünya İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke (ABD Doları) Tablo 101: Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Mısır İthalat Fiyatları Tablo 102: 2015 Yılı Mısır Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 103: İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Mısır İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 104: 2015 Yılı Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke (ABD Doları) Tablo 105: Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar İthalat Fiyatları Tablo 106:2015 Yılı Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 107: İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 108: 2015 Yılı Adi Buğday İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke Tablo 109: Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Adi Buğday İthalat Fiyatları

10 Tablo 110: 2015 Yılı Adi Buğday Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 111: İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Adi Buğday İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 112: Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke (ABD Doları) Tablo 113: Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İthalat Fiyatları Tablo 114: 2015 Yılı Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 115:İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 116: Arpa İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke (ABD Doları) Tablo 117: Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Arpa İthalat Fiyatları Tablo 118: 2015 Yılı Arpa Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 119:İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Arpa İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 120: Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke (ABD Doları) Tablo 121: Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Buğday Unu veya Mahlut Unu İthalat Fiyatları Tablo 122: 2015 Yılı Buğday Unu veya Mahlut Unu Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 123:İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Buğday Unu veya Mahlut Unu İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 124: Tohumluk Mısır İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke (ABD Doları) Tablo 125: Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Tohumluk Mısır İthalat Fiyatları Tablo 126: 2015 Yılı Tohumluk Mısır Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 127:İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Tohumluk Mısır İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 128: Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz Ve Diğer Kalıntılar İhracatında Ton Başına Ortalama Satış Fiyatları, İlk 10 Ülke (ABD Doları) Tablo 129: : Hedef Pazarların 2015 Yılı Ortalama Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılar İthalat Fiyatları

11 Tablo 130: 2015 Yılı Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılar Türkiye İhracat Birim Fiyatı ile Hedef Ülke İthalat Birim Fiyatı Karşılaştırması Tablo 131:İhracat Potansiyeli Olan Ülkelerde Türkiye'nin 2015 Yılı GTİP Numaralı Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılar İçin Rekabet Durumu (Bin ABD Doları) Tablo 132: Hedef Ülkelerde Gerçekleşecek Fuarlar

12 Şekiller Listesi Şekil 1: Dünya Buğday Denge Grafiği Şekil 2: 2016/17 Dünya Buğday Üretimi Başlıca Ülkelerin Payları Şekil 3: Dünya Buğday Üretimi, Verimi ve Ekili Alanlar Şekil 4: 2016/17 Dünya Buğday Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları Şekil 5:Kullanım Alanlarına Göre Buğday Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Şekil 6: Dünya Mısır Denge Grafiği Şekil 7: 2016/17 Dünya Mısır Üretimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları Şekil 8: Dünya Mısır Üretimi, Verimi ve Ekili Alanlar Şekil 9: 2016/17 Dünya Mısır Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Şekil 10:Kullanım Alanlarına Göre Mısır Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Şekil 11: Dünya Arpa Denge Grafiği Şekil 12: 2016/17 Dünya Arpa Üretimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Şekil 13: Dünya Arpa Üretimi, Verimi ve Ekili Alanlar Şekil 14: 2016/17 Dünya Arpa Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Şekil 15:Kullanım Alanlarına Göre Arpa Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Şekil 16: Dünya Soya Fasulyesi Denge Grafiği Şekil 17: 2016/17 Dünya Buğday Üretimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Şekil 18: 2016/17 Dünya Soya Fasulyesi Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Şekil 19:Kullanım Alanlarına Göre Soya Fasulyesi Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Şekil 20: Türkiye Buğday Üretimi, Ekiliş Alanı ve Verimi Şekil 21: Kullanım Alanlarına Göre Türkiye Buğday Tüketimi Şekil 22: Türkiye Buğday İthalat ve İhracatı Şekil 23: Türkiye Arpa Üretimi, Ekiliş Alanı ve Verimi Şekil 24: Kullanım Alanlarına Göre Türkiye Arpa Tüketimi Şekil 25: Türkiye Arpa İthalat ve İhracatı Şekil 26: Türkiye Mısır Üretimi, Ekiliş Alanı ve Verimi Şekil 27: Kullanım Alanlarına Göre Türkiye Mısır Tüketimi Şekil 28: Türkiye Mısır İthalat ve İhracatı Şekil 29:Türkiye Hububat Kümesi 2015 Yılı İhracat Değeri Oranları Şekil 30: Türkiye Hububat Kümesi 2015 Yılı İthalat Değeri Oranları

13 Şekil 31: 2015 Yılı Değer Bazlı Dünya Hububat Kümesi İhracatı Şekil 32:Türkiye 2015 Yılı Bölgesel Arpa, Buğday ve Mısır Üretimi ve Verimi (Bin Ton) Şekil 33: Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak Bölgesin 2015 Yılı Arpa, Buğday ve Mısır Üretim Yüzdeleri. 101 Şekil 34 Türkiye İhracatının Bölgeler Bazında Dağılımı (2015 TUSAF) Şekil 35 Türkiye Yem Üretim İstatistikleri Şekil 36 - Firmaların Ürün Çeşitlerine Göre Dağılımı Şekil 37 - Firmaların Üretim Alanı Büyüklüklerine Göre Dağılımı (6 Firma) Şekil 38 - Firmaların Sahip Oldukları Kalite Sistem Belgelerine Göre Dağılımı Şekil 39 - Firmaların İstihdam Ettikleri Kişi Sayısına Göre Dağılımı (8 Firma) Şekil 40 - Firmaların Türkiye nin Global Rekabetteki Yeri Hakkında Görüşleri Şekil 41 - Küme Firmalarının Global Rekabette Engel Olarak Gördüğü Konular Şekil 42 - Hammadde Tedariğinde Öne Çıkan Sorunlar Şekil 43 Satınalma için Kümelenme Fırsatları Şekil 44 - Küme Firmalarının İhracatın Önünde Engel Olarak Gördüğü Unsurlar Şekil 45 - Küme Firmalarında Stratejik Planlama ve Bütçelemenin Yaygınlığı Şekil 46 - İnsan Kaynakları Departmanının Yaygınlığı Şekil 47: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Mısır İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA) Şekil 48: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA) Şekil 49: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Adi Buğday İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA) Şekil 50: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA). 144 Şekil 51: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Adi Buğday İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA) Şekil 52: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Buğday Unu veya Mahlut Unu İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA) Şekil 53: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Tohumluk Mısır İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA) Şekil 54: Küme Ürünleri İçerisinde GTİP Numaralı Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılar İçin Türkiye ve Potansiyeli Yüksek Rakiplerin Göreli İhracat Avantajı Endeksi (GİHA)

14 1. Projeye Genel Bakış 1.1. Projenin Künyesi ve Amacı Bu rapor faaliyeti kapsamında 04 Mayıs Ağustos 2017 tarihleri arasında hazırlanmıştır. İhtiyaç analizi saha çalışması Tahıl, Un ve Yem satış ve ihracatı yapan küçük ve orta ölçekli işletmeler tarafından yönetilmekte olan 12 firma için gerçekleştirilmiştir. Raporun amacı aşağıda yer alan amaçları hedeflemektedir: Tahıl, Un ve Yem endüstrisinin ülke ve bölge ekonomisine katkılarının ortaya konması Sektör genelinde ve firma özelinde ihtiyaç analizinin yapılması Rekabet gücünün artırılması önündeki engellerin tespit edilmesi ve sektöre yönelik teknik altyapı gereksinimlerinin teşhisinin yapılması Ülke bazında ihracatın farklı malzemeleri de içerecek şekilde artması için yapılması gerekenlerin aktarılması Hedeflenen her bir ülkede tehdit oluşturabilecek yetkinliğe sahip rakip ülke analizlerinin yapıldığı bu projede ürün grupları ve detay ürünler bazında elde edilebilecek fırsatlar katılımcıların hedef ülkelerdeki pazar paylarını artırılmasına yönelik stratejiler ve eylem planları paylaşılarak ihracatın çeşitlenerek artırılmasına destek verilmektedir Araştırma Yöntemi Çalışmalar 04 Mayıs 2017 tarihinde firmaların katılımı ile gerçekleştirilen Başlangıç Toplantısı ile başlatılmıştır. Bu toplantıda İhtiyaç Analizi hakkında bilgilendirme yapılmış ayrıca danışman firma tarafından hazırlanan Firma Profili Formları dağıtılmış ve saha çalışması öncesinde firma profillerinin çıkarılmasına ve ön çalışma yapmaya olanak tanıyan bilgiler toplanmıştır. Başlangıç toplantısını takiben saha çalışması başlatılmış, Odak toplantısı 04 Mayıs 2017 tarihinde gerçekleştirilmiş ve 10 haftalık bir süreçte tamamlanmıştır. Kümeye dahil firmaların rekabet üstünlüğünü incelemek için değer zinciri yaklaşımı stratejik gruplar bazında uygulanmıştır. Değer zinciri sektör faaliyetlerinin gerektirdiği yetkinliklerden hareketle firmaların işleyiş yapısını 4 temel alanda ele alarak incelemiştir. Ürün Tedarik / Üretim ve Tedarik Zinciri Satış ve Pazarlama Altyapısı Kurumsallaşma İnovasyon Kümeye ve analize dahil olan firmaların rekabette karşılaştığı zorlukar incelenmiş ve gelişim alanları tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu yaklaşım ile rekabet önündeki engellerin kaldırılması için kümelenme fırsatı görülen alanları nasıl kullanabileceğimize ışık tutulmaya çalışılmıştır. 14

15 Katılımcı firmaların rekabette yaşadıkları zorluklar dikkate alınarak gelişim ihtiyaçları belirlenmiş ve stratejik yol haritaları oluşturulmuştur. Rekabette yaşanan zorluklar arasında aşağıdaki başlıklar değerlendirilmiştir. Ürün kalite problemleri Yüksek ürün maliyeti (girdi maliyetleri kaynaklı) Yüksek lojistik maliyeti Hizmet seviyesi - istenen zaman ve miktarda tedarik sorunu Markalaşmanın sağlanamaması Türk malı imajı Diğer ülkelerin kendi firmalarını desteklemesi Tarife / tarife dışı engeller Müşteriye ulaşım zorlukları Öne çıkan rekabet zorlukları ve aşağıda belirlenen kümelenme fırsatları harmanlanmıştır: Ortak hammadde satınalma Orta yardımcı malzeme satınalma Ortak yatırım malzemesi satınalma Ortak kalite kontrol laboratuarı Ortak pazarlama aktivitesi o o o o o o Ortak tanıtım faaliyeti (web, vb.) Ortak fuar katılımı Ortak müşteri etkinliği Ortak Pazar ziyaretleri Ortak alım heyetleri Ortak Pazar araştırmaları Değerlendirilen değer zinciri alanları olgunluk modelleri kullanılarak değerlendirilirken, rekabet zorlukları ve kümelenme fırsatları ise firmanın küme içindeki durumunu tanımlayacak şekilde analiz edilmiştir Araştırmada Kullanılan Veriler Projede kullanılan istatistiki veriler ITC-TRADEMAP(International Trade Center) ve COMTRADE veri tabanlarından alınmış olup potansiyel hedef pazarları anlayıp ortaya koyabilmek üzere yorumlanmıştır. ITC veri tabanı üzerinde yer alan veriler ülkelerin istatistik kurumlarından alınarak güncel ve kapsamlı bir şekilde sunulmaktadır. Devlet kaynaklarından ulaşılan veriler temelde 4, 6 ve 12 haneli GTİP ler ülkeler arası ticari işlemleri değer ve ağırlık bazında aktarmaktadır. Kaynaklarda yer alan işlemlerin tamamı gümrüklerde fiilen gerçekleşmiş aksiyon bilgilerinden aktarılmaktadır. 15

16 Proje de kullanılan veriler dünya genelinde güvenilir olarak kabul edilen kaynaklardan (COMTRADE, TRADEMAP) elde edilmiştir. Bunlara karşılık takip edilen ürün grupları uluslararası ticarette Dünya Gümrük Örgütü (WCO) tarafından belirlenen 6 haneli HS (Harmonised Code System) Kod ile izlenirken ekonomik birliktelikler (Avrupa Birliği gibi) ile ülkeler bazında 6 haneden sonra yer alan numaralar farklılık gösterebilmektedir. Tüm bunların neticesinde Türkiye ihracatı verileri ile ihracatın gerçekleştirildiği ülkenin Türkiye ithalatı verileri arasında farklılıklar gözlenebilmektedir. Bölgesel detayda dünya üretimi izlenen ürün ve hammaddelerde ise bir ülke birden fazla bölge içerisinde yer alabildiği için toplam miktar ve değerlerde farklılıklar gözlenebilmektedir. 16

17 2. Sektörel Makro Analiz 2.1. Sektör Tanımı Afyonkarahisar Ticaret Borsası Hububat Ürünleri Kümesi, incelemesi için Hububat Ürünleri tanımı esastır Dünya Ticareti İçin Sektör Tanımlaması İhracatta küme üretimi temel olarak adi buğday, arpa, tohumluk mısır, mısır, buğday unu veya mahlut unu, buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar, soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar ve hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarların ihracatını kapsamaktadır. HS 6 Ürün Kodu Ürün Adı Adi Buğday Arpa Tohumluk Mısır Mısır Buğday Unu veya Mahlut Unu Tablo 1: Küme Küresel Analiz GTİP'leri Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılar Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar HS 12 Madde Adı Adi Buğday; Tohumluk Olmayan Diğer Arpa; Tohumluk Olmayan Mısır (Tek Melez; Tohumluk) Mısır (Diğer) Adi Ve Kaplıca (Kızıl) Buğday Unu Kepekler; Buğdaydan, Nişasta =<%28, Göz =0, 2 Mm Elekten Geçen Ürün =<%10, Kül Oranı =>%1, Kepekler; Buğdaydan Elde Edilmiş, Diğer Soya Fasulyesi Yağı Üretiminden Arta Kalan Küspe Ve Katı Atıklar Hayvan Gıdası; Süt Ürün.<% 10, Nişasta =<% 10,Glikoz,Glikoz Şurubu, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu Hayvan Gıdası; Süt Ür.<% 10, %10<Nişasta =<% 30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu Hayvan Gıdası, Süt Ür.=<% 10, Nişasta 17

18 >%30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şrb. İçeren Hayvan Gıdası; Yem İçin Hazırlanmış Taşıyıcılı Aktif Madde Karışımları Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Diğer Müstahzarlar 2.2. Sektörün Küresel Ölçekte Durumu Hububat pazarı dünyanın stratejik öneme sahip ürün gruplarından biridir. Uluslararası Hububat Konseyi tarafından paylaşılan veriler çerçevesinde dünya hububat üretim miktarları incelendiğinde, 2016 yılında yaklaşık 2008 milyon ton üretim gerçekleştiği görülürken 2017 yılı içinde 2111 milyon ton üretileceği tahmin edilmektedir yılı sonunda dünya hububat tüketim miktarı 1,9 milyar ton olarak ölçülmüştür. Tüketim alanları içerisinde 879 milyon ton ile tüketim grubunun %44,3 ünü oluşturarak en dikkat çeken kullanım alanı yemdir. Tablo 2: Dünya Hububat Denge Tablosu (Milyon Ton) 2009/ / / / / / / /17* 2017/18** Açılış Stokları Üretim İthalat TOPLAM KULLANILABİLİRLİK Gıda Yemlik Endüstriyel Diğer TOPLAM TÜKETİM İhracat Kapanış Stokları Kaynak : IGC Mayıs *Tahmin, **Öngörü Kümede yer alan ürünlerin HS 6 ürün kodları ile dünya ithalatı takip edildiğinde 2015 yılı sonunda toplam 108 milyar ABD Doları düzeyinde ithalat gerçekleştirildiği görülmektedir. Dünya genelini kapsayan araştırmalar için kaynak olarak Comtrade ve Trademap üzerinde yer alan verilerden faydalanıldığı için, HS 12 madde adı bilinen hububat ürünlerine ait verilerin net olarak belirlenemeyeceği anlaşılmıştır. İthalat ve ihracat değerleri, Hububat Ürünlerinin doğrudan satışının yanı sıra içerisinde hububat ürünü olan ürünlerin de yer aldığı GTIP numaralarıyla gözlemlenmiştir. 18

19 Tablo 3: Hububat Ürünlerinin Yer Aldığı GTİP Numaralarında Değer Bazında Küresel İthalat Gelişimi (Milyon ABD Doları) Ürün 2015 Yılı Ürün Adı Kodu İthalat Payı Mısır ,5% Soya fasulyesi küspesi ve diğer ,0% katı atıklar Adi buğday ,7% Hayvan gıdası olarak kullanılan ,5% müstahzarlar Arpa ,3% Buğday unu veya mahlut unu ,5% Tohumluk mısır ,6% Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer ,9% kalıntılar Genel Toplam % Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (2011 yılı adi buğday ve arpa ithalat verileri kaydı bulunmamaktadır.) İçerisinde Hububat Ürünlerinin de yer aldığı GTİP numaralarıyla yılları arası küresel ithalat gelişimi incelendiğinde; GTİP numarasıyla takip edilen Mısır ürün grubu yaklaşık 28 milyar dolar civarındaki ithalat payı ile küme ürünleri arasında %25,5 oranında en çok ithal edilen ürün grubu olmuştur. Sahip olduğu %25 ithalat pay ile Mısır ürün grubunu takip eden ikinci sıradaki ürün grubu ise Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklardır. Öbür taraftan küme içerisinde dünya ithalat payı en düşük ürün grubu GTİP numarasıyla takip edilen Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılardır. Hububat sektörüne ait ürün gruplarının Türkiye de ve dünya genelinde takip edilen GTİP numaralarının yer aldığı kümeye ait detaylı açıklamalar Tablo 1 de bulunmaktadır. Ürün Kodu Tablo 4: Miktar Bazında Dünya Hububat İthalat ve İhracatı, (Bin ton) Ürün Adı Mısır , , , , , Adi buğday , , , ,6 Soya fasulyesi küspesi ve , , , , ,1 diğer katı atıklar Arpa , , , ,2 Hayvan gıdası olarak kullanılan , , , , ,6 müstahzarlar Buğday unu veya mahlut 8.585, , , , ,2 unu Buğdaydan 4.425, , , , ,0 19

20 elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Tohumluk mısır 6.035, , , , ,5 Toplam İthalat , , , , , Adi buğday , , , , Mısır , , , , , Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar , , , , , Arpa , , , , Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar Buğday unu veya mahlut unu Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Tohumluk mısır , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4 Toplam İhracat , , , , ,8 Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: 2011 yılı adi buğday ve arpa ithalat / ihracat verileri kaydı bulunmamaktadır. Hububat ürün grubu değer bazlı ithalat gelişiminde olduğu gibi miktar bazında da en çok ithal edilen ürün grubu GTİP numarası ile takip edilen mısırdır yılında yaklaşık 130 milyon ton mısır grubu ürün ithal edilirken ihracat için miktar 144,7 milyon ton civarındadır. Öbür taraftan 2015 yılında en çok ihracatı gerçekleştirilen ürün GTİP numarasıyla takip edilen adi buğdaydır. İhracat miktarı 2015 yılında 157 milyon ton olan adi buğday için ithalat miktarı yaklaşık olarak 99 milyon tondur. 20

21 Tablo 5: Hububat Ürünlerinin Yer Aldığı GTİP Numaralarında Değer Bazında Küresel İhracat Gelişimi (Milyon ABD Doları) Ürün 2015 Yılı Ürün Adı Kodu İhracat Payı Adi buğday ,7% Soya fasulyesi küspesi ve diğer ,7% katı atıklar Mısır ,3% Hayvan gıdası olarak kullanılan ,4% müstahzarlar Arpa ,7% Buğday unu veya mahlut ,1% unu Tohumluk mısır ,2% Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar ,9% Genel Toplam % Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (2011 yılı adi buğday ve arpa ithalat verileri kaydı bulunmamaktadır.) Hububat grubu içerisinde yer alan ürünlerin 2015 yılı ihracatına bakıldığında GTİP numarasıyla takip edilen adi buğday ürünü %29,7 lik ihracat payı ile en üst sırada yer almaktadır. %22,7 dünya ihracat oranı ile GTİP numaralı soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar ikinci sırada yer alırken 2015 yılında 25.7 milyar ABD doları seviyesinde ihracatı gerçekleştirilen mısır, %22,3 pay ile üçüncü sırada yer almaktadır. Ürün Kodu Tablo 6: Dünya Hububat İthalat ve İhracatı Birim/Ton Fiyatları, Ürün Adı Mısır 317,0 309,8 272,9 269,1 211,7 Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı 432,3 520,6 552,8 539,5 446,6 atıklar Adi buğday - 313,7 330,8 297,7 247, Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar 898,4 894,0 922,5 911,8 888, Arpa - 305,1 313,1 269,1 240, Buğday unu veya mahlut unu 453,4 462,9 478,4 478,4 428, Tohumluk mısır 697, , , , ,9 Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar 219,3 258,1 250,0 221,7 179,7 Dünya İthalat Birim Fiyatı 412,2 391,8 387,4 373,0 304, Adi buğday - 293,5 303,3 270,7 218, Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar 392,0 468,2 513,8 508,4 391,7 21

22 Mısır 288,5 273,9 255,7 231,5 178, Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar 853,3 819,1 856,5 929,6 807, Arpa - 276,0 279,7 233,2 203, Buğday unu veya mahlut unu 402,5 418,0 464,5 441,7 370, Tohumluk mısır 1.804, , , , , Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar 174,8 343,3 211,1 175,4 192,8 Dünya İhracat Birim Fiyatı 375,9 347,6 356,1 328,9 261,2 Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (2011 yılı adi buğday ve arpa ithalat / ihracat verileri kaydı bulunmamaktadır.) 2.3. Küresel Ölçekte Lider Ülkeler Dünya genelinde tüm hububat ürünlerini kapsayan üretim miktarları ve seçili hububat ürünleri grubu ülke bazlı ihracat verileri kıyaslandığında, ABD Tarım Bakanlığı istatistik ve tahminlerine göre; 2015 yılı üretim sıralamasında ilk 5 te yer alan ülkeler sırasıyla Çin, ABD, Avrupa Birliği(AB), Hindistan ve Rusya iken Türkiye milyon ton üretim ile 13. Sırada yer almaktadır. Seçili ürünlerin takip edildiği GTİP numaralarına bağlı ülke bazlı dünya ihracatı sıralamasına bakıldığında ise; ABD, Arjantin, Brezilya, Fransa ve Ukrayna sırasıyla ilk 5 te yer alırken Türkiye 1.1 milyar ABD doları ihracat değeri ile 19. sırada bulunmaktadır. ABD 2015 yılı sonunda dünya ihracatı sıralamasında lider pozisyonunda yer almaktadır. ABD Tarım Bakanlığı tarafından yayımlanan istatistiklere göre; ikinci sırada Ukrayna, üçüncü sırada Arjantin, dördüncü sırada Rusya ve Beşinci sırada AB yer alırken, üretimde 13. Sırada yer alan Türkiye nin dünya ihracatı sıralamasında da aynı sırada bulunduğu gözlenmektedir. ABD Tarım Bakanlığı nca paylaşılan verilerde Ukrayna konumu dolayısıyla en çok dikkat çeken ülkeler arasında yer almaktadır milyon tonluk üretim miktarına karşın dünya ihracatında 3. sırada bulunmaktadır. Aynı şekilde Arjantin de milyon tonluk üretim miktarına rağmen dünya ihracatında 4. Sırada yer almaktadır. Tablo 7: 2015 Yıl Sonu Hububat Üretim ve İhracat Sıralaması Hububat (2015 yılsonu) Dünya İhracatı Sırası* Dünya İhracatı Sırası** Dünya Üretimi Sırası Çin ABD AB (Fransa) 3. Hindistan Rusya Brezilya Ukrayna Arjantin Kanada Avusturalya Türkiye Kaynak: *USDA (ABD Tarım Bakanlığı), **Comtrade, Nisan 2017 Not: USDA dünya hububat verileri arpa, mısır, karışık tane, yulaf, buğday, değirmenlenmiş pirinç ve çavdarı kapsamaktadır. 22

23 Sektörde En Çok İhracat ve İthalat Yapan Ülkeler Hububat ürünleri grubunda incelenen ürünlerin geneline bakıldığında, dünya ithalatında ilk on ülke arasında yer alan Hollanda ve Almanya nın aynı zamanda ilk 10 ihracatçı ülke arasında da yer aldığı görülmektedir. Tablo 8: Küme Ürünlerinde 2015 Yılı İlk 10 İthalat ve İhracatçı Ülke (Milyon ABD Doları) Dünya İthalatında İlk 10 Ülke İthalat Değeri 2015 İthalat Payı Dünya İhracatında İlk 10 Ülke İhracat Değeri 2015 İhracat Payı Japonya 6.275,1 5,8% ABD ,0 16,9% Endonezya 5.039,1 4,7% Arjantin ,5 12,6% Hollanda 4.953,3 4,6% Brezilya ,3 9,8% Vietnam 4.811,3 4,5% Fransa 8.495,0 7,3% Meksika 4.637,9 4,3% Ukrayna 6.232,0 5,4% Çin 4.625,1 4,3% Rusya 5.894,6 5,1% Kore 4.472,3 4,1% Avusturalya 5.782,3 5,0% Almanya 3.957,4 3,7% Kanada 5.651,5 4,9% İspanya 3.795,4 3,5% Almanya 5.475,1 4,7% Cezayir 3.344,3 3,1% Hollanda 3.893,8 3,4% Dünya ,0 100% Dünya ,9 100% Kaynak: Comtrade, Nisan Dünya Mısır İhracatı ve İthalatı (GTİP ) 2015 yılı GTİP numarasıyla takip edilen mısır ihracatında ABD dünya ihracatının %32,5 ini oluşturan 8,4 milyar ABD doları civarındaki ihracat değeri ile ilk sırada yer almaktadır. İkinci sırada yer alan Brezilya nın ihracat değeri 2015 yılında 4,9 milyar ABD doları olarak ölçülürken 3 milyar ABD doları civarındaki ihracat değeri ile Arjantin, Brezilya nın hemen arkasında yer alarak mısır ürünlerinde en çok ihracat gerçekleştiren üçüncü ülke olmuştur. Tablo 9: Dünya Yılları Arası Mısır İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke İhracat Payı ABD , , , , ,8 32,5% Brezilya 2.624, , , , ,6 19,2% Arjantin 4.247, , , , ,3 11,9% Ukrayna 1.963, , , , ,0 11,6% Fransa 1.882, , , , ,0 4,9% İlk 5 Ülke Toplamı , , , , ,6 80,1% Diğer Ülkeler 6.705, , , , ,80 19,9% Dünya , , , , ,4 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 İlk beş ülkenin 2015 yılında sahip olduğu toplam mısır ihracat payı 20,6 milyar ABD doları değerinde gerçekleştirdiği ihracat ile dünya genelinin %80 ini oluşturmaktadır. Brezilya 4,9 milyar ABD doları civarında gerçekleştirdiği ve 2014 yılına kıyasla %21,5 oranında artırdığı ihracat değeri ile ilk beş ülke arasında mısır ihracatında bir önceki yıla kıyasla ihracat hacmini arttırmayı başaran tek ülkedir. 23

24 Tablo 10: Dünya Yılları Arası Mısır İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke İhracat Payı ABD , , , , ,4 30,8% Brezilya 9.459, , , , ,8 20,0% Ukrayna 7.795, , , , ,9 13,2% Arjantin , , , , ,0 11,6% Fransa 6.037, , , , ,4 4,8% İlk 5 Ülke Toplamı , , , , ,5 80,3% Diğer Ülkeler , , , , ,60 19,70% Dünya , , , , ,1 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Dünya mısır ihracatı miktar bazlı incelendiğinde yaklaşık 44,6 milyon ton mısır ihracat miktarı ile sahip olduğu pay %30,8 olan ABD ilk sırada yer almayı sürdürmektedir. Miktar bazlı mısır ihracatı verileri incelendiğinde ilk beşte yer alan ülkelerin aynı olduğu görülmektedir. Sıralamadaki tek değişik Ukrayna ve Arjantin arasında olup, miktar olarak 2.3 milyon tonluk farktan kaynaklanan bir değişimdir. Dünya ihracat sıralamada ilk iki sırada yer alan ABD ve Brezilya nın 2015 yılı ihracat miktarları toplamı dünya ithalatının %50,8 oluşturmaktadır. Dünya mısır ihracatının %75,5 ini gerçekleştiren ilk dört ülkenin her biri 2015 yılı sonu verilerine göre %10 un üzerinde ihracat payına sahiptir. Tablo 11: Dünyanın İlk 5 Mısır İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı İhracat ABD 8.379,8 Brezilya 4.937,6 Arjantin 3.057,3 Ukrayna 2.993,0 Fransa 1.267,0 İlk 5 Ülke Toplamı , Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülke Meksika %27,7 Japonya %24,3 Kore %7,8 Kolombiya %9,2 Tayvan %4,1 Vietnam %16,9 İran %14,9 Kore %10,2 Japonya %9,3 Tayvan %7,6 Cezayir %14,8 Vietnam %14 Endonezya %9,9 Mısır %9,2 Malezya %8,5 Çin %18,1 Mısır %14,9 İspanya %14,4 Hollanda %9,3 İtalya %6,5 İspanya %30,7 Hollanda %18,4 Belçika %10,9 Almanya %10,3 İngiltere %9,9 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İlk 5 Ülkenin İhracat Payı %73,2 %58,9 %56,3 %63,1 %80,1 24

25 Dünyada en çok mısır ihracatı gerçekleştiren ilk 5 ülkeden ithalat yapan ülkeler incelendiğinde, ihracat yapan ülkelerin tamamının toplam ihracatının %50 den yüksek oranını beş ülkeye gerçekleştirdiği görülmektedir. Dikkat çeken bir diğer nokta ise Fransa ihracatının %80,1 inin yakın coğrafyada bulunan ilk beş ülke tarafından ithal ediliyor olmasıdır. Tablo 12:Dünya Yılları Arası Mısır İthalatında Değer Bazlı İlk 10 Ülke,(Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke İthalat Payı Japonya 5.340, , , , ,8 11,7% Meksika 2.956, , , , ,3 8,8% Kore 2.495, , , , ,1 8,0% Mısır 2.178, , , , ,0 6,5% Vietnam 285,8 462,8 624, , ,1 5,9% İspanya 1.465, , , , ,5 4,8% Çin 574, ,4 930,5 723, ,8 4,0% Hollanda 1.069, , , ,4 988,3 3,6% Kolombiya 910,8 983,0 997,3 922,0 934,3 3,4% Cezayir 998,4 941,3 892,3 976,3 873,5 3,2% İlk 10 Ülke Toplam , , , , ,7 59,9% Diğer Ülkeler , , , , ,2 40,1% Dünya , , , , ,9 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Dünya ithalat verilerine göre Japonya hem değer hem de miktar bazında en çok mısır ithal eden ülkedir GTİP numarası ile takip edilen dünya mısır ithalatının %11,7 si olan 3,2 milyar ABD doları değerindeki ithalat Japonya tarafından gerçekleştirilmektedir. Tablo 13:Dünya Yılları Arası Mısır İthalatında Miktar Bazlı İlk 10 Ülke, (Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Japonya , , , , ,8 11,3% Meksika 9.465, , , , ,4 9,3% Kore 7.758, , , , ,4 8,0% Vietnam 1.145, , , , ,9 5,9% İspanya 4.665, , , , ,4 5,3% Mısır 7.041, , ,4 55, ,5 4,9% Hollanda 3.645, , , , ,3 3,8% Çin 1.752, , , , ,8 3,6% Kolombiya 2.817, , , , ,1 3,6% Cezayir 3.153, , , , ,5 3,4% İlk 10 Ülke Toplam , , , , ,1 59,1% Diğer Ülkeler , , , , ,1 40,9% Dünya , , , , ,2 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Yüksek hacimde alım yapan bir diğer ülke ise Meksika dır yıl sonu itibariyle yaklaşık 2,5 milyar ABD doları değerindeki ithalatı ile Meksika en çok ithalat yapan ikinci ülke konumundadır yılında ithalat miktarında belirgin bir düşüş gözlenen Meksika nın bir önceki yıla kıyasla 2015 sene sonu ithalat miktarında %14,3 oranında artış gözlenmektedir. Meksika, 12,1 milyon tonluk alımı ile küresel ithalat miktarının %9,3 ünü gerçekleştirmektedir. 25

26 2015 yılı sonu itibariyle alım miktarında en çok artış gözlenen ülke Vietnam dır yılı ile kıyaslandığında ithalat miktarını %37,6 oranında artırarak 7,6 milyon ton alım gerçekleştirmiştir. Tablo 14: Dünyanın İlk 10 Mısır İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat Japonya 3.222,8 Meksika 2.415,3 Kore 2.213,1 Mısır 1.788,0 Vietnam 1.614,1 İspanya 1.321,5 Çin 1.103,8 Hollanda 988,3 Kolombiya 934,3 Cezayir 873,5 İlk 10 Ülke Toplamı , Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke ABD %81 Brezilya %15,2 Ukrayna %2,5 Arjantin %0,9 Güney Afrika %0,1 ABD %97,8 Brezilya %2 Arjantin %0,2 ABD %34,4 Brezilya %28,4 Ukrayna %15,9 Rusya %6,5 Sırbistan %4,8 Ukrayna %34,6 Arjantin %21,8 Brezilya %21,7 ABD %13,3 Sırbistan %3,5 Brezilya %64,5 Arjantin %31,3 Tayland %1,6 Hindistan %1,5 Paraguay %0,3 Ukrayna %40,3 Fransa %25,3 Romanya %9,9 Brezilya %8,6 Sırbistan %5,1 Ukrayna %79,4 ABD %11 Laos %3,6 Bulgaristan %3,5 Rusya %1,3 Ukrayna %36,7 Fransa %25,8 Romanya %9 Almanya %7,2 Brezilya %5,4 ABD %99,5 Arjantin %0,5 Arjantin %62,1 Brezilya %22,6 ABD %5,3 Ukrayna %3,1 Fransa %1,9 Kaynak: Trademap, Mayıs

27 Dünyanın ilk on mısır ithalatçısına ihracat gerçekleştiren ülkelere bakıldığında ABD, Brezilya ve Ukrayna nın oldukça dikkat çeken paylara sahip olduğu görülmektedir. Brezilya ilk beşte yer alan ithalatçıların tamamına mısır satmaktadır. ABD, dünya ithalatında ilk sırada yer alan Japonya nın ithalatının %81 i için tercih ettiği ülke olmuştur. Meksika ithalatında da %97.8 ile ABD nin payı dikkat çekmektedir. Ukrayna ise özellikle Avrupa ve Uzak Doğu ülkelerinin mısır ithalatı için tercih ettiği ülke olarak ön plana çıkmaktadır. Arjantin de coğrafi konumuna bağlı olarak yüksek oranlarda tercih edilen ihracatçı ülkeler arasında yer almaktadır. İlk on ithalatçı ülke arasında yer alan Mısır, Hollanda ve Cezayir in bin dolar seviyesinde de olsa Türkiye den alım yaptığı bilinmektedir. Coğrafi açıdan değerlendirildiğinde, yakın coğrafyadan alım yapmayı tercih ettiği görülen bu ülkelere ihracat yapabilecek konumda olan Türkiye nin pazarlarda büyüme potansiyeli vardır Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıkların İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıkların ihracatında ilk sırada bulunan Arjantin 2015 yılında gerçekleştirdiği yaklaşık 22 milyar ABD doları ihracat değeri ile toplam ihracatın %36,8 ini gerçekleştirmektedir. İlk 5 te yer alan ülkelerin 2015 yılı toplam ihracat payı %83,5 tir. İlk 5 ülke arasında ilk iki sırada yer alan Arjantin ve Brezilya dünya ihracatının yarısından fazlasını gerçekleştirmektedir. Üçüncü sıradaki ABD 5,8 milyar ABD dolarlık ihracat değerine sahiptir. ABD yi 2015 yılı diğer hububattan elde edilen ürünlerin ithalatında sahip olduğu %6,4 pay ile Hollanda ve 904,7 milyon ABD doları ihracat değeri ile Paraguay takip etmektedir. Tablo 15: Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünlerin İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke İhracat Payı Arjantin 9.574, , , , ,2 36,8% Brezilya 5.697, , , , ,1 22,1% ABD 2.699, , , , ,3 14,8% Hollanda 1.794, , , , ,1 6,4% Paraguay 386,5 192,3 923, ,4 904,7 3,4% İlk 5 Ülke Toplamı , , , , ,5 83,5% Diğer Ülkeler 4.490, , , , ,10 16,5% Dünya , , , , ,6 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Hububattan elde edilen ürünler için miktar bazlı en çok ihracat gerçekleştiren ilk beş ülkenin değer bazlı ilk beş ülke ile aynı sıralamada olduğu görülmektedir yılı ihracatında ilk beş ülke toplamda 57,2 milyon ton ihracat gerçekleştirerek dünya ihracatının %85,2 sini gerçekleştirmektedir. ABD bir önceki yıla oranla 2015 yılında ihracat miktarını %16 oranında artırarak ilk beş ülke arasında en çok artışı gösteren ülke konumundadır. İlk beş ülkenin ihracat miktarı toplamı ise bir önceki yıl ile kıyaslandığında %8,5 oranında artış göstermektedir. 27

28 Tablo 16: Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünler İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke İhracat Payı Arjantin , , , , ,7 39,6% Brezilya , , , , ,7 22,1% ABD 6.700, , , , ,0 13,9% Hollanda 4.108, , , , ,4 5,9% Paraguay 985,5 486, , , ,7 3,7% İlk 5 Ülke Toplamı , , , , ,5 85,2% Diğer Ülkeler , , , , ,5 14,8% Dünya , , , , ,0 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Hububattan elde edilen ürünler grubunda en çok ihracat gerçekleştiren Arjantin, Brezilya, ABD, Hollanda ve Paraguay dan ithalat yapan ilk 5 pazar incelendiğinde Hollanda nın ihracatının %87,7 gibi ciddi oranının ilk 5 ülke tarafından ithal edildiği örülmektedir. %41,8 ile Almanya, Hollanda diğer hububattan elde edilen ürünlerin ithalatında en önemli yere sahip ülke konumundadır. Tablo 17: Dünyanın İlk 5 Hububattan Elde Edilen Ürünler İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı İhracat Değeri Arjantin 9.673,2 Brezilya 5.821,1 ABD 3.886,3 Hollanda 1.676,1 Paraguay 904,7 İlk 5 Ülke Toplamı , Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülke Vietnam %12 Endonezya %7,2 İtalya %5,7 İspanya %5,6 Polonya %5,1 Hollanda %23 Endonezya %13,3 Fransa %10,7 Almanya %10,5 Tayland %7,6 Meksika %19,2 Filipinler %9,3 Kanada %8,2 Kolombiya %7,4 Venezuela %5,8 Almanya %41,8 Belçika %22 İngiltere %17 Fransa %3,6 Avusturya %3,3 Polonya %14,7 İtalya %13,5 Peru %11 Hollanda %9,5 İngiltere %9 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İthalat Yapan İlk 5 Ülke Payı %35,6 %65,1 %49,9 %87,7 %57,7 Vietnam 2015 yılında ithalat değerini %5,4 oranında artırarak 1,966 milyar ABD doları değerindeki ithalatı ile ilk sırada yer almaktadır. İlk beş ülke arasında 2015 yılında ihracat değerinde artış gözlenen başka ülke bulunmamaktadır. 28

29 Tablo 18:Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünler İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke,(Milyon ABD Doları, Bin Ton) İthalatçı Ülke Yılı İthalat Payı Vietnam 1.286, , , , ,1 7,3% Endonezya 1.321, , , , ,0 6,7% Hollanda 1.953, , , , ,9 6,0% Fransa 1.478, , , , ,9 5,4% Tayland 1.095, , , , ,2 4,6% Almanya 1.445, , , , ,8 4,3% İtalya 996,3 925,1 963, ,0 938,7 3,5% İngiltere 817,4 919, , ,2 910,2 3,4% Polonya 810, ,3 921, ,9 899,0 3,3% İspanya 897,0 894,4 733,8 958,5 890,1 3,3% İlk 10 Ülke Toplamı , , , , ,0 47,9% Diğer Ülkeler , , , , ,1 52,1% Dünya İthalat Değeri , , , , ,2 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Üçüncü sırada bulunan ve dünya ithalatının %6 sını gerçekleştiren Hollanda, %43,8 ile alım değerlerinde en fazla düşüşün görüldüğü ülkedir yılına kadar ilk sırada yer alan Hollanda 2015 yılında 1,6 milyar ABD doları değerinde ithalat yapmıştır. Tablo 19:Dünya Yılları Arası Hububattan Elde Edilen Ürünler İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Endonezya 2.938, , , , ,6 6,8% Hollanda 4.560, , , , ,4 6,4% Fransa 3.447, , , , ,7 5,8% Vietnam 2.981, , , ,9 5,5% Almanya 3.381, , , , ,9 4,6% Tayland 2.398, , , , ,2 4,5% İspanya 2.176, , , , ,1 3,8% İtalya 2.339, , , , ,5 3,6% Polonya 1.899, , , , ,9 3,6% İngiltere 1.909, , , , ,0 3,5% İlk 10 Ülke Toplamı , , , , ,2 48,1% Diğer Ülkeler , , , , ,0 51,9% Dünya , , , , ,1 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Miktar bazında en çok ithalatı gerçekleştiren ülke ise 4,11 milyon ton ile Endonezya dır. Bu miktar ile Endonezya 2015 yılı dünya ithalatının %6,8 ini gerçekleştirmektedir. Hollanda miktar bazında alımlarını %11,7 oranında azaltarak 2015 yılında önceki senelerin gerisinde olan 3,86 milyon tonluk ithalat gerçekleştirmiştir. Tablo 20: Dünyanın İlk 10 Hububattan Elde Edilen Ürünler İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat 2015 Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke 29

30 Değeri Vietnam 1.966,1 Endonezya 1.814,0 Hollanda 1.615,9 Fransa 1.443,9 Tayland 1.235,2 Almanya 1.157,8 İtalya 938,7 İngiltere 910,2 Polonya 899,0 İspanya 890,1 Arjantin %72,1 Brezilya %14,5 ABD %8,7 Çin %2,7 Tayvan %1 Brezilya %51,6 Arjantin %45,2 ABD %2,4 Hindistan %0,3 Paraguay %0,2 Brezilya %63,2 Arjantin %25,3 Uruguay %3,5 Çin %2,5 Almanya %2,5 Brezilya %60,5 Belçika %10,2 Arjantin %8,9 Hindistan %4,9 İspanya %4,7 Brezilya %42,8 ABD %30,7 Arjantin %25,3 Paraguay %0,7 Hindistan %0,6 Brezilya %53 Hollanda %22,1 Arjantin %18,7 ABD %2,1 Avusturya %0,8 Arjantin %49,7 Paraguay %16,3 ABD %12,1 Brezilya %10,9 Slovenya %0,7 Arjantin %49 Hollanda %29,4 Paraguay %6,2 Brezilya %5,8 ABD %3,6 Arjantin %58,3 Paraguay %16,1 Rusya %8,3 Almanya %7,5 Brezilya %4,6 Arjantin %60,8 Brezilya %19 ABD %13 Paraguay %2,4 Almanya %2,2 İlk 10 Ülke Toplamı ,0 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Dünyanın ilk on hububattan elde edilen ürünler ithalatçısına ihracat yapan ülke listelerinde üstlerde yer alan Brezilya, coğrafi konumdan bağımsız olarak dikkat çekmektedir. Endonezya ithalatının %51,6 sı, Hollanda ithalatının %63.2 si, Fransa 30

31 ithalatının %60.5 i ve Tayland ithalatının ise %42.8 i Brezilya tarafından karşılanmaktadır. İthalatçı ülkelere ihracat geçekleştirmekte Brezilya kadar başarılı bir diğer ülke ise Arjantin dir. Arjantin de Brezilya gibi ilk beşte yer alan ülkelerin tamamına satış yapmaktadır. Özellikle İspanya, Polonya, İngiltere ve İtalya gibi Avrupa da yer alan ülkelerin alımlarının yaklaşık %50 sini Arjantin den geçekleştirdiği görülmektedir. İlk beşte yer alan ülkelerden Vietnam, 2015 yılında gerçekleştirdiği ithalatın %72,1 lik bölümünü Arjantin den satın almıştır. Arjantin den hemen sonra gelen Brezilya ise Vietnam ın ithalatının %14,5 ini karşılamaktadır. Hububattan elde edilen ürünlerin ithalatında ilk onda yer alan pazarlara ihracat gerçekleştiren ülkeler arasında Türkiye bulunmamaktadır Dünya Adi Buğday İhracatı ve İthalatı (GTİP ) 2015 yılında 34.4 milyar ABD doları değerinde adi buğday ihracatı gerçekleştirilmiştir yılında bu değer 42,5 milyar ABD doları düzeyindeyken 2015 yılı adi buğday ihracatı dünya genelinde bir önceki seneye kıyasla değer bazında yaklaşık %24 oranında azalma göstermiştir. Dünyanın değer bazında en çok adi buğday ihracatı yapan ülkesi ABD dir yılı sonunda ABD 5,3 milyar ABD doları değerinde ihracat gerçekleştirmiştir. Adi buğday ihracatında en çok pay sahibi ilk beş ülke arasında en üst sırada yer alan ABD, 2015 yılı ihracat payının %15,6 sına sahiptir. Tablo 21: Dünya Yılları Arası Adi Buğday İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke İhracat Payı ABD 7.988, , , ,1 15,6% Kanada 4.675, , , ,1 13,4% Avustralya 6.671, , , ,5 12,6% Rusya 4.476, , , ,0 11,4% Fransa 4.170, , , ,7 11,1% İlk 5 Ülke Toplamı , , , ,4 64,1% Diğer Ülkeler , , , ,0 35,9% Dünya , , , ,4 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (2011 yılı adi buğday ihracatına ait veri bulunmamaktadır.) Miktar bazında en üstte yer alan ilk beş ülke incelendiğinde sıralamada değişiklikler gözlenmekle beraber listede yer alan ülkelerin aynı olduğu görülmektedir. Rusya 2015 yılında gerçekleştirdiği 21 milyon ton civarındaki ihracat miktarı ile 20,5 milyon tonluk ihracat gerçekleştiren ABD yi geride bırakarak ilk sırada yer almaktadır. İlk beşte yer alan ülkeler arasında yalnızca Kanada bir önceki yıla göre miktar bazında %2,6 oranında artış göstererek 19 milyon tonluk üretim gerçekleştirmiştir yılı ihracat miktarında %15 ile en yüksek oranda düşüşü yaşamasına rağmen değer bazında ihracat sıralamasında ilk sırada bulunmaya devam etmiştir. Tablo 22: Dünya Yılları Arası Adi Buğday İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke

32 İhracat Payı Rusya , , , ,1 13,4% ABD , , , ,7 13,0% Kanada , , , ,0 12,2% Fransa , , , ,5 11,8% Avustralya , , , ,1 10,8% İlk 5 Ülke Toplamı , , , ,4 61,2% Diğer Ülkeler , , , ,8 38,8% Dünya , , , ,2 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (2011 yılı adi buğday ihracatına ait veri bulunmamaktadır.) Ülkelerin en önemli ithalatçılarına bakıldığında coğrafi konum itibariyle yakın ülkelerin tercih edildiği söylenebilmektedir. Genel anlamda her ihracatçı ülkenin en yüksek pay ile ihracat gerçekleştirdiği ilk iki ülke yakın coğrafyada bulunmaktadır. Tablo 23: Dünyanın İlk 5 Adi Buğday İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı İhracat ABD 5.354,1 Kanada 4.604,1 Avustralya 4.322,5 Rusya 3.916,0 Fransa 3.823,7 İlk 5 Ülke Toplamı , Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülke Japonya %13,9 Meksika %12,2 Filipinler %9,6 Nijerya %9,6 Kore %5,8 ABD %10,1 Endonezya %9,4 Japonya %6,9 Peru %6,5 Bangladeş %6,1 Endonezya %23,8 Çin %8,1 Vietnam %7,6 Kore %6,4 Yemen %6,2 Mısır %21,5 Türkiye %14,4 İran %7,4 Azerbaycan %6 Güney Afrika %4,4 Cezayir %22,7 Hollanda %10,2 Belçika %9,2 Mısır %9,1 Fas %6 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İlk 5 Ülkenin Toplam İhracat Payı %51,1 %39 %52,1 %53,7 %57, GTİP numarasıyla takip edilen adi buğday, 2015 yılında en fazla 2 milyon ABD doları değeri ile Endonezya tarafından ithal edilmiştir. Endonezya nın bu miktar ile 2015 yılı dünya genelindeki ithalat payı %8,3 tür. Endonezya yı 1,62 milyon ABD doları ithalat değerine sahip Cezayir takip etmektedir. Cezayir ithalat değerini bir önceki seneye göre %1,7 oranında artırarak 2015 yılında dünya ithalat payını %6,6 ya çıkarmıştır. 32

33 Tablo 24:Dünya Yılları Arası Adi Buğday İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke İthalat Payı Endonezya 2.184, , , ,0 8,3% Cezayir 1.462, , , ,7 6,6% Japonya 2.060, , , ,3 6,3% Brezilya 1.721, , , ,5 5,0% Tayland 825,2 600,1 456, ,0 4,5% Kore 1.773, , , ,4 4,5% Hollanda 666,3 744,5 878, ,7 4,2% Meksika 741, , , ,3 4,2% İspanya 1.521,8 874, , ,4 4,1% İtalya 1.236, , , ,4 4,1% İlk 10 Ülke Toplamı , , , ,6 51,8% Diğer Ülkeler , , , ,4 48,2% Dünya , , , ,0 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (2011 yılı adi buğday ithalatına ait veri bulunmamaktadır.) 2015 yılı dünya ithalatında ilk on ülke içerisinde yer alan Cezayir, Hollanda, İspanya, Tayland, İtalya ve Almanya nın alım yaptığı miktarların bir önceki seneye göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bir önceki yıla oranla alım miktarını yaklaşık iki katı kadar artıran Tayland dünya ihracatı sıralamasında yedinci sırada yer almaktadır. Tablo 25:Dünya Yılları Arası Adi Buğday İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke,(Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Endonezya 6.038, , , ,5 7,3% Cezayir 4.739, , , ,4 6,8% Hollanda 2.289, , , ,2 5,4% Japonya 5.768, , , ,7 5,4% Brezilya 6.441, , , ,4 5,2% İspanya 4.934, , , ,8 4,8% Tayland 2.582, , , ,7 4,5% İtalya 3.898, , , ,1 4,4% Almanya 3.205, , , ,0 4,3% Meksika 2.101, , , ,5 4,2% İlk 10 Ülke Toplamı , , , ,3 52,4% Diğer Ülkeler , , , ,4 47,6% Dünya , , , ,6 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (2011 yılı adi buğday ithalatına ait veri bulunmamaktadır.) İlk onda yer alan ülkelerin ithalat miktarlarında %12,7 oranında artış gözlenirken birinci sırada bulunan Endonezya nın 2014 yılında 7,31 milyon ton olan ithalat miktarının 2015 yılında %0,8 oranında azalarak 7,25 milyon tona indiği görülmektedir. Tablo 26: Dünyanın İlk 10 Adi Buğday İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat Değeri Endonezya 2.045, Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke Ukrayna %62,3 Avusturalya %22,3 33

34 Moldova %5,8 Uruguay %3,7 Hindistan %1,6 Cezayir 1.615,7 Kanada %45,2 Meksika %32,2 ABD %9,6 Fransa %7,8 İspanya %3,9 Japonya 1.548,3 Kanada %98,1 ABD %1,8 Türkiye %0,1 Brezilya 1.216,5 Arjantin Lübnan Uruguay Tayland 1.111,0 Avustralya %100 Kore 1.105,4 ABD %93,3 Rusya %6,4 Hollanda 1.031,7 Kanada %31,2 Almanya %25,2 Belçika %21,6 Fransa %10,8 İspanya %7,3 Meksika 1.026,3 ABD %100 İspanya 1.006,4 Fransa %36,9 Kanada %14,1 ABD %11,3 Bulgaristan %9,2 Danimarka %5,1 İtalya 1.001,4 Kanada %46,9 ABD %22,5 Avustralya %5,4 Yunanistan %5,1 Fransa %4,5 İlk 5 Ülke Toplamı 7.536,5 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Dünya GTİP numarasıyla takip edilen adi buğday ithalatı sıralamasında ilk sırada yer alan Cezayir alımlarının %62,3 ünü Ukrayna dan, %22,3 ünü Avusturalya dan, %5,8 ini Moldova dan, %3,7 sini Uruguay dan ve %1,6 sını da Hindistan dan yapmaktadır. İkinci sırada bulunan Cezayir ise ithalatının %45,2 sini Kanada dan karşılamaktadır. Büyük ithalatçıların adi buğday alımının büyük bir bölümünü ilk sırada yer alan ihracatçı ülkelerin üzerinden gerçekleştirmesi dikkat çekmektedir. Dünya ithalatında değer bazında %6,3 paya sahip Japonya da alımlarının %98,2 sini Kanada dan ithal ederken %0,1 ini Türkiye den karşılamaktadır. Japonya nın yanı sıra ilk on ithalatçı ülke arasında bulunan Endonezya ve İtalya da Türkiye den adi buğday ithal etmekte olup, alımının sırasıyla %0,6 ve %2,3 ünü ülkemizden gerçekleştirmektedir. 34

35 Dünya Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatı ve İthalatı (GTİP ) GTİP numarası ile takip edilen hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar ihracatında ilk 5 ülke toplamda 6,3 milyar ABD doları ile dünya ihracat değerinin %47,9 uu oluşturmaktadır. İlk sırada yer alan Hollanda; 2015 yılında yaklaşık 1,9 milyar ABD doları değerinde ihracat gerçekleştirmiştir. Bu ihracat değeri ile Hollanda bir önceki yıla kıyasla %10,2 oranında değer kaybetmesine rağmen 2015 yılında dünya ihracatının %14,3 ünü gerçekleştirerek ilk sırada bulunmaktadır. Hollanda dan sonra 2015 yılı ihracatın aldığı %10,5 pay ile hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarların ihracatında son beş senedir ikinci sıradaki konumunu koruyan ABD yer almaktadır. Tablo 27: Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke İhracat Payı Hollanda 2.417, , , , ,6 14,3% ABD 1.256, , , , ,3 10,5% Almanya 1.232, , , , ,8 8,2% Belçika 1.051, , , , ,3 7,8% Fransa 863,2 887,3 989, ,2 932,7 7,1% İlk 5 Ülke Toplamı 6.821, , , , ,7 47,9% Diğer Ülkeler 5.671, , , , ,20 52,1% Dünya , , , , ,9 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Miktar bazında ihracat verilerine bakıldığında ilk beşte yar alan ülkelerden Fransa nın yerini 2015 yılı sonunda yaklaşık 937 bin ton ihracat gerçekleştiren Arjantin e bıraktığı görülmektedir. Listenin kalanında ülkelerin yer aldığı ancak sıralamalarda değişiklikler olduğu görülmektedir yılı ihracatında değer bazında ilk iki sıradaki konumlarını koruyan Hollanda ve ABD; ilk beş ithalatçı ülke arasında 2014 yılına oranla ihracat miktarında düşüş gözlenen ülkelerdir. İlk beş ithalatçı ülke arasında ihracat miktarında en çok artış görülen ülke 2014 yılı ihracat miktarını %25,9 oranında artırarak dördüncü sırada yer alan ABD dir. Tablo 28: Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke İhracat Payı Hollanda 3.072, , , , ,7 18,3% 35

36 Almanya 2.013, , , , ,5 11,4% Belçika 1.250, , , , ,7 8,8% ABD 1.385, , ,0 862, ,3 7,1% Arjantin 536,3 927, ,2 798,2 936,5 5,7% İlk 5 Ülke Toplamı 8.257, , , , ,6 51,3% Diğer Ülkeler 6.383, , , , ,3 48,7% Dünya , , , , ,9 100% Kaynak: Comtrade, Nisan yılında en çok ihracat gerçekleştiren ülkelerin hedef pazarlarında coğrafi yakınlık dikkat çekmektedir. İlk sırada yer alan Hollanda; toplam ihracatının %59,4 ünü Almanya, Belçika, Fransa, İtalya ve İngiltere gibi coğrafi yakınlığı ile dikkat çeken pazarlara gerçekleştirmiştir. Aynı şekilde ABD, Almanya, Belçika ve Fransa nın da büyük ölçüde ihracat gerçekleştirdiği ilk beş pazarın tamamı coğrafi olarak yakın bölgelerde yer almaktadır. Tablo 29:Dünyanın İlk 5 Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke, (Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı İhracat Hollanda 1.890,6 ABD 1.383,3 Almanya 1.086,8 Belçika 1.030,3 Fransa 932,7 İlk 5 Ülke Toplamı 6.323, Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülke Almanya %26 Belçika %18,2 Fransa %8,3 İtalya %3,9 İngiltere %3 Kanada %14,9 Çin %8,2 Endonezya %7,7 Meksika %6,9 Hollanda %5 Hollanda %16,1 Polonya %14,5 Danimarka %7,9 Avusturya %7,9 Fransa %7,8 Fransa %21,9 Hollanda %19,5 Almanya %10,2 Rusya %3 İngiltere %2,5 Belçika %11,1 Hollanda %10,6 İspanya %8,5 ABD %7,7 İtalya %7,1 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İlk 5 Ülkenin İhracat Payı %59,4 %42,7 %54,2 %57,1 %45 İthalat verilerini değerlendirdiğimizde ilk beş ülkenin toplam ihracat payının %23,4 ünü oluşturduğu görülmektedir. İlk sırada yer alan Almanya ithalatçı ülkeler arasında %6 pay ile 809 milyon ABD doları değerinde ithalat yapmaktadır yılı dünya geneli ihracat değeri verilerinde azalma gözlenmektedir. İlk beş ülke arasında üçüncü sırada bulunan ABD dışında bulunan ülkelerin ithalat değerlerinde de paralel olarak bu düşüş gözlemlenebilmektedir. 36

37 ABD, 2014 yılında 580,8 milyon ABD doları değerindeki hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarların alımını 2015 yılında %6,4 oranında artırarak 620,7 milyon ABD dolarına yükseltmiştir Tablo 30:Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke İthalat Payı Almanya 892,7 935,2 954,7 909,3 809,0 6,0% Hollanda 827,4 867,2 839,3 721,9 658,9 4,9% ABD 480,1 544,4 597,5 580,8 620,7 4,6% Belçika 562,0 547,3 696,3 658,6 543,8 4,0% İngiltere 404,2 262,1 408,8 666,8 519,3 3,9% Vietnam 331,7 336,9 361,0 420,3 473,6 3,5% Fransa 554,3 516,4 551,8 553,4 454,1 3,4% Endonezya 454,1 452,9 527,1 511,7 447,8 3,3% Rusya 522,5 545,3 576,8 541,0 395,4 2,9% Japonya 405,7 426,6 377,5 360,8 336,6 2,5% İlk 10 Ülke Toplam 5.434, , , , ,1 39,1% Diğer Ülkeler 7.406, , , , ,4 60,9% Dünya , , , , ,5 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 İlk beş ülke arasında en büyük düşüş bir önceki yıla oranla ithalat değerini 2015 yılında %22 oranında azaltan İngiltere de yaşanmaktadır. İlk on ülke genelinde en fazla düşüşün görüldüğü ülke ise %27 ile Rusya dır. Tablo 31:Dünya Yılları Arası Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Almanya 1.292, , , , ,6 9,3% Hollanda 1.337, , , , ,1 9,1% ABD 906,8 952, , , ,0 7,0% Belçika 635,8 612,7 623,4 619,0 640,1 4,2% İngiltere 626,3 284,9 501,7 745,5 600,9 4,0% Endonezya 636,6 550,3 632,3 586,4 566,5 3,7% İrlanda 462,6 387,1 595,5 566,2 506,5 3,3% ABD 594,8 583,8 415,6 277,3 445,1 2,9% Kore 234,2 317,4 386,8 406,7 434,9 2,9% Bangladeş 239,8 186,1 236,9 0,0 365,6 2,4% İlk 10 Ülke Toplamı 6.967, , , , ,3 48,9% Diğer Ülkeler 7.326, , , , ,3 51,1% Dünya , , , , ,6 100% Kaynak: Comtrade, Nisan yılı dünya geneli ithalat değerlerinde yaşanan düşüşe rağmen miktar bazında değerlendirildiğinde ilk sırada yer alan Almanya da %10,9 oranında artış gözlenmektedir.ikinci sırada yer alan Hollanda ise 2015 yılında ithalat miktarını bir önceki yıla kıyasla %39,5 oranında düşürerek 1,376 milyon ton dolaylarında kalmıştır yılına kadar miktar bazında ilk sırada yer alan Hollanda bu düşüşten sonra 2015 yılında yerini Almanya ya bırakarak ikinci sıraya gerilemiştir. 37

38 Tablo 32: Dünyanın İlk 10 Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat Almanya 809,0 Hollanda 658,9 ABD 620,7 Belçika 543,8 İngiltere 519,3 Fransa 554,3 Endonezya 454,1 Rusya 522,5 Japonya 405,7 İlk 10 Ülke Toplamı 3.151, Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke Hollanda %57,3 Belçika %9,3 Fransa %6,2 Danimarka %4,5 Avusturya %4 Almanya %27,5 Belçika %24,4 Fransa %14,1 ABD %8,7 Brezilya %3,4 Kanada %23,9 Çin %13,7 İrlanda %12,4 Fransa %11,4 Almanya %8 Hollanda %65 Fransa %17,3 ABD %7,5 İtalya %2,8 Almanya %2,5 Fransa %18,4 Almanya %13,8 ABD %12,9 Hollanda %11,1 Macaristan %8,2 Belçika %38,1 Hollanda %28,9 Almanya % 10,5 İngiltere %5,2 İspanya %3,8 ABD %40,9 Avustralya %15 Yeni Zelanda %11,7 Singapur %7,8 Çin %5,1 Fransa %14,7 Almanya %12 Hollanda %11,2 Macaristan %7,2 Danimarka %7,1 ABD %29,6 Fransa %18 Çin %7,6 Hollanda %7,5 Avustralya %5,6 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 (2015 yılı Vietnam hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar ithalat verisi bulunmamaktadır.) İthalatçı ülkelerden Almanya diğer hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzar alımının %57.3 ünü Hollanda dan yapmaktadır. İkinci sırada alım yaptığı ülke %9,3 oranıyla Belçika dır. İhracat yapan ülkeler arasında yer alan Fransa, ilk beşte bulunan ithalatçıların tamamının alım yaptığı ülkeler arasındadır. İngiltere %18,4 ile en yüksek payda alımını Fransa dan 38

39 geçekleştirmektedir. Buna karşın en çok hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar ithalatı yapan altıncı ülke olan Fransa, alımlarının %38,1 ini Belçika dan, %28,9 unu da Hollanda dan gerçekleştirmektedir. İlk beş ithalatçıya hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar satan ülkelere bakıldığında, neredeyse tüm pazarlar için özellikle ilk iki ihracatçının yakın coğrafyadan tercih edildiği görülmektedir. Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar ürün grubu için aynı zamanda ithalatçı ülke konumunda da bulunan Avrupa ülkelerinin ithalat yapılan ilk beş ülke sıralamasına hakim olması dikkat çekmektedir. Buradan hareketle ürün grubu için Avrupa bölgesinde yüksek oranda re-import yapıldığı söylenebilmektedir. Yüksek değerde ithalat yapan ilk on ülke arasında Türkiye den alım yapan pazar bulunmamaktadır Dünya Arpa İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Dünya 2015 yılı arpa ihracatında üst sırada bulunan ülkeler Fransa, Avusturalya, Rusya, Ukrayna ve Almanya dır. İlk beşi oluşturan bu ülkeler, 2015 yılı dünya ihracatında değer bazında %66,1 paya sahiptir. İlk sırada yer alan Fransa yaklaşık 1,6 milyar ABD doları değerinde gerçekleştirdiği ihracat ile 2015 yılında bir önceki yıla göre %21,3 oranında değer bazlı artış göstererek ilk sıraya yerleşmiştir yılında gerçekleştirdiği 1,58 milyar ABD doları değerindeki ihracat ile dünya ihracatında ilk sırada bulunan Avusturalya nın 2015 yılı sonunda ihracat değerinde %21,1 oranında düşüş gerçekleşmiş ve ikinci sıraya yerleşmiştir. İlk beşte yer alan ülkeler arasında 2015 yıl sonu ihracat değerlerinde düşüş gözlenen bir diğer ülke ile önceki yıla oranla ihracatı %9,5 değerinde azalan Ukrayna dır yılı ile kıyaslandığında ihracat değerini %60,1 ile ilk beş içerisinde yer alan ülkeler arasında en çok artış gösteren Almanya beşinci sırada yer almaktadır. Tablo 33: Dünya Yılları Arası Arpa İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke Yılı İhracat Payı Fransa 1.314, , , ,1 20,1% Avustralya 1.357, , , ,3 16,8% Rusya 896,7 553,0 783,4 943,1 12,1% Ukrayna* 841,8 768,5 9,9% Almanya 441,7 829,0 222,4 558,2 7,2% İlk 5 Ülke Toplamı 4.010, , , ,1 66,1% Diğer Ülkeler 3.055, , , ,1 33,9% Dünya 7.065, , , ,2 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (* Ukrayna GTİP numarası ile takip edilen arpa ihracatı kaydı bulunmamaktadır.) Rusya ve Avustralya arasındaki miktar bazlı ufak değişiklik hariç ilk beşte yer alan ülkeler 2015 yılı miktar bazlı ihracat sıralaması değer bazlı sıralama ile paralellik göstermektedir yılına kadar Avustralya nın gerisinde yer alan Rusya 2015 yılı sonunda miktar bazında gösterdiği %32,1 lik artışla Fransa nın hemen altında yer alan ikinci sıraya yerleşmiştir. 39

40 Önceki yıl ile kıyaslandığında 2015 yılında en çok ihracat gerçekleştiren ilk beş ülke arasında yer alan ülkeler içerisinde miktar bazında azalma gösteren tek ülke %17,9 ile Avustralya dır. Tablo 34: Dünya Yılları Arası Arpa İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke İhracat Payı Fransa 4.599, , , ,4 19,7% Rusya 3.426, , , ,3 13,9% Avustralya 5.090, , , ,4 13,6% Ukrayna* 4.165, ,4 12,1% Almanya 1.527, ,6 946, ,1 7,3% İlk 5 Ülke Toplamı , , , ,6 66,5% Diğer Ülkeler , , , ,6 33,5% Dünya , , , ,2 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 (* Ukrayna GTİP numarası ile takip edilen arpa ihracatı kaydı bulunmamaktadır.) Miktar bazında dünya arpa ihracatında ilk beş ülke %66,5 lik paya sahiptir. Bu oranda en büyük katkı %19,7 ile son dört senedir en çok ihracatı gerçekleştiren Fransa tarafından yapılmaktadır yılı ihracat miktarlarında Fransa dan sonra ikinci sırada yer alan Rusya 2012 yılından itibaren gösterdiği istikrarlı artışla Avustralya nın önüne geçerek ikinci sıradaki yerini almıştır. Dünya arpa ihracatında en üst sırada yer alan beş ülkenin ihracat gerçekleştirdiği ülkelere bakıldığında Suudi Arabistan ın listede yer alan ülkelerden Rusya, Ukrayna ve Almanya tarafından ihraç edilen ürünlerin ciddi oranını ithal ettiği görülmektedir. Tablo 35:Dünyanın İlk 5 Arpa İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı 2015 Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülkenin İhracat İlk 5 Ülke İhracat Payı Çin %56 Fransa 1.558,1 Belçika %16,7 Hollanda %8,9 Almanya %4,7 İtalya %2,4 %88,7 Avustralya 1.307,3 Area Nes %100 Suudi Arabistan %57,4 Rusya 943,1 İran %12 Kuveyt %5,2 Ürdün %5,1 Tunus %4,5 %84,2 Suudi Arabistan %51,9 Ukrayna 768,5 Çin %17,5 Libya %10,2 Japonya %4,7 İspanya %3,2 %87,5 Suudi Arabistan %47,5 Almanya 558,2 Hollanda %32,7 İran %8 İtalya %3,6 Belçika %3,2 %95 İlk 5 Ülke Toplamı 5.135,1 Kaynak: Trademap, Mayıs

41 Dünya ticareti GTİP numarasıyla takip edilen arpa ürünü 2015 yılında en çok Çin tarafından ithal edilmektedir yılından bu yana istikrarlı bir şekilde ithalat değerini artırarak ilerleyen Çin, 2015 yılında güçlü bir arpa ithalatçısı olan Suudi Arabistan ı geçerek ilk sırada yer almaktadır. Çin in 2015 yılı değer bazlı ihracatı bir önceki seneye göre %45 artarak 2,86 milyar ABD doları olmuştur. Tablo 36:Dünya Yılları Arası Arpa İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke İthalat Payı Çin 781,2 798, , ,4 36,4% Suudi Arabistan 2.514, , , ,7 18,7% Belçika 520,4 568,4 433,5 326,1 4,2% Almanya 407,6 345,4 317,1 296,1 3,8% Hollanda 452,1 544,1 437,2 295,6 3,8% Japonya 412,4 439,6 361,1 292,6 3,7% Cezayir 113,9 152,4 196,6 166,2 2,1% İspanya 82,8 97,9 92,2 159,8 2,0% Ürdün 237,8 228,1 256,0 156,0 2,0% Brezilya 76,9 128,3 126,3 137,8 1,8% İlk 10 Ülke Toplamı 5.599, , , ,3 78,5% Diğer Ülkeler 1.590, , , ,6 21,5% Dünya 7.189, , , ,9 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Miktar bazında bir önceki seneye oranla ithalat miktarını %50 ye yakın oranda artıran Çin, 2015 yılında 10,7 milyon ton arpa satın almıştır. Tablo 37:Dünya Yılları Arası Arpa İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Çin 2.527, , , ,8 32,8% Suudi Arabistan 8.317, , , ,5 19,9% Belçika 1.770, , , ,1 4,8% Hollanda 1.616, , , ,8 4,6% Almanya 1.385, , , ,1 4,4% Japonya 1.319, , , ,9 3,4% İspanya 271,0 309,3 396,0 814,2 2,5% Cezayir 401,8 514,8 770,2 756,1 2,3% Ürdün 748,4 722,9 938,3 661,0 2,0% İtalya 494,5 618,2 618,3 629,3 1,9% İlk 10 Ülke Toplamı , , , ,9 78,7% Diğer Ülkeler 4.716, , , ,4 21,3% Dünya , , , ,2 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: * Ukrayna GTİP numarası ile takip edilen Arpa ithalatı kaydı bulunmamaktadır yılına kadar tek başına dünya ithalatının %26 sının üzerinde ithalat yapan Suudi Arabistan, 2015 yılında ithalat miktarını %16,3 oranında azaltarak 6,5 milyon tona indirmiştir. Suudi Arabistan 2013 yılında Çin in 4,5 katından daha fazla ithalat gerçekleştirmekteyken 2015 yılına doğru aralarındaki farkta azalmalar olmuştur ve Çin ilk sıraya yerleşmiştir. 41

42 Tablo 38: Dünyanın İlk 10 Arpa İthalatçısına İhracat Yapan İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat Çin 2.859,4 Suudi Arabistan 1.469,7 Belçika 326,1 Almanya 296,1 Hollanda 295,6 Japonya 292,6 Cezayir 166,2 İspanya 159,8 Ürdün 156,0 Brezilya 156,0 İlk 10 Ülke Toplamı 6.159, Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke Avusturalya %43,6 Fransa %38,4 Kanada %10,7 Ukrayna %6,4 Arjantin %0,5 Rusya %38,7 Ukrayna %24,3 Almanya %12,6 Romanya %3,8 Litvanya %3,3 Fransa %73,3 İngiltere %8,5 Almanya %6,9 İsveç %3,3 Hollanda %3,2 Fransa %20,7 Çek Cumhuriyeti %19,6 Danimarka %19,1 İsveç %11 İngiltere %10,6 Almanya %41,1 Fransa %40,1 İngiltere %7 Belçika %5,6 İsveç %3,5 Avustralya %24,4 Almanya %15,8 Kanada %15,2 Ukrayna %13,9 İngiltere %10,8 Rusya %31,4 Fransa %15,2 Ukrayna %15,2 İngiltere %10,5 Romanya %7,3 İngiltere %37,2 Fransa %22,2 Ukrayna %18,6 Almanya %9,6 Romanya %3,1 Rusya %38,5 Romanya %33,9 Almanya %8,3 Arjantin %8,1 Fransa %6,8 Arjantin %97,8 Fransa %1,2 Uruguay %1 Kaynak: Trademap, Mayıs

43 İlk on ithalatçıya diğer buğday satan ülkelere bakıldığında, tıpkı kümede yer alan diğer ürünlerde olduğu gibi coğrafi konumun önem taşıdığı görülmektedir. İlk beşte yer alan ithalatçıların satın alımlarında Fransa nın önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. En çok ithalat gerçekleştiren Çin, ithalatının %43.6 sını Avusturalya dan, %38,4 ünü de Fransa dan yapmaktadır. Üçüncü sırada bulunan Belçika da alımlarının %73,3 oranıyla alımlarını büyük ölçüden Fransa dan geçekleştirmekte olan ülkeler arasındadır. Fransa kadar ilk onda yer alan ülkelerin ciddi oranlarla ithalat gerçekleştirdiği bir diğer ülke de Japonya dır GTİP numarasıyla takip edilen dünya arpa ticaretinde Türkiye nin en çok ithalat gerçekleştiren pazarlara ihracat payı bulunmamaktadır Dünya Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatı ve İthalatı (GTİP ) GTİP numarasıyla takip edilen buğday unu veya mahlut unu ihracat değerlerine göre 2015 yılında Türkiye 978,6 milyon ABD doları ile en çok ihracat gerçekleştiren ülke olmuştur. İlk beşte yer alan ülkeler 2015 yılı dünya ihracat değerinin %47,8 ini oluşturmaktadır. Bu küme ürününün son beş yıllık ihracatına bakıldığında Türkiye nin ihracat üstünlüğünü 2011 yılından bu yana koruduğu görülmektedir. Dünya ihracat değerlerine göre dünya buğday unu veya mahlut unu ihracatında 2015 yılında bir önceki yıla göre %5,4 oranında azalma gözlenirken ilk beş ülke arasında yer alan Pakistan ihracat değerini 2014 yılına göre %39,5 oranında artırmıştır. İlk beş ülke arasında ihracat değerlerinde en çok düşüş gözlenen ülke %17,7 ile Almanya dır. Tablo 39: Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke İhracat Payı Türkiye 891,7 840,8 946,6 931,2 978,6 20,4% Kazakistan 551,2 606,9 580,2 561,6 493,7 10,3% Pakistan 351,8 248,2 208,4 195,4 323,0 6,7% Almanya 283,1 313,5 372,4 359,8 305,6 6,4% Belçika 250,1 237,7 272,0 208,4 186,8 3,9% İlk 5 Ülke Toplamı 2.327, , , , ,7 47,8% Diğer Ülkeler 3.155, , , , ,6 52,2% Dünya 5.483, , , , ,3 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Dünya GTİP numarası ile takip edilen buğday unu veya mahlut unu ihracat miktarları incelendiğinde ilk ülkenin değer bazlı liste ile birebir aynı olduğu görülmektedir. Bu ülkelerin 2015 yılı ihracat payı %54 olarak ölçülmüştür. Tablo 40: Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke İhracat Payı 43

44 Türkiye 1.984, , , , ,6 21,7% Kazakistan 1.901, , , , ,7 14,1% Pakistan 1.238,4 919,6 668,3 448,5 999,9 7,7% Almanya 610,3 688,4 748,2 822,4 860,3 6,7% Belçika 523,6 508,2 515,9 441,2 495,1 3,8% İlk 5 Ülke Toplamı 6.258, , , , ,5 54,0% Diğer Ülkeler 7.363, , , , ,2 46,0% Dünya , , , , ,7 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Dünyanın ilk beş buğday unu veya mahlut unu ihracatçısından ithalat gerçekleştiren ülkelerin neredeyse tamamı yakın coğrafyada bulunmaktadır. Tablo 41: Dünyanın İlk 5 Buğday Unu veya Mahlut Unu İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı İhracat Türkiye 978,6 Kazakistan 493,7 Pakistan 323,0 Almanya 305,6 Belçika 186,8 İlk 5 Ülke Toplamı 2.287, Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülke Irak %45,4 Suriye %7,9 Angola %5,6 Filipinler %3,8 Yemen %2,9 Afganistan %46,7 Özbekistan %39,2 Tacikistan %8,6 Türkmenistan %2,5 Kırgızistan %2,2 Afganistan %99,3 BAE %0,1 Sri Lanka %0,1 Yemen %0,1 Tanzanya %0,1 Hollanda %41 Fransa %27,2 Avusturya %7,3 Belçika %5 Polonya %4,9 Hollanda %52 Angola %20,3 Fransa %11,4 Kongo %5,7 Çad %2,3 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İlk 5 Ülkenin İhracat Payı %65,6 %99,2 %99,7 %85,4 %91,7 İlk beş ithalatçı, değer bazında toplam ithalatın %35,6 sını gerçekleştirmektedir yılında %22 civarlarında olan bu oranın artarak ilerlediği görülmektedir. İlk on ithalatçının dünya ithalatındaki payı ise gerçekleştirdikleri 1.9 milyar ABD doları değeri ile %50,4 olarak görülmektedir. Afganistan değer bazında dünya buğday unu veya mahlut unu ithalatının %12,5 ini gerçekleştirerek ithalatçı ülkeler arasında ilk sırada yer almaktadır yılında sırasıyla; Angola nın %7, Hollanda nın %6,1, Sudan ın %2,2 ve ABD nin %4,8 dünya ithalat payı bulunmaktadır. 44

45 Tablo 42:Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İthalatında Değer Bazında İlk 5 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke İthalat Payı Afganistan 220,0 175,5 429,1 498,9 468,5 12,5% Angola 255,0 341,4 329,4 351,0 262,1 7,0% Hollanda 252,5 272,3 300,0 253,5 227,5 6,1% Sudan 0,0 2,2 0,0 0,0 194,3 5,2% ABD 122,9 119,2 130,9 160,8 178,9 4,8% Fransa 108,2 109,0 146,1 154,8 133,2 3,6% Çin 109,4 120,9 122,8 118,8 119,3 3,2% Umman 44,8 79,8 4,2 3,7 104,2 2,8% Filipinler 55,2 81,7 76,7 95,7 98,9 2,6% Yemen 5,3 14,1 16,6 14,3 97,0 2,6% İlk 10 Ülke Toplamı 1.173, , , , ,8 50,4% Diğer Ülkeler 2.719, , , , ,2 49,6% Dünya 3.893, , , , ,0 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: Sudan ın 2011, 2013 ve 2014 yıllarına ait ihracat verisi bulunmamaktadır. Miktar bazında ithalat rakamlarına göre ise ilk onda yer alan ülkelerin sıralamaları kendi aralarında değişse de büyük ölçüde ithalat liderliklerini korudukları görülmektedir. Tablo 43:Dünya Yılları Arası Buğday Unu veya Mahlut Unu İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Afganistan 684,0 532, , , ,4 16,0% Hollanda 583,1 651,1 594,7 538,5 554,7 6,3% Angola 438,4 573,3 469,9 424,9 454,4 5,2% Sudan 0,0 4,6 0,0 0,0 381,8 4,4% Fransa 192,5 210,9 254,4 306,5 323,3 3,7% Brezilya 701,5 636,5 189,3 246,7 305,9 3,5% Yemen 14,1 31,7 40,3 35,2 258,0 3,0% ABD 170,8 164,0 173,9 211,4 245,4 2,8% Filipinler 129,3 206,8 185,3 215,7 225,1 2,6% Bolivya 191,7 224,3 84,7 142,1 214,0 2,4% İlk 10 Ülke Toplamı 3.105, , , , ,0 49,9% Diğer Ülkeler 5.480, , , , ,2 50,1% Dünya 8.585, , , , ,2 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: Sudan ın 2011, 2013 ve 2014 yıllarına ait ihracat verisi bulunmamaktadır. Değer bazlı sıralamaya paralel olarak Afganistan ın miktar bazlı sıralamada da ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Miktar bazında sıralamanın değer bazındaki sıralamadan farklı olmasına bağlı olarak ülkelerin alım yaptıkları birim fiyatlarda yaşanan farklılıklar gözlenmektedir. Tablo 44: Dünyanın İlk 10 Buğday Unu veya Mahlut Unu İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat 2015 Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke Afganistan 468,5 Kazakistan %61,1 45

46 Angola 262,1 Hollanda 227,5 Sudan 194,3 ABD 178,9 Fransa 133,2 Çin 119,3 Umman 104,2 Filipinler 98,9 Yemen 97,0 İlk 10 Ülke Toplamı 1.331,3 Pakistan %27,7 Türkmenistan %5,2 Özbekistan %5,2 İran %0,4 Belçika %28,5 Türkiye %24,5 Fransa %19,8 Portekiz %9 Letonya %6,2 Almanya %51,4 Belçika %41 Fransa %4,9 İngiltere %0,9 Avusturya %0,6 Kanada %53,3 Türkiye %21 BAE %8 Aruba %5,5 Rusya %4,8 Kanada %66,9 Hindistan %12,3 Meksika %7,9 Kore %2,8 Türkiye %2,5 Almanya %61 Belçika %15,4 İtalya %5,3 *Fransa %4,9 Lüksemburg %3,9 Rusya %39,4 Ukrayna %18,1 Avustralya %16,7 Kore %9,6 Tayland %7 Rusya %91,1 Hindistan %5,3 BAE %3,4 Kıbrıs %0,1 Yemen %0,1 Türkiye %44,5 Vietnam %22 Endonezya %21,1 Avustralya %4,6 Ukrayna %3,5 Türkiye %36,2 Mısır %31,9 Umman %15,6 BAE %7,3 Sudan %3,4 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Afganistan ithalatının %61.1 i Kazakistan dan %27.7 sini Pakistan dan %5.2 sini Türkmenistan dan %5.2 sini Özbekistan dan %0.4 ünü İran dan karşılanmaktadır. İlk on ülke arasında en çok ithalat gerçekleştiren ikinci ülke olan Angola alımlarının %28,5 ini Belçika dan yaparken %24.5 ini Türkiye den gerçekleştirmektedir. Hollanda ya ithalat yapan ülkelerde coğrafi konumun önem taşıdığı dikkat çekmektedir. 46

47 Dördüncü sırada yer alan Sudan alımlarının %53,3 ünü Kanada dan geçekleştirirken %21 ini Türkiye den yapmaktadır. İthalat hacmi geniş pazarlara bakıldığında, Türkiye nin ilk onda yer alan ülkelerin yarısına yüksek paylarla ihracat gerçekleştirdiği görülmektedir. Özellikle hedef pazarlar arasında değerlendirilen Umman ve Filipinler buğday unu veya mahlut unu ihracatında Türkiye açısından geliştirilebilir pazarlar olarak görülmektedir Dünya Mısır Tohumluk İhracatı ve İthalatı (GTİP ) 2015 yılı dünya mısır ihracatı değerlerinde genel bir düşüş gözlenmiştir. Buna paralel olarak ilk beşte yer alan ülkelerin toplam ihracat değeri 2014 yılı ile kıyaslandığında %40,4 oranında azalma gösterirken dünya genelinde bu oran %46 civarında bulunmaktadır. Fransa sahip olduğu %27,8 oran ile 2015 yılı dünya geneli ihracat değeri payı en yüksek ülkedir. Fransa dan hemen sonra yer alan ABD ise 280,9 milyon ABD doları değerinde gerçekleştirdiği ihracat ile 2015 yılı ihracatında %11,2 paya sahiptir. Tablo 45: Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke İhracat Payı Fransa 674,5 657,5 809,6 804,7 698,1 27,8% ABD 225,2 288,0 377,3 429,6 280,9 11,2% Macaristan 226,2 216,3 236,7 287,6 228,1 9,1% Romanya 148,0 172,2 236,0 275,6 166,2 6,6% Şile 166,8 257,1 361,5 253,0 87,4 3,5% İlk 5 Ülke Toplamı 1.440, , , , ,7 58,1% Diğer Ülkeler 1.025, , , , ,7 41,9% Dünya 2.465, , , , ,4 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Miktar bazında dünya GTİP numarasıyla takip edilen tohumluk mısır ihracatı verilerine bakıldığında değer sıralamasıyla farklılıklar olduğu görülmektedir yılı ihracat değeri 280,9 milyon ABD doları olan Amerika Birleşik Devletleri ikinci sırada yer alırken, miktar baz alınarak sıralama yapıldığında %4,8 pay ile dördüncü sırada bulunmaktadır. Dikkat çeken ülkeler arasında yer alan Uganda 2015 yılında gerçekleştirdiği 272,7 bin tonluk ihracat miktarı ile ikinci sırada bulunmasına rağmen değer bazlı sıralamada yer almamaktadır. Tablo 46: Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke İhracat Payı Fransa 210,3 222,6 264,5 224,5 318,2 23,0% Uganda 85,1 147,0 80,4 104,6 272,7 19,7% Slovakya 60,3 39,5 33,0 75,9 111,0 8,0% ABD 57,6 66,6 115,1 97,0 65,8 4,8% 47

48 Romanya 54,4 46,9 71,6 78,7 62,6 4,5% İlk 5 Ülke Toplamı 467,7 522,5 564,6 580,7 830,3 60,1% Diğer Ülkeler 898,5 824,2 785, ,9 551,1 39,9% Dünya 1.366, , , , ,4 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 İhracatçı ilk 5 ülkeden ithalat gerçekleştiren ülkelere bakıldığında coğrafi yakınlığın ön planda olması tohumluk mısır ihracatında da dikkat çekmektedir. Fransa ihracatının %52,9 luk kısmını oluşturan ülkeler arasında sırasıyla ilk iki sırada yer alan Almanya ve İspanya komşu ülkelerdir. Aynı şekilde ABD tarafından ihracat yapılan en önemli iki ülkeye bakıldığında Kanada ve Meksika ABD ihracatının %62,1 ini oluşturmaktadır. Tablo 47: Dünyanın İlk 5 Tohumluk Mısır İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı İhracat Fransa 698,1 ABD 280,9 Macaristan 228,1 Romanya 166,2 Şili 87,4 İlk 5 Ülke Toplamı 1.460, Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülke Almanya %28,5 İspanya %10 Macaristan %7,7 Polonya %6,3 İtalya %4,4 Kanada %46,9 Meksika %15,2 Pakistan %9,5 İspanya %4,9 Fransa %4 Ukrayna %21,9 Rusya %21,5 Fransa %12,7 Slovakya %7 Polonya %5,6 Rusya %27,4 Ukrayna %22,9 Bulgaristan %12,6 Macaristan %11,3 Fransa %6,3 ABD %81,2 Fransa %5,7 Almanya %4,8 Çin %1,5 Avusturya %1,5 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İlk 5 Ülkenin İhracat Payı %52,9 %80,9 %68,7 %80,5 %94,7 Değer bazında dünya tohumluk mısır ithalatının lideri, 302,9 milyon dolarlık 2015 yılı ithalatı ile Malezya`dır. Bu ülkeyi 251,5 milyon dolar ile Almanya, 205,4 milyon dolar ile ABD takip etmektedir. Fransa`nın 150,5, Kazakistan`ın 139,2 milyon dolar tutarında 2015 yılı tohumluk mısır ihracatı vardır. İlk beş ülke ithalat verileri 2014 yılı ile kıyaslandığında %58,6 oranında düşüş yaşandığı görülmektedir. Dünya genelinde ise bu düşüş %43,7 oranındadır. İlk beş ülke arasında en çok düşüş ithalat değerinde %129,3 oranında azalma gözlenen ABD olmuştur. 48

49 Tablo 48:Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke İthalat Payı Malezya 413,2 394,7 482,0 419,3 302,9 10,7% Almanya 308,7 279,9 291,0 291,2 251,5 8,9% ABD 269,0 499,0 756,0 470,9 205,4 7,2% Fransa 152,9 160,6 204,0 266,7 150,5 5,3% Rusya 81,9 91,4 150,2 216,3 139,2 4,9% Kanada 94,8 147,9 174,4 228,2 129,7 4,6% İspanya 108,8 94,3 122,7 159,4 119,8 4,2% Macaristan 56,1 43,4 81,3 99,3 116,5 4,1% Ukrayna 166,1 203,4 254,4 312,8 107,0 3,8% Polonya 42,0 62,2 77,9 101,3 82,6 2,9% İlk 10 Ülke Toplamı 1.693, , , , ,1 56,6% Diğer Ülkeler 2.517, , , , ,6 43,4% Dünya 4.210, , , , ,6 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Miktar bazında ithalat rakamları incelendiğinde ilk beş ülkenin toplamda dünya ithalatının %67,6 sini gerçekleştirdiği görülmektedir. Değer bazında ilk sırada yer alan Malezya 1,41 milyon ton ithalat miktarı ile miktar bazlı sıralamada da ilk sırada bulunmaktadır. Tablo 49:Dünya Yılları Arası Tohumluk Mısır İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Malezya 1.267, , , , ,8 51,4% ABD 76,3 143,2 222,8 163,7 173,3 6,3% İspanya 113,7 98,1 68,7 153,9 109,1 4,0% Yeni Zelanda 0,5 0,3 0,4 21,6 91,0 3,3% Almanya 70,6 66,0 69,1 67,5 70,2 2,6% Slovakya 9,1 11,7 8,7 54,2 69,8 2,5% Bangladeş 4,4 11,7 4,8 0,0 59,1 2,2% Jamaika 143,4 93,2 95,1 116,0 58,8 2,1% İtalya 98,3 56,5 81,4 95,9 52,6 1,9% BAE 0,0 74,8 68,0 45,3 44,0 1,6% İlk 10 Ülke Toplamı 1.784, , , , ,7 77,9% Diğer Ülkeler 4.251,5 831,7 771,6 806,3 604,8 22,1% Dünya 6.035, , , , ,5 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Değer bazlı sıralamada 2014 yılıyla kıyaslandığında büyük oranda düşüş gözlenen ABD nin 2015 yılı miktar bazlı ithalatına bakıldığında, bir önceki seneye oranla %5,5 artış yaşandığı görülmektedir. İlk beşte yer alan ülkeler içerisinde 2015 yılı tohumluk mısır ihracat miktarında bir önceki seneye oranla en fazla artış görülen ülke %76,2 ile Yeni Zelanda olmuştur. Tablo 50: Dünyanın İlk 10 Tohumluk Mısır İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat 2015 Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke 49

50 Malezya** 302,9 - Almanya 251,5 Fransa %75,6 Avusturya %10,8 Sırbistan %2,6 Türkiye %2,3 Macaristan %2,2 ABD 205,4 Şili %45,2 Kanada %18,6 Arjantin %12,8 Brezilya %9,9 Romanya %8,5 Fransa 150,5 *Fransa %25,9 ABD %11,6 Şili %11,1 Macaristan %10,9 Almanya %6,6 Rusya 139,2 Romanya %33,4 Macaristan %27,5 Fransa %24,9 Sırbistan %6,5 Slovakya %1,9 Kanada 129,7 ABD %96,2 Şile %3,3 Fransa %0,3 *Kanada %0,2 Meksika %0,03 İspanya 119,8 Fransa %66,5 ABD %19 İtalya %6,5 Güney Afrika %1,8 Türkiye %1,7 Macaristan 116,5 Fransa %49,7 Sırbistan %26 Romanya %14,6 Avusturya %2 İtalya %1,9 Ukrayna 107,0 Romanya %36,3 Macaristan %31,8 Fransa %19,4 Sırbistan %3,9 Slovakya %3,3 Polonya 82,6 Fransa %45,7 Macaristan %19,4 Slovakya %14,3 Avusturya %6,5 Romanya %5,5 İlk 10 Ülke Toplamı 1.605,1 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Not: 2007 yılı sonrası GTİP numaralı Malezya** tohumluk mısır ithalatına ait detaylı veri bulunmamaktadır yılı tohumluk mısır ithal eden ülkeler arasında ikinci sırada bulunan Almanya alımlarının %75.6 sını Fransa dan gerçekleştirmiştir. Almanya %2.3 oranında ithalatını ilk beş ithalatçıya oldukça sınırlı ihracat yapan Türkiye den karşılamaktadır. İthalatçı ülkeler arasında yer alan *Fransa ve *Kanada sırasıyla %25,9 ve %0,2 oranında re-import gerçekleştirmektedir. Bu oranla Fransa ve Kanada ithalatının büyük miktarının kaynağının re-import değerlerine dayandığı görülmektedir. 50

51 Dünya genelinde ithalat payı en yüksek ilk on ülkenin alım yaptığı ülkeler arasında Türkiye nin etkili bir konumda bulunduğu görülmektedir. Avrupa ülkeleri başta olmak üzere bir çok pazar Türkiye den yüksek miktarda tohumluk mısır ithal etmektedir. Hedef pazarlar arasında yer alan ABD; sırasıyla Şili, Kanada, Arjantin, Brezilya ve Romanya dan sonra en çok Türkiye den ithalat gerçekleştirmektedir Dünya Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatı ve İthalatı (GTİP ) Buğdaydan elde edilen ürünlerin dünya genelindeki ihracatı GTİP numarası ile takip edilmektedir. Bu ürün grubuna ait 2015 yılı ihracat değerleri incelendiğinde Tanzanya sahip olduğu %25,5 pay ile değer bazında en çok ihracat gerçekleştiren ülke konumundadır yılına kıyasla %94,5 lik değer artışı sağlayan Tanzanya nın 2015 yılı ihracat değeri 262,8 milyon ABD dolarıdır. Tablo 51: Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatında Değer Bazında İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke İhracat Payı Tanzanya 7,7 12,5 13,2 14,4 262,8 25,5% Endonezya 68,6 88,1 105,8 109,9 92,9 9,0% Rusya 48,1 48,5 54,3 71,0 80,1 7,8% Almanya 89,2 81,6 111,6 80,2 65,7 6,4% Ukrayna 44,7 64,7 68,4 70,7 55,3 5,4% İlk 5 Ülke Toplamı 258,2 295,4 353,4 346,2 556,8 54,0% Diğer Ülkeler 508,7 1268, ,8 474,9 46,0% Dünya 766, ,6 950,4 874, ,7 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Miktar bazında değerlendirme yapıldığında, Rusya 673,6 bin tonluk ihracatı ile 2015 yılında en çok ihracat payına sahip ülke olduğu görülmektedir. Değer bazlı sıralamaya göre üçüncü sırada yer alan Rusya, en çok miktarda ihracatı gerçekleştiren ülke konumundadır. Rusya dan hemen sonra yer alan Ukrayna da da benzer bir durum görülmektedir yılında miktar bazında %10 luk paya sahip olan Ukrayna değer bazlı incelendiğinde bu oran %5,4 e düşmektedir. İlk beşte yer alan ülkeler arasında Almanya her iki listede de aynı sıralamaya sahip olan tek ülkedir. Dikkat çeken bir diğer nokta ise 2015 yılı değer bazlı ihracat sıralamasında ilk sırada bulunan Tanzanya nın miktar bazında 147,6 bin tonluk ihracat ile onuncu sırada yer almasıdır. Tablo 52: Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatında Miktar Bazında İlk 5 Ülke,(Bin Ton) İhracatçı Ülke İhracat Payı Rusya 273,7 272,2 279,5 453,9 673,6 12,6% Ukrayna 278,9 410,6 415,7 511,6 536,8 10,0% Endonezya 346,7 409,8 431,6 485,7 493,7 9,2% Almanya 409,5 368,6 452,2 379,4 404,1 7,6% 51

52 Fransa 312,7 362,7 425,1 351,4 388,9 7,3% İlk 5 Ülke Toplamı 1.621, , , , ,1 46,7% Diğer Ülkeler 2.766, , , , ,0 53,3% Dünya 4.388, , , , ,1 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Dünya genelinde buğdaydan elde edilen ürünlerin ihracatında üst sıralarda yer alan ülkeler incelendiğinde bu ülkelerin ihracatlarının %90 dan fazlasının ilk beş ülke tarafından ithal edildiği görülmektedir. Bunun da ötesinde Endonezya dışında kalan ülkelerin toplam ihracat paylarının %80 in üzerinde kısmını tek bir ülkeye geçekleştirdiği görülmektedir. Tablo 53: Dünyanın İlk 5 Buğdaydan Elde Edilen Ürünlerin İhracatçısından İthalat Gerçekleştiren İlk 5 Ülke,(Milyon ABD Doları) İhracatçı Ülke 2015 Yılı İhracat Tanzanya 262,8 Endonezya 92,9 Rusya 80,1 Almanya 65,7 Ukrayna 55,3 İlk 5 Ülke Toplamı 556, Yılında İhracat Yapılan İlk 5 Ülke Umman %94,6 BAE %2,1 Vietnam %2,1 Katar %0,9 Çin %0,1 Vietnam %41,3 Kore %23,1 Tayland %12,4 Çin %11,1 Japonya %7,6 Türkiye %90 Moğolistan %4,7 Vietnam %2,5 Gürcistan %1,2 Kore %0,7 Hollanda %83,3 Danimarka %4,8 Avusturya %2 İsviçre %1,8 İtalya %1,7 Türkiye %84,2 Mısır %8 Suudi Arabistan %5,9 Vietnam %0,3 Endonezya %0,3 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İlk 5 Ülkenin İhracat Payı %99,8 %95,5 %99,1 %93,6 %98, yılı dünya buğdaydan elde edilen ürünlerin ithalat değerlerine bakıldığında, ilk beş ülke tarafından toplam ithalatın %45,3 ünün gerçekleştirildiği görülmektedir. İlk beş ülke arasında 2014 yılına göre değer bazında en belirgin artış üçüncü sırada yer alan Hollanda da görülürken, ilk sırada yer alan Türkiye bir önceki yıla kıyasla alım değerini %5.1 oranında azaltmıştır. Buğdaydan elde edilen ürünlerin ithalatında son beş senedir ilk sıradaki konumunu korumakta olan Türkiye 188,3 milyon dolar değeri ile 2015 yılında dünya ithalatının %19,3 ünü gerçekleştirmektedir. 52

53 Tablo 54:Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünler İthalatında Değer Bazında İlk 10 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke İthalat Payı Türkiye 99,0 117,2 168,1 197,9 188,3 19,3% Vietnam 88,9 94,0 120,2 95,2 99,6 10,2% Hollanda 62,9 56,4 74,6 41,1 63,1 6,5% Almanya 43,9 56,2 72,0 67,4 54,0 5,5% Malezya 41,8 41,2 37,3 41,9 37,7 3,9% Kore 55,2 65,4 58,9 51,3 33,4 3,4% Fas 47,8 63,9 52,4 52,1 32,2 3,3% Umman 26,4 15,3 19,4 25,8 30,4 3,1% İrlanda 24,4 48,9 52,8 32,8 29,7 3,0% Suudi Arabistan 7,2 6,1 10,0 18,8 28,2 2,9% İlk 10 Ülke Toplamı 497,4 564,5 665,8 624,2 596,7 61,0% Diğer Ülkeler 473,1 442,1 458,2 442,5 381,2 39,0% Dünya 970, , , ,8 977,9 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: 2012 yılı Vietnam ithalat miktarı verisi bulunmamaktadır. İthalat miktar verilerine bakıldığında, ilk dört sırada yer alan ülkede değişiklik gözlenmezken beşinci sırada yer alan Fas 204,2 bin tonluk alımı ile dünya ithalat miktarının %3,8 ini geçekleştirmiştir. İlk beş ülke 2014 yılı ithalat miktarına kıyasla alımlarında %18,4 artış gösterirken, dünya genelinde bu artış %11,6 düzeyindedir. Tablo 55:Dünya Yılları Arası Buğdaydan Elde Edilen Ürünler İthalatında Miktar Bazında İlk 10 Ülke, (Bin Ton) İthalatçı Ülke İthalat Payı Türkiye 458,4 521,7 717,6 971, ,1 21,6% Vietnam 542,4 0,0 554,0 396,5 484,0 8,9% Hollanda 308,0 255,8 296,6 202,5 422,5 7,8% Almanya 196,3 251,8 307,5 343,9 352,2 6,5% Fas 208,9 266,6 215,3 237,6 204,2 3,8% İrlanda 103,9 169,7 188,0 142,0 152,4 2,8% Kore 242,3 266,5 211,3 207,5 151,2 2,8% İngiltere 98,5 136,3 139,5 116,4 148,7 2,7% Suudi Arabistan 37,2 31,7 47,9 84,4 126,6 2,3% Umman 100,8 65,0 80,6 93,1 124,0 2,3% İlk 10 Ülke Toplamı 2.296, , , , ,0 61,4% Diğer Ülkeler 2.129, , , , ,1 38,6% Dünya 4.425, , , , ,0 100% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: 2012 yılı Vietnam ithalat miktarı verisi bulunmamaktadır. İlk on ülke içerisinde yer almakta olan Fas, 2014 yılında 237,6 bin ton ithalat gerçekleştirirken, bu miktarda 2015 yılında %16,4 oranında düşüş gözlenmektedir. Tablo 56: Dünyanın İlk 10 Buğdaydan Elde Edilen Ürünler İthalatçısına İhracat Yapan İlk 5 Ülke, (Milyon ABD Doları) İthalatçı Ülke 2015 Yılı İthalat 2015 Yılında İthalat Yapılan İlk 5 Ülke Türkiye 188,3 Rusya %51,8 53

54 Vietnam 99,6 Hollanda 63,1 Almanya 54,0 Malezya 37,7 Kore 33,4 Fas 32,2 Umman 30,4 İrlanda 29,7 Suudi Arabistan 28,2 İlk 10 Ülke Toplamı 596,7 Ukrayna %37,2 Bulgaristan %5,2 İtalya %3,1 Kongo %1,4 Endonezya %44,7 Sri Lanka %17 Tanzanya %13,4 Tayvan %13,4 Rusya %6 Almanya %71,1 Fransa %11,2 Belçika %8 Polonya %3,6 Avusturya %3,1 Polonya %29,8 Çek Cumhuriyeti %25,6 Fransa %21,9 Hollanda %6,2 Litvanya %5,5 Japonya %42,2 Hong Kong %32,3 Singapur %10,6 ABD %5,5 Ukrayna %2,2 Avustralya %55,3 Danimarka %20,8 Ukrayna %9,2 ABD %5,3 Finlandiya %5 Fransa %99,3 İtalya %0,5 Almanya %0,1 İspanya %0,1 Tanzanya %76,1 Hindistan %17,5 Sri Lanka %5,8 Kenya %0,4 BAE %0,2 İngiltere % 93,9 ABD %5,3 Polonya %0,7 Vietnam %91,9 ABD %8,1 Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 İlk on ithalatçıya buğdaydan elde edilen ürünleri satan ülkelere bakıldığında, kümenin diğer ürünlerinde de olduğu gibi coğrafi konumun ön plana çıktığı görülmektedir. Buğdaydan elde edilen ürünlerin ithalatında ilk sırada yer alan Türkiye alımlarının yarısından fazlasını Rusya dan gerçekleştirmektedir. Türkiye nin ihracat geçekleştirdiği diğer ülkeler sırasıyla, %37.2 oranla Ukrayna, %5.2 ile Bulgaristan, %3.1 ile İtalya ve %1.4 ile Kongo dur. 54

55 Dünya buğdaydan elde edilen ürünler ithalatında ilk sırada 188,3 milyon ABD doları değerindeki ithalatıyla Türkiye bulunmaktadır. Türkiye açısından hedef pazar olarak değerlendirilen Hollanda, Kore, Fas ve Umman bu ürün grubu için yüksek ithalat payına sahip ülkelerdir Ülke Rekabetçilik Analizi Ticaret Uzmanlaşma Endeksi, bir ülkenin ihracat veya ithalatta uzmanlaşma derecesini belirlemek için kullanılmaktadır. Her ürün kategorisi için; (ihracat - İthalat) / (İhracat + İthalat) oranının mutlak değerinin, o mal kategorisinin toplam dış ticaretteki payına göre ağırlıklı toplamı bulunarak bir ülkenin toplam uzmanlık düzeyi elde edilir. 0 ile 1 arasında değişen değerler alan endeksin değeri büyüdükçe, o ülke için uzmanlaşma düzeyi artmış demektir. Hububat sektörü için ülke bazlı yapılan Ticaret Uzmanlaşma Endeksi hesaplamalarına göre ülkelerin ithalat ve ihracatlarında son beş sene içerisindeki değişimler göz önünde bulundurulduğunda, Arjantin in uzun bir süre boyunca aynı uzmanlaşma seviyesinde ticaret gerçekleştirmesi derinleşmeyi sağladığını gösterir niteliktedir. Japonya, Kore, Avustralya ve Brezilya da ticari anlamda derinleşmeyi sağlayan ülkeler arasında yer alırken Çin in 2011 yılından itibaren artmayı sürdüren ticaret uzmanlaşma endeksi, uzmanlaşma yönünde bir eğilimin olduğunun göstergesidir. Türkiye dünya ülkeleri arasında hububat sektörü için uzmanlaşma anlamında iyi konumlanmış ülkeler arasında yer almaktadır. Yüksek dalgalanmaların gözlenmediği Türkiye hububat ticareti verileri derinleşmenin sağlandığını göstermektedir. 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Tablo 57:Hububat Sektörü İçin Ülke Bazlı Ticaret Uzmanlaşma Endeksi Verileri 2011* 2012* Kaynak: Comtrade, Mayıs

56 Üretim, Tüketim İhracat, Stok *2011 ve 2012 yılı TUE verileri adi buğday ve arpa ürün grubu dahil edilmeden hesaplanmıştır. Çin özellikle 2011 yılı sonrası ticarette uzmanlaşmasıyla 2013 yılı itibarıyla Türkiye den daha fazla uzmanlaşmış ticaret yapıyor konuma gelmiştir. Dünya hububat üretiminde söz sahibi diğer ülkeler incelendiğinde, dünya ihracatında ilk sırada yer alan ABD de ticaretin Brezilya ve Arjantin in aksine son beş senede çeşitlendiği görülmektedir Küresel Hububat Sektörü Değerlendirmesi Buğday Buğday çok çeşitli iklim ve toprak şartlarında yetiştirilebilen ve buna bağlı olarak geniş bir coğrafyada üretilebilen çok sayıda çeşide sahip bir tarımsal üründür. Karbonhidrat kaynağı olan buğday, un haline getirilerek ekmek ve diğer unlu gıdaların imalatında kullanıldığı gibi bulgur, makarna, irmik, bisküvi gibi çok değişik ürünler şeklinde günlük beslenmemizde de yer almaktadır. Öğütme teknolojisi sonucu ortaya çıkan kepek ve diğer yan ürünler ile düşük vasıflı buğdaylar hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Ayrıca son yıllarda ortaya çıkan yenilenebilir enerji kavramıyla birlikte buğdayın biyoetanol üretiminde de kullanımına rastlanmaktadır. Dünya buğday alanlarının yaklaşık %90 ı Kuzey Yarım Küre de yer almaktadır. Önemli buğday üreticisi ülkelerden Avustralya ve Arjantin Güney Yarım Küre de, diğer ülkeler ise Kuzey Yarım Küre de bulunmaktadır. Buğday Denge Grafiği, (Milyon Ton) / / / / / / / / / /18* Üretim Tüketim Ticaret Stok Şekil 1: Dünya Buğday Denge Grafiği Kaynak: IGC 2015/16 döneminde küresel buğday üretimi önceki yedi dönemde gözlenen miktarın üzerine çıkarak 738 milyon ton civarında gerçekleşmiştir. 2016/2017 döneminde de 2012/13 döneminden bu yana gözlenen atışın süreceği ve üretimin 754,3 milyon ton civarında olacağı ön görülmektedir. IGC tarafından yapılan araştırmaların neticesinde 2017/18 yılında büyük ihracatçı ülkelerin üretiminde 29 milyon tonluk düşüş gözleneceği 56

57 belirtilmiştir. Bunun sonucunda da Arjantin ve AB den beklenen kazançların Avusturalya, Kanada, Kazakistan, Rusya, Ukrayna ve ABD gibi diğer büyük üreticilerde yaşanan düşüşleri dengeleyemeyeceği öngörülmektedir. [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] Hindistan 12% 2016/17 Dünya Buğday Üretimi [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [CATEGORY [PERCENTAGE] NAME] [PERCENTAGE] [CATEGORY NAME] [PERCENTAGE] Çin 18% Kanada 5% Şekil 2: 2016/17 Dünya Buğday Üretimi Başlıca Ülkelerin Payları Kaynak: IGC 2016/17 döneminde buğday üretimi için, bir önceki dönemin önemli ihracatçıları olan Avustralya, Arjantin, Kanada ve ABD de ciddi oranlarda artış tahmin edilirken, AB de %10 civarında düşüş beklenmektedir. Bu düşüşe sebep olarak gösterilen geç bahar döneminde ve hasat sırasında yaşanan uzun süreli yağışlar özellikle Fransa daki üretim ve ürün kalitesini etkilemektedir. Ukrayna da ise bunun tam tersi ekiliş döneminde gözlenen sert kuraklık ekim alanında azalmaya sebep olmaktadır. Takip eden aylarda hava koşullarının düzelmesiyle verimin yükselmesi ürün miktarında şiddetli düşüş görülmesinin önüne geçmektedir. Ekim alanı ve ihracat artışı gözlenen Rusya da rekor üretim gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Arjantin hükümetinde yaşanan değişiklik tarım ve kur politikasını farklılaştırarak, buğday ve mısırda ihracat vergisinin kaldırılmasını sağlamaktadır. Bununla birlikte beklendiği gibi buğday ekim alanlarında artış gözlenmektedir. Ancak ekilişlerin geç başlaması ve ekiliş sırasındaki yağışlar ekim alanındaki artışı sınırlamaktadır. Kanada da ise ekim alanı baharlık ekim alanının alternatif ürünlere yönelmesi sebebiyle daralmasına rağmen üretim verimin yükselmesine bağlı olarak artmaktadır. Son olarak Avustralya ya bakıldığında, ekim alanında bir miktar artışla beraber sezon boyunca hava koşullarının olumlu olması ve bol yağışlar üretimin rekor seviyeye ulaşmasına neden olmakta, ancak yağışlar ürün kalitesini düşürmektedir. 57

58 Buğday Üretimi, Verimi ve Ekili Alan / / / / / / / / /17* Üretim (Milyon Ton) Alan (Milyon ha) Verim 3,500 3,400 3,300 3,200 3,100 3,000 2,900 2,800 Şekil 3: Dünya Buğday Üretimi, Verimi ve Ekili Alanlar Kaynak: IGC 2015/16 döneminde 225 milyon hektar alanla rekor seviyesine ulaşan buğday ekim alanı 2016/17 döneminde %1 oranında azalarak 222 milyon hektar alan seviyesinde kalmıştır. Ekim alanındaki azalmaya karşın verimde gözlenen rekor seviye ile üretimin geçen seneye göre %2 civarında artış göstererek 755 milyon tona ulaşması beklenmektedir. 2016/17 Dünya Buğday Tüketimi Çin; 16,145% Diğer; 37,221% AB; 17,039% Avustralya; 1,138% Kanada; 1,382% Ukrayna; 1,436% Türkiye; 2,587% ABD; 4,456% Rusya; 5,404% Hindistan; 13,192% Şekil 4: 2016/17 Dünya Buğday Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları Kaynak: IGC Hindistan da süt ve kanatlı sektörünün yemlik ürün talebindeki artışın ve bunun yanında temel besin kaynağı olarak kullanılan buğdayın mamul madde tüketimindeki artışın da önemli ölçüde etkisiyle 2016/17 dönemi dünya buğday tüketiminde %2 lik bir artış 58

59 yaşanması beklenmektedir. 2016/17 döneminde dünya buğday tüketiminde %17 paya sahip olacağı tahmin edilen AB(28) ilk sırada yer alırken, %16,1 pay ile Çin in ikinci sırada, %13,2 pay ile Hindistan ın üçüncü sırada bulunacağı düşünülmektedir. Küresel buğday tüketiminin 2017/18 dönemi için öngörülerine bakıldığında düşüş beklenmektedir. Hayvan yeminde bir bileşen olarak kullanılan buğdayın tüketiminin, özellikle Çin, AB, Endonezya ve Tayland'da kaba tanelerin daha fazla kullanılması nedeniyle hafif düşüş göstereceği öngörülmektedir. Buna karşın bir çok bölgede buğdayın gıda tüketiminde artış beklenmektedir. Kullanım Alanlarına Göre Buğday Tüketimi 180, , , , ,000 80,000 60,000 40,000 20,000, , , , , , , , , , , ,000 Yem Endüstriyel Tohumluk Diğer Gıda Şekil 5:Kullanım Alanlarına Göre Buğday Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Kaynak: IGC Dünya genelinde buğdayın tüketim alanları incelendiğinde, yaklaşık %68 oranında gıda amaçlı tüketildiği görülmektedir. Buna karşın yem olarak kullanım ise yaklaşık %20 civarındadır. 2016/17 döneminde buğdayın küresel gıda kullanımında bir önceki döneme göre %1 yükselme öngörülürken yemlik kullanımı fiyatların düşmesiyle birlikte %5 artış göstermesi beklenmektedir. Buğdayın biyoyakıt gibi endüstriyel alanlardaki kullanımı ortalama bir değere ulaşmış olup son yıllarda bu amaçla kullanım oranlarında fazla bir değişim gözlenmemektedir. Tablo 58: Dünya Buğday Fiyatları ( FOB $ /Ton) ABD 2HRW Fransız Buğ Rus Buğ Fransız Durum Kanada Durum $ Kuru 1,801 1,906 2,191 2,724 3,012 Kaynak: Dünya fiyatları Reuters ten alınan günlük fiyatlardan hesaplanmıştır. 59

60 Üretim, Tüketim İhracat, Stok Kışlık ürün için gözlenen olumsuz hava koşullarının yanı sıra Rusya ile Ukrayna arasındaki kriz Ocak ayında ton başına ortalama 219 ABD doları olan ABD 2 HRW buğday fiyatlarının Mayıs ayında ortalama ton başına 347 ABD dolarına yükselmesine sebep olmuştur. Yeterli düzeyde buğday üretiminin sağlanacağının anlaşılması üzerine Aralık ayında 289 ABD doları düzeyine gerileyen fiyatların ABD 2 HRW senelik ortalaması ton başına 331 ABD doları olarak hesaplanmıştır. Makarnalık buğdayda ise üretimdeki düşüş fiyatlarda yükselmeye sebep olurken, 2014 yılı ocak ayında ton başına 360 ABD doları olan Fransız makarnalık buğday fiyatı aralık ayında 516 dolara yükselmiştir yılına bakıldığında arzdaki yükseliş ekmeklik buğday fiyatlarını artırırken, ürün arzının kalite problemleri neticesinde azalması fiyat farkına neden olmuştur. Durum buğdayında ise ihraç edilebilir kaliteli arz düşük olduğu için fiyatlar yükselmiştir. Mısır Dünya mısır üretiminin 2016/17 döneminde 2008/09 döneminden bu yana en yüksek değerine ulaşacağı tahmin edilmektedir. 2015/16 döneminde 974,3 milyon ton civarı ölçülen üretim miktarının takip eden dönemde 87,6 milyon ton kadar artarak 1064,6 milyon tona ulaşması beklenmektedir. 2017/18 dönemi için ise IGC tarafından yayımlanan öngörüler üretimin yaklaşık %4 oranında düşerek 1025,9 milyon ton civarında seyir edeceği yönündedir. Dünyanın en büyük mısır üreticisi olan ABD nin ekiliş alanlarını artırmasıyla üretim miktarında artış gözlenmektedir. Buna ek olarak, Brezilya ve Ukrayna daki hem ekiliş alanlarının hem de verimin artması küresel üretim miktarının yükselmesinde destekleyici olmuştur. Mısır Denge Grafiği, (Milyon Ton) / / / / / / / / / /18* Üretim Tüketim Ticaret Stok Şekil 6: Dünya Mısır Denge Grafiği Küresel mısır tüketimi incelendiğinde, 2016/17 döneminde mısır tüketim miktarlarında artmaya devam ettiği görülmektedir. Mısırın gıda tüketiminde 2016/17 dönemi için %3,6 oranında artış beklenirken yem amaçlı tüketimin bir önceki döneme göre %6,4 artarak 608,7 milyon ton civarında olacağı düşünülmektedir. 2017/18 döneminde üretimde öngörülen düşüşe rağmen tüketimin artış göstereceği beklentisi ve sonucunda tüketim miktarının üretimi aşacağı tahmini 2016/17 dönemi için 226 milyon ton tahmin edilen dönem sonu stok miktarının 28,5 ton düşerek 197,5 ton seviyesine gerileyeceği kanısının oluşmasına sebep olmuştur. 60

61 Tablo 59: Dünya ve Başlıca Ülkelerin Mısır Üretimi, (Bin Ton) Ülkeler 2012/ / / / /17* ABD Çin Brezilya AB Arjantin Ukrayna Meksika Hindistan Rusya Güney Afrika Kanada Endonezya Filipinler Sırbistan Nijerya Etiyopya Diğer Dünya Kaynak: USDA Küresel mısır üretimi 2013/14 döneminden itibaren son beş yıllık ortalamanın üzerinde gerçekleşmektedir. Mısır verimi oldukça yüksek olan ABD, dünya üretimine en yüksek katkıyı sağlayan ülkedir. Etanol imalatçılarının mısır talebindeki artış ABD ve Brezilya da üreticilerin ekim alanlarını genişletmesine sebep olmuştur. 61

62 2016/17 Dünya Mısır Üretimi Diğer; 16,599% Türkiye ;,601% Hindisan; 2,442% ABD; 36,148% Ukrayna; 2,630% Arjantin; 3,992% Meksika; 2,536% AB; 5,683% Brezilya; 8,736% Çin ; 20,629% Şekil 7: 2016/17 Dünya Mısır Üretimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları Kaynak: IGC 2016/17 döneminde ülke bazlı mısır üretimi verilerine göre ABD, Brezilya, Ukrayna, AB, Arjantin ve Hindistan da üretim artışları kaydedilirken, Çin ve Meksika da üretimin önemsiz bir miktar düştüğü gözlenmiştir. 2016/17 döneminde dünya mısır üretiminde önceki sezona kıyasla ABD nin payı %1 ve Brezilya nın %2 oranında artarken Çin in payı %2 oranında azalmış; AB nin payı ise yaklaşık olarak önceki sezonla aynı oranda %6 civarında kalmıştır. Mısır Üretimi, Verimi ve Ekili Alan / / / / / / / / /17* Üretim (Milyon Ton) Alan (Milyon ha) Verim 6,00 5,800 5,600 5,400 5,200 5,00 4,800 4,600 4,400 4,200 4,00 Şekil 8: Dünya Mısır Üretimi, Verimi ve Ekili Alanlar Kaynak: IGC 62

63 İyileşen hava koşullarının da etkisiyle mısır üretiminde verimin 2016/17 döneminde yükselmesi beklenmektedir. Doğal afetlerin etkisiyle uzun süre kuraklık gözlenen Güney Afrika bölgesinde bu dönemde bol miktarda yağış gözlenmesi üretim artışına katkıda bulunmuştur. Üretimdeki bir diğer artış nedeni ise GDO lu tohum ekimidir, mısır üretiminde GDO lu tohumların kullanılması verimliliği de artırmaktadır. Ayrıca, Brezilya ve Arjantin gibi ülkelerde sağlanan devlet desteği ile mısır ekiliş alanlarının genişlemesini sağlamaktadır. 2016/17 Dünya Mısır Tüketimi Diğer; 23,101% ABD; 30,105% Türkiye;,744% Arjantin ; 1,574% Güney Kore;,945% Mısır; 1,431% Hindistan; 2,376% Japonya; 1,422% Meksika; 3,845% AB; 6,794% Brezilya; 5,821% Çin; 21,842% Şekil 9: 2016/17 Dünya Mısır Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Kaynak: IGC IGC tarafından yayımlanan 2016/17 dönemi dünya mısır tüketimi istatistiklerine göre ABD dünya mısır üretiminde olduğu gibi mısır tüketiminde de %30,1 ile en çok tüketim yapan ülke konumundadır. ABD den hemen sonra yer alan Çin in dünya mısır tüketiminin %21,8 ini tek başına gerçekleştireceği düşünülmektedir. Çin den sonra yer alan ülkelerin Brezilya, AB ve Meksika olarak devam edeceği tahmin edilmektedir. 2016/17 döneminde en çok tüketim yapacağı öngörülen iki ülke olan Çin ve ABD nin toplamda dünya tüketiminin %51,9 unu gerçekleştirileceği düşünülmektedir. 63

64 Kullanım Alanlarına Göre Mısır Tüketimi Yemlik Endüstriyel Diğer Gıda Toplam Tüketim Şekil 10:Kullanım Alanlarına Göre Mısır Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Kaynak: IGC Mısır tüketiminde kullanım alanları detayında inceleme yapıldığında, 2016/17 döneminde 1048 milyon ton civarında olması beklenen toplam tüketimin %58,1 inin yemlik tüketim olacağı düşünülmektedir. Gelişmiş ülkelerde mısır yemlik olarak kullanılırken, gelişmekte olan ülkeler için ağırlıklı olarak gıda tüketimi tercih etmektedir. Yemlik mısır tüketiminde beklenen artışın hayvansal gıda talebindeki artışa bağlı olup, toplam mısır tüketim miktarında bir önceki döneme kıyasla %7,6 oranında artış beklentisi üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Tablo 60: Dünya Mısır Fiyatları (FOB $ / Ton) Mısır ABD 3YC Gulf Arjantin Up River Karadeniz Kaynak: IGC 2017 Ekim alanlarının genişlemesi ve verimliliğin artması neticesinde mısır üretim miktarında artış gözlenmektedir. Aynı şekilde yemlik buğday miktarının da fazla olması mısırın rekabetçiliğini azaltmaktadır. Tüm bu sebeplerin ve kurdaki hareketliliğin de etkisiyle ABD de 2012 yılında zirveye ulaşan ton başına mısır fiyatı gerileme görülmektedir. Buna karşın Karadeniz bölgesinde ihracat talebinde yaşanan yükselme ve Arjantin mısır üretiminde beklenin altında gerçekleşen üretim bu bölgelerde fiyatların 2015 yılına kıyasla yükselmesine neden olmaktadır. Arpa Dünya tahıl üretiminde arpa, ilk sıralarda yer alan buğday, çeltik ve mısırdan sonra dördüncü sırada yer almaktadır. Arpa üretiminin ilk ekim alanı olarak Güneydoğu Asya ile Etiyopya nın yüksek kesimleri tahmin edilmektedir. Arpa, aşırı soğuk ya da sıcakların 64

65 Üretim, Tüketim İhracat, Stok gözlenmediği ve bağıl nemin yüksek olduğu bölgelerde iyi gelişim göstermektedir. Toprak isteği bakımından duyarlı olan arpa, iyi bir şekilde havalanan, %5 in üzerinde organik madde içeren nötr topraklarda yetiştirilebilmektedir. Asitli topraklara duyarlı, tuzlu topraklara dayanıklıdır. Arpa Denge Grafiği, (Milyon Ton) / / / / / / / / / /18* Üretim Tüketim Ticaret Stok Şekil 11: Dünya Arpa Denge Grafiği 2017/18 döneminde küresel arpa üretiminin, Avustralya, Kanada, Kazakistan ve Ukrayna daki mahsullerdeki azalmaya bağlı olarak belirgin bir biçimde düşmesi beklenmektedir. Avustralya nın 2017/18 dönemindeki ekininin bir önceki yıl gözlenen rekor hasattan sonra normale döneceği düşünülmektedir. 2017/18 dönemi küresel ticaretinin, düşük ihraç edilebilir ürün miktarı ve yükseleceği düşünülen fiyat beklentisi neticesinde düşeceği tahmin edilmektedir. Küresel arpa kapanış stoklarının, 2017/18 dönemi için tahmin edilen üretimdeki düşüş beklentisinin tüketimdeki düşüş beklentisinden çok daha fazla olması sonucu 2015/16 dönemindeki seviyeye gerileyerek 28,5 milyon ton civarında olması beklenmektedir. Tablo 61: Dünya ve Başlıca Ülkelerin Arpa Üretimi, (Bin Ton) Ülkeler 2012/ / / /17* AB Rusya Diğer Avustralya Kanada Ukrayna Türkiye ABD Arjantin İran Kazakistan Çin Etiyopya Fas Belarus Hindistan

66 Irak Dünya Kaynak: USDA Dünya arpa üretimi, ekim alanlarında gözlenen azalmaya rağmen son dört dönem boyunca uzun süre 137 milyon ton civarında seyreden ortalamasının üzerinde kalmayı başarmıştır. 2016/17 döneminde ülke bazlı üretim verilerine bakıldığında, AB, ABD, Arjantin, Türkiye ve Kuzey Afrika ülkelerinde yaşanan düşüşün Rusya, Ukrayna, Avustralya, Kanada, Kazakistan gibi ülkelerdeki artıştan daha yüksek miktarlarda gerçekleşmesi 2014/15 döneminde 149 milyon ton olarak ölçülen üretimin 147 milyon ton civarına gerilemesine sebep olacağı tahmin edilmektedir. 2016/17 Dünya Arpa Üretimi Diğer; 15,765% Arjantin; 2,204% ABD; 3,206% AB; 41,015% Türkiye; 5,344% Kanada; 5,478% Ukrayna; 6,613% Avustralya; 8,951% Rusya; 11,423% Şekil 12: 2016/17 Dünya Arpa Üretimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Kaynak: IGC 2016/17 dünya arpa üretimi tahminlerine göre, AB(28) %41 oranında arpa üretimi ile ilk en çok üretimin yapıldığı bölgedir. AB den sonra %11,4 ile Rusya, %9 ile Avustralya ve %6,6 ile Ukrayna bulunmaktadır. Avustralya, üretiminde beklenen %34 civarındaki yükselme ile dünya genelinde en büyük artışın beklendiği ülke konumundadır. 66

67 Arpa Üretimi, Verimi ve Ekili Alan / / / / / / / / /17* Üretim (Milyon Ton) Alan (Milyon ha) Verim 3,00 2,800 2,600 2,400 2,200 2,00 Şekil 13: Dünya Arpa Üretimi, Verimi ve Ekili Alanlar Kaynak: IGC 2009/10 döneminde 186,5 milyon hektar ekili alan ile zirveye ulaşan arpa ekimi, takip eden dönemlerde üretimin diğer ürünlere kayması sonucu azalma göstermiştir. Uzun bir aradan sonra 2016/17 döneminde ekili alanın 178,2 milyon hektar ile son beş yıldaki en yüksek değerini görmesi beklenmektedir. 2010/11 döneminde yaşanan kuraklıkla birlikte dünya arpa üretiminde ve veriminde büyük düşüş gözlenmiştir. Bu dönem hariç tutulduğunda, son sekiz senelik süreçte verim anlamında bir denge söz konusudur. 2016/17 döneminde, sırasıyla Belçika, Almanya ve Birleşik Krallık başta olmak üzere AB(28) ülkelerinde gözleneceği tahmin edilmektedir. 2016/17 Dünya Arpa Tüketimi Diğer; 30,346% AB; 32,247% ABD; 3,055% Ukrayna ; 3,191% Kanada; 4,209% Çin; 5,499% Türkiye; 4,752% S. Arabistan; 7,332% Rusya; 9,369% Şekil 14: 2016/17 Dünya Arpa Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Kaynak: IGC 67

68 Dünya arpa tüketiminde ilk sırada yemlik arpa talebi ile %32,2 pay sahibi AB(28) yer almaktadır. AB yi takip eden ülkeler sırasıyla, %9,4 paya sahip Rusya, %7,3 paya sahip Suudi Arabistan, %4,8 pay sahibi Türkiye ve %5,5 paya sahip Çin dir. Kullanım Alanlarına Göre Arpa Tüketimi 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000, , ,000 98,000 96,000 94,000 92,000 90,000 88,000 86,000 84,000 Endüstriyel Gıda Yemlik Şekil 15:Kullanım Alanlarına Göre Arpa Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Kaynak: IGC Arpanın kullanım alanlarının başında yem endüstrisi gelmektedir. Dünya genelinde üretilen arpanın %67 si yem amaçlı tüketilirken %21 i endüstriyel amaçla tüketilmektedir. 2016/17 döneminde yem amaçlı tüketim miktarında bir önceki döneme kıyasla düşüş beklenirken, endüstriyel kullanımda yaklaşık %2 oranında artış beklenmektedir. Biyoyakıt üretimi amacıyla kullanılan arpa miktarında da bir önceki döneme kıyasla hafif bir düşüş beklenmektedir. Tablo 62: Dünya Arpa Fiyatları (FOB $ / Ton) Arpa Fransız Yemlik Karadeniz Yemlik Alman Yemlik Kaynak: IGC 2017 Yaşanan kuraklıktan doğrudan etkilenen arpa üretimi 2007 ve 2008 yıllarında AB de fiyatların yükselmesine neden olurken, 2010 yılında Rusya nın 5 Ağustos 31 Aralık aralığında ihracat yasağı getirmesine neden olmuştur. Soya Fasulyesi Ana vatanı Uzakdoğu ülkeleri olan soya fasulyesi çeşitli iklimlere uyum sağlayabildiği için bir çok bölgede yetiştirilebilmektedir. Ancak, derece aralığı dışında kalan sıcaklıklar soya bitkisinin gelişimini olumsuz yönde etkilediği için verimde düşüşe sebep olmaktadır. Oldukça besleyici bir bitki olan soya fasulyesi, yağı çıkarıldıktan sonra geriye 68

69 Üretim, Tüketim İhracat, Stok kalan küspesi oldukça yüksek miktarda protein içerdiği için yem sanayi için önemli bir girdi teşkil etmektedir. Global soya fasulyesi üretiminin 2016/17 döneminde 349,8 milyon tona çıkacağı tahmin edilmektedir. 2017/18 dönemi için ise bu miktarın bir önceki dönemin %1 oranında altında bulunan 347,9 milyon ton civarında gerçekleşeceği öngörülmektedir. Küresel soya fasulyesi tüketiminde ise son dört sene süresince gözlenen artışın 2016/2017 döneminde de %5,7 oranında devam edeceği ve 320,1 milyon ton seviyesine ulaşacağı tahmin edilmektedir Soya Fasulyesi Denge Grafiği, (Milyon Ton) 2008/ / / / / / / / / /18* Üretim Tüketim Ticaret Stok Şekil 16: Dünya Soya Fasulyesi Denge Grafiği Kaynak: IGC Dünya soya fasulyesi ticaretindeki trendin 2016/17 döneminde de bir önceki döneme oranla %5,8 oranında artarak devam edeceği düşünülmektedir. Stok seviyelerinde 2015/16 döneminde düşüş gözlenmesine karşın 2016/17 döneminde bir önceki döneme göre %36,5 oranında yükseleceği tahmin edilerek, 44,1 değerine ulaşması beklenmektedir. 69

70 2016/17 Dünya Soya Fasulyesi Üretimi Brezilya; 32,422% Arjantin; 16,225% Çin; 3,729% Hindistan; 3,701% Kanada; 1,850% AB;,712% Türkiye;,028% Diğer; 7,970% ABD; 33,362% Şekil 17: 2016/17 Dünya Buğday Üretimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Kaynak: IGC 2016/17 döneminde dünya soya fasulyesi üretiminin 351,3 milyon ton kadar olacağı tahmin edilmektedir. Bu miktarın %33,4 ünün ABD tarafından üretileceği düşünülürken 113,9 milyon ton ile %32,4 ünün de Brezilya tarafından üretilmesi beklenmektedir. Soya fasulyesi üretiminde üçüncü büyük pay sahibi ülke ise %16,2 orana sahip olması beklenen Arjantin dir. Türkiye nin soya fasulyesi üretimine katkısının %0,03 civarında olacağı tahmin edilmektedir. 2016/17 Dünya Soya Fasulyesi Tüketimi Diğer; 14,054% Türkiye;,737% Rusya; 1,562% Hindistan; 3,624% Çin; 30,200% AB; 4,744% Brezilya; 14,025% ABD; 16,382% Arjantin; 14,673% Şekil 18: 2016/17 Dünya Soya Fasulyesi Tüketimi Tahminlerinde Başlıca Ülkelerin Payları (%) Kaynak: IGC 70

71 Soya fasulyesinin 2016/17 dönemindeki tüketim tahminleri incelendiğinde %30,2 oranla Çin in en çok tüketim gerçekleştirecek ülke olması beklenmektedir. Öbür taraftan üretimde en büyük pay sahibi olarak görülen ABD nin, aynı dönem için dünya soya fasulyesi tüketiminde %16,4 pay ile ikinci sırada yer alacağı düşünülmektedir. Tüketimde %14 ile üçüncü sırada bulunacağı tahmin edilen ülke ise %47,6 ile Brezilya dır. Kullanım Alanlarına Göre Soya Fasulyesi Tüketimi 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00,00 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00,00 Yemlik Gıda Öğütme Şekil 19:Kullanım Alanlarına Göre Soya Fasulyesi Tüketim Miktarları, (Milyon Ton) Kaynak: IGC Yemlik ve gıda tüketiminin haricinde öğütüldükten sonra da tüketilebilen soya fasulyesinin en çok kullanıldığı alan öğütülmüş soya tüketimidir. 2015/16 döneminde 283 milyon ton öğütülmüş soya tüketimi gözlenirken 2016/17 döneminde bu miktarın 301,3 milyon ton ile dünya tüketiminin %88,8 ini oluşturacağı tahmin edilmektedir. Bir diğer önemli kullanım alanı olan yem tüketimi için ise 2016/17 döneminde 18,9 milyon tonluk kullanım olacağı tahmin edilmektedir Küresel Ölçekte Faaliyet Gösteren Dernekler Kuruluşlar Dernek / Kurum Adı International Grains Council (IGC) GRAIN Tablo 63: Dünyada Faaliyet Gösteren Dernek ve Kuruluşlar Temel Görevi Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC), tahıl ticaretinde uluslararası iş birliği, tahıl sektöründe genişleme, açıklık ve adaleti teşvik etme, tahıl pazarı istikrarına katkıda bulunma ve dünya gıda güvenliğini artırma amaçlarıyla hareket eden bir kuruluştur. Bu hedeflerin, piyasa ve politika gelişmelerini ilgilendiren bilgi paylaşımları, analiz ve istişareler yoluyla piyasa şeffaflığını artırarak gözetilmesi sağlanmaktadır. GRAIN, küçük çiftçileri ve toplumsal hareketleri topluluk kontrolündeki ve İletişim Bilgileri Office: One Canada Square Canary Wharf London E14 5AE UNITED KINGDOM Tel: 44 (0) Fax: 44 (0) igc@igc.int GRAIN's coordination office: 71

72 U.S. Grains Council Canada Grains Council California Grain & Feed Association (CGFA) Grain Growers biyoçeşitlilik temelli gıda sistemleri için verdikleri mücadelelerde desteklemek için çalışan küçük ve kar amacı gütmeyen uluslararası bir kuruluştur. Bağımsız araştırma ve analizleri, yerel, bölgesel ve uluslararası seviyelerde ağ oluşturma ve yeni işbirliklerini ve ittifak biçimlerini geliştirmeyi desteklemektedir. Organizasyonun çalışmalarının çoğu Afrika, Asya ve Latin Amerika'ya yönelmiş ve bu bölgelerde yürütülmüştür. ABD Tahıl Konseyi, arpa, mısır, tahıl sorgumu ve etanol ve damıtılmış kurutulmuş çözünmüş tahıl (DDGS) dahil olmak üzere ilgili ürünler için ABD ihracat pazarları geliştirmektedir. Konsey, ihracatın küresel ekonomik kalkınma ve ABD tarımının karlılığı için hayati olduğuna inanmakta olup, farklı ülkelerde yer alan işbirlikçi gruplarla oluşturduğu yıllık programları bireysel ülkelerin kültür ve ihtiyaçlarını karşılamak üzere özelleştirmektedir. Ticari politika girişimleri ABD yemlik hububat ihracatına yönelik yabancı engelleri belirlemektir. Kanada Tahıl Konseyi, üreticileri, ekin girdileri şirketlerini, hububat şirketlerini, işlemcileri, son kullanıcıları, devlet dairelerini, finansal kuruluşları, düzenleyici kurumları ve diğerlerini temsil eden bir tahıl endüstrisi organizasyonudur. CGFA, tahıl ve yem üretimi, dünyanın yiyecek arzı üzerinde büyük etkiye sahip 5 milyar dolarlık bir endüstriyi temsil eden Kaliforniya daki tahıl ve yem endüstrisinin tüm bölümlerini güçlü, birleşik bir ses olarak bir araya getirmeyi hedefleyen bir kuruluştur. GrainGrowers, Avustralya genelinde üyeye sahip, bağımsız ve teknik olarak üretilmiş, hububat çiftçiliğini temsil eden bir organizasyondur. GrainGrowers'ın amacı, tüm Avustralya tahıl çiftçilerine ve daha geniş hububat endüstrisine fayda sağlayan daha verimli, sürdürülebilir ve karlı tahıl üretim sektörüdür. Girona 25, pral., Barcelona SPAIN Tel: grain@grain.org U.S. Grains Council 20 F Street NW - Suite 600 Washington, DC U.S.A Tel: (202) Fax: (202) grains@grains.org Web: Office: Lombard Avenue Winnipeg, Manitoba R3B 0T6 CANADA Phone: (204) Fax: (204) office@canadagrainscouncil.ca Office: California Grain & Feed Association 1521 I Street Sacramento, CA U.S.A. Tel: (916) dboggs@cgfa.org Head Office: Level 19 1 Market Street, Sydney NSW2000, AUSTRALIA Freecall: Phone: (02) Fax: (02) Web: The and Grain Feed Gafta, 94 ülkede 1650'nin üzerinde üyesi bulunan uluslararası bir ticaret Office: 9 Lincoln's Inn Fields, London, 72

73 Trade Association (Gafta) derneğidir. Derneğin amacı tarım malları, baharatlar ve genel ürünlerde uluslararası ticareti teşvik etmek ve üyelerinin menfaatlerini dünya çapında korumaktır. Kaynak: OpsPlus internet araştırması WC2A 3BP UNITED KINGDOM Tel: Fax: Türkiye Hububat Sektörü Analizi 3.1. Türkiye de Hububat Sektörü, Küme Üretimi Analizi Tarımsal üretimde büyük potansiyele sahip olan Türkiye, dünyanın belli başlı tahıla dayalı ürün üreticilerinden biridir. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörünün Türkiye nin toplam ihracatından aldığı pay %4,3 tür. Türk hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörü, toplam tarımsal ürün ihracatında %30 luk bir paya sahiptir. Buğday Buğday, ekmek ve unlu gıdaların yanı sıra makarna, bulgur, irmik gibi birçok gıda ürününün ana malzemesidir. Karbonhidrat kaynağı olan buğdayın öğütülerek kepek vb. yan ürünlere dönüştürülmesi sonucu hayvan yemi üretiminde de önemli bir role sahiptir. Ayrıca yenilenebilir bir enerji kaynağı olan biyoetanol üretiminde de buğdaydan faydalanılmaktadır. Türkiye genelinde üretimi yapılan buğday, çok büyük üretici kitlesine sahip olması ve nüfusun çoğunluğu için temel gıda maddesini oluşturması bakımından oldukça önemlidir. Dünya buğday ekim alanlarının %3,5 ini barındıran Türkiye de toplam ekili tarım alanlarının %33 ünde buğday üretimi gerçekleştirilmektedir. Buğday; Ekili Alan, Üretim ve Verim * Ekim Alanı (Bin Ha) Üretim (Bin Ton) Verim (kg/da) Şekil 20: Türkiye Buğday Üretimi, Ekiliş Alanı ve Verimi Kaynak: TMO, 2017 Not: *Üretim TÜİK, Ekiliş TMO tahmin. 73

74 2007 yılından bu yana, on yıllık süre zarfında buğday ekili alanlarında hafif dalgalanma gözlense de 2016 yılında yaklaşık 7,9 milyon hektar alana ekim yapılmış olup, 20,6 milyon tonluk üretim yapılmaktadır. Türkiye nin buğday veriminde yükselen trend hakim olmasına karşın henüz dünya ortalamasının gerisinde bir verim söz konusudur. 2016/17 Dönemi Kullanım Alanlarına Göre Buğday Tüketimi Endüstriyel; 1,571% Tohumluk; 8,901% Yemlik; 6,283% Gıda ; 78,534% Şekil 21: Kullanım Alanlarına Göre Türkiye Buğday Tüketimi Kaynak: IGC, Temmuz 2017 Not: *Tahmin, **Öngörü Türkiye nin buğday tüketiminin 2016/17 döneminde 19,1 milyon tonda kalacağı tahmin edilmektedir. Bu tüketimin %78,5 ini oluşturan 15 milyon ton civarının gıda tüketiminde, %8,9 unu oluşturan 1,2 milyon tonun ise yemlik tüketimde kullanılıyor olacağı tahmin edilmektedir. Türkiye buğday unu sektörü, yüksek üretim kapasitesi ile dünya un ihracatında lider konumdadır. TMO 2017 verilerine göre Türkiye de bulunan 677 faal buğday unu fabrikası yılda 37 milyon ton üretim gerçekleştirebilecek kapasiteye sahipken, kapasite kullanım oranının %48 civarında gerçekleşmesiyle üretim miktarı yıllık 17,8 milyon tonda kalmaktadır. 74

75 Türkiye Buğday İthalatı ve İhracatı İthalat (Bin $) İhracat (Bin $) Şekil 22: Türkiye Buğday İthalat ve İhracatı Kaynak: TÜİK, 2017 Türkiye yeterli düzeyde buğday üretimi gerçekleştirebilen bir ülke olmasına karşın, olumsuz iklim koşullarından kaynaklanan kalite ve üretim problemleri neticesinde zaman zaman ihtiyaç duyduğu buğdayı karşılayamamakta ve ithalat gerçekleştirmektedir. İthalat ihtiyacının bir diğer sebebi de; buğdaya dayalı ürün ihracatındaki artışa bağlı olarak üretimin artan ihtiyacı karşılayamamasıdır. Tablo 64: Anadolu Kırmızı Sert (AKS) Buğday Borsa Fiyatları (TL/Ton) Yıllar Eskişehir Konya Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıllar Polatlı Edirne Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Kaynak: AKS buğday fiyatı Konya, Polatlı, Edirne ve Eskişehir Ticaret Borsalarından alınan günlük fiyatlardan hesaplanmıştır. Fiyatlar borsa satış salonunda oluşan ortalama fiyatlardır. Buğdayın işlem gördüğü yurt içi borsalarda yılları arası son altı aydaki fiyatları yukarıdaki tabloda görülmektedir yılında ortalama ton başına buğday(aks) fiyatları Eskişehir Ticaret Borsasında TL arası değişirken Konya Ticaret Borsasında TL arasında, Polatlı Ticaret Borsasında TL arasında ve Edirne Ticaret Borsasında TL arasında işlem görmüştür. Üretimin azalması ve ürün kalitesinin düşmesi yurt içi piyasalarda 2016 yılı buğday fiyatlarının son 75

76 beş yılın en yüksek değerine ulaşmasına sebep olmaktadır. Konya ve Polatlı da gözlenen yüksek fiyatlarda bölgesel olarak buğdayın kalitesinin yüksek olması ve yüksek talep karşısında arzın düşük olması etkili olmaktadır. Arpa Dünya genelinde buğday, çeltik ve mısırdan sonra dördüncü sırada bulunan arpa üretimi Türkiye de buğdayın hemen ardından ikinci sırada yer almaktadır. Arpa, nispi nemin yüksek olduğu, fazla sıcak ya da fazla soğuk olmayan bölgelerde yetişebilen bir bitki türüdür. Ekonominin temelini oluşturan tahıllar arasında bulunan arpa, gıda tüketiminden ziyade hayvansal üretim faaliyetlerinde yem olarak tüketilmektedir. Türkiye de tüm bölgelerde yetiştirilebilmesinin yanında özellikle İç Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi arpa üretiminde ön plana çıkmaktadır. Arpa; Ekili Alan, Üretim ve Verim * Ekim Alanı (Bin Ha) Üretim (Bin Ton) Verim (kg/da) Şekil 23: Türkiye Arpa Üretimi, Ekiliş Alanı ve Verimi Kaynak: TMO, 2017 Not: *Üretim TÜİK, Ekiliş TMO tahmin. TMO tarafından yayımlanan istatistiklerden anlaşıldığı üzere, 2015 yılında 8 milyon ton arpa üretimi gerçekleştirilirken, 2016 yılında bu miktar %16 oranında azalarak 6,7 milyon tona gerilemektedir. Kuru iklim şartlarının etkisiyle Türkiye de arpa üretimi verimi dünya ortalamasının altındadır. Üretimde gözlenmekte olan dalgalanmalar da büyük ölçüde iklime bağlı olarak gerçekleşmektedir. 76

77 2016/17 Dönemi Kullanım Alanlarına Göre Arpa Tüketimi Gıda ; 4,286% Endüstriyel; 8,571% Diğer; 5,714% Yemlik; 81,429% Şekil 24: Kullanım Alanlarına Göre Türkiye Arpa Tüketimi Kaynak: IGC, Temmuz 2017 IGC tarafından yayımlanan verilere göre, Türkiye arpa tüketiminin 2016 yılında 7 milyon tona ulaşması beklenmektedir. Bu tüketimin %81,4 lük bölüme karşılık gelen 5,7 milyon tonluk kısmın yemlik olarak kullanılacağı tahmin edilirken, endüstriyel kullanımın toplam tüketime oranının %8,6 olacağı düşünülmektedir. Değer Bazlı Türkiye Arpa İthalatı ve İhracatı (Bin ABD Doları) İthalat (Bin $) İhracat (Bin $) Şekil 25: Türkiye Arpa İthalat ve İhracatı Kaynak: TÜİK, 2017 Türkiye arpa ithalatında üretim ve tüketim miktarlarının yanı sıra yem sanayinin hammadde ihtiyaçları doğrultusunda dalgalanmalar görülmektedir yılında 164 milyon ABD doları düzeyinde gerçekleşen ithalat miktarı 205 yılında %94 azalarak

78 milyon dolara gerilemiştir. Son on yılda dalgalanmalar gözlenen Türkiye arpa ihracatı, 2010 yılında en yüksek değer olan 500 bin tonun üzerinde gerçekleşmiş olup, 2016 yılında yaklaşık olarak 1,4 bin ton kadar gerçekleşmiştir. Tablo 65: Arpa Borsa Fiyatları (TL/Ton) Yıllar Eskişehir Konya Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıllar Polatlı Çorum Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Kaynak: TMO, 2016 yılı hububat Raporu 2016 yılında arpa fiyatları Eskişehir Ticaret Borsasında ton başına TL aralığında değişirken, Konya Ticaret Borsasında TL/Ton, Polatlı Ticaret Borsasında TL/Ton ve Çorum Ticaret Borsasında TL/Ton olarak işlem görmüştür yılında Türkiye genelinde arpa rekoltesinde düşüş gözlenirken, Kızılırmak Havzası nda önceki dönemlere göre daha yüksek olması arpanın Çorum Ticaret Borsası nda diğer borsalara göre daha düşük fiyatla işlem görmesine imkan sağlamıştır. Öbür taraftan, Eskişehir, Konya ve Polatlı Ticaret Borsalarında giderek yükselen arpa fiyatlarının görülmesi yemlik tüketimdeki artışa bağlı olarak arpaya olan talebin artmasına ve stokların azalmasına bağlanmaktadır. Mısır Eski zamanlardan beri tarımı yapılmakta olan Mısır ın ana vatanı ABD dir. Türkiye de ise önceleri Karadeniz, Marmara ve Ege Bölgelerinde birinci ürün olarak yetiştirilen mısır, Çukurova, Amik Ovası, Güneydoğu ve Ege Bölgelerinde ikinci ürün olarak yetiştirilmektedir. 78

79 Mısır; Ekili Alan, Üretim ve Verim * Ekim Alanı (Bin Ha) Üretim (Bin Ton) Verim (kg/da) Şekil 26: Türkiye Mısır Üretimi, Ekiliş Alanı ve Verimi Kaynak: TMO, 2017 Not: *Üretim TÜİK, Ekiliş TMO tahmin. Türkiye mısır üretimi son yıllarda artış göstererek 2016 yılında 930 kg/da verimle 6,4 milyon ton üretilebilir hale gelmiştir. Teknolojik gelişmeler ve sulanabilir alanların artmasının yanı sıra yüksek miktarlarda üretim yapılan bölgelerde üreticilerin hibrit tohum kullanımına yönelmesi bu artışta etkili olmaktadır. TÜİK ten alınan 2015 yılı bölgesel mısır üretimi yüzdelerine göre 2,15 milyon ton ile en çok üretim Akdeniz bölgesinde gerçekleştirilmektedir. İkinci sırada 1,63 milyon ton ile Türkiye toplam üretiminin %25,6 sını gerçekleştiren Güney Doğu Anadolu Bölgesi yer alırken, üretimin %15,6 sı İç Anadolu Bölgesi nde yapılmaktadır. Dördüncü sırada bulunan Ege Bölgesi nde 775,1 bin ton mısır üretilirken, Marmara, Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde sırasıyla 560,7 bin ton, 259,2 bin tonve 28,7 bin tonluk üretim yapılmaktadır. 79

80 2016/17 Dönemi Kullanım Alanlarına Göre Mısır Tüketimi Gıda ; 16,667% Endüstriyel; 3,846% Diğer; 3,846% Yemlik; 75,641% Şekil 27: Kullanım Alanlarına Göre Türkiye Mısır Tüketimi Kaynak: IGC, Temmuz 2017 Kullanım alanlarına göre incelendiğinde, üretilen mısırın 5,45 milyon tonu yem sektöründe kullanılmaktadır. Bu miktarın detayına inildiğinde %21 oranında büyükbaş ve küçükbaş hayvan yemi olarak kullanıldığı bilinmektedir. İkinci sırada yer alan tüketim alanı %16,7 ile gıda sektörüdür. 250 bin ton civarında olduğu bilinen endüstriyel tüketim detayında ise biyoyakıt üretimi amaçlı kullanımı yer almaktadır. Değer Bazlı Türkiye Mısır İthalatı ve İhracatı (Bin ABD Doları) İthalat (Bin $) İhracat (Bin $) Şekil 28: Türkiye Mısır İthalat ve İhracatı Kaynak: TÜİK,

81 TÜİK tarafından paylaşılan Türkiye mısır ithalat ve ihracatına ilişkin verilere göre, gelişmekte olan imalat sanayi ve artan mamul ihracatı doğrultusunda yükselen hammadde gereksinimi üretimin yanı sıra ithalat ile de karşılanmaktadır. Türkiye mısır ithalatında son on yıllık döneme bakıldığında, 2013 yılında ithalat değerinin 473 milyon ABD dolarını aşarak zirveye ulaştığı görülmektedir. İhracatın en fazla olduğu dönem olarak ise 2,4 milyon ABD dolar değeri ile 2010 yılı dikkat çekmektedir. Tablo 66: Mısır Borsa Ortalama Fiyatları (TL/Ton) Yıllar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara * Kaynak: 2016 yılı Adana ve Konya Ticaret Borsası ndan, 2016'dan önceki yıllar ise Adana Ticaret Borsası ndan alınan günlük fiyatlardan hesaplanmıştır yılının Ocak ayında artış görülen sektörün mısır talebi mısır fiyatlarını Temmuz ayı sonuna kadar yükseltmiştir. Hasatla birlikte Ağustos ayında fiyatlarda düşüş gözlenmiş olup, TMO tarafından açıklanan müdahale alım fiyatları ile düşüşün önüne geçilmiştir. Kullanım amacı mısır ile paralellik gösterebilen yemlik buğday, arpa gibi ürünlerin üretiminde gözlenen azalmanın etkisiyle fiyatlar yıl sonuna doğru tekrar artmaya başlamıştır Türkiye Küme Ürünlerinin Dış Ticaret Analizi 2015 yıl sonu ihracat verilerine göre Türkiye küme ürünleri kapsamında yaklaşık 1,131 milyar ABD doları değerinde ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye nin 2015 yılı ihracat değerinde bir önceki seneye göre %1,7 oranında düşüş olduğu görülmektedir. Son beş yıl içerisinde 1,149 milyar ABD doları ile en yüksek ihracat değeri 2014 yılında gerçekleştirilmiştir. Tablo 67: Yılları Arası Değer Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İhracatı, (Bin ABD Doları) Ürün Kodu Ürün Adı Buğday unu veya mahlut , , , , ,5 unu Hayvan gıdası olarak kullanılan , , , , ,0 müstahzarlar Tohumluk mısır , , , , , Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı 4.508, , , , ,3 atıklar Mısır 2.273, , , , ,3 81

82 Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar ,5 789,5 932,5 789, , Adi buğday , , , , Arpa ,7 17, ,4 2,7 Toplam , , , , ,7 Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: 2011 yılı ve GTİP numaralarıyla takip edilen ürünlere ait ihracat verisi bulunmamaktadır yılı ihracat değerinin detayları incelendiğinde %86,6 gibi ciddi bir oranla buğday unu veya mahlut unu ürün grubunun ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Türkiye den en çok satın alınan ikinci ürün grubu ise %6,3 pay ile hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlardır. Türkiye Hububat Kümesi 2015 Yılı İhracat Oranları 6,300% 2,00% 1,800%,400% 2,700%,200% Buğday unu veya mahlut unu Diğer hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar Tohumluk mısır Diğer hububattan elde edilenler Diğer mısır Buğdaydan elde edilenler Adi buğday 86,600% Diğer arpa Şekil 29:Türkiye Hububat Kümesi 2015 Yılı İhracat Değeri Oranları Küme ürünleri arasında yer alan arpa ihracatı 2015 yılında son beş yılın en düşük değeri ile ihracat payının yalnızca %0,0002 sini oluşturabilmiştir. Ürün Kodu Tablo 68: Yılları Arası Miktar Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İhracatı, (Bin Ton) Ürün Adı Buğday unu veya mahlut unu Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar 1.984, , , , ,6 46,9 224,8 392,0 223,5 133, Mısır 4,5 10,8 197,8 51,2 62, Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar 10,3 10,0 12,7 63,1 44,6 82

83 Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer 70,5 6,1 8,0 6,0 38,8 kalıntılar Tohumluk mısır 9,4 9,6 13,2 13,4 12, Adi buğday - 102,5 248,6 4,4 3, Arpa - 100,7 0,1 9,1 0,0 Toplam 2.126, , , , ,0 Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: 2011 yılı ve GTİP numaralarıyla takip edilen ürünlere ait ihracat verisi bulunmamaktadır. İhracat rakamları miktar bazlı incelendiğinde, Türkiye nin 2015 yılı ihracat miktarının yaklaşık 3,1 milyon ton olduğu görülmektedir. Bu miktarın 2,8 milyon tonluk kısmını buğday veya mahlut unu ihracatından gediği dikkat çekmektedir. Ürün gruplarının ihracat miktarı paylarına bakıldığında, 2015 yılı Türkiye ihracatında buğday unu veya mahlut unu ihracatının %90,4 pay sahibi olduğu görülmektedir. Buğday unu veya mahlut unu ihracatının hemen altında yer alan hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar ihracatında ise değer bazlı payının altında bulunan %4,3 ihracat miktarı oranına sahip olduğu görülmektedir. Değer bazında küme ihracatının %2,7 sini oluşturan tohumluk mısırın miktar bazlı ihracat oranının yalnızca %0,4 olarak görülmesi dikkat çekmektedir. Küme ürünlerinin birim fiyatlarında gözlenen farklılıklar bu gibi farklılıkların oluşmasına sebep olmaktadır. Tohumluk mısır küme içerisinde yer alan bir çok ürünün üzerinde yer alan birim fiyatla satılmaktadır. Türkiye ihracatında 12 li GTİP numaralarını göz önünde bulundurarak detaylı küme ürünleri analizi yapıldığında 2016 yılı sonunda 1,227 milyar ABD doları değerinde ihracat gerçekleştirilirken, 2017 yılının ilk üç ayı için bu değer 334 milyon ABD doları civarındadır yılının ilk üç ayında da 267,2 milyon ABD doları ihracat değeri ile ilk sırada bulunmayı sürdüren Adi ve Kaplıca (Kızıl) Buğday Unu nun iki sene boyunca ilk sırada yer aldığı görülmektedir. Ayrıca bu ürün 2016 yılı detaylı hububat kümesi ihracatının %87,8 ini kapsamaktadır. 12 li GTİP numarası detayında incelenen ihracat verilerine göre ikinci sırada bulunan hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar ürün grubu içinde yer alan ve GTİP numarasıyla takip edilen ürünün (Hayvan Gıdası, Süt Ür.=<% 10,Nişasta >%30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şrb. İçeren) 2016 yılı ihracat payı %3,4 tür. Tablo 69: 2015 Yılından İtibaren Hububat Kümesi Ürünleri Detaylı Türkiye İhracat Değerleri, (Milyon ABD Doları) GTİP No Ürün Adı / İhracat Payı Adi Ve Kaplıca (Kızıl) Buğday Unu 978, ,0 267,2 87,8% Hayvan Gıdası, Süt Ür.=<% 10,Nişasta >%30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şrb.İçeren 31,4 41,8 23,4 3,4% Mısır (Tek Melez; Tohumluk) 28,3 35,9 7,6 2,9% Soya Fasulyesi Yağı Üretiminden Arta Kalan Küspe Ve Katı Atıklar 23,1 19,5 3,9 1,6% 83

84 Hayvan Gıdası; Süt Ürün.<% 10,Nişasta =<% 10,Glikoz,Glikoz Şurubu, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Diğer Müstahzarlar 2,2 14,9 3,4 1,2% 17,8 11,7 5,0 1,0% Mısır (Diğer) 19,5 7,6 15,2 0,6% Hayvan Gıdası; Yem İçin Hazırlanmış Taşıyıcılı Aktif Madde Karışımları Kepekler; Buğdaydan Elde Edilmiş, Diğer Hayvan Gıdası; Süt Ür.<% 10,%10<Nişasta =<% 30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu Kepekler; Buğdaydan, Nişasta =<%28, Göz =0, 2 Mm Elekten Geçen Ürün =<%10, Kül Oranı =>%1, 5 7,0 7,2 1,9 0,6% 2,6 2,9 3,2 0,2% 1,1 2,7 0,5 0,2% 1,7 2,5 1,0 0,2% Adi Buğday; Tohumluk Olmayan 2,5 1,8 0,6 0,1% Diğer Arpa; Tohumluk Olmayan 0,0 0,7 1,5 0,1% Toplam 1.115, ,4 334,4 Not: Sıralama 2016 değerleri göz önüne alınarak yapılmıştır. Türkiye nin son beş yılda gerçekleştirdiği ithalat verilerine bakıldığında, son iki yılda toplam ithalatın yarısından fazlasını adi buğday oluşturduğu görülmektedir yılında gerçekleştirilen yaklaşık 1,8 milyar ABD doları değerindeki ithalatın 915,8 milyon ABD doları ile adi buğday ithalatı yapılmıştır. Bu değer mısır ithalatı için yaklaşık 332 milyon ABD doları iken soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar için ABD dolarıdır. Ürün Kodu Tablo 70: Yılları Arası Değer Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İthalatı, (Bin ABD Doları) Ürün Adı Adi buğday , , , , Mısır , , , , , Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar , , , , , , , , , , , , , , , Arpa , , , , Tohumluk mısır , , , , , Buğday unu veya mahlut unu 39,7 97,4 146, , ,0 Toplam , , , , ,1 Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: 2011 yılı ve GTİP numaralarıyla takip edilen ürünlere ait ithalat verisi bulunmamaktadır. 84

85 İthalat değeri sıralamasında ilk sırada yer alan adi buğday 2015 yılında toplam ithalatın %51,2 sini oluşturmuştur. İkinci sırada yer alan Mısır ise toplam ithalat değerinin %18,6 sını oluşturmaktadır.,692% 2,682% 5,265% 10,535% Türkiye Hububat Kümesi 2015 Yılı İthalat Oranları [VALUE] Adi buğday 51,236% Diğer mısır Diğer hububattan elde edilenler Buğdaydan elde edilenler Diğer hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar Diğer arpa 10,938% Tohumluk mısır 18,573% Buğday unu veya mahlut unu Şekil 30: Türkiye Hububat Kümesi 2015 Yılı İthalat Değeri Oranları Türkiye nin 2015 yılında gerçekleştirdiği ithalat miktarı 2014 yılına oranla %16,8 oranında azalarak 7,2 milyon ton olmuştur. Miktar bazında sıralamada da adi buğday ve mısır ithalatının ilk iki sırada yer aldığı görülmektedir. İthalat miktarları oranlarına bakıldığında, adi buğdayın toplam ithalat miktarının %53,8 ini oluşturduğu görülürken mısırın %20,6 paya sahip olduğu görülmektedir. Üçüncü sırada yer alan buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Türkiye ithalatının %16,3 ünü oluşturmaktadır. Ürün Kodu Tablo 71: Yılları Arası Miktar Bazlı Hububat Kümesi Ürünleri Türkiye İthalatı, (Bin Ton) Ürün Adı Adi buğday 0, , , , , Mısır 378,9 804, , , , Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar 458,4 521,7 717,6 971, ,1 541, , ,7 615,6 417, Arpa 0,0 76,2 256,7 675,9 199,5 Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar 35,9 46,0 50,5 47,4 51, Buğday unu veya mahlut unu 0,1 0,1 0,1 3,3 4, Tohumluk Mısır 2,4 2,6 1,5 1,5 1,9 Toplam 1.417, , , , ,3 Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 Not: 2011 yılı ve GTİP numaralarıyla takip edilen ürünlere ait ithalat verisi bulunmamaktadır. 85

86 Sıralamadaki değişiklikten yola çıkarak buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntıların birim ithalat fiyatının soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklare göre daha düşük olduğu söylenebilmektedir Küme Ürünlerinin Dünya Ticaretindeki Yeri Hububat küme ürünleri içerisinde yer alan ürün gruplarının 2015 yılı toplam dünya ihracatı değeri 115,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye nin dünya ihracatındaki konumuna bakıldığında, 1,130 milyarlık ihracat değeri ile 19. sırada bulunan Türkiye nin dünya ihracatının %0,98 ine sahip olduğu görülmektedir yılında bu oran 1,15 milyar dolar ile %0,85 civarındadır. Dünya ihracatında %52,1 paya sahip ilk beş ülkenin kendi içerisindeki 2015 yılı hububat kümesi ürünleri ihracatı dağılımına bakıldığında ilk sırada ABD nin yer aldığı görülmektedir. Tek başına dünya ihracatının %16,9 unu gerçekleştiren ABD nin ilk beş ülke arasındaki payı %32,4 iken ikinci sırada bulunan Arjantin için bu oran %24,3 tür. İhracatı gerçekleştirilen ürünlerin sıralamasına bakıldığında, 2015 yılı dünya hububat kümesi ihracatında %35,4 oranla adi buğday ilk sırada bulunmaktadır. İkinci sırada %32,7 pay ile mısır yer alırken, üçüncü sırada %15,2 ile soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar, dördüncü sırada ise %8,6 ihracat payı ile arpa bulunmaktadır. Dünya hububat kümesi ihracatı verilerine göre 2015 yılında en az ihracatı yapılan ürün %0,3 payla tohumluk mısırdır Yılı Değer Bazlı Dünya Hububat Kümesi İhracatı 15,157% 8,622% 3,692% 2,915% 1,208%,312% 35,436% Adi buğday Diğer mısır Diğer hububattan elde edilenler Diğer arpa Diğer hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar Buğday unu veya mahlut unu Buğdaydan elde edilenler 32,658% Tohumluk mısır Şekil 31: 2015 Yılı Değer Bazlı Dünya Hububat Kümesi İhracatı Türkiye ihracatı ile karşılaştırıldığında, ilk sırada bulunan buğday unu veya mahlut unu ihracatının dünya genelinde %2,9 paya sahip olduğu görülmektedir. 86

87 Dünya genelinde en çok ihracatı gerçekleştirilen adi buğdayın ise Türkiye ihracatındaki payı %0,4 lerde iken Türkiye tarafından %51,2 pay ile en çok ithal edilen ürün olduğu görülmektedir. Tablo 72: Değer Bazında Türkiye Hububat İhracatının Dünya İhracatındaki Payı 6 lı HS Ürün Adı Buğday unu veya mahlut unu 14,57% 16,14% 18,63% 19,33% 21,65% Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar 0,32% 1,37% 2,28% 1,41% 0,82% Mısır 0,004% 0,01% 0,16% 0,04% 0,04% Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar 0,02% 0,02% 0,02% 0,10% 0,07% 1,61% 0,13% 0,18% 0,12% 0,72% Tohumluk mısır 0,69% 0,71% 0,98% 0,77% 0,89% Adi buğday - 0,07% 0,18% 0,003% 0,002% Arpa - 0,39% 0,0002% 0,03% 0,00002% Kaynak: Comtrade, Nisan 2017 verilerine bağlı OpsPlus hesaplamaları Değer bazında dünya ihracatı içerisinde Türkiye nin sahip olduğu paylar incelendiğinde, buğday unu veya mahlut unu ihracatında son beş sene boyunca istikrarlı bir artış olduğu görülmektedir yılında Türkiye nin bu ürün grubu için dünya ihracatı payı %21,65 e yükselerek hububat kümesi içerisinde ilk sıraya yerleşmiştir. İkinci sırada yer alan hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarların ihracatında ise dünya ihracatından aldığı pay önceki senelerin gerisinde olan %0,82 dir. Türkiye ihracatında %1,8 pay ile beşinci sırada yer alan 2015 yılı mısır ihracat payı dünya ihracatında bir çok küme ürününü geride bırakarak %0.89 pay ile ikinci sırada yer almaktadır Detaylı Ülke / Madde Analizi Buğday Unu veya Mahlut Unu Türkiye İhracatı Dünya GTİP numarasıyla takip edilen adi ve kaplıca (kızıl) buğday unu ihracatının %87.8 lik kısmını oluşturan Türkiye nin 12 li GTİP bazında buğday unu veya mahlut unu ihracatı incelendiğinde, 2015 yılı için dünya geneli toplam ihracat değeri 978 milyon ABD doları civarında ölçülmüştür. Türkiye den adi ve kaplıca (kızıl) buğday unu ithalatı gerçekleştiren ilk beş ülke arasında en büyük pay %45,4 ile Irak a aittir. Irak tan sonra 2015 yılında Türkiye den 148 milyon ABD doları ithalat gerçekleştiren Sudan yer almaktadır. Türkiye 2015 yılı adi ve kaplıca (kızıl) buğday unu ihracatında ilk beşte yer alan ülkeler toplamda Türkiye nin bu ürün grubunda dünya ihracatının %77,9 unu oluşturmaktadır. 87

88 Tablo 73: Türkiye nin GTİP Numaralı Adi Ve Kaplıca (Kızıl) Buğday Unu İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,4% Sudan ,2% Suriye ,9% Angola ,6% Filipinler ,8% İlk 5 Ülke Toplam ,9% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Sudan, bir önceki yıl Türkiye den gerçekleştirdiği adi ve kaplıca (kızıl) buğday ihracatını 3,2 kat arttırarak 2015 yılında ikinci sıraya yerleşmeyi başarmıştır. Son beş yıl süresince ihracat değerinde artış gözlenen Angola 2015 yılında gerçekleştirdiği 77 milyon civarı adi ve kaplıca (kızıl) buğday ihracat değeri ile dördüncü sırada bulunmaktadır. Türkiye nin dünyaya gerçekleştirdiği GTİP numaralı ürün ihracatı değerlerinde son beş yıl incelendiğinde en büyük artış %11 oran ile 2013 yılında gerçekleştiği görülmektedir yılı için bir önceki seneye göre artış payı %4,7 dolaylarında gerçekleşmiştir Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar Türkiye İhracatı (GTIP ) Küme ürünleri arasında yer alan, dünya ticaretindeki takibi GTİP numarasıyla yapılan hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar ürün grubu Türkiye ihracatı 12 li GTİP detayında incelenmiştir GTİP numarasıyla takibi gerçekleştirilen beş farklı ürün arasında yer alan ve GTİP numarasıyla takip edilen süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle %10 dan az süt ürünleri içerenler (Hayvan Gıdası, Süt Ür.=<% 10,Nişasta >%30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şrb. İçeren.), 2015 yılında 31 milyon ABD doları değeri ile Türkiye hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar grubu ürünleri ihracatında ilk sırada yer almaktadır. İkinci sırada bulunan GTİP numarasıyla takip edilen diğerleri (Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Diğer Müstahzarlar) 2015 yılı sonunda 17 milyon ABD doları civarı ihracat değerine sahipken üçüncü sıradaki GTİP numaralı diğer balık yemleri 10.5 milyon ihracat değeri ile üçüncü sırada bulunmaktadır. Listede yer alan diğer ürünler sırasıyla; GTİP numaralı yem için hazırlanmış taşıyıcılı aktif madde karışımları (Hayvan Gıdası; Yem İçin Hazırlanmış Taşıyıcılı Aktif Madde Karışımları), GTİP numaralı süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, nişasta içermeyen yada ağırlık itibariyle %10 veya daha az nişasta içerenler (Hayvan Gıdası; Süt Ürün.<% 10,Nişasta =<% 10,Glikoz,Glikoz Şurubu, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu) ve GTİP numaralı Süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, nişasta içermeyen yada ağırlık itibariyle %10 veya daha az nişasta içerenler 88

89 (Hayvan Gıdası; Süt Ür.<% 10,%10<Nişasta =<% 30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu). Tablo 74: Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar Ürün Grubunun 12'li GTİP Detayında Yılları Arası Türkiye İhracatı Değerleri, (Bin ABD doları) 12 li HS Ürün Adı Süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle %10 dan az süt ürünleri içeren hayvan yemleri Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Diğer Müstahzarlar * Diğer balık yemleri Yem için hazırlanmış taşıyıcılı aktif madde karışımları Süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, nişasta içermeyen yada ağırlık itibariyle %10 veya daha az nişasta içeren hayvan yemleri Süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren ağırlık itibariyle %10 dan fazla fakat %30 dan fazla olmayan nişasta içeren hayvan yemleri Toplam Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 * GTİP numarasıyla takip edilen diğer balık yemleri küme ürünleri kapsamında olmadığı için detaylı incelenmemiştir. Ancak bu ürün grubu içerisinde en çok ihracatı gerçekleştirilen ürünler arasında üçüncü sırada bulunduğu için listede yer verilmiştir. Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar grubu ürünleri içerisinde GTİP numarasıyla takip edilen süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle %10 dan az süt ürünleri içeren hayvan yemlerinin Türkiye ihracatı incelendiğinde, 2015 yılı ihracat değerinin 31 milyon ABD doları değerinde olduğu görülmektedir. Bu miktarın ülke bazlı dağılımına bakıldığında ilk sırada 24 milyon ABD doları değerinde gerçekleştirdiği ihracat ile Irak %76,5 paya sahiptir. İkinci sırada yer alan Suriye ise 6,9 milyon ABD doları ile %22 paya sahiptir. Lübnan, Vietnam ve Birleşik Arap Emirlikleri 2015 yılında Türkiye den 1 milyonun altında ithalat gerçekleştirmesine rağmen ilk beş ülke arasında yer almaktadır GTİP numarasıyla takip edilen 2015 yılı Türkiye Süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle %10 dan az süt ürünleri içeren hayvan yemleri ihracatının neredeyse tamamı ilk beşte yer alan ülkeler tarafından ithal edilmektedir. 89

90 Tablo 75: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası, Süt Ür.=<% 10,Nişasta >%30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şrb.İçeren İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,5% Suriye ,0% Lübnan ,6% Vietnam ,4% BAE ,3% İlk 5 Ülke Toplam ,8% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Türkiye GTİP numaralı hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar grubu ürünleri arasında bulunan süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle %10 dan az süt ürünleri içeren hayvan yemleri (Hayvan Gıdası, Süt Ür.=<% 10,Nişasta >%30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şrb.İçeren) ihracatının son beş yılına bakıldığında en yüksek ihracat payının 2015 yılına ait olduğu görülmektedir. Aynı gruba ait ürünler arasında yer alan GTİP numaralı hayvan gıdası olarak kullanılan diğer müstahzarlar değer bazında %62,3 ü ilk beşte yer alan ülkelere ihraç edilmektedir. İlk sırada yer alan Irak 2015 yılı Türkiye GTİP numaralı ürün ihracatında %20,2 paya sahip iken Suriye %12,8 ile ikinci, Azerbaycan %11,8 pay ile üçüncü, Gürcistan %10,3 pay ile dördüncü ve İsviçre %7,2 pay ile beşinci sırada yer alan ülkelerdir. Tablo 76: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Diğer Müstahzarlar İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,2% Suriye ,8% Azerbaycan ,8% Gürcistan ,3% İsviçre ,2% İlk 5 Ülke Toplamı ,3% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Not: GTİP numaralı ürüne ait 2011 yılı ihracat verisi bulunmamaktadır Son üç senenin trendine bakıldığında, Türkiye GTİP numaralı hayvan gıdası olarak kullanılan diğer müstahzarlar ihracatında hızlı bir düşüş olduğu görülmektedir yılı sonu verilerine göre bu ürün için 2014 yılında 85 milyon civarında olan ihracat miktarı 2015 yılında yaklaşık 18 milyon ABD doları civarında kalmıştır yılındaki bu değer son beş yılın en düşük değeridir. 90

91 Diğer hububattan elde edilen müstahzarlar grubu ürünlerinden GTİP numarasıyla takip edilen yem için hazırlanmış taşıyıcılı aktif madde karışımları (Hayvan Gıdası; Yem İçin Hazırlanmış Taşıyıcılı Aktif Madde Karışımları) için 2015 yılı Türkiye ihracat değeri 7 milyon ABD dolarıdır. Bu değerin %29,2 sini Türkiye den 2 milyon doların üzerinde ithalat geçekleştiren Irak oluşturmaktadır. Irak ın hemen ardında ikinci sırada bulunan Türkmenistan yaklaşık 1,7 milyon ABD doları değerindeki ihracatı ile %24,2 pay sahibidir. Tablo 77: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası; Yem İçin Hazırlanmış Taşıyıcılı Aktif Madde Karışımları İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,2% Türkmenistan ,2% Azerbaycan ,3% Kıbrıs ,8% Yemen % İlk 5 Ülke Toplamı ,5% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Not: GTİP numaralı ürüne ait 2011 yılı ihracat verisi bulunmamaktadır 2013 yılına gözlenen %45 lik değer düşüşünden sonra son iki yıllık Türkiye yem için hazırlanmış taşıyıcılı aktif madde karışımları ihracatı verilerinde değer artışı olduğu görülmektedir GTİP numarasıyla takibi gerçekleştirilen süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, nişasta içermeyen yada ağırlık itibariyle %10 veya daha az nişasta içeren hayvan yemleri (Hayvan Gıdası; Süt Ürün.<% 10,Nişasta =<% 10,Glikoz,Glikoz Şurubu, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu) Türkiye ihracatı 2,2 milyon ABD doları ile 2015 yılında son beş yılın en yüksek değerine ulaşmıştır. Bu ürün için 2015 yılı toplam ihracat değerinin %98,1 i ilk beş ülkeye gerçekleştirilmektedir. Grubun diğer bir çok ürününde gözlendiği gibi GTİP numaralı ürünün ihracatında da ilk sırada %53,4 pay ile Irak bulunmaktadır. Son beş yıllık dönemde 2015 yılı öncesine kadar bu ürün için ihracatı bulunmayan Irak, 2015 yılında Türkiye den 1,2 milyonun üzerinde ithalat gerçekleştirmiştir. Aynı şekilde 2015 yılından önce süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, nişasta içermeyen yada ağırlık itibariyle %10 veya daha az nişasta içeren hayvan yemleri (Hayvan Gıdası; Süt Ürün.<% 10,Nişasta =<% 10,Glikoz,Glikoz Şurubu, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu) ihracatı bulunmayan 852 bin ABD doları ile Suriye sıralamaya ikinci sırdan girmiştir. Tablo 78: Türkiye nin GTİP Hayvan Gıdası; Süt Ürün.<% 10,Nişasta =<% 10,Glikoz,Glikoz Şurubu, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,4% Suriye ,9% 91

92 Azerbaycan ,6% Özbekistan ,0% Belçika ,2% İlk 5 Ülke Toplamı ,1% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs yılı, son beş senelik dönemde önceki yılları oldukça geride bırakarak GTİP numaralı süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren, nişasta içermeyen yada ağırlık itibariyle %10 veya daha az nişasta içeren hayvan yemlerinin Türkiye tarafından en çok ihraç edildiği yıldır. Grup içerisinde takibi gerçekleştirilen son ürün GTİP numarasıyla Süt ürünleri içermeyen veya ağırlık itibariyle % 10'dan az süt ürünleri içeren ağırlık itibariyle %10 dan fazla fakat %30 dan fazla olmayan nişasta içeren hayvan yemleridir (Hayvan Gıdası; Süt Ür.<% 10,%10<Nişasta =<% 30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu). Bu ürünün ihracatında ilk sırada yine Irak yer almaktadır. Türkiye 2015 yılında GTİP numaralı ürün ihracatının %66,9 unu Irak a, %26,8 ini Ürdün e, %3 ünü Suriye ye, %2,6 sını Almanya ya ve %0,5 ini Senegal e gerçekleştirerek toplam ihracat değerinin neredeyse tamamını bu beş ülkeden kazanmaktadır. Tablo 79: Türkiye nin GTİP Numaralı Hayvan Gıdası; Süt Ür.<% 10,%10<Nişasta =<% 30,Glikoz,Glikoz Şrb, Maltodekstrin, Maltodekstrin Şurubu İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,9% Ürdün ,8% Suriye ,0% Almanya ,6% Senegal ,5% İlk 5 Ülke Toplamı ,8% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs yılında 30.8 milyon ABD doları ile son beş sene içerisindeki en yüksek değerine ulaşan GTİP numaralı ürünün ihracatı, 2015 yılı sonunda elde edilen yaklaşık 1,15 milyon ABD doları en yüksek ikinci değerindedir Mısır Türkiye İhracatı (GTİP ) Dünya ihracatında GTİP numarasıyla takip edilen mısır (Mısır(Diğer)) Türkiye ihracatında GTİP detayıyla takip edilmektedir yılı için Türkiye mısır ihracat tutarı 19.5 milyon ABD dolarıdır. Bu değer 2012 yılında 16 milyon ABD doları iken 2013 yılında son beş yılın en yüksek değeri olan 39,9 milyon dolar düzeyindedir. 92

93 GTİP numarası üzerinden takip edilen mısır ihracatının %49,8 i Irak a gerçekleştirilmiştir. İkinci sırada yer alan ABD için bu oran %36,5 olurken üçüncü sırada bulunan Mısır için %3,8 dir. Mısır ı %3,6 ile İsrail ve %3,3 ile Belçika takip etmektedir. Tablo 80: Türkiye nin GTİP Numaralı Mısır (Diğer) İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,8% ABD ,5% Mısır ,8% İsrail ,6% Belçika ,3% İlk 5 Ülke Toplamı ,0% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs yılı Türkiye mısır ihracatında ilk beş ülkeye toplam 18,9 milyon ABD doları ile %97 oranında ihracat gerçekleştirilmiştir Soya Fasulyesi Küspesi ve Diğer Katı Atıklar Türkiye İhracatı (GTİP ) Dünya ticaretinde GTİP numarasıyla takip edilen soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıkların (soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar) Türkiye ihracatı 12 haneli GTİP numarasıyla takip edilmektedir. Soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar için 2015 yılı Türkiye ihracatı değeri 23 milyon ABD civarındadır. Bu değerin %56,72 lik kısmı Irak a gerçekleştirilmiştir. İkinci sırada yer alan Kıbrıs %25 paya sahip iken bu oran Hollanda için %7, Suriye için %5.2 ve Azerbaycan için %3.5 tir. İlk beş ülkenin 2015 yılı soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar için toplam ihracat değerine katkısı %97,4 seviyesindedir. Tablo 81: Türkiye nin GTİP Numaralı Soya Fasulyesi Yağı Üretiminden Arta Kalan Küspe Ve Katı Atıklar İhracatında İlk 5 Ülke, (Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,7% Kıbrıs ,0% Hollanda ,0% Suriye ,2% Azerbaycan ,5% İlk 5 Ülke Toplamı ,4% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs

94 2014 yılı, Türkiye nin son beş yılda gerçekleştirdiği GTİP numaralı soya fasulyesi küspesi ve diğer katı atıklar ihracat verileri arasında en yüksek değere sahip olduğu yıldır yılı için bu değer 23.1 milyon ABD dolarıdır Tohumluk Mısır Türkiye İhracatı (GTİP ) GTİP numarasıyla takip edilen Türkiye tohumluk mısır (Mısır (Tek Melez; Tohumluk)) ihracatı 2015 yılında bir önceki seneye kıyasla yaklaşık olarak %29 oranında azalma göstererek 28 milyon ADB doları civarında gerçekleşmiştir. Türkiye den ithalat gerçekleştiren ülkelere bakıldığında, ilk beşte yer alan ülkelerin büyük çoğunluğunu Avrupa ülkeleri oluşturmaktadır. Almanya 2015 yılında Türkiye den gerçekleştirdiği tohumluk mısır ithalatı değeri ile %25.5 paya sahip olurken İtalya için bu oran %20, İran için %11.6, Fransa için %10.3 ve İspanya için %6.7 dir. Tablo 82: Türkiye nin GTİP Numaralı Mısır (Tek Melez; Tohumluk) İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Almanya ,5% İtalya ,0% İran ,6% Fransa ,3% İspanya ,7% İlk 5 Ülke Toplamı ,1% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Türkiye nin 2015 yılında Almanya ya gerçekleştirdiği tohumluk mısır ihracat değeri bir önceki yıla kıyasla %55.5 oranında artış göstermiştir. İtalya nın Türkiye ithalatında ise Almanya nın aksine 2015 yılında büyük düşüş gözlenmiştir. Bu düşüş ile İtalya, Türkiye tohumluk mısır ihracatında 2011 yılından itibaren devam eden liderliğini 2015 yılında Almanya ya devretmiştir Buğdaydan Elde Edilen Kepek, Kavuz ve Diğer Kalıntılar Türkiye İhracatı (GTİP ) Dünya ticareti 6 lı HS kod (230230) ile takip edilen Buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Türkiye ihracatı 12 li GTİP kodları ile incelenmiştir. Bu ürün grubu içerisinde biri GTİP numaralı (Kepekler; Buğdaydan Elde Edilmiş, Diğer) diğeri GTİP numaralı (Kepekler; Buğdaydan, Nişasta =<%28, Göz =0, 2 Mm Elekten Geçen Ürün =<%10, Kül Oranı =>%1,5) olmak üzere iki farklı ürünün takibi yapılmıştır. Bu iki ürünün 2015 yılı Türkiye ihracat değerleri incelendiğinde, 2015 yılında toplamda 4.3 milyon ABD dolarının üzerinde ihracat gerçekleştirildiği görülmektedir. Tablo 83: Hayvan Gıdası Olarak Kullanılan Müstahzarlar Ürün Grubunun 12'li GTİP Detayında Yılları Arası Türkiye İhracatı Değerleri, (Bin ABD doları) 12 li HS Ürün Adı

95 Kepekler; Buğdaydan Elde Edilmiş, Diğer Kepekler; Buğdaydan, Nişasta =<%28, Göz =0, 2 Mm Elekten Geçen Ürün =<%10, Kül Oranı =>%1, Toplam Kaynak: Trademap, Mayıs GTİP numaralı ürünün toplam ihracat değerindeki payı %61 dir. Bu ürünün ihracatının gerçekleştirildiği ilk beş ülkeye bakıldığında, ilk sırada yer alan Irak yaklaşık 2,2 milyon ABD doları ile toplam ihracat değerinin %82,7 sini oluşturmaktadır. İkinci sırada yer alan Vietnam ın payı %16,1 iken takip eden ülkeler sırasıyla %1 pay ile Suriye, %0,1 pay ile serbest bölgeler ve bin ABD doları civarındaki ihracat değeri ile Kıbrıs tır. Tablo 84: Türkiye nin GTİP Numaralı Kepekler; Buğdaydan Elde Edilmiş, Diğer İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,7% Vietnam ,1% Suriye ,0% Serbest Bölgeler ,1% Kıbrıs ,0% İlk 5 Ülke Toplamı ,9% Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Türkiye nin dünyaya gerçekleştirdiği GTİP numaralı ürün ihracatının neredeyse tamamı ilk beş sırada yer alan bu ülkelere gerçekleştirilmektedir. Öbür taraftan, GTİP numarasıyla takip edilen buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar, Irak tarafından %98,3 gibi ciddi bir oranla ithal edilmektedir. Ayrıca bu ürünün ihracatının tamamı Irak, Suriye ve Suudi, Arabistan a yapılmaktadır. Tablo 85: Türkiye nin GTİP Numaralı Kepekler; Buğdaydan, Nişasta =<%28, Göz =0, 2 Mm Elekten Geçen Ürün =<%10, Kül Oranı =>%1, 5 İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Irak ,3% Suriye ,6% Suudi Arabistan ,1% Hindistan ,0% Vietnam ,0% 95

96 İlk 5 Ülke Toplamı % Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 En son 2011 yılında milyon ABD doları düzeyinde ihracatı gerçekleştirilen GTİP numaralı ürün 2013 yılında yalnızca bin dolar civarında ihraç edilmiş olup 2015 yılında bu değer tekrar milyon ABD doları düzeyine yükselmiştir Adi Buğday Türkiye İhracatı (GTİP ) HS 6 kodlu adi buğdayın Türkiye ihracatında detaylı araştırılması GTİP numarasıyla yapılmıştır yılına ait ihracat verisi bulunmayan bu ürün için 2015 yılı sonu ihracat değeri 2.5 milyon dolardır. Bu değerin tamamı iki ülke tarafından sağlanmaktadır. İlk sırada yer alan Kore 2015 yılı ihracatının %98,9 unun alımını tek başına yaparken ikinci sırada %1,1 pay sahibi Azerbaycan bulunmaktadır. Tablo 86: Türkiye nin GTİP Numaralı Adi Buğday; Tohumluk Olmayan İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Kore ,9% Azerbaycan ,1% Belçika ,0% Kanada ,0% Kıbrıs ,0% İlk 5 Ülke Toplamı % Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Not: GTİP numaralı ürüne ait 2011 yılı ihracat verisi bulunmamaktadır. Türkiye tarafından gerçekleştirilen adi buğday ihracatının son üç sene içerisindeki değişimine bakıldığında sürekli bir düşüş yaşandığı görülmektedir yılında 48 milyon doların üzerinde ihracat gerçekleştirilirken 2015 yılındaki 2.5 milyon ABD doları civarındaki ihracat değeri son dört yıl içerisinde gözlenen en düşük değerdir Arpa Türkiye İhracatı (GTİP ) Türkiye ihracatı GTİP numarasıyla takip edilen arpa (Diğer Arpa; Tohumluk Olmayan) ihracatı küme ürünleri arasında gözlenen en düşük değere sahiptir yılında 26 milyon dolar civarında gerçekleşen ihracat değeri 2015 yılında yalnızca Azerbaycan a gerçekleştirilen 3 bin ABD doları değerindeki ihracat seviyesinde kalmıştır. Tablo 87: Türkiye nin GTİP Numaralı Arpa; Tohumluk Olmayan İhracatında İlk 5 Ülke,(Bin ABD Doları) İthalatçılar İhracat Payı Kıbrıs ,0% 96

97 Lübnan ,0% Fas ,0% İngiltere ,0% Azerbaycan % İlk 5 Ülke Toplamı % Dünya % Kaynak: Trademap, Mayıs 2017 Not: GTİP numaralı ürüne ait 2011 yılı ihracat verisi bulunmamaktadır Türkiye de Faaliyet Gösteren Dernek ve Kuruluşlar Dernek / Kurum Adı Hububat Tedarikçileri Derneği (HUBUDER) Ulusal Hububat Konseyi (UHK) Orta Anadolu Hububat, Tablo 88: Türkiye'de Faaliyet Gösteren Dernek ve Kuruluşlar Temel Görevi Hubuder in amacı; demokrasi, hür teşebbüs, fikir ve inanç özgürlüğü ilkelerine bağlı kalmak suretiyle üyeleri arasında dayanışmayı teşvik etmek ve serbest ticarete yönelik engellerin kaldırılması için girişimlerde bulunarak hububat ticaretindeki potansiyellerin en iyi şekilde değerlendirilmesini sağlamaktır. Bu çerçevede sektörün uluslararası entegrasyon ve rekabet gücünün arttırılması için çalışmalarda bulunur, kamu ve özel sektör arasındaki eşgüdümü sağlar, kamuoyu ve resmi kuruluşlar nezdinde sektörü temsil eder, tahıl ticaretini ilgilendiren sorunları ve çözüm önerilerini kamuoyu ve ilgili mercilere duyurur, üyeleri arasında ticaretin geliştirilmesi, ortak etik kurallar ve kontratlar oluşturulması için faaliyetlerde bulunur. Ulusal Hububat Konseyi, hububat üreticilerinin ve tüketicilerinin organik yetiştiricilik ve iyi tarım uygulamaları konularında bilgilendirilmesi; üretiminin ve tüketiminin teşvik edilmesi çalışmalarını yapacak. Hububat üretiminin arz talep dengesini sağlayıcı çalışmalar yapılmasını, yurt içinde ve yurt dışında rekabet etmesini sağlamak için ürün kalitesinin iyileştirilmesini, pazara standartlara uygun ürün sevk edilmesini, hububat ve mamul maddelerinin ulusal ve uluslararası ölçekte pazarlama gücünün arttırılmasını, hububat sanayinin sürekliliğini, kârlılığını, ticaretini, tüketimini ve standardizasyonunun geliştirilmesini sağlayacak tedbirlerin alınmasını ve ulusal politikaların belirlenmesinde sektörün bütün kesimlerinin uzlaşmasını sağlayacak çalışmalarda bulunmaktadır. Orta Anadolu Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği 1991 yılında kurulmuştur. Birliğin kuruluş İletişim Bilgileri İSTANBUL İnşirah Sok. Keçeli Apt. No: 7/3 Bebek İstanbul TURKEY Tel: Faks: Eposta:info@hubuder.org ANKARA Muhsin Yazıcıoğlu Cad. No : 10/8 Çukurambar / Ankara TÜRKİYE Tel : Fax : Gsm : bilgi@uhk.org.tr ANKARA Ceyhun Atuf Kansu Cad. 97

98 Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği BUĞDAY- Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği Tarım Ürünleri Hububat Bakliyat İşleme Ve Paketleme Sanayicileri Derneği (PAKDER) amacı, ihracatın artmasını sağlamak, mesleki dayanışmayı artırmak, ihracatçıların mesleki faaliyetlerini ve ilişkilerini düzenlemek, sorunlarına çözüm bulmak ve yol göstermektir. Orta Anadolu Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği nin toplam üye sayısı 500 dür. Buğday Derneği; *Güvenilir gıda *Sürdürülebilir, sağlıklı yaşam tarzı *Doğa dostu kullanım alışkanlıklarının yaygınlaşması *Ekolojik yaşam bilgisinin yayılması *Doğa dostu tarım politikalarının oluşturulması çabaları *Tarımsal biyolojik çeşitliliğin korunması *Doğa dostu yaşam örneklerinin yaygınlaştırılması gibi konuların üyelerce desteklenerek yayılmasını hedeflemektedir. Dernek amacı, bulgur, kuru fasulye, nohut, mercimek, pirinç gibi çeşitli hububat, baharat ve bakliyat ürünlerini tüketime elverişli hale getirerek, paketleme ve pazarlaması alanında faaliyet gösteren üyeleri arasında dayanışma sağlamak, üyelerinin mesleklerinin icrasında, kamu kuruluşları ile ve diğer dernek ve özel veya tüzel kişilerle olan ilişkilerle olan ilişkilerinde karşılaşılan sorunların çözümlenmesi amacıyla çalışma ve girişimler yapmak, tüketicileri aydınlatmak, bilgilendirmek, üyeleri ve meslek mensupları arasında haksız rekabete yol açan uygulamaların önlenmesi için çalışmalar yapmak, üyelerin hak ve menfaatleri için idari ve yasal girişimlerde bulunmak, dava açmak, üyelerine hukuki yardım sağlamak. Kaynak: OpsPlus internet araştırmaları No:120 Balgat-Çankaya/ Ankara TÜRKİYE Tel: Fax: İSTANBUL Osmanağa Mahallesi, Yoğurtçu Şükrü Sokak, A.H. Uzunal İş Merkezi, No: 48 Daire:6 Kadıköy- İstanbul TÜRKİYE Telefon : Faks : Web: İSTANBUL Mecidiyeköy Mahallesi, Büyükdere Cad. Somer Apt. No:64 D:13, Şişli/İstanbul TÜRKİYE Tel :

99 4. Yerel/Bölgesel/Küme Analizi Sektörün Türkiye deki dağılımı incelendiğinde coğrafi bölgeler bazında tahıl üretimi incelendiğinde küme firmalarının içinde yer aldığı Ege Bölgesi hasat edilen alan anlamında göreceli olarak düşük seviyededir. Tablo 89: Bölge Bazında Türkiye de Hasat Edilen Arpa, Buğday ve Mısır Alanları Hasat Edilen * Alan (Dekar) Arpa Buğday Mısır Arpa Buğday Mısır İç Anadolu Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu Ege Akdeniz Karadeniz Marmara Kaynak: TÜİK, 2017 Not: *2016 yılı verileri geçicidir. TÜİK tarafından yayımlanan verilerle Türkiye deki bölgesel üretim incelendiğinde, hububat ürünleri grubunda toplam hasat edilen arpa, buğday ve mısır alanın 2016 yılında bir önceki seneye göre %3 miktarında azalacağı görülmektedir. En çok azalma %8 oranına denk gelen dekar ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinde beklenirken, Marmara Bölgesi bir önceki seneye göre gösterdiği %2 oranında büyüme ile bölgesel bazda hasat alanı genişleyen tek bölgedir dönemi için tahıl üretim rakamları incelendiğinde ise Ege Bölgesinin üst sıralarda yer almadığı görülmektedir. Bunun en önemli nedeni, bölgede tarımsal üreticilerin daha çok gelir getirme potansiyeli olan sulu tarım, meyvecilik ve seracılık gibi faaliyetlere yönelmesidir. Tablo 90: Bölge Bazında Türkiye de Üretilen Arpa, Buğday ve Mısır Alanları Üretilen * Miktar (Ton) Arpa Buğday Mısır Arpa Buğday Mısır İç Anadolu Doğu Anadolu Güneydoğu Anadolu Ege Akdeniz Karadeniz Marmara Kaynak: TÜİK, 2017 Not: *2016 yılı verileri geçicidir. Yukarıdaki tablo incelendiğinde bu üç tahıl grubunun toplamında kümenin yer aldığı Ege Bölgesi Türkiye üretiminin sadece %9 unu (2016 yılı için) gerçekleştirmektedir. Tahıllar bazında incelendiğinde ise bu oran 2016 yılı için aşağıdaki şekilde görülmektedir: Türkiye Arpa üretiminin %13 ü Ege Bölgesi nde Türkiye Buğday üretiminin %12 si Ege Bölgesi nde Türkiye Mısır üretiminin %8 i Ege Bögesi nde 99

100 2015 yılında en çok arpa ve buğday üretimi İç Anadolu Bölgesinde yaşanırken, Mısır için Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri birbirine çok yakın değerlere en çok mısır üretiminin gerçekleştiği bölgelerdir yılında Akdeniz Bölgesi nin mısır üretiminde ciddi miktarda öne geçmesi beklenmektedir. Küme firmaları için göreceli olarak yakın olan İç Anadolu Bölgesi nde yapılan üretimin fazla olması bir avantaj olarak gözükmektedir, diğer yandan İç Anadolu bölgesinde yüksek üretim hacminde değirmen olması da hammadde için rekabeti artırmaktadır. Arpa, buğday ve mısırdan en yüksek verim elde eden bölgenin Akdeniz Bölgesi olduğu görülmektedir. Buradan hareketle, Türkiye de hububat kümesine ait en temel üç ürünün bir arada en verimli şekilde yetiştirilebilmesi için en uygun iklimin Akdeniz iklimi olduğu sonucuna varılabilmektedir. İç Anadolu Bölgesinin yüksek üretim miktarına sahip olmasına karşın kg başına 316 dekar gibi bir verime sahip olması dikkat çekicidir. Afyonkarahisar ın da mensubu olduğu diğer bölgelere göre daha düşük üretim miktarına sahip olan, Ege Bölgesi nin verimi ülke ortalaması civarındadır İç Anadolu Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi Güney Doğu Anadolu Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi Karadeniz Bölgesi Marmara Bölgesi 0 Arpa Buğday Mısır Verim Şekil 32:Türkiye 2015 Yılı Bölgesel Arpa, Buğday ve Mısır Üretimi ve Verimi (Bin Ton) Kaynak: TÜİK, 2017 Bölgesel üretimde en çok pay sahibi ürün olan diğer buğday, Türkiye üretiminin %4,1 ine karşılık gelmektedir. Türkiye de 2015 yılında bu ürün grubu içerisinde en çok üretimi olan durum buğdayının 369,4 bin tonu Manisa, Afyon, Kütahya ve Uşak tarafından üretilirken, Afyonkarahisar ın bölgedeki payı %41 civarındadır. 100

101 Mısır (Dane); 15,226% Arpa (Biralık);,382% Arpa (Diğer); 31,466% Buğday (Durum); 18,100% Şekil 33: Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak Bölgesin 2015 Yılı Arpa, Buğday ve Mısır Üretim Yüzdeleri Kaynak: TÜİK, 2017 Buğday (Diğer); 34,826% Manisa Afyon, Kütahya ve Uşak bölgesinin biralık arpa üretiminin %91 ine karşılık gelen 7,6 bin tonluk miktarı tek başına Afyonkarahisar tarafından karşılanmaktadır. Afyonkarahisar da ön plana çıkan bir diğer hububat kümesi ürünü ise diğer arpadır. Bölge üretiminde %31,47 paya sahip diğer arpanın %49 u Afyon tarafından üretilmektedir. Türkiye genelinde ise Afyonkarahisar ın diğer arpa üretimi payı %4,6 ya denk gelmektedir. Türkiye Un üretimi incelendiğinde ise ülkenin önemli bir un üretim kapasitesine sahip olduğu görülmektedir. Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF), un sektöründe hizmet veren kuruluşları bir çatı altında toplayan ve sürekli gelişim ile çözüm odaklı stratejiler hedefleyen bir sivil toplum kuruluşudur. 7 coğrafi bölgemizde kurulu 8 derneğimizin 412 üyesini temsil ederek un sanayinin gelişimine katkıda bulunmaktadır. TUSAF yayınları Türkiye de yaklaşık 35 milyon ton un üretim kapasitesi olduğunu göstermektedir. Yine TUSAF yayınları un sanayinin büyüklüğünü 18 Milyar TL olarak işaret etmektedir. Toplam tarım GSMH sinin 150 Milyar TL düzeyinde olduğu öngörüldüğünde, bu rakam toplam tarımın % 12 sine denk gelmektedir. Bu değer de un sanayinin tarım içindeki önemini vurgulamaktadır. TUSAF verilerine göre yaklaşık 2015 yılında 2,8 milyon ton un ihracatı ile Dünya un ihracatının yaklaşık % 20 sini gerçekleştirdiğimiz görülmektedir. Bu değerler uluslararası raporlarda çıkan rakamlar ile de örtüşmektedir. Bölgeler bazında incelendiğinde ise bu ihracatta en düşük payı Ege Bölgesi nin aldığı görülmektedir. Aşağıda yer alan haritada bu tablo net bir biçimde görülmektedir. 101

102 Şekil 34 Türkiye İhracatının Bölgeler Bazında Dağılımı (2015 TUSAF) Türkiye karma yem üretimi 2016 yılında 2015 yılına göre %1,5 artarak 20,4 milyon tona ulaştı yılında 2015 yılına göre büyük-küçükbaş yem üretiminde %10, diğer yemlerde ise %4 seviyesinde üretim artışına karşın kanatlı yemlerinde %9 luk bir azalış gözlenmiştir. Şekil 35 Türkiye Yem Üretim İstatistikleri 2016 yılı toplam karma yem üretimi 20,4 milyon ton olarak gerçekleşti. Açıklanan bu veriler doğrultusunda 2016 yılında toplam karma yem üretiminde 2015 yılına göre %1,5 artış gözlenmiştir. Beyaz et üretiminde 2016 yılında 2015 yılına göre %2, ihracatında ise %9 civarında azalmanın olması broiler yem üretiminde %5 seviyesinde bir azalmayı açıklamaktadır. 102

103 Ancak aynı dönemde, yumurta üretiminde %8, ihracatında %32 seviyesindeki artışa rağmen yumurta yemi üretimindeki %13 lük azalış, yumurta ve yumurta yemi üretim rakamları arasında tutarsızlıkların olduğunu göstermektedir. Bunların dışında, kırmızı et ve süt üretimimizin 2016 yılında 2015 yılına göre çok değişmemesine rağmen ruminant yem üretiminde %10 seviyesinde artış gözlenmiştir. Bu artışın birçok nedeni olması yanında, entansif besiciliğin yaygınlaşmaya başlaması, karma yemlerde KDV nin sıfırlanması, hububat ve yan ürünlerindeki fiyat artışları neticesinde karma yeme yönelme, kaba yem arzının yeterli olmaması gibi hususlar temel nedenler arasında gösterilebilir. Balık yemlerindeki %23 seviyesindeki üretim artışı ise balık yetiştiriciliğimizdeki gelişiminin bir göstergesi olarak memnuniyet vericidir. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre Türkiye de 322 tane karma yem fabrikası bulunmaktadır. Kurulu kapasite açısından incelendiğinde bu işletmelerin saatlik kapasitesi yaklaşık ton düzeyindedir. Kümemizin yer aldığı Afyonkarahisar da ise bu firmaların 13 tanesi (adet olarak yaklaşık %4) bulunmaktadır. Bu 13 tesisin Bakanlık verilerindeki saatlik üretim kapasitesi ise 231 ton (yaklaşık Türkiye nin %3 ü) olarak gözükmektedir. Bu değerler Afyonkarahisar daki üretim tesislerinin Türkiye ortalamasına göre daha düşük kapasiteli olduğuna işaret etmekte ve bu da kümelenme ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. 103

104 5. Küme Firma Analizi 5.1. Küme Profili Kümede yer alan 12 firma ile hazırlanan anketlerin doldurulması ve yapılan görüşmeler neticesinde gerekli bilgiler toplanmıştır. Anket ve görüşmelerden elde edilen bilgiler aşağıda kümenin profilini tanımlayacak başlıklar altında özetlenmektedir Küme Katılımcılarının Cirosal Büyüklükleri Küme firmalarının cirosal büyüklükleri 2016 yılı verilerine göre analiz edilmiştir. Firmalar ciro aralıklarına göre rakam belirtmişler, ihracat rakamlarını paylaşmamışlardır. 154 kişinin çalıştığı firmaların büyüklüklerinin dağılımı aşağıda özetlenmektedir. Kümede yer alan ve ankete cevap veren firmaların büyüklükleri firmaların beyan ettiği değerlere göre incelendiğinde; cirosu TL den az firma bulunmamaktadır. Cirosu TL ile TL arası 5 firma, TL ile TL arası 2 firma, TL ile TL arası 1 firma olduğu tespit edilmiştir. Tablo 91 - Firmaların Ciro Aralıkları (12 Firma) 1 milyon TL den az 1 milyon - 5 milyon TL 5 milyon 25 milyon TL 25 milyon 50 milyon TL 50 milyon 100 milyon TL 100 milyon TL den fazla Kaynak: OpsPlus anket çıktıları Küme Katılımcılarının Ürün Çeşitliliği Küme bazında üretim ve tedarik süreçlerindeki etkinlik değerlendirildiğinde; ürün grubu bazında un ve yemin öne çıktığı görülmektedir. Firmaların ürün çeşitliliğini aşağıdaki 3 başlıkta toplamak mümkündür: Un ve kepek üreten 6 firma Karma yem (büyük küçükbaş hayvan yemi) üreten 4 firma Hububat ticareti yapan 2 firma Firma Sayıları Un, Kepek Karma hayvan yemi Hububat Ticareti Şekil 36 - Firmaların Ürün Çeşitlerine Göre Dağılımı Kaynak: OpsPlus anket çıktıları 104

105 Küme Katılımcılarının Üretim ve Depolama Altyapısı Küme katılımcıları incelendiğinde firmalarından 10 tanesi üretim altyapısına sahiptir. Diğer firmalar ticaret ile uğraşmaktadır. Toplam 10 firma içinde 6 firmanın beyanına istinaden toplamda m 2 alanda üretim yapıldığı görülmektedir. Firmaların üretim alanı büyüklükleri kapasite ile ilişkili de ipuçları vermektedir. Küme içinde üretim yapan firmaların üretim alanları aşağıdaki şekilde özetlenmektedir. 3 Firma Sayısı m2 altı m2 arası m2 üzeri Şekil 37 - Firmaların Üretim Alanı Büyüklüklerine Göre Dağılımı (6 Firma) Diğer yandan depo alanı konusunda ankete cevap veren 5 firmanın toplam depo alanı m2 ve m2 sinin açık alan olduğu analiz edilmiştir. Diğer firmalarda ise yoğun olarak silo şeklinde depolamadan bahsetmek mümkündür. Silolarda m2 cinsinden analiz anlamlı olmadığı için bu analize dahil edilmemiştir Küme Katılımcılarının Kalite Sistemleri Altyapısı Ankete cevap veren Küme firmalarının en çok sahip olduğu kalite belgesi ISO 9001: 2000, 2008 belgesidir. 12 firmanın 4 tanesinin bu belgeye sahip olduğu görülmüştür. Bunu 3 firma ile ISO 22000:2005 ve ISO 9000 belgesi takip etmektedir. Firma Sayısı Yok ISO 22000:2005 ISO 9000 ISO 9001: 2000, Şekil 38 - Firmaların Sahip Oldukları Kalite Sistem Belgelerine Göre Dağılımı Dört firmanın herhangi bir kalite belgesine sahip olmadığı görülmektedir. Küme açısından bu alanda gelişim ihtiyacı görülmektedir. 105

106 Küme Katılımcılarının İstihdam Durumu Küme grubundaki firmalarda daimi insan kaynaklarının değerlendirme sonucunda ankete cevap veren 8 firmada 154 kişi olduğu belirlenmiştir. Firma başı ortalaması 19 kişi düşmektedir. Alan çalışmaları sonucunda firmaların 8 dağılımı aşağıdaki grafikte görülmektedir. Firma Sayısı 1-20 Çalışan arası Çalışan Arası 41 Çalışan ve üstü Şekil 39 - Firmaların İstihdam Ettikleri Kişi Sayısına Göre Dağılımı (8 Firma) Küme Katılımcılarının Hedef Pazarları Küme katılımcısı firmalar ihracat gerçekleştirmemektedirler. Küme katılımcısı firmaların yapılan ankete verdiği cevaplarda hedefledikleri pazarlar ise Almanya, Avustralya, Moldovya, Ukrayna, Endonezya, Malezya, Rusya, Nijerya, Fransa, Güney Amerika ve Uzak Doğu olarak öne çıkmaktadır. Bu hedef pazarlar, yapılan analizler ve görüşmeler sonunda nihai hedef ülke pazarları belirlenmiştir Kümenin Rekabete Bakışı Küme firmalarının rekabete bakışı üç açıdan değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler Türkiye nin rekabetteki yeri, rekabet edilen ilk üç ülke ve rekabet önündeki engellerin belirlenmesine odaklanmıştır Türkiye nin Rekabette Yeri Türkiye nin rekabette yerini incelerken üç başlık altında incelemek mümkün olmaktadır. (1) Tahıl, (2) Un, (3) Yem. Bu üç başlık açısından bakıldığında farklı tablolar ortaya çıkmaktadır. Küme ticaretine konu olan tarım ürünleri incelendiğinde Türkiye nin rekabetçi gücü düşüktür. Buğday, arpa ve mısır gibi ürünlerde ülkenin önemli bir net ithalat değeri görülmektedir. Toplamda 2015 yılında 7,2 milyon ton ithalatın yapıldığı tahıl grubunda, Miktar bazında sıralamada da adi buğday ve mısır ithalatının ilk iki sırada yer aldığı görülmektedir. İthalat miktarları oranlarına bakıldığında, adi buğdayın toplam ithalat 106

107 miktarının %53,8 ini oluşturduğu görülürken mısırın %20,6 paya sahip olduğu görülmektedir. Üçüncü sırada yer alan buğdaydan elde edilen kepek, kavuz ve diğer kalıntılar Türkiye ithalatının %16,3 ünü oluşturmaktadır. Bu değerlendirme göstermektedir ki un ihracatında dünyada lider olan Türkiye, hammadde ithalatına yönelmektedir. Buğday ithalatının en önemli açıklaması burada görülmektedir. Mısır ve kepek ithalatı ise yoğun olarak yem hammaddesi olarak kullanılmaktadır. Diğer yandan un üretimindeki yüksek kapasite küme ürünleri arasında en rekabetçi olunan ürün grubu olarak ortaya çıkmaktadır. Küme ürünleri ihracatının %88 i undan elde edilmektedir. Hem üretim kapasitesinin bu kadar yüksek olması, hem de dünya un ticaretindeki önemli yerimiz (ihracat lideri) bu üründeki rekabetçi gücümüzü açıklamaktadır. Yem üretimi değerlendirildiğinde ise soya, mısır, kepek gibi malzemelerin yem üretimi nedeni ile ithal edildiği görülmektedir. Yem ihracatı, küme ürünleri içinde çok küçük bir pay almaktadır. Bu alanda Türkiye nin ithalat ve ihracat rakamlarının da dengeli dağıldığı görülmektedir. Bu alanda orta seviyedeki bir rekabetçilikten söz etmek mümkündür. Katılımcı firmalardan da benzer yorumlar alınmıştır. Rekabette ilerde olduğumuzu belirten yoğunlukla un üreticileri iken, yem firmaları ortalama bir rekabetçilik değerlendirmesi yapmıştır. Tahıl ticareti ile uğraşan firmalar ise rekabetin gerisinde kaldığımızı belirtmektedir. Aşağıdaki grafik küme firmalarının rekabete bakışını özetlemektedir. Firmalara Göre Türkiye'nin Global Rekabette Yeri Geride Kalan Ortalama İleride Şekil 40 - Firmaların Türkiye nin Global Rekabetteki Yeri Hakkında Görüşleri Türkiye nin Global Rakipleri Tahıl, Un ve Yem küme ürünleri içerisinde yer alan ürün gruplarının 2015 yılı toplam dünya ihracatı değeri 115,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye nin dünya ihracatındaki konumuna bakıldığında, 1,130 milyarlık ihracat değeri ile 19. sırada bulunan Türkiye nin dünya ihracatının %0,98 ine sahip olduğu görülmektedir yılında bu oran 1,15 milyar dolar ile %0,85 civarındadır. 107