İCRA-İFLAS HUKUKU LIBERTUS ABDURRAHMAN YILMAZGÖZ. Müfettişlik. Uzmanlık. Denetmenlik. Banka Sınavları. Gelir Uzmanlığı TEK KİTAP. Vergi Müfettişliği

Transkript

1 LIBERTUS İCRA-İFLAS HUKUKU Konu Anlatımlı Örnekler Yorumlar Uyarılar Pratik Bilgiler Özgün Sorular ve Açıklamaları Çıkmış Sorular ve Açıklamaları KPSS ve kurum sınavları için özgün soru ve konu anlatımından oluşan TEK KİTAP Müfettişlik Uzmanlık Denetmenlik Banka Sınavları Gelir Uzmanlığı Vergi Müfettişliği Hâkimlik ABDURRAHMAN YILMAZGÖZ

2 Abdurrahman Yılmazgöz LİBERTUS İCRA İFLAS HUKUKU ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 4. Baskı: 2017, Ankara Yayın-Proje: Şafak Tangıç Dizgi-Grafik Tasarım: Dilara Çetiner Kapak Tasarımı: Pegem Akademi Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 SUNU Değerli Adaylar, Günümüzde insanlar değişik nedenlerle borçlanmak zorunda kalmakta ve bazen bunun geri ödenmesi konusunda sorunlar yaşamaktadır. Bu durumda alacaklı konumda bulunan kişiler borçluya devlet organları aracılığıyla ulaşabilmekte ve alacağını temin etmektedir. Oluşan bu sıkıntılar icra iflas hukuku kapsamında giderilmektedir. Kitabımız bu hukuk alanında gerekli kavram, açıklama ve bilgilerle KPSS ve kurum sınavlarına hazırlanan adaylara kaynak niteliğinde olup her konunun sonunda konunun anlaşılmasına yönelik sorular yer almaktadır. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi bizimle aracılığıyla paylaşabilirsiniz. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen Pegem Ailesi çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım. Abdurrahman YILMAZGÖZ

4

5 İÇİNDEKİLER SUNU... iii 1. KISIM 1. BÖLÜM İcra Hukuku İCRA HUKUKUNA GENEL BAKIŞ...3 İCRA TEŞKİLATI...4 A. ASLİ İCRA ORGANLARI İcra Daireleri: Olumlu Yükümlülükler Olumsuz Yükümlülükler...7 İcra Dairesinin Sorumluluğu...8 İcra Dairelerinin Hukuki Sorumluluğu...8 Zarar-Ziyan ve Zamanaşımı...8 İcra Dairelerinin Disiplin Sorumluluğu İcra Mahkemeleri...9 İstinaf...11 Yargılamanın Yenilenmesi Yargıtayın İlgili Hukuk Daireleri...12 B. YARDIMCI İCRA ORGANLARI...13 a) Genel Mahkemeler...13 b) Cumhuriyet Savcıları...13 c) Adalet Müfettişleri...13 İCRA TAKİBİNDE TARAF VE TAKİP EHLİYETİ...14 a) İcra Takibinde Taraf Ehliyeti...14 b) İcra Takibinde Takip Ehliyeti...14 c) Takip Arkadaşlığı...14 İCRA TAKİBİNDE SÜRELER...15 İCRA HUKUKUNDA TATİL VE TALİK HÂLLERİ...16 A) İcra Tatil Hâlleri...16 B) İcra Talik (Erteleme) Hâlleri...17 İCRA HARÇ VE GİDERLERİ...18 BÖLÜM İLE İLGİLİ SORULAR...19

6 ÇÖZÜMLER...21 ÇIKMIŞ SORULAR...23 ÇÖZÜMLER BÖLÜM İcra Hukukunda Takip Yolları İLAMSIZ İCRA TAKİBİ...28 GENEL HACİZ YOLUYLA TAKİP...30 A- TAKİP TALEBİ...32 B- ÖDEME EMRİ...34 İTİRAZA KARŞI BAŞVURULABİLECEK KANUN YOLLARI İtirazın Kaldırılması...41 a) İtirazın Kesin Kaldırılması...42 b) İtirazın Geçici Kaldırılması...43 c) Gecikmiş İtiraz...44 GECİKMİŞ İTİRAZ İLE NORMAL İTİRAZIN KARŞILAŞTIRILMASI...45 İTİRAZ İLE ŞİKÂYETİN KARŞILAŞTIRILMASI...45 GENEL MAHKEMELERDE AÇILABİLEN DAVALAR...46 İTİRAZIN İPTALİ DAVASI...46 a. Davanın Reddedilmesi Kararının Verilmesi...47 b. Davanın Kabulü Kararının Verilmesi...47 MENFİ TESPİT DAVASI...47 a. Takipten Önce Açılan Menfi Tespit Davası...48 b. Takipten Sonra Açılan Menfi Tespit Davası...49 İSTİRDAT DAVASI...49 HACİZ Haczin Türleri Hacizde Usul Hacizde Sıra Hacizde Süre Haczedilmesi Mümkün Olmayan Mal ve Haklar...52 a. Tamamı Haczedilemeyen Mal ve Haklar...52 b. Kısmen Haczedilemeyen Mal ve Haklar Borçlunun Üçüncü Kişilerdeki Mal ve Alacaklarının Haczi Hacze İştirak Hacizde Taksitlendirme Hacizde İstihkak Davası...60 a. Malın Borçlunun Elinde Haczedilmesi...60

7 b. Malın Üçüncü Kişinin Elinde Bulunması...61 İHTİYATİ HACİZ...62 Koşulları...62 Görevli ve Yetkili Mahkeme...62 Yargılamanın Usulü...63 İhtiyati Hacizde Teminat...63 İhtiyati Haciz Kararına Karşı Kanun Yolları...63 İhtiyati Haczin Uygulanması...63 İhtiyati Haciz Kararının Kesinleşmesi...64 İhtiyati Hacizden Doğan Tazminat Davası...65 PARAYA ÇEVİRME (SATIŞ)...65 Taşınır Malların Paraya Çevrilmesi...66 Taşınmaz Malların Paraya Çevrilmesi...67 Taşınır ve Taşınmaz Satışının Karşılaştırılması...69 İHALENİN FESHİ...70 İhalenin Feshini Talep Edebilecek Olanlar...70 İhalenin Feshinde Süreler...70 İhalenin Feshinin Nedenleri...71 PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI...72 Sıra Cetveli...72 Sıra Cetveline Karşı Başvuru Yolları...73 Sıra Cetveline Şikâyetle İtirazın Karşılaştırılması...74 Borç Ödemeden Aciz Belgesi Düzenlenmesi...74 Kesin Aciz Belgesinin Doğurduğu Sonuçlar...75 a) Takip Hukukuna Göre Ortaya Çıkan Sonuçlar...75 b) Maddi Hukuka Göre Ortaya Çıkan Sonuçlar...75 BÖLÜM İLE İLGİLİ SORULAR...76 ÇÖZÜMLER...79 CEVAPLI TEST...82 ÇIKMIŞ SORULAR...92 ÇÖZÜMLER BÖLÜM Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takip Takip Talebi Ödeme Emrinin Tebliği Ödeme Emrine Karşı Şikâyet...106

8 Ödeme Emrine Karşı İtiraz a) Borca itiraz b) İmzaya itiraz Genel Haciz Yoluyla Takip ile Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takibin Karşılaştırılması KİRALANAN TAŞINMAZIN TAHLİYESİ YOLUYLA TAKİP A- Kira Bedelinin Ödenmemesi Sebebiyle Tahliye Takip Talebi Ödeme Emri Ödeme Emrine İtiraz B- Kira Süresinin Bitmesi Sebebiyle Tahliye Takip Talebi BÖLÜM İLE İLGİLİ SORULAR ÇÖZÜMLER ÇIKMIŞ SORULAR ÇÖZÜMLER BÖLÜM İlamlı İcra Takibi İlamlı İcrada Yetki ve Takip Talebi İlam ve İlam Niteliğinde Kabul Edilen Belgeler İlamın Kesinleşmesinin Takip Açısından Önemi İlamlı İcrada Takip Aşamaları İcranın Durdurulması-Geri Bırakılması ve İadesi REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİP (RPÇT) A. GİRİŞ ) TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA İLAMSIZ TAKİP ) İPOTEĞİN (TAŞINMAZ REHNİNİN) PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA İLAMSIZ TAKİP ) TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA İLAMLI TAKİP ) İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA İLAMLI TAKİP REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ, PARALARIN PAYLAŞTIRILMASI VE REHİN AÇIĞI BELGESİ İPOTEĞİN FEKKİ BÖLÜM İLE İLGİLİ SORULAR ÇÖZÜMLER ÇIKMIŞ SORULAR ÇÖZÜMLER...141

9 2. KISIM İflas Hukuku GİRİŞ İFLAS ORGANLARI A- İFLASIN RESMÎ ORGANLARI VE GÖREVLERİ B- İFLASIN ÖZEL ORGANLARI VE GÖREVLERİ İFLASA TABİ KİŞİLER VE İFLAS SEBEPLERİ A-İFLASA TABİ KİŞİLER B- İFLAS SEBEPLERİ İFLAS TAKİP YOLLARI Takipli İflas Yolları A- Genel İflas Yoluyla Takip B- Kambiyo Senetlerine Özgü İflas Yoluyla Takip GENEL İFLAS YOLUYLA TAKİP İLE KAMBİYO SENETLERİNE ÖZGÜ İFLAS YOLUYLA TAKİPLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Takipli İflas Yolu Doğrudan Doğruya İflas İFLAS KARARININ SONUÇLARI ÖZEL HUKUKTAN DOĞAN SONUÇLAR A- MÜFLİS BAKIMINDAN SONUÇLARI İFLAS MASASININ OLUŞMASI MÜFLİSİN TASARRUF YETKİSİNE ETKİSİ MÜFLİSE KARŞI YAPILAN TAKİPLERE ETKİSİ MÜFLİSE KARŞI AÇILAN HUKUK DAVALARINA ETKİSİ B-İFLASIN ALACAKLILAR BAKIMINDAN SONUÇLARI Müflisin Borçlarının Muaccel Hâle Gelmesi Faizlerin Kesilmesi Müflisin Kefil Olduğu Borçlar Zamanaşımı Koşula Bağlı Alacaklar Konusu Para Olmayan Alacaklar KAMU HUKUKUNDAN DOĞAN SONUÇLARI İFLASIN TASFİYESİ A- İflas Masasının Oluşması B- Tasfiye Türünün İlanı C- Birinci Alacaklılar Toplantısı D- İflas Bürosu E- İflas İdaresi...169

10 F- Sıra Cetveli G- Sıra Cetveline Şikâyet H- Sıra Cetveline İtiraz I- İkinci Alacaklılar Toplantısı J- Masa Mallarının Satışı ve Paraların Paylaştırılması İFLASIN ERTELENMESİ, KAPANMASI VE KALDIRILMASI A- İFLASIN ERTELENMESİ B- İFLASIN KAPANMASI C- İFLASIN KALDIRILMASI KONKORDATO ZAMANINA GÖRE KONKORDATO TÜRLERİ A- İflas Dışı (Adi) Konkordato Konkordato Teklifi Konkordato Mühleti B- İflas İçi Konkordato İFLASIN ERTELENMESİ İLE İFLAS DIŞI KONKORDATONUN KARŞILAŞTIRILMASI İFLAS DIŞI KONKORDATO İLE İFLAS İÇİ KONKORDATONUN KARŞILAŞTIRILMASI İPTAL DAVASI VE İPTALE TABİ TASARRUFLAR GİRİŞ İPTALE TABİ TASARRUFLAR A- İvazsız Tasarruflardan Dolayı İptal B- Aciz İçindeyken Yapılan İptale Tabi Tasarruflar C- Zarar Verme Kastıyla Yapılan İptale Tabi Tasarruflar YARGILAMA BÖLÜM İLE İLGİLİ SORULAR ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇÖZÜMLER...209

11 1. KISIM

12

13 1. BÖLÜM İCRA HUKUKU İCRA HUKUKUNA GENEL BAKIŞ Günümüzde insanlar değişik nedenlerle borçlanmak zorunda kalmakta ve bazen bunun geri ödenmesi konusunda da sorunlar yaşamaktadır. Bu durumda alacaklı pozisyonunda olan kişilerin borçluya güç kullanarak bu alacağı tahsile çalışmaları hukuk devleti anlayışıyla bağdaşmamaktadır. Çünkü kişinin kendi hakkını bizzat kendisinin almaya çalışması (ihkak-ı hak) ancak istisnai hâllerde söz konusu olabilmektedir. İşte bu nedenle hakkı elinden alınan kişinin devlet organları aracılığıyla bu hakkına kavuşması esas düşünce olmuştur. Başkasından alacaklı olan kişiler bu nedenle alacağını devlet aracılığıyla (dava veya icra takibi yoluyla) elde etmeye yönelmelidir. Devlet organları alacaklı kişinin talebi üzerine olabildiğince en kısa sürede bu alacağı zor kullanarak borçludan tahsil ederek alacaklıya verecektir. Ancak bunu yaparken bazı hususlara da dikkat etmelidir. Nitekim; *Cebri icra yetkisi devlet organlarına verilmiştir. Yani kişiler alacaklarını cebir kullanarak kendi başlarına değil icra organları marifetiyle elde etmelidirler. *Cebri icranın konusu borçlunun kişiliği değil malvarlığıdır. Yani borçlu borçtan vücut bütünlüğüyle sorumlu olmayacaktır. Bu nedenle borcundan dolayı hapis cezasıyla cezalandırılmayacaktır. Mal beyanında bulunmadığı için veya gerçeğe aykırı mal beyanında bulunduğu için kişiye verilecek hapis cezasını bununla karıştırmamak gerekir. Çünkü mal beyanında bulunmamak veya gerçeğe aykırı beyanda bulunmak başlı başına bir suçtur. Bu nedenle verilecek hapis cezası borcun ödenmemesinden dolayı değil, bu suçun işlenmiş olmasından dolayıdır. dikkat

14 4 İcra İflas Hukuku *Alacaklının tatmini ayni (eşya) olarak değil nakdi (parasal) olarak yapılacaktır. Başka bir ifadeyle borçlunun haczedilen malı alacaklıya verilerek borç kapatılmayıp bu eşya sattırılarak içinden alacaklının alacağı ödenerek borç sonlandırılmış olacaktır. * İcra organları yetkilerini kullanırken hem alacaklının ve hem de borçlunun menfaatlerini dengelemeye çalışmalıdır. *İcra organları re sen (kendiliğinden) harekete geçmeyip ancak usulüne uygun bir talebin varlığı hâlinde yetkilerini kullanırlar. İCRA TEŞKİLATI Türk icra hukukunda, borçların zorla yerine getirilmesini sağlayan devlet organlarının tümüne icra teşkilatı adı verilir. Bu teşkilat kendi içinde asli ve yardımcı icra organları olarak ikiye ayrılır. Buna göre; İcra Organları Asıl (Asli) İcra Organları - İcra Dairesi - İcra Mahkemesi - Yargıtayın İlgili Hukuk Daireleri - Bölge Adliye Mahkemeleri Yardımcı (Tali) İcra Organları - Cumhuriyet Savcıları - Adalet Müfettişleri - Genel Mahkemeler Haciz işlemlerinin yapılması sırasında emniyet veya jandarma güçlerinden de yardım alınması söz konusu olduğu için niteliği gereği kolluğun da yardımcı organlar arasında sayılması söz konusu olabilir. dikkat A. ASLİ İCRA ORGANLARI Bu organların asıl işi icra işidir. Başka bir işin görülmesi için kurulmamışlardır. Bu nedenle İİK de öngörülen icra işlemleri dışında herhangi bir iş yapmazlar. Bu organlar icra daireleri, icra mahkemeleri, Yargıtay ve bölge adliye mahkemeleri ilgili hukuk daireleridir. 1. İcra Daireleri: İcra takip işlemlerinin ilk olarak başlatıldığı ve devam ettirildiği temel organ icra dairesidir.

15 İcra Hukuku 5 Her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra dairesi bulunur. Ancak bu durum asliye hukuk mahkemelerinin icra dairelerinin bir alt birimi olduğu anlamına gelmez. Yani icra daireleri asliye hukuk mahkemelerine bağlı bir birim değildir. Hiyerarşik bir emir talimat ilişkisi bulunmamaktadır. Her icra dairesinde Adalet Bakanlığı tarafından atanacak bir icra müdürü, yeteri kadar icra müdür yardımcısı, icra katibi ile adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonları tarafından görevlendirilecek mübaşir ve hizmetli bulunur. Ayrıca icra müdürü olmayan yerlerde (iş yoğunluğunun azlığı gibi durumlarda) bu görev asliye hukuk mahkemesi yazı işleri müdürleri tarafından görülür. Birden fazla asliye mahkemesi olan yerlerde Adalet Bakanlığı icra dairele rini bir arada bulundurmaya ve aynı icra mahkemesine bağlamaya yetki lidir. İcra dairelerinin işlemlerine karşı şikâyet yoluyla icra mahkemelerine gidilebileceği gibi cumhuriyet savcıları ile adalet müfettişlerince de belli aralıklarla (yılda en az bir defa) denetimlerinin yapılması söz konusu olabilmektedir. a) İcra Dairesinin Görevleri: İcra dairelerinin başlıca görevleri şunlardır: İcra takip taleplerini kabul etmek Borçluya ödeme emri göndermek Borçluya icra emri göndermek Haciz taleplerini yerine getirmek Muhafaza işlemi yapmak Hacizli malların satışını gerçekleştirmek Sıra cetveli düzenlemek Paraların paylaştırmasını yapmak Aciz vesikası (belgesi) düzenlemek İlamlı icrada icranın iadesini gerçekleştirmek İstinabe yoluyla verilen görevleri yapmak

16 6 İcra İflas Hukuku b) İcra Dairelerinin Yükümlülükleri: İcra Dairelerinin Yükümlülükleri Olumlu Yükümlülükleri - Dosya açmak - Tutanak düzenlemek - Ödemeleri kabul etmek - Para ve değerli eşyaları tevdi etmek - Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemini (UYAP) kullanmak Olumsuz Yükümlülükleri - İş görme yasağı - Sözleşme yapma yasağı 1. Olumlu Yükümlülükler a) Dosya açmak: İcra dairelerinde yapılacak her icra işi için öncelikle bir dosya açılır ve o dosya ile ilgili yapılacak tüm işlemler bu dosyaya işlenir. Yani dosyadan başlatılan takibe ilişkin tüm belge ve tutanaklar bu dosyada muhafaza edilir. Böylece ilgililer dosyada mevcut tüm belge ve tutanakları inceleyip kendilerine bir suret verilmesini de isteyebilirler. b) Tutanak düzenlemek: İcra daireleri talep doğrultusunda gerçekleştirdikleri tüm işlemleri bir tutanakla kayıt altına alırlar. İcra ve iflas dairelerinin vereceği kararlar da tutanaklara geçirilir. Bu tutanaklar ilgililerce incelenebilir ve suret verilmesi mümkündür. Tutanaklar aksi ispat edilinceye kadar geçerli olduğu kabul edilen resmî belgelerdir. Bu tutanakların doğru olmadığı ise her türlü delille kanıtlanabilir. Ancak tutanak şayet bir hukuki işlemi belgelendiren nitelikte ise bu durumda ancak senetle ispatı mümkün olabilir. c) Ödemeleri kabul etmek: Borçlu veya üçüncü kişiler tarafından yapılacak ödemeler icra dairesince kabul edilmek zorundadır. Bu ödemelerin kısmi bir ödeme olması durumu değiştirmez. Yapılan ödemelerin ise Türk parası cinsinden olması gerekir. Yabancı para, çek ve teminat mektubu ödeme yerine geçmez. Haciz mahallinde borca mahsuben yapılacak bir ödeme söz konusu olduğunda icra memuru bu ödemeyi alarak durumu tutanağa geçer. Söz konusu bu nakit ödemeyi ise en geç ertesi günü mesai saati sonuna dek icra dairesi adına açılmış bulunan banka hesabına yatırmak zorundadır sayılı kanunla yapılan değişiklikle ödemeler artık icra dairesine değil icra dairesi adına açılmış bulunan banka hesabına yapılmalıdır. Yine de bu durum, haciz mahallindeki ödemelerin eski uygulamayla alınabilmesine engel oluşturmayacağı unutulmamalıdır. dikkat