Entegre ve Klasik Sistemlerde Ö renim Gören kinci S n f Ö rencilerinin Anatomi Dersindeki Baflar Oranlar n n Karfl laflt r lmas [*]

Transkript

1 TRAKYA ÜN VERS TES TIP FAKÜLTES DERG S 2002;19(3-4): E T M ARAfiTIRMASI Entegre ve Klasik Sistemlerde Ö renim Gören kinci S n f Ö rencilerinin Anatomi Dersindeki Baflar Oranlar n n Karfl laflt r lmas [*] A Comparison of Success Rates of Second Class Students in the Anatomy Lessons Implemented in Integrated and Classical Systems Recep MESUT, O uz TAfiKINALP Amaç: Farkl sistemlerde ö renim gören ö rencilerin anatomi dersi final s navlar ndaki baflar oranlar karfl laflt r ld. Çal flma Plan : Fakültemizde y llar aras nda entegre sistemde ö renim gören ö renciler (n=2051) ile y llar aras nda klasik (ders geçme) sisteminde ö renim gören ö renciler (Sistematik Anatomi dersi için 1857 ö renci, Topografik Anatomi dersi için 1927 ö renci) incelendi. Entegre sistemde ders geçme notu 50 oldu undan, final s nav nda anatomi sorular - n n %50 sini do ru yan tlayanlar baflar l kabul edildi. Ders geçme notu 60 olan klasik sistemde, belirtilen derslerden 60 veya üzeri not alanlar baflar l kabul edildi. Bulgular: On y ll k entegre sistemde anatomi dersinde gösterilen baflar oran %56.3, ders geçme sisteminde ise %51.3 olarak belirlendi. ki sistemde de baflar l ö rencilerin s n f mevcuduna oranlar birbirine yak n bulundu. Sonuç: Elde edilen baflar oranlar, Fakültemizdeki anatomi e itiminin belirli bir standartta oldu unu, bu standart n sistemlerin de iflmesinden bile etkilenmedi ini göstermektedir. Anahtar Sözcükler: Anatomi; ö retim program ; e itim, t bbi, mezuniyet öncesi/standartlar; e itim ölçümü; okul, t p/standartlar. Objectives: We assessed the success rates of students on final examinations of anatomy lessons following different education systems. Study Design: We evaluated the success rates of two student groups who received anatomy lessons during two different education systems, namely integrated system between (n=2051) and classical system between (n=1857 for Systemic Anatomy, n=1927 for Topographic Anatomy). In the integrated system, the students who gave correct answers to 50% of the anatomy questions were accepted to be successful. In the classical system, those who achieved a passing grade of 60 or above were accepted to be successful. Results: The success rates in the anatomy lessons were 56.3% and 51.3% in the integrated and classical systems, respectively. The ratio of successful students to the total number of students in each class was similar with both systems. Conclusion: The success rates of students show that the anatomy curriculum implemented has certain academic standards independent on system changes. Key Words: Anatomy; curriculum; education, medical, undergraduate/standards; educational measurement; schools, medical/standards. *II. T p E itimi Sistemleri ve Anatomi konulu, Prof. Dr. smail Ulutafl Sempozyum unda sunulmufltur (5-7 Eylül 2002, Sivas). Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal (Mesut, Taflk nalp, Prof. Dr.) letiflim adresi: Dr. O uz Taflk nalp. Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Anatomi Anabilim Dal, Edirne. Tel: Faks: e-posta: oguzt@trakya.edu.tr 152

2 Bugün dünyada e itim veren yaklafl k 1600 t p fakültesinde alt milyon hekim yetifltirilmektedir. Günümüzde, t bb n ve e itimin küreselleflmesi, Dünya T p E itimi Federasyonu nu (World Federation for Medical Education) uluslararas standartlar gelifltirmeye zorlam flt r. [1] Dünya T p E itimi Federasyonu, t p e itimi programlar n standartlaflt rmay hedeflemektedir. [2] Ancak, bu standartlar oluflturulurken bölgesel ve ulusal farkl l klar n göz önüne al nmas, her okula kendi kurumsal modelini oluflturabilmesine olanak sa lanmas ve t p fakültelerinin ba ms zl na en yüksek düzeyde sayg gösterilmesi flartt r. Ö retim modelleri ve e itim yöntemleri gelifltirilirken temel t p bilimlerinin rolü üzerinde önemle durulmakta ve anatomi e itimine özel bir önem verilmektedir. T p bilimleri içinde en eski ve köklü geçmifle sahip olan anatomiye günümüzde modern anatomi ve klinik anatomi gibi kavramlar girmifltir. [3,4] Bugün anatominin e itimsel a rl bilimsel araflt rma yönünün çok önüne ç km flt r. Bu nedenle, günümüz anatomisti bilimsel keflif ülküsünü, daha güncel ve daha verimli ö retme tekniklerinin gelifltirilmesine yönlendirmifltir. Anatomi alan nda en son Nobel ödülünün 1906 y l nda verildi i anatomistler olan Golgi ve Ramon Cajal in çal flmalar bile mikroskobik anatomi alan ndad r. Türkiye de anatomistler ö retim sorunlar na her zaman önem vermifllerdir. Bu konuda bir dizi anket çal flmas n n sonuçlar yay nlanm fl; [5-8] ulusal kongrelerimizde özel oturumlar ve konferanslar düzenlenmifl; [4,9] kapsaml raporlar sunulmufl; [10] di er ülkeler ile karfl laflt rmalar yap lm fl [11] ve farkl uzmanlar n bak fl aç lar ele al nm flt r. [12,13] Klasik ders geçme sisteminin yan nda, 1964 y l nda Hacettepe T p Fakültesi nde uygulanmaya bafllanan entegre (s n f geçme) sistemi, günümüzde çok say da t p fakültesi taraf ndan aynen ya da uyarlanarak kullan lmaktad r y l nda Dokuz Eylül Üniversitesi T p Fakültesi nin bafllatt interaktif modüler sistem de anatomistlerin ilgisini çekmifltir. [14-16] Bununla birlikte, de iflik ö retim sistemleri üzerinde yeterli karfl laflt rmal çal flmalara henüz rastlanmamaktad r. GEREÇ VE YÖNTEM Yirmi y ll k geçmifli bulunan Trakya Üniversitesi T p Fakültesi nde ders y l nda birinci s n f ö rencilerine anatomi dersleri okutulmam flt r. Anatomi ö retimine 1983 y l nda ikinci s n f ö rencileri ile bafllanm flt r. On y l süresince ( ) entegre sistem uyguland ktan sonra, y l nda bir y ll k geçifl dönemi ard ndan ders geçme sistemine geçilmifltir y l ndan bu yana bu sistem uygulanmaktad r. Yaln zca ders y l nda tüm anatomi müfredat ikinci s n fta okutulmufltur. Ertesi y ldan itibaren ders saatleri %25 oran nda (kemikler, eklemler, ve kaslar) birinci s n f n bahar yar y l na kayd r lm flt r. Günümüzde t p fakültelerinin ço unda benimsenen yaklafl m budur. Bat üniversitelerinin ö renim modellerine uygun olarak, ders geçme sisteminde dönemlik ders kavram esas al narak ikinci s - n f n birinci yar y l nda Sistematik Anatomi (7 kredi), ikinci yar y l nda Topografik Anatomi (4.5 kredi) ayr dersler olarak okutulmaktad r. Anabilim dal m zda her ö rencinin baflar kay tlar (ara s nav, final ve bütünleme notlar ) titizlikle tutulmakta ve arflivimizde saklanmaktad r. Her y l sonunda ö renci ve s n flar n baflar oranlar hesaplanmaktad r. Bu çal flmada, 10 y l uygulanan entegre sistem (2051 ö renci) ile sekiz y l uygulanan ders geçme sisteminde iki dersin (Sistematik Anatomi dersi için 1857 ö renci, Topografik Anatomi dersi için 1927 ö renci) baflar oranlar karfl laflt r ld. Entegre sistemde geçme notu 100 üzerinden 50 oldu u için, tüm ö renciler içinde final s nav nda anatomi sorular n n en az %50 sini do ru yan tlayanlar baflar l kabul edildi. Ders geçme sisteminde geçme notu 100 üzerinden 60 oldu u için final s navlar nda 60 ve üzerinde not alanlar baflar l kabul edildi. Bütünleme s nav sonuçlar tüm ö renciler kat lmad için dikkate al nmad. Özellikle entegre sistemde bazen anatomiden yetersiz kalan ö renciler, bütünlemeye kalmadan geçebilmekte veya final s nav nda anatomi puan ye- 153

3 Yüzde fiekil 1. Trakya Üniversitesi T p Fakültesi ikinci s n f ö rencilerinin entegre e itim sisteminde anatomi sorular nda y llara göre gösterdikleri baflar oranlar ( ). Y l terli olanlar bütünlemeye kalabilmektedir. Ayr ca birinci s n fta okutulan Lokomotor Sistem Anatomisi dersinin baflar oranlar çal flmaya al nmad. BULGULAR y llar aras nda entegre ö retim sistemi uygulanm fl ve s n f geçme, y l sonunda tek bir final s nav sonucunda 100 puan üzerinden belirlenmifltir. Anatomi sorular na düflen oran n y ldan y la de ifliklik göstermesine karfl n, genellikle 24 ile 32 puan aras nda oldu- u görüldü. Anatomi sorular n n yar s ndan fazlas n do ru yan tlayanlar baflar l kabul edildi. Final s nav na giren ö renci say s na göre baflar oran hesapland (fiekil 1). On y ll k dönem için baflar oran %56.3 (da l m %38-72) bulundu y llar aras nda uygulanan ders geçme sisteminde, her yar y l sonunda anatomi s nav ayr yap ld. S navda 60 ve üzerinde puan alanlar anatomi dersinden baflar l say ld. Ders geçme sisteminde, genel baflar oran %51.3, Sistematik Anatomi dersinde %52.5, Topografik Anatomi dersinde %50.2 olarak belirlendi (fiekil 2). TARTIfiMA Entegre sistemle klasik sistem aras ndaki anatomi dersi baflar oranlar karfl laflt r ld nda, birincisinde baflar n n %5 fazla oldu u gö Sistematik Anatomi Topografik Anatomi Yüzde fiekil 2. Trakya Üniversitesi T p Fakültesi ikinci s n f ö rencilerinin ders geçme sisteminde anatomi dersleri baflar oranlar n n y llara göre da l m ( ). 154 Y l

4 rüldü. Baflar oran n n azalma nedenleri flöyle aç klanabilir: 1. Ö renci Seçme ve Yerlefltirme Merkezi s - nav sonuçlar na göre fakülteye al nan ö rencilerin Türkiye genelindeki baflar oranlar, 1990 l y llardan itibaren %4 lük dilimden %14 e kadar düflmüfltür. 2. Yönetmelikteki geçme notu 50 puandan 60 puana yükseltilmifltir. 3. Ders geçme sisteminde ö rencilerin her dersin s nav na ayr ayr haz rlanmalar ö renciler üzerinde yorgunluk ve stres yaratm flt r. 4. Anatomi dersi s nav n n 100 puan üzerinden ve ayr yap lmas, s nav n daha titiz haz rlanmas n ve sonuçlar n gerçekçi olmas n sa lam flt r. Çal flmam zda ayn fakülte ve anabilim dal nda, birço u ayn ö retim üyeleri taraf ndan gerçeklefltirilen anatomi ö retiminin iki de iflik sistemdeki baflar oranlar incelendi. Ders geçme sisteminde, beklenenin tersine baflar oranlar n n düfltü ü saptand ; ancak ayn ö rencilerin T pta Uzmanl k S nav baflar oranlar nda art fl görüldü. Her ders için belirlenen kritik bilgi düzeyine ulaflma zorunlulu u ö rencileri daha ayr nt l çal flmaya zorlam fl; bu durum mezuniyet öncesi baflar y belli oranda düflürürken mezuniyet sonras için yararl olmufltur y llar aras nda ö retim görevlisi kadrosu ve araç-gereç olanaklar n n de iflmemesine karfl n ö renci profili de iflmifltir. De iflik tarihsel dönemleri (sosyo-ekonomik ve politik de ifliklikler nedeniyle) k yaslaman n her zaman gerçekçi olmayabilece i de göz önünde bulundurulmal d r. Sonuç olarak, t p e itiminde uygulanan farkl sistemlerin birincil belirleyici faktör oluflturmad n ; ö renci kalitesi ve e itici kadrolar n performans n n daha etkili oldu unu düflünüyoruz. Fakat bu unsurlar n eflit veya birbirine yak n oldu u durumlarda e itim sisteminin de önemli olabilece ine ve bu konularda araflt rmalar yap lmas n n yarar na inanmaktay z. KAYNAKLAR 1. Özvarmıfl fib, Demirel Ö. Tıp E itimi E itici El Kitabı. Türk Tabipleri Birli i E itici Rehberi 2, Ankara: WFME task force on defining international standards in basic medical education. Report of the working party, Copenhagen, October Med Educ 2000;34: Posiel S. Considerations on learning and teaching clinical anatomy. In: IV. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 1-5 Eylül 1997; stanbul, Türkiye s Mesut R. Modern anatomi e itimi hakk nda. Sa lık Bilimleri Arafltırma Dergisi 1991;2: fiendemir E, Ar. Anatomi e itimi hakk nda ö rencilerin görüfl ve düflünceleri. In: IV. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 1-5 Eylül 1997; stanbul, Türkiye s Ziylan T, fieker M, Büyükmumcu M, Tuncer I, Sert N, Uysal ve ark. Selçuk Üniversitesi nde Anatomi Dersi alan ö renciler üzerinde yap lan anket de erlendirilmesi. In: IV. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 1-5 Eylül 1997; stanbul, Türkiye s Acuner AM, Yalç n M, Ersoy M, Tekdemir, Ersoy F. Ankara Üniversitesi T p Fakültesi anatomi dersine iliflkin ö retme-ö renme sürecinin de erlendirilmesi. Ankara Üniversitesi T p Fakültesi Dergisi 1999;52: C gal BS, Kuto lu T. Anatomi dersinde baflar y etkileyen faktörlerin bir anket çal flmas yla de erlendirilmesi. Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Dergisi 2001;18: Ar nc K. Türkiye de t p fakültelerinde anatomi e itiminin geçirdi i evreler. In: I. Anatomi Kongresi (Bildiri ve poster özetleri); Haziran 1991; Bursa, Türkiye s fieker M, Büyükmumcu M, Cankur Nfi, Mesut R. Ülkemizdeki Anatomi Anabilim Dallar n n 1997 y l nda ulaflt klar idari ve fiziki geliflim düzeyleri üzerine yap lan bir anket çal flmas sonuçlar n n de erlendirilmesi. In: IV. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 1-5 Eylül 1997; stanbul, Türkiye s Cankur fin. Anatomi ö retiminde Asya ülkeleri ile yap lan bir karfl laflt rma. In: IV. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 1-5 Eylül 1997; stanbul, Türkiye s fiahmay S. Klinisyen bak fl yla anatomi e itimi. In: IV. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 1-5 Eylül 1997; stanbul, Türkiye s Saka O. Bilgi teknolojileri ve anatomi e itimi. In: V. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); Ekim 1999; Antalya, Türkiye K Çavdar S, Yal n A, Yüksel M, fiehirli ÜS, Malcic-Gürbüz J, Akal n A ve ark. Anatomi e itiminde interaktif çal flma modülü. In: VI. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 3-7 Eylül 2001; Edirne, Türkiye s

5 15. Arman C, Korman E, Tetik S. Dokuz Eylül Üniversitesi T p Fakültesi e itim sisteminde hipotalamus-hipofiz anatomisinin ö renilmesi. In: VI. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 3-7 Eylül 2001; Edirne, Türkiye s Ad güzel E, Akdo an I. Pamukkale Üniversitesi T p Fakültesi nde uygulanan aktif e itim sisteminde anatomi e itiminin yeri. In: VI. Ulusal Anatomi Kongresi (Bildiri özet kitab ); 3-7 Eylül 2001; Edirne, Türkiye s