Sevgili Öğrenciler ve Saygıdeğer Meslektaşlarım,

Transkript

1

2 Sevgili Öğrenciler ve Saygıdeğer Meslektaşlarım, Endüstri, sanayi, teknoloji ve günlük hayatımızda önemli bir yere sahip olan kimya, aynı zamanda eğitim-öğretim sistemimizde içeriği dört yıla yayılmış önemli bir derstir. Bu özellikleri ile üniversite giriş sınavlarında kimya dersine yönelik sorular nitelikli üniversitelerin sayısal bölümlerini hedefleyen öğrencilerin başarısını doğrudan etkilemektedir. Bu durumun farkındalığı ile hazırlanan AYT 3D Kimya Soru Bankası, yirmi yıllık öğretmenlik ve eğitim yazarlığı tecrübemin bir ürünüdür. Kitap hazırlanırken Millî Eğitim Bakanlığının kimya dersi müfredatı, ünite kazanımları ve ÖSYM nin sınav tarihi boyunca izlediği yollar detaylı bir şekilde incelenerek özgün sorular oluşturulmuştur. Aktif öğretmenlik hayatını sürdüren bir eğitimci olarak her bir kazanımı birden farklı soru tipiyle kitaba yansıtmaya özen gösterdim. Kitaptaki her bölüm, hücreleme yöntemiyle alt başlıklara ayrılmış, oluşturulan yeterli sayıda test ile konu içerikleri eksiksiz taranmıştır. Testlerdeki soruların zorluk dereceleri de kolay, orta ve zor şekilde sıralanarak her seviyedeki öğrenciye yönelik bir öğrenme-öğretme yöntemi benimsenmiştir. Her bölümün sonunda ÖSYM sınavlarındaki tüm ayrıntılara ve soru tiplerine yer verilmiştir. Ayrıca yeterli sayıda genel tarama sorularına yer verilerek önceki konuların pekiştirilmesi sağlanmıştır. Kimya dersinin dört yıla yayılmış geniş bir kapsam ve bilgi düzeyi gerektiren içeriklerine ve kazanımlarına hâkim olabilmek için doğru ve titizlikle hazırlanmış bir kaynak kullanımı ön plana çıkmaktadır. Bu gereksinimi karşılamak amacıyla hazırladığım bu kitabın sizlere hedefinize ulaşmakta yardımcı olacağına inancım sonsuzdur. Bu kitabı yazarken onlara ait paylaşım zamanlarını çaldığım aileme özveri ve fedakârlıkları için minnettarım. Kitabın hazırlanmasında yardımını esirgemeyen değerli meslektaşım Ersin Özdemir e, inceleme aşamasındaki katkılarından dolayı değerli meslektaşlarım Rahime Bulut ve Erkan Özdemir e şükranlarımı sunarım. Kitabın hazırlık aşamasında emeği geçen yayın ekibine, fikirleri ile desteklerini esirgemeyen meslektaşlarıma ve uygulamada yardımcı olan öğrencilerime teşekkürlerimi sunarım. Üniversiteye giriş sınavında ve hayatın her alanında başarı ve mutluluk dileklerimle Ali DİNDAR

3

4 İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: MODERN ATOM TEORİSİ Atom Modelleri...9 Kuantum Dalga Mekaniği ve Kuantum Sayıları Kuantum Sayıları ve Orbitaller...13 Küresel Simetri ve Uyarılmış Atom...15 Bire Bir ÖSYM...19 Periyodik Sistemde Yer Bulma...21 Periyodik Özellikler...23 Elementlerin Özellikleri...27 İyon Yükleri ve Yükseltgenme Basamakları...31 İyonik ve Kovalent Bileşiklerde Adlandırma...35 Bire Bir ÖSYM BÖLÜM: SIVI ÇÖZELTİLER Sıvı Ortamda Çözünme Olayı...87 Çözelti Derişimleri ile İlgili Hesaplamalar...89 Koligatif Özellikler...95 Bire Bir ÖSYM...99 Çözünürlük ve Çözünürlüğü Etkileyen Faktörler...11 Bire Bir ÖSYM...17 TÜMEVARIM - II BÖLÜM: KİMYA VE ENERJİ Entalpi Değişimi ve Oluşum Entalpisi Tepkime Entalpisi Bire Bir ÖSYM BÖLÜM: KİMYASAL HESAPLAMALAR Mol...39 Temel Yasalar...43 Tepkime Denklemleri...45 Tepkime Çeşitleri...47 Tepkime Problemleri...51 Bire Bir ÖSYM...53 TÜMEVARIM - I BÖLÜM: KİMYASAL TEPKİMELERDE HIZ VE DENGE Kimyasal Tepkimelerde Hız Tepkime Hızının Ölçülmesi Reaksiyon Mekanizması ve Hız Bağıntısı Tepkime Hızının Bağlı Olduğu Faktörler Bire Bir ÖSYM Kimyasal Tepkimelerde Denge Denge Kavramı ve Denge Bağıntısı Dengeye Etki Eden Faktörler Denge Kesri ve Hesaplamaları BÖLÜM: GAZLAR Gazların Genel Özellikleri ve Kinetik Teori...63 Gaz Yasaları / Boyle - Mariotte Yasası (Basınç - Hacim)...67 Charles Yasası (Hacim - Sıcaklık) - Guy Lussac Yasası (Basınç - Sıcaklık)...69 Dalton Kısmi Basınç Yasası (Basınç - Mol) - Avogadro Yasası (Hacim - Mol)...71 İdeal Gaz Yasası...73 Gaz Karışımları ve Gazların Su Üstünde Toplanması...79 Kimyasal Tepkimelerde Gaz Basıncı ve Gaz Hacmi...81 Gerçek Gazlar, Joule - Thomson Olayı, Faz Diyagramları...83 Bire Bir ÖSYM...85 Bire Bir ÖSYM Asitler ve Bazlar Asit Baz Tanımları ve Genel Özellikleri Suyun Oto-İyonizasyonu / ph ve poh Kavramları Nötrleşme ve Titrasyon Zayıf Asit ve Bazlar Tampon Çözeltiler ve Hidroliz Bire Bir ÖSYM Çözünürlük Dengesi Çözünürlük Çarpımı (Kçç) Çözünürlüğü Etkileyen Faktörler İyon Kesri ve Çökelme Şartları Bire Bir ÖSYM TÜMEVARIM - III...175

5 Modern Atom Teorisi / Atom Modelleri 1. I. Democritus II. J. Dalton III. Aristotales IV. Platon Yukarıdakilerden hangileri maddelerin bölünemez küçük parçacıklar olan atomlardan oluştuğu fikrini ileri sürmüştür? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) I, III ve IV BÖLÜM 1 Test 1 4. I. Dalton Atom Modeli: Atomlar parçalanamaz. II. Thomson Atom Modeli: Atom nötrdür. III. Rutherford Atom Modeli: Pozitif yükün tamamı çekirdekte toplanmıştır. Yukarıdaki atom modellerine ait olan görüşlerden hangileri günümüzde geçerliliğini korumaktadır? 2. İnce berilyum levhayı a ışınları ile bombardıman ettiğinde metal levhanın yüksüz, yüksek enerjili radyasyon yaydığını buldu. Bu çalışmayı yapan bilim insanı ve bulduğu tanecik aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Bilim insanı Bulduğu tanecik A) W. Crooks Katot ışını B) J.J. Thomson Nötron C) W. Röntgen X - ışınları D) J. Chadwick Nötron yüklü küre Yukarıda şekli verilen atom modelini oluşturan J.J. Thomson ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Modeline göre pozitif yükler, atomun gövdesini oluşturur. B) Modelinde negatif yüklü elektronlar küre içerisinde homojen dağılmıştır. C) Thomson, atomun yarıçapının yaklaşık olarak 1-8 cm olduğunu söylemiştir. E) Stoney Elektron D) 1 1 H+ iyonunun yükü ile kütlesi arasındaki oranı hesapladı. E) Nötronların atom çekirdeğinde bulunan yüksüz tanecikler olduğunu belirtti. 3. Aşağıdakilerden hangisi Dalton atom teorisinde yer alan bir görüş değildir? A) Madde, çok yoğun, bölünemez atomlardan oluşmuştur. B) Bir elementin tüm atomları özdeştir. C) Tepkimelerde atomların cinsleri, sayıları ve kütleleri korunur. D) Farklı element atomlarının kütleleri aynı olabilir. E) Bir bileşiğe ait tüm moleküller birbirinin aynıdır. 6. I. Tepkimeye giren madde kütlesinin, oluşan madde kütlesine eşit olması II. H 2 O nun bileşimindeki H ile O kütleleri arasındaki oranın her zaman 1 8 olması III. Aynı miktar C içeren CO ve CO 2 bileşiklerindeki O atomlarının kütleleri arasındaki oranın her zaman 1 2 veya 2 çıkması Yukarıdaki olaylardan hangilerinde maddenin neden böyle davrandığı Dalton Atom Teorisi ile açıklanabilir? D) I ve III E) I, III ve III 9

6 Test 1 1. B 2. D 3. D 4. D 5. E 6. E 7. C 8. B 9. C 1. D 11. A 7. Alfa ışın kaynağı Altın levha 3 ZnS sürülmüş levha Yukarıda Rutherford atom modelinin temelini oluşturan deney düzeneğinin şekli ve alfa ışınlarının davranışının sembolik gösterimi verilmiştir. 9. Aşağıdaki görüşlerden hangisi Bohr atom modeline ait değildir? A) Elektronlar çekirdek dışında belirli enerji seviyelerinde bulunur. B) Atom çekirdeğinde proton bulunur. C) Atom içerisinde elektronun bulunma ihtimalinin yüksek olduğu yerlere orbital denir. D) Uyarılmış elektronlar temel hale dönerken enerjisinin bir kısmını foton olarak yayınlar. E) Çekirdeğe en yakın yörüngede bulunan elektronun enerjisi diğer yörüngelerdeki elektronlarınkinden düşüktür. aşağıdakilerden hangisi Rutherford un bu çalışmasından çıkardığı sonuçlardan birisi değildir? A) Atomun pozitif yükünün tümü çekirdek denilen küçük bir bölgede toplanmıştır. B) Atomun büyük bir kısmını boşluk oluşturur. 8. C) Nötronlar çekirdekte yer alır ve kütleleri proton kütlesine eşittir. D) Atom çekirdeğinin yarıçapı yaklaşık olarak 1-14 m'dir. E) Elektronlar çekirdek etrafında bulunur ve sayıları pozitif yük sayısına eşittir. Atom Modeli I. Thomson a. Modele ait görüş Pozitif yüklü kürede negatif yüklü tanecikler homojen dağılmıştır. II. Rutherford b. Atom parçalanamaz. III. Bohr c. Elektronlar çekirdek dışında belirli enerji seviyelerinde bulunur. 1. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Bohr atom modeli ile ilgili değildir? A) Çekirdekten uzaklaştıkça elektronların enerjisi artar. B) n=3, temel enerji seviyesinde en fazla 18 elektron bulunabilir. C) Temel haldeki elektronun bir üst enerji seviyesine geçerken aldığı enerji, geri dönüşünde verdiği enerjiye eşittir. D) 2 He atomunun n = 1 deki elektronlarından birisinin n = 2 enerji seviyesine geçerken alması gereken enerjiyi hesapladı. E) Çekirdekten uzaklaştıkça birbirini takip eden enerji seviyeleri arasındaki enerji farkı azalır. IV. Dalton d. Pozitif yüklü tanecikler çekirdek denilen küçük bir hacimde toplanmışlardır. 1 Yukarıdaki atom modellerine ait görüşler hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? A) I. - a II. - b III. - c IV. - d D) I. - c II. - a III. - d IV. - b B) I. - a II. - d III. - c IV. - b E) C) I. - b II. - d III. - a IV. - c I. - b II. - d III. - c IV. - a 11. Bohr Atom modeli ile ilgili, I. Planck ve Einstein ın kuantum kuramını dikkate alarak geliştirilmiştir. II. Elektronların çekirdekle ve birbirleriyle etkileşimlerini açıklamıştır. III. Atom çekirdeğinin 1. enerji düzeyindeki elektronunu yakalayarak başka bir çekirdeğe dönüşümünü açıklamıştır.

7 Kuantum Dalga Mekaniği ve Kuantum Sayıları 1. De Broglie, kendi adıyla anılan eşitliği, h λ = şeklinde ifade etmiştir. m.v Bu eşitlik ile ilgili, I. Maddesel parçacıkların da dalga gibi davranabileceğini kanıtlar. II. Işığın hem dalga hem de tanecik özelliğini destekler. III. Bohr atom modelindeki çizgisel yörüngeyi destekler. (λ: Dalga boyu, h: Planck sabiti, m: tanecik kütlesi, V: tanecik hızı) BÖLÜM 1 Test 2 3. Kuantum sayılarına matematiksel değerler verilerek elde edilen dalga fonksiyonuna orbital denir. Orbitalleri tanımlayan kuantum sayıları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Başkuantum sayısı (n): Atomun temel enerji seviyelerini (elektron kabukları) belirtir. B) Açısal momentum (orbital) kuantum sayısı (,): Orbitalin şekli ve türü hakkında bilgi verir. C) Manyetik kuantum sayısı (m, ): Orbitalin uzaydaki yönlenmesini gösterir. D) Bir temel enerji seviyesindeki maksimum orbital sayısı 2n 2 dir. E) Spin kuantum sayısı (m s ): Elektronun kendi etrafında dönme yönünü belirtir. 2. Bilim insanı I. Schrödinger a. II. Bohr b. III. De Broglie c. Görüşü Bir elektronun hem hızı hem de yeri aynı anda belirlenemez. Elektronlar çekirdek etrafında belirli yörüngelerde dolanır. Elektronlar hem dalga hem de tanecik özelliği gösterir. 4. Modern atom modeline göre, 4. temel enerji seviyesinin içerdiği s,p, d ve f orbitallerinin sayısı kaçtır? s p d f A) B) C) D) E) 1 3 IV. Heisenberg d. Elektronların bulunma olasılığının yüksek olduğu yere orbital denir. Atomun kuantum modelinin oluşmasına katkı sağlayan yukarıdaki bilim insanları ile bu bilim insanlarının görüşleri hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? A) I. - a II. - b III. - c B) I. - d II. - b III. - c C) I. - c II. - b III. - a 5. Aşağıda verilen kuantum sayılarından hangisi mümkün değildir? 11 IV. - d IV. - a IV. - d n, m, A) 1 D) I. - d E) I. - b B) II. - a II. - a C) III. - b III. - d D) 2 +1 IV. - c IV. - c E) 4 3-3

8 Kuantum Sayıları Ve Orbitaller 1. Başkuantum sayısı (n) belirtilen temel enerji düzeylerinden hangisinde bulunabilecek maksimum orbital sayısı yanlış verilmiştir? Başkuantum sayısı (n) Maksimum orbital sayısı A) 1 1 B) 2 2 C) 3 9 D) 4 16 E) 2 4 BÖLÜM 1 Test 3 4. Açısal momentum kuantum sayısı (,) 2 olan bir orbital türü ile ilgili, I. Başkuantum sayısı (n) 2 olabilir. II. En fazla 1 elektron bulundurabilir. III. Manyetik kuantum sayısı (m, ) olabilir. I 2. n=4 4 p 3 d 4 s Enerji 3 p n=3 3 s 2 p n=2 2 s n=1 1 s Çok elektronlu bir atomun enerji diyagramı yukarıda verilmiştir. 5. Orbitaller Maksimum elektron sayısı I. 2p 3 II. 3d 1 III. 3p 6 Yukarıdaki orbitallerden hangilerinin taşıyabileceği maksimum elektron sayısı yanlış verilmiştir? I. Çekirdekten uzaklaştıkça elektronun enerjisi artar. II. Başkuantum sayısı 3 olan 9 orbital vardır. III. 3d, 4s ve 2p orbitallerinin açısal momentum kuantum sayıları(,) birbirinden farklıdır. 6. Z Y Z Y X 3. Aşağıdaki orbitallerden hangisinin kuantum sayıları yanlış verilmiştir? (, = Açısal momentum kuantum sayısı, m, = Manyetik kuantum sayısı) Orbitaller, m, A) 2s B) 2p 1-1,, +1 C) 3d 3-2, -1,, +1, +2 D) 4f 3-3, -2, -1,, +1, +2, +3 E) 3p 1-1,, +1 X - a - - b - Sınır yüzey diyagramları yukarıda verilen a ve b orbitalleri ile ilgili, I. a s orbitali, b p Y orbitalidir. II. a bütün temel enerji düzeylerinde bulunur. III. b en fazla 2 elektron taşıyabilir. I 13

9 Test 8 1. E 2. B 3. A 4. C 5. D 6. C 7. D 8. C 9. A 1. D 11. A 12. D 7. İE 1 (kj/mol) Y S T Q R M 1. İyonlaşma Enerjisi (kj / mol) Element IE 1 IE 2 IE 3 IE 4 IE 5 IE 6 X a X 3 Z L 11 Atom numarası Yukarıda bazı elemetlerin 1. iyonlaşma enerjisi (İE 1 ) atom numarası grafiği verilmiştir. grafikteki elementler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Metalik aktifliği en fazla olan L'dir. B) X, Y, T ve M küresel simetri özelliği gösterir. C) Q'nun 2. iyonlaşma enerjisi, T'nin 2. iyonlaşma enerjisinden büyüktür. D) L'nin 2. iyonlaşma enerjisi M'nin 2. iyonlaşma enerjisinden küçüktür. E) R ile L + iyonlarından iyon hacmi büyük olanı R dir. Y Z 496 b T Yukarıda ilk 6 iyonlaşma enerjisi verilen X, Y, Z ve T elementlerinden X, Z ile aynı grupta, Y ve T ile ise aynı periyottadır. Buna göre X, Y, Z ve T ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) X in atom numarası 3'tür. B) a değeri 496'dan büyük 1314'ten küçüktür. C) b değeri 286'dan büyük 69'den küçüktür. D) T 8A grubu elementi olabilir. E) Y 2. periyot 5A grubu elementidir periyot 7A grubu elementi olan CI ile ilgili aşağıdaki denklemler veriliyor. 1. CI 2(g) CI 2(s) + Q 1 2. CI (g) + Q 2 CI + (g) + e 3. CI (g) + e CI (g) + Q3 Bu denklemler ile ilgili, I. 1. si fiziksel, 2. ve 3. sü kimyasal olaydır. II. Q 3 elektron ilgisi, Q 2 ise iyonlaşma enerjisidir. 11. X a, Y b ve Z c iyonlarının elektron dizilimleri T soygazının elektron dizilimi ile aynıdır. İyon çapları arasındaki ilişki Y b > Z c > X a şeklinde olduğuna göre, I. İyon yükleri arasındaki ilişki a > c > b şeklindedir. II. b < ise a > ve c > 'dır. III. Atom çapları arasındaki ilişki Y > Z > X şeklindedir. IV. Birinci iyonlaşma enerjileri arasındaki ilişki X > Z > Y şeklindedir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? III. Q 3 > Q 2 > Q 1 dir. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve IV E) I, III ve IV Na, 12 Mg ve 19 K elementlerinin, I. Yükseltgenme potansiyelleri II. Aynı koşullardaki erime noktaları III. Birinci iyonlaşma enerjileri niceliklerinden hangilerinin arasındaki ilişki K > Na > Mg şeklindedir? 12. Periyodik cetvelin 7A grubunda bulunan X, Y ve Z elementlerinin elektronegatiflikleri arasındaki ilişki Y > Z > X şeklindedir. Buna göre X, Y ve Z nin, I. Oksitlerinin sulu çözeltisindeki asitliği II. Hidrojenli bileşiklerinin asitliği III. Kovalent yarıçapları niceliklerinden hangilerinin arasındaki ilişki X > Z > Y şeklindedir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

10 BİRE BİR BÖLÜM 1 Test MgO bileşiğindeki magnezyum iyonu ve oksijen iyonu izoelektronik olup bileşikteki toplam elektron sayısı 2'dir I. Mg elementi 2. periyot 2A grubundadır. II. O elementi 2.periyot 6A grubundadır. III. Bileşiğin sistematik adı magnezyum oksit'tir. 3 Periyodik sistemde yer alan elementlerin özellikleri ile ilgili aşağıdaki genellemelerden hangisi yanlıştır? A) Metalik özellik 1 yönünde azalırken, 3 yönünde artar. B) Atom hacmi 3 yönünde artarken, 1 yönünde azalır. C) İyonlaşma enerjisi 1 yönünde artarken 3 yönünde azalır. D) Hidrojenli bileşiklerinin asitliği 1 ve 2 yönünde artar. E) Ametal oksitlerin asitliği 1 ve 2 yönünde artar N, 8 O ve 15 P elementleriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) N, O ile aynı periyotta, P ile aynı gruptadır. B) Elektron ilgisi en büyük olanı O'dur. C) Atom çapı en büyük olanı P'dir. D) Birinci iyonlaşma enerjisi en yüksek olanı N'dir. E) Elektronegatifliği en fazla olanı N'dir X, 12 Y ve 13 Z atomları ile ilgili aşağıdaki tepkimelerden hangisi yanlıştır? A) X (k) + H 2 O (s) XOH (suda) H 2(g) B) 2Y (k) + O 2(g) 2YO (k) C) Z (k) + 3H 2 O (g) Z(OH) H 2(g) D) X 2 O (k) + H 2 O (s) 2XOH (suda) E) Z (k) + 3NaOH (suda) Na 3 ZO 3 (suda) H 2(g) 3. Halojenlerle ilgili, I. Periyodik sistemin 7A grubu elementleridir. II. Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe ametalik aktiflikleri artar. III. Metallerle oluşturdukları bileşiklerde -1 iyon yüküne sahiptirler XO 4 iyonundaki toplam elektron sayısı 5'dir. 33 Bu iyondaki n X ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi 16 yanlıştır? ( 8 O ) A) n değeri 15'dir. B) Nötron sayısı 18'dir. C) 3. periyot 5A grubu elementidir. D) Yükseltgenme basamağı +3'dür. E) Değerlik elektron sayısı 5'dir. 37

11 Test 7 1. C 2. A 3. A 4. C 5. C 6. D 7. D 8. D 9. B 1. B 11. D 12. A 8.,4 mol C 2 H 4 ve,6 mol O 2 gazları %25 verimle, C 2 H 4(g) + 3O 2(g) 2CO 2(g) + 2H 2 O (g) tepkimesini gerçekleştiriyor. I.,4 mol H 2 O oluşur. II.,35 mol C 2 H 4 artar. III. Oluşan CO 2 gazı N.K'da 2,24 L hacim kaplar. 1. Ca, Al ve Cu 'dan oluşan alaşımdaki metallerin mol sayıları arasındaki oranlar, n Ca n Al 3 = ve n Al 2 n Cu 4 = 'tür. 3 Bu alaşımın yeterli miktardaki derişik H 2 SO 4 çözeltisi ile artansız tepkimesi sonucu NK'da 33,6 litre gaz karışımı elde ediliyor. alaşımı oluşturan metallerin mol sayıları hangi seçenekte doğru verilmiştir? Ca Al Cu A),9,6,45 B),6,4,3 C) 1,2,8,6 D) 1,8 1,2,9 E) ,8 g O 2(g) M 9. Eşit kütleli S ve O 2 gazlarının sabit hacimli kapalı bir kapta tam verimle gerçekleşen tepkimesi sonucu SO 3 gazı oluşmaktadır. 4 g X Piston (k) Şekildeki M musluğu açılarak piston yardımıyla 1. kaptaki O 2 gazının tamamı 2. kaba aktarıldığında, X metalinin % 28'i oksitlenerek 44,8 gramlık X 2 O 3 ve X katı karışımı elde ediliyor. Buna göre X'in atom kütlesi kaçtır? (O = 16) A) 24 B) 39 C) 4 D) 56 E) 64 Bu tepkime ile ilgili çizilen, 52 6 m 5 m Kütle SO 3 3 n 2 n m S n O 2 I 6 m 3 m SO 3 kütlesi 2m 4m 6m III Mol sayısı II SO 3 O 2 S Harcanan S kütlesi grafiklerinden hangileri doğrudur? (S = 32, O = 16) 12. I. Ca + HNO 3 II. Na + H 2 O III. Al + KOH Yukarıdaki tepkimelerde harcanan HNO 3, H 2 O ve KOH maddelerinin mol sayıları birbirine eşittir. I. Harcanan Ca, Na ve Al'nin molleri arasındaki ilişki n Na > n Ca > n Al şeklindedir. II. Tepkimede açığa çıkan H 2 gazlarının kütleleri arasındaki ilişki ll > l = lll şeklindedir. III. Harcanan Ca, Na ve Al'nin kütleleri birbirine eşittir. (Na = 23, Al = 27, Ca = 4)

12 Test 1 1. B 2. C 3. B 4. C 5. D 6. D 7. C 8. D 9. B 1. B 11. C 12. B 7. Aşağıda formülleri verilen bileşiklerden hangisinin adlandırması yanlış yapılmıştır? Formül Adı A) K 3 PO 4 Potasyum fosfat B) PCI 5 Fosfor penta klorür C) KMnO 4 Potasyum manganat D) FeN Demir (III) nitrür E) Na 2 O 2 Sodyum peroksit 1. C 3 H 8(g) + 5O 2(g) 3CO 2(g) + 4H 2 O (g) denklemine göre 132 gram C 3 H 8 ve 128 g O 2 gazının tepkimesi sonucu 4,2 mol ürün oluşuyor. I. Tepkime %2 verimle gerçekleşmiştir. II. Sınırlayıcı bileşen O 2 'dir. III. Tam verimle gerçekleşseydi 21 mol ürün oluşurdu. (H = 1, C = 12, O = 16) 8. X Y Z R Q T M 11. Saf olmayan 42 gram MgCO 3 katısının %5 verimle, MgCO 3(k) MgO (k) + CO 2(g) tepkimesine göre parçalanması sonucu oluşan CO 2 gazı Periyodik sistemde yerleri belirtilen elementler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Z ile R arasında iyonik Z 2 R 3 bileşiği oluşur. B) Atom çapı en büyük olanı Y'dir. CO 2 + 2NaOH Na 2 CO 3 + H 2 O denklemine göre 8 g NaOH ile artansız tepkimeye giriyor. Buna göre MgCO 3 katısının saflık % si nedir? (H = 1, C = 12, O = 16, Na = 23, Mg = 24) A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8 C) X'in 2. iyonlaşma enerjisi M nin 1. iyonlaşma enerjisinden büyüktür. D) R - Q bağının polarlığı Z T bağının polarlığından fazladır. E) Elektron ilgisi en yüksek olanı T'dir. 12. Fe (k) Cu(NO 3 ) 2(suda) X, 12 Y ve 13 T elementlerinin oksitleri olan XO, XO 2, YO ve T 2 O 3 ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) XO ve XO 2 ametal oksit, YO ve T 2 O 3 metal oksitlerdir. B) XO ve YO nötr oksit olduğu için su ile tepkime vermezler. C) XO 2 'nin su ile tepkimesi sonucu asit oluşur. D) T 2 O 3 hem XO 2 hem de YO ile tepkime verir. E) YO nun su ile tepkimesinden Y(OH) 2 oluşur. Şekildeki kapta bulunan Cu(NO 3 ) 2 sulu çözeltisine Fe çubuk daldırıldığında Fe (k) ile Cu 2+ iyonları arasında, Fe (k) + Cu 2+ (suda) Fe 3+ (suda) + Cu (k) denkleştirilmemiş redoks tepkimesi gerçekleşiyor. Tepkime sonrası demir çubuğun kütlesinin 16 gram arttığı tespit edildiğine göre reaksiyonda Fe (k) kaç mol elektron vermiştir? (Fe = 56, Cu = 64) A),6 B) 1,2 C) 2 D) 3 E) 6

13 TÜMEVARIM - I Test 2 1. Temel hal elektron dizilimi 3s 1 ile sonlanan atom ile ilgili, I. Son orbitalinin baş kuantum sayısı (n) 3'tür. II. Açısal momentum kuantum sayısı ( ) 1 olan orbitallerinde 6 elektron bulunur. III. 3s orbitalinin sınır yüzey diyagramı, Z 4. En yüksek başkuantum sayısı (n), 2 olan temel haldeki bir X atomu ile ilgili, l. Temel enerji düzeyi sayısı 2'dir. ll. Açısal momentum kuantum sayısı (l) olan orbitallerindeki elektron sayısı 4'tür. lll. Küresel simetrik elektron dağılımına sahiptir. Y şeklindedir. yargılarından hangileri kesinlikle hangileri doğrudur? X 2. 2X, 24 Y ve 33 Z atomları ile ilgili, I. En yüksek baş kuantum sayıları (n) II. Açısal momentum kuantum sayısı ( ) olan orbitallerindeki elektron sayıları III. n = 3, l =1 olan orbitallerindeki elektron sayıları yukarıdaki niceliklerden hangileri aynıdır? 5. Atom numarası 29 olan Cu element atomu ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Temel hal elektron dizilimi [ 18 Ar] 4s 1 3d 1 şeklindedir. B) En yüksek baş kuantum sayısı (n) 4'tür. C) En son orbitalindeki elektronların dizilimi şeklindedir. D) n + kuralına göre 4s orbitalinin enerjisi 3d orbitalinin enerjisinden yüksektir. E) 3d orbitalindeki elektronların manyetik kuantum sayıları (m ) -2, -1,, +1, +2 şeklindedir. 3. X Y Z T Q 6. T Z X Q Y Periyodik sistemde yerleri belirtilen elementler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Küresel simetrik özellik gösterenler X, Y ve Q'dur. B) Z'nin 2. iyonlaşma enerjisi Y'nin 2. iyonlaşma enerjisinden büyüktür. C) Z amfoter özellik gösterir. D) T ve Q nun oksitleri olan TO ve QO asidik özellik gösterir. E) X ve Y nin Q ile oluşturduğu bileşiklerden X 3 Q'nun iyonik karakteri Y 3 Q 2 nin iyonik karakterinden fazladır.. Periyodik sistemde belirtilen yerlerde bulunan X, Y, Z, T ve Q elementleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) X, hem asitlerle hem de bazlarla tepkimeye girer. B) Y, elektron ilgisi en yüksek olan elementtir. C) Z, bileşiklerinde farklı pozitif (+) yükseltgenme basamaklarına sahiptir. D) T, su ile tepkimeye girerek H 2 gazı açığa çıkarır. E) Q'nun 8 O ile oluşturduğu Q 2 O bileşiği asidik oksittir. 57

14 Test 1 1. E 2. B 3. E 4. E 5. D 6. B 7. D 8. D 9. A 1. C 11. A 7. Molekül sayısı T 1 T 2 T Molekül hızı (m/s) Bir gazın üç farklı sıcaklıkta molekül hızı - molekül sayısı grafiği yukarıda verilmiştir. I. Sıcaklık arttıkça moleküllerin ortalama hızları artar. II. Sıcaklıkları arasındaki ilişki T 1 > T 2 > T 3 şeklindedir. 1. Gazların boşluğa ya da ortama yayılmasına efüzyon birbirleri içerisinde dağılmalarına difüzyon denir. A B C D E X Y Yukarıdaki eşit bölmeli borunun her iki ucundan aynı anda gönderilen X ve Y gaz molekülleri ilk kez C noktasında karşılaşıyor. Buna göre X ve Y gazlarının molekül kütleleri ve sıcaklıkları aşağıdakilerden hangisi olamaz? MA X T X ( C) MA Y T Y ( C) A) B) C) D) E) III. T 3 sıcaklığındaki moleküllerin ortalama kinetik enerjisi en fazladır. 8. Gazların kinetik teorisi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Gaz taneciklerinin her yöne doğru hızlı, sürekli, doğrusal ve zikzaklı hareketlerine Brown hareketi denir. B) Gaz taneciklerinin birbirlerine ve kap çeperlerine yaptıkları esnek çarpışmalarda sistemdeki taneciklerin toplam enerjisi değişmez. 11. X M 1 M A B K D 2 Y C) Gaz tanecikleri arasındaki itme ve çekme kuvveti önemsizdir. 64 D) Gaz taneciklerinin kabın her noktasında yaptığı basınçların toplamı gazın o kaptaki basıncına eşittir. E) Gaz taneciklerinin ortalama kinetik enerjileri mutlak sıcaklıkları ile doğru orantılıdır. 9. X, Y ve Z gazlarının T 1, T 2 ve T 3 kelvin sıcaklıklardaki difüzyon hızları ile ilgili, X'in T 1 sıcaklıktaki difüzyon hızı Y'nin T 2 sıcaklıktaki difüzyon hızına eşittir. Z'nin T 3 sıcaklıktaki difüzyon hızı Y'nin T 1 sıcaklıktaki difüzyon hızının 4 katıdır. bilgileri veriliyor. T 1, T 2 ve T 3 ile ilgili aşağıdaki bağıntılardan hangisi doğrudur? (X = 16, Y = 32, Z = 4) A) 2T 1 = T 2 = T 3 B) T 1 = T 2 = T 3 C) 2T 1 = T 2 = 4T 3 D) T 1 = 2T 2 = 4T 3 E) 2T 1 = T 2 = 2T 3 Yukarıdaki şekilde eşit bölmelere ayrılmış cam borularla birbirine bağlı üç kapta aynı koşullarda bulunan X, Y ve Z gazları M 1, M 2 ve M 3 muslukları açılarak aynı anda serbest bırakıldıktan t süre sonra Y ve Z ilk kez K noktasına, X ise A noktasına ulaşıyor. Z M 3 I. Gazların mol kütleleri arasındaki ilişki X > Y > Z şeklindedir. II. X ve Z ilk defa 2t süre sonunda karşılaşır. III. Y moleküllerinin ortalama yayılma hızının 8 m/s olduğu ortamda X moleküllerinin ortalama yayılma hızı 16 m/s dir.

15 Test 2 1. D 2. D 3. C 4. E 5. E 6. D 7. D 8. E 9. B 1. D 11. D 7. Boş 76 cm X(g) 5 cm Y(g) 68 cm 1. s h Boş 3s 1h Boş 2s 1h Boş (Hg) cıva Şekil 1 Şekil 2 Aynı koşullarda hazırlanan Şekil-1 ve Şekil-2 deki deney düzenekleri ile ilgili, I. Dış basınç 1 atm dir. II. X gazının basıncı Y gazının basıncından büyüktür. III. X gazının basıncı 71 cmhg dir. (d Hg = 13,6 g/cm 3, d su = 1 g/cm 3 ) Su cıva 1. su 2. etil alkol Yukarıdaki şekilde verilen barometreler ile ilgili, I. 2. ve 3.'nün bulundukları ortamlar aynıdır. II. 1.'nin bulunduğu ortamın basıncı 2.'nin bulunduğu ortamın basıncından yüksektir. III. 3.'nün deniz seviyesinden yüksekliği 1. ve 2.'ninkinden fazladır. (d civa = 13,6 g/cm 3, d su = 1 g/ cm 3, d etil alkol =,78 g/cm 3 ) X h (g) Y (g) Hg 2h 2h Hg Su h Hg Z (g) T(g) 3 Yukarıdaki tüplerde açık hava basıncının 3h cmhg olduğu ortamda bulunan X, Y, Z ve T gazları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (d Hg = 13,6 g/cm 3, d su = 1 g/cm 3 ) A) X gazının basıncı h cmhg'dir. B) Y gazının basıncı açık hava basıncına eşittir. 11. P o C) Z gazının basıncı Y gazının basıncından fazladır. D) T gazının basıncı X gazının basıncından 3h cmhg daha fazladır. E) Basıncı en fazla olanı X gazıdır. cıva He (g) 1. işlem h 1 H 2(g) cıva He (g) h h 3 5 h 6 2. işlem H 2(g) cıva He (g) cıva h 4 cıva cıva Gazların boşluğa ya da ortama yayılmasına efüzyon, birbirleri içerisinde dağılmalarına diffüzyon denir. Mol kütlesi (g/mol) Sıcaklık ( C) X Y 4 Z Yukarıdaki tabloda çeşitli özellikleri verilen X, Y ve Z gazlarının aynı dış basınçta yayılma hızları aşağıdakilerden hangisinde doğru karşılaştırılmıştır? A) X > Y > Z B) X > Z > Y C) X = Y > Z D) Y > X > Z E) Z > Y > X H 2(g) h 2 P o Şekil - 1 Şekil - 2 Şekil - 3 Şekil-1'deki sisteme sırasıyla 1. ve 2. işlemler uygulanarak Şekil-2 ve Şekil-3 elde ediliyor. I. h 1 < h 4 'tür. II. h 1 = h 2 ise h 5 = h 6 'dır. III. 1. işlem sonucunda gazların yoğunlukları azalırken, 2. işlem sonucunda yoğunlukları artar.

16 Charles Yasası (Hacim-Sıcaklık) - Guy Lussac Yasası (Basınç-Sıcaklık) 1. Sabit basınçlı kaptaki bir miktar H 2 gazının 23 C deki hacmi 2 ml dir. Bu gazın sıcaklığı kaç C ye yükseltilirse hacmi 24 ml olur? A) B) 27 C) 127 D) 173 E) 273 BÖLÜM 3 Test 4 4. Sabit basınçlı kaptaki bir miktar X gazının sıcaklık (T) - hacim (V) tablosu aşağıda verilmiştir. Sıcaklık ( C) Hacim (ml) V 1 2. T V 3 2. İdeal davranıştaki X gazlarının eşit miktarları bulunan özdeş pistonlu kaplar aşağıda verilmiştir. P 1 = 1 atm X(g) P 2 = 1 atm P 3 X(g) X(g) V 1 = 2 L V 2 = 1 L V 3 = 2 L T 1 T 2 = 15 K T 3 = 6 K X gazının 23 C de 5 ml hacim kapladığı bilindiğine göre V 1, T 2 ve V 3 değerleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? V 1 (ml) T 2 ( C) V 3 (ml) A) B) C) D) E) I. T 1 değeri 27 C dir. II. P 3 değeri 2 atm dir. III. Özkütlesi en büyük olanı 2. kaptaki gazdır. 5. İçi He gazı dolu elastik balon ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Aynı basınçta daha soğuk bir ortama bırakılırsa hacmi azalır. B) İçindeki He gazı aynı sıcaklıkta daha küçük hacimli bir cam kaba aktarılırsa He gazının basıncı artar. C) Aynı sıcaklıkta havası boşaltılmış bir ortama bırakılırsa patlar. D) Aynı sıcaklıkta daha yüksek bir ortama bırakılırsa basıncı azalır. E) Aynı ortamda ısıtılırsa moleküller arası uzaklık azalır. 3. X 2(g) Şekilde görüldüğü gibi, pistonlu bir silindirde bir miktar X 2 gazı vardır. Miktarı sabit tutarak gerçekleştirilen aşağıdaki işlemler sonucu basınç ve hacimdeki değişimler ile ilgili, İşlem P V I. Piston serbest bırakılarak sıcaklık azaltılıyor. Değişmez Azalır II. Piston sabitlenerek sıcaklık artırılıyor. Artar Azalır III. Piston üzerine ağırlık konuyor. Artar Azalır yukarıdaki değerlendirmelerden hangileri yanlıştır? 6. Sıcaklık ( C) Gaz ti ts He 273 CH O Molekül sayıları eşit olan He, CH 4 ve O 2 gazları yandaki tabloda belirtilen ilk sıcaklığından (ti) son sıcaklığına (ts) kadar farklı kaplarda ısıtılmaktadır. Bu işlem sonunda gazlarda meydana gelen değişimler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Her üç gazında moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi artar. B) Sabit basınçta yalnızca He gazının hacmi iki katına çıkar. C) Sabit hacimde CH 4 ün basıncı artar. D) Aynı dış basınçta sabit basınçlı kaplarda bulunan He ve O 2 gazlarından He un hacmi daha fazladır. E) Sabit hacimli kaplarda bulunan CH 4 ve O 2 gazlarından son basıncı fazla olanı O 2 dir. 69

17 Test 7 1. C 2. D 3. E 4. B 5. D 6. E 7. C 8. E 9. A 1. C 11. A 12. A 7. Üç ayrı kapta bulunan belirli miktardaki H 2, N 2 ve He gazları aşağıdaki tabloda t 1 ile gösterilen başlangıç sıcaklığından t 2 ile gösterilen sıcaklığa kadar ayrı ayrı ısıtılıyor. t 1 ( C) t 2 ( C) H He N Isıtma işlemi sonunda bu gazlardaki değişiklikler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Sabit hacimde H 2 'nin basıncı 2 katına çıkar. B) Sabit basınçta He'un özkütlesi 1 'üne düşer. 3 C) N 2 gazının ortalama kinetik enerjisi 2 katına çıkar. D) Sabit basınçta H 2 'nin ortalama yayılma hızı 2 katına çıkar. E) Sabit hacimde He'un basıncı 3 katına çıkar. 8. Açık hava basıncının (P o ) 1 atm olduğu bir ortamda bulunan sürtünmesiz pistonlu kaptaki özkütlesi d olan He gazına sırasıyla uygulanan işlemler aşağıda verilmiştir: 4V 3V 2V V P o = 1 atm Sürtünmesiz piston 2 m gram He (g) T K M Engel I. İşlem : Sabit sıcaklıkta gaz kütlesi 3m gram oluncaya kadar He gazı eklenip M musluğu kapatılıyor. II. İşlem : Kap ısıtılarak sıcaklık 2T K'e çıkarılıyor. aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) I. işlem sonucunda birim hacimdeki molekül sayısı değişmez. B) II. işlem sonunda gaz hacmi 4V olur. C) I. işlem sonucu gaz özkütlesi değişmez. D) II. işlem sonucunda gaz özkütlesi 3d 4 olur kap,5 mol X (g) M 2. kap 1 mol X (g) 5V, T M 3. kap n mol X (g) V, T 4V, T Şekildeki sistemde sabit sıcaklıkta M muslukları açılarak basınç dengesi sağlandıktan sonra musluklar tekrar kapatılıyor. Bu işlem sonunda 2. kaptaki gaz basıncı değişmediğine göre, I. 1. kaptaki gaz basıncı zamanla artmıştır. II. 3. kaptaki gaz basıncı zamanla azalmıştır. III. n =,5'tir. yargılarından hangileri yanlıştır? 2,8 L 8,4 L M SO 1 CH 2(g) 4(g) m gram 2 atm M 2 He (g) I. Sürtünmesiz piston II. Şekildeki sistemde C'de bulunan CH 4 ve SO 2 gazları sürtünmesiz pistonla birbirinden ayrılmıştır. I. bölmeye m gram He gazı eklenerek musluk kapatıldığında her iki bölmedeki gazların hacimleri eşitleniyor. Buna göre m kaçtır? (He = 4) A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 1 E) II. işlem sonucunda gaz basıncı 2 atm olur Hg 45 cm X (g) a 48 cm X (g) X (g) 3 cm Hg Hg Şekil - 1 Şekil - 2 Şekil - 3 Şekil - 1'de cam tüp içerisine cıva ile sıkıştırılmış olan X gazının bulunduğu düzenek çevrilerek Şekil - 2 ve Şekil - 3 elde ediliyor. Buna göre Şekil - 2'deki a değeri kaç cm'dir? A) 12 B) 1 C) 8 D) 75 E) Sürtünmesiz pistonlu bir Özkütle kaptaki 1 mol N 2 gazına 3 2d uygulanan işlemler sonucu 1 d 2 özkütle - zaman grafiği şekildeki gibi olmaktadır. Buna göre N 2 gazına uygulanan 1., 2. ve 3. işlemler ile ilgili, I. 1. işlemde sabit sıcaklıkta 1 mol CO gazı eklenmiştir. II. 2. işlemde mutlak sıcaklık 2 katına çıkarılmıştır. III. 3. işlemde piston sabitlenerek N 2 gazı eklenmiştir. yargılarından hangileri doğru olabilir? (N 2 = 28, CO = 28)

18 7. Test 6,2 M AICI 3(suda),2 M KNO 3(suda),1 M C 6 H 12 O 6(suda) Şekildeki kapta yarı geçirgen zarlarla ayrılmış bölmelere yerleştirilmiş 1, 2 ve 3 nolu çözeltiler ile ilgili, I. 1 nolu çözelti 2 nolu çözelti için hipertonik ortam oluşturur. II. 2 ve 3 nolu çözeltiler izotoniktir. III. Osmoz olayı 2'den 1'e ve 3'den 2'ye doğru gerçekleşir. 8. Aşağıdaki kapta yarı geçirgen bir zarla ayrılmış iki ayrı bölmede X ve Y sıvıları yerleştirilmiştir. 1. C 2. D 3. D 4. E 5. E 6. A 7. D 8. E 9. C 1. D 11. A 12. B C'de 2 kg suda,3 mol NaCI çözülerek hazırlanan çözelti oda koşullarında soğutulduğunda sıcaklık - zaman grafiği Şekil - 1'deki gibidir. Sıcaklık ( C) t Şekil - 1 2t Sıcaklık ( C) Şekil - 2 Bu çözeltiye, I. 1 kg su ilave etmek, II.,1 mol NaCI çözmek, III.,1 mol NaCI ve 2 kg su ilave etmek. işlemlerinden hangileri uygulandığında Şekil - 2'deki grafik elde edilir? yarı geçirgen zar X 1 2 Bir süre sonra 1 nolu kapta osmotik basınç artmaya başladığına göre X ve Y sıvıları, X I. 1 M C 6 H 12 O 6(suda) 1 M NaCI (suda) II. Saf su,5 M NaCI (suda) Y Y 11. Aşağıda yarı geçirgen zarla ayrılmış sisteme x molar A ve y molar B çözeltileri yerleştirilmiştir. P 1 1 P 2 x M A (suda) 2 Yarı geçirgen zar y M B (suda) 9. III. 1 M KNO 3(suda) 1 M AICI 3(suda) yukarıdakilerden hangileri olabilir? H 2 O (g) H 2 O (g) h1 h2 NaCI (suda) 25 C K 2 SO 4(suda) 25 C 1 2 I. P 1 = P 2 ve osmoz olayı 1 yönünde gerçekleşiyor ise 2. kapta zamanla osmotik basınç artar. II. x = y ve P 1 > P 2 ise ters osmoz gerçekleşir. III. P 1 = P 2 ve x > y ise osmoz olayı 2 yönünde gerçekleşir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? 98 1 Hg Şekildeki sistemde h 2 > h 1 olduğuna göre, I. NaCI çözeltisinin molar derişimi K 2 SO 4 çözeltisininkinden daha büyüktür. 2 Hg II. h 1 = h 2 olabilmesi için NaCI çözeltisinin sıcaklığı artırılmalıdır. III. K 2 SO 4 çözeltisinin elektrik iletkenliği NaCI çözeltisininkinden fazladır atm basınçta AI 2 (SO 4 ) 3 katısının 8 g suda çözünmesiyle hazırlanan çözeltinin donmaya başlama sıcaklığı 9,3 C'dir. Bu çözelti ile ilgili, I. Çözünen AI 2 (SO 4 ) 3 'ün mol sayısı 4'tür. II. Molal derişimi 5'tir. III. Kaynamaya başlama sıcaklığı 12,6 C'dir. (K k =,52 C/m, K d = 1,86 C/m) A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

19 BİRE BİR BÖLÜM 4 Test 7 1. Aynı ortamdaki ağzı açık iki kaptan birinde arı su, diğerinde yemek tuzunun doymamış sulu çözeltisi kaynatılmaktadır. Kaynama süresince gerçekleşen değişimler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Suyun sıcaklığı sabit kalırken, tuzlu suyun sıcaklığı artar. B) Buhar basınçları birbirine eşittir. C) Tuzlu suyun derişimi artar. D) Suyun hacmi azalır. E) Suyun yoğunluğu artarken, tuzlu suyun yoğunluğu azalır. 4. Eklenen X in mol sayısı (mol) 4 C 3 B 2 A,4,6 Çözeltinin derişimi (M) Bir X tuzunun sabit sıcaklıktaki bir miktar suya eklenen mol sayısı ile oluşan çözeltinin molar derişimi arasındaki grafik yukarıda verilmiştir. Bu çözelti ile ilgili, I. Çözelti A konumunda doymamış, B konumunda doymuştur. II. Çözeltinin hacmi 5 L'dir. III. C konumunda kabın dibinde 1 mol X katısı bulunur. 2. Bir X katısıyla hazırlanan ve aşağıda hacmi ile derişimi verilen sulu çözeltilerden hangisinde çözünmüş madde miktarı diğerlerinden fazladır? Çözeltinin hacmi (ml) Çözelti derişimi mol c m L A) 1 2 B) 5 4 C) 2,2 D) 1,1 E) Mol sayısı (mol) m n Oda sıcaklığındaki bir miktar suya atılan XY 2 katısının mol sayısının zamanla değişimi grafikteki gibidir. Oluşan çözeltinin hacmi 2 litre olduğuna göre çözelti ile ilgili, X 2+ derişimi(m) m n 2 m n Y derişimi (M) 3m İyon derişimi (M) 3n I II III yukarıdaki grafiklerden hangileri doğrudur? 3. Aynı ortamda bulunan, aynı sıcaklıktaki, I. 5 g saf su II.,2 mol NaCI tuzunun 5 g sudaki çözeltisi III.,3 mol şekerin 5 g sudaki çözeltisi IV. 5 g saf etil alkol ile ilgili aşağıdaki karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır? A) I. nin buhar basıncı, IV. den düşüktür. B) II. nin donma noktası, III. den yüksektir. C) Elektrik iletkenliği en fazla olanı II. sidir. D) I. si için III. sü hipertonik ortamdır. 6.,2 M NaNO 3(suda) Yukarıdaki kapta bulunan çözeltiye aynı sıcaklıkta,1 M AI(NO 3 ) 3 çözeltisinden eşit hacimde eklenerek karıştırılıyor. Kaptaki çözeltide gerçekleşen değişimler ile ilgili, I. Na + iyon derişimi,1 M olur. II. NO 3 iyon derişimi artar. III. Kaynamaya başlama sıcaklığı artar. 99 E) Uçuculuğu en fazla olan IV. südür.

20 Çözünürlük ve Çözünürlüğü Etkileyen Faktörler - 1 BÖLÜM 4 Test 8 1. Bir X katısının 2 C'de saf sudaki çözünürlüğü 25 g X / 1 g su'dur. Buna göre 2 C'de, I. 2 g X ve 8 g su içeren çözelti II. Kütlece % 2'lik çözelti III. 2 g X ve 6 g su ile hazırlanan çözelti yukarıdakilerden hangileri doymuş bir çözeltidir? 4. O A B CO 2(g) Su Sürtünmesiz piston Yukarıda şekli verilen sisteme, I. Soğutmak, II. Pistonu A noktasında sabitlemek, III. Pistonu O noktasında sabitleyip He gazı eklemek, işlemlerinden hangileri yapılırsa CO 2 gazının çözünürlüğü artar? 2. AB katısının suda çözünme denklemi, AB (k) + ısı A + (suda) + B (suda) şeklindedir. Belirli bir sıcaklıkta hazırlanan dibinde katısı bulunmayan AB doymuş sulu çözeltisinin sıcaklığı artırılırsa, I. Doymamış çözelti oluşur. II. A + iyon derişimi artar. III. AB'nin çözünürlüğü azalır. 5. X çözeltisi X(k) 25 C Suda çözünmesi ekzotermik olan X katısı ile suyun oluşturduğu çözelti yukarıdaki şekilde verilmiştir. Kaba dipteki katının bir kısmını çözecek kadar 25 C'deki saf su ilave edilirse, IV. Çözeltinin elektrik akımı iletkenliği artar. yargılarından hangileri doğru olur? A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) I, II ve IV E) II, III ve IV 25 Çözeltinin sıcaklığı ( C) Çözeltinin kütlece % derişimi I II Çözeltinin kütlesi III grafiklerinden hangileri doğru olur? 3. Çözünürlük (g/1 g su) 2 3 X Y Sıcaklık ( C) X ve Y maddelerinin sıcaklıkla çözünürlük değişimlerini gösteren grafik yukarıdaki gibidir. I. 2 C'deki doygun Y çözeltisinin sıcaklığı artırılırsa derişimi artar. II. Dibinde katısı olan doygun X çözeltisinin sıcaklığı artırılırsa derişimi azalır. III. 2 C'de X ile Y'nin sudaki çözünürlükleri aynıdır. yargılarından hangileri yanlıştır? 6. % 2 lik doymamış çözelti Doymuş çözelti % 25 lik doymuş çözelti I II III 1gX (k) 25 C'de 12 g suda farklı miktarlarda X tuzu çözülerek yukarıdaki çözeltiler hazırlanıyor. Bu çözeltiler ile ilgili, I. I. çözeltinin çözünürlüğü 25 g X/1 g su'dur. II. III. çözeltide 4g X çözünmüştür. III. II. çözeltiye sabit sıcaklıkta 3 g su eklenirse dipteki katının tamamı çözünür. 11

21 Test 1 1. B 2. D 3. D 4. E 5. B 6. E 7. D 8. E 9. E 1. E 11. C 12. B 7. Potansiyel enerji (kkal) 1. Zn (k) 9 2 Tepkime koordinatı Şekilde, 2XY (g) Y 2(g) X 2 Y 3(g) tepkimesine ait potansiyel enerji - tepkime koordinatı grafiği verilmiştir. I. Tepkimenin entalpisi 7 kkal'dir. II. XY'nin molar oluşum entalpisi 9 kkal'dir. III. NK'da 22,4 L hacim kaplayan Y 2 gazı tepkimeye girdiğinde 14 kkal ısı açığa çıkar. Zn (k) + Cu 2+ (suda) 1 M Cu(NO 3 ) 2(suda) Zn2+ (suda) + Cu (k) H = 96 kj denklemine göre gerçekleşen tepkime sonucu katı kütlesinde,2 gramlık azalma gerçekleşiyor. I. Tepkimede açığa çıkan ısı 19,2 kj'dür. II. Cu(NO 3 ) 2 çözeltisinin 2 ml'si harcanmıştır. III. Zn katısının 13 gramı tepkimeye girmiştir. (Cu = 64, Zn = 65) A) Yalınz I B) I ve II C) I ve III 8. I. C (k) + O 2(g) CO 2(g) + 94 kkal II. H 2(g) O 2(g) H 2 O (s) + 68 kkal Yukarıda verilen denklemlere göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (H = 1, C = 12, O = 16) A) Her iki tepkimede de ürünlerin ısı kapsamı girenlerin ısı kapsamından azdır. B) 1 mol H 2 O sıvısının elementlerine ayrışması için 68 kkal ısı gereklidir. C) 22 gram CO 2 gazının elementlerinden oluşumunda 47 kkal ısı açığa çıkar. D) Eşit kütlede O 2 gazı kullanıldığında II. tepkimede açığa çıkan ısı daha fazladır. E) I. tepkimede oluşan CO 2 sıvı fazda olsaydı tepkime entalpisi ( H) 94 kkal'den büyük olurdu. 11. Mg (k) + 2HCI (suda) MgCI 2(suda) + H 2(g) H = 96 kj tepkimesine göre 5 ml HCI çözeltisi yeterince Mg metali ile tepkimeye sokulduğunda 24 kj ısı açığa çıkmaktadır. I. HCI'nin derişimi 1M'dir. II. Harcanan Mg 6 gramdır. III. Normal koşullarda 11,2 L H 2 gazı oluşmuştur. (Mg = 24) gram camdan yapılmış kalorimetre kabında 9 gram su vardır. Bu kalorimetre kabında, 9. C 3 H 6(g) + H 2(g) C 3 H 8(g) tepkimesine göre,5 mol C 3 H 8 gazının oluşması sırasında 144 kj ısı açığa çıkıyor. C 3 H 6 'nın molar oluşum ısısı 12 kj/mol olduğuna göre, C 3 H 8 'in molar oluşum ısısı kaç kj/mol'dür? A) 39 B) 246 C) 186 D) 186 E) 39 C 2 H 4(g) + 3O 2(g) 2CO 2(g) + 2H 2 O (g) + 3 kkal tepkimesine göre 2,8 gram C 2 H 4 gazı yakılıyor. başlangıçta oda sıcaklığında bulunan kalorimetredeki suyun son sıcaklığı kaç C dir? (C su = 1 kal/g C, C cam =,2 kal/g C, H = 1, C = 12) A) 4 B) 55 C) 65 D) 7 E) 8

22 BÖLÜM 6 Test Tepkime Hızının Bağlı Olduğu Faktörler Aynı koşullarda gerçekleşen, I. Ag + (suda) + CI (suda) AgCI (k) II. CH 4(g) + 2O 2(g) CO 2(g) + 2H 2 O (g) III. Fe (suda) + Cu(suda) Fe 3+ (suda) + Cu+ (suda) IV. C 3 H 8(g) + 5O 2(g) 3CO 2(g) + 4H 2 O (g) yukarıdaki tepkimelerin hızları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? A) I > II > III > IV B) II > IV > III > I C) III > I > II > IV D) I > III > II > IV E) III > IV > I > II 5. Ca (k) + 2HNO 3(suda) Ca(NO 3 ) 2(suda) + H 2(g) Yukarıdaki denkleme göre 12 gram Ca katısı üzerine 1 M 4 ml HNO 3 çözeltisi ilave ediliyor. I. Sıcaklığın artırılması II. 2M 5 ml HNO 3 çözeltisi ilavesi III. Toz halinde 4 gram Ca ilavesi hangilerinin ayrı ayrı uygulanması H 2 gazının hem miktarını hem de çıkış hızını artırır? (Ca = 4 g/mol) D) I ve III E) II ve III 2. Katalizörler ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Tepkimede oluşan ürün miktarını değiştirmezler. B) Tepkime mekanizmasını yalnızca katalizörler değiştirir. C) Tepkime hız sabiti (k)'nin değerini azaltırlar. D) Tepkimenin aktivasyon enerjisini değiştirirler. E) Tepkime ısısı ( H)'nı değiştirmezler. 6. Oluşan H 2(g) nin mol sayısı 1 2 İki ayrı kapta (1. ve 2.) aynı sıcaklıkta gerçekleştirilen 3. Gaz fazında gerçekleşen bir kimyasal reaksiyonda, I. Difüzyon hızı II. Reaksiyon hızı III. Hız sabiti (k) IV. Etkin çarpışma sayısı niceliklerinden hangileri sıcaklık arttıkça artar? A) I ve II B) I ve III C) II ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV 4. A N 2(g) B H 2(g) Zn (k) + 2HCI (suda) ZnCI 2(suda) + H 2(g) tepkimesinde oluşan H 2 gazının mol sayısının zamanla değişimini gösteren grafikler yukarıda verilmiştir. I. 1. kapta H 2 gazının oluşma hızı daha fazladır. II. Her iki kapta harcanan Zn miktarı aynıdır. III. HCI (suda) derişimleri eşit ise 1. deki Zn'nin temas yüzeyi daha fazladır. IV. Zn tanecik boyutları aynı ise 2. deki HCI çözeltisi daha derişiktir. A) I ve II B) II ve III C) I ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV Yukarıdaki pistonlu kapta sabit sıcaklıkta N 2 ve H 2 gazları, 7. N 2(g) + 3H 2(g) 2NH 3(g),4 mol X 2,5 mol X 2 denklemine göre reaksiyona giriyor. Sabit sıcaklıkta, piston B noktasına getirilirse, I. Reaksiyon hızı,2 mol Y 2 V 1 = 2L Şekil - 1,6 mol Y 2 V 2 = 3L Şekil II. Hız sabiti (k) III. Etkin çarpışan tanecik sayısı niceliklerinden hangileri artar? X 2(g) + 2Y 2(g) 2XY 2(g) Tek basamaklı tepkimesi aynı sıcaklıkta 2L ve 3L lik iki ayrı kapta gerçekleştiriliyor. Buna göre 1. kaptaki tepkime hızının (r 1 ), 2. kaptaki tepkime hızına (r 2 ) oranı r 1 nedir? r2 A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1

23 Test 8 1. B 2. E 3. B 4. E 5. E 6. A 7. D 8. D 9. C 1. C 11. D 7. Sabit hacimli kapalı bir kapta t C'de PCI 3(g) + CI 2(g) PCI 5(g) denklemine göre dengede olan tepkimeye t 1 anında bir miktar CI 2(g) ekleniyor. Tepkime t 2 anında yeniden dengeye ulaştığına göre, bu olay ile ilgili çizilen, Derişim (M) CI 2 PCI 3 PCI 5 t 1 t 2 I Hız υ i υ g t 1 t 2 II grafiklerden hangileri doğrudur? (υ i = ileri hız, υ g = geri hız) Derişim (M) t 1 t 2 III 9. CO (g) CI 2(g) Piston Şekildeki sürtünmesiz hareketli pistonlu kaba belirli bir sıcaklıkta CO ve CI 2 gazları konularak, CO (g) + CI 2(g) COCI 2(g) + ısı dengesinin kurulması sağlanıyor. Dengedeki sisteme; 1. Sıcaklığı artırmak 2. Piston üzerine ağırlık koymak 3. He gazı eklemek etkileri ayrı ayrı uygulanıyor. Bu etkiler sonucu kaptaki COCI 2 gazı derişimi, denge sabiti (K c ) ve kaptaki toplam molekül sayısı değişimleri ile ilgili, I. COCI 2 derişimi Azalır Artar Azalır II. Kc Azalır Değişmez Değişmez III. Molekül sayısı Artar Artar Değişmez yukarıdakilerden hangileri doğrudur? 1. Sabit sıcaklıkta 1 L'lik kapalı bir kapta, CO (g) + Cl 2(g) COCI 2(g) denklemine göre, 2 şer mol CO ve CI 2 gazları ile 4 mol COCI 2 gazı sabit sıcaklıkta dengededir. Kaba sabit sıcaklıkta 6 mol COCI 2 gazı eklenip tekrar denge kurulduğunda kapta kaç mol CI 2 gazı bulunur? A) 5 B) 4 C) 3 D) 2,4 E) Derişim (M) 3 2 t X(g) Y(g) Z(g) Kapalı bir kapta gaz fazında gerçekleşen endotermik bir denge tepkimesinde maddelerin zamanla molar derişimlerinde gerçekleşen değişiklikler yukarıdaki grafikte verilmiştir. aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) - t zaman aralığında gaz basıncı artmıştır. B) Derişimler türünden denge sabiti (Kc)= 3'tür. C) Sabit hacimli kapta sıcaklık düşürülürse kaptaki gaz mol sayısı azalır. D) Sabit sıcaklıkta kap hacmi azaltılırsa toplam basınç azalır. E) Yüksek sıcaklıkta Y ve Z gazları X gazından daha kararlıdır. 11. Mol sayısı a b 1,2 NO (g),6,4 N 2(g), O 2(g) t 1 2NO (g) N 2(g) + O 2(g) 1 L'lik bir kapta denklemine göre dengedeki reaksiyona t 1 anında yapılan bir etki sonucu mol sayısı - zaman grafiği yukarıdaki gibi oluyor. a ve b değerleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? a b A) 2 1,6 B) 2,2 1,8 C) 3 2 D) 3,4 1,8 E) 4 2

24 Çözünürlüğü Etkileyen Faktörler XY 2(k) X 2+ (suda) + 2Y (suda) + ısı Suda çözünme denklemi yukarıda verilen, XY 2 iyonik bileşiğinin katısı ile dengede olan sulu çözeltisine, I. Aynı sıcaklıkta saf su eklemek II. Sıcaklığı azaltmak III. Bir miktar daha XY 2 katısı eklemek işlemlerinden hangileri yapılırsa XY 2 'nin sudaki çözünürlüğü artar? BÖLÜM 6 Test 4. AI(OH) 3(k) + ısı AI 3+ (suda) + 3OH (suda) çözünme tepkimesi dengede iken sıcaklık artırılıyor. aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Çözünme hızı artar. B) Çözünürlük çarpımı (K çç ) değeri artar. C) AI(OH) 3 katı miktarı azalır. D) AI(OH) 3 katısının çözünürlüğü artar. E) AI 3+ derişimi değişmez Suda az çözünen iyonik XY katısının saf sudaki çözünürlük - sıcaklık grafiği aşağıda verilmiştir. Çözünürlük (mol/l) 5. CaSO 4(k) Ca ( suda) + SO ( suda) 4 + ısı çözünme tepkimesi dengede iken uygulanan, İşlemler [Ca 2+ ] K çç I. Ca(NO 3 ) 2(k) ekleme Artar Azalır Bu grafiğe göre, 1 2 Sıcaklık (C ) I. XY'nin sudaki çözünürlüğü ekzotermiktir. II. 1 C 'de hazırlanan 1 L doygun çözeltinin sıcaklığı 2 C 'ye çıkarılırsa,3 mol XY 2 dibe çöker. III. 2 C 'deki K çç değeri 1 C 'dekinden büyüktür. II. Sıcaklığı düşürme Artar Artar III. Na 2 SO 4(k) ekleme Azalır Değişmez işlemlerin hangilerinde Ca 2+ derişimi ve çözünürlük çarpımı (K çç ) değişimleri doğru verilmiştir? 6. Suda az çözünen PbI 2 katısının doymuş sulu çözeltisine t anında sabit sıcaklıkta NaI katısı ilave edilirse Pb 2+ ve I iyonlarının derişimlerinin zamanla değişimini gösteren grafik aşağıdakilerden hangisidir? 3. X + X + Y 2- A) Derişim (mol / L) B) Pb 2+ I Derişim (mol/l) I Pb 2+ X 2 Y (k) t t Yukarıdaki kapta çözünme denklemi, + 2 X 2 Y (k) 2X (suda) + Y (suda) H > şeklinde olan X 2 Y çözeltisi katısıyla dengededir. I. X + iyon derişimi X 2 Y (k) 'nin çözünürlüğüne eşittir. II. Sabit sıcaklıkta su eklenirse çözünürlük artar. III. Sıcaklık artırılırsa X 2 Y (k) 'nin çözünürlük çarpımı (K çç ) artar. ifadelerinden hangileri yanlıştır? C) Derişim mol D) L I Derişim Pb 2+ t t E) Derişim (mol/l) I Pb 2+ mol L I Pb A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III t

25 TÜMEVARIM - III Test 4 1. Temel hal elektron dizilimi, [ 18 Ar] 4s 2 3d 1 4p 1 olan element atomu için aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) En büyük başkuantum sayısı (n) 4'tür. B) Küresel simetri özelliği göstermez. C) l = 2 olan orbitallerinde toplam 1 e vardır. D) n = 4 olan enerji seviyesinde 3e bulundurur. E) m l = 2 olan orbitallerinde 6 elektron vardır. 4. Sıcaklık ( C) Çözünürlük (g/1g su) XY 2 iyonik katısının sabit basınçta farklı sıcaklıklarda çözünürlük değerleri tabloda verilmiştir. I. XY 2 'nin çözünürlüğü endotermiktir. II. 1 C'deki doygun çözeltisi kütlece % 2'liktir. III. 4 C'deki 41 gramlık doygun çözeltisi 25 C'ye soğutulursa 6 gram XY 2 dibe çöker. 2. IUPAC sistemine göre 17. grup elementleri ile ilgili, I. Doğada serbest elementel halde bulunurlar. II. Bulundukları periyodun en yüksek elektronegatiflik değerine sahip elementlerdir. III. Hidrojenli bileşiklerinin oda koşullarındaki sulu çözeltilerinin ph'si 7'den büyüktür. IV. Tamamı bileşiklerinde yalnızca 1 değerlik alır. A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV D) I, II ve III E) II, III ve IV 5. 2NH 3(g) N 2(g) + 3H 2(g) H = +92 kj/mol Yukarıda denklemi ve tepkime entalpisi verilen tepkime ile ilgili, I. Minimum enerji eğilimi ürünler lehinedir. II. NH 3(g) 'ün molar oluşum entalpisi 92 kj/mol'dür. III. 8,5 gram NH 3(g) 'nın harcandığı tepkimede 23 kj ısı alınır. 3. V A V H 2 O (g) He (g) P o = 76 cmhg 16 cm yargılarından hangileri yanlıştır? (N = 14, H = 1) A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve IV H 2 O (s) t C a b Hg Şekildeki pistonlu kapta sıcaklık değiştirilmeden piston A noktasında sabitlenerek gaz hacmi yarıya düşürüldüğünde manometrenin a kolunda cıva seviyesi 45 cm düşüyor. He gazının ilk durumdaki basıncı (P He ) ve suyun t C'deki buhar basıncı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? P He (cmhg) P subuharı (cmhg) A) 8 2,5 6. X 2(g) + Y 2(g) 2XY (g) + ısı Tek basamakta gerçekleşen yukarıdaki tepkiye uygulanan, I. Sıcaklığı artırmak, II. X 2 gazı eklemek, III. Katalizör kullanmak 181 B) 92 2 C) 9 2 işlemlerinden hangileri birim zamanda oluşan XY(g) miktarını artırırken, hız sabitini (k) değiştirmez? D) 8 2,4 E) 92 2,5 D) I ve III E) II ve III