SEDİMANTER KAYAÇLAR ÇÖKEL (TORTUL, SEDİMANTER) KAYAÇLAR SEDİMANTER KAYAÇLAR AYRIŞMA (TERMİNOLOJİ) KAYA DÖNGÜSÜ
|
|
- Yağmur Bardakçı
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Tekonik Yükselme SEDİMANTER KAYAÇLAR ÇÖKEL (TORTUL, SEDİMANTER) KAYAÇLAR Sedimanter kayaçlar yerkabuğunun % nini oluştururlar. Kalan %25 ini ise magmatik ve metamorfik kayalar oluşturur. SEDİMANTER KAYAÇLAR Sedimenter kayaların oluşum prosesi SEDİMANTER KAYAÇLARIN OLUŞUM PROSESLERİ Ayrışma Aşınma-erozyon Taşınma Çökelme (sedimantasyon) - depolanma Diyajenez (Taşlaşma) Kayaçların ayrışması ve parçalanması Malzemelerin taşınması Uygun alanlarda çökelmesi ve birikmesi Farklı ortamlarda sıkışması ve taşlaşması: Diyajenez (Taşlaşma) KAYA DÖNGÜSÜ AYRIŞMA (TERMİNOLOJİ) Ayrışma-Yıpranma Yerinde Oluşmuş Topraklar Erozyon ve Depolanma Kıtasal Kabuk Tektonik Yükselme Magmatik Kayaçlar Sokulum ve Volkanizma Ayrışma (Weathering): Geçmiş jeolojik dönemlerde, yüzey ve yeraltında farklı sıcaklık ve basınç koşullarına maruz kalan kayaçlar, yüzeyde veya yüzeye yakın yerlerde farklı ortam koşullarının etkisi ile, bu yeni koşullara uyum sağlamak için değişim gösterirler (Fookes vd. 1971). Bu değişim sırasında, kayacı oluşturan birincil minerallerin bir kısmı; yeni ortam koşullarına uyum sağlayabilmeleri, yeterli sürenin geçmemesi veya zayıf etkili kimyasal maddeler dolayısıyla duraylı kalabilir. Bunun yanısıra diğer minerallerin bazı elementleri suda çözelti haline geçerken, bazıları da yeni ortam koşullarına uygun ikincil mineralleri geliştirirler. Çökeller (Alüvyon) Diyajenez Sedimanter Kayaçlar Metamorfizma Magma Erime Metamorfik Kayaçlar Ayrışma için birçok tanımlama yapılmıştır. Bu tanımlamalar arasındaki fark, çoğun toprak bilimcilerin, jeomorfologların ve jeologların bakış açılarından kaynaklanmaktadır. Weinert (1965) ve Fookes (1970), yüzey kayaçlarının mühendislik özelliklerini belirleyen en önemli etkenin kayacın oluşumundan sonraki ayrışma sürecinin olduğunu belirtmişler ve ayrışmayı, kayaçların hidrosfer ve atmosferin doğrudan etkisi altındaki değişme olayı olarak tanımlamışlardır. 1
2 AYRIŞMA (TERMİNOLOJİ) Ayrışma süreçleri; çok ağır gelişen, tamamlanmamış ve çoğunlukla da tersinir olmayan tepkimelerdir (Krauskoph, 1967). Genel anlamıyla ayrışma, kaya bünyesinde, ortam şartlarının etkisi ile çoğun yavaş gelişen, ilerleyici, mühendislik açısından önemli sonuçlar doğuran fiziksel mekanik olaylar serisidir. Ayrışmanın etkisiyle kayaçlar taze durumlarındaki bileşim ve özelliklerini yitirirler. Alterasyon ve ayrışma sözcükleri çoğu kez eş anlamlı tutulmaktadır (Gary vd. 1972). Caroll (1970) ve Valeton (1970), bu değişimi alterasyon olarak tanımlamışlar ve alterasyon ile bir kayacın mineralojik bileşiminde fiziksel veya kimyasal etkenlerle oluşan her tür değişimi ifade etmişlerdir. Yine aynı yazarlar, alterasyonun geniş anlamda hidrotermal alterasyonla birlikte ayrışma (günlenme) ve diyajenezi de kapsadığını belirtmişlerdir. Hidrotermal Alterasyon (Hydrothermal Alteration): İrfan (1981), yeraltında kabuk içindeki kayaçlarda meydana gelen değişimi hidrotermal alterasyon, yüzeyden derine doğru etki eden ve etkisi giderek azalan değişimi ise ayrışma olarak tanımlamıştır. Hidrotermal alterasyon, kabuk içinde gelişen bir iç olaydır. Bu değişimde su önemli rol oynar. Hidrotermal alterasyonun etkileri; silisleşme, killeşme ve diğer şekillerde ortaya çıkar. AYRIŞMA (TERMİNOLOJİ) Fiziksel Ayrışma (Disintegration, Mechanical Weathering, Breakdown): (Fiziksel Parçalanma, Mekanik Ayrışma, Mekanik Parçalanma, Dezegregasyon) Etkin olarak soğuk ve kurak iklimlerde gelişen kayacın çok az veya hiçbir şekilde kimyasal değişime maruz kalmadan parçalanıp ufalanmasıdır (Plummer ve McGeary, 1979). Kimyasal Ayrışma (Decomposition, Chemical Weathering): (Dekompozisyon) Toprak yüzeyine yakın yerlerde, karbondioksit, su oksijen ve mikroorganizmaların etkisiyle, kayacın kimyasal bileşiminde meydana gelen değişim sonucunda, kayacı oluşturan minerallerin başka minerallere dönüşmesi olayıdır. Yıpranma (Degaradation): Erozyon etkisiyle, üstteki örtü yükünün azalması ve bu süreçle üstten yük kalktığında alttaki malzemenin gevşemesi, kaya kütlesinin taşınarak sağlamlığını yitirmesi olarak tariflenir. Daha çok jeomorfolojide kullanılan bir terimdir. Renk Değiştirme (Discolouring): Ayrışma nedeniyle, kayaçta meydana gelen renk değişimi olarak tariflenmektedir. AYRIŞMA (TERMİNOLOJİ) Bozunma (Deterioration): Tarihi eser ve alanlarında kullanılan taşlarda kullanım süresince meydana gelen değişimleri tariflemektedir. Çekirdek Taşı (Core Stone): Ayrışma ürünü içinde bulunan daha az ayrımış yuvarlak ve sağlam blok Saprolit (Regolith): Tropikal iklim şartlarında; mağmatik, sedimanter ve metamorfik kayaçlarda, kimyasal ayrışmanın etkisiyle oluşmuş, kaya dokusunun korunduğu, genelde kahverengi ve kırmızımsı renklerde gözlenen ve çoğun bünyesinde kil içeren üründür. Arena (Grus): Daha çok granitik kayaçlarda gözlenen kuvarsların ayrışmaması sonucunda gelişen daneli malzemedir. Küresel Ayrışma (Exfoliation): Yüzeydeki kayacın dış kısmının soyulması, kayacın yüzeyinde meydana gelen kabuk şeklindeki ayrışmadır. AYRIŞMANIN MÜHENDİSLİKTEKİ ÖNEMİ 1) Zemin oluşumu 2) Yamaç ve şev stabilitesi 3) Tünelcilik 4) Doğal yapı taşları 5) Ziraat vd. Birçok mühendislik yapısının yüzeyde veya yüzeye yakın derinlikte, belirli bir derecede ayrışmış kaya üzerinde gerçekleştirilmesinden dolayı ayrışmamış ana kayadan çok farklı mühendislik parametrelerine sahip olan ayrışmış kayaç ve rezidüel zeminlerin, geoteknik mühendisliğindeki önemi büyüktür. AYRIŞMA TÜRLERİ FİZİKSEL / MEKANİK AYRIŞMA Üç çeşit ayrışma vardır. 1. Mekanik (Fiziksel ayrışma) 2. Kimyasal ayrışma 3. Biyolojik ayrışma Biyolojik ayrışma hem kimyasal hem de fiziksel ayrışmaya neden olduğundan bu iki ayrışma grubu içinde incelenir. Fiziksel ayrışma sonucu kaya küçük parçacıklara ayrılır. Her bir parça orijinal kayanın özelliklerini yansıtır. Sıcaklık ve gerilme değişimleri fiziksel parçalanmada önemli rol oynar. 2
3 Fiziksel parçalanmada, kayaç mekanik olarak parçalara ayrılmaktadır. Mekanik olarak kayaç, çatlakların açılması, yeni süreksizliklerin oluşması ve bunlara ilave olarak tane dokanakları ve taneler boyunca çatlamalarla parçalanır. Fiziksel ayrışma süreçlerinin kayalara uyguladıkları gerilmeler. ( OLLIER,1984; TUCKER ve POOR, 1978 den ) Oluşturan etkenler Fiziksel ayrışma Sonuçlar Yük kalkması (Erozyon vs.) Kütlesel gevşeme Hacim artışı Eklemlerin açılması Yüzey alanı Termal genleşme ve büzülme artışı Islanma-kuruma Süreksizlik artışı Dane boyu küçülmesi Donma-çözülme Fiziksel parçalanma Yabancı kristallerin oluşumu Ufalanma Bitki kökleri Güneş radyasyonu Rüzgar, dalga, akarsu aşındırması Katılaşan sokulumda soğumanın devam etmesiyle gelişen büzüşmeyle eklem takımları oluşmaktadır. YÜKSEK DERECEDE AYRIŞMIŞ BAZALT FİZİKSEL AYRIŞMA MEKANİZMALARI (disintegration, degradation) FİZİKSEL-MEKANİK 1 Basınç Azalması (Kütlesel Gevşeme) 2 Isıl Kökenli Gerilmeler 3 Islanma - Kuruma 4 Çatlaklarda buzlanma 5 Canlı Aktiviteleri 6 Rüzgar 7 Dalga 8 Akarsuların Aşındırması 9 Kristallenme 3
4 FİZİKSEL AYRIŞMA 1-Basınç Azalması (Kütlesel Gevşeme) Derinlerdeki kayaçların üzerindeki basıncın erozyondan dolayı azalmasına bağlı olarak kayaçları boydan boya kesen ve yaklaşık olarak topografik yüzeye paralel olan bir seri çatlaklanma yüzeyleri gelişir. Bunun sonucunda değişik boyutlarda partiküller oluşur Üstteki yükün aşındırılmasıyla oluşan genişleme (Kütlesel Gevşeme) Genellikle derinlerde oluşmuş magmatik kayaçlarda, üstteki yükün aşındırılarak kalkmasıyla bir hacim değişimi meydana gelir. Bu hacim değişimi topoğraya yüzeyine paralel ve konsantrik çatlaklar oluşturur. Yüzeye doğru bu çatlaklar daha sıklaşır.bu olaya kavlama (exfoliasyon) denir. Basınç serbestlemesi ve exfoliasyon (kavlama) Exfoliasyon yüzeyi Derin gömülme ile oluşan basıncın ortadan kalması Granit plütonu (Kütlesel Gevşeme) Fiziksel Ayrışma 2-Isıl Kökenli Gerilmeler Termal genleşme ve büzülme Çöl ortamlarında gece-gündüz sıcaklık farkının çok yüksek olması kayaçların çatlaklanmasına sebep olduğu görüşü benimsenmiştir. 4
5 Fiziksel Ayrışma 2-Isıl Kökenli Gerilmeler Termal genleşme ve büzülme Küresel ayrışma Sıcaklık değişimleri ve birbirini izleyen ısınma ve donmalar da kayaçların ufalanmalarını sağlar. Kayaçlar genellikle değişik minerallerden yapılıdır ve her mineralin genişleme ve büzülme katsayıları birbirinden farklıdır. Bu ayrışmanın sonucunda kayaçlarda kütle kavlaması (exfoliasyon) gelişir. Ayrışma sonucunda, yüzleklerde köşeli yüzeylerin kaybolarak soğan kabuğu şeklinde görünüme sahip bir yapı oluşabilmektedir. Küresel Ayrışma Fiziksel Ayrışma 3-Islanma-Kuruma Kayaçların periyodik olarak ıslanma ve kurumaları farklı özellikli minerallerden oluşan kayaçlarda ayrışmaya neden olur. Kayaç içerisindeki bazı mineraller bünyelerine su almalarıyla şişerler ve kayacın parçalanmasına sebep olurlar. Kil Minerallerin hacimsel olarak şişme % Ca-montmorillonit % Na-montmorillonit (bentonit ) % İllit % Kaolinit 5-60% Fiziksel Ayrışma 4- Çatlaklarda Buzlanma Fiziksel Ayrışma 4- Çatlaklarda Buzlanma Kayaçların boşluklarını dolduran su donarsa mevcut suyun hacminde %9 oranında bir artış olur. Bu hacim değişimi büyük bir basınç oluşturur. -22 C 0 de donan suyun meydana getirdiği basınç 1700 kg/cm 2 dir. Bu basınçta kayaçların ufalanmasını sağlar. 5
6 Fiziksel Ayrışma Buzlanma Donmayla ayrılma Jeolojik süreçlerle yüzeye ulaşan derinlik kayacındaki eklem takımları boyunca giren sular donma sonucunda çatlak aralıklarını genişleterek, blokları birbirinden ayırtarak hareketlendirip kaymalara, blok düşmelerine sebep olabilmektedirler. Yamaç molozu Fiziksel Ayrışma 5-Canlı Aktiviteleri (organic activity) Canlı organizmaların ayrıştırma aktiviteleri genelde kimyasal olmasına karşın fiziksel ayrışmaya da sebep olabilir. Bitki köklerinin veya gövdelerinin büyümesi kayacı parçalayabilir. Oyucu canlılar ise kayaçları oymakla hem kayacın dayanıklılığını azaltır hem de kimyasal ayrışmayı hızlandırır. Ayrışmada Organizmanın Etkisi Fiziksel Ayrışma 6-Rüzgar Fiziksel Ayrışma 7-Dalga 6
7 Fiziksel Ayrışma 8- Akarsuların Aşındırması Fiziksel Yıpranma 9- Kristallenme Kayacın içerisinde yada bünyesindeki kırık ve çatlaklarda yabancı kristallerin gelişmesi o kayacın fiziksel olarak parçalanmasına sebep olabilir. Akarsuyun aşındırma faaliyeti, taşımakta olduğu parçaların birbirine yada yatağı oluşturan kayaçlara çarpmasıyla gelişir. KİMYASAL AYRIŞMA KİMYASAL AYRIŞMAYA ETKİ EDEN FAKTÖRLER Kimyasal ayrışma ile yüzeydeki kayalar, ortam koşullarının etkisi altında kimyasal tepkimelere uğrayarak daha büyük hacimli, buna karşılık daha az yoğun bileşikler oluştururlar. Kimyasal ayrışma süreçleri başlangıçta basit görünmekle birlikte, sayısız birçok faktörün etkisiyle karmaşık bir hal alır. Bu tür ayrışma sıcaklığın yükselmesiyle artmakla birlikte, nemli ortamda ve alçak yükseltilerde daha hızlı gelişir. Mineralojik Bileşim Yüzey Alanı İklim ve su Yaşayan Organizmalar Zaman Aynı ağırlıkta ufalanmış kireçtaşı hidroklorik asit içine atıldığında ufalanmamış kireçtaşına oranla niye daha fazla gaz kabarcığı çıkarır? KİMYASAL AYRIŞMADA YÜZEY ALANI Hacim = 1 cm 3 Yüzey Alanı = 6 cm 2 Toplam Hacim = 1 cm3 Toplam Yüzey Alanı = 12 cm 2 Çünkü daha fazla yüzey alanı vardır. Dış dünya ile (hava, su) etkileşim alanı arttıkça kimyasal ayrışma hızı artar. Küçük parçacıların yüzey alanı daha büyük olur. Sonuçta küçük parçacıklar büyük parçalardan daha çabuk ayrışırlar. 7
8 KİMYASAL AYRIŞMA KİMYASAL AYRIŞMA KİMYASAL AYRIŞMA Oksidasyon: Oksijen oldukça aktif bir element olup diğer elementler ile serbest halde bileşikler oluşturur. Yarılma sonucunda kristal içine su molekülleri ile beraber oksijen de girerek özellikle demir minerallerini iki ve üç değerlikli demir oksitlerine dönüştürür. Bu reaksiyonda oksitlenen madde elektron kaybeder. Oluşturan etkenler Kimyasal ayrışma Sonuçlar İklim Oksidasyon Ayrışmamış mineraller Su (Yeraltı ve yerüstü suları) Redüksiyon Yeni minerallerin gelişimi Organik aktivite Hidratasyon Kimyasal çözeltiler Hidroliz Çözünme Özellikle biyotit, piroksen ve amfibol gibi demir bileşiklerinin bol bulunduğu minerallerde daha çok rastlanır. Örneğin demir oksijenle birleştiğinde paslanır ve demir oksit olan hematite dönüşür. 4Fe + 3O 2 2Fe 2 O 3 Demir Oksijen Demir Oksit (Hematit) OKSİDASYON Kayaçların oksit oluşturmak için havadaki ya da sudaki serbest oksijenle olan reaksiyonlardır. Serbest oksijen silikat mineralleri içerisindeki metalik elementlerle reaksiyona girerek bu minerallerin bozuşmasını dolayısıyla parçalanmasını sağlar. Oksidasyon sonucunda oluşan kırmızı renkli çökeller A B Piroksen FeSiO 2 Renk Kızıllaşır O 2 Si Fe 2+ H 2O Fe 2+ Hematit Fe 2O 3 KİMYASAL AYRIŞMA KİMYASAL AYRIŞMA Oksidasyon (yükseltgenme) tepkimelerinin oluşması için atmosferde bol miktarda oksijen bulunmalıdır. Yükseltgenme ortamda su olmazsa çoğunlukla yavaş işleyen bir süreçtir. Çoğu yükseltgenme olayı suda çözünmüş oksijenle gerçekleşir. Oksitlenme diğer kimyasal olaylarda olduğu gibi toprak oluşumunda oldukça önemli yer tutar. Birçok toprağın ve kayacın sarı, kahverengi ve kırmızı renkleri hematit ya da limonitin varlığından kaynaklanır. Redüksiyon: Oksidasyonun tersine elektron kazanma olayıdır. Redüksiyon yer kabuğunun alt kısımlarında yetersiz drenaj koşullarında sahip olan, suyun hava boşluklarını doldurduğu topraklarda yaygındır. Diğer bir deyişle, toprakta gerektiğinden fazla su bulunduğu zaman yeterli oksijen olmayacağından redüksiyon olayı gelişir. Ferridioksidin ferrookside dönüşmesi buna örnektir. 2FeO 3 (hematit) - O 2 4FeO (ferrooksit) 8
9 KİMYASAL AYRIŞMA KİMYASAL AYRIŞMA Hidratasyon: Suyun başka bir madde ile kimyasal kombinasyonu; yani, suyun bir minerale eklenmesi ile sulu bir faz oluşur. Bu işlem hacimsel genleşmeyi beraberinde getirmektedir. Örneğin anhidritin su alarak jipse dönüşmesi gibi CaSO 4 + 2H 2 O CaSO 4 2H 2 O Hidroliz: Hidroliz işlemi suyu oluşturan hidrojen ve oksijen elementlerinin birbirinden ayrılması ile sonuçlanan bir işlemdir. Hidroliz, su ile bir kimyasal bağın parçalanmasıdır. Suyun serbest H iyonları birçok bileşiklerdeki pozitif iyonlarla yeni bir bileşik meydana getirmek üzere yer değiştirme eğilimindedir. Hidrate olan mineraller bağlanan suyun etkisiyle yumuşarlar, parlaklık ve esnekliklerini kaybederler ve hacimlerini arttırırlar. Hidrasyon sonucu killer ve kaolin, talk ve götit gibi ekonomik öneme sahip mineraller oluşur. 2KALSi 3 O 8 + 3H 2 O H 4 Al 2 Si 2 O 9 + 2KOH+ 4SiO 2 Hidroliz yoluyla feldispat ve mikalar ayrışır. Bu yolla kil minerali ve kolloidal silis oluşur. KİMYASAL AYRIŞMA Karbonasyon: Karbonatların oluşumuna sebep olan kimyasal olaylara karbonasyon denir. Örneğin, karbondioksidin suda erimesiyle karbon asidi meydana gelir. H 2 O+ CO 2 H 2 CO 3 (Karbonikasit) Karbonikasitli sular kireçtaşlarına etki ederek kalsiyum bikarbonatı oluşturur. CaCO 3 + H 2 CO 3 Ca(HCO 3 ) 2 Karbonasyon KİMYASAL AYRIŞMA Kireçtaşlarının karbonik asit kapsayan sularla çözünmesi karbonasyonun en önemli örneklerinden biridir. Karbonik asidin etkisi ile meydana gelen kalsiyum bikarbonat sularda kirece oranla daha fazla çözünmektedir. Ca(HCO 3 ) 2 içeren yeraltısuları yüzeye çıktıkları zaman basınç serbestleşmesi gerçekleşir. Bu durumda karbondioksit havaya karışırken su akışına devam eder ve kalsiyumkarbonat çevredeki maddeler üzerinde birikmeye başlar. Bu maddeler ise suda eriyen maddeler olduğundan bulundukları yerden yıkanarak taşınırlar. Ca(HCO 3 ) CO 2 + H 2 O+ CaCO 3 Karbonasyon özellikle kireçtaşları için önemlidir. Kireçtaşları ve dolomitler içinde bulunan kil, demiroksit ve alüminyum oksitler karbonatların ortamdan uzaklaştırılmasıyla geride Terrarosa (kırmızı toprak) ve laterit adı verilen artıklar bırakırlar. 9
10 KİMYASAL AYRIŞMA Çözünme (Erime-Solution): Çözünme olayı yeraltısuyunun dolaşabildiği derinliklere kadar inebilmektedir. Taşların içinde veya serbest bulunan bazı mineraller suyla temas ettiklerinde çözünürler. Örn. Halit/kaya tuzu NaCl NaCl + H 2 O -> Na+, Cl-, H 2 O (suda çözünen iyonlar) Suya bazı inorganic veya organic asitler karışırsa etkisi daha fazla olur. KİMYASAL AYRIŞMA BİYOLOJİK AYRIŞMA Kimyasal Ayrışmayı Etkileyen Faktörler Tane Büyüklüğü; Yüzey alanı arttıkça ayrışma artar. Taneler küçüldükçe yüzey alanı artar. Ana Kaya; ilk oluşmuş mineraller yüzey koşullarında en az duraylıdır. İklim (T 0, Yağış); Kimyasal reaksiyonlar yüksek sıcaklıklarda daha hızlıdır. Kimyasal ayrışma tropikal bölgelerde daha etkilidir. Biyolojik Ayrışma: Biyolojik ayrışma yüzeyden belirli bir derinliğe kadar etkisini gösterir. Biyolojik ayrışma işlemleri, başlıca bakterilerin etkisi ile çürüyen organik maddelerden türeyen hümik asitle gelişir. Bitkilerin kimyasal etkilerinin yanısıra, fiziksel etkileri de vardır. Bitki kökleri, kayacın süreksizliklerinin daha da açılmasına sebep olmalarının dışında yeni süreksizlikleri de geliştirirler. BİYOLOJİK AYRIŞMA BİYOLOJİK AYRIŞMA BİYOLOJİK AYRIŞMA Oluşturan etkenler Biyolojik ayrışma Sonuçlar Bitki kökleri Köklerin kama etkisi Kimyasal ve fiziksel Topraktaki canlılar Topraktaki canlıların etkilerin birleşimi oyma işlemleri Organik asitlerin gelişimi 10
11 HİDROTERMAL ALTERASYON Hidrotermal alterasyon, kabuk içinde gelişen bir iç olaydır. Bu değişimde su önemli rol oynar. Hidrotermal alterasyonun etkileri; silisleşme, killeşme ve diğer şekillerde ortaya çıkar. Ayrışma Etkileri Ayrışmaya Etki Eden Faktörler Yıkanma-birikme, Sertlik-direnç kaybı, İçyapının değişimi, Doku-fabrik değişimi, Gözenekliliğin artışı, Boşluk suyu basıncının değişimi Ayrışmanın hızı ve derecesi; kayacın litolojisinin yanısıra, içerdiği süreksizlikler, yeraltı ve yerüstü suları, iklim, bitki örtüsü, topoğrafya ve zamana bağlı olarak değişim gösterir. Böylece ayrışma ( A ), sözü edilen faktörlerin fonksiyonu olarak; A = f ( L, S, Y, İ, B, T, Z ) şeklinde belirtilebilir. Burada; L: litoloji, S: süreksizlikler, Y: yeraltı ve yerüstü suları, İ: iklim, B: bitki örtüsü, T: topoğrafya ve Z: zamanı ifade etmektedir. Bu faktörlerin önem dereceleri, kısa mesafelerde değişen ortam şartlarına göre farklılıklar sunmaktadır. Ayrışmayı Denetleyen Faktörler Litolojik özellikler Mineraloji Doku, fabrik Kimyasal bileşim Jeolojik yapı Faylar Çatlaklar Yeraltı ve yerüstü suları iklim Bitki örtüsü Topografya Zaman Yerüstü suları Yeraltı ve Yerüstü Suları Donma - Çözünme Sızan suyun miktarı Erozyon Bitki örtüsünün türü Direnç azalması Fiziksel etkiler Boşluk suyu basıncı artması Direnç azalması Yeraltı suları Kimyasal etkiler Çimentolanma Direnç azalması Minerallerin çözünmesi Kayaç yapısının bozulması Boşlukların artması Direnç azalması 11
12 Tekonik Yükselme İklim Ayrışma Türleri Nemli iklim Küresel bloklar Nemli iklim Killi zemin Küresel ayrışma kabukları Çekirdek Taşı Grus Çatlaklar PELTIER (1982) diyagramı Nemli ve kurak iklimlerde gelişen küresel ayrışma modelleri (RAHN, 1986 dan) Hem kimyasal hem de mekanik ayrışma nedeniyle köşeli yüzeylerin kaybolarak soğan yapısının oluşumu Ayrışma ile Değişime Uğrayan Faktörler Petrografik özellikler Mineralojik bileşim Kimyasal bileşim Fiziksel özellikler Mekanik özellikler Derece I II Ayrışma Derecesi Ayrışmamış (taze kaya) Hafif ayrışmış Genel Özellikleri Mühendislik Özellikleri Basınç kalkması ya da patlatmadan dolayı Çatlak yüzeylerinde boyanma münferit bloklar olabilir. Tünel ve şaftlarda olabilir. destekleme gerekebilir. Ayrışma renk değişikliği Kazılar patlayıcı madde ile yapılır. Beton şeklinde kaya içine ilerlemiştir. baraj temelleri için uygundur. Kaya direnci taze kayaya yakındır. Açık çatlaklar boyunca çok geçirimlidir. Kaya oranı % 90'dan fazladır. Beton agregası için şüpheli görülür. KAYA DÖNGÜSÜ Kıtasal Kabuk Ayrışma-Yıpranma Tektonik Yükselme III Orta derecede ayrışmış Ayrışma kaya içine doğru önemli derecede ilerlemiştir. Büyük parçaların direnci fazladır. Elle kırılmayabilir. Kaya oranı % arasında değişir. Patlayıcı madde kullanmadan kazılması zordur. Toprak ve ufak baraj temelleri için uygundur. Yarı geçirimli malzeme olarak kullanılabilir. Çatlaklara dikkat etmek koşulu ile duraylı şevler açılabilir. Yerinde Oluşmuş Topraklar Erozyon ve Depolanma Magmatik Kayaçlar Sokulum ve Volkanizma IV Yüksek derecede ayrışmış Ayrışma kayayı zayıflatmıştır. Patlayıcı madde kullanmadan kazılabilir. Büyük parçalar elle Toprak baraj temelleri için uygun olabilir. kırılabilir. Dikkatli çalışılırsa rotari Büyük yapı temelleri için sorun yaratabilir. sondajla karot alınabilir. Duraysız büyük bloklar görülebilir. Çökeller (Alüvyon) Magma V Tamamen ayrışmış Patlayıcı madde kullanmadan ve elle Ayrışma sonucu kaya tamamen kazılabilir. Büyük yapı temelleri için uygun parçalanmıştır. Kaya dokusu halen değildir. Dolgu baraj temeli ve malzemesi tanınabilir. Rotari sondajla olabilir. Dik açılı şevlerde duraysızdır. karot alınamaz. Erozyondan korunmalıdır. Diyajenez Sedimanter Kayaçlar Erime Metamorfik Kayaçlar VI Toprak Kayanın dokusu tanınmaz. Bitki kökü ve humus Temel ve şevler için duraysızdır. Metamorfizma içeren yüzey seviyesidir. Arazi gözlemlerine dayanılarak kayaların ayrışma derecelerine göre sınıflanması (Little, 1969). 12
13 Tekonik Yükselme Yerinde Oluşmuş Topraklar Yerinde Oluşmuş Topraklar Zemin horizonu, bir zemin profili içinde kimyasal ve fiziksel özellikleriyle farklılaşan bir tabakadır. ZAMAN TOPRAK/ZEMİN KALINLIĞININ İKLİME BAĞLI OLARAK DEĞİŞMESİ Toprak/Zemin kalınlığının litoloji (A) ve yamaç eğimi (B) tarafından kontrol edilmesi Sizce Hangisi En Direçlidir? KAYA DÖNGÜSÜ Kıtasal Kabuk Yerinde Oluşmuş Topraklar Ayrışma-Yıpranma Tektonik Yükselme Magmatik Kayaçlar Erozyon ve Depolanma Sokulum ve Volkanizma Direnci az olandan büyük olana doğru sıralayınız? D B C A D Çökeller (Alüvyon) Diyajenez Sedimanter Kayaçlar Metamorfizma Erime Magma Metamorfik Kayaçlar 13
14 SEDİMANLARIN TAŞINMASI 1-AKARSULARLA TAŞINMA Bozunma olayı sonucunda parçalanan ve değişik boyutlarda parçacıklara ayrılan kayaçlar Akarsu Rüzgar Buzul Yerçekimi (gravite) gibi taşıyıcı unsurlar tarafından taşınırlar NEHİR TİPİ ALÜVYON TÜRÜNÜ KONTROL EDER MENDERESLİ ÖRGÜLÜ 1-AKARSULARLA TAŞINMA Akarsuların başlıca iki faaliyeti vardır. Bunlar: taşıma ve aşındırma faaliyetleridir. Akarsuyun aşındırma faaliyeti, taşımakta olduğu parçaların birbirine yada yatağı oluşturan kayaçlara çarparak gelişir. Akarsuyun taşıma faaliyeti ise çözülü halde, süspansiyon halinde, sıçrama şeklinde ve kayma/yuvarlanma şeklinde olur. Akarsular, akarsuyun hızının azalması veya taşıdiği yükün artması gibi nedenlere bağlı olarak taşıdıkları yükü taşıyamaz hale gelir ve bu durumda birikme başlar. AKARSUYUN TAŞIMA FAALİYETİ EROZYON-TAŞINMA-ÇÖKELME Asılı (suspended) Yük: çözülü ve süspansiyon (asılı) yük olarak, Yatak Yükü: sıçrama, kayma veya yuvarlanma şeklinde taşınır İri daneli zeminlerin taşınması için yüksek hızlar gereklidir. Killerin çökelebilmesi için ise hemen hiç akım olmaması gerekir. Kumlar killere oranla daha düşük akım hızlarında erozyona uğrar, bunun sebebi killerde bulunan kohezyon (yapışma olarak algılayabiliriz) kuvvetinden ileri gelir. 14
15 2-RÜZGARLA TAŞINMA Bu taşınma şekli özellikle çöllerde görülür. Tane boyu küçük olan kum ve tozlar, sıçrama ve yüzeyde sürünme şeklinde taşınırlar. 2-RÜZGARLA TAŞINMA Rüzgarlar hareket halindeki hava kitleleridir. Bunlar küçümsenmeyecek bir taşıma gücüne sahiptirler. Gerek kendi kitleleri, gerekse taşıdıkları materyal ile temas ettikleri zemin üzerinde aşındırma ve parçalanma yaparlar. 2-RÜZGARLA TAŞINMA 2-RÜZGARLA TAŞINMA Barkhan kumulları (dunes), Death Valley, California Seif kumulları, Sossusvlei, Namibia 3- BUZULLARLA TAŞINMA 3-BUZULLARLA TAŞINMA Buzullar oluştukları yüksek yamaçlardan yerçekimi dolayısı ile aşağıya göç etme eğilimindedirler. Bu göç sırasında buzul tabanı ile kaya üst yüzeyi arasında kalan sedimanlar kopartılarak aşağı doğru buzulla birlikte sürüklenirler. Buzullar U şekilli vadiler oluştururlar. Sonuçta buzulların erimesiyle sıkışmamış (konsolide olmamış) ve düzgün boylanmamış, köşeli sedimanlar çökelir. 15
16 3-BUZULLARLA TAŞINMA BUZULLLAR-NEHİR GİBİ! BUZULLLAR-NEHİR GİBİ! TİLL-TİLLİT Buzullar tarafından depolanan malzemeye TILL taşlaşmış haline de TİLLİT denir. MORENLER BUZUL ÜRÜNÜ: U-KESİTLİ VADİ ŞEKLİ Akarsu Buzul V Tipi Vadi U Tipi Vadi Buzulların taşıdığı çakıllar (Morenler) taşınma esnasında çizilmiş ya da oyukludur. 16
17 U-KESİTLİ VADİ ŞEKLİ U-KESİTLİ VADİ ŞEKLİ Alaska, Ağustos 2004 YERÇEKİMİ Genelde bir dağ veya tepenin doruğunda şiddetli ayrışma ve parçalanma sonucunda meydana gelen değişik boy ve şekillerdeki parçacıkların eğim aşağı gravitenin etkisinde kalarak yuvarlanarak dağ yada tepe eteğinde birikmesiyle oluşur ACİL SATILIK! 17
18 Tekonik Yükselme KAYA DÖNGÜSÜ Kıtasal Kabuk Ayrışma-Yıpranma Tektonik Yükselme Yerinde Oluşmuş Topraklar Magmatik Kayaçlar ÇÖKELLER-DEPOLANMA (deposition) Çeşitli faktörlerle taşınan sedimenter taneler bu faktörlerin taşıma güçlerinin azaldığı ya da bittiği yerlerde taşıdıkları malzemeyi artık taşıyamazlar. Taşınamayan bu malzeme birikmeye başlar. Erozyon ve Depolanma Çökeller (Alüvyon) Diyajenez Sokulum ve Volkanizma Magma Erime Taşınan sedimenter materyalin herhangi bir sebepten dolayı belirli bir ortamda üst üste yığılmasına veya birikmesi depolanma ya da çökelme olarak tanımlanır. Sedimanter Kayaçlar Metamorfizma Metamorfik Kayaçlar Depolanmayı etkileyen ana faktörler tane boyutu, tane şekli, tanenin yoğunluğu ve taşıyıcı akışkanın hızı dır ÇÖKELME ORTAMLARI ÇÖKELME ORTAMLARI Kıyıda Çökelme (acısu, delta, haliç, kıyı) Denizlerde Çökelme (sığ, derin) Karalarda Çökelme (çöl, yamaç, batak, akarsu, göl) Kıyı ve denizlerde çökelmelerde: ortamın ph, organizmalar, tuzluluk derecesi ve sıcaklık önemli rol oynar. Karasal ortamlarda çökelmelerde: ortamdaki iklim koşulları, bitki türü ve topoğrafya önemli rol oynar. ÇÖKELLER Çökeller (alüvyon, sedimanlar) fiziksel/mekanik bozunma süresince serbest kalan kayaç parçacıklarını ve mineral tanelerini içeren ayrık kökenli olduğu gibi, kimyasal bozunma sırasında ana kayacın çözünmesi sonucunda oluşan mineralleri içeren kimyasal kökenli yada organik kökenli olabilirler. AYRIK ÇÖKLELLER (dentritik/klastik) Artan Dane Boyutu Kil Silt Kum Çakıl 18
19 Tekonik Yükselme Tekonik Yükselme DANE BOYUTLARI (TS1500/2000) KAYA DÖNGÜSÜ Kıtasal Kabuk Blok Çakıl Kum Silt Kil >60 mm mm mm mm < 2 m Ayrışma-Yıpranma Yerinde Oluşmuş Topraklar Erozyon ve Depolanma Çökeller (Alüvyon) Diyajenez Tektonik Yükselme Magmatik Kayaçlar Sokulum ve Volkanizma Magma Erime Sedimanter Kayaçlar Metamorfik Kayaçlar Metamorfizma TAŞLAŞMA-DİYAJENEZ (diagenesis) Depolanma ortamlarında biriken sedimentlerin çeşitli işlevlerle kayaç haline dönüşmesi taşlaşma yada diyajenez olarak tanımlanır. KAYA DÖNGÜSÜ Kıtasal Kabuk Ayrışma-Yıpranma Tektonik Yükselme Yerinde Oluşmuş Topraklar Magmatik Kayaçlar Diyajenez bir sedimentin depolandıktan sonra metamorfizma öncesine kadarki zaman aralığında etkilendiği tüm fiziksel ve kimyasal değişmeler şeklinde tarif edilir. Diyajenez ile sedimentasyon ve diyajenez ile metamorfizma arasında kesin bir sınır yoktur. Erozyon ve Depolanma Çökeller (Alüvyon) Diyajenez Sedimanter Kayaçlar Metamorfizma Sokulum ve Volkanizma Magma Erime Metamorfik Kayaçlar ÇÖKEL (SEDİMENT) İLE TORTUL (ÇÖKEL, SEDİMANTER) KAYA İLİŞKİSİ SEDİMANTER (ÇÖKEL) KAYAÇ TÜRLERİ 19
20 KIRINTILI SEDİMANTER KAYAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI EVAPORİTLER Buharlaşma ile eriyikler içinde konsantrasyonun artması ile yavaş oluşan mineralleşme sonucunda oluşan kimyasal kayaçlardır. Bunlar çeşitli tuzlar, karbonatlar ve boratlardır. Evaporit minerallerinin en yaygınları anhidrit ve jips olup daha sonra kaya tuzu (halit) gelir. Evaporitler karasal ve denizel kökenlidirler. Kayatuzu, jips, anhidrit ve çeşitli karbonatlar genelde gölsel ve denizel ortamlarda oluşmuşlardır. KİMYASAL VE BİYOKİMYASAL KÖKENLİ SEDİMANTER KAYAÇLARIN SINIFLANDIRILMASI % CaCO Kalker Mg li Kalker Dolomitli Kalker Kalkerli Dolomit Dolomit % MgCO3 Kalker ve kumtaşı karışımlarının isimlendirilmesi Kumtaşı Kalkerli Kumtaşı Kumlu Kalker Kalker Tortul Kayaçların Oluşumu ile İlgili Kavramlar a) Çökelme Ortamı: Depolanma ve çökelmenin olduğu ortam b) Fasiyes: Aynı zamanda fakat değişik coğrafik ortamlarda çökelen tortul kayaçların bileşim, yapı, doku bakımından farklı olmaları durumudur. Örneğin; deniz kenarından ortasına gidildikçe, kıyı çakılları kumlara, kumlar derin denizlere çökelen silt ve çamurlarına geçiş gösterir. 20
21 c) Ardalanma (Süksesyon): Çökellerin zaman sırasına bağlı olarak üst üste birikmesine denir. d) Süperpozisyon (üst üste birikme): Birbiri üzerine gelerek çökelen en eski tabakların en altta en yeni oluşanların ise en üstte bulunmasına denir. e) Korelasyon: Biyolojik, litolojik ve jeokronolojik özellikleri dikkate alınarak, tabakalar arasındaki ilişkilerin karşılıklı olarak bulunmasıdır. f) Transgresyon: Denizlerin karalar üzerine ilerlemesidir. Bu sırada oluşan tabaka serisi, en altta iri taneli (konglomera) tabakaları ile başlar ve yukarıya doğru tane boyutu dereceli olarak küçülür g) Regresyon: Denizin karalar üzerinden çekilmesidir. Bu sırada oluşan tabaka serisi, en altta (kireçli-killi) tabakalarla başlar ve yukarıya doğru tane boyutu büyüyerek devam eder. h) Tam seri: Doğada trasgresyon ve regresyon olayları sürekli olarak birbirini izler. Böylece her bir transgresyon serisinden sonra bir regresyon serisi gelir ve her iki seri birleşerek tam seri oluşur. ı) Konkordans (Uyumluluk): Tortul kayaç birimleri devamlı olarak, yani aralarında bir zaman boşluğu veya sedimantasyonda bir ara olmaksızın çökeliyorlarsa, birbirleriyle konkordandır. Bu şekilde oluşan tabaka serisine de konkordan yada uyumlu seri denir. i) Diskordans (Uyumsuzluk): Sedimantasyonda bir ara verme, eksiklik olduğu zaman, tabaka serisine diskordan veya uyumsuz denir. Tabakalar, diskordans ismi verilen yüzeyle iki kısma ayrılır. Discordans - Uyumsuzluk Konkordans (Uyumluluk) Disconformite Açısal diskordans Nonconformite 21
22 Angular Unconformity Konkordan ve diskordan tabaka serilerinin dikey kesiti (d=diakordans yüzeyi) Açısal uyumsuzluk Siccar Point, İskoçya Angular unconformity Tidal Channel Strata Tortul Kültelerin İnşaat ve Çevre Mühendisliğindeki Önemi Geçirimlilik, Yapı malzemesi (bloktaş, kırmataş, mıcır, agrega), Hammadde (kil, kireç, alçı, çimento), Erime (Karstlaşma) -kabarma. 22
23 Tekonik Yükselme Kıtasal Kabuk Ayrışma-Yıpranma Yerinde Oluşmuş Topraklar Erozyon ve Depolanma Çökeller (Alüvyon) KAYA DÖNGÜSÜ Tektonik Yükselme Magmatik Kayaçlar Sokulum ve Volkanizma Magma METAMORFİZMA VE METAMORFİK KAYAÇLAR (BAŞKALAŞIM KAYALARI) Diyajenez Sedimanter Kayaçlar Erime Metamorfik Kayaçlar Metamorfizma METAMORFİZMA METAMORFİZMA Metamorfizma (Meta-Morfoz = Şekil Değiştirme) Kayaçların yeni bir ortamda değişik fiziksel ve kimyasal şartlar altında uğradıkları katı haldeki mineralojik ve yapısal değişikliktir. Kayaçları oluşturan mineraller belirli bir sıcaklık, basınç ve kimyasal koşullar altında duraylı bir halde bulunurlar. Eğer bu sıcaklık, basınç ve kimyasal ortam değerlerinde bir değişme, artma olursa mineralde de değişme meydana gelir (rekristalizasyon). Metamorfizmaya uğrayan kayaçlar genellikle şistozite (yapraklanma) gösterirler. Dolayısıyla, 1. Etkiyen Faktörler Isı T (Yerkürenin iç ısısı) Basınç P (Örtü kayaçlarının ağırlığı) Gerilmeler (Kayaçları deforme eden yatay kuvvetler) Kimyasal (hidrotermal) 2. Türleri Değme (Termal) Dinamik Bölgesel METAMORFİK KAYALAR Metamorfizma Türleri METAMORFİZMA Metamorfizma Türlerini Karşılaştırma Kontak Sokulum çevresinde Yüzeysel: 0-6 Km Düşük basınç Lokal Bölgesel Geniş Alanlar 5-20 Km, Bazen 30+ Yüksek basınç Genellikle deformasyon oluşur 23
24 Kireçtaşı Şeyl Mermer Şist Types of Metamorphism METAMORFİK KAYALAR METAMORFİK KAYALAR METAMORFİK KAYALAR 24
25 METAMORFİK KAYALAR METAMORFİK KAYALAR Çeşitli Kayaçların metamorfizması ve metamorfik kayaçlar Kiltaşlarının metamorfizması Arduvaz ve fillit Kumtaşlarının metamorfizması Kuvarsit Kireçtaşlarının metamorfizması Mermer Derinlik kültelerinin metamorfizması Gnays 25
AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI)
AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI) AYRIŞMA, EROZYON ve TAŞINMA Yer yüzeyindeki kayaçlar su, hava, sıcaklık değişimler ve diğer etkenler tarafından devamlı değişmektedir. Ayrışma Yer yüzeyinde veya Yer yüzeyinin
DetaylıBÖLÜM 3 AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI)
BÖLÜM 3 AYRIŞMA (KAYA VE TOPRAK KAVRAMI) AYRIŞMA, EROZYON ve TAŞINMA Yer yüzeyindeki kayaçlar su, hava, sıcaklık değişimler ve diğer etkenler tarafından devamlı değişmektedir. Ayrışma Yer yüzeyinde veya
DetaylıTOPRAK ANA MADDESİ Top T rak Bilgisi Ders Bilgisi i Peyzaj Mimarlığı aj Prof. Dr Prof.. Dr Günay Erpul kar.edu.
TOPRAK ANA MADDESİ Toprak Bilgisi Dersi 2011 2012 Peyzaj Mimarlığı Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Ana Maddesi Topraklar, arz kabuğunu oluşturan kayalar, mineraller ve organik maddelerin
DetaylıTOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI
TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Oluşumunda Kimyasal Ayrıştırma Etmenleri Ana kayanın kimyasal bileşimini değiştirmek
DetaylıTOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR. Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar
TOPRAK ANA MADDESİ KAYAÇLAR Oluşumlarına göre üç gruba ayrılırlar 1. Tortul Kayaçlar 2.Magmatik Kayaçlar 3.Metamorfik (başkalaşım) Kayaçlar 1. Magmatik Kayaçlar Magmanın arz kabuğunun çeşitli derinliklerinde
DetaylıSEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I
SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I KAYAÇ ÇEŞİTLERİ VE OLUŞUMLARI soğuma ergime Mağmatik Kayaç Aşınma ve erosyon ergime Sıcaklık ve basınç sediment
DetaylıTORTUL (SEDİMANTER) ve METAMORFİK KAYAÇLAR. Ertan BOL Ders Notu: 4
TORTUL (SEDİMANTER) ve METAMORFİK KAYAÇLAR Ertan BOL Ders Notu: 4 - Hatırlayalım - KAYA TİPLERİNİN DAĞILIMI Tekonik Yükselme - Hatırlayalım - KAYA DÖNGÜSÜ ŞİMDİ BURDAYIZ Kıtasal Kabuk Ayrışma-Yıpranma
DetaylıJEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları. Bu derste...
JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları Bu derste... Toprak zeminlerin fiziksel ve mekanik özelliklerinin anlaşılması Toprak zeminlerin gerilim-deformasyon davranışlarının tanımlanması Toprak zeminlerde konsolidasyon
DetaylıTOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI
TOPRAK OLUŞUMUNDA AŞINMA, AYRIŞMA VE BİRLEŞME OLAYLARI Toprak Bilgisi Dersi Peyzaj Mimarlığı Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr Toprak Oluşumunda Aşınma, Ayrışma ve Birleşme Olayları Temel yapıyı
DetaylıToprak oluşum sürecinde önemli rol oynadıkları belirlenmiş faktörler şu
TOPRAK OLUŞUMU Toprak oluşum sürecinde önemli rol oynadıkları belirlenmiş faktörler şu şekildedir: 1. İklim (su, sıcaklık, oksijen ve karbondioksit) 2. Ana materyal 3. Bitki ve hayvanlar (organik faktörler)
DetaylıOTEKOLOJİ TOPRAK FAKTÖRLERİ
OTEKOLOJİ TOPRAK FAKTÖRLERİ - Kayaların ayrışması + organik maddeler - Su ve hava içerir - Bitki ve hayvanlar barındırır - Mineral maddeler TOPRAKLARI OLUŞTURAN ANA MATERYAL TİPLERİ - Toprak tipi-ana materyalin
Detaylıen.wikipedia.org Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi
METAMORFİZMA VE METAMORFİK KAYAÇLAR I en.wikipedia.org Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi KAYAÇ DÖNGÜSÜ VE METAMORFİK KAYAÇLAR METAMORFİZMA Metamorfizma; Yunanca değişme anlamına gelen meta ve
DetaylıTABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
TABAKALI YAPILAR, KIVRIMLAR, FAYLAR Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü TABAKA ve TABAKALANMA Sedimanter yapıların temel kavramı tabakadır. Bir tabaka, alt ve üst sınırlarıyla diğerlerinden
DetaylıJEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR
JEOLOJĠ TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR Bir nehir kenarında gezerken çakılların renk ve biçim bakımından birbirlerinden farklı olduğunu görürüz. Bu durum bize, kayaçların farklı ortamlarda oluştuğunu gösterir.
DetaylıJEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları Yaz Dönemi
JEO 358 Toprak Mekaniği Ders Notları 2010-2011 Yaz Dönemi Bu derste... Toprak zeminlerin fiziksel ve mekanik özelliklerinin anlaşılması Toprak zeminlerin gerilim-deformasyon davranışlarının tanımlanması
DetaylıMİNERAL VE KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ
MİNERAL VE KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ Yapılar zemin veya kayalardan oluşan bir temel üzerine oturtulur. Kum, çakıl, şilt ve kil gibi malzemeler ve ayrık tortul kayaçlar zemin ortamını, KAYA Diyajeneze
DetaylıKONU 12: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: KAYAÇLAR
KONU 12: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: KAYAÇLAR Yerkürenin iskeletini oluşturan kayaçlar kökenleri bakımından üç ana gruba ayrılırlar: 1. Magmatik Kayaçlar (Volkanik kayaçlar) 2. Tortul Kayaçlar (Sedimanter
DetaylıBAŞLICA TOPRAK TİPLERİ
BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ Topraklar zonal, intrazonal ve azonal topraklar olmak üzere üçe ayrılır. 1. Zonal (Yerli) Topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşan ve bütün katmanların(horizonların)
Detaylı1.Bölüm: Kayaçlar vetopoğrafya
1.Bölüm: Kayaçlar vetopoğrafya KAYAÇ (TAŞ) :Bir ya da birden fazla. doğal olarak birleşmesiyle oluşan katılardır. PAna kaynakları..' dır, P ana malzemesini oluştururlar, PYer şekillerinin oluşum ve gelişimlerinde
DetaylıÇökel kayaların (Sedimanter, tortul) oluşum evreleri
Çökel kayaların (Sedimanter, tortul) oluşum evreleri Aşınma ve Ayrışma Evresi Ayrışan ParçalarınTaşınma Evresi Çökelme-Depolanma Evresi Taşlaşma (Diyajenez) Evresi Yeryüzündeki kayaçların (magmatik,
DetaylıSEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR
SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR Sediman terimi; - önceden var olan magmatik, metamorfik ve sedimanter kayaçların mekanik ve kimyasal ayrışmasıyla ortaya çıkan tüm katı parçacıkları (blok, çakıl, kum, silt
DetaylıTOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR
Magmatik (Püskürük) Kayaçlar Ýç püskürük Yer kabuðunu oluþturan kayaçlarýn tümünün kökeni magmatikdir. Magma kökenli kayaçlar dýþ kuvvetlerinin etkisiyle parçalara ayrýlýp, yeryüzünün çukur yerlerinde
DetaylıBu şekillenmede; Mühendislik Jeolojisi Ders Notları Ayrışma -2-
Dünyamız 4.5 milyar yıl yaşındadır ve günümüze kadar sürekli DEĞİŞİM DÖNÜŞÜM içinde şekillenmektedir. Bu şekillenmede; dünyanın içindeki ısı enerjisinin etkisi olduğu kadar, güneşten gelen ısı enerjisinin
DetaylıTaşların fiziksel etkiler sonucunda küçük parçalara ayrılmasına denir. Fiziksel çözülme, taşları oluşturan minerallerin kimyasal yapısında herhangi
TOPRAK Yer kabuğunu oluşturan çeşitli kaya ve minerallerin fiziksel ve kimyasal yoldan ayrışmasıyla meydana gelen, içinde son derece zengin flora, hayvan varlığı barındıran ve inorganik maddeler ile hava,
DetaylıKAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR
KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR Kayaçların belirli bir yapısı vardır. Bu yapı kayaç oluşurken ve kayaç oluştuktan sonra kazanılmış olabilir. Kayaçların oluşum sırasında ve oluşum koşullarına bağlı olarak kazandıkları
Detaylı1 PÜSKÜRÜK ( MAGMATİK = KATILAŞIM ) KAYAÇLAR :
Kayaçlar Nelerdir Kayaçlar su, gaz ve organik varlıkların dışında yerkabuğunu meydana getiren unsurlardır. Yol yarmaları, maden ocakları ve taş ocakları gibi yerlerle, toprak veya enkaz örtüsünden yoksun
DetaylıBETON AGREGALARI-AGREGA ÜRETİMİ VE AGREGALARDA KALİTE
BETON AGREGALARI-AGREGA ÜRETİMİ VE AGREGALARDA KALİTE Mesut ERKAN Genel Sekreter 1 Kompozit Malzeme Olarak Beton Agrega + su Beton?????? Agrega + çimento Beton???? Çimento +Su Çimento hamuru Çimento Hamuru
DetaylıİNŞAAT MALZEME BİLGİSİ
İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,
DetaylıKaya çatlaklarına yerleşen bitki köklerinin büyümesine bağlı olarak çatlak genişler, zamanla ana kayadan parçalar kopar.
Toprağın Hikâyesi (Toprak Oluşumu) Toprak, yer kabuğunu oluşturan kayaçların ayrışması ve ufalanması ile oluşmuş; içinde çeşitli mineraller, canlı organizmalar, organik maddeler, hava ve su bulunan yeryüzü
DetaylıScience/Rocks/Rocks and the Rock Cycle.ppt
http://www.mryorke.com/agriscience/earth Science/Rocks/Rocks and the Rock Cycle.ppt Granit Riyolit 14. Bu iki kayaç hangi yönüyle benzer? Her ikisi de ergimiş kayadan yapılmıştır. Bunların bileşimi aynıdır.
DetaylıSEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR
SEDİMANTER (TORTUL) KAYAÇLAR Kayaçların her çeşit şartlar altında fiziksel, kimyasal ve biyolojik ayrışma sonucu bozuşması ve dağılması, daha sonra oldukları yerde veya değişik yollarla taşınarak belirli
DetaylıGİRİŞ. Faylar ve Kıvrımlar. Volkanlar
JEOLOJİK YAPILAR GİRİŞ Dünyamızın üzerinde yaşadığımız kesiminden çekirdeğine kadar olan kısmında çeşitli olaylar cereyan etmektedir. İnsan ömrüne oranla son derece yavaş olan bu hareketlerin çoğu gözle
DetaylıYERKÜRE VE YAPISI. Çekirdek (Ağır Küre) Manto (Ateş Küre (Magma)) Yer Kabuğu (Taş Küre) Hidrosfer (Su Küre) Atmosfer (Hava Küre)
YERKÜRE VE YAPISI Dünya iç içe kürelerden meydana gelmiştir. Bu katmanların kalınlıkları, yoğunlukları ve bileşimleri birbirinden çok farklıdır. Yoğunlukları dışarıdan Dünya nın merkezine doğru artar.
DetaylıINS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ
5/29/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 5/29/2017 2 BÖLÜM 10 KAYAÇLARIN ve SÜREKSİZLİKLERİNİN
DetaylıSEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I
SEDİMANTER KAYAÇLAR (1) Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I KAYAÇ ÇEŞİTLERİ VE OLUŞUMLARI soğuma ergime Mağmatik Kayaç Aşınma ve erosyon ergime Sıcaklık ve basınç sediment
DetaylıVII. SEDİMANLAR VE SEDİMANTER KAYAÇLAR
52 VII. SEDİMANLAR VE SEDİMANTER KAYAÇLAR VII.1. Süreçler Sedimanter kayaçların oluşabilmesi için çökelme süreçleri olarak tanımlanan ve ard arda gelen olayların gelişmesi şart olup bu oylalar: ana kayacın
DetaylıÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK
ÜNİTE 4 DÜNYAMIZI SARAN ÖRTÜ TOPRAK ÜNİTENİN KONULARI Toprağın Oluşumu Fiziksel Parçalanma Kimyasal Ayrışma Biyolojik Ayrışma Toprağın Doğal Yapısı Katı Kısım Sıvı Kısım ve Gaz Kısım Toprağın Katmanları
DetaylıProf. Dr. Osman SİVRİKAYA Zemin Mekaniği I Ders Notu
HAFTALIK DERS PLANI Hafta Konular Kaynaklar 1 Zeminle İlgili Problemler ve Zeminlerin Oluşumu [1], s. 1-13 2 Zeminlerin Fiziksel Özellikleri [1], s. 14-79; [23]; [24]; [25] 3 Zeminlerin Sınıflandırılması
DetaylıTOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)
TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak
DetaylıÇEVRE GEOTEKNİĞİ DERSİ
ÇEVRE GEOTEKNİĞİ DERSİ ATIK VE ZEMİNLERİN OTURMASI DERSİN SORUMLUSU YRD. DOÇ DR. AHMET ŞENOL HAZIRLAYANLAR 2013138017 ALİHAN UTKU YILMAZ 2013138020 MUSTAFA ÖZBAY OTURMA Yapının(dolayısıyla temelin ) düşey
DetaylıZEMİN MEKANİĞİ. Amaç: Yapı zemininin genel yapısını inceleyerek, zeminler hakkında genel bilgi sahibi olmak.
ZEMİN MEKANİĞİ Amaç: Yapı zemininin genel yapısını inceleyerek, zeminler hakkında genel bilgi sahibi olmak. Yakın çevrenizdeki yerleşim alanlarında mevcut zemini inceleyerek; Renk, tane yapısı, biçim,
Detaylı5. Bölüm: TOPRAK PROFİLİ
5. Bölüm: TOPRAK PROFİLİ Toprak profili: Toprak yüzeyinden ana kayaya kadar düşey kesittir. Horizon: Toprak oluşum süreçleri ile meydana gelmiş, yataya ve/veya birbirine oldukça paralel dizilmiş katmanlardır.
DetaylıEVAPORİTLER (EVAPORITES)
EVAPORİTLER (EVAPORITES) I) Tanım-Giriş: Sedimanter kayaçların kimyasallar grubu içerisinde karbonatlı kayalardan sonra en yaygın olanlarıdır. Bunlar genellikle deniz veya göl suyunun buharlaşmasıyla oluşurlar
DetaylıMÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ. Of Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Şubat.2015
MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ Of Teknoloji Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Şubat.2015 JEOLOJİNİN TANIMI Jeoloji, geniş anlamı ile 1. Yerküresinin güneş sistemi içindeki konumundan, 2. Fiziksel özelliğinden
Detaylıcanlibilimi.com Prof.Dr. Atike NAZİK Jeoloji Mühendisliği Bölümü
canlibilimi.com Prof.Dr. Atike NAZİK Jeoloji Mühendisliği Bölümü Yeryüzünün değişmesini sağlayan kuvvetler Yeryüzünün şekillenmesine etki eden kuvvetler İç kuvvetler ve Dış kuvvetler olmak üzere ikiye
DetaylıSarıçam (Adana, Güney Türkiye) Jeositi: İdeal Kaliş Profili. Meryem Yeşilot Kaplan, Muhsin Eren, Selahattin Kadir, Selim Kapur
Sarıçam (Adana, Güney Türkiye) Jeositi: İdeal Kaliş Profili Meryem Yeşilot Kaplan, Muhsin Eren, Selahattin Kadir, Selim Kapur Kaliş genel bir terim olup, kurak ve yarı kurak iklimlerde, vadoz zonda (karasal
DetaylıSEDİMANTOLOJİ FİNAL SORULARI
SEDİMANTOLOJİ FİNAL SORULARI 1. Tedrici geçiş nedir? Kaç tiptir? Açıklayınız Bunlar herhangi bir stratigrafi biriminin kendisi veya tabakalarının tedricen bir diğer litoloji biriminin içerisine geçerse
DetaylıYAPRAKLANMALI METAMORFİK KAYAÇALAR. YAPRAKLANMASIZ Metamorfik Kayaçlar
YAPRAKLANMALI METAMORFİK KAYAÇALAR YAPRAKLANMASIZ Metamorfik Kayaçlar Dokanak başkalaşım kayaçlarında gözlenen ince taneli, yönlenmesiz ve yaklaşık eş boyutlu taneli doku gösteren kayaçlara hornfels denir.
DetaylıÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR
Doðal Sistemler ÜNÝTE - 1 TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR TOPOÐRAFYA ve KAYAÇLAR...12 Ölçme ve Deðerlendirme...14 Kazaným Deðerlendirme Testi...16 Ünite Deðerlendirme Testi...18 Doðal Sistemler ÜNÝTE - 2 LEVHA
DetaylıFİZİK. Mekanik İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ. Mekanik Nedir? Mekanik Nedir?
İNM 102: İNŞAAT MÜHENDİSLERİ İÇİN JEOLOJİ 14.04.2015 KAYAÇLARIN MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ Dr. Dilek OKUYUCU Mekanik Nedir? Mekanik: Kuvvetlerin etkisi altında cisimlerin davranışını inceleyen bilim dalıdır.
Detaylı2. Bölüm: TOPRAK ANA MADDESİ
2. Bölüm: TOPRAK ANA MADDESİ Topraklar, yerküresinin en üst bölümünde bulunan kayalar, mineraller ve organik maddelerin çeşitli doğal faktörlerin etkileriyle parçalanması, ayrışması ve ayrışan bir kısım
DetaylıMÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İÇİN
MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İÇİN JEOLOJİNİN TANIMI, KONUSU, GELİŞİMİ ÖNEMİ Jeoloji, geniş anlamı ile 1. yerküresinin güneş sistemi içindeki konumundan, 2. fiziksel özelliğinden ve
DetaylıINS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ
5/29/2017 1 INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ Yrd.Doç.Dr. Orhan ARKOÇ e-posta : orhan.arkoc@klu.edu.tr Web : http://personel.klu.edu.tr/orhan.arkoc 5/29/2017 2 BÖLÜM 9 KÜTLE HAREKETLERİ 5/29/2017 3 9.1.
DetaylıTUFA ve TRAVERTEN-III
TUFA ve TRAVERTEN-III Dr.Esref ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi TRAVERTEN LİTOFASİYESLERİ Sıcak su travertenlerindeki çökeller farklı fasiyes tiplerinde olabilmektedir. Her traverten çökelinde tüm fasiyesler
DetaylıDENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı
DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı OKYANUSLARDA OLUŞAN SEDİMANTASYON OLAYI Okyanus ve denizlerin çok dik olan veya şiddetli
DetaylıZemin Mekaniğine Giriş
Zemin Mekaniğine Giriş Zeminlerin; Tanımı Oluşumu Zemin Mekaniği ve inşaat Mühendisliğindeki Yeri Genel Özellikleri Zemin; Kayaların farklı (mekanik ve kimyasal) etkenlerle ayrışması ve parçalanması sonucu
DetaylıYerkabuğu Hakkında Bilgi:
Yerkabuğu Hakkında Bilgi: Dünyamız dıştan içe veya merkeze doğru iç içe geçmiş çeşitli katlardan oluşmuştur. Bu katların özellikleri birbirinden farklıdır.dünyayı veya yerküreyi meydana getiren bu katlara
DetaylıZemin Suyu. Yrd.Doç.Dr. Saadet BERİLGEN
Zemin Suyu Yrd.Doç.Dr. Saadet BERİLGEN Giriş Zemin içinde bulunan su miktarı (su muhtevası), zemin suyundaki basınç (boşluk suyu basıncı) ve suyun zemin içindeki hareketi zeminlerin mühendislik özelliklerini
DetaylıDers: 1 Zeminlerin Endeks Özellikleri. Doç. Dr. Havvanur KILIÇ İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı
0423111 Ders: 1 Zeminlerin Endeks Özellikleri Doç. Dr. Havvanur KILIÇ İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı Zeminlerin Oluşumu Temel zemini; masif kaya ve kayaların parçalanarak gelişmesinden
DetaylıFENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI
1. 2. Kalker gibi tortul kayaçların metamorfik kayaçlarına dönüşmesinde etkili olan faktörler aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir (5 puan)? A. Soğuma - Buzullaşma B. Ayrışma - Erime C. Sıcaklık - Basınç
DetaylıHitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN
Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN ÇORUM 2017 Tortul ve magmatik kayaçların sıcaklık ve basınç etkisiyle değişmeleri (başkalaşmaları) sonucu oluşan kayaçlara
DetaylıVIII. FAYLAR (FAULTS)
VIII.1. Tanım ve genel bilgiler VIII. FAYLAR (FAULTS) Kayaçların bir düzlem boyunca gözle görülecek miktarda kayma göstermesi olayına faylanma (faulting), bu olay sonucu meydana gelen yapıya da fay (fault)
DetaylıHEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU
HEYELAN ETÜT VE ARAZİ GÖZLEM FORMU İL HEYELAN AKTİVİTE DURUMU Olmuş Muhtemel Her ikisi FORMU DÜZENLEYENİN İLÇE AFETİN TARİHİ ADI SOYADI BELDE ETÜT TARİHİ TARİH KÖY GENEL HANE/NÜFUS İMZA MAH./MEZRA/MEVKİİ
DetaylıKARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI
KARBONATLI KAYAÇLAR İÇERİSİNDEKİ Pb-Zn YATAKLARI Katman (tabaka) uyumlu Pb-Zn yatakları Cevher, çok kalın karbonatlı istifler içerisinde bulunur. Katman, mercek, damar, karstik boşluk dolgusu şekillidir.
Detaylı01-GİRİŞ 07.10.2015 T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ. İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2015-2016 Güz Yarıyılı İNM-305 ZEMİN MEKANİĞİ
T.C. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2015-2016 Güz Yarıyılı İNM-305 ZEMİN MEKANİĞİ Doç. Dr. Ertan BOL Yrd. Doç. Dr. Aşkın ÖZOCAK Yrd. Doç. Dr. Sedat SERT ÖNEMLİ: 1.
DetaylıKLİVAJ / KAYAÇ DİLİNİMİ (CLEAVAGE)
KLİVAJ / KAYAÇ DİLİNİMİ (CLEAVAGE) TERMİNOLOJİ Klivaj. Deformasyon geçirmiş tortul veya metamorfik kayaçlardaki mineral veya tanelerin belirli yönlerde sıralanması ile oluşturduğu düzlemsel yapılara klivaj
DetaylıKONU 11: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: MİNERALLER. Taşın Hammadde Olarak Kullanımı
KONU 11: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: MİNERALLER Taşın Hammadde Olarak Kullanımı Odun ve kemik gibi, taş da insanın varlığının ilk evrelerinden bu yana elinin altında bulunan ve doğanın ona verdiği
DetaylıTOPRAKLARA KARAKTER KAZANDIRAN ETMENLER
TOPRAKLARA KARAKTER KAZANDIRAN ETMENLER Toprak Bilgisi Dersi Prof. Dr. Günay Erpul erpul@ankara.edu.tr 5 Etmen Ana materyalin ufalanıp ayrışması ve belli oranlarda organik madde ile karışması sonucu oluşan
DetaylıEkosistem ve Özellikleri
Ekosistem ve Özellikleri Öğr. Gör. Özgür ZEYDAN http://cevre.beun.edu.tr/zeydan/ Ekosistem Belirli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle sürekli etkileşim halindeki canlılar (biyotik faktörler) ve cansız
Detaylı1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir?
Soru - Yanýt 15 1. Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere ne ad verilir? Yanýt: Yer kabuðunun yapý gereði olan bir veya birkaç mineralden oluþan kütlelere kayaç denir.
DetaylıSedimanter kayaçlar: Yer kabuğunda farklı koşullar altında oluşmuş magmatik, metamorfik ve sedimanter kayaçların genel olarak fiziksel ve kimyasal
Sedimanter Yapılar Sedimanter kayaçlar: Yer kabuğunda farklı koşullar altında oluşmuş magmatik, metamorfik ve sedimanter kayaçların genel olarak fiziksel ve kimyasal süreçlerle bozunması, dağılması, çözünmesi,
DetaylıZEMİN MEKANİĞİ -1. Ders Notları. Öğr.Grv. Erdinç ABİ
ZEMİN MEKANİĞİ -1 Ders Notları Öğr.Grv. Erdinç ABİ AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ 2012 1. Bölüm ZEMİNLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER Zemin; kaya(ç)ların fiziksel parçalanması (mekanik ayrışma) ve/veya kimyasal
Detaylı6. SINIF FEN VE TEKNOLOJĐ DERSĐ 8. ÜNĐTE: YER KABUĞU NELERDEN OLUŞUR?
6. SINIF FEN VE TEKNOLOJĐ DERSĐ 8. ÜNĐTE: YER KABUĞU NELERDEN OLUŞUR? KONU: TOPRAK VE TOPRAK EROZYONU ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI DERS: ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ MATERYALLERĐ GELĐŞTĐRME PROF. DR. ĐNCĐ MORGĐL
DetaylıSEDİMANTER SÜREÇLER GÜNLENME & TAŞINMA
SEDİMANTER SÜREÇLER GÜNLENME & TAŞINMA sıkışma & çimentolanma günlenme ve ve erozyon erozyon mağma sediment günlenme nlenme ve ve erozyon erozyon ısı ve basınç ısı ve basınç ergime ergime soğuma so uma
DetaylıVOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER)
VOLKANOKLASTİKLER (PİROKLASTİKLER) 1) Tanımı: Volkanik faaliyetler esnasında volkandan çıkan her çeşit parçalı-kırıntılı malzemenin depolanma süreçleri sonucu bir depolanma alanında birikmesiyle oluşan
DetaylıDoğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri
Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar
DetaylıJEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ
JEM 419 / JEM 459 MAGMATİK PETROGRAFİ DERSİ 2. HAFTA Arş. Gör. Dr. Kıymet DENİZ GENEL BİLGİLER Petrografi Ve Petroloji Nedir? Latince Petr- taş kelimesinden türetilmiş petrografi ve petroloji birbirini
DetaylıMETAMORFİK KAYAÇLAR. 8/Metamorphics.html. Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I
METAMORFİK KAYAÇLAR http://www.earth.lsa.umich.edu/earth11 8/Metamorphics.html Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I METAMORFİZMA METAMORFİMA ETKENLERİ Ana kayaç bileşimi, Sıcaklık,
DetaylıMalzeme Bilimi Ve Laboratuvarı KOROZYON. Sakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi
Malzeme Bilimi Ve Laboratuvarı KOROZYON Sakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Korozyon Tabiatta hemen hemen tamamı bileşik halde bulunan metallerin tabii hallerine dönüş çabasına korozyon denilebilir.
DetaylıVeysel Işık. JEM 107/125/151 Genel Jeoloji I. Yerin Merkezine Seyehat. Prof. Dr.
JEM 107/125/151 Genel Jeoloji I Prof. Dr. Yerin Merkezine Seyehat Ankara Üviversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Tektonik Araştırma Grubu JEM107/123/152 Genel Jeoloji I Yeryuvarımızın 4.6 milyar yaşında
Detaylı1. Temel zemini olarak. 2. İnşaat malzemesi olarak. Zeminlerin İnşaat Mühendisliğinde Kullanımı
Zeminlerin İnşaat Mühendisliğinde Kullanımı 1. Temel zemini olarak Üst yapıdan aktarılan yükleri güvenle taşıması Deformasyonların belirli sınır değerleri aşmaması 2. İnşaat malzemesi olarak 39 Temellerin
DetaylıDENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı
DENİZ BİYOLOJİSİ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı JEOLOJİK OSEONOGRAFİ Genelde çok karmaşık bir yapıya sahip olan okyanus ve deniz
DetaylıÇok yaygın olmamakla birlikte CaCO 3 ın inorganik olarak sudan direkt çökelimi mümkün iken, çoğunlukla biyolojik ve biyokimyasal süreçler yaygındır.
A) Tanım Karbonatlı sedimanter kayaçlar %50 nin üzerinde karbonat minerali içeren kayaçlardır. Ana mineral olarak kalsit (CaCO 3 ) içerenlere kireçtaşı, Dolomit (CaMg(CO 3 ) 2 ) içerenlere ise dolomit
DetaylıHİDROLOJİ. Buharlaşma. Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan. İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü
HİDROLOJİ Buharlaşma Yr. Doç. Dr. Mehmet B. Ercan İnönü Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü BUHARLAŞMA Suyun sıvı halden gaz haline (su buharı) geçmesine buharlaşma (evaporasyon) denilmektedir. Atmosferden
DetaylıZEMİN MEKANİĞİ VE TEMEL İNŞAATI. Yrd. Doç. Dr. SAADET A. BERİLGEN
ZEMİN MEKANİĞİ VE TEMEL İNŞAATI Yrd. Doç. Dr. SAADET A. BERİLGEN 1 Temel zemini; masif kaya ve kayaların parçalanarak gelişmesinden doğan ufak daneciklerin yığınından oluşmuştur. Zeminler, kayaların ayrışarak
DetaylıKimyasal Toprak Sorunları ve Toprak Bozunumu-I
Kimyasal Toprak Sorunları ve Toprak Bozunumu-I asitleşme-alkalileşme (tuzluluk-alkalilik) ve düşük toprak verimliliği Doç. Dr. Oğuz Can TURGAY ZTO321 Toprak İyileştirme Yöntemleri Toprak Kimyasal Özellikleri
DetaylıYAPI MALZEMESİ. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su içi inşaatlarında kullanılmıştır.
Bilinen en eski bağlayıcılardan birisi olan kireç, eski Babil, Mısır, Finikeliler, Hitit ve Persler tarafından hava kireci olarak yapıda kullanılmıştır. Romalılar devrinde ise su kireci bulunmuş ve su
DetaylıKİREÇTAŞLARI (Limestone)
KİREÇTAŞLARI (Limestone) 1)Tanım: Sedimanter kayaçların biyokimyasallar grubundandır. Kimyasal bileşimi CaCO 3 olan kalkerli kayalara kireçtaşı denir. En tipik özellikleri mikro ve makro fosil içermeleridir.
DetaylıYER. Uzaklık. Kütle(A) X Kütle (B) Uzaklık 2. Çekim kuvveti= Yaşar EREN-2007
Uzaklık Çekim kuvveti= Kütle(A) X Kütle (B) Uzaklık 2 Okyanuslardaki gel-git olayı ana olarak Ayın, ikincil olarak güneşin dünyanın (merkezine göre) değişik bölgeleri üzerindeki diferansiyel çekim etkisiyle
DetaylıBBP JEOLOJİ. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
BBP JEOLOJİ http://i44.tinypic.com/9rlwea.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü I.HAFTA Jeoloji hakkında temel bilgiler, dalları, tarihçe, jeoloji mühendisinin uğraş alanları, jeoloji
Detaylı-Eğer C> A ise; tane hareket eder. -Eğer C<A ise ; tane durur.
DEPOLANMA TÜRLERİ Kırıntılı Depolanmalar Kimyasal Depolanmalar ( Otokton Kayaçlar) Yatak Yükü Askı Yükü (Allokton Kayaçlar oluşur.) 1) Kırıntılı Depolanma : 1- a) Yatak Yükü : R< 200 Laminer Akış (=Alt
DetaylıBÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ
BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ TOPOĞRAFYA, YÜKSELTİ VE RÖLİYEF Yeryüzünü şekillendiren değişik yüksekliklere topoğrafya denir. Topoğrafyayı oluşturan şekillerin deniz seviyesine göre yüksekliklerine
DetaylıYerkabuğunda değişik koşullar altında oluşmuş magmatik, metamorfik veya sedimenter kayaçların genel olarak fiziksel veya kimyasal bozunması sonucunda
SEDİMENTER KAYAÇLAR Yerkabuğunda değişik koşullar altında oluşmuş magmatik, metamorfik veya sedimenter kayaçların genel olarak fiziksel veya kimyasal bozunması sonucunda ayrışması, çözünmesi ve kaynak
DetaylıMİNERALLER. Tek mineralden oluşan kayaçlar. Kireçtaşı (Kalsit). Kaya tuzu (Halit). Buzul
Kayaçlar minerallerden oluşan Yer materyalidir. Çoğu kayaçlar birden fazla mineralden oluşmaktadır. Örnek: Granit Potasyum feldspat. Plajioklas (Feldspat). Kuvars. Hornblende. Biyotit MİNERALLER Tek mineralden
DetaylıVI. KÜTLE HAREKETLERİ (MASS MOVEMENTS)
VI. KÜTLE HAREKETLERİ (MASS MOVEMENTS) Ayrışma ile oluşmuş malzemenin veya kaya kütlelerinin yerçekiminin etkisiyle yamaçlardan aşağıya doğru yavaş veya hızlı bir şekilde kütlesel olarak yerdeğiştirme
DetaylıİNŞAAT MALZEME BİLGİSİ
İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,
DetaylıProf. Dr. Ceyhun GÖL. Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı
Jeoloji Prof. Dr. Ceyhun GÖL Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi Havza Yönetimi Anabilim Dalı Ders Konuları Jeolojinin tanımı ve tarihçesi Mineraller Güneş sistemi Kayaçlar Dünyanın şekli ve
DetaylıKAYAÇLARIN DİLİ. Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
KAYAÇLARIN DİLİ http://www.bilgicik.com/wp-content/uploads/2013/12/kaya.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Ç.Ü. Jeoloji Mühendisliği Bölümü Metamorfizma Metamorfizma (başkalaşım) olayı; sıcaklık ve basınç etkisiyle
DetaylıANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI. AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü
ANAKAYALARIN TOPRAK VERME ÖZELLĠKLERĠ ve AĞAÇLANDIRMA AÇISINDAN YORUMLANMASI AGM Etüt ve Proje ġube Müdürlüğü Anakayalar oluşum şekline göre 3 gurupta toplanır. 1 Püskürük (Volkanik) Anakayalar 2 Tortul
DetaylıYENİLME KRİTERLERİ. Coulomb ve Mohr Yenilme Kriteri
Coulomb ve Mohr Yenilme Kriteri s= τ=σn.tanφ+c YENİLME KRİTERLERİ Mohr hipozezine göre (1900 da) bir düzlem üzerinde bir kesme kırılması meydana geldiğinde, bu düzlem üzerindeki normal (σ) ve kesme (τ)
Detaylı