10. SINIF VEDAT AKBULAK. Ekim *Konu anlatımı *Klasik yazılı soruları *Boşluk doldurma *Deneme testleri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "10. SINIF VEDAT AKBULAK. Ekim *Konu anlatımı *Klasik yazılı soruları *Boşluk doldurma *Deneme testleri"

Transkript

1 10. SINIF *Konu anlatımı *Klasik yazılı soruları *Boşluk doldurma *Deneme testleri Ekim 2017 VEDAT AKBULAK

2 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak 2

3 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak İÇİNDEKİLER ÜNİTE: KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLI DEVLE XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA ANADOLU DA SİYASİ DURUM TÜRKİYE SELÇUKLULARI Memluk Devleti ( ) İlhanlı Devleti: ( ) KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLI DEVLETİ SİYASİ VE GELİŞMELER OSMANLILARIN BÜYÜMESİNIN NEDENLERİ Ahilik Teşkilatı: Osmanlı İmparatorluğunun Genel Özellikleri: Koyunhisar Savaşı (1302): BALKANLARDA YAPILAN FETİHLER Palekanon (Maltepe Savaşı) I. KOSOVA SAVAŞI 7 I. MURAT DEVRİ ( ) Sırpsındığı (I. Çirmen) Savaşı (1363) Ploşnik Yenilgisi: İSKÂN POLİTİKASI I. KOSOVA SAVAŞI I. MURAT DEVRİ ( ) Sırpsındığı (I. Çirmen) Savaşı (1363) Ploşnik Yenilgisi: II. Çirmen Savaşı (1371): I. BAYEZİT DEVRİ ( ) İstanbul'un Kuşatılması Ankara Savaşı (1402) FETRET DEVRİ: ( ) I. MEHMET DÖNEMİ (Çelebi) Şeyh Bedrettin II. MURAT DEVRİ ( ) Osmanlıların II. Defa Yenilgisi Varna Savaşı (1444): II. Kosova Savaşı (1448) Sorular ve cevaplar TEST-1 (OSMANLILARDA KURULUŞ DÖNEMİ) SAYFA NO ÜRETİM İÇİNDEKİLER Tahrir Defterleri: KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLILARIN DENİZ GÜCÜ:17 TEST-2 TEST-3 TEST-4 OSMANLI DEVLETİ YÜKSELİŞ DÖNEMİ SİYASİ GELİŞMELER II. MEHMET ( ) İstanbul un Kuşatılması ve Fethi: II. BEYAZIT DÖNEMİ ( ) I. SELİM (YAVUZ) DÖNEMİ ( ) Osmanlı - İran İlişkileri: Çaldıran savaşının sonuçları; Anadolu'da Safevi tehlikesi önlenmiştir Osmanlı - Memlûk İlişkileri: TEST -5 (KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI ) KANUNÎ DÖNEMİ ( ) Mohaç Meydan Savaşı (1526): I. Viyana Kuşatması (1529): SOKULLU DÖNEMİ ( ) DENEME TESTİ-6 TEST -7 YÜKSELME DÖNEMİNDE OSMANLILARDA DEVLET YAPISI VE ANLAYIŞI OSMANLI DA EĞİTİM 41 OSMANLI TOPLUMU 42 VAKIF SİSTEMİ 42 TEST:8 46 ORTA VE YENİÇAĞDA AVRUPA 48 FEODALİTE (DEREBEYLİK) 48 Coğrafi Keşifler: 49 ÖNESANS 50 REFORM 51 TEST:9 (Orta Çağ'da Avrupa) 52 TEST:10 (Orta Çağ'da Avrupa) 53 SAYFA NO KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLILARDA DEVLET ANLAYIŞI ( ) KURULUŞ DÖNEMİNDE ORDU KURULUŞ DÖNEMİNDE ORDU 15 3

4 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak TARİH ÖĞRETMENİ Vedat AKBULAK KİTAP YAYIN KOLU İNCELEME VE DENETİM KURULU Zeynep Nilay ŞENGÖZ Simge DENİZ Ece KURU Hatice İrem GÜL Rümeysa Yüksel Hatice Yanar Rabia Babur Tuğba Ceren EKİM 2017 TARİH DERSİ YARDIMCI DERS KİTABI KONU ANLATIMI ÖZET ANLATIM KLASİK YAZILI SORULARI BOŞLUK DOLDURMA ÜNİTE KONULARI İLE İLGİLİ TESTLER 4

5 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak ÜNİTE: KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLI DEVLETİ XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA Balkanlar ve Avrupa: XIV. yüzyıl başlarında Avrupa devletleri, henüz siyasi birliklerini gerçekleştirememişlerdi. Batı Avrupa da derebeylik yani feodalite rejimi hüküm sürmekteydi. Bizans Devleti Anadolu ve Avrupa daki birçok topraklarını kaybetmiş durumdaydı. Sırplar, Bulgarlar ve Anadolu daki Beyliklerle mücadele halindeydi. Din bakımından; Ortodoks ve Katolikler arasında mücadele vardı. Katolik Macarlar Ortodoksları egemenliklerine alarak mezhep değiştirmeleri için baskı yapıyorlardı. İngiltere ve Fransa arasında gerilim vardı ve bir süre sonra her iki devlet arasında yüzyıl savaşları başlayacaktı. Orta Asya da; Altınorda; Timur Devleti ve Rus Knezliği vardı. Altınorda Devleti: ( ) Cengiz Han ın torunu Batuhan tarafından Hazar Denizi ile Karadeniz in kuzeyinde kuruldu. Güçlü olduğu dönemde Moskova ve Kiev Knezliklerinin Karadeniz e inmelerine engel oldu. XIV. Yüzyıl sonlarında Timur un düzenlediği seferler sonunda ağır yenilgiler aldı ve parçalandı. Timur ile Altınorda Devleti nin birbirleriyle mücadeleleri Türkleri zayıflattı. Bu devletin 1502 de yıkılmasıyla Moskova Knezliği güçlenerek Rus Çarlığı haline geldi lü yıllarından sonra Ruslar Türkler için büyük bir tehdit oluşturdular. ANADOLU DA SİYASİ DURUM: Anadolu da Kurulan Beylikler: 14. Yüzyılın başlarında Anadolu da başlıca şu beylikler vardı. Türkiye Selçuklu Devleti ( ) Eratna ve Kadıbuhranettin Beyliği Candaroğulları Saruhanoğulları Aydınoğulları Germiyanoğulları Menteşeoğulları Hamidoğulları Tekeoğulları Dulkadiroğulları Ramazanoğulları Ayrıca: Trabzon Rum İmparatorluğu Cenevizler; Karadeniz sahillerinde koloniler kurmuşlardı. Ege ve Akdeniz kıyılarında Venedik ticaret kolonileri bulunmaktaydı. TÜRKİYE SELÇUKLULARI Arslan Yabgu nun torunlarından olan Süleyman Şah, İznik merkez olmak üzere bu devleti kurmuştur. Haçlı Savaşları sonrası başkent İznik ten Konya ya taşındı. Alâeddin Keykubat döneminde en parlak dönem oldu. Alâeddin Keykubat döneminde Harzemşahlarla ittifak yapıldı. Sınır güvenliği artırıldı, yeni kaleler yapıldı, kaleler tamir edilerek güçlendirildi. Ama 1230 yılında Harzemşahlar ile yapılan savaş sonrasında Harzemşahlar yenildi ve bir süre sonra yıkıldı. Böylece Moğollar ile aradaki tempon bölge ortadan kalktı. Bir süre sonra Moğol baskıları sonucu Anadolu ya büyük Türk göçleri başladı. Bu durum Anadolu da birtakım karışıklıklara neden oldu. Bu karışıklıklardan yararlanmak isteyen Moğollar Selçuklulara saldırdılar yılında yapılan Kösedağ Savaşı nda Türkiye Selçukluları yenilerek siyasi ve askeri gücünü tamamen kaybetti. Bu dönemde İlhanlıların egemenliğini kabul etmek istemeyen Türkmen beyleri çoğunlukla Anadolu nun batı bölgelerinde beylikler kurdular. Böylece Anadolu da Beylikler dönemi başladı. Selçukluların yıkılması sonucunda ortaya beylikler çıktı ve bu nedenle Anadolu daki Türk siyasi birliği bozuldu. Bu dönemde Anadolu da Türk siyasi birliğini yeniden oluşturmak için beylikler arasında mücadele (savaş) başladı. İlhanlı Devleti egemenliğinde yaşayan Türkiye Selçuklu Devleti, 1308 de Sultan II. Mesut un ölümüyle sona erdi. Memluk Devleti ( ) Ayberk tarafından Mısır da kurulan Memluklar, Hicaz, Filistin, Lübnan, Suriye ve Güney Anadolu ya kadar genişleyerek XIV. Yüzyılın en güçlü devletlerinden biri oldular. Abbasi halifesinin Mısır da bulunması, Memluklara, İslâm dünyasında dini üstünlük sağlıyordu. Ayrıca Baharat Yolu nun Memluk topraklarından geçmesi de ekonomilerinin gelişmesine neden oluyordu. Bu devlet 1517 yılında Osmanlılar tarafından yıkılmıştır. İlhanlı Devleti: ( ) Cengiz Han ın torunu Hülâgû tarafından İran da kuruldu Kösedağ Savaşı'nda Selçuklu Türklerini yenilgiye uğratan Moğollar, Ötüken merkezine bağlı olmak üzere, İran a geçerek 1256 yılında başkenti Tebriz olmak üzere İlhanlı yönetimini kurdular de Bağdat a girerek Abbasi halifeliğine son verdiler ve ele geçirdikleri bütün hanedan üyelerini öldürdüler. İlhanlılar Irak, Kafkasya ve Anadolu ya hâkim oldular. Moğollar, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında önemli rol oynadılar. İlhanlılar döneminde Anadolu'nun büyük kısmı İlhanlılara ait olduğu için Orta Asya dan Anadolu ya yoğun Türkmen göçleri olmuştur. İlhanlılar, Suriye ve Filistin'i işgalden sonra Mısır'a doğru ilerlemeye başladılar. Ancak Memluklar, Ayn-ı Câlut Savaşı'nda İlhanlıları yenilgiye uğratarak Filistin ve Suriye'den çıkardılar (1260). Memlûk Sultanı Baybars, Anadolu daki Türkmen beylerinin yardım istemesine olumlu cevap vererek İlhanlıları ikinci kez Elbistan'da yenilgiye uğrattı (1277). 5

6 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak Moğollar; Memluklar tarafından uğratıldıkları yenilgiler dışında savaş kaybetmediler. Bu durum İlhanlıların zayıflamasına neden oldu. İlhanlılar, Gazan Mahmud Han ( ) zamanında Müslümanlığı kabul ettiler. 14. yüzyılın başlarında çıkan iç karışıklıklar sonucu İlhanlılar parçalandı (1336). İlhanlı topraklarının Azerbaycan bölümünde Çobanoğulları, geriye kalan büyük bölümü üzerinde ise Celâyirliler Devleti kuruldu. OSMANLILAR Osmanlı Devleti Oğuzların Kayı boyu tarafından kuruldu. Kayı boyu aşiretini beylikten imparatorluğa taşıyan güç ahilik sistemiydi. İmparatorluğun temeli başlangıçta bu sistem üzerine oturtulmuştu. KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLI DEVLETİ SİYASİ GELİŞMELER Kuruluş Dönemi Padişahları 1. Ertuğrul Gazi 2. Osman I. ( ) 3. Orhan I. ( ) 4. Murat I. ( ) 5. I. Bayezit (Yıldırım). ( ) 6. I. Mehmet (Çelebi) ( ) 7. II. Murat ( ) Kayı Boyu: Kayı; Sağlam, güçlü ve kuvvetli anlamına gelir. Osmanlı Devleti ni kuran Oğuzların Kayı boyundandır. Kayı Boyu Oğuzların Bozok kolunun Günhan soyundan gelmektedir Malazgirt Savaşı ndan sonra diğer Oğuz boylarıyla birlikte Anadolu ya geldiler. Osmanlı İmparatoru küçük bir beyliğin gelişmesinden doğmuş büyük bir imparatorluktur. Kayılar önce Ahlat yöresine yerleştiler. Türkiye Selçuklu sultanı I. Alâeddin Keykubat bu sırada göçebe hayatı yaşayan Kayıları, Ankara yakınlarındaki Karacadağ yöresine yerleştirdi. Daha sonra sınır güvenliğini artırmak için Bizans sınırındaki Söğüt ve Domaniç yörelerine yerleştirildiler. Bu sıralarda Kayıların başında Ertuğrul Gazi bulunmaktaydı. Söğüt ü kışlak, Domaniç i yaylak olarak kullandılar. Damgaları ok ve yaydı. Ertuğrul Bey den sonra oğlu Osman Bey Kayıların başına geçmiştir (1281). III. Alâeddin Keykubat ın İlhanlı hükümdarı tarafından tahttan indirilerek İran a götürülmesi üzerine Anadolu da bir iktidar boşluğu doğdu. Selçuklulara bağlı bir uç beyliği olan Osmanlılar bu boşluktan yararlanarak güçlendiler. Anadolu Selçuklu yöneticilerinin bazılarının devlet hazinesi ile Osman Gazi nin hizmetine girmesi ve teşvikiyle bağımsızlığını ilan etti (1299). Anadolu Türk beyliklerinin en küçüklerinden birisi olan Osmanlı Beyliği, coğrafi yerinin önemi, Türk-Bizans sınırında oluşu, beylerin yönetimdeki kabiliyetleri, adalet ve doğruluklarından dolayı küçük aşiretlerden büyük imparatorluk oluşmuş ve 600 yıldan fazla hüküm sürmüştür. Osmanlı Devleti nin kuruluş döneminde Bizans İmparatoru zayıflamış, Anadolu daki toprakları hemen hemen elden çıkmış, kalanları da tekfur denilen derebeylerin eline geçmişti. İktidar mücadelesi ve din kavgaları yüzünden pek çok Bizans şehir ve kasabaları adaletli Türk idaresini kabule hazır durumda idiler. Bu dönemde balkanlarda bulunan devletlerin en kuvvetlisi Sırp ve Macar Krallığı idi Kösedağ Savaşı ndan sonra Anadolu Türk birliği bozuldu, bu durum Anadolu da siyasi boşluk meydana gelmişti. Türkiye Selçuklu Devleti nin siyasi otoritesini kaybetmesinden sonra, Anadolu da kurulan Türk Beylikleri, özellikle Karamanoğulları Beyliği, Türkiye Selçukluları nın bıraktığı boşluğu doldurma mücadelesi vermişlerdir. Osmanlı Beyliği ise Türk Beylikleri arasındaki mücadeleye karışmayarak yönünü Bizans a çevirmişti. Osmanlı Beyliği, uyguladığı bu politika nedeniyle Anadolu da esnaf teşkilatı olan Ahiler ile Anadolu ya gaza yapmak için gelen Gaziyanırum adı verilen Türkmenler tarafından desteklenmiştir. Ayrıca Osman Bey, uçlardaki Türkmenler üzerinde büyük nüfuza sahip olan Ahi liderlerinden Şeyh Edebali nin kızı Bala Hatun ile evlendi. Osman Bey bu suretle Ahilerin gücünden yararlandığı gibi Ahiler de Osmanlı Devleti nin kuruluşunda önemli fedakârlıkları ve yardımları oldu. OSMANLILARIN BÜYÜMESİNIN NEDENLERİ -Kurulduğu bölgenin coğrafi yönden önemli oluşu -Kuruluş Dönemindeki beylerin ve hükümdarların, üstün özelliklere sahip örnek kişiler olması, yani yetenekli ve deneyimli yöneticilerin devlet yönetimine geçmesi, -İslâm Dini ve İslam Dini'nin öngördüğü cihat inancı, -Türkmen desteğinin alınması ve beylikler ile iyi geçinilmesi: Ertuğrul Gazi nin ölümüyle beyliğin başına geçen Osman Bey, Anadolu da Türkmen beylikleri arasındaki mücadelelere karışmayarak yönünü Bizans a çevirdi. Bizans tekfurlarının kendi aralarında yapmış olduğu mücadelelerinden faydalanarak beyliğin topraklarını Bizans sınırlarına doğru genişletti. -Fethedilen yerlere Anadolu dan getirilen Türkmenlerin düzenli olarak yerleştirilmesi (düzenli iskân politikası) -Balkanlardaki düzensiz siyasi birlik ve Bizans'taki taht kavgaları, -Merkezi otoritenin güçlü olması, -Başlangıçtan itibaren egemenliğin paylaştırılmaması ilkesine bağlı kalarak devletin tek bir yönetici tarafından idare edilmesi. Fethedilen bölgelerde halka karşı adil davranılması ve dinsel hoşgörünün olması. 6

7 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak Ahilik Teşkilatı: Beylikler Dönemi nde, Ahi birlikleri hemen her şehir ve kasabada yerel otorite birimleri olarak yönetimi ele geçirmişlerdi. Osmanlı Beyliği, özelikle bu gücün desteğini alması kısa sürede büyümesinin en önemli nedeni olmuştur. Osmanlı Devleti nin ilk padişahı olan Osman Bey in Şeyh Edebali nin kızı Bala Hatun (Malhun) ile evlenmesi sonucunda Ahi birlikleriyle Osmanlı ailesi arasında bir kan bağı kurulmuştur. Şeyh Mahmut Gazi, Ahi Şemsettin ve onun oğlu Ahi Hasan, Ahi birliklerine mensuptur. Osmanlı Devleti birçok Türkmen, alperen ve dervişin de desteğini kazandı. Osmanlı İmparatorluğunun Genel Özellikleri: 1. Osmanlı tarihi, Anadolu Türkiye tarihinin 4. dönemini oluşturur, 2. Türk Devletleri içinde en uzun süre yaşayan ve en geniş sınırlara ulaşanıdır. 3. Türk Devletleri içinde merkezi otoritesi en güçlü olanıdır. 4. Kültür ve uygarlık alanında en çok ilerleyen Türk Devletidir. 5. Mutlak egemenlik haklarını hükümdar kullanır. Ancak, I. Ahmet dönemine kadar veraset yasası belirgin değildir. 6. Şeriat hukuku ile yönetildiğinden teokratik, mutlak egemenlik haklarını hükümdar kullandığından monarşi devlet yapısı görülür. 7- Fetih temeline dayandığından askeri, etnik yapı çeşitli olduğundan çok uluslu bir imparatorluktur. 8. Fetih politikası, dinsel (cihat) ve ekonomik (ganimet) amaçlı olmuştur. İlk Osmanlı Kadısı: Karacahisar Camisi nde Osman Gazi adına ilk hutbeyi okuyan Dursun Fakih, Osmanlı Devleti nin ilk kadısıdır. Bursa da İlk Osmanlı Medresesi: Orhan Bey döneminde kurulup geliştirildi. Koyunhisar Savaşı (1302): -Koyunhisar Savaşı 1302 yılında yapıldı. -Osmanlıların Bizans ile yaptığı ilk savaştır. -Bu savaşı Türkler kazandı ve bu savaştan sonra İzmit yolu Türklere açıldı. -Bu savaştan sonra İznik ve Bursa yı fethetmek için İznik İzmit yolu üzerinde bulunan Karahisar ele geçirildi(1308). Bursa nın Fethi (1326): Bursa yı fethedebilmek için Bursa giriş ve çıkışlarını kontrol etmek gayesi ile bu kentin yakınlarına iki kale inşa edildi. Orhan Bey 1326 yılında Bursa yı Fethedebilmek için önce Bursa nın Güney-Batısındaki Orhaneli Kalesi alındıktan hemen sonra Bursa alındı. Bursa nın Fethi nin Sonuçları: * Bursa; ipek üretim merkezi olması ve önemli ticaret yolları üzerinde bulunması sebebiyle beyliğin ekonomik açıdan büyümesini sağladı. * Bizans ın güney Marmara daki etkinliği kırıldı. * Bursa Osmanlıların başkenti haline geldi. Osman Bey Döneminde: Kayı aşiretini beylik haline dönüştürdü. Karacahisar ı alarak devletin merkezi yaptı. * İlk Osmanlı parası bu dönemde basıldı. Palekanon (Maltepe Savaşı): Bursa nın fethedilmesin-den sonra Bizans İmparatoru III. Andronikos karşı saldırıya geçerek Bursa yı geri almak istedi. Orhan Bey 1329 yılında Bizans Ordusunu Maltepe de ani bir baskınla yenilgiye uğrattı yılında İznik 1337 yılında ise İzmit fethetti. İznik in fethinden sonra Gemilik ve 1337 yılında da İzmit fethedildi. Karesioğulları Beyliği nin Osmanlı Topraklarına Katılması 1345 yılında Karesioğulları içinde meydana gelen taht karışıklıklarını fırsat bilen Orhan Bey bir seferle Karesioğulları Beyliği ne son vererek Balıkesir, Manyas ve Kapıdağı nı Osmanlı topraklarına kattı. Karesi beylerinden Hacı İlbey, Evrenuz Bey, Ece Halil ve Gazi Fazıl Bey Osmanlı hizmetine girdi yılında Eretna Beyliğinin elinde bulunan Ankara Süleyman Paşa komutasındaki kuvvetler tarafından alındı. Not: Ege Denizi kıyısında bulunan Karesioğulları ve Aydınoğulları önemli deniz gücüne sahiptiler. Bizans ve Haçlılarla savaşarak güçlerini ispatlamışlardı. Osmanlılar 1345 yılında Karesi Beyliği ne ve 1390 yılında (Yıldırım Bayezit) ise Aydın oğullarına son vermişlerdir. Osmanlılar; Karesioğulları ve Aydınoğulları Beyliği nin deniz gücünden ve donanmalarından faydalanmışlar. Bundan sonra; Adalar denizindeki fetih faaliyetlerini Osmanlılar üslenmiştir. Anadolu da siyasal birliğin sağlanmasında önemli bir adım atmışlardır. Not: Karesioğulları Osmanlı Devleti ne katılan ilk beyliktir. Bu nedenle Anadolu da Türk siyasi birliğini sağlamak için atılan ilk adımdır. BALKANLARDA YAPILAN FETİHLER Türklerin Rumeli ye Geçişi; Çimpe Kalesi nin Alınması (1353) Orhan Bey döneminde Osmanlılar Bizans içindeki taht kavgalarına karışarak Kantakuzen in imparator olmasını sağladılar. Orhan Bey; İmparator Kantakuzen in kızı Teodora ile evlendi. Bu dönemde Sırpların Bizans ı tehdit etmesi sonucunda Süleyman Paşa komutasında Rumeli ye yardım gönderildi. Bu yardımlar karşılığında Çimpe Kalesi Osmanlılara bırakıldı. Böylece Rumeli deki fetihler için önemli bir üs kazanılmıştır. Orhan Bey in temel politikası; Rumeli yi ele geçirmekti -Süleyman Paşa, Çimpe den hareket ederek Gelibolu yu aldı. Daha sonra Bolayir, Tekirdağ ve Malkara fethedildi. İstanbul-Edirne yolunun güvenliğini sağlamak ve Karadeniz e ulaşabilmek için Burgaz ve Çorlu da alındı. Bizans a yardım amacıyla yapılan seferler Rumeli nin kolayca fethedileceğini göstermiştir. Rumeli de ele geçirilen yerlere Türkmenler yerleştirilmiştir. Anadolu Türk birliğini kurma çalışmaları için Orhan Bey zamanında ilk adım atılmıştır. Orhan Bey; akrabalık kurarak, 7

8 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak kara kuvvetinden yararlanarak ve bazen de savaş yoluyla topraklarını büyüterek Anadolu da Türk birliğini kurmaya çalışmıştır. Karesioğulları Beyliği ne ait topraklarını Osmanlılara geçmesiyle ilk kez denize bir kapı açılmıştır. Orhan Bey döneminde idari, askeri, adli, eğitim ve sosyal alanlarda teşkilatlanma çalışmaları yapılarak devletleşme sürecine girildi. Bu amaçla yapılan faaliyetler şunlardır: İSKÂN POLİTİKASI -Osmanlıların Rumeli ye geçişiyle başlamıştır -Osmanlı nın İskân politikasının temel amacı; 1. Fethedilen yerleri Türkleştirmekti. 2. Diğer bir amacı ise bölgeyi elde tutmak ve savunulmasını sağlamaktır. İskân iki şekilde yapılmıştır: Sürgün yoluyla konar-göçer Anadolu daki aileleri Balkanlara yerleştirmek Kendiliğinden gelip yerleşenler. Öncelikle konar-göçer Yörükler ve Tatarlar tercih edilir ve böylece yerleşik hayata geçmeleri sağlanırdı. Göçmen aile seçilirken bir yerde anlaşmazlık içinde olan iki aileden biri seçilir ve böylece o bölgede huzur sağlanırdı. Fethedilen yerlerdeki yerli halktan ayaklanma ihtimali olanlar ise başka yerlerde iskân ettirilirdi. Bizans ın taht kavgalarında Bizans üzerinde etkili olarak Rumeli de fetih yapılmasını sağlamıştır. Devlet teşkilatını ve sosyal kurumları oluşturmasıyla beyliğin gerçek kurucusu olmuş ve Osmanlı Beyliğine devlet niteliği kazandırmıştır. Orhan Bey Döneminde: Yaya ve müsellem denilen ilk düzenli ordu kuruldu. İlk Osmanlı medreseleri Bursa ve İznik'te açıldı. İlk divan teşkilatı kuruldu ve vezirlik kurumu oluşturuldu. İllere kadılar ve subaşılar gönderildi. İlk donanmaya sahip olundu ve Karamürsel'de ilk tersane kuruldu. İlk kez iskân siyaseti uygulanmaya başlandı. (Tekirdağ ve Bolayir çevresinde) İmarethaneler (Aşevleri) açıldı. NOT: Yapılan bu teşkilatlanma çalışmaları ile ''beylikten devlete geçiş'' sağlanmıştır. Böylece,devlet işleri kişisellikten çıkarılarak sürekliliği sağlanmış ve sosyal devlet anlayışı etkin bir şekilde uygulanmıştır. I. MURAT DEVRİ ( ) Orhan Gazi, ölünce yerine oğlu I. Murat geçmiştir. İlk iş olarak taht kavgasına girişen kardeşlerinin ayaklanmasını bastırdı. Bundan sonra Rumeli ye geçerek Bizans ve Bulgar ordularını yenerek Edirne yi Sazlıdere Savaşı sonucu ele geçirdi (1363). Sırpsındığı (I. Çirmen) Savaşı (1363): Bir süre sonra Filip e ile Serez i ele geçirerek buralara Anadolu dan gelen Türkleri yerleştirdi. Türklerin bu girişimleri üzerine Balkanlar harekete geçti. Papanın teşvikiyle Sırp, Bulgar, Macar, Eflak ve Bosnalılardan oluşan Birleşik Haçlı Ordusu Osmanlılara saldırdılar. Bunun üzerine Hacı İlbey in komutasındaki Osmanlı öncü kuvvetleri Meriç ırmağı kenarında yaptığı ani bir saldırı ile Haçlıları ağır bir şekilde yenilgiye uğrattı. Tarihimizde bu savaşa Sırp Sındığı Savaşı adı verilir (1364). Savaşın Önemi: - Bu savaş ilk Osmanlı Haçlı savaşıdır. Savaşın Sonuçları: -Sırp Sındığı ile Türkler Balkanlar da hızla ilerleme olanağı sağlandı ve buraların fetih yolları Türklere açılmış oldu. Bulgaristan, Makedonya ve Sırbistan da Türk ilerleyişi sürdü. -Balkanlardaki fetih hareketlerini yönetmek için başkent, Bursa dan Edirne ye taşındı (1365). - Macarların Balkanlardaki etkisi kırıldı ve ilk Osmanlı-Macar ilişkileri bu savaşla başlamış oldu. -Bulgar Kralı kızını I. Murat a vererek Osmanlı himayesine girdi. II. Çirmen Savaşı (1371): Türklerin Balkanlarda hızla ilerleyişi üzerine Avrupa da Osmanlı Devleti ne karşı yeni bir Haçlı seferi daha düzenlendi. Haçlı ordusunun büyük kısmını Sırplar oluşturuyordu. Haçlı ordusu, Meriç ırmağı kıyısındaki Çirmen de Türk kuvvetleri tarafından bozguna uğratıldı (1371). Çirmen Zaferi sonrasında; -Makedonya yolu Türklere açıldı. -Bu bölgedeki Sırp direnişinin çökertilmesi sonucu Kavala, Drama ve Serez alındı. Bulgar kralı, Makedonya daki Sırp prensleri ve Bizans imparatoru Osmanlı hâkimiyetini tanıdı. I. KOSOVA SAVAŞI Ploşnik Yenilgisi: Osmanlıların Balkanlarda her geçen gün ilerlemesi karşısında Sırp, Bosna, Hırvat ve Arnavut prensleri arasına ittifak yapıldı. Bu durum üzerine I. Murat, Bosna Kralını cezalandırmak amacıyla akıncı kuvvetlerini görevlendirmişti. Şahin Paşa yönetimindeki bir Osmanlı akıncı kuvveti Ploşnik denilen yerde birleşik Sırp-Bosna ordusu tarafından pusuya düşürüldü ve büyük kayıplar verdi(1388). Not: Ploşnik Savaşı; Osmanlıların Haçlı orduları karşısındaki ilk yenilgisidir. Ploşnik olayından sonra cesaretlenen Balkan Ulusları Türklere karşı Balkanlarda ittifak kurdular. Bunun üzerine Haçlılar ile Osmanlılar Kosova da karşılaştılar ve haçlılar ağır bir şekilde Türk kuvvetlerine yenildiler (1389). Bu savaşta talihsiz bir olay yaşandı. I. Murat; Savaş meydanını gezerken Miloş adında bir Sırp askeri tarafından hançerlenerek şehit edildi. Bu durum Osmanlı tarihinde ilk ve tek olaydır. I. Kosova Zaferi, Türklerin, balkanlarda tutunabilmek için verdiği mücadelelerin en büyüklerinden biridir. Önemi, -Balkanların Türk toprağı durumuna geldiğini kanıtladı. Balkanlar da Türk hâkimiyeti sağlandı. -Sırplar Osmanlı egemenliğine girdiler. -Tuna Irmağı nın güneyinde Osmanlılara karşı çıkabilecek bir güç kalmadı. -Türklere Orta Avrupa yolu açıldı. 8

9 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak I. Murat döneminde: I. Murat, Balkanlar da Türk hâkimiyetini sağlamıştır. Edirne yi başkent yapmıştır. Osmanlı Ordusu nun temeli olan Kapıkulu (Yeniçeri) askeri teşkilatını kurdu. Ayrıca tımar sistemi, maliye teşkilatı, Veziriazamlık, kazaskerlik, defterdarlık ve Rumeli Beylerbeyliği kuruldu. İlk defa Balkanlara sistemli yerleşme (İskân) siyaseti uygulandı. -Medreseler yaygınlaştırıldı. Germiyanoğulları Beyi nin kızını, oğlu Bayezit ile evlendirerek bu beyliğin topraklarının bir bölümünü çeyiz olarak Osmanlı topraklarına katmıştır. Devleti küçük bir imparatorluğa dönüştüren I. Murat Balkan Fatihi unvanıyla anıldı. İlk defa Sultan unvanını kullandı. Sancakta yetişen ilk ve savaş meydanında ölen tek padişahtır. Uyarı: I. Murat ın Rumeli de ele geçirdiği topraklarda gösterdiği tutum halkın devlete bağlanmasını sağladı. I. BAYEZİT DEVRİ ( ): Anadolu da Siyasi Birliği Sağlama Faaliyetleri: Niğbolu Savaşı nda Bulgar Krallığını ortadan kaldırarak Tuna nehrine kadar Osmanlı hâkimiyetini genişletti. Anadolu Türk birliği için çalışmalara başladı. Bunun için Saruhanlı, Aydınoğulları, Menteşeoğulları, Hamitoğulları ve Germiyan Beyliklerini Osmanlı topraklarına kattı. Konya yı alarak Karamanoğulları Beyliği ne son verdi. Candaroğulları, Kadı Burhanettin Beyliklerini Osmanlılara bağladı. Anadolu da ele geçirdiği toprakları birleştirerek Anadolu Beylerbeyliği durumuna getirdi ve Kütahya yı Beylerbeyliği nin merkezi yaptı. Ankara savaşı öncesi Fırat a kadar olan yerler Osmanlı hâkimiyetine girmişti. İstanbul u kuşattı (1396). Yıldırım Bayezit in İstanbul u kuşatması üzerine Bizans ın Avrupa dan yardım istemesine neden oldu. Böylece Bizans ı yardım çağrısı üzerine bir Haçlı ordusu düzenlendi. Haçlı ordusu Niğbolu ya dayanması üzerine Yıldırım Bayezit kuşatmayı bırakarak Haçlıları Niğbolu da karşıladı. Niğbolu Savaşı ile Haçlılar bir kez daha yenilgiye uğratıldı. Savaşın sonucunda: -Osmanlı Devleti nin Avrupa üzerindeki baskısı arttı. -Avrupa da Osmanlı aleyhine en büyük güçlerden biri olan Macarlar etkisiz duruma geldi. Eflak ve Boğdan Osmanlı himayesine girdi. -Bulgar krallığına son verilerek Bulgar topraklarının tamamı Osmanlılara katıldı. -Balkanlarda Türk hâkimiyeti sağlandı. İSTANBULUN KUŞATILMASI: Yıldırım Bayezit Döneminde İstanbul, dört defa kuşatılmasına rağmen alınamadı (1400): -Karadeniz den gelecek yardımı önlemek amacıyla Anadolu Hisarı nı yaptırdı. Ancak: (Kuşatmanın başarısızlığının nedeni?) -Surların çok güçlü olması ve topların surları yıkabilecek güçte olmaması -Kapsamlı bir fetih planının olmayışı -Timur ve Karamanoğulları Beyliği tehlikesi yüzünden kuşatma yarıda bırakılarak Bizans ile bir anlaşma yapıldı. Böylece Bizans ın anlaşma teklifini kabul ederek kuşatmayı Yıldırım Bayezit kaldırdı. Bu anlaşmaya göre: Türkler ticaret amacıyla şehre serbestçe girebilecekler. Bizans her yıl Osmanlılara vergi verecek. -İstanbul a bir Türk mahallesi kurulacak ve bir camii inşaat edilecek. -İstanbul daki Türklerin davalarına bakmak için bir kadı atanacak. Ankara Savaşı (1402) Savaşın gerçek nedeni; iki Türk hükümdarının Türk- Cihan hâkimiyeti anlayışı için anlaşmazlığa düşmeleridir. Irak, İran ve Azerbaycan bölgesinde güçlenen Timur Devletindeki gelişmeler, Osmanlıları endişelendirmekteydi. Timur ise Çin seferine çıkmadan önce geride Osmanlı ve Memluklar gibi kuvvetli bir devlet bırakmak istemiyordu. Nitekim Bağdat ve Karakoyunlu Hükümdarlarının Yıldırım Beyazıt a, Anadolu Beylerin de Timur a sığınması savaşı kaçınılmaz bir hale getirdi yılında Timur ile Ankara nın Çubuk Ovası nda savaşa tutuşan Yıldırım Bayezit, yenilerek esir düştü ve esareti sırasında da öldü. Osmanlıların bu savaşı kaybetmesinde; Timur ordusunun fillerle desteklenmesi -Şehzade birliklerinin erken savaş meydanını terk etmesi -Sırp birlikleri ile bazı Türkmen beyliklerinin taraf değiştirmesi Ankara Savaşı nın Osmanlı Tarihi Açısından Önemli Sonuçları: -Balkanlarda Osmanlı ilerleyişi durdu. -Yıldırım Bayezit zamanında dağılması beklenen Bizans ın yıkılması gecikti. -Anadolu Türk birliği bozuldu. -Beylikler tekrar kuruldu. - Yıldırım Beyazıt ın esaret altında ölümü nedeniyle 11 yıl süren taht kavgaları başladı. Bu döneme Fetret Devri denir ( ). Osmanlı Devleti dağılma tehlikesini yaşadı. Timur; Ankara Savaşı ndan sonra Anadolu beyliklerini yeniden canlandırdı ve Karesioğulları ile Eşrefoğulları dışında kalan Anadolu beylikleri yeniden kurdu. Timur Osmanlılar da dahil olmak üzere hepsini kendisine bağladı. Böylece Anadolu Türk birliği bozulmuş oldu. 9

10 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak Timur un çekilmesinden sonra, Anadolu nun doğusunda güçlenen Akkoyunlular, Osmanlıları tehdit etmeye başladılar. Ankara savaşı sonuçları bakımından Kösedağ Savaşı ile benzerlik taşımaktadır. Osmanlı Devleti nin balkanlardaki düzenli örgütlenmesi ve adaletli yönetimi sayesinde bu bölgede toprak kaybı olmamıştır. Ankara Savaşı Osmanlı tarihinde bir dönüm noktasıdır. Osmanlı Devleti nin Balkanlarda ve Anadolu daki yüzyıllık gelişmesini sona erdirerek tekrar başlangıç noktasına döndürmüştür. FETRET DEVRİ: ( ) Yıldırım ın oğullarından Süleyman Çelebi Edirne de, Mehmet Çelebi Amasya da, İsa Çelebi Bursa da padişahlıklarını ilan ettiler. Mehmet Çelebi kardeşi Musa Çelebi ile anlaşarak Bursa daki İsa Çelebi yi ortadan kaldırdılar. Musa Çelebi Edirne ye gelerek kardeşi Süleyman ı yendi ve padişahlığını ilan etti. Bunun üzerine Musa ve Mehmet Çelebi arasında savaş başladı. Musa yenilerek öldürüldü ve Mehmet Çelebi tek başına hükümdar oldu. Not: Fetret Devri Anadolu da en şiddetli kardeş kavgasının yaşandığı dönemdir. Zira devlet otoritesi yok olmuş ve Osmanlı Devleti parçalanmıştır. Beylikler yeniden kurulmuşlar siyasal birlik bozulmuştur. I. MEHMET DÖNEMİ (Çelebi) ( ): Fetret Devri sonunda kardeşlerini yenerek tek başına tahta oturdu. Dağılan Anadolu birliğini yeniden sağladı. Bunun için Aydınoğulları ndan İzmir i, Karamanoğulları ndan Akşehir, Beyşehir ve Seydişehir i aldı. Menteşeoğulları ve Tekeoğulları da Osmanlılara bağlılıklarını bildirdiler. Osmanlı-Venedik Savaşı (1416): Venediklerin Osmanlı ticaret gemilerine saldırması üzerine Gelibolu tersanesi daha da gelişti ve burada hazırlanan bir donanma, 1416 te, Ege denizine açıldı da Marmara adası ile Gelibolu arasında Çalı Bey komutasındaki Osmanlı donanması Venediklerle yapılan ilk deniz savaşında yenildi. Çalı Bey şehit edildi. Osmanlılar bu donanma savaşında yenildiler ama tecrübe kazandılar. Venediklerle yapılan bu savaş 1430 yılına kadar devam etti. II. Murat döneminde (1430) yılında Selanik, Yanya ve Serez Osmanlı topraklarına katıldı. Ayrıca Orta ve Güney Arnavutluk da da Osmanlıların egemenliği kuruldu. Şeyh Bedrettin ve müritlerinin çıkardığı isyan bastırıldı Timur un elinde tutsak olan şehzade Mustafa nın isyanı bastırıldı. Balkanlar da otorite yeniden sağlandı de ölümü üzerine yerine oğlu II. Murat geçti. Uyarı: I.Mehmet; Osmanlı Devleti ni yeniden eski gücüne kavuşturmuştur. Bu nedenle devletin ikinci kurucusu olarak kabul edilir. Uyarı: 2. Devrin en önemli olayı Şeyh Bedrettin ayaklanmasıdır. Dini karakterli bu ayaklanma devletin düzenini değiştirmeye yöneliktir. II. MURAT DEVRİ ( ) -II. Murat, hükümdar olduktan sonra Bizans İmparatorluğu Mustafa Çelebi yi yeniden ayaklandırmıştır. Bu isyanı bastırarak Mustafa Çelebi yi idam ettirmiştir. Bu olaydan sonra Bizans ın bu tutumundan dolayı II. Murat, Bizans ı cezalandırmak için İstanbul u kuşatmıştır. Bizans İmparatoru da bu durum karşısında II. Murat ın 13 yaşındaki kardeşini isyan ettirmiştir. Bu isyan Karaman ve Germiyan beyliklerinin kuvvetleriyle desteklenmiştir ve Bursa nın kuşatılması üzerine II. Murat İstanbul kuşatmasını kaldırmış ve isyanı bastırmıştır. -Anadolu da Türk birliğini güçlendirmeye çalışmıştır. -Balkanlarda; Sırp, Eflâk, Macar kuvvetlerine önemli kayıplar verdirildi. -Balkanlardaki toprakların büyük kısmı-sırbistan ve Belgrat dışındaki yerler; Osmanlı ülkesine katıldı. Osmanlıların II. Defa Yenilgisi: 1443 te Macaristan, Lehistan, Sırbistan, Bosna ve Eflâk, Papalığın da desteğini alarak harekete geçip Osmanlı kuvvetlerini yendiler. Bu sırada Anadolu da bulunan II. Murat, Karamanoğulları ile antlaşma yaparak Rumeli ye geçti. İzlandi Geçidi, Derbend ve Yalvaç ta yapılan savaşları, Osmanlı kuvvetleri kaybetti. Bunun üzerine II. Murat, Macarlarla Edirne-Segedin Antlaşması nı yaptı (1444). Bu antlaşma ile Osmanlılar bir miktar toprak kayıp etmişlerdi. Yapılan antlaşmaya göre: 1. Sırp Krallığı yeniden kurulacak ve Osmanlı Devleti ne vergi verecekti. 2. Macaristan korumasındaki Eflâk, eskiden olduğu gibi Osmanlılara vergi verecek. 3. Tuna Nehri sınır olacak. 4. Antlaşma 10 yıl geçerli olacaktı. 5. Her iki taraf anlaşmaya sadık kalacaklarına dair kendi kutsal kitapları üzerine yemin ettiler Not: Edirne-Segedin Antlaşması, Osmanlıların Rumeli ye geçtikten sonra Haçlılarla yaptığı ilk antlaşma olması nedeniyle önem taşır. Daha sonra Sultan II. Murat, Karamanoğulları nın tutumlarından dolayı devrin alimlerinden fetva alarak bunların üzerine gitti. Karamanoğlu Beyi İbrahim Bey Osmanlılardan savaşmaktan çekinerek anlaşma yoluna gitti. Sultan II. Murat bu anlaşma sonunda yorulduğunu ileri sürerek tahtı oğlu II. Mehmet e bırakarak Manisa ya çekildi. Varna Savaşı (1444): Balkanlar da Osmanlıların bu yenilgileri Haçlılarda Türklerin Avrupa dan atılacağı umudunu güçlendirdi. Bu nedenle Macarlar II. Murat ın da tahtan çekilmesi fırsatını değerlendirerek antlaşmayı 10

11 BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Öğrenci için yardımcı kaynak bozup bir Haçlı ordusu ile Osmanlıların üzerine yürümüşlerdir. Vezir Candarlı Halil Paşa, II. Mehmet ten babasının ordunun başına geçmesini istedi. II. Murat, bu istek üzerine ordunun başına geçerek Varna Savaşı nda Haçlı Ordusu nu ağır bir yenilgiye uğrattı (1444). -Bu zafer Balkanlar da Türk hâkimiyetini yeniden sağladı. -Bizans ın umutları kırıldı. -Yeni fethedilen topraklarda izlenen siyaset gereği; Anadolu dan getirilen Türk boyarı, Bulgaristan a yerleştirildi. UYARI: Varna Savaşı ile Osmanlı Devleti daha önceki yenilgilerin etkisini sildi ve Balkanlardaki Osmanlı egemenliğinin kalıcılığı arttı. II. Kosova Savaşı (1448): Erdel Beyi Jan Hunyad; Varna da uğradığı yenilginin izlerini silmek ve bu savaşta ölen Macar kralının intikamını almak için Eflâk prensini de yanına alarak; Bohemya, Polonya ve Almanlardan sağladığı kuvvetlerle Sırbistan ı işgal etti ve Tuna ya doğru harekete geçti. Bunun üzerine Padişah II. Murat, Jan Hunyad ı Kosova da savaşmaya mecbur etti. Savaş Osmanlıların zaferiyle sona erdi (1448). Tuna nın güneyi Osmanlı egemenliğine geçti. Osmanlıların Balkanlarda kazandığı zaferlerin en büyüklerinden bir olan İkinci Kosova Savaşı Türklerin Balkanlarda kesin olarak yerleşmesini sağladı. Savaşın Önemi: -Bu savaştan sonra balkanlarda Türk hâkimiyeti kesinleşti. -Haçlılar Türklerin Avrupa dan atılamayacağını kabul ettiler ve bir daha saldırmaya cesaret edemediler. -Bizans için kurtuluş ümidi kalmadı. Uyarı: 2: -II. Murat, Ankara Savaşı ndan sonraki bütün olumsuzlukları ortadan kaldırarak Osmanlı Devleti ni tekrar eski gücüne getirmiştir. -Kendi arzusuyla tahtı oğluna bırakan tek padişahtır. BU SORULARI CEVAPLAYIN S-1) Osmanlı Devleti nin kurulduğu 14. Yüzyılın başlarında Marmara, Karadeniz kıyıları, Orta Asya ve Balkanlarda başlıca hangi devletler vardı. Bildiğiniz 5 devlet adı yazınız. S-2) Kuruluş dönemi Osmanlı devlet teşkilatının temel özelliklerini yazınız S-3) İlk Osmanlı Haçlı Savaşı hangisidir? Hangi hükümdar zamanında olmuştur? Nedenini yazınız. S-4) Tahrir defteri ile ilgili bildiğiniz iki özellik söyleyin S-5) İstanbul un fethinin Türk tarihi açısından önemini ile ilgili 5 özellik söyleyin. S-6) Yeniçeri ocağı ve divan hangi padişah döneminde oluşturuldu? YUKARIDA SORDUĞUMUZ CEVAPLIRINIZIN DOĞRULUĞUNU AŞAĞIDAKİLERLE KARŞILAŞTIRIN C- 1) Trabzon Rum İmp. C-4) -Vergi ödemekle yükümlü nüfus ve tahmini vergi Memluklar, İlhanlılar gelirleri kaydedilmiştir. Altın Orda Devleti, -Fethedilen yerler ve buralarda yaşayan Cenevizler ve Venedikler insanların özellikleri ayrıntılı biçimde kaydedilmiştir. Sırbistan, Bulgaristan, Macaristan C- 2) Merkez ve taşra teşkilatı olarak iki bölümde teşkilatlanmıştır. En önemli yönetim merkezi divandı. İlk Osmanlı divanı Orhan Bey döneminde oluşturuldu. Divanın üyeleri Padişah, Vezir, Kazasker, defterdar ve nişancıdan oluşurdu. Şeriat hukuku ile yönetildiğinden teokratik, mutlak egemenlik haklarını hükümdar kullandığından monarşik bir yönetim anlayışı vardı. C-3) Sırpsındığı savaşı ilk Osmanlı Haçlı savaşıdır. I. Murat Döneminde Sebebi; Türklerin Edirne yi ele geçirerek Avrupa da her geçen gün ilerlemesi üzerine Papa nın teşviki (çağrısı) ile Sırplar, Boşnaklar, Eflâklar, Bulgarlar ve Macarlardan oluşan bir ordu Osmanlılara saldırdılar. C-5)İstanbul Osmanlı Devleti nin başkenti yapıldı. İstanbul un Fetih ile Osmanlı Devleti için İmparatorluk dönemi başladı. Osmanlı Devleti nin toprak bütünlüğü sağlandı. Karadeniz ve Akdeniz arasındaki ticaret yolunun denetimi, Türklerin eline geçti Osmanlı Devletinin Kuruluş devri sona ererek Yükselme Devri başladı. İstanbul'da bulunan Ortodoks kilisesisin koruyuculuğu Osmanlıların eline geçti. Osmanlı Merkezi yönetim güçlendi. C-6) Yeniçeri Ocağı I. Murat döneminde Divan ise Orhan Bey döneminde oluşturuldu. 11

12 Bahçelievler Cumhuriyet Anadolu Lisesi -Osmanlılarda Devlet Anlayışı -Vedat AKBULAK TEST-1 (OSMANLILARDA KURULUŞ DÖNEMİ) 1. Osmanlıların Bizans ile yaptığı ilk savaş aşağıdakilerden hangisidir? A) Koyunhisar B) Ploşnik C) Maltepe D) Çimpe E) Hittin 2. Aşağıdakilerden hangisi, Kuruluş Devri Osmanlı padişahlarının siyaseti olarak gösterilemez? A) Bizans'ın iç karışıklıklarından faydalanma B) Akrabalık yolu ile beyliklerinden toprak alma C) Anadolu Türk birliğini sağlamaya çalışma D) Avrupalı devletlere karşı denge politikası izleme E) Balkanlarda iskan siyaseti uygulama 3. Osmanlı Devleti'nin deniz gücünü artırması ve Rumeli'ye geçme imkanını elde etmesi aşağıdakilerden hangisinin sonucunda meydana gelmiştir? A) İlk düzenli ordunun kurulması B) İpek Yolu'nun önem kazanması C) Moğol istilasının Bursa'ya kadar gelmesi D) Anadolu Türk birliğinin sağlanması E) Karesioğulları'nın Osmanlı Devleti'ne katılması 4. XIII. yüzyıl sonlarında kurulan Osmanlı Beyliği'nin kısa bir süre sonra Rumeli'ye geçmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur? A) Doğu'da Türk İslâm beyliklerinin olması B) Doğudan gelen Türkmen göçlerinin nüfus yoğunluğuna neden olması C) Rumeli'de siyasi otoritenin zayıf olması D) Osmanlı Beyliği'nde taht kavgalarının başlaması E) Hâkimiyet anlayışı 5. Osman Bey zamanında fetihler aşiret kuvvetleri ile gerçekleştirilirken sınırların genişlemesi ile Orhan Bey zamanında yaya ve müsellem birliklerinin, I. Murat zamanında Yeniçeri Ocağı'nın kurulduğu görülür. Yukarıdaki bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Düzensiz ordu, sınırların genişlemesiyle yetersiz kalmıştır. B) Osmanlı askeri teşkilatı sürekli bir gelişme göstermiştir. C) Türkmen göçlerinin kesilmesi Yeniçeri Ocağı'nın kurulmasını gerektirmiştir. D) I. Murat Devrinde Osmanlı Devleti'nin disiplinli ve devamlı bir ordusu vardır. E) Osmanlı Devleti sürekli büyüme içerisindedir. 6. Osmanlı Devleti, fetihlerinde işgal ve istila amacı gütmemiştir. Fethedilen yerler yerleşim yeri olarak görülmüş, uygulanan tımar sistemi ile halkın toprak sahibi olması sağlanmış ve inanç hürriyeti tanınmıştır. Bu durumun neden olduğu en önemli sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Osmanlı Devleti'nin mutlak merkeziyetçi imparatorluğa dönüşmesi B) Yapılan fetihlerin kalıcı olması C) Balkan milletlerine kültürel baskı yapılması D) Avrupalıların Türkleri, Balkanlardan atma girişimlerinin başlaması E) Anadolu beyliklerinin Osmanlı Devleti'ni desteklemesi 7. Selçuklular zamanında devlet içinde küçük beylikler halinde yaşayan atabeylikler vardı. Osmanlılarda böyle bir durumun olmayışı aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Devletin hükümdar ve soyundan gelenlerin ortak malı olması B) Güçlü bir merkezi yönetimin kurulması C) Beyliklerin Osmanlı Devleti'ne bağlanması D) Osmanlı devlet yönetiminin Selçuklulara benzemesi E) Osmanlı devlet örgütünde Bizans'ın örnek alınması 8. Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Kuruluş Döneminde görülmemiştir? A) Anadolu Hisarı'nın yapılması B) İlk defa Rumeli'ye geçilmesi C) İstanbul'u kuşatma çalışmalarının başlaması D) İslâm birliğinin gerçekleşmesi E) Osmanlı Devlet örgütünün askeri ve idari alanlarda teşkilatlanması 9. Osmanlı Devleti'nin Anadolu siyasi birliğini sağlaması ilk defa hangi dönemde gerçekleşmiştir? A) Orhan Gazi B) I. Murat C) I. Bayezid D) I. Mehmet E) II. Mehmet 10. Aşağıdaki beyliklerden hangisi Ankara Savaşı'ndan sonra tekrar kurulmamıştır? A) Aydınoğulları B) Germiyanoğulları C) Karesioğulları D) Karamanoğulları E) Saruhanoğulları 11. Maltepe (Palekanon) Savaşının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Bursa yı Fethedebilmek için yapılmıştır? B) Bursa Türkler tarafından alınınca Bizans İmparatoru Bursa yı tekrar geri almak için C) Edirne yi almak için D) Türkleri Balkanlardan atmak için E) Bizans ın Batı dan yardım alarak Türkleri Balkanlardan atması için 12. Osmanlı Devleti nde yaşayan Müslüman olmayan toplulukların, din ya da mezhep esasına göre örgütlenip yönetilmesi biçimine millet sistemi denir. Millet sisteminin, I. toplumu oluşturan grupların benliklerini koruması, II. toplumda din veya mezhep değiştirmenin yasaklanması, III. Osmanlı toplumunun kaynaşması durumlarından hangilerine neden olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 13. Osmanlılarla Haçlılar arasında yapılan ilk savaş aşağıdakilerden hangi seçenekte verilmiştir? A) Maltepe B) Kosova C) Sırpsındığı D) Çirmen E) Ploşnik 14. Türklerin Balkanlarda tutunmak için verdiği savaşlardan hangisi ile kesinlikle Türklerin Balkanlardan sökülüp atılamayacağı anlaşılmıştır? A) Maltepe B) Kosova C) Sırpsındığı D) Çirmen E) Ploşnik CEVAP ANAHTARI: TEST:1 1-A, 2-D, 3-E, 4-D, 5-C, 6-B, 7-B, 8-D, 9-C, 10-C, 11-B, 12-A, 13-C, 14-B 12

13 Bahçelievler Cumhuriyet Anadolu Lisesi -Osmanlılarda Devlet Anlayışı -Vedat AKBULAK KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLILARDA DEVLET ANLAYIŞI ( ) OSMANLI'DA DEVLET ANLAYIŞI Türkiye Selçuklu Devleti döneminde bir uç beyliği olarak Söğüt ve Domaniç yöresine yerleşen Osmanlılar, kısa sürede Anadolu'da ve Avrupa'da egemenlik kuran büyük bir Devlet konumuna geldi. Geniş bir coğrafyaya hâkim olan Osmanlılar, bünyelerinde ırk, din, dil ayrımı gözetmeksizin barındırdığı milletleri, yüzyıllarca başarıyla yönetti. * Osmanlı yönetim sisteminde temel anlayış; adalet, hoşgörü ve himayedir. * Osmanlı Devleti nin yönetim merkezi (pây-ı taht) İstanbul du. Kuruluş döneminden itibaren; Söğüt, Karacahisar, İznik, Bursa ve Edirne Osmanlı Devleti ne başkent olmuştur. * Osmanlı devlet anlayışı genel olarak; Türkiye Selçukluları ve İlhanlılar örnek alarak oluşturulmuştur. * Bir süre Selçuklular ve İlhanlılara bağlı bir uç beyliği statüsünde bulunan Osmanların devlet kurma aşamasında Türkiye Selçuklu Devlet inde görev yapmış devlet adamlarının idare alanlarında istihdam etmesi bunda etkili olmuştur. Osmanlılarda devlet anlayışında; Türk töresi olarak bilinen gelenek ve görenekler önemli yer tutar. Hükümdar ailesi kutsal sayılmış ve hükümdarlık hakkının Al-i Osman adıyla Osmanoğlları ailesine ait olduğuna inanılmıştır. -İlk Osmanlı divanı Orhan Bey döneminde kurulmuştur. -Divan üyeleri: Vezir, kazasker, defterdar ve nişancı görev yapardı. -İlk kadı Orhan Bey zamanında atanmıştır. -Orhan Bey döneminde yaya ve müsellem adı ile ilk düzenli ordu kurulmuştur. -İlk Osmanlı medresesi Orhan Bey döneminde İznik te Orhan Gazi adıyla açılmıştır. -I. Murat döneminde Tımar sistemi ve Kapıkulu Ocağı kuruldu. -Ülke toprakları gelirlerine göre dirilikler; has, zeamet ve tımar olarak bölümlere ayrıldı. -Başlangıçta Rumeli ve Anadolu iki sancak beyliği varken daha sonradan toprakların genişlemesine paralel olarak eyalet sayıları artmıştır. Hükümranlık Anlayışı -Osmanlı Devleti'nde hükümranlık anlayışı, 1-İslam hukukuna 2. Eski Türk Devlet geleneğine (töre) dayanıyordu -İslam hukukuna göre hâkimiyet Allah'a aittir. Hükümdar, Allah'ın vekili olarak halkı adaletle yönetme sorumluğu bilincini taşırken yönetilenler de hükümdarın emirlerine uymak zorundaydı. Hâkimiyetin Allah a ait olduğu anlayışına göre padişahlar devleti Allah adına yeryüzündeki vekili sıfatıyla yönetir ve ülkenin sahibi sayılırlardı. Kut Anlayışı: Türk Devlet geleneğine göre ise, ülkeyi yönetme yetkisinin Tanrı tarafından hükümdar ve ailesine verildiği inancı vardı. Tanrın verdiği siyasi güce kut deniyordu. Ayrıca, ülke hanedanın ortak malı sayılıyordu. Bu sebeple sık sık taht kavgaları çıkmış, kurulan devletler uzun ömürlü olmamışlardır. -Bunu önlemek için Osmanlı hükümdarları veraset sistemine bazı yenilikler getirmişlerdir. Osmanlı Devleti'nde hükümdarlığa kimin geçeceğine dair kesin bir kural yoktu. I. Murat'tan itibaren "ülke hanedanın ortak malıdır" anlayışının yerini, "ülke padişah ve oğullarınındır" Anlayışı aldı. I. Murat dönemindeki bu uygulamanın amacı, taht kavgalarının sınırlandırılması ve merkezi otoritenin korunmasına yöneliktir. Şehzadelerin Sancağa Çıkma Uygulaması: Osmanlı sülalesine Ali Osman denilmiştir. -Şehzadeler, belli bir yaşa gelince sancaklara vali olarak gönderilirlerdi. Onlara lala denilen bilgili ve deneyimli kişiler yardımcı olurdu. -Şehzadeler, böylece tahta çıkmadan yönetim tecrübesi kazanıyorlardı. -Önemli şehzade sancakları; Manisa, Konya, Amasya, İzmit, Bursa ve Kütahya gibi önemli şehirlere vali olarak gönderilmişlerdir. Sancak beyi olan şehzadeler; lala adı verilen tecrübeli devlet adamları tarafından eğitilmişlerdir. Hükümdar Osmanlı hükümdarları; yasama, yürütme, yargı yetkilerini kendilerinde toplamışlardı. Ancak padişahlar uygulamanın kolay ve seri olabilmesi için görev dağılımına gitmişler ve yetki verdikleri görevlilerin, yaptıkları işlerde son söz hakkını kendi ellerinde tutmuşlardır. Osmanlı Devleti'nde hükümdar ülkenin mutlak hâkimidir. Ancak bu durum onun her istediğini yapabileceği anlamına gelmezdi. Devleti yönetirken şeriata (İslâm Hukuku) ve töreye uymak zorundaydı. Padişahın Görevleri -Halkı korumak, -Adaletli olmak, -Sınırları güvenlik altına almak, -Seferlere çıkarak ülke topraklarını genişletmek, -Halkın ekonomik ve sosyal refahını sağlamaktı. Osmanlı Hükümdarların Kullandığı Unvanlar -I. Murat dönemine kadar Bey veya gazi, unvanını kullanırken I. Murat ile beraber hüdavendigar, unvanı da kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra; sultan, padişah, gibi unvanlar kullanmışlardır. OSMANLIDA DEVLET TEŞKİLATI Osmanlı Devleti nde Devlet anlayışının temelinde: -Orta Asya Türk Geleneği -İslam Hukuku -Fethedilen yerlerin kanunları Osmanlı Devleti merkeziyetçi bir Devlet yapısına sahiptir(i. Murat dönemi). II. Mehmet in kardeş katlini yasallaştırması ile mutlak egemenlik (mutlak monarşi) sağlanmıştır. Yavuz Sultan 13

14 Bahçelievler Cumhuriyet Anadolu Lisesi -Osmanlılarda Devlet Anlayışı -Vedat AKBULAK Selim in Mısır Seferi ile yönetim anlayışı mutlak teokrasiye dönüştü. Divan-ı Humayun Osmanlı Devleti nde, eski Türk devletlerindeki Kurultay geleneği ile İslam devletlerindeki Divan teşkilatı da devam ettirildi. Orhan Bey döneminden itibaren toprakların genişlemesi, nüfusun çoğalıp devlet işlerinin yoğunlaşması üzerine idari, askeri, ekonomik ve hukuki düzenlemeler yapılarak devlet teşkilatının kurulup gelişmesini sağlamaya çalıştılar. Fatih Sultan Mehmet zamanına kadar Divanuhümayun da devletle ilgili siyasi, askeri, adli ve ekonomik işler padişahın başkanlığında görüşülüp karara bağlanırdı. Divanıhumayun; ilk defa Orhan Bey zamanında Devlet işlerinin görüşülüp karar varılması amacıyla -Sasaniler -Abbasiler, -Selçuklular ve diğer Türk devletlerindeki uygulamaları örnek alınarak Divanıhümayun kuruldu. Divan; din, dil, ırk, cinsiyet, meslek vb. ayrımı yapılmaksızın herkese açıktı. Divanıhümayun toplantılarına veziriazam, verirler, kazaskerler, defterdar ve nişancı katılırdı. Eğitim: Hukuk ve eğitim alanında da eyalet, sancak kaza ve köylere davlara bakması için kadılar görevlendirildi. İznik in alınmasıyla birlikte burada ilk Osmanlı medresesi kuruldu ve başına dönemin en önemli müderrislerinden Kayserili Davut atandı. Daha sonra Bursa ve Edirne de de medreseler yapılarak eğitimin geliştirilmesine çalışıldı. Not 1: Osmanlılarda ilk medrese İznik te açıldı. Yönetim Birimleri Beylerbeyliği, eyalet, sancak, kaza ve köylerden oluşmaktaydı. Beylerbeyliği: I. Murat zamanında Rumeli beylerbeylik Yıldırım Bayezit döneminde ise Anadolu Beylerbeylik kurularak ülke yönetim bölümlerine ayrıldı. KURULUŞ DÖNEMİNDE ORDU: Osmanlı Devleti nin başlangıçta devamlı ve düzenli bir ordusu yoktu. Eskiden beri süre gelen töre kurallarına göre eli silah tutan herkes asker sayılır ve gerektiğinde savaşa katılırdı. Orhan Bey döneminde ilk düzenli ordu kuruldu. Osmanlılarda ordu kuruluş döneminde iki kısımdan oluşurdu. 1. KARA KUVVETLERİ 2. DENİZ KUVVETLERİ Kara Kuvvetleri ise kendi içinde üç kısımdan oluşmuştur. A. Kapıkulu Askerleri B. Kapıkulu Süvarileri C. Eyalet Askerleri OSMANLI KURULUŞ DÖNEMİ KARA ORDUSU Kapıkulu Piyadeleri -Acemi Ocağı -Yeniçeriler -Cebeciler -Topçular Kapıkulu Süvarileri -Silahtarlar -Süvariler Eyalet Askerleri -Tımarlı Sipahiler -Yayalar ve -Müsellemler -Azaplar -Akıncılar KARA KUVVETLERİ Yaya ve Müsellemler: Orhan Bey zamanında ilk düzenli yaya birlikleri ve atlı birlikleri kuruldu. Bu birliklerin piyade askerlerine yayalar, atlı askerlerine de müsellem denmiştir. Yaya ve müsellemlere savaş zamanında gündelik iki akçe verilir diğer zamanlarda ise kendilerine verilen çiftliklerde ekip biçerlerdi. Kapıkulu Askerleri: I. Murat döneminde Candarlı Halil Hayrettin Paşa ile Karamanlı Molla Rüstem in teşvikiyle devşirme usulüne dayalı olarak Kapıkulu ocakları Gelibolu da oluşturulmuştur. Kapıkulu ocakları piyade ve süvarilerden oluşturulmuştur. Acemi Ocağı: Rumeli'ye geçişinden sonra fetihlerin artmasıyla askere olan ihtiyaç daha da arttı. Bunun için 1363'te Pençik Kanunu çıkarılarak savaş esirlerinden yararlanılma yoluna gidildi. Kanuna göre, savaşlarda alınan esirlerden beşte biri vergi karşılığı devletin olacaktı. Bu esirler kısa bir eğitimden sonra Yeniçeri Ocağı'na alınırlardı. Bunun sakıncaları görülünce savaş esiri gençlerin Anadolu'daki Türk ailelerin yanına verilmesi kararlaştırıldı. Özellikle Ankara Savaşı'ndan sonra iç karışıklıklar ve fetihlerin durması sonucu esir elde edilememesi üzerine, Devşirme Kanunu çıkarılarak daha önce Türk-İslam devletlerindeki uygulamalara benzer şekilde, Hıristiyan halkın erkek çocuklarından sadece bir tanesinin alınması kararlaştırıldı. Tek çocuklu ailenin çocuğu alınmazdı. Bu kanun çerçevesinde lüzum ve ihtiyaca göre üç-beş senede ve bazen daha uzunca bir müddette Hıristiyanlardan sekiz ile duruma göre on sekiz yaş arasında sağlıklı ve kuvvetlilerinden acemi oğlanı alınmaya başlandı. İlk önceleri Rumeli tarafından çocuk toplandı. Devşirme yapılacak bölgede, öncelikle gönüllü olarak devşirilmek isteyenlerin çocukları alınırdı. Çünkü bu devirde yeniçeri olmak veya devlet kademelerinde önemli mevkilere gelebilmek için devşirme sistemi önemli bir fırsattı. Devşirme işlerinden birinci derecede yeniçeri ağası sorumluydu. Acemi Ocağı'ndan Yeniçeri Ocağı'na geçiş yandaki bilgi notunda ifade edildiği gibi yapılırdı. Yeniçeri Ocağı I. Murat döneminde Selçuklular ve Memluklar örnek alınarak kurulan Yeniçeri Ocağı direk padişahın hizmetinde bulunurdu. Yeniçeriler, Kapıkulu Ocaklarının en temel ve en kalabalık grubuydu. I. Murat zamanında ilk önce Edirne'de kuruldu. Yeniçeriler, padişahın merkezî otoritesinin temelini oluşturmuştur. Yeniçeriler sayesinde padişah, uç beylerinin nüfus ve otoritesini dengelemiştir. Yeniçeriler sıkı bir eğitim görürler; ok, yay, kılıç, balta ve gürz gibi çağın silahlarını en iyi şekilde kullanırlardı. Yeniçerilerden terfi edilenler Kapıkulu Süvari birliğine katılırdı. Yeniçerilerin Savaş Stratejisi: -Yaya olarak savaşırlar -Savaş sırasında merkezde, padişahın yanında bulunurlardı. Yeniçeri Ocağı'nın komutanına Yeniçeri Ağası denirdi. Yılda bir elbise ve üç ayda bir ulufe denen maaş alan yeniçeriler, Kapıkulu ordusunun en itibarlı birlikleri arasındaydı. -Merkezde ya da yakın kışlalarda yaşarlar, askerlik dışında başka işlerle ilgilenmezler ve emekli olana kadar da evlenmezlerdi. 14

15 Bahçelievler Cumhuriyet Anadolu Lisesi -Osmanlılarda Devlet Anlayışı -Vedat AKBULAK Cebeci Ocağı: Yeniçeri askerlerinin silahlarının yapımını, bakımını ve onarımını sağlayan teknik sınıftır. Ok, yay, kılıç, kalkan, zırh, gürz, tüfek, kazma, kürek, barut, kurşun gibi savaş araç gereçlerini tedarik etmekle görevli bir ocaktı. Cebeciler, silahları savaş öncesinde yeniçerilere dağıtır, savaş bittiğinde ise silahları toplarlardı. Topçu Ocağı: Top dökmek, top mermisi yapmak ve top atmak için kuruldu. Osmanlı ordusunda ilk top, I. Murat zamanında 1389'da I. Kosova Savaşı'nda kullanılmıştır. Yıldırım Bayezit tarafından da gerek İstanbul muhasaralarında gerekse Niğbolu kuşatmasında top kullanılmıştır. Kapıkulu Süvarileri: Süvari (atlı asker) olan bu bölükler, Kapıkulu ordusunun itibarlı birliklerindendi. I. Murat zamanında, sipahi ve silahtar adıyla iki bölük olarak kurulmuştur. Seferde padişahın yanında bulunur, onun tuğ ve silahlarını taşır, güvenliğini sağlarlardı. Derece olarak yeniçerilerden daha yüksektiler ve maaşları daha fazlaydı. EYALET ASKERLERİ Tımarlı Sipahiler Tımar Sistemi: Osmanlı Devleti, Türkiye Selçuklularında ikta olarak bilinen bu sistemi alarak geliştirmiş ve tımar sistemi adıyla uygulamıştır. Orhan Gazi zamanından itibaren uygulanan tımar sistemi I. Murat zamanından devletin sınırlarının genişlemesiyle yaygınlaşmış ve gelişmiştir. Bu sistemle Osmanlı Devleti bazı topraklarının gelirlerini, hizmet karşılığı olarak askerlerine ve memurlarına vermiştir. Bu sisteme göre, tahrir sonucunda belirlenen devlete ait vergi gelirlerinin bir bölümü, padişah hasları adıyla merkeze ayrılır, geri kalanı ise dirlik denen çeşitli birimlere ayrılırdı. Dirlikler, gelirlerine göre has, zeamet, tımar olmak üzere üçe ayrılıyordu. Has: Geliri yüz bin akçeden fazla dirliklerdir. Padişaha, hanedan üyelerine, veziriazama, beylerbeyine, sancak beyleri ve üst düzey devlet görevlilerine verilirdi. Has sahipleri, gelirlerinin ilk 5 binini kendileri için geri kalan her 5 bin akçe karşılığında bir atlı asker hazırlarlardı. Zeamet: Gelirleri yirmi bin ila yüz bin akçe arasında olan dirliklerdir. Eyalet merkezlerinde oturan üst düzey yöneticilere (hazine ve tımar defterdarlarına, sancaklardaki alay beylerine, kale dizdarlarına, divan kâtiplerine vs.) verilirdi. Zeamet sahipleri, gelirlerinin ilk 5 binini kendileri için geri kalan her 5 bin akçe karşılığında bir atlı asker hazırlarlardı. Tımar: Senelik gelirleri üç bin ila yirmi bin akçe arasında olan dirliklerdir. Osmanlı Devleti'ne hizmeti olan bir bölüm asker ve memurlara verilirdi. Tımar sahipleri, gelirlerinin ilk 3 binini kendileri için geri kalan her 3 bin akçe karşılığında bir atlı asker hazırlarlardı. Tımar sahipleri her üç bin akçe için, zeamet ve has sahipleri ise her beş bin akçe için cebellü adı verilen atlı asker beslerlerdi. Tımarlı sipahiler eyaletlerdeki atlı birliklerdi. Osmanlı ordusunun en büyük bölümünü oluşturuyordu. Tımar sistemi içinde yetiştirilen tımarlı sipahiler bölüklere ayrılmıştı. Her biri yüzer kişilik olan bu bölüklerin başında subaşı denilen bir komutan vardı. On bölükten oluşan tımarlı sipahi birliğinin başında ise bir alay beyi vardı. Sefer zamanında alay beyleri tımarlı sipahilerinin başında kendilerine gelen emir üzerine belirlenen yerlerde hazır bulunurlardı. Gelen emre uymamak ise isyan olarak kabul edilirdi. Tımarlı sipahiler kanunlara uyduğu sürece tımarı elinden alınmazdı. Emir ve fermanlara uymayarak sefere gitmeyen sipahinin dirliği elinden alınır, başkasına verilirdi. -Bütün dirlik sahipleri kullanım hakkına sahip oldukları toprakları korumak ve yönetmekle görevliydiler. Bu işleri kadıların denetiminde yaparlardı. Bu toprakları ekip biçenler, devlete ödemeleri gereken vergiyi, devletin göstereceği memurlara ve sipahilere öderlerdi. Üç yıl üst üste mazeretsiz toprağını ekmeyenlerin dirlikleri ellerinden alınırdı. Dirlik toprağının vergisini alan kişiler bu topraklar üzerinde yaşarlar ve devlet adına buraları yönetirlerdi. Tımar Sisteminin Devlet Açısından Önemi: Tımar sistemi sayesinde devlet, hazineden para harcamadan, her an savaşa hazır büyük bir atlı askerî birlik yetiştiriliyordu. Toprağın boş kalması engellenerek üretimin artırılması ve devamlılığı sağlanıyordu. Aynı toprak üzerinden köylü, tımar sahibi ve yetiştirdiği askerlerin ihtiyaçları karşılanıyordu. Tımarlı sipahiler bölgelerinde huzur ve güveni sağlayarak jandarma görevini üstleniyorlardı. Böylece devletin merkezî otoritesi, ülkenin en uç noktalarına kadar gücünü ulaştırabiliyordu. İdari Yararları: - Tımarlı sipahiler bulundukları yerlerde günümüzdeki jandarma gibi asayişle ilgilendiğinden ülke genelinde güvenlik sağlanmıştır. -Ülkenin en ücra köşesinde bile devlet otoritesi kurulmuş, merkezi otorite güçlü tutulmuştur. Askeri Yararları: Her an savaşa hazır büyük bir atlı askeri birlik yetiştirilmiştir. Ekonomik Yararları: -Devlet, hazinesinden para harcanmadan önemli bir askeri güç oluşturulmuş, hazinenin yükü hafiflemiştir. -Ülke topraklarının boş kalması engellenerek üretimin artmasın ve devamlılığı sağlanmıştır. -Aynı toprak üzerinde köylü, tımar sahibi ve yetiştirdiği askerlerin ihtiyaçları karşılanmıştır. Azaplar Azap, bekâr anlamına gelir. Bunlar, Anadolu'dan toplanan, savaşa yararlı, dinç ve kuvvetli bekâr Türk gençlerinden oluşuyordu. Azaplar, Osmanlı ordusunun hafif yaya askerleridirler. Savaşlarda ordunun en önünde bulunur ve düşmanının ilk hücumunu karşılarlardı. Akıncılar Sınırların güvenliğini sağlamak için kurulmuş olan atlı askerî birliklerdir. Çok hızlı hareket ettiklerinden dolayı bu adı almışlardı. Bunların görevi düşman ülkelerine akınlar düzenleyerek bilgi toplamak, askerî ve ekonomik kaynaklarına zarar vermek, orduya yol açmak ve pusu kurulmasını 15

16 Bahçelievler Cumhuriyet Anadolu Lisesi -Osmanlılarda Devlet Anlayışı -Vedat AKBULAK önlemekti. Akıncı beyleri Avrupa dillerinden pek çoğunu bilirler, şehir ve kasabalarını tanırlardı. Doğrudan padişaha bağlı olan ve Türklerden seçilen akıncılar, babadan oğla geçmek üzere bir ocak meydana getirmişlerdi. Kullanılan Silahlar: Kuruluş döneminde Osmanlı Ordusunda genellikle; kılıç, gürz, balta, hançer, mızrak, ok ve yay gibi hafif silahlar kullanılırken kale kuşatmalarında mancınık ve koçbaşından yararlanılırdı. DENİZ KUVVETLERİ: İlk Osmanlı donanması Karesi Beyliği'nden geçen deniz kuvveti idi. Osmanlılar, ilk zamanlarda küçük de olsa Karamürsel, Edincik ve İzmit'te daha sonra da tam teşekküllü donatımlı tersaneyi Gelibolu'da kurmuştu. Ayrıca denizde kıyısı olup donanması bulunan ve Osmanlı idaresine alınan Saruhan, Aydın, Menteşe Beyliklerinin tersanelerinden faydalanılmıştır. Özellikle Yıldırım Bayezit zamanında Osmanlı donanması büyük bir gelişme göstermiş; Sakız, Eğriboz Adalarıyla Yunanistan'ın doğusuna akınlar düzenlemiştir. *Osmanlı donanmasının ilk ciddi çatışması Mehmet Çelebi zamanında oldu. Çalı Bey kumandasındaki Osmanlı donanması 1415'te Venediklilere yenildi. Bu mağlubiyetler Osmanlı denizciliğinin gelişmesini yavaşlatsa da donanmaya olan ihtiyacı göstermiş ve bu husustaki çalışmalar hızlanmıştır. Nitekim donanma, II. Murat zamanında Karadeniz'de Trabzon imparatorluğunu tehdit edecek bir duruma ulaşmıştır. OSMANLI EKONOMİSİ a. İnsan Osmanlı Devleti nin toplam nüfusu, Oğuz boylarının göçleri, Anadolu daki beyliklerin katılımı ve fetihleri nedeniyle sürekli olarak arttı. Osmanlılarda insanlar toplumsal olarak; 1-Reaya (yönetilenler) 2 -Seyfiye (Yönetenler) adıyla iki kısma ayrılmıştır. Seyfiye yöneten kılıç ehlinden teşekkül etmişken Reaya: Devlete itaat edenlerin oluşturduğu kesimi oluşturmaktadır. Reaya vergi veren köy, kasaba ve şehir halkı ile göçebeler meydana getirirdi. Reayayı oluşturan insanlar, yaptıkları işlerin özelliğine göre şehirlerde, kasabalarda ve köylerde yaşarlardı. Bu insanlar akıl ve beceriyle ekonominin temel amacı olan üretimi gerçekleştirir, karşılığında da kendisine imkân sağlayan devlete vergilerini vererek görevlerini yaparlardı. Osmanlı ülkesinde yaşayan insanların oluşturdukları ekonomik güç, nüfusa orantılı olarak artmıştır. Osmanlı Devleti'nde nüfus sayımı yapılmamıştı. Ülke topraklarının ve üzerinde yaşayan insanların kaydedildiği tahrir defterleri vardı. Kadılar ve nişancılar tarafından bu defterler tutulmuştur. Osmanlı nüfusu hakkında birtakım bilgileri tutulan bu tahrir defterlerinden edinmek mümkün olmaktadır. Tahrir defterlere fethedilen yerlerin ve burada yaşayan insanların yazımı yapılırdı. Nüfus Durumu Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında kıtlık, salgın hastalık ve savaşlar yüzünden Anadolu'daki genel nüfus azalmıştı. Osmanlı Devleti güç kazandıkça ve yeni yerler fethettikçe buna paralel olarak nüfus artmaya başlamıştır. Bunun nedeni ekonomik durumun iyileşmesi ve güvenli ortamın oluşturulmasıydı. b. Toprak: Osmanlı ekonomisinin en temel kaynağı topraktı. Osmanlılarda ekilebilen toprakların çoğu devletin malıydı. Osmanlı ekonomisinin temeli tarıma dayalıydı. Osmanlı Devleti nde topraklar, İslam hukuku esas alınarak sınıflandırılır ve idare edilirdi. Buna göre toprak ülkeyi Allah adına yöneten padişaha aitti. Padişah toprağı istediği gibi tasarruf edebilir. Bu toprakları kullanma hakkı ise reaya verilmişti. Osmanlılarda Toprak üç kısımdan oluşmuştu. 1. Mülk Arazi: Şahısa ait topraklardır. 2. Miri Arazi: Devlete ait toprak. 3. Vakıf Arazi: Geliri kamu yararına verilen topraklardır. 1. Mülk Arazi: Fetihler sırasında halka ait olan topraklar halkın elinden alınmazdı. Bu toprakların sahibi halktı. Miras olarak bırakılabiliniyordu. Bu topraklar kendi arasında iki kısma ayrılır. Öşri Toprak: Mülkiyeti Müslümanlara ait olan topraklardır. Haraci Toprak: Mülkiyeti Müslüman olmayanlara (gayrimüslim) ait topraklardı. 2. Miri Arazi: Osmanlı topraklarının büyük çoğunluğunu oluşturuyordu. Bu toprağın sahibi devletti. Mülkiyeti devlete ait olan bu topraklar, ekilip biçilmesi ve işlenmesi amacıyla reayaya bırakılmışı. Mülkiyeti devlete ait olan bu topraklar kendi içinde; Dirilik: Geliri yararlığı görülen kişilere verilen topraklardı. Bu da kendi içinde üç kısımdan oluşur. Has: Geliri yüz bin akçeden fazla dirliklerdir Zeamet: Gelirleri yirmi bin ila yüz bin akçe arasında olan dirliklerdir. Tımar: Senelik gelirleri üç bin ila yirmi bin akçe arasında olan dirliklerdir. OSMANLI TOPRAK SİSTEMİ Miri Arazi Mülk Arazi Vakıf Arazi Paşmaklık Malikâne Yurtluk Ocaklık Mukataa Dirilik Öşri Haraci Has Zeamet Tımar 16

17 Bahçelievler Cumhuriyet Anadolu Lisesi -Osmanlılarda Devlet Anlayışı -Vedat AKBULAK ÜRETİM a. HAYVANCILIK Hayvancılık denilince küçükbaş hayvanlar, büyük baş hayvanlar, arıcılık ve ipek böcekçiliği gelir. Osmanlılarda küçükbaş hayvanların yanı sıra at, eşek, katır ve deve gibi yük ve binek hayvanları da yetiştirilirdi. Savaş zamanlarında ordunun ağırlıklarının taşınması da yine bu hayvanlarla yapılırdı. Osmanlılarda hayvancılık denilince akla ilk olarak konargöçer hayat tarzı yaşayan göçebeler gelir. Osmanlılarda insan beslenmesinde önemli yer tutan, et, süt, yağ, peynir, yoğurt gibi gıdaların temin edilmesi amacıyla hayvancılık yapılmıştır. Hayvancılık tiftik, kıl, yapağı, deri ve boynuzları sanayi üretiminde ham madde olarak kullanılırdı. Toprağı işleme ve taşımacılık gibi işlerde de hayvanların gücünden yararlanılmıştır. Ankara ve çevresinde tiftik keçisi önemli bir geçim kaynağıydı. Adet-i Ağnam: Devletin gelir kaynakları arasında hayvanların sayısı üzerinden alınan vergiye âdet-i ağnam denilmiştir. b. TARIM: Osmanlı ekonomisi büyük ölçüde toprağa dayalıydı. Devlet tarafından ekilip biçilmesi için toprak verilen köylü, kullanım hakkına sahip olduğu bu toprakları ekip biçerek kendi geçimini sağlar, öldüğünde ise toprakları çocuklarına geçerdi. Köylüler toprağı satamaz, vakfedemez ve devredemezdi. Her iki tarafın bir birine karşı sorumlulukları vardı. Bu durum her iki tarafın birbirlerine karşı görev ve sorumluluklarını belirlemiştir. Bunlar: GÖREV VE SORUMLULUKLAR Halkın Sorumlulukları: Sebepsiz yere toprağı üç yıl üst üste boş bırakmamak Toprağı habersiz terk etmemek Ürettiği ürünün vergisini tımar sahibine ödemek Tımar Sahibinin Sorumlulukları: Köylünün güvenliği ve düzenin sağlanması Üretim araçlarının temininde ve ihtiyaçların karşılanmasında köylüye yardım etmek Gelirinin belli bir bölümüyle asker yetiştirmek Devletin Sorumlulukları: Halkın huzur ve güvenini sağlamak Adaleti tesis etmek c. TİCARET Ticaret iç ve dış olmak üzere iki şekilde yapılırdı. 1. İç Ticaret: Osmanlı Devleti nin kurulduğu topraklar, doğudan ve batıdan gelen ticaret yollarının birleştiği yerdi. Bu nedenle Osmanlılar kuruluş yıllarından itibaren, ticaretin gelişmesine önem verdiler. Osmanlı Devleti tarafından teşvik edilmiştir. Bunun için ticaret ile uğraşanlardan oldukça düşük vergi alınmıştır. Ürün ve ihtiyaç fazlası mallar satılırdı. Başlıca ihraç edilen ürün ve mallar; ipek, yünlü kumaşlar, halılar, işlenmiş deri ve canlı hayvan idi. Devlet iç tüketimi karşılama kaygısı ve askeri nedenlerle bazı stratejik savaş araçlarını satmayı yasaklamıştı. Bunlar; silah, barut, altın, gümüş, kurşun, kükürt, bal mumu, buğday ve at Şehirlere gelen mallar, bedesten, çarşı ve kapan hanlarında toplanır ve satışa sunulurdu. Derbentçiler: Ticaret genellikle karayoluyla yapılmıştır. Yollarda tüccarların güvenliğini derbentçiler sağlardı. Menzil Teşkilatı: Posta ve haberleşme hizmetlerini ise yollar üzerindeki menzil teşkilatı yapmaktaydı. İlk bedesten, Orhan Bey, ikincisi ise Mehmet Çelebi zamanında Bursa da açılmıştır. Kapan Hanları: Her biri tek cins ticaret maddesinin toptan satış ya da dağıtımının yapıldığı kapalı pazar yerleridir. (Un kapanı, Yağ Kapanı v.b. gibi isimler altında açılmıştır.) Hirfet veya ehl-i hirfet adı verilen kunduracı, demirci, duvarcı, marangoz, gibi pek çok meslek grubuna ayrılan zanaat erbabı esnaflar şehir ve kasabalarda ayrı ayrı loncaya kayıtlı olur loncasının korunması ve denetimi altında bulunurdu. Loncalar Türkiye Selçukluları Dönemi nde Anadolu da kurulmuş olan fütüvvet veya ahilik denilen esnaf teşkilatlarının devamı niteliğindeydi. Ahilik geleneği; - temsil ettikleri iş kolunda çalışma hayatını düzenler, -haksız rekabeti önler, -hem tüketici hem de üretici sınıfını teşkil eden zanaat erbabının karşılıklı olarak korumaya yönelikti. Gedik: Dükkân açma iznine gedik denmiştir. Herhangi bir meslek dalında çıkarların kalfalığa, kalfaların ise ustalığa yükselmeleri ve gedik adı verilen dükkân açma hakkını elde edebilmeleri loncaların iznine bağlıydı. Bezirgân: Osmanlılarda asıl ticareti yapan büyük tüccarlara bezirgân denmiştir. Çarşı ve Açık Pazarların Denetimi: Muhtesip ve eminler çarşı ve pazarda satılan malların kalitesini ve fiyatını kontrol ederdi. 2. Dış Ticaret: Osmanlı Devleti nin, Anadolu da egemenlik alanını genişletmesi, egemen olduğu topraklarda güvenliği sağlaması ve liman şehirlerini ele geçirmesi, XIV. Yüzyılın sonlarından itibaren dış ticaretin gelişmesini sağladı. Yıldırım Bayezit zamanında Erzincan a kadar olan toprakların alınması ile birlikte ticaret kervanlarının yönü değişmiştir. Budan sonra İran üzerinden gelen ipek kervanları, Trabzon yolu yerine Bursa üzerinden geçmiştir. Bu dönemde, Antalya ve Alanya nın alınmasıyla Hint ve Arap mallarının Anadolu ya girişi bu şehirler üzerinden geçmiştir. Böylece Alanya ile 17

18 Bahçelievler Cumhuriyet Anadolu Lisesi -Osmanlılarda Devlet Anlayışı -Vedat AKBULAK Antalya limanları ile Bursa arasındaki güvenlik oluşturularak ticaretin gelişmesinin önü açılmaya çalışılmıştır. Yeniçeriler: Yaya askerlerdir Barış zamanında merkezde (İstanbul) veya merkeze yakın yerlerde otururlardı İstanbul da güvenliği sağlarlar Devşirme sistemi ile toplananlardan oluşturulurlardı. Maaşları hazineden ödenirdi. Emekli olana kadar evlenemezlerdi Tımarlı Sipahiler (Atlı Askerler) ve Yararları: Atlı askerlerdir. Barış zamanında kendilerine tahsis edilen dirilik topraklarında otururlar Kırsal bölgelerde güvenliği sağlarlar Türk ve Müslüman kökenli ailelerden oluşurdu. Tımarlardan toplanan vergilerle geçimlerini sağlarlardı. -Toprakların verimli biçimde işlenerek tahıl üretiminin kesintisiz sürdürülmesi tımarlar sayesinde olmuştur. -Tımar sistemi, Devlet-i Aliye nin kuruluşundan itibaren idari, mali ve askeri düzenin temelini oluşturmuştur. -Tımar sisteminde devletin vergi memuru konumundaki dirilik sahibi tımarlar halkın efendisi değildi. -Reayanın tohum, gübre ve tarımsal araç, gereç ihtiyaçlarını karşılamak da onların görevleri arasında yer alırdı. -Sipahiler; reayaya kötü davranamaz, onu angarya işlerde çalıştıramazdı. -Köylüler dirilik sahibinin kanun dışı uygulamalarına karşı devlet tarafından korunurlardı. Not: Osmanlılarda toprağın mülkiyetinin devlete ait olması büyük toprak ağalarının ve hanedanlarının ortaya çıkmasını engellemiştir. Bu nedenle Osmanlı Devleti nde Avrupa da görülen feodal sistem ve toprağa bağlı köle çiftçi sınıfı serfler oluşmamıştır. Osmanlı Devleti nde Kuruluş döneminde İç ve Dış Ticaretin Gelişmesi Ülke açısından Önemi: Ülkede üretimin artmasına Ülkeye para girişinin artmasına İşsizliğin azalmasına Halkın refahının yükselmesine neden olmuştur. Tahrir Defterleri: Osmanlı Devleti tımar sistemindeki topraklardan alacağı vergileri belirlemek için gelişmiş bir kayıt sistemine ihtiyaç duymuş ve bu amaçla tahrir defterleri tutmuştur. Her vilayetin vergi ödemekle yükümlü nüfusunu ve tahmini vergi gelirlerini KELİME HAZİNESİ Tekfur: Bizans İmparatorluğu zamanında vali düzeyinde olan yöneticilerle Anadolu ve Rumeli'deki Hristiyan beylerine verilen ad. Mültezim: Devlet adına vergi toplayan memur. Mukataa: İhaleye sunulan toprak veya diğer şeyler İltizam: İhaleye iltizam denmiştir. Bu sistemde devlet hazinesine ait toprakların bellik bir ücret karşılığında ihaleye sunulması olayına iltizam denmiştir. Mekkâreci: Kervan yolları üzerinde at, katır, deve gibi yük hayvanları ile taşımacılığı yapan şahıslar Reaya: Osmanlı toplumunun yönetilen ve vergiye tabi olanlar. Seyfiye: Askeri sınıf olup Osmanlı toplumunu devlet adına yöneten kılıç ehli kimseler kayıt altına almıştır. Bu özellikleriyle tahrir defterleri, Osmanlı tarihini inceleyen tarihçiler için birinci elden kaynaklardır. Tahrir defterlerinde insanların medeni hâllerinden sağlık durumlarına, mesleklerinden mal varlıklarına kadar her türlü bilgiye yer verilirdi. Tahrir defterlerinde vergi mükellefleri ve vergiden muaf olanlar bulunurdu. Ayrıca yine bu tahrir defterlerinde arazilerin durumu ile cami, han, hamam, çarşı, kervansaray, tekke, zaviye, manastır ve kiliseler hakandaki bilgiler de yer alırdı. Tahrir defterleri belli zamanlarda ve gerekli görüldüğü zamanlarda güncellenirdi. Tahrir defterlerinin sadece bir eksik yönü vardır, o da kayıt edilen bireylerin ölümü nedeniyle kayıtlardan düşülmemiştir. Yayalar ve müsellemler: Orhan Bey döneminde kurulan ilk düzenli piyade ve süvari birlikleridir. Başlangıçta aktif olarak savaşlarda görev alan müsellemler; zamanla geri hizmet kıtaları haline getirilmişlerdir. Bunlar savaş zamanlarında yol açmak, siper kazmak, kaleleri tamir etmek ve ordunun ağırlıklarını nakletmek gibi geri hizmetlerde görevlendirilmişlerdir. KURULUŞ DÖNEMİ OSMANLILARIN DENİZ GÜCÜ: Orhan Bey döneminde ilk düzenli kara ordusunu kuran Osmanlılar, aynı dönemde, Güney Marmara kıyılarını alarak denizcilikle de uğraşmışlardır. İlk Osmanlı Derebeyi olan Karamürsel Alp, İzmit kıyılarına yerleşerek bir donanma kurmuştur. Osmanlı donanması ilk deniz savaşlarını Yıldırım Bayezit ve Mehmet Çelebi dönemlerinde Venediklere karşı yapıldı. Yapılan ilk deniz savaşında başarı gösteremese de tecrübe kazanmasına neden olmuştur. Osmanlı Devleti nin denizlerdeki mücadelesi Karesi Beyliği nin Orhan Gazi döneminde Osmanlı topraklarına katılmasıyla başladı (1345). Gelibolu nun fethinden sonra burada ilk büyük Osmanlı tersanesi kuruldu. Ayrıca Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları gibi denizci beyliklerinin Osmanlı topraklarına katılmasıyla Osmanlılar hazırdan tersane ve donanma gücüne kavuşmuş ve denizlerdeki donanma güçleri artmıştır. Ehl-i Hibre: Üretilen malların fiyatını belirleyen bilirkişilere denmiştir. Ehl-i Hirfet: Kendi ürettikleri malları dükkânlara satan zanaat erbabı Ulufe: Kapıkulu askerlerinin üç ayda bir aldığı maaşa ulufe denmiştir. Lonca: kasaba ve şehirlerde üretim yapan kendi aralarında teşkilatlanan esnaflar Gedik: Loncalar tarafından çıraklıktan, kalfalığı kalfalıktan ustalığa çıkanlar için işyeri açma izni Bezirgan: Osmanlı ekonomisi içinde asıl ticaret faaliyetlerini yürüten büyük tüccarlar 18

19 BCAL -TARİH DERSİ KURULUŞ DÖNEMİ- DENEME TESTİ Vedat AKBULAK KURULUŞ DÖNEMİ İLE İLGİLİ NELER ÖĞRENDİK? ÖĞRENDİKLERİMİZİ PEKİŞTİRELİM *Osmanlı Bizans kuvvetleri ile ilk kez Koyunhisar Savaşı nda savaştılar. *Anadolu Türk Beylikleri içinde Osmanlı Devleti nin topraklarına kattığı ilk beylik Karesioğullarıdır. Bu hareket Anadolu da Türk siyasi birliğini sağlamaya yönelik atılan ilk adım olarak kabul edilmektedir. *Timur Altın Orda Devleti üzerine düzenlediği seferlerle Rusya nın güçlenmesine ortam hazırlamıştır. *Anadolu Hisarı Yıldırım Bayezit, Rumeli Hisarı ise II. Mehmet (Fatih) döneminde yapılmıştır. *Sırpsındığı Savaşı Osmanlıların Balkanlarda Haçlılarla yaptığı ilk savaştır. *Osmanlılar Balkanlarda tutunmak için Haçlılarla; Varna (1444), Kosova (1448) Savaşını yapmışlardır. *Kosova Savaşı Osmanlıların Balkanlarda tutunmak için verdiği bir savaştır. Bu savaş sonrası Türklerin Balkanlardan sökülüp atılamayacağı anlaşılmıştır. (Türkler kesin olarak Balkanlara yerleşmişlerdir.) *Denizcilik tecrübesi ve donanma gücüne sahip olan Karesi beyliği, Saruhanoğulları, Aydınoğulları, Menteşeoğulları topraklarının Osmanlılara katılması ile Osmanlılar bu beyliklerin donanma gücünden istifade etmiştir. *Osmanlılar denizlerde ilk defa Venediklerle savaşmışlardır. Yıldırım Bayezit ve Mehmet Çelebi döneminde Venediklerle karşı başarısız oldukları bu savaşlarda tecrübe kazanmışlardır. *Kuruluş döneminde Osmanlı askerlerinin kullandıkları silahlar; kılıç, gürz, balta, hançer, mızrak, ok ve yay. *Bizans ta çıkan taht kavgaları karşısında Osmanlılar Rumeli ye ilk defa Orhan Bey döneminde geçtiler. *Rumeli de ilk ele geçirdikleri toprak Çimpe kalesi olmuştur. * Edirne Sazlıdere savaşı ile ele geçirilmiştir. Ankara savaşı Timur Devleti ile Osmanlılar arasında oldu. Bu savaşta yenilerek esir düşen Yıldırım Bayezit in oğulları arasında taht kavgası çıktı. On bir yıl süren taht kavgaları dönemine Osmanlı tarihinde Fetret Dönemi denmiştir. *İlk Osmanlı Medresesi Orhan Bey döneminde İznik te Açıldı *Mülkiyeti Müslüman halka ait olan topraklara Öşri, mülkiyeti gayrimüslimlere ait olan topraklara ise Haraci denmiştir. *Osmanlı Devleti iskân siyaseti ile balkanlardaki Türk egemenliğini sürekli hale getirmek istemiştir. *Yeniçeri Ocağına devşirme sistemi ile asker alınmıştır. *Osmanlılarda ustalık seviyesine ulaşmış kişilere dükkân açma iznine gedik denmiştir. *Osmanlılarda geliri, sınır boylarındaki askerlere bırakılan topraklara yurtluk adı verilmiştir. *Geliri kale ve tersane giderleri için ayrılan topraklara ocaklık denmiştir. *Gelirleri asker ve sivil devlet görevlilerine bırakılan toprakları dirilik denmiştir. Dirilik toprakları has, zeamet ve tımar olara üç kısma ayrılmıştır. *Devlet e ait topraklara miri arazi denmiştir. *Geliri hayır işleri ve kamu yararına ayrılmış topraklara vakıf arazi denmiştir. *Nüfusunun büyük bölümü kırsal kesimde yaşayan Osmanlı Devleti nin ekonomisinin temeli tarıma dayanıyordu. *Gelirleri padişah anneleri, eşleri ve kızlarına ayrılan topraklara paşmaklık denmiştir. *Fethedilen yerlerin ve buralarda yaşayan insanların özelliklerini ayrıntılı biçimde; nüfusunu, medeni hallerini, sağlık durumlarını, mesleklerini, mal varlığını ve diğer her türlü bilgilerinin kaydedildiği deftere tahrir defteri denmiştir. Tarihçiler için birinci elden kaynak olarak kabul edilmiştir. *Osmanlılarda zanaat erbabına genel olarak ehl-i hirfet denmiştir. *Esnafların kendi aralarında örgütlenmesi ve meslek deneyimi kazanmalarına ve herhangi bir meslek dalıyla ilgili eğitilmelerine Abbasilerin fütüvvet, Selçuklular ve Osmanlıların kuruluş dönemde ahilik denmiştir. Sonraki dönemlerde ise bu sisteme lonca denmiştir. (çırak, kalfa ve usta) *Yollarda tüccarların güvenliğini derbentçi denilen görevliler sağlardı. *Posta ve haberleşme hizmetlerini menzil teşkilatı yerine getirirdi. *Taşımacılık; at, katır, deve gibi hayvanlarla sağlanırdı. Osmanlılarda bu işle uğraşanlara mekkâreci denmiştir. *Osmanlılarda kale kuvvetleri büyük ölçüde güçlü, kuvvetli, korkusuz bekâr gençlerden oluşurdu. Azap denilen bu askerler savaş zamanında ordunun en ön safında savaşırlardı. Soru: Neden Osmanlı devleti içinde Avrupa daki gibi köle, çiftçi, soylu gibi bir sınıf oluşmamıştır: Toprak sahibinin padişah (devlet adına) olması nedeniyle ortaya büyük hanedanların çıkması engellenmiştir. Bu uygulama Avrupa daki gibi feodalite ve sınıf ayrımlarının doğmasını önlemiştir 19

20 BCAL -TARİH DERSİ KURULUŞ DÖNEMİ- DENEME TESTİ Vedat AKBULAK TEST: 2 1. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlıların Karesioğulları Beyliğini ele geçirmekle sağladığı kazançlardan biri değildir? A) Cihat amacının gerçekleştirilmiş olması B) Sınırların denize ulaşması C) Rumeli'ye geçişin kolaylaşması D) Deniz kuvvetlerine sahip olunması E) Türk Birliğini sağlama çalışmasının başlaması 2. Kuruluş Devrinde Osmanlı'yı en fazla uğraştıran Türk Beyliği Karamanoğulları'dır. Osmanlılar ile Karamanoğulları arasında yapılan ilk savaş aşağıdakilerden hangisinin devrinde başlamıştır? A) Osman Bey B) Orhan Bey C) I. Murat D) I. Mehmet E) Yıldırım Bayezit 3. "Çanakkale'yi ele geçirmek için çalışan Venediklilere karşı Osmanlı donanması Marmara'ya açılmış ve Venediklilerle ile ilk deniz savaşları yapılmıştır." Yukarıdaki etkinlik hangi Osmanlı padişahı döneminde gerçekleşmiştir? A) I. Murat B) I. Bayezid C) I. Mehmet D) II. Murat E) II. Mehmet 4. Aşağıdakilerden hangisi Çelebi Mehmet'in Osmanlı Devleti'ni yıkılma aşamasından kurtarmasında diğerlerinden daha etkili olmuştur? A) Adaletli kişiliği B) Ekonomik anlayışı C) Teşkilatçılığı D) İdealistliği E) Kararlı tutumu 5. Fransızlar, İngilizler ve Almanlar ilk kez hangi savaşta Osmanlılarla temasa geçmişlerdir? A) Sazlıdere Savaşı B) I. Kosova Savaşı C) Niğbolu Savaşı D) II. Kosova Savaşı E) Varna Savaşı 6. Osmanlı Devleti, Kuruluş devrinde aşağıdaki devletlerin hangisiyle savaşmamıştır? A) Akkoyunlular B) Macar Krallığı C) Bulgar Krallığı D) Sırp Krallığı E) Bizans İmparatorluğu 7. Osmanlı Devleti ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Merkeziyetçi bir yönetim anlayışına sahiptir. B) Çağ açıp kapatan ikinci Türk Devleti'dir. C) Üç kıtada birden hâkimiyet kurmuştur. D) İslamiyet i Avrupa'da yaymaya çalışan en etkili Türk Devletidir. E) Son büyük Türk Federasyonu'dur. 8. Sırbistan a bağımsızlık verilecektir. Eflak, Macaristan'ın koruyuculuğuna bırakılacaktır. Tuna Nehri Osmanlı - Macar sınırı olacaktır. gibi kararlar aşağıdaki antlaşmaların hangisine aittir? A) Zitvatoruk Antlaşması B) Serav Antlaşması C) Edirne - Segedin Antlaşması D) İstanbul Antlaşması E) Bucaş Antlaşması 9. Aşağıdaki savaşlardan hangisi Osmanlı Devleti'nin Balkan ilerleyişine karşı oluşan Haçlı Birliği'yle yapılmamıştır? A) I. Kosova B) Niğbolu C) Varna D) II. Kosova E) Palekanon 10. Osmanlı Devleti, ülke topraklarının hızla genişlemesi üzerine ortaya çıkan idari sorunlara karşı ilk olarak aşağıdaki önlemlerden hangisini almıştır? A) Yeni fethedilen yerlere doğrudan merkezden atamalar yapmıştır. B) Beylerbeyliği kurumunu oluşturmuştur. C) Eyaletleri kaldırmıştır. D) Ayanlara haklar vermiştir. E) Vilayetleri oluşturmuştur. 11. Osmanlı Devleti, aşağıdaki savaşların hangisiyle Balkan uluslarına gücünü ilk kez hissettirmiştir? A) I. Kosova Savaşı B) Niğbolu Savaşı C) Varna Savaşı D) II. Kosova Savaşı E) Sırpsındığı Savaşı 12. Osmanlıların Anadolu'daki Türk beyliklerini kendine bağlaması aşağıdakilerin hangisine yöneliktir? A) Moğol baskısından kurtulmak B) Beyliklerin Timur la bağlantısını koparmak C) Anadolu Türk Siyasi Birliği'ni sağlamak D) Fetih anlayışına son vermek E) Haçlı Seferleri'nin olumsuzluklarını gidermek 13. Osmanlı Beyliği Osman Bey devrinde aşağıdaki Türk beyliklerinden hangisi ile ortak sınıra ulaşamamıştır? A) Karesioğulları B) Germiyanoğulları C) Karamanoğuları D) Candaroğulları E) Bizans İmparatorluğu 14. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Beyliği'nin ilerleyişini kolaylaştıran nedenlerden biri değildir? A) Bizans ile aynı sınırı paylaşması B) İyi bir devlet örgütüne sahip olması C) Ordu teşkilatının güçlü olması D) Anadolu Türk Beyliklerinden destek alması E) Uç Beyliği olarak kurulmuş olması 15. Osmanlı Devleti'ni kuran Kayıların Anadolu'ya gelmelerinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Cengiz Han'ın önünden kaçmaları B) İklim şartlarının elverişsiz olması C) Yurt tutmak istemeleri D) Cihat ı gerçekleştirmek istemeleri E) İslamiyet'i kabul etmek istemeleri 16. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Anadolu'da bazı devletler de vardır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir? A) Anadolu Selçuklu Sultanlığı B) İznik Rum İmparatorluğu C) ilhanlılar Devleti D) Bizans İmparatorluğu E) Trabzon Rum İmparatorluğu 20

21 BCAL -TARİH DERSİ KURULUŞ DÖNEMİ- DENEME TESTİ Vedat AKBULAK 17. Aşağıdakilerden hangisi Ankara Savaşı'nın sonuçlarından biri değildir? A) Osmanlı Devleti'nde Fetret devrinin başlaması B) Balkanlarda Osmanlı hâkimiyetinin zayıflaması C) İstanbul un fethinin en az elli yıl gecikmesi D) Anadolu'da Beylikler devrinin yeniden başlaması E) Anadolu'da Türk nüfus yoğunluğunun artması 18. I. Niğbolu Savaşı II. Sırpsındığı Savaşı III. Varna Savaşı Osmanlı'nın kuruluş devrinde yapılan yukarıdaki savaşların kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? A) I-II-III B) II-III-I C) III-I-II D) II-I-III E) III-II-I 19. Aşağıdakilerden hangisi I. Mehmet (Çelebi Mehmet) devrinde gerçekleşen olaylardan biri değildir? A) Haçlıların saldırı güçlerinin kırılması B) Anadolu'da siyasi birlik çalışmalarının yeniden başlaması C) Fetret devrinin sona erdirilmesi D) Düzmece Mustafa (Mustafa Çelebi) İs yanının görülmesi E) Şeyh Bedrettin isyanının çıkması 20. Kuruluş Devrinde Osmanlıya karşı yapılan Haçlı seferlerinin ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kudüs ve çevresini ele geçirmek B) Bizans'ı Osmanlıya karşı güçlü tutmak C) Anadolu'nun zenginliklerini ele geçirmek D) Türkleri Balkanlardan çıkarmak E) Papa'nın hâkimiyet alanını genişlet mek 21. Bizans imparatorluğu; -- Osmanlı Devletine karşı Haçlı Seferlerini başlatmak -- Osmanlı Devletindeki taht mücadelelerini körüklemek isterken en fazla neyi amaçlıyordu? A) Hıristiyan dünyasının liderliğini ele geçirmek B) Türklerin Anadolu'dan çıkartılmasını sağlamak C) Katolik Ortodoks kiliselerini birleştirmek D) Daha önce kaybettiği yerleri geri almak E) Osmanlıya karşı varlığını devam ettirmek 22. Osmanlı Beyliği kurulduktan sonra Anadolu Türk birliğini sağlama çalışmalarına da başlamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu çalışmalardan biri değildir? A) Bursa'nın alınıp başkent yapılması B) Karesioğulları Beyliğinin ele geçirilmesi C) Hamitoğulları ndan para ile toprak satın alınması D) Germiyanoğulları Beyliğine son verilmesi E) Karamanoğulları ile mücadele edilmesi 23. Anadolu Türk Birliği Yıldırım Bayezit devrinde sağlanmış ancak daha sonra yeniden bozulmuştur. Bu duruma neden olan olay aşağıdakilerden hangisidir? A) Sırpsındığı Savaşı B) Sazlıdere Savaşı C) Niğbolu Savaşı D) Birinci Kosova Savaşı E) Ankara Savaşı 24. Osmanlılar aşağıdaki Anadolu Selçuklu Sultanlarından hangisi döneminde nereye uç beyliği olarak yerleşmişlerdir? A) I. Kılıçarslan - Bilecik B) Alaaddin Keykubat - Karacadağ C) I. Mesut - Söğüt D) II. Kılıçarslan - Domaniç E) I. Gıyasettin Keyhüsrev - İznik 25. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Beyliğinin kısa sürede büyük bir imparatorluk olmasının nedenlerinden birisi değildir? A) Kuruluş sırasında geniş topraklara sahip olması B) Coğrafi konumunun büyümeye elverişli olması C) Yönetimde olanların yetenekli olması D) iktidarın tek elde toplanması E) Bizans ın eski gücünü kaybetmesi 26. Osmanlı Devleti'nin deniz gücünü artırması ve Rumeli'ye geçme imkânını elde etmesi aşağıdakilerden hangisinin sonucunda meydana gelmiştir? A) İlk düzenli ordunun kurulması B) İpek Yolu'nun önem kazanması C) Moğol istilasının Bursa'ya kadar gelmesi D) Anadolu Türk birliğinin sağlanması E) Karesioğulları'nın Osmanlı Devleti'ne katılması 27. Ankara savaşı sonuçları itibari ile aşağıdaki savaşlardan hangisi ile bir benzerlik gösterir? A) Yassıçemen B) Kösedağ C) Miryekefalon D) Sırpsındığı E) Hittin TEST:2 CEVAP ANAHTARI 1-A, 2-C, 3-C, 4-C, 5-C, 6-A, 7-E, 8-C, 9-E, 10-B, 11-E, 12-C, 13-C, 14-D, 15-A, 16-B, 17-E, 18-D, 19-A, 20-D, 21-E, 22-A, 23-E, 24-B, 25-A,26-E, 27-B Aşağıda verilen boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz. 1-) Osmanlı Devleti ile Bizans arasında yapılan ilk savaş Osman Bey döneminde 1302 deki Savaşıdır. 2-) I. Bayezid e Niğbolu Savaşı ndan sonra Halife tarafından unvanı verilmiştir. 3-) Osmanlılar Rumeli de ilk aldığı yer kalesidir. döneminde alınmıştır. 3-) Osmanlı Devleti nin Balkanlarda fethettiği politikası Rumeli de Türk nüfusunun artmasına ve Balkanlarda Türklerin kesin olarak yerleşmesine neden olmuştur. 4-) Osmanlı Devleti nin ilk başkenti olmuştur. Doğru Cevaplarınızı aşağıdakilerle karşılaştırınız. 1-) Koyunhisar/ 2-) Sultanü l İklim-i Rum/ 3-) Çimpe, Orhan Bey/ 4-)İskân/5-Söğüt 21

22 BCAL -TARİH DERSİ KURULUŞ DÖNEMİ- DENEME TESTİ Vedat AKBULAK TEST: 3 1. Karesioğulları, Balıkesir ve Çanakkale çevresinde kurulmuş bir süre sonra ikiye ayrılmış, Balıkesir kolu 1345'te, Bergama kolu ise 1360'da Osmanlı Devleti'ne katılmıştır. Bu bilgilere bakılarak; I. Siyasal birlik II. Coğrafi konum III. Ulusal yapı durumlarından hangilerinin korunamaması Karesioğulları'nın yıkılmasını kolaylaştırmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 2. Yıldırım Bayezid'den sonra boşalan Osmanlı tahtı için Yıldırım'ın oğulları arasında 11 yıl süren taht kavgalarını Çelebi Mehmet kazanmış ve tek başına Osmanlı padişahı olmuştur. Böylece Osmanlı Devleti yeniden toparlanmaya başlamıştır. Bu duruma bakılarak; I. Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirmiştir. II. Ülke hanedan ailesinin ortak malıdır, anlayışı terk edilmiştir. III. Batıya doğru fetih hareketleri yavaşlamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 3. Orhan Bey, Çanakkale Boğazı'na ulaşmak ve Marmara Denizi'ne egemen olabilmek amacıyla Karesioğulları'nın taht kavgalarından yararlanarak bu beyliği topraklarına katmıştır. Buna göre; I. Türk birliği II. Jeopolitik konum III. Gelirleri arttırma durumlarından hangileri bu gelişmenin sonuçlarından olumlu yönde etkilenmiştir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 4. Osmanlı Devleti'yle Timur İmparatorluğu arasında Ankara Savaşı'nın çıkmasında; - Çin seferine çıkmayı planlayan Timur'un batısında güçlü Osmanlı Devleti'nin bulunmasından rahatsızlık duyması - Timur'un Yıldırım Bayezid'ten kabul edilmesi mümkün olmayan isteklerde bulunması gelişmeleri etkili olmuştur. Buna göre, I. Timur doğuya doğru genişleme isteğinde olmuştur. II. Her iki hükümdarda balkanlarda ilerleme düşüncesindedir. III. Yıldırım'a devletler arası eşitlik prensibine uymayan isteklerde bulunulmuştur. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 5. II. Murat, Bizans İmparatorluğu nun Çelebi Mustafa'ya verdiği destekten dolayı İmparator Manuel'i cezalandırmak amacıyla İstanbul u kuşatmıştır. Bu duruma bakılarak; I. Bizans'a karşı meşru müdafaa savaşı yapılmıştır. II. Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışılmıştır. III. İstanbul Osmanlı'ların eline geçmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız I ve II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 6. Orhan Bey'in temel politikası Rumeli'ye yerleşmekti. Bu amaçla Süleyman Paşa, Rumeli'de Bolayır ve Tekirdağ'a kadar olan toprakları ele geçirmiş ve Karesi bölgesinden getirilen bir grup Türkmen buralara yerleştirilmiştir. Bu bilgilere bakılarak; I. Rumeli fetihleri kalıcı hale getirilmeye çalışılmıştır. II. Bizans'ın Avrupa ile kara bağlantısı tehlikeye girmiştir. III.Türkmenler etnik yapıyı değiştirmişlerdir. yargılardan hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 7. Osmanlılar Karesi topraklarında ve Ankara yönünde ilerlerken Bizans'ta taht kavgaları yaşanıyordu, imparator olmak isteyen Kantakuzen, Orhan Bey'den yardım istedi. Kantakuzen, Orhan Bey'in yardımlarıyla Bizans tahtına çıkmayı başardı. Bu duruma bakılarak; I. Osmanlılar Bizans'ın iç işlerine karışmıştır. II. İki devlet arasında sürekli bir ittifak sağlanmıştır. III. Kantakuzen çıkarına göre hareket etmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III 8. Kösedağ Savaşı'ndan sonra bağımsızlığına kavuşan beyliklerden biri de Osmanlı Beyliği'dir. Ayrıca Anadolu Beylikleri Dönemi'nde, Anadolu'nun Türkleşmesi tamamlanmış ve Türk kültürü önem kazanmıştır. Bu duruma bakılarak; I. Anadolu'da Bizans kültürü zayıflamıştır. II. Çok uluslu yapıya son verilmiştir. III. Türk nüfusunun göçüne ortam hazırlanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 9. Osmanlı Devleti'nin İstanbul u kuşatması ve sınırlarını Macaristan'a kadar genişletmesi, Macar kralını harekete geçirdi. Ancak Macarlar Türkleri Balkanlardan atmaya güçlerinin yetmeyeceğini görerek Papa'dan yardım istediler ve Türklere karşı Papa'nın önderliğinde Alman, Fransız, İngiliz ve Balkan uluslarından oluşan bir Haçlı ordusu kuruldu. Türkler bu orduyu 1396'da Niğbolu'da yenmiştir. Bu bilgilere göre; I. Ortodokslar bu sefere destek vermemişlerdir. II. Papalık siyasal olayları yönlendirmeye devam etmiştir. III. Macarlar Orta Avrupa'yı korumak istemişlerdir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III TEST:3 Cevap Anahtarı: 1-A, 2-D, 3-E, 4-B, 5-B, 6-D, 7-D, 8-E, 9-D 22

23 BCAL -TARİH DERSİ KURULUŞ DÖNEMİ- DENEME TESTİ Vedat AKBULAK te Karesioğulları Beyliği Osmanlı Devleti ne bağlandı te Bizans İmparatoru Kantakuzen, Gelibolu Yarımadası ndaki Çimpe Kalesi ni Osmanlı Devleti ne bıraktı. Bu gelişmelerin Osmanlılar açısından ortak sonucu aşağıdakilerden hangisi olmuştur? A) Anadolu Türk beyliklerinin birleşmesi B) Bizans ın ömrünün uzaması C) Anadolu dan Rumeli ye asker sevk etmenin kolaylaşması D) Düzenli ordunun kurulması E) Haçlı Seferlerinin şiddetlenmesi 2. Osmanlı Devleti, batıda fethedilen topraklara doğudan gelen göçebe Türkmen aşiretlerini yerleştirmiş; bunu yaparken de birbirleriyle anlaşmazlık içinde olan aşiretlerin ayrı yerlerde iskânına özen göstermiştir. Yapılan bu uygulamanın; I. fethedilen bölgelere Türk kimliği kazandırma, II. kan davalarının önüne geçme, III. göçebe aşiretleri yerleşik hayata alıştırma amaçlarından hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 3. Çelebi Mehmet döneminde Simavna eski kadısı Şeyh Bedrettin in başlattığı ayaklanma, daha öncekilerden farklıydı. Çünkü Şeyh Bedrettin, kişilerin köle gibi çalıştırılmasına (angaryaya), Sünni mezhebindeki bazı kurallara ve devletin ilelebet aynı hanedandan gelen hükümdarlar tarafından yönetilmesine karşı çıkıyordu. Buna göre, Şeyh Bedrettin İsyanı için; I. Mevcut düzeni değiştirmeye yöneliktir. II. Dinî ve sosyal nitelik taşıyan bir isyandır. III. Askerler tarafından da desteklenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 4. Osmanlıların Balkanlarda ilerlemesinden telaşa kapılan Avrupalı devletler, tıpkı XI. ve XII. yüzyıllarda Selçukluları Anadolu dan atmak için başlattıkları Haçlı Seferlerinin bir benzerini, bu kez Osmanlılar üzerine düzenlemişlerdir. Buna göre, Osmanlılar üzerine düzenlenen Haçlı saldırılarının amacı aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Bizans ın içişlerine karışılmasını engellemek B) Kutsal topraklara ulaşmak C) Osmanlıları Balkanlardan çıkarmak D) Hristiyanlığı yaymak E) Balkan uluslarının birliğini sağlamak 5. Orhan Bey döneminden itibaren askerî, siyasi, kültürel ve ekonomik yönlerden kurumsallaşmaya çalışan Osmanlılar, kısa sürede beylikten devlete dönüşmüştür. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi kültürel alandaki kurumsallaşmaya örnek olarak gösterilebilir? A) Piyade (yaya) ve müsellem (atlı) adıyla askerî birliklerin oluşturulması B) İznik te ilk Osmanlı medresesinin açılması C) Divan teşkilatının kurulması D) İlk Osmanlı donanmasının inşa edilmesi E) Vezirlik makamının oluşturulması 6. Yıldırım Bayezid döneminde İstanbul, Osmanlılar tarafından ilk kez kuşatılmış; fakat 1391 den 1401 yılına kadar aralıklarla devam eden kuşatma başarılı olamamıştır. Bu durumun aşağıdaki seçeneklerin hangisindeki teknik nedenden kaynaklandığı savunulabilir? TEST:4 D) Şehrin karşısına Anadolu Hisarı nın yaptırılması E) Niğbolu ve Ankara Savaşlarının çıkması 7. Kuruluş Döneminden itibaren Balkanlarda fetihlere başlayan Osmanlılar, yerli halk üzerinde hiçbir zaman dinî ya da etnik baskı uygulamamış, daha çok doğudan gelen Türkmen boylarını, iskân etme ve batı sınırlarının güvenliğini sağlama amacı gütmüştür. Bu bilgiye göre, Osmanlı Devleti nin fetihler sırasında; I. hâkimiyet alanını genişletmek, II. artan nüfusun ihtiyaçlarını karşılamak, III. yerli halkı göçe zorlamak amaçlarından hangilerini ön planda tuttuğu söylenebilir? A) Yalnız I B) I Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 8. XIV. yüzyıl ortalarından XVI. yüzyıla kadar geçen süreçte, Balkanların önemli bölümü Türk ve Müslüman kimliği kazanmıştır. Bunda, aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulamaz? A) Balkanlardaki karışıklıkların B) Ankara Savaşı sonrasında yaşanan Fetret Devri nin C) Osmanlı nın izlediği iskân siyasetinin D) Bizans ın Balkan devletlerine yardım edememesinin E) Osmanlı yönetiminin yerli halka hoşgörüyle yaklaşmasının 9. Osmanlı Devleti nin, bağımsızlığını ilan ettiği yıllarda düzenli ve sürekli bir ordusu yoktu. İlk düzenli ordu, beylikten devlete geçişi sağlayan Orhan Bey zamanında yaya ve müsellem (atlı) adıyla kuruldu. Rumeli de fetihlerin başlaması üzerine de I. Murat zamanında Yeniçeri ordusu oluşturuldu. Buna göre Osmanlı Devleti nin düzenli ve sürekli ordular oluşturmasında; I. askere duyulan ihtiyacın artması, II. sınırların genişlemesi, III. devletin teşkilatlandırılması durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 10. Selçuklular zamanında devlet içinde küçük beylikler halinde yaşayan atabeylikler vardı. Osmanlılarda böyle bir durumun olmayışı aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Devletin hükümdar ve soyundan gelenlerin ortak malı olması B) Güçlü bir merkezi yönetimin kurulması C) Beyliklerin Osmanlı Devleti'ne bağlanması D) Osmanlı devlet yönetiminin Selçuklulara benzemesi E) Osmanlı devlet örgütünde Bizans'ın örnek alınması 11. Osmanlı Devleti'nin deniz gücünü artırması ve Rumeli'ye geçme imkânını elde etmesi aşağıdakilerden hangisinin sonucunda meydana gelmiştir? A) İlk düzenli ordunun kurulması B) İpek Yolu'nun önem kazanması C) Moğol istilasının Bursa'ya kadar gelmesi D) Anadolu Türk birliğinin sağlanması E) Karesioğulları'nın Osmanlı Devleti'ne katılması 12. Osmanlı Devleti'nin Anadolu siyasi birliğini sağlaması ilk defa hangi dönemde gerçekleşmiştir? A) İstanbul un surlarını yıkabilecek güçte topların bulunmaması B) Şehrin üç taraftan denizlerle çevrili olması C) Batıdan Bizans a yapılan yardımların önlenemeyişi A) Orhan Gazi B) I. Murat C) I. Bayezid D) I. Mehmet E) II. Mehmet 23

24 BCAL -TARİH DERSİ KURULUŞ DÖNEMİ- DENEME TESTİ Vedat AKBULAK 13. Osman Bey zamanında fetihler aşiret kuvvetleri ile gerçekleştirilirken sınırların genişlemesi ile Orhan Bey zamanında yaya ve müsellem birliklerinin, I. Murat zamanında Yeniçeri Ocağı'nın kurulduğu görülür. Yukarıdaki bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Düzensiz ordu, sınırların genişlemesiyle yetersiz kalmıştır. B) Osmanlı askeri teşkilatı sürekli bir gelişme göstermiştir. C) Türkmen göçlerinin kesilmesi Yeniçeri Ocağı'nın kurulmasını gerektirmiştir. D) I. Murat Devrinde Osmanlı Devleti'nin disiplinli ve devamlı bir ordusu vardır. E) Osmanlı Devleti sürekli büyüme içerisindedir. 14. XIII. yüzyıl sonlarında kurulan Osmanlı Beyliği'nin kısa bir süre sonra Rumeli'ye geçmesinde aşağıdakilerden hangisinin etkisi yoktur? A) Doğu'da Türk İslâm beyliklerinin olması B) Doğudan gelen Türkmen göçlerinin nüfus yoğunluğuna neden olması C) Rumeli'de siyasi otoritenin zayıf olması D) Osmanlı Beyliği'nde taht kavgalarının başlaması E) Hâkimiyet anlayışı 15. Yıldırım Bayezid'ten boşalan Osmanlı tahtı için Yıldırım'ın oğulları arasında 11 yıl süren taht kavgalarını Çelebi Mehmet kazanmış ve tek başına Osmanlı padişahı olmuştur. Böylece Osmanlı Devleti yeniden toparlanmaya başlamıştır. Bu duruma bakılarak; I. Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirmiştir. II. Ülke hanedan ailesinin ortak malıdır, anlayışı terk edilmiştir. III. Batıya doğru fetih hareketleri yavaşlamıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 16. Osmanlı ülkesine katılmış olan Anadolu beyliklerinden Aydınoğulları, aşağıdaki savaşlardan hangisinin sonunda bağımsızlığını yeniden kazanmıştır? A) Varna Savaşı B) Ankara Savaşı C) Kosova Savaşı D) Sırpsındığı Savaşı E) Niğbolu Savaşı 17. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti nin Kuruluş Dönemi nde yer alan olaylardan biridir? A) Kırım Hanlığı nın Osmanlı Devleti ne bağlanması B) Mısır ın Osmanlı topraklarına katılması C) Bulgar Krallığı topraklarının Osmanlı ülkesine katılması D) Kıbrıs Adası nın fethedilmesi E) Şehzade Cem in II. Beyazıt a baş kaldırması 18. Kuruluş Dönemi ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Bursa nın alınması - Orhan Bey B) Anadolu eyaletinin kurulması - I. Murat C) Edirne nin Fethi - I. Bayezid D) Fetret Devri nin sona ermesi - I. Mehmet E) II. Kosova Savaşı - II. Murat 19. Malazgirt Savası ndan Sonra Anadolu'ya gelen Oğuzların 24 boyundan biri olan Kayılar kurulduğu ilk yıllarda Anadolu Selçuklu Devleti'ne bağlılığını bildirdiği halde diğer Türk boyları Selçuklularla mücadeleye girişmişlerdir. Bu durumun Osmanlı Devleti'ne olumlu etkisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Anadolu'da Bizans hâkimiyetinin artması B) Yetenekli devlet adamlarının Osmanlı'nın hizmetine girmesi C) Bizans siyasi varlığının uzun sürmesi D) Rumeli'ye geçisin kolaylaşması E) Doğu Anadolu'da güçlü bir beyliğin ortaya çıkması 20. Osmanlı Beyliği'nin kurulduğu yıllarda; l Anadolu'da siyasi Birliğin olmaması ll. Balkanlarda güçlü bir merkezi devletin olmaması lll. Avrupa'da yüzyıl savaşlarının başlaması gelişmelerinden hangilerinin Osmanlı fetihlerinin yönünün Batı olmasında etkili olduğu söylenebilir? A) Yalnız l B) Yalnız II C) Yalnız III D) l ve lll E) l, ll ve lll 21. Osmanlı Beyliği Bizans sınırında bir uç beyliği olduğu için Moğol baskısından az etkilenmiş ve Avrupa'ya açılacak bir bölgede kurulmuştur. Yalnız buna göre Osmanlı Beyliği'nin l. Coğrafi konumu ll. Merkezi otoritesinin güçlü olması lll. Jeopolitik bir yerde kurulması Özelliklerinden hangileri kısa sürede büyümesinde etkili olmuştur. A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve lll D) ll ve lll E) l, ll ve lll 22. Osmanlı Devleti'nin 1402 Ankara savaşında Timur'a yenilmesinin sonucunda Anadolu'da Türk beylikleri yeniden kurulmuş taht kavgalarının hüküm sürdüğü Fetret Devri başlamıştır. Bu gelişmelerin Anadolu'da aşağıdakilerden hangisine yol açması beklenmez? A) Birlik ve beraberliğin zedelenmesi B) Sosyal sorunlarının baş göstermesi C) Ülke idaresinin güçleşmesi D) Halkın devlete bağlılığının artması E) Huzursuzluğun yaygınlaşması 23. Aşağıdakilerden hangi seçenek bir yönüyle diğerlerinden farklık gösterir? A) Ehl-i Hirfet B) Muhtesip C) Gedik D) Adet-i Ağnam E) Divan-ı Hümayun 24. İlk Osmanlı derya beyi olan..izmit kıyılarına yerleşerek bir donanma kurmuştur. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Çaka Beyi B) Barbaros C) Gündüz Alp D) Karamürsel Alp E) Kılıç Reis CEVAP ANAHTARI: 1-C, 2-E, 3-D, 4-C, 5-B, 6-A, 7-C, 8-B, 9-E, 10-B, 11-E, 12-C, 13-C, 14-D, 15-D, 16-B, 17-C, 18-C, 19-B, 20-E, 21-C, 22-D, 23-E, 24-D 24

25 BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ -10 SINIF TARİH DERSİ NOTLARI -VEDAT AKBULAK OSMANLI DEVLETİ YÜKSELİŞ DÖNEMİ SİYASİ GELİŞMELER II. MEHMET ( ) İstanbul un Kuşatılması ve Fethi: Babası II. Murat ın ölümü üzerine tahta geçen II. Mehmet babası zamanındaki antlaşmaları yeniledi. Daha önce kuşatılan ve alınamayan İstanbul un Fethi için başlıca yapılan hazırlıklar: -Anadolu Hisarı karşısına Rumeli Hisarı nı yaptırdı. Hisara Boğazkesen adı verildi. Bundan sonra, Boğazdan geçecek bütün yabancı gemiler için izin alma zorunluluğu getirildi. -Kuşatmayı denizden desteklemek için büyük bir donanma hazırlandı(400 parçalık bir donanma oluşturuldu.). -Bizans ın İstanbul dışındaki topraklarından Vize ve Silivri kaleleri alınarak batı ile bağlantısı kesildi. -Surları aşmak için tekerlekli kuleler yaptırıldı. -Surları yıkmak amacıyla büyük toplar döktürüldü. -Kuşatma sırasında, Mora despotlarının Bizans a yardım etmelerine engel olmak için akıncılar, Mora üzerine ve Balkanlara gönderilerek Balkanlarda bir ordu bulunduruldu. İstanbul'un fethini gerektiren sebepler; * Çok önemli stratejik bir yerde bulunması (İstanbul un coğrafi konumu son derece önemliydi), Bizans tarafından Türklerin geçiş yollarının ve bağlantılarının engellemesi, * Bizans'ın Osmanlı aleyhine faaliyetlerde bulunması, * Daha önce birçok defa kuşatıldığı halde alınamamış olması, (Bulgarlar, Avarlar, Araplar, tarafından kuşatılmış ve alınamamıştır.) * Devletin büyümesi ve gelişmesi için İstanbul'un alınması gerekiyordu. * İstanbul, aynı zamanda kara ve deniz ticaret yollarının üzerinde bulunması nedeniyle, ekonomik yönden de büyük önem taşıyordu. *Ayrıca II. Mehmet; İstanbul u fethederek Rumeli ve Anadolu daki Türk topraklarını birleştirmek için kentin alınması konusunda kesin karar vermişti. Yapılan çalışmalar sonunda 29 Mayıs 1453 tarihinde salı günü İstanbul fethedildi. Ortaçağın sonu yeniçağın başlangıcı kabul edilen İstanbul'un Fethi ile kuruluş devri sona erdi ve yükselme devri başladı. II. Mehmet, hazırlıklarını tamamladıktan sonra, Edirne den hareket etti ve 5 nisanda İstanbul surları önüne geldi. İmparatora elçi göndererek boş yere kan dökülmemesi için, İstanbul un teslimini istedi. İstanbul un kuvvetli surlarına ve Avrupa dan gelecek yardıma güvenen imparator, bu teklifi reddetti. 6 Nisan 1453 te kuşatma başladı. Nisanın on sekizine kadar süren top atışları sonucu, surlarda birçok gedik açıldı. Bunun üzerine bir gece saldırısı düzenlendi. Bu hücumda tekerlekli kuleler kullanıldı. Ancak Bizanslılar bu kuleleri, karada ve suda yanabilen Grejuva (Rum ateşi) ile yaktılar. Aynı anda donanma, zinciri kırarak Haliç'e girmek istediyse de başarılı olamadı. Papanın aracılığı ile kuşatmanın onuncu günü Bizanslılara gönderilen üç Ceneviz ve bir Bizans gemisinin, Türk gemilerini yararak Haliç'e girmesi Fatih Sultan Mehmet i kızdırdı. Bunun üzerine II. Mehmet, Osmanlı donanmasının, denizden ulaşamadığı Haliç'e karadan kızaklar üzerinde kaydırılarak indirilmesi çalışmalarını başlattı. Galata sırtlarında bulunan yetmiş gemi, karadan kızaklar üzerinde çekilerek Haliç'teki Kasımpaşa Limanı'na indirildi. II. Mehmet, 28 Mayıs gecesi büyük bir hücum başlattı. Bu hücum, 29 Mayıs 1453 Salı günü, Türk askerinin İstanbul'a girmesiyle sonuçlandı. Bu başarısından dolayı II. Mehmet'e Fatih unvanı verildi. *Fetihten sonra, Bizans halkına mal ve can güvenliği sağlandı. Rumların patriklerini seçmelerine izin verildi. Ermeni ve Yahudi topluluklarına inanç ve ibadet serbestliği tanındı. *UYARI: Fatih'in bu politika ile gerçekleştirmek istediği amaç, Ortodoks mezhebindeki Hristiyanları denetim altında bulundurarak onların Avrupa'da Katolik Hristiyanların etkisi altına girmelerini önlemekti. Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u yeniden imar etmek, ekonomisini canlandırmak ve kentin Türk nüfusunu artırmak için çalışmalara başladı. İlk olarak kentin bozulan su şebekesini ve yolları tamir ettirdi. İstanbul'a Anadolu ve Rumeli'den göçmenler, tüccar ve zanaatkârlar getirtti. Çarşı, hamam, fırın gibi birçok yapı inşa ettirdi. İstanbul'un Fethi, Fatih Sultan Mehmet ve Osmanlı Devleti'ne büyük bir ün kazandırdı. Bu kentin ele geçirilmesiyle Avrupa, önemli bir üssünü Osmanlılara bırakmış oldu. İstanbul; ekonomik, askeri ve idarî açıdan Osmanlı Devleti için en uygun başkentti. Çünkü Osmanlıların, Anadolu ve Balkanlarda hareket ve denetim kolaylığı elde etmelerini sağlayabilecek çok önemli bir konumdaydı. ÖRNEK TEST: Aşağıdaki savaşlardan hangisi Yavuz Sultan Selim döneminde olmamıştır? A) Çaldıran Savaşı B) Turnadağ Savaşı C) Mercidabık Savaşı D) Ridaniye Savaşı E) Mohaç Savaş ı Doğru Cevap E dir 25

26 BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ -10 SINIF TARİH DERSİ NOTLARI -VEDAT AKBULAK Fatih Döneminde Anadolu daki Gelişmeler: İSTANBUL UN FETHİNİN TÜRK TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMİ 1. İstanbul Osmanlı Devleti nin başkenti yapıldı. 2. İstanbul un Fetih ile Osmanlı Devleti için İmparatorluk dönemi başladı. 3. Osmanlı Devleti nin toprak bütünlüğü sağlandı. 4. Karadeniz ve Akdeniz arasındaki ticaret yolunun denetimi, Türklerin eline geçti. 5. Osmanlı Devletinin Kuruluş devri sona ererek Yükselme Devri başladı. *Not: Bu durum Akdeniz ve Karadeniz ticaretinde etkili olan Venedik ve Cenevizlere zarar verdi. 5. İstanbul'da bulunan Ortodoks kilisesisin koruyuculuğu Osmanlıların eline geçti. *Not: Böylece Osmanlı Ortodoksların lideri konumuna gelmiştir. Bu kilisenin denetim altına alınması, Hristiyan birliğini parçalama amacı taşımaktadır. 6. Osmanlı Merkezi yönetim güçlendi. İSTANBUL'UN FETHİNİN DÜNYA TARİHİ AÇISINDAN ÖNEMİ: 1. İstanbul'un fethi ile Ortaçağ kapandı, Yeniçağ başladı. 2. Ortodokslar Osmanlı himayesine alınarak onların din ve vicdan özgürlüğü sağlandı. 3. Doğu Roma İmparatorluğu sona erdi. 4. Savaşta topların üstünlüğü anlaşıldı. Bundan dolayı sur ve kalelerin önemi azaldı. 5. Feodalizmin yıkılış süreci hızlanmış oldu. 6. İstanbul'un Türklerin eline geçmesi üzerine Avrupalılar yeni ticaret yolları aramaya başladı. Not: Bu durum Coğrafi Keşiflerin zorlayıcı nedenini oluşturmuştur. Batıdaki Gelişmeler; Fatih in Batı Politikası: Rumeli'de Belgrad hariç tüm Sırbistan'ı Osmanlı ülkesine kattı. Mora despotunu ortadan kaldırdı. Eflak ve Boğadan Osmanlı devletine bağladı. Bosna-Hersek fethedildi. Osmanlı Devleti nin İstanbul'u almasından sonra Rumeli ve Ege Denizi'nde yapmış olduğu fetih hareketleri Venediklilerin doğu ticaretine zarar vermişti. Bu yüzden 1463 yılında başlayan Osmanlı-Venedik savaşları Osmanlıların üstünlüğü ile sona erdi. Venediklilerle yapılan anlaşmaya göre; -Venediklerin elinde bulunan İtalya daki Mora Yarımadası alındı. -Eflâk ve Bosna Osmanlı topraklarına katıldı. -Ayrı ayrı yapılan bir seferle; Hersek Dukaklığı ve Boğdan Osmanlıya bağlandı. Venedikliler her yıl ödeyecekleri vergiye karşılık bazı imtiyazlar kazandılar. İstanbul da balyoz (elçi) bulundurabilecekti. Bu olay Osmanlı Devletinin verdiği ilk imtiyazdır. Balkan fetihlerinden sonra Anadolu ya yönelen Fatih in buradaki amacı neydi? Anadolu daki siyasi otoriteyi sağlamak ve Kara deniz ticaretini denetim altına almaktı. Bu nedenle, Fatih Sultan Mehmet döneminde; Amasra Cenevizlerden alındı. İsfendiyaroğulları na son verildi. Böylece Kastamonu ve çevresi Osmanlıya bağlanmış oldu. Trabzon Rum imparatorluğuna son verildi. Konya alınarak Karaman ülkesi topraklarının bir bölümü Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bir Türk Devleti olan Akkoyunlu Devleti ile 1473 yılında yapılan savaşta Akkoyunlular yenilgiye uğratılmıştır. Otlukbeli Savaşı (1473): 14. yüzyılda Doğu Anadolu da bir devlet kuran Akkoyunlular Uzun Hasan zamanında çok güçlendiler. Uzun Hasan, kısa zamanda ülkesinin sınırlarını genişleterek büyük bir devlet kurdu. Uzun Hasan ın Osmanlılar aleyhine faaliyetlerde bulunması, Osmanlıya itaatini bildirmemesi, Osmanlıya karşı Karamanoğulları na destek verip koruması, Osmanlıya karşı batıdaki Rodos Şövalyeleri ve Venediklerle işbirliği yapması ve kendini Timur gibi görmeye başlaması üzerine Osmanlılar ile Akkoyunlu Devleti nin arasını açtı. Bunun üzerine Fatih, Akkoyunlular ile savaşa karar verdi. Erzincan yakınlarında Otlukbeli de yapılan savaşta, Osmanlı ordusu ateşli silâhların yardımıyla Akkoyunlu ordusunu birkaç saat içinde yenilgiye uğrattı (1473). Bu yenilgiden sonra bir daha kendisini toparlayamayan Akkoyunlu Devleti, Uzun Hasan ın ölümünden sonra dağılma sürecine girdi. Bir süre sonra Safaviler Akkoyunlu Devleti ne son verdi. Not: Karaman ülkesi ve Akkoyunlu ülkesi kesin olarak II. Beyazıt zamanında Osmanlı devletine bağlanmıştır. Fatih Sultan Mehmet döneminde denizlerde ise Ege adaları, Kırım Hanlığı ve Yunan Adaları alınmıştır İtalya seferi gerçekleşmiştir. Son zamanlarında hicaz suyolları ve Dulkadiroğulları yüzünden Memluklar ile ilişkileri bozulmuştu. Bu olay II. Beyazıt döneminde de devam etmiştir. Fatih Devri Osmanlıların en parlak devridir. Yalnız toprak bakımından değil kültür ve uygarlık bakımından da gelişmiştir. Kendi adıyla söylenen Fetih medresesini kurmuş İstanbul'un çeşitli resimlerini çizdirmiştir. Kendinden önceki Osmanlı padişahlarının; devlet ve memleket yönetiminde yaptıkları kanun ve tüzükleri bir araya getirerek kanunnamesini oluşturmuştur. Koyduğu kardeş katli maddesindeki hükmü; devletin geleceği için kardeşlerin öldürebileceği kanunu Fatih Sultan Mehmet e ait bir kanundur. Örnek Test: Aşağıdakilerden hangisi Kanuni Sultan Süleyman'ın Batı da izlediği politikalardan biri olarak söylenemez? A) Şarlken'in oluşturmaya çalıştığı Avrupa Hristiyan birliğini bozmak B) Şarlken'e karşı Fransa'yı korumak C) Katoliklere karşı Protestanları desteklemek D) Kapitülasyonları Avrupa devletlerine yaygınlaştırmak E) Fransa'ya kapitülasyonlar vererek, Osmanlı Devleti yanına çekmek Doğru Cevap: D dir. 26

27 BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ -10 SINIF TARİH DERSİ NOTLARI -VEDAT AKBULAK II. BEYAZIT DÖNEMİ ( ) Fatih'in ölümü üzerine yerine oğlu Beyazıt geçti. Zamanın en önemli olayı Kardeşi Cem'in isyanı olayıdır. Bu nedenle dış siyaset açısından sönük geçmiştir. Fatih zamanında bozulan Memluk ilişkileri; Hicaz suyolları, Dulkadiroğulları arasındaki taht kavgaları, Ramazan Oğullarını egemenlikleri altına almak istemeleri, Hindistan'dan gelen hediyelere el koymak istemeleri yüzünden iyice araları bozulmuştu. Fakat yapılan savaşta kesin sonuç alınamaması üzerine aralarında anlaşma yapmışlardı. Bu dönemde Osmanlı-Venedik ilişkileri bozulmuştu. Bu dönemde Kemal ve Burak Reislerin başardığı savaşları ile Venediklerin elinde bulunan İnebahtı, Nemarin ve Yunan adaları geri alındı. II. Beyazıt devrinde Akkoyunlu devleti tamamen yıkılarak yerine Şah İsmail Tarafından 1501 tarihinde Safevi Devleti kurulmuştur. İran da kurulan Safevi devletinin güçlenmesi Osmanlı devletini endişelendirmiş ve Padişahın İran daki bu gelişmeler karşısında gevşek hareketi nedeniyle I. Selim (Yavuz) un tahtı ele geçirmeyi hedeflemiştir. Fatihin vefatından sonra devşirme devlet adamları ve yeniçerilerin desteğini alan II. Bayezid Osmanlı tahtına çıktı. Fatih'in diğer oğlu Cem ise II. Bayezid'in hükümdarlığına itiraz etti. Cem Sultan'ın imparatorluğu paylaşma teklifini II. Bayezid kabul etmeyince Cem Sultan Bursa'ya gelerek hükümdarlığını ilan etti. Bursa yakınlarında yapılan savaşı kaybeden Cem Sultan Mısır'a giderek Memluklara sığındı. Karamanoğulları ve Memlukların desteğiyle yeniden ayaklanan Cem Sultan başarılı olamadı. Cem Sultan'ın Rumeli'ye geçeceğini öğrenen II. Bayezid Rodos şövalyeleriyle anlaştı. Rodos şövalyeleri Cem Sultanı Rumeli'ye geçirme yerine Fransa'ya götürdüler. Şövalyeler Cem'i ellerinde bulundurmakla Rodos adasının güvenliğini sağlayabileceklerine inanıyorlardı. Uzun görüşmeler sonucunda Cem Sultan önce Papa'ya daha sonra da Fransa kralı VIII. Şarlken'e teslim edildi. Cem Sultan Haçlı Seferi düzenlenmesine ve din değiştirmeye yanaşmayınca Avrupalılar Cem'i gözden çıkardılar. Not 1: 1495'te Cem Sultan in ölümü üzerine Avrupalıların bir Osmanlı şehzadesini kullanarak düzenlemeyi planladıkları Haçlı Seferi sonuçsuz kalmıştır. Not 2: Osmanlı Devleti'nin iç sorunu olan Cem Olayı, Rodos şövalyeleri ve Avrupalıların devreye girmesiyle dış sorun (Avrupa sorunu) haline gelmiştir. Ayrıca bu taht kavgası Osmanlıların dış siyasette pasif kalmalarına ve İspanya'daki Müslümanlara yeterli yardımın yapılamamasına neden olmuştur. Osmanlı - Memlûk İlişkileri Fatih döneminde bozulan Osmanlı - Memlûk ilişkileri II. Bayezid döneminde savaşa dönüşmüştür. Osmanlı Memlûk ilişkilerinin bozulmasında; - Memlukların Cem Sultan'ı desteklemesi ve Memlukların Ramazanoğulları ile Dulkadıroğulları topraklarına egemen olmak istemesi etkili olmuştur yılında başlayan savaşlar altı yıl devam etmiş ve kesin bir sonuç alınamamıştır. Sadrazam Davut Paşa tarafından Yeniçeri Ocağı na ilk kez bu savaşlar sırasında ateşli silahlar (tüfek) dağıtılmıştır. Tunus hükümdarının girişimiyle 1492 de yapılan antlaşma ile Fatih dönemindeki sınırlara dönüldü. Osmanlı - Venedik İlişkileri: II. Bayezid döneminde Doğu Akdeniz'deki Osmanlı egemenliği Venediklilerin ticaret faaliyetlerini engelliyor, Venediklilerin buralara egemen olması da Osmanlıların hareket serbestliğini kısıtlıyordu. Venediklilerin Mora halkını Osmanlılara karşı kışkırtması Osmanlı - Venedik savaşını başlatmıştır (1499). Cem Sultan'ın ölümünden sonra daha aktif bir politika izleyen Osmanlı Devleti, ilk önemli deniz zaferini bu savaşta kazandı, İnebahtı, Modon, Koron ve Navarın kaleleri Venediklilerden alındı. Böylece Venedikliler Mera dan tamamen çıkarılmıştır (1502). Endülüs'e Yardım Gönderilmesi: Ispanya'daki Katolikler; Müslüman Arap ve Yahudilere karşı soykırım hareketine girişmişlerdi yılında Türk denizcileri, İspanya'daki Arap ve Yahudileri soykırımdan kurtarmıştır. Arapları Kuzey Afrika'ya taşınmış, Yahudilerin büyük bir kısmı Osmanlı topraklarına yerleştirilmiştir. Bu durum Osmanlıların hoşgörüsünü, ezilen uluslara ve mültecilere yardımcı olduğunu göstermektedir. Balkanlardaki Gelişmeler: II. Bayezid döneminde Karadeniz sahillerine seferler düzenlenmiştir. Boğdan üzerine sefer düzenlenerek Kili ve Akkerman Osmanlı yönetimine geçmiş ve Boğdan yeniden Osmanlı egemenliğine girmiştir (1484). Osmanlıların bu bölgeye ilgi göstermesinde Boğdan'ın Macarlarla işbirliği yapması ve Osmanlı Devleti'nin Karadeniz ticaretini engellemesi etkili olmuştur. Bu fetihlerle; -Osmanlı toprakları karadan Kırım'la birleşmiştir. - Karadeniz'in batı sahilleri Osmanlıların hakimiyeti altına girmiştir. XVI. yüzyılda Osmanlı donanması Karadeniz ve Akdeniz'de söz sahibi haline gelmiştir. Aynı tarihlerde Venedikliler denizcilik alanında zayıflamış, ancak Akdeniz'in batısında İspanya ve Portekiz iki güçlü denizci devlet olarak ortaya çıkmıştır. Osmanlı - İran İlişkileri: Akkoyunluların taht kavgalarından yararlanan Şah İsmail bu devleti yıkarak İran'da Safaviler Devleti'ni kurdu (1502). XVI. yüzyıl başlarında Şah İsmail. Anadolu'yu hâkimiyeti altına alarak Türkistan, İran ve Kafkasya'yı da içine alan büyük bir devlet kurmayı amaçlıyordu. Safaviler in bu amacı Osmanlı Devleti'nin çıkarlarına ters düşüyordu. Şah İsmail amacına ulaşabilmek için Anadolu'da çeşitli ayaklanmaları desteklemiştir. Şah İsmail taraftarlarının çalışmaları sonucunda Anadolu'da isyanlar çıkmıştır. Bu isyanların en önemlisi Şahkulu İsyanı idi (1511). Şahkulu İsyanını güçlükle bastırabilmiştir. Bu durum Safevilerin Anadolu'daki etkinliğinin arttığını gösterir. Osmanlı - İran ilişkilerinin Osmanlılar aleyhine gelişmesi üzerine Şehzade Selim, babasına karşı ayaklandı. Yeniçeriler ve devlet adamlarının desteklemesi üzerine l. Selim padişah oldu (1512). 27

28 BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ -10 SINIF TARİH DERSİ NOTLARI -VEDAT AKBULAK I. SELİM (YAVUZ) DÖNEMİ ( ) II. Bayezit in üç oğlu vardı. Büyük oğlu Ahmet; Amasya da, ortanca oğlu Korkut; Manisa da, küçük oğlu Yavuz Selim; Trabzon da vali idiler. II. Bayezit, Selim in tahta geçmesine karşıydı, çünkü Şehzade Ahmet in tarafını tutmaktaydı. Yavuz Selim hükümdar olmak istiyordu. Ancak; padişah olma konusunda vâris, kanunen belirlenmediği için, tahta geçmek için harekete geçti. Bu gaye ile Trabzon dan Kefe ye giden Yavuz Selim, Kayın Pederi Kırım Hanı Mengili Giray dan aldığı kuvvetlerle Trakya ya geldi. Babası II. Bayezit ile Çorlu yakınlarında yaptığı savaşı kaybeden Yavuz Selim, Kefe ye kaçtı. II. Bayezit, yerine oğlu Ahmet e bırakmak için onu İstanbul a çağırdı. Ancak Yeniçerilerin ayaklanması ve Yavuz u istemesi sonucu II. Bayezit, padişahlığı oğlu Yavuz Selim e bırakmak zorunda kaldı (1512). Saltanatının ilk dönemlerinde kardeşleri ile yaptığı saltanat mücadelesini kazanmak için önce Şehzade Korkut u daha sonra da Şehzade Ahmet i yakalatıp öldürttü. Ve böylece içteki sorunu sert bir şekilde çözen Yavuz Sultan Selim, bundan sonra doğu siyasetine ağırlık vermiştir. Yavuz Sultan Selim'in temel amacı İslam dünyasında birliği sağlamaktı. Bunun için Türkistan'a kadar ulaşmak istiyordu. Hindistan ve Çin'in haritalarını çizdiren Yavuz Sultan Selim, Yeniçeri Ocağı'nı yeniden düzenledi ve donanmayı güçlendirdi. Yavuz Sultan Selim batıdaki devletlerle yapılmış olan anlaşmaları yenileyerek doğuya yöneldi. Doğudaki faaliyetleriyle oğlu Kanuni Sultan Süleyman'ın Avrupa ve Akdeniz'deki faaliyetlerine ortam hazırlamıştır. Osmanlı - Memlûk İlişkileri ve Mısır Seferi: Fatih in son zamanlarında bozulmaya başlayan Osmanlı-Memlûk ilişkileri, II. Bayezit döneminde daha da gerginleşti. İki ülke arasındaki ilişkilerin bozulmasının başlıca nedenleri şunlardı: Memlûk hükümdarı Kayıtbay ın, II. Bayezit in kardeşi Cem Sultan a bir hükümdar gibi davranması ve Osmanlılara karşı Karamanoğlu Kasım Beyi desteklemesi, Memlûkların, Dulkadıroğulları Beyliği nin iç işlerine karışmaları, Ramazanoğulları Beyliği ni egemenlikleri altına almak istemeleri. Osmanlılar ile Memlûklar arasında 1485 te başlayan ve 1491 e kadar devam eden savaşlarda, Osmanlılar çoğu zaman başarısız oldular. Her iki taraf için de büyük kayıplara neden olan bu savaşlar, Tunus hükümdarının aracılığıyla sona erdi. Osmanlılar, ele geçirmiş oldukları Çukurova yöresini Memlûklara bıraktılar. Yavuz Sultan Selim zamanında Dulkadıroğulları Beyliği ne son verilmesi, iki ülke arasındaki ilişkileri gerginleştirdi. Ayrıca Memlûk Sultanı Kansu Gadri, Yavuz Sultan Selim in kardeşi Şehzade Ahmet in oğlu Kasım ı himayesine alarak bunu Osmanlılara karşı bir tehdit olarak kullandı. Müslümanlarca kutsal kabul edilen Mekke ve Medine nin Memlûklara bağlı olması, Abbasî halifesinin Mısır da bulunması, Baharat Yolu nun sona erdiği limanların Memlûkların elinde bulunması Memlûklara İslâm Dünyasında üstünlük sağlıyordu. Memlûkların bu özellikleri Yavuz Sultan Selim in amacı ile çakışıyordu. Çünkü Yavuz Sultan Selim in amacı; Türk ve İslâm dünyasını tek bir yönetim altında toplamaktı. Osmanlı - İran İlişkileri: Yavuz Sultan Selim'in hükümdar olmasından sonra Şah İsmail, Anadolu'da mezhep propagandasını yoğunlaştırmıştı. Bu durumu çözümlemek amacıyla İran üzerine sefere çıkmıştır. İki devlet arasında yapılan Çaldıran Savaşı nda (1514) Şah İsmail yenildi. Bu savaşta Osmanlı ordusunun ateşli silâhlara sahip olması, savaşı kısa sürede sonuçlandırmış ve Osmanlılar kesin zafer kazanmışlar. Çaldıran savaşının sonuçları; Anadolu'da Safevi tehlikesi önlenmiştir. Tebriz - Halep ve Tebriz - Bursa arasındaki İpek yolu Osmanlı denetimine girmiştir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu ele geçirilmiştir. Çaldıran Savaşı dönüşünde Dulkadıroğulları Beyliği üzerine bir sefer yaparak Turnadağ Savaşı (1515) ile bu beyliğe son verdi ve toprakları Osmanlılara katıldı. Ayrıca bu savaş sonucunda Çukurova daki Ramazanoğulları Beyliği de Osmanlı Devleti ne bağlandı. Anadolu da Türk Birliği kesin olarak sağlandı. Çaldıran Zaferi ile kazanılan topraklar, Osmanlılar ile Memlûkleri komşu yaptı. Not: Dulkadıroğulları Beyliğinin Osmanlı Devleti'ne katılmasından sonra Anadolu'da Türk siyasal birliği kesin olarak sağlanmıştır. Not 1: Yavuz un yönetimi eline alması ve 1517 yılında halifeliği eline geçirmesi ile birlikte Osmanlı döneminde teokratik yönetim başlamıştır. Not 2: Memleket genişleme döneminde eyaletlere ayrılarak yönetilmeye çalışılmıştır. Mısır Seferi'nin Sonuçları; Memlûk Devleti yıkılmış, Suriye, Filistin ve Mısır Osmanlı topraklana katılmıştır. Kıbrıs, Girit ve Rodos adaları dışında Doğu Akdeniz Osmanlı egemenliği altına girmiştir. Hicaz Osmanlı himayesine girmiş. Abbasi halifesi ve kutsal emanetler İstanbul'a getirildi. Halifelik Osmanlı Devleti'ne geçmiş, böylece Osmanlı Devleti teokratik bir karakter kazanmıştır. Bu seferden sonra Osmanlı Devleti İslâm dünyasının, lideri olmuştur, Elde edilen ganimetlerle Osmanlı hazinesi zenginleşmiş. Doğu Akdeniz den geçen Baharat Yolu Osmanlı egemenliğine geçti fakat Avrupalıların Ümit Burnu Yolu'nu bulması Osmanlı Devleti'nin istediği kazancı elde etmesini engellemiştir. Venedikliler; Kıbrıs'ı ve Rodos için Memluklara ödediği vergiyi Osmanlı Devleti'ne ödemeye başlamıştır. Mısır ın ele geçirilmesi ile Kuzey Afrika'nın fethi için önemli bir üs elde edildi. 28

29 BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ -10 SINIF TARİH DERSİ NOTLARI -VEDAT AKBULAK BİLDİKLERİMİZİ TEKRARLAYARAK PEKİŞTİRELİM: *İstanbul un fethinden sonra: Ayasofya Kilisesi camiye çevrilen ilk kilise oldu. * Baharat ve İpek Yolu: İstanbul un fethi ile Fatih döneminde İpek yolunun denetimi, Yavuz döneminde ise Mısır ın fethi ile Baharat Yolu Türklerin eline geçti. * Macaristan ın fethi ile Avusturya ile komşu olan Osmanlı devleti en çok Avusturya (Almanya) ile mücadele etmiştir. *Ferhat Paşa Antlaşması ile doğuda en geniş sınırlara ulaşıldı. * II. Bayezit döneminde Yükselme döneminde duraklama, Köprülüler döneminde ise duraklama döneminde bir yükselme dönemi yaşandı. *Cezayir, Hızır Hayrettin Paşa nın Osmanlı hizmetine girmesiyle Osmanlı topraklarına katıldı. Mısır ın fethi ile Kutsal emanetler İstanbul a getirilmiştir. * Amasra ve Kırım Fatih döneminde fethedilince en çok bundan zarar gören devlet Cenevizler olmuştur. * Kanuni döneminde; Rodos Adası, Trablusgarp, Sakız Adası alınmış. Cebre Deniz Savaşı yapıldı. Hint Deniz ine Seferler düzenlendi. * Fatih döneminde Venediklere, Kanuni döneminde Fransızlara, III. Murat döneminde ise İngiltere ye kapitülasyon hakları verildi. A.Aşağıda verilen cümlelerin önündeki boşlukların doğru olanlarına D, yanlış olanlara ise Y yazınız. 1. ( ) Moğollar Altın Orda devleti üzerine düzenledikleri seferlerle Rusya nın güçlenmesine neden olmuşlardır. 2. ( ) Kırım Hanlığının Osmanlı himayesine girmesi I. Beyazıt (Yıldırım) döneminde gerçekleşmiştir. 3. ( ) Yaya ve müsellemlerden oluşan ilk düzenli Osmanlı ordusu Orhan Bey tarafından kurulmuştur. 4. ( ) Anadolu Hisarı, Osmanlı Padişahı Yıldırım Beyazıt tarafından yaptırılmıştır. 5. ( ) Arapların fütüvvet, Selçukluların ahilik dedikleri geleneklere göre Osmanlılarda herhangi bir meslek dalında çırakların kalfalığa, kalfaların ise ustalığa yükselmeler loncalar tarafından sağlanmaktaydı. Gedik adını verilen bir belge ile ancak dükkân açabiliyorlardı. B. Aşağıdaki tabloda boş olan yerleri örnekteki gibi siz doldurun. Beyliği ne son verilerek Osmanlı topraklarına katılması Örnek Karesi Osmanlıların denizcilikte söz sahibi olmalarına yani donanma gücüne kavuşmasına neden olmuştur. A. Savaşı Osmanlı Devleti nin Balkanlardaki hakimiyeti kesinleşmiştir. B. Savaşı İlk Osmanlı- Haçlı Savaşı olarak bilinir. C. D. Bizans İmparatorlunun ilk kez yer aldığı savaştır. Döneminde Napoli krallığının elinde bulunan Otranto Gedik Ahmet Paşa komutasındaki bir ordu tarafından ele geçirilmiştir. E. Fatih Sultan Mehmet döneminde Akkoyunlular ile yapılan savaştır. Akkoyunlular bu savaşta zayıflamış ve yenilerek yıkılma sürecine girmişlerdir. C. Aşağıdaki cümlelerde bulunan boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz. a) -Fethedilen yerler ve buralarda yaşayan insanların özellikleri, dirilik gelirlerinin ayrıntılı biçimde defterlerine kaydedilmiştir. b) Haçlıların Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda atma umudu ile sona ermiştir. c) Osmanlı Devleti'nin ilk medresesi Orhan Bey döneminde te açılmıştır. d).savaşı sonrası Osmanlılarda Fetret dönemi başlamıştır. e) ilk sosyal nitelikli dini isyan indir ve döneminde çıkmıştır CEVAP ANAHTARI A. 1.D, 2.Y, 3.D, 4.D, 5.D. B. Cevap Anahtarı A.II. Kosova / B.Sırpsındığı/ C. Koyunhisar/ D.II. Mehmet/ E.-Otlukbeli C. a)-tahrir/ b) II. Kosova Savaşı/ c)iznik/ d) Ankara/ e) Şeyh Bedrettin-I. Mehmet 29

30 BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ -10 SINIF TARİH DERSİ NOTLARI -VEDAT AKBULAK TEST 5 KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI 1. Aşağıdakilerin hangisinin alınmasıyla Osmanlılar Baltık Denizine ulaşmışlardır? A) Lehistan B) Avusturya C) Hindistan D) Kıbrıs E) Rodos 2. I. Mohaç Savaşı II. Ridaniye Savaşı III. Çaldıran Savaşı IV. Mercidabık Savaşı V. Turnadağ Savaşı Yukarıdaki savaşlardan hangileri Osmanlı'nın Mısır seferiyle ilgilidir? A) I, II, III B) II, III, IV C) II ve IV D) II, III, V E) IV ve V 3. Aşağıdakilerden hangisi Fatih devrinde Denizlerde yapılan fetihlerden biri değildir? A) Limni B) Midilli C) Kırım D) Rodos E) Zenta 4. İstanbul un Fethi'nden sonra Osmanlı Devleti ile mücadelesini artıran ve Osmanlı'nın denizlerdeki başarısından zarar gören devlet aşağıdakilerden hangisidir? A) Fransa B) Venedik C) İspanya D) Portekiz E) Papalık 5. Karadeniz'deki Ceneviz üstünlüğü aşağıdaki olayların hangisiyle Osmanlılara geçmiştir? A) Candaroğulları'na son verilmesi B) Amasra'nın alınması C) Kırım'ın Osmanlıya bağlanması D) Trabzon'un alınması E) İstanbul'un Fethi 6. Aşağıdaki savaşların hangisinin sonunda Avrupalılar doğudaki en büyük müttefiklerini kaybetmişlerdir? A) Kösedağ B) İnebahtı C) Turnadağ D) Otlukbeli E) Ridaniye 7. Aşağıdakilerden hangisi Fatih devri için söylenemez? A) Memluklarla iyi ilişkiler devam etmiştir. B) Venediklilerle deniz savaşları yapılmıştır. C) Eflak - Boğdan Osmanlıya bağlı beylik olmuştur. D) Adalar Denizi'nde hâkimiyet kurulmuştur. E) Bir başka Türk - İslam devletiyle savaşlar yapılmıştır. 8. Aşağıdaki beylik ya da devletlerden hangisi Osmanlı idaresine en son katılmıştır? A) Dulkadiroğulları B) Ramazanoğulları C) Karesioğulları D) Rum - Pontus E) Karamanoğulları 9. Şehzadeliğinden itibaren Safeviler i büyük bir tehlike olarak gören ve tahta çıktıktan sonra ilk iş olarak Safeviler e savaş açan Osmanlı padişahı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kanuni Sultan Süleyman B) Yıldırım Bayezit C) Yavuz Sultan Selim D) II. Bayezit E) Çelebi Mehmet 10. Sırp asıllı olup Enderun da yetişen ve I. Süleyman, II. Selim, III. Murat'a sadrazamlık yapan devşirme devlet adamı aşağıdakilerden hangisidir? A) Köprülü Mehmet Paşa B) Fazıl Ahmet Paşa C) İbrahim Paşa D) Sokullu Mehmet Paşa E) Merzifonlu Mustafa Paşa 11. Dalmaçya kıyılarının kesin olarak ele geçirilmesi aşağıdakilerin hangisi devrinde gerçekleşmiştir? A) Fatih devri B) II. Bayezit devri C) Yavuz devri D) Kanuni devri E) Sokullu devri 12. Fatih devrinde başlayan İtalya seferine II. Bayezit devrinde son verilmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Cem Sultan sorunu nedeni ile Gedik Ahmet Paşa'nın geri çağrılması B) II. Bayezit'in savaştan ziyade zamanını ibadetle geçirmesi C) Aynı dönemde Memluklar ile de savaş halinde olunması D) Osmanlı - Venedik ilişkilerinin savaş haline dönüşmesi E) Osmanlıların İtalya seferine gereken önemi vermemesi 13. Fatih devrinde Karadeniz bir Türk gölü haline getirilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu duruma neden olmamıştır? A) Amasra'nın Fethi B) Sinop'un Fethi C) Kırım'ın Fethi D) Trabzon'un Fethi E) Mora'nın Fethi 14. Aşağıdakilerden hangisinin ele geçirilmesi ile Anadolu Türk birliği kesin olarak sağlanmıştır? A) Karamanoğulları Beyliği B) Isfendiyaroğulları Beyliği C) Dulkadiroğulları Beyliği D) Hamidoğulları Beyliği E) Trabzon Rum İmparatorluğu 15. Osmanlı Devleti'nin II. Bayezit Devrinde İspanya daki Ben-i Ahmer devletine yardım edemeyişinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeterli deniz gücünün olmaması B) Padişahın savaş yanlısı olmaması C) Osmanlı - Memlûk savaşlarının olması D) Cem Sultan sorununun devam etmesi E) Osmanlı - Venedik ilişkilerinin bozuk olması 16. Fatih Sultan Mehmet in İstanbul un fethi ile Bizans İmparator-luğuna son verildiği halde, İstanbul da Ortodoks kilisesinin varlığı korunmuştur. Aşağıdakilerden hangisi Fatih in bu yolla ulaşmak istediği amaç olamaz? A) Hristiyan dininde mezhep ayrılıklarına son vermek. B) Yönetimi altındaki Hıristiyanlara hoşgörü ile davranıldığını ortaya koymak. C) Ortodoks kilisesinin hareketlerini kontrol altında tutmak. D) Katolik kilisesine karşı bir güç oluşturmak. E) Balkanlarda yapılacak savaşlarda Rumların desteğini sağlamak. 17. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlıların Balkanlardaki varlığını XX. yüzyılın başlarına kadar sürdürmesini sağlayan etkenlerden biri değildir? A) Düzenli ordusunun olması B) Adil bir yönetim uygulaması C) Halka inanç özgürlüğü vermesi D) Ulusçuluk akımlarına karşı etkisiz kalması E) Uluslararası anlaşmazlıklardan yararlanması 18. Osmanlı nın Balkanlarda kesin olarak hakimiyet sağladığı savaş aşağıdakilerden hangisidir? A) Sırpsındığı B) Ploşnik C) II. Kosova D) Varna E) I. Kosova 19. Osmanlı ülkesine katılmış olan Anadolu beyliklerinden Aydınoğulları, aşağıdaki savaşlardan hangisinin sonunda bağımsızlığını yeniden kazanmıştır? A) Varna Savaşı B) Ankara Savaşı C) Kosova Savaşı D) Sırpsındığı Savaşı E) Niğbolu Savaşı 30

31 BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ -10 SINIF TARİH DERSİ NOTLARI -VEDAT AKBULAK 20. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti nin Kuruluş dönemlerinin ortak özelliklerinden biridir? Dönemi nde yer alan olaylardan biridir? A) Kırım Hanlığı nın Osmanlı Devleti ne bağlanması B) Mısır ın Osmanlı topraklarına katılması C) Bulgar Krallığı topraklarının Osmanlı ülkesine katılması D) Kıbrıs Adası nın fethedilmesi E) Şehzade Cem in II. Beyazıt a baş kaldırması 21. Osmanlı Devleti nin Kuruluş Dönemi'nde devletin kurumsallaşması (örgütlenmesi) ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu dönemde yapılan örgütlenme çalışmaları arasında yer almaz? A) Toprakların mirileştirilmesi B) Orduda ıslahatların yapılması C) Vezirlik örgütünün oluşturulması D) Divan örgütünün kurulması E) Eğitim ve öğretim çalışmalarının başlatılması 22."Osmanlı Devleti, Ankara Savaşı ndan sonra bir süre yıkılma tehlikesi yaşamıştır." diyen bir tarihçinin bu görüşüne, aşağıdakilerden hangisi kanıt olarak gösterilemez? A) Şehzadeler arasında taht kavgalarının başlaması B) Anadolu Beylikleri'nin yeniden kurulması C) Devletin hükümdarsız kalması D) Devlet sınırlarının büyük ölçüde daralması E) İstanbul'un fethinin gecikmesi 23. Osmanlı Kuruluş Dönemi nde; Osman Bey, Osmanlı aşiretini beyliğe dönüştürürken, Orhan Bey ve I. Murat dönemlerinde beylik tamamen devlete dönüşmüştür. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlıların aşiretten devlete geçişinde etkili olan olaylardan biri sayılamaz? A) Divan örgütünün kurulması B) Askeri birliklerin oluşturulması C) Sınırlarının genişlemesi D) Ahilerin desteğinin alınması E) Taht kavgalarının yaşanması 24. Orhan Bey Dönemi nde Rumeli ye geçilmesinde, aşağıdakilerden hangisinin etkisi olmamıştır? A) Bir padişahın iki kez tahta çıkması B) Osmanlı Tarihi nde yükselme döneminin yaşanması C) İstanbul un kuşatılması D) Anadolu da siyasi birliğin gerçekleştirmeye çalışılması E) Taht için kardeş kavgalarının yaşanması 28. Kuruluş Dönemi ile ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Bursa nın alınması - Orhan Bey B) Anadolu eyaletinin kurulması - I. Murat C) İstanbul un kuşatılması - I. Beyazıt D) Fetret Devri nin sona ermesi - I. Mehmet E) II. Kosova Savaşı - II. Murat 29. Osmanlı ya en çok sorun çıkaran beyliktir. İlk savaş 1387 de I. Murat Dönemi nde yapılmıştır. Kendilerini Anadolu Selçuklularının devamı saymışlardır. Yukarıda özellikleri verilen Anadolu beyliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Saruhanoğulları B) Karesioğulları C) Hamitoğulları D) Karamanoğulları E) Menteşeoğulları 30. Aşağıdakilerden hangisi, Fetret Devri nde Balkanlarda toprak kaybının yaşanmamasının nedenidir? A) Bizans ın Balkan halkını kışkırtması B) Balkanlarda Osmanlı toprağının az olması C) Halkın Osmanlı yönetiminden memnun olması D) Şehzadelerin Balkanlarda egemenlik kurması E) Timur un Balkanları ele geçirmek istememesi 31. Osmanlı Devleti'nin, Kanuni zamanında yapılan Mohaç Savaşı ile Macar ordusunu imha ederek, Macaristan'ı bağlı bir devlet haline getirmesi aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur? A) Osmanlı Rus Savaşlarının başlamasına B) Osmanlı Avusturya Savaşlarının başlamasına C) Osmanlı Fransa Savaşlarının başlamasına D) Osmanlı İran Savaşlarının başlamasına E) Osmanlı Venedik Savaşlarının başlamasına A) Bizans tan Çimpe Kalesi'nin alınmasının B) Bizans içinde taht kavgalarının yaşanmasının C) Karesi Beyliği'nin donanmasından yararlanılmasının D) İlhanlı baskısının artmasının E) Çanakkale Boğazı na kadar olan toprakların alınmasının 25. Aşağıdakilerden hangisi, Kuruluş Dönemi padişahlarından biri değildir? A) Osman Bey B) Orhan Bey C) I. Murat D) II. Beyazıt E) II. Murat 26.Osmanlı Devleti'nin, Balkanlarda kalıcı ve kesin egemenlik kurmasında, aşağıdakilerden hangisinin katkısı olmamıştır? A) Devşirme sisteminin uygulanması B) Iskan politikasının uygulanması C) Hristiyan topluluklara, din ve inanç özgürlüğünün sağlanması D) Rumeli Beylerbeyliğinin kurulması E) Fethedilen toprakların, derebeylerin elinden alınarak halka dağıtılması 27. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlılarda, I. Bayezid (Yıldırım) II. Mehmet (Çelebi) III. Mehmet (Fatih) 32. Ümit Burnu'nu dolaşarak Hint okyanusuna yerleşen Portekizlileri bölgeden çıkarmak için Kanuni döneminde Hint deniz seferleri yapılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Portekizlileri bölgeden çıkarmak istemesinin amaçlarından biri olamaz? A) Baharat Yolu'na işlerlik kazandırmak B) Arap Yarımadası'nda tam denetim kurmak C) Bölgedeki Müslüman devletlere yardımcı olmak D) Osmanlı ticarî gelirlerindeki azalmayı durdurmak E) Portekizlilere karşı İngilizlere yardımcı olmak 33. İlk defa Osmanlı Memlûk savaşları hangi padişah zamanında yapılmıştır? A) Fatih Sultan Mehmet B) II. Bayezit C) Yavuz Sultan Selim D) Kanuni Sultan Süleyman E) II. Selim 34. Aşağıdaki padişahlardan hangisi Halife unvanını taşımaz? A) Fatih Sultan Mehmet B) Yavuz Sultan Selim C) Kanuni Sultan Süleyman D) II. Selim E) III. Murat CEVAP ANAHTARI 1-A 2-C 3-D 4-B 5-C 6-E 7-A 8-B 9-C 10-D 11-B 12-A 13-E 14-C 15-D 16-A 17-D, 18-C, 19-B, 20-C, 21-B, 22-E, 23-E, 24-D, 25-D, 26-E, 27-D, 28-C, 29-D, 30-C, 31-B, 32-E, 33-B, 34-31

32 -OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ- DERS ÖĞRETMENİ: VEDAT AKBULAK XVI. YÜZYILDA AVRUPA XVI. Yüzyılın başlarında Yavuz Sultan Selim ve sonrasında hüküm süren Kununi Sultan Süleyman dönemindeki yüzyılda; Avrupa daki durum üzerinde kısaca bilgi vereceğiz. Kanuni Sultan Süleyman, Babası Yavuz Sultan Selim den ekonomik, siyasi, askeri ve idari açıdan güçlü bir devlet devralmıştı. Aynı Yüzyıl da Avrupa devletleri bir taraftan coğrafi keşifler ve Rönesans ın etkisiyle kalkınma mücadelesi verirken diğer taraftan ise Reform hareketinin etkisiyle dini ve siyasi karışıklık içersine girmişti. Roma-Germen imparatoru Şarlken; Almanya, Hollanda, Avusturya, Macaristan ve İspanya devletleriyle akrabalık bağlarına dayalı ittifak oluşturarak Avrupa nın en güçlü devleti haline gelmişti. İngiltere ve Fransa yüzyıl savaşları nedeniyle güç kaybetmişlerdi. Roma-Germen imparatoru Şarlken, Avrupa hâkimiyeti politikasına yönelik olarak bir taraftan Fransa üzerinde hakimiyet mücadelesi verirken diğer taraftan Macaristan aracılığıyla Balkan toprakları üzerinde Osmanlı Devleti nin aleyhine genişleme politikası yürütmekteydi. Şarlken, Venedik le birlikte güçlü bir deniz gücü oluşturarak Akdeniz ve Afrika kıyılarında hâkimiyet mücadelesine girişmişti. Ayrıca Şarken, Osmanlı Devleti ne karşı doğuda İran ile ittifak arayışı içindeydi. Kanuni döneminin güçlü bir devleti olan Portekiz ise coğrafi keşifleri gerçekleştirerek Hindistan a ulaşarak; Osmanlı denetiminde olan baharat ticaretini engelleyerek Baharat ticaretinin yapıldığı güzergahı değiştirmişlerdir. Bu durum Osmanlı Portekiz mücadelesine neden olmuştur ve Osmanlılar bu mücadelede pek başarılı olamamışlardır. KANUNÎ DÖNEMİ ( ) Kanuni (l. Süleyman) tahta çıktığında Osmanlı Devleti hem doğuda hem de batıda rakipsiz durumdaydı. Ayrıca Yavuz döneminden Kanuni'ye mükemmel bir ordu, tecrübeli devlet adamları ve dolu bir hazine kalmıştı. Kanuni, başka erkek kardeşi olmadığı için saltanat mücadelesi yapmadı. Kanuni tahta çıktığında taht mücadelesi vermemişti ancak iç isyanlarla uğraşmak zorunda kalmıştır. Anadolu ve Mısır'da çıkan bu isyanlar merkezden gönderilen kuvvetler tarafından kısa sürede bastırılarak ülkede güvenlik sağlanmıştır. Bu dönemde çıkan bu isyanlar: 1. Canberdi Gazali İsyanı (1521): Mısır ın fethinden sonra Yavuz tarafında Şam valiliğine atanan eski Memluk komutanlarından Canberdi Gazali, bu dönemde Memluk Devleti ni yeniden kurmak için isyan etti. 2. Ahmet Paşa İsyanı (1523): Divandaki vezirlerden olan Ahmet Paşa, sadrazamlık beklerken Mısır a vali olarak atandı. Mısır a gittikten sonra da bölgedeki ekonomik güçten ve merkezden uzak olmaktan yararlanarak isyan etti. 3. Baba Zünnun ayaklanması (1526): Yozgat ta vergi meselesinden doğan isyandır. 4. Kalenderoğlu İsyanı (1527): Tımarlarının haksız yere ellerinden alındığını ileri sürerek çıkarılan bu ayaklanma Karaman da başladı ve kısa sürede; Konya, Çukurova, Maraş ve çevresine yayılmıştır. Merkezden gönderilen kuvvetler tarafından bastırılmıştır. KANUNİ DÖNEMİ OSMANLI AVRUPA İLİŞKİLERİ OSMANLI - MACAR İLİŞKİLERİ Osmanlı Devleti, Yavuz Sultan Selim döneminde doğu siyaseti izlemiş ve doğu sınırlarını güvenlik altına almıştı. Kanuni döneminde ise batıda Osmanlı Devleti aleyhine başlayan çalışmaları engellemek ve bu yönde gücünü devam ettirmek için Avrupa politikasına önem verilmiştir. Kanunî döneminde Osmanlı -Macar ilişkilerinin bozulmasında; -Macarların Balkan uluslarını Osmanlılara karşı kışkırtması ve bütün Haçlı Seferlerine katılması, -Ödemesi gereken vergileri ödememesi, -Macar kralına gönderilen Osmanlı elçilerinin öldürülmesi, etkili olmuştur. -Kanuni nin Doğu daki üstünlükten sonra Batı daki üstünlüğü de ele geçirme düşüncesi Kanuni Sultan Süleyman, Macaristan seferine çıkarak Belgrad'ı fethetti (1521). Bundan sonra Belgrad, Avrupa'ya düzenlenen seferler için önemli bir üs olmuştur. Mohaç Meydan Savaşı (1526): Belgrad'ın fethinden sonra Osmanlı - Macar ilişkileri iyice bozuldu. Bu arada Avrupa'nın en güçlü lideri olan Alman imparatoru Şarlken, Fransa kralı l. Fransuva'yı esir almıştı. Fransuva'nın yardım istemesi üzerine Kanuni; hem Osmanlı Devleti'nin gücünü göstermek hem de Fransa'yı yanına çekerek Avrupa Hıristiyan birliğini parçalamak amacıyla Macaristan üzerine yürüdü. Türk ve Macar orduları arasında yapılan Mohaç Savaşı kısa sürdü ve Osmanlı Devleti'nin galibiyetiyle sonuçlandı (1526). Bu savaşın sonucunda; 'Macaristan fethedilerek Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır. Fransa kralı esaretten kurtarılmış, bu olaydan sonraki dönemlerde Osmanlı Fransız ilişkileri güçlenmiştir. Orta Avrupa'da Osmanlı egemenliği güçlenmiştir. Osmanlı Devleti'yle Avusturya komşu olmuş ve uzun yıllar devam edecek savaşlar başlamıştır. OSMANLI -AVUSTURYA İLİŞKİLERİ: Kanuni döneminde Osmanlı Devleti ile Avusturya Macaristan'a egemen olmak için sürekli mücadele halinde olmuşlardır. I. Viyana Kuşatması (1529): Avusturya Arşidükası Ferdinand, ölen Macar kralının akrabası olduğu için; Macar tahtının kendisine ait olduğunu ileri sürerek Osmanlı Devleti'nin tayin ettiği yeni Macar kralı Jan Zapola yı tanımadı. Bu nedenle Macaristan'a girerek Budin'i işgal etti. Macar kralı Yanoş Kanuni'den yardım istedi. Macaristan seferine çıkan Kanuni'nin asıl amacı Şarlken'in Avrupa'daki üstünlüğüne son vermekti. Bu sefer sırasında Budin geri alınarak Viyana Türkler tarafından ilk defa kuşatılmıştır. Ancak kışın yaklaşması ve hazırlıksız olunması nedeniyle Viyana kuşatılması bırakılarak İstanbul a geri dönülmüştür (1529). 32

33 -OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ- DERS ÖĞRETMENİ: VEDAT AKBULAK Almanya Seferi (1532): Birinci Viyana kuşatmasından sonra Macar krallığından vazgeçmeyen Ferdinand, Budin'i tekrar işgal edince Kanuni Sultan Süleyman yeniden sefere çıktı. Kanuni, Almanya içlerine kadar ilerlemesine rağmen; ne Ferdinand ne de Şarlken Kanuni ile savaşa cesaret edemediler yılında Ferdinand'ın isteğiyle Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında İstanbul Antlaşması imzalanmıştır (1533). Bu antlaşmaya göre; Avusturya, Macaristan'ın Osmanlı Devleti'ne ait olduğunu kabul etmiştir. Avusturya, elinde bulundurduğu Macar toprakları için Osmanlı Devleti'ne vergi ödeyecektir. Avusturya Arşidükası protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacaktır. Not: Osmanlı Devleti İstanbul Antlaşması'yla, Avusturya üstünlüğünü kabul ettirmiş ve bu devlet üzerinde yaptırım gücüne sahip olmuştur. Osmanlı Devleti'nin Avusturya karşısındaki bu üstünlüğü Zitvatarok Antlaşması nın imzalanmasıyla (1606) sona ermiştir. Osmanlı Devleti ile Avusturya arasındaki ilişkiler 1562'ye kadar yeni bir barış antlaşması yapılıncaya kadar aralıklarla sürmüştür. Ancak Avusturya'nın saldırılarını sürdürmesi üzerine Kanuni Zigetvar Seferi'ne çıktı (1566). Zigetvar Kalesi kuşatıldı. Kale kuşatıldığı sırada Kanuni Sultan Süleyman vefat etti (1566). Kanuni'nin ölümü askere duyurulmamış ve Zigetvar fethedilmiştir. Zigetvar Seferi, Kanuni Sultan Süleyman ın son seferi olmuştur. D O Ğ U D A K İ G E L İ Ş M E L E R OSMANLI - İRAN İLİŞKİLERİ Osmanlı İran Savaşları ve Amasya Antlaşması: Yavuz döneminde Çaldıran Savaşı'yla büyük bir darbe vurulmasına rağmen Safevi tehlikesi tam olarak ortadan kaldırılamamıştı. Şah İsmail'in ölümünden sonra yerine geçen Şah Tahmasb, Kanuni'nin Avrupa'daki rakipleri Almanya ve Avusturya'ya Osmanlı Devleti'ne karşı ittifak önerdi. Anadolu'daki bazı beyleri Osmanlılara karşı kışkırttı. Avusturya ile yapılan antlaşmadan sonra İran üzerine sefere çıkan Kanuni; Azerbaycan, Tebriz, Bağdat ve Basra'yı ele geçirmiştir (1534). Bu sefere Irakeyn (iki Irak) Seferi de denilmektedir. Kanuni Tahmasb'ın Osmanlı topraklarına saldırması üzerine 1548 ve 1553 yıllarında yeniden sefere çıkmıştır. Osmanlı Devleti'yle savaşmaya cesaret edemeyen Safeviler barış istemişler ve taraflar arasında Amasya Antlaşması (1555) imzalanmıştır. Bu anlaşmaya göre; Azerbaycan, Tebriz, Irak, Erivan ve Doğu Anadolu Osmanlı Devleti'nde kalacaktı. Amasya Antlaşması Osmanlı Devleti ile İran arasında imzalanan ilk resmi antlaşmadır. DENİZLERDEKİ GELİŞMELER II. Bayezit ve Yavuz dönemlerinde teknik ve insan gücü bakımından gelişme gösteren Osmanlı donanması Kanuni döneminde Avrupalılarla rekabet edecek güce ulaşmıştır. Bu dönemde denizlerdeki önemli gelişmeler şunlardır: 1. Rodos un Alınması (1522): Rodos'u yöneten Sen Jan şövalyeleri Türklerin Akdeniz ticaretine engel oluyordu. Karadan ve denizden kuşatılan ada Osmanlı topraklarına katıldı. Rodos'un fethedilmesiyle Mısır ve Suriye'den Anadolu'ya ulaşan deniz yolunun güvenliği sağlanmıştır. 2. Cezayir'in Osmanlılara Katılması (1533): Barbaros Hayrettin Paşa ve kardeşleri Akdeniz'de ispanya ve Portekiz'e karşı kurdukları donanma ile mücadele ediyorlardı. 1516'da İspanya'nın elinden Cezayir'i alarak burada bir yönetim kurdular. Yavuz döneminde Osmanlı Devleti'yle aralarında başlayan yakınlaşma Kanuni döneminde iyice arttı. Bunun sonucunda denizlerde Şarlken'e üstünlük sağlamak isteyen Kanuni Barbaros'u; kaptan-ı deryalık göreviyle Osmanlı donanmasının başına geçirmiştir. Böylece Cezayir de Osmanlı topraklarına katılmıştır (1533). 3. Preveze Deniz Savaşı (1538): Osmanlı Devleti ne denizlerde büyük başarılar kazandıran Barbaros Hayrettin Paşa, Midilli de doğan bir sipahinin oğludur ve asıl adı Hızır Reis tir. Barbaros, önce kardeşi İlyas la daha sonra ağabeyi Oruç la korsanlığa başladı. Osmanlı Devleti nin, Anadolu kıyılarında korsan gemilerinin dolaşmasını yasaklaması üzerine, bu iki kardeş Cebre Adası ını alarak burayı kendilerine üs yaptılar da İspanyolların elinde bulunan Cezayir i alarak burada bir devlet kurdular. Oruç Reis, burada hükümdar oldu. Bir süre sonra İspanyollarla yapılan savaşta Oruç Reisin ölmesi üzerine yerine kardeşi Hızır Reis geçti de padişah olan Kanunî Sultan Süleyman, kara ordularının yanında, deniz kuvvetlerini de güçlendirdi. Şarlken in gücünü denizde de kırmak için, Cezayir Beyi Barbaros u İstanbul a çağırdı. Barbaros, donanmasıyla birlikte 1533 te İstanbul a geldi. Kanunî S. Süleyman; Barbaros u kaptanıderyalığa ve Cezayir beylerbeyliğine atadı (1533). Barbaros Hayrettin Paşa Osmanlı donanmasının başına geçtikten sonra Ege denizinde Venediklilere ait hemen hemen tüm adaları ele geçirdi ve İtalya kıyılarını vurmaya başladı. Türklerin Akdeniz'de egemenlik kurmasından çekinen Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekizliler Amiral Andrea Doria komutasında bir Haçlı donanması oluşturdular. Osmanlı ve Haçlı donanmaları Preveze önlerinde karşılaştılar. Haçlı donanması sayıca daha fazla olmasına rağmen savaş, Osmanlıların zaferiyle sonuçlanmıştır (1538). Preveze Deniz zaferiyle; *Akdeniz'de üstünlük tamamen Türklerin eline geçmiştir. *Doğu Akdeniz Osmanlı egemenliğine girmiştir. *Venedikliler, Mora ve Dalmaçya kıyılarındaki bazı kaleleri Osmanlı Devleti'ne bırakarak savaş tazminatı ödemeyi kabul ettiler. 4. Osmanlı Donanmasının Fransa'ya Yardımı (1543): Fransa kralı I. Fransuva, Şarlken ile mücadeleye devam ediyordu. Niş kentini kuşatan l. Fransuva Osmanlı Devleti'nden yardım istedi. Şarlken'e karşı Fransa'yı yanında tutmak isteyen Kanuni Barbaros'u Fransa'ya yardıma gönderdi. Barbaros Hayrettin Paşa Niş Kalesi ni alarak Fransızlara bırakmıştır. 5. Trablusgarp'ın Alınması (1551): Rodos, Osmanlı egemenliğine alındıktan sonra Şarlken buradaki Sen Jan şövalyelerine Malta adasını ve Trablusgarp'ı bırakmıştı. Turgut Reis komutasındaki Osmanlı donanması Trablusgarp'ı alarak Akdeniz'deki üstünlüğünü perçinlemiştir. 6. Cebre Deniz Savaşı (1560): Turgut Reis daha önce kendisine bağlı olan Cerbe Adasi'nı kuşatınca Türklerin Akdeniz'deki başarılarına son vermek ve Türkleri Kuzey Afrika'dan atmak için Andrea Doria komutasındaki Haçlı donanması Cerbe'ye geldi. Az bir kuvvete sahip olan Turgut Reis, Trablusgarp a çekildi ve İstanbul dan yardım istedi. Bunun üzerine Piyale Paşa komutasından İstanbul dan gelen Osmanlı donanması ile Haçlılar arasında yapılan savaşta Haçlılar büyük bir bozguna uğradılar (1559). Preveze'den sonra Osmanlıların en büyük deniz savaşı olan Cerbe zaferi ile Batı Akdeniz ve Kuzey Afrika'da Türk üstünlüğü kesinleşmiştir. 7. Malta Adasının Kuşatılması (1565): Malta'daki Sen Jan şövalyeleri Şarlken'in desteğini alarak Osmanlı ticaret gemilerine saldırıyor ve Türklere karşı yapılan Haçlı seferlerine katılıyorlardı. Osmanlı donanması Piyale Paşa komutasında Malta yı kuşattı. Bu seferde Turgut Reis'in şehit 33

34 -OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ- DERS ÖĞRETMENİ: VEDAT AKBULAK düşmesi üzerine Osmanlı donanması kuşatmayı kaldırarak geri dönmüştür (1565). 8. Sakız Adası nın Fethi (1566): Cenevizler Osmanlı ya ödedikleri vergiyi kesince Piyale Paşa Sakız Adası nı almakla görevlendirildi. Adanın 1566 yılında alınmasıyla Batı Akdeniz kıyılarının ve Boğazların güvenliği sağlanmış oldu. HİNT DENİZ SEFERLERİ Kanuni döneminde; Hint Okyanusu'nda Üstünlük Sağlama Mücadelesi: Coğrafî keşiflerin başlamasıyla başta İspanya, Portekiz, Hollanda ve İngiltere olmak üzere Avrupalı devletler, tüm dünyada sömürgecilik faaliyetlerini başlattılar. Sömürgecilik; geri kalmış ülkelerin doğal kaynaklarını ele geçirmek üzere başlayan yayılmacılıktır. Sömürgeciliğin önde gelen ülkelerinden biri olan Portekiz, Afrika'nın güneyinden Hindistan'a ulaşmayı başarmıştı. Vasco de Gama (Vasko do Gama)'nın, Ümit Burnu'nu dolaşarak Hindistan'ın batısındaki Kalküta limanına ulaşması ile Hint deniz yolu bulunmuş oldu. Portekizliler, bir süre sonra güçlü bir donanma ile Hindistan deniz yolunu denetimlerine aldılar ve Basra Körfezi ile Babülmendep Boğazını kapatarak Akdeniz'e ulaşan Baharat Yolu'nu, Ümit Burnu'na çevirdiler. Bununla da yetinmeyen Portekizliler, Kızıldeniz ve Basra Körfezi'ne donanmalar göndererek Müslüman tüccarlara zarar vermeye, gemilerine el koymaya başladılar. Arap Yarımadası'nın güneyinde, Basra Körfezi'nde ve Hindistan da Müslüman ülkelerle mücadeleye başladılar. Gücerat İslam Hükümdarı Bahadır Şahın, Portekizlilere karşı Kanunî'den yardım istemesi üzerine Osmanlılar, Hint deniz ticaret yolunu açmak ve denetimini ele geçirmek için Hint deniz seferlerini başlattılar. Osmanlı Devleti , 1552 ve 1553 yıllarında Hindistan'a dört sefer düzenlemiş, ancak bu seferlerde istenilen başarı elde edilememiştir. Bu seferlerde Mısır Valisi Hadım Süleyman Paşa, Pirî Reis, Murat Reis ve Seyit Ali Reis gibi ünlü denizciler görev aldılar. Ancak yapılan seferlerde istenilen sonuca ulaşılamayarak başarısız olundu. Hint Deniz Seferleri'nin başarısız olmasında; -Osmanlı devlet adamlarının seferlere gereken önemi vermemesi -Osmanlı gemilerinin okyanus sularına dayanıklı olmaması -Portekiz gemilerinin daha güçlü olması -Gücerat sultanlarının, Osmanlı Devleti'ne gereken desteği vermemeleri -Seferlerin askeri ve siyasal hedeflerden çok yardım amacıyla yapılması etkili olmuştur. -Hint Denizi nin Osmanlı gemicileri tarafından iyi tanınmaması Hint Deniz Seferlerinin sonucunda, Arap Yarımadası'nın tamamı, Kızıldeniz, Basra Körfezi, Eritre, Sudan ve Habeşistan'ın bir bölümü Osmanlı topraklarına katılmıştır. -Seferler sırasında büyük paralar harcanması ekonomik sıkıntılara neden olmuştur. Hint Denizi'nde Portekizlilerin faaliyetleri engellenememiştir. Hint Okyanusu nda kesin egemenlik kurmak isteyen Portekizliler, Sumatra ve Cava adalarına kadar ulaşmışlardı. Portekizlilerin saldırıları karşısında, Sumatra İslâm devletlerinden Açe Sultanlığı, Osmanlılardan yardım istedi. Sokullu, Hızır Reis ile Açe sultanlığını silah ve asker yardımıyla desteklemiştir ( ). Osmanlı -Fransız İlişkileri ve Kapitülasyonlar: Almanya ve Fransa arasındaki çatışmalar, Osmanlı-Fransız ilişkilerinin gelişmesine imkânı sağladı. Osmanlıların batıda genişledikleri dönemde, Avrupa nın en güçlü devleti Alman İmparatorluğu idi. Kanunî nin padişahlığı sırasında, Alman İmparatorluğu nun başında Şarlken bulunuyordu. Şarlken, akrabalık yoluyla Fransa dışında Avrupa nın büyük bölümüne sahip olmuştu. Fransa Kralı I. Fransuva, Fransa nın her yandan Şarlken in topraklarıyla çevrili olması yüzünden, bu çemberi kırabilmek için Şarlken ile yaptığı Pavia Savaşı nda Almanlara yenilerek tutsak düştü (1525). Böylece Osmanlı-Fransa ilişkileri ilk defa Fransa kralı l. Fransuva, Kanuni ye Mektup göndererek Kanuni'den yardım istemesiyle başlamıştır. Kanuni de I. Fransuva ya mektup yazarak yardım edeceğini bildirmiş ve 1526 da Macaristan seferine çıkan Kanunî, Mohaç zaferi ile I. Fransuva yı esaretten kurtardı. Kanunî bununla da yetinmeyerek I. Fransuva nın istediği ekonomik, ticarî ve hukukî ayrıcalıkları kabul etti. İyi ilişkileri devam ettirmek isteyen Fransa 1535 yılında İstanbul'a elçi göndermiş ve iki taraf arasında yapılan antlaşma sonucunda Fransa'ya kapitülasyonlar verilmiştir te imzalanan antlaşma ile Fransızlara tanınan ayrıcalıkların maddeleri şunlardır: 1. Fransız ticaret gemileri Osmanlı sularında serbestçe dolaşabilecekler ve istedikleri limanlara girebileceklerdi. 2. Fransız tüccarlardan diğer tüccarlara göre daha az vergi alınacaktır. 3. Osmanlı ülkesinde yerleşmiş bulunan Fransızlar din ve mezhep hürriyetine sahip olacaklardır. 4. Fransız tüccarlar arasındaki davalara Fransız mahkemeleri bakacaktır. 5. Fransız tüccarlarla Türkler arasındaki davalara Türk mahkemeleri bakacak, ancak bu mahkemelerde bir Fransız tercüman bulunacaktır. 6. Osmanlı ülkesinde ölen Fransız tüccarların malları ya da Osmanlı sularında batan bir geminin mal ve eşyası Fransa'daki varislerine verilecektir. 7. Türk tüccarları da Fransa toprakları ve denizlerinde bu haklardan faydalanacaktır. 8. Kapitülasyonlar anlaşmayı imzalayan hükümdarların sağ kaldıkları süre içerisinde geçerli olacaktır. Kapitülasyonların her padişah döneminde yenilenmesi bu durumun göstergesidir. Not: Kanunî nin Fransa ile anlaşması ve bazı ayrıcalıklar tanımasındaki amacı, bu ülkeyi kendi yanına çekerek; Avrupa Hıristiyan birliğini parçalamayı, Akdeniz ticaretini canlandırmayı, Osmanlı ticaret mallarını Fransızlar aracılığıyla Avrupa'ya pazarlamayı amaçlamıştır. Kapitülasyonların verilmesi sonuçları ve Önemi: Fransızlar Osmanlı ülkesinde diğer Avrupa milletlerinden daha fazla çıkar elde etmiştir. Fransızlara verilen kapitülasyonlardan zamanla diğer Avrupa devletleri de yararlanmaya başladılar. Fransızlardan sonra III. Murat döneminde İngilizlere imtiyazlar verilmiştir (1580). Bu ayrıcalıklar, 1838 Balta Limanı Antlaşması'yla genişletilmiştir. Kapitülasyonlardan diğer Avrupa devletlerinin de yararlanmaları ve bu imtiyazların kapsamının genişletilmesi Osmanlı Devleti'ni zor duruma düşürmüştür. Zamanla Osmanlı ülkesi Avrupa nın açık pazarı haline gelmiştir yılında (I. Mahmut dönemi) Fransızlara verilen kapitülasyonlar sürekli hale getirilmiştir. 34

35 -OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ- DERS ÖĞRETMENİ: VEDAT AKBULAK Not: Üstelik bunlara tanınan çok az gümrük vergisi uygulaması ile hammaddeyi; Osmanlı Devleti nden çok ucuza alarak, ürettikleri bazı malları yerli üreticiden daha ucuza satmaya başladılar. Zamanla loncaların da bozulması ve teknolojik gelişmelere ayak uyduramaması yüzünden Osmanlı Devleti nde Avrupa malları ile rekabet edecek bir yerli üterim kalmadı. Sonuç olarak kapitülasyonların zamanla birçok devlete verilmesi ve kapsamının genişletilmesi; Osmanlı ekonomik ve siyasî yönden Avrupalı devletlerin denetimine girmesine neden olmuştur. Türk toplumu bu ağır yükün altından ancak Lozan Antlaşması'yla kurtulmuştur (24 Temmuz 1923). XVI. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Avrupa Siyaseti: Osmanlı Devleti dış politikasını devlet'in bütünlüğünü ve düzenini bozabilecek faaliyetleri engellemek üzerine kurmuştur. Bunun için Avrupa devletleri arasında birliğin kurulmasını engellemeye önem vermiştir. Osmanlı Devleti askeri, ticari ve diplomatik yollarla Avrupa devletleri arasındaki ilişkileri etkilemek istemiştir. Almanya ve Avusturya üzerine düzenlenen seferler, Rusya ve Almanya arasında paylaşılma tehlikesi yaşayan Lehistan'la dostluk kurulması, Fransa'ya, Venedik'e ekonomik ayrıcalıklar verilmesi bu politikaya örnek olarak gösterilebilir. SOKULLU DÖNEMİ ( ) yılları arasındaki döneme "Sokullu Dönemi'' denilmiştir. Sokullu döneminde Cenevizlilerden Sakız adası alınarak Batı Anadolu kıyılarının güvenliği sağlanmıştır (1566). Hint seferleri sırasında ele geçirilen Yemen'de isyanlar çıkmış, bu isyanlar bastırılarak Yemen'de Osmanlı hâkimiyeti yeniden kurulmuştur (1568) yılında Endonezya'ya sefer düzenlenerek Açe Sultanlığı'na yardım gönderilmiştir. Kıbrıs'ın Fethi (1571): Kıbrıs'ın fethedilmesinde, Jeopolitik yönden çok önemli bir konumda bulunması, Kıbrıs ta üslenen korsanların Osmanlı ticaret gemilerine saldırması, Venediklilerin Kıbrıs için ödedikleri vergiyi kesmesi, Venediklilerin; Osmanlı egemenliğindeki Anadolu, Mısır ve Suriye sahillerine yakın bölgeleri tehdit altında tutması Kıbrıs ın Venediklilerde bulunmasının Osmanlıların Akdeniz egemenliğine ve Akdeniz ticaretine gölge düşürmesi etkili olmuştur. II. Selim adanın fethini istemesine rağmen Sadrazam Sokullu Mehmet Paşa bu isteğe karşı çıkmış, adanın alınması halinde Avrupa'da Osmanlılara karşı büyük bir Haçlı seferinin düzenlenebileceğini ileri sürmüştür. Vezir Lala Mustafa Paşa komutasındaki donanma ve ordu bir yıllık savaştan sonra adayı fethetmiştir. Konya, Karaman, Niğde, Kayseri ve Bozok sancaklarından Türk aileler Kıbrıs'a yerleştirilmiştir. Kıbrıs'ın fethinin sonucunda, Doğu Akdeniz tamamen Osmanlı egemenliği altına girmiştir. Böylece Mısır yolunun güvenliği sağlanmıştır. Anadolu yu korumak üzere bir iç savunma hattı oluşturulmuştur. İnebahtı Deniz Savaşı'nın çıkmasının sebebi olmuştur. İnebahtı Deniz Savaşı (1571): Kıbrıs'ın fethinden sonra Papa'nın kışkırtmalarıyla Osmanlılara karşı Papalık, Malta şövalyeleri, Venedikliler ve İspanyollardan oluşan bir Haçlı donanması kuruldu. Haçlı donanması Yunanistan'ın batısında İnebahtı Körfezi'nde Osmanlı donanmasını yaktı (1571). Bu durum Osmanlı Devleti'nin Akdeniz hakimiyetini gölge düşürmüştür. Osmanlı Devleti kaybedilen donanmanın yerine altı ay içerisinde daha büyük donanma yapmıştır. 1572'de Akdeniz'e açılan Osmanlı donanmasına karşı koyamayan Venedikliler barış istemek zorunda kalmıştır. Tunus'un Alınması (1574): İnebahtı Savaşı'ndan sonra Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa İspanyolların elindeki Tunus'u Osmanlı Topraklarına katmıştır. Böylece Fas sınırına kadar Kuzey Afrika Osmanlı egemenliğine alınmıştır. Lehistan'ın Osmanlı Himayesine Alınması: 1572'de Lehistan kralının ölümü üzerine Rusya, Almanya ve Fransa kendi destekledikleri adayın Lehistan kralı olmasına çalıştı. Bu karışıklıklardan yararlanan Osmanlı Devleti, Erdel Beyi Baturi'yi kral seçtirerek Lehistan'ı himaye altına aldı(1575). Böylece Osmanlı egemenlik sahası Baltık Denizi'ne kadar ulaşmıştır. Fas'ın Osmanlı Himayesine Alınması: Fas taki taht kavgalarını fırsat bilen Osmanlılar; Fas ı ele geçirdi. Bunun üzerine Fas ın eski kral Portekiz kralından yardım istedi. Fas ın Osmanlı himayesine girmesini istemeyen Portekiz Kralı, ordusu ile Fas a hareket etti. Cezayir Beyler Beyi Ramazan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Portekiz Kralı arasında çıkan Vadi's Sebil (Vadi's Şeyi) Savaşı'nı Osmanlılar kazanarak Portekizlileri Fas'tan çıkardılar (1578). Portekiz Kralı savaş alanında öldürüldü. Bu savaştan sonra Portekizler; Hint Deniz Yolu üzerindeki etkinliklerini İspanya, İngiltere ve Hollanda'ya kaptırdı. Fas ın, Osmanlı himayesine girmesiyle; Mısır dan Atlas Okyanusu na kadar bütün kuzey Afrika, Osmanlıların yönetimine girdi. İngiltere'ye Kapitülasyon Verilmesi (1580): III. Murat, İngiltere'ye Osmanlı topraklarında serbestçe ticaret yapma hakkını verdi (1580). Böylece İngilizler Kıbrıs'ın alınmasıyla Doğu Akdeniz'den uzaklaştırılan Venediklilerin yerini aldılar. Süveyş Kanal Projesi (1568): Akdeniz ile Kızıldeniz'i birleştirerek Hint Okyanusu'na açılmayı sağlayacak bir projedir. Osmanlı Devleti bu proje ile Hindistan üzerindeki Portekiz baskısını önlemeyi Baharat Yolu'nu, Akdeniz ticaretini ve Osmanlı ekonomisini canlandırmayı Hint deniz yolunu kısaltmayı amaçlamıştır. Kanalın açılması planlanan bölgelerde incelemeler yapılmış, ancak uygulamaya geçilmemiştir. Not: Süveyş Kanalı 1869 yılında açılmış ve Akdeniz ticaretini yeniden canlandırmıştır. Bu yüzden sömürgeci devletler Mısır a gözlerini dikmiş. 35

36 -OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ- DERS ÖĞRETMENİ: VEDAT AKBULAK Don -Volga Kanalı Projesi (1588): Osmanlı Devleti Don ve Volga ırmakları arasında açacağı bir kanalla Karadeniz ve Hazar Denizi'ni birleştirmek istemiştir. Osmanlı Devleti bu yolla; İpek Yolu ticaretini canlandırmayı İran savaşlarında donanmadan yararlanmayı Rusya nın güneye doğru yayılmasını önlemeyi Orta Asya Türkleriyle yakın ilişkiler kurmayı ve Türk dünyasını birleştirmeyi amaçlamıştır yılında kanalın üçte birlik bölümü kazılmış, ancak gerek Rusların saldırıları, gerekse kanal faaliyete geçince Kırım'ın Osmanlı Devleti tarafından merkezden yönetileceğine inanan Kırım hanının destek vermek istememesi yüzünden kanalın tamamı kazılamamıştır. Bu kanal 1952'de Ruslar tarafından açılmıştır. Karadeniz-Marmara Projesi (1591): Marmara Denizi, İznik gölü ve Sakarya Irmağı nı kanallarla birleştirerek İstanbul Boğazı'nın yükünü hafifletmeyi amaçlayan bir projedir. Ama uygulamaya konulmamıştır. 1. Osmanlı Devleti'nin, Kanuni zamanında yapılan Mohaç Savaşı ile Macar ordusunu imha ederek, Macaristan'ı bağlı bir devlet haline getirmesi aşağıdakilerden hangisine neden olmuştur? A) Osmanlı Rus Savaşlarının başlamasına B) Osmanlı Avusturya Savaşlarının başlamasına C) Osmanlı Fransa Savaşlarının başlamasına D) Osmanlı İran Savaşlarının başlamasına E) Osmanlı Venedik Savaşlarının başlamasına 2. Osmanlılar başkent İstanbul un yönetimine büyük önem vermiş ve burada özel bir yönetim kurmuşlardır. Aşağıdakilerden hangisinde İstanbul un yönetiminde görev alan yöneticiler ve sorumluluk alan yanlış verilmiştir? A) Taht Kadısı-Adalet B) Sadrazam-Yönetim C) Şehremini-Belediye hizmetleri D) Yeniçeri Ağası-Güvenlik E) Muhtesip-Ekonomi DENEME TESTİ: 6 8. Aşağıdakilerden hangisi Yavuz Sultan Selimin Mısır Seferinin sonuçlarından biri değildir? A) Müslümanların kutsal şehirlerinin Osmanlı hakimiyetine alınması B) Kıbrıs için Venediklilerin Osmanlı Devleti'ne yıllık vergi ödemesi C) Osmanlı Devleti'nin İpek Yolu üzerinde denetim kurması D) Halifeliğin Osmanlı soyuna geçmesi E) Mısır'ın zenginlikleriyle Osmanlı ekonomisinin güçlenmesi 9. Kanuni Sultan Süleyman zamanında İran ile imzalanan Amasya antlaşması ile ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur? A) İran ile imzalanan ilk antlaşmadır. B) Doğuda en geniş sınırlara ulaşılan antlaşmadır. C) Bugünkü Türkiye İran sınırını çizen antlaşmadır. D) Osmanlı Devleti'nin bir başka devletle imzaladığı ilk antlaşmadır. E) İran ile imzalanan son antlaşmadır. 10. İlk defa Osmanlı Memlûk savaşları hangi padişah zamanında yapılmıştır? 3. Osmanlı Devleti nde aşağıdakilerden hangisi devlete asker sağlama amacına yönelik toprak örgütlenmesidir? A) Öşür B) Haraç C) Dirlik D) Vakıf E) Cizye 4. Aşağıdaki padişahlardan hangisi Halife unvanını taşımaz? A) Fatih Sultan Mehmet B) Yavuz Sultan Selim C) II. Selim D) Kanuni Sultan Süleyman E) III. Murat 5. Osmanlı padişahları erkek çocuklarına şehzade denilirdi. Şehzadeler belirli bir yaşa ulaştıklarında sancaklara gönderilirdi. Aşağıdakilerden hangisi bu uygulamanın temel nedenidir? A) Eyalet yönetimini güçlendirmek. B) Saltanat kavgalarının önüne geçmek. C) Yöneticilerle halkı birbiriyle yakınlaştırmak. D) Adaletli bir devlet kurmak E) Şehzadelerin yönetim alanında deneyim ve tecrübe kazanmalarını sağlamak. 6. Haçlı Donanması ile Osmanlı Donanması arasında yapılan, Osmanlı Donanmasının yenilgisiyle sonuçlanan İnebahtı Deniz Savaşı'na aşağıdakilerden hangisi neden olmuştur? A) Rodos'un fethi B) Trablusgarp'ın Fethi C) Kıbrıs'ın Fethi D) Belgrat'ın Fethi E) Malta kuşatması 7. Osmanlı Devlet yönetim anlayışı olarak idari birimler içinde en büyük olan aşağıdakilerden hangisidir? A) Kaza B) Nahiye C) Köy D) Eyalet E) Sancak A) Fatih Sultan Mehmet B) II. Bayezit C) Yavuz Sultan Selim D) Kanuni Sultan Süleyman E) II. Selim 11. Osmanlı İmparatorluğu 1699 Karlofça Antlaşması ile gerileme dönemine girmiş ve Avrupa devletlerine karşı üstünlüğünü kaybetmiştir. Karlofça Antlaşması nın aşağıdaki maddelerinden hangisi Osmanlı Devleti nin Avrupa da üstünlüğü Avusturya ya kaptırdığına kanıt olarak gösterilebilir? A) Podolya ve Ukrayna Lehistan a verilecek B) Macaristan ın büyük Sivas Kongresi yle bir bölümü Avusturya ya bırakılacak C) Anlaşma 25 yıl sürecek ve Avusturya nın garantörlüğünde olacak D) Mora ve Dalmaçya kıyıları Venedik e verilecek E) Erdel ve Hırvatistan ın bir bölümü Avusturya ya verilecek 12. Ümit Burnu'nu dolaşarak Hint okyanusuna yerleşen Portekizlileri bölgeden çıkarmak için Kanuni döneminde Hint deniz seferleri yapılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti'nin Portekizlileri bölgeden çıkarmak istemesinin amaçlarından biri olamaz? A) Baharat Yolu'na işlerlik kazandırmak B) Arap Yarımadası'nda tam denetim kurmak C) Bölgedeki Müslüman devletlere yardımcı olmak D) Osmanlı ticarî gelirlerindeki azalmayı durdurmak E) Portekizlilere karşı İngilizlere yardımcı olmak CEVAP ANAHTARI : 1-B, 2-E, 3-C, 4-A, 5-E, 6-C, 7-D, 8-C, 9-A, 10-B,11-C, 12-E, 36

37 -OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ- DERS ÖĞRETMENİ: VEDAT AKBULAK DENEME TESTİ:7 1. Devletlerin askeri, siyasi ve ekonomik yönden güçlenerek bir dünya sistemi haline gelmeleri, iç ve dış politikalarının gerçekçi olmasına; ayrıca, kararların alınması ve uygulanmasında zamanlama ya dikkat etmelerine bağlıdır. Bu yargıya göre, aşağıdakilerden hangisi, Osmanlıların uygulamaya çalıştığı bir devlet politikası olamaz? A) İçeride sorun çıktığı zaman, dış politikada barışı korumaya çalışma B) Dış politikada, Doğu ve Batı daki dengelere göre hareket etme C) İç sorunlar çözümlendikten sonra dış politikaya ağırlık verme D) Doğu da sorun çıktığı zaman, Batı da savaşmaktan çekinme E) Balkan devletleri ve Anadolu beylikleri ile aynı anda mücadele etme 2. Osmanlı Devleti nin yükselme döneminde, Fatih in Ortodoksları himaye etmesi, Kanuni nin ise Fransa ya kapitülasyon hakları tanıması ile ulaşılmak istenen ortak amaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Baharat yolunu kontrol altına almak B) Avrupa birliğinin kurulmasını önlemek C) Devşirme sisteminde başarı sağlamak D) Rusya nın güneye inmesini önlemek E) İpek yolunu kontrol altına almak 3. Aşağıdakilerden hangisi, yükselme döneminde Osmanlı Fransız yakınlaşmasına etki eden faktörlerden biri değildir? A) Almanya nın, Avrupa da üstünlüğü ele geçirmeye çalışması B) Osmanlı nın, Akdeniz ticaretini yeniden canlandırmak istemesi C) Fransa nın, Almanya karşısında Osmanlı dan yardım istemesi D) Osmanlı nın, Hristiyan birliğini bozmaya çalışması E) Avrupa da Osmanlı ya karşı oluşan kamuoyundan Fransa nın da etkilenmesi 4. Aşağıdakilerden hangisi, Kanuni Sultan Süleyman ın Fransa yı desteklemesindeki amaçlardan biri olamaz? A) Almanya ya kaşı bir güç oluşturmak B) Akdeniz ticaretini canlandırmak C) Doğu seferlerinde Fransız ordusundan yararlanmak D) Avrupa birliğinin kurulmasını önlemek E) Avrupa da üzerinde siyasal üstünlük kazanmak 9. l Kanuni nin, Fransa ya kapitülasyon vermekle ulaşmaya çalıştığı en temel hedef aşağıdakilerden hangisidir? A) Fransa nın askeri gücünden yararlanma B) Üretimi yapılmayan malları ucuza temin etme C) Avrupa birliğinin kurulmasını önleme D) Fransa ile kültürel ilişkileri geliştirme E) Fransa ile Venedik arasında ekonomik rekabet başlatma 10. Aşağıdakilerden hangisi, Kanuni Sultan Süleyman ın, Fransa ya kapitülasyon hakları vermekle ulaşmak istediği hedeflerden biri değildir? A) Fransa ile ticari ilişkileri geliştirme B) Avrupa birliğinin kurulmasını engelleme C) Üretimi yapılmayan malları ucuza temin etme D) Cezayir i imparatorluk topraklarına katma E) Almanya nın güçlenmesini önleme 11. Kanuni Sultan Süleyman ın aşağıdaki hedeflerinden hangisi, Osmanlı Devleti ile Fransa arasındaki yakınlaşmaya doğrudan etki etmemiştir? A) Gümrük gelirlerini artırma B) Akdeniz ticaretini canlandırma C) Portekiz saldırılarını önleme D) Almanya nın gücünü kırma E) Avrupa birliğini engelleme 12. Mısır Seferi nden sonra, Osmanlı Devleti nin gümrük gelirleri artmış; fakat bu avantaj uzun süre devam etmemiştir. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Mısır da imar faaliyetlerinin geç başlatılması B) Fransa ya ticari kapitülasyonun geç verilmesi C) Venedik e ekonomik ambargo uygulanması D) Kızıldeniz deki donanmanın geri çekilmesi E) Batılıların, ipek ve baharatı Avrupa ya taşıma yolunu değiştirmesi 13. Kanuni Sultan Süleyman ın, Fransa ya askeri destek vermesi ve kapitülasyon hakları tanıması, aşağıdakilerden hangisiyle ilişkili bir gelişme değildir? A) Siyasi dengeler B) Kültürel yakınlaşma C) Uluslararası çıkarlar D) Doğu Batı ticareti E) Avrupa hakimiyeti 5. Aşağıdakilerden hangisi, Yavuz Sultan Selim in Mısır seferinin sonuçlarından biri değildir? A) Sınırların genişlemesi B) Safevi Devleti nin yıkılması C) Halifelik kurumunun alınması D) Hazine gelirlerinin artması E) Kızıldeniz e ulaşılması 6. Halifelik kurumunun Osmanlılara geçmesinin, aşağıdakilerden hangisi üzerinde etkili olduğu savunulamaz? A) Devletin teokratik bir nitelik kazanması B) Padişahların nüfuz ve otoritesinin artması C) Devletin dini sorumluluklarının artması D) Veraset anlayışının değiştirilerek, Ekber ve Erşed sisteminin uygulanması E) Devletin İslam dünyasının koruyucusu haline gelmesi 7. Osmanlı Devleti döneminde, Fatih Ortodoks Kilisesi ni himaye etmiş, Kanuni ise, Katolik Avusturya ya karşı Protestan Macarları desteklemiştir. Aşağıdakilerden hangisi, bu gelişmelerle ulaşılmak istenen hedeflerden biri değildir? A) Avrupa Hristiyan birliğini önlemek B) Katoliklere karşı bir güç oluşturmak C) Osmanlı nın hoşgörüsünü kanıtlamak D) Avusturya nın güçlenmesini önlemek E) Devşirme sistemini uygulamak 8. Osmanlı Devleti nin taşra yönetiminde en önemli idari görevli, aşağıdakilerden hangisidir? 14. Aşağıdakilerden hangisi, Mohaç Meydan Savaşı nın sonuçlarından biri değildir? A) Osmanlı Fransız yakınlaşmasının artması B) Osmanlı nın Orta Avrupa da etkinlik kazanması C) Amasya Antlaşması nın imzalanması D) Macaristan ın Osmanlı himayesine girmesi E) Macaristan ın Osmanlı ile Avusturya arasında tampon bir devlet haline gelmesi 15. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti nin yükselme döneminde Rodos, Sakız ve Kıbrıs adalarının alınmasının yol açtığı sonuçlardan biri değildir? A) Ticaret gemilerinin güvenliğinin artması B) Ege ve Akdeniz egemenliğinin pekişmesi C) Güney sınırlarının güvenliğinin sağlanması D) Rusya nın güneye inmesinin önlenmesi E) Venediklilerin çıkar kaybına uğraması 16. Kanuni döneminde, Osmanlı nın Akdeniz deki egemenliği zirveye çıkmasına rağmen, gümrük gelirleri aynı oranda artmamıştır. Gelirlerin artmasını önleyen temel faktör aşağıdakilerden hangisidir? A) Osmanlı donanmasının İnebahtı da yenilgiye uğraması B) Venedik ve Ceneviz in Osmanlı ya ekonomik ambargo uygulaması C) Avrupalıların ihracata yönelik ticarete ağırlık vermeleri D) Coğrafi Keşifler den dolayı Akdeniz limanlarının ticari önemini kaybetmesi E) Osmanlı nın hammadde kaynaklarını dışarıya satması A) Beylerbeyi B) Kadı C) Sancakbeyi D) Subaşı E) Naip 37

38 -OSMANLI DEVLETİ YÜKSELME DÖNEMİ- DERS ÖĞRETMENİ: VEDAT AKBULAK 17. Aşağıdakilerden hangisi, Kanuni döneminde düzenlenen Hint Deniz Seferleri nin başarısızlıkla sonuçlanmasına etki eden faktörlerden biri değildir? A) Seferlerin öneminin yeterince kavranmaması B) Bölgedeki yerli halktan yeterli destek alınmaması C) Donanmanın okyanus şartlarına dayanıklı olmaması D) Batı seferlerinin daha kazançlı olduğunun düşünülmesi E) Nitelikli denizcilerin yetişmemiş olması 18. Aşağıdakilerden hangisi, Kanuni dönemine ait gelişmelerden biri değildir? A) Fransa ya kapitülasyon hakları verilmesi B) Rodos Adası ve Belgrat ın alınması C) Hindistan Müslümanlarına yardım gönderilmesi D) Venedik ten Kıbrıs Adası nın alınması E) Anadolu, Suriye ve Mısır da bazı isyanların çıkması 19. Aşağıdakilerden hangisi, Preveze Deniz Savaşı nın nedenlerinden biri değildir? A) Papa nın Avrupalıları kışkırtması B) Venediklilerin korsanlık faaliyetleri C) Kıbrıs Adası nın Osmanlı tarafından alınması D) Osmanlıya karşı haçlı birliğinin kurulması E) Osmanlı nın denizlerde güç kazanması 20. Aşağıdakilerden hangisi, Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Hint deniz seferlerinin düzenlenmesiyle ulaşılmak istenen hedeflerden biri değildir? A) Portekiz in Uzakdoğu daki baskısını önleme B) Doğu Batı ticaretine yeniden egemen olma C) Müslüman ülkeleri dış baskılardan koruma D) Baharat Yolu ticaretini yeniden canlandırma E) Kafkas Türkleriyle doğrudan bağlantı kurma 21. Aşağıdakilerden hangisi, Fatih ve Kanuni dönemlerinin ortak özelliklerinden biri değildir? A) Avrupa birliğinin önlenmeye çalışılması B) Avusturya üzerine sefer düzenlenmesi C) Devlet teşkilatı alanında hukuki düzenlemelerin yapılması D) Bazı devletlere ticari imtiyazların verilmesi E) Deniz gücünün geliştirilmesine önem verilmesi 22. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı İmparatorluğu nun denizlere yönelik politikasının bir sonucu değildir? A) Ege Adalarının alınması B) Gelibolu Tersanesi nin kurulması C) Loncaların faaliyet alanının genişletilmesi D) Venedik ve Cenevizlilerle savaşılması E) Stratejik limanların ele geçirilmesi 23. Osmanlıların fetih politikasının aşağıdakilerden hangisi üzerinde etkisi en azdır? A) Siyasi sınırlar B) Uluslararası ticaret C) Ordunun savaş gücü D) Egemenlik anlayışı E) Hazine gelirleri 24. Osmanlı Devleti nin yükselme döneminde; Fatih, Ortodoks Kilisesi ni himaye etmiş, Yavuz, Mısır seferine çıkmış, Kanuni, Fransa ya kapitülasyon hakları tanımış, Sokullu, Don ve Volga nehirlerini birleştirmek istemiştir. Aşağıdakilerden hangisi, bu girişimlerle ulaşılmak istenen hedeflerden biri değildir? A) Avrupa birliğinin kurulmasını önlemek B) Baharat yolunu kontrol altına almak C) Devşirme sistemini yaygınlaştırmak D) Ortodoks Rumların güvenini kazanmak E) Rusya nın güneye inmesini önlemek 25. Aşağıdakilerden hangisi, öncelikle ticaret yollarını denetim altına alarak devlet gelirlerini artırmaya yönelik bir gelişme değildir? A) Fatih in Ege Adaları ve Kırım ı alması B) Yavuz un Mısır seferine çıkması C) Kanuni nin Hint deniz seferlerini düzenlemesi D) Sokullu nun Süveyş Kanalı nı açmaya çalışması E) ll. Bayezid in Boğdan ve Hersek üzerine kuvvet göndermesi 26. Aşağıdakilerden hangisi, Sokullu dönemine ait gelişmelerden biri değildir? A) Fas ın Osmanlı himayesine girmesi B) İnebahtı da Osmanlı donanmasının yakılması C) Trablusgarp ın Saint Jean Şövalyeleri nden alınması D) Tunus un İspanya dan geri alınması E) Arap Yarımadası üzerinde kesin denetim sağlanması 27. Aşağıdakilerden hangisi, Kıbrıs ın alınmasının sonuçlarından biridir? A) Ege nin bir Türk gölü haline gelmesi B) İnebahtı da Osmanlı donanmasının haçlı donanması tarafından yakılması C) İpek yolunun kontrol altına alınması D) İspanya ve Portekiz in Uzakdoğu ya açılması E) Osmanlının ilk önemli deniz zaferini kazanması 28. Osmanlı Devleti nin yükselme döneminde; Yavuz un Mısır seferine çıkması, Kanuni nin Hint deniz seferleri düzenlemesi, Sokullu nun Süveyş Kanalı nı açmaya çalışması girişimleriyle ulaşılmak istenen ortak amaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Silah sanayisini geliştirmek B) Avrupa siyasetinde üstünlük sağlamak C) Uluslararası ticarette etkinlik kazanmak D) Ordunun savaş gücünün artırmak E) Müslüman ülkeleri dış baskılara karşı korumak 29. Aşağıdakilerden hangisi, Sokullu Mehmet Paşa nın, Don ile Volga nehirleri arasında bir kanal açma girişiminde bulunmakla ulaşmak istediği amaçlardan biri değildir? A) Donanmayı Hazar Gölü ne çıkarmak B) Kafkaslarla doğrudan bağlantı kurmak C) Rusya nın Karadeniz e inmesini önlemek D) Makedonya nın fethine ortam hazırlamak E) İpek Yolu nun güvenliğini sağlamak 30. Aşağıdakilerden hangisi Yükselme dönemi siyasi olaylarından biri değildir? A) Koyunhisar Savaşı B) İstanbul un Fethi C) Belgrat ın Fethi D) Mısır Seferi E) Preveze Deniz Savaşı 31. Kanuni döneminde Avusturya ile imzalanan İstanbul Antlaşması nın aşağıdaki maddelerinden hangisi, Osmanlı nın siyasi üstünlüğünün Avusturya tarafından kabul edildiğinin en açık göstergesidir? A) Avusturya, Yanoş un Macar krallığını tanıyacak B) Avusturya arşidükü (kralı), protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk sayılacak C) Antlaşma, Avusturya uyduğu sürece geçerli olacak D) Macaristan ile Avusturya arasındaki antlaşmaları Osmanlı padişahı onaylayacak E) Avusturya, Macar topraklarına saldırmayacak 32. Osmanlılarda en gelişmiş sanat dalı aşağıdakilerden hangisidir? A) Resim B) Müzik C) Mimari D) Oymacılık E) Kuyumculuk TEST 7, CEVAP ANAHTARI 1- E, 2- B, 3-E, 4- C, 5- B, 6- D, 7- E, 8- A, 9-C, 10- D, 11-C, 12-E, 13-B, 14-C, 15-D, 16- D, 17-E, 18-D, 19-C, 20- E, 21- B, 22- C, 23-D, 24- C, 25-E, 26-C, 27- B, 28-C, 29- D, 30-A, 31-B, 32-E 38

39 BCAL (BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ) -YÜKSELİŞ DÖNEMİ DEVLET ANLAYIŞI -Vedat AKBULAK YÜKSELME DÖNEMİNDE OSMANLILARDA DEVLET YAPISI VE ANLAYIŞI Osmanlılar, devlet teşkilatlanmasında kendinden önceki Türk devletlerinin tecrübelerinden yararlanmakla birlikte Türkiye Selçuklularını ve İlhanlıları da örnek almışlardı. İlk Türk devletlerindeki adil yönetim, Türk cihan hâkimiyeti ülküsü ve kanunun üstünlüğü anlayışı Osmanlı Devletinde de aynen devam etmiştir. Bu anlayış; -Devletti ebet müddet: devletin sonsuza kadar yaşatılması -Nizamı alem: alemde nizamı korumak -Kanununu kadim: Osmanlı devletinde kamu düzeninin sağlanması Esasları ile sürekliliğini devam ettirmiştir. Fatih kanunnamesi ile Osmanlı devlet hukuku gerçek anlamda düzene konulmuş; devlet işleyişinde memurların statü ve yerleri belirlenmiştir. Böylece devlet-toplum ve devlet fert arasındaki ilişkileri düzenleyen kanunlar meydana getirilmiş ve bütün tebaanın genel olarak kanun önünde eşitliği kabul edilmiştir. Fatih Sultan Mehmet, Rum, Yahudi ve Ermenilerin devletin müdahalesi olmaksızın kendi dini kuruluşlarını tesis etmelerine müsaade etmiştir. Osmanlı Devleti nde güçlü bir merkezi otorite tesis edilmiştir. Özel mülkiyet sınırlandırılmış, kentler zanaatlar ve ticaret yakından denetlenmiş ve sonuçlar tahrir defterine kaydedilmiştir. Osmanlı Devleti merkeziyetçi bir yapıya sahipti. Osmanlı devlet yönetimin merkezinde padişah ve ülkenin yönetildiği saray teşkilatı bulunuyordu. Devletin yönetim merkezi İstanbul da bulunan saraydı. Saray; merkez ve taşra birimlerinin bağlı olduğu yerdi. Padişahlar Fatih döneminden itibaren cülus töreni ile tahta çıkarak Eyüp Sultan Türbesi nde kılıç kuşanarak padişahlık görevini üslenirdi. Padişahlar mutlak yönetme gücüne sahiptiler ve sonsuz yetkiye sahip değillerdi. Devlet yönetiminde şerri kanunlara ve töreye (geleneklere) göre yönetmek zorundaydılar. Şerri kanunlarda değişiklik yapma yetkileri yoktu ancak örfi kurallarda yönetimle ilgili çağın ihtiyaçlarına göre bazı değişiklikler yapma hakkına sahiptiler. Osmanlı Devleti nde padişahlar devlet kurumlarının işleyişiyle ilgili örfi kanun adı verilen iç yönetmelikler çıkartabiliyorlardı. Padişahlar çıkardıkları kanunları; kanunname, ferman ve berat adıyla çıkarmışlardır. Padişahlar çıkardıkları kanunlar İslâm hukukiyle çelişmemek zorundaydı. Padişahların yasama ve yönetimle ilgili uygulamaları ilmiye sınıfı tarafından denetlenmekteydi. Osmanlı Padişahlarının görev ve yetkileri: Yasama ve yürütme gücü padişahın yetkisinde idi. Osmanlı Padişahı; -devlet başkanı -divanıhümayun -ordunun başkomutanıydı. -Üst kademe devlet memurlarını atamak -Savaş ve barışa onay vermek -Orduyu komuta etmek -Ülkesini adaletle yönetmek -Halkın refah ve güvenliğini sağlamak Divanıhümayun -Divan-ı Hümayun Orhan Bey döneminde kurulmuştur. Fatih dönemine kadar Divana Padişah başkanlık ederken Fatih ten sonra Vezir-i azamlar başkanlık etmeye başladılar. Orhan Bey döneminde kurulan Divanıhümayun da Fatih döneminde önemli değişiklik yapılarak Divanıhümayun danışma kurulu haline çevrildi. Çünkü Fatih döneminden sonra Divanıhümayun toplantıları sadrazamların başkanlığında toplanmıştır. Divanıhümayunda; idari, mali, askeri, örfi ve şer i, ülke ve toplumu ilgilendiren her türlü mesele görüşülüp karara bağlanırdı. Halkın şikayetlerini iletebildiği ve padişah tarafından durumun incelendiği bir karar organıydı. İkindi divanı: Veziriazamlar divan toplantılarını bir sonuca vardıramadıklarında ikindi ezanından sonra sadrazam konağında toplanarak çözüm bulmaya çalıştıkları divana verilen addır. - Divan-ı Hümayun a en yüksek devlet görevlileri katılırdı. 1. İlmiye, 2. Kalemiye 3. Seyfiye sınıfına mensup görevlilerdi. Divanıhümayun görev ve yetki bakımından bugünkü bakanlar kurulu özelliğini taşımaktaydı. SEYFİYE Asker, Bürokrasi Osmanlılarda Devlet Yönetimi: PADİŞAH İLMİYE Din, Eğitim, Hukuk, Bürokrasi KALEMİYE Sivil Bürokrasi Seyfiye: Asker kökenli Divan üyeleridir. Divandaki temsilciler; veziriazam, kubbealtı vezirleri ve kaptanıderyadır. Seyfiye sınıfı hem yönetim görevini hem de askerlik görevini padişah adına idare eden sınıftır. Halkın rahat, adalet ve huzur içerisinde yaşamasını sağlamak temel görevdir. İlmiye: Medrese kökenli divan üyeleri olup Yargı, fetva verme ve eğitim işleri ile uğraşırlardı. Ayrıca yönetimi denetleme görevi bulunan ilmiye sınıfının divandaki temsilcileri kazaskerler ve şeyhülislamdır. Padişah adına yaptıkları bu görevde adaleti olmaları temel kuraldı. Şeyhülislam, kazasker, kadı, müderris ilmiye sınıfının üyelerini oluştururdu. Kalemiye: Bürokrasi yani memur kökenli devlet adamları olup devletin mali ve yazışma işerlini yürütürdü. Divandaki temsilcileri defterdar ve nişancıdır. Görevleri; devletin idari ve mali yönetim ile ilgili yazışmalar, hazine ile ilgili kayıtların tutulması kalemiye sınıfı tarafından yapılırdı. 39

40 BCAL (BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ) -YÜKSELİŞ DÖNEMİ DEVLET ANLAYIŞI -Vedat AKBULAK Vezir-i Azam: Padişahın mutlak vekili, Padişahtan sonra en yetkili kişi günümüz başbakan benzeri. Vezirler: Veziri azamın verdiği görevleri yerine getirir. Günümüz Bakan benzeri. Yeniçeri Ağası: Yeniçeri askerinin komutanı, günümüz Kara kuvvetleri komutanı benzeri. Kaptan-ı Derya: Donama komutanı günümüz Deniz kuvvetleri komutanı. Kazasker: Yargı işlerinden sorumlu en büyük hâkim-yargıç idi günümüz Adalet Bakanı. Şeyhülislam: Fetva verir, medreseleri yönetirdi. Defterdar: Tüm ekonomik-mali işlerden sorumlu idi. Günümüz Maliye bakanı. Nişancı: Devletin tüm yazışmalarını hazırlar padişahın Tuğrasını çekerdi. Taşra ve Eyalet Yönetimi: İstanbul un merkez kabul edildiği Osmanlı Devleti nde, başkentin dışındaki kalan Osmanlı yönetimindeki yerlere taşra denilmiştir. Tımar sistemi taşra teşkilatının ana temelini oluşturmuştur. Vergi gelirleri tımar sisteminde dirilik denilen küçük birimlere bölünerek askeri hizmet karşılığı devlet görevlilerine verilmiştir. XIV. ve XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Devleti nde güçlü bir toprak yönetimi, buna bağlı olarak da ekonomik ve askeri gelişimi sağlanmıştır. Osmanlı Devleti nde taşra idaresi; eyalet, sancak, kaza, köy şeklinde teşkilatlanmıştır. Taşra Yönetimi Yönetim Birimleri ve Yöneticiler Yönetim Görevli Güvenlik Eyalet Beylerbeyi Beylerbeyi Komutanı Sancak Sancak Beyi Kaza kadı Subaşı Köy Köy Kethüdası Yiğit Başı Eyaletler: Eyaletler, beylerbeyi tarafından yönetilirdi. Taşra teşkilatının en büyük birimi, sancakların birleşmesiyle oluşan eyaletlerdir. Beylerbeyi kendi bölgesinde hükümdarın temsilcisidir. Beylerbeyi, Paşa Sancağı adı verilen vilayet merkezinde otururdu. Anadolu Beylerbeyliği nin merkezi Kütahya, Rumeli Beylerbeyliği nin merkezi Manastır şehri idi. Beyler Beyliğinde çalışan kalabalık memur topluluğu vardı. Adli ve hukuki işler vilayet merkezinde kadılar tarafından görülürdü. Zamanla eyaletlerin sayısı arttıkça beylerbeyi sayı da çoğalmıştır. Beylerbeyinin Görevleri: Kendi oluşturduğu divanda askeri meseleleri görüşürdü. Bölgesindeki güvenliği sağlardı. Tımarların düzenlenmesi için gerekli tedbirleri alırdı. Emrindeki sancak beyleri ile istenilen yerde orduyu toplardı. Sancak: Kazaların üst idari birimine sancak denirdi ve sancak beyi tarafından yönetilirdi. İSTANBUL YÖNETİMİ Devlet merkezi olan İstanbul un yönetiminde diğer illerden farklı özellikler bulunmaktaydı. İstanbul un disiplin ve güvenliği veziriazamın (sadrazamın) sorumluğundaydı. Vezi-riazam sefere çıktığında yerine vekil olarak sadaret kaymakamını bırakırdı. İstanbul da görev almak, bir ayrıca-lıktı. Bütün memurların en üst yetkilisi İstanbul da otururdu. Bunlar protokolde taşra görevlilerinden daha üst durumdaydılar. İstanbul un en büyük mülki amiri (vali) İstanbul kadısıydı ve taht kadısı olarak adlandırılmıştır. Şehrin güven-liğinden yeniçeri ağası sorumluydu. Belediye işlerini İstanbul şehremini (belediye başkanı) yürütürdü. İmar işlerini mimarbaşı düzenlerdi. Muhtesipler de Pazar ve ticaret işlerini denetlerdi. Sancak beyi sancağındaki tımarlı sipahilerin ve zeamet sahiplerinin komutanıdır. Kendine bağlı birliklerle seferlere katılmak zorundaydılar. İdari görevleri; -halkın rahat ve huzur içinde yaşaması için sancağın düzeninin, emniyetini sağlamak ve bununla ilgili gerekli tedbirleri almak. -Şehrin asayişini temin etmek ve adaletin uygulanmasını gözetmek -Düzenin teminatı olan şer i ve örfi hukuka aykırı durumları önlemek hususunda kadı ile birlikte hareket etmektir. Kaza: Günümüz kasaba yapılanmasına benzeyen idari yapıyı oluşturan kazalarda en yüksek dereceli yönetici kadılardı. Kadı; Taşra yönetiminde kadılar bulunduğu yerleşim yerindeki kentlerde; -Askerlik dışındaki tüm işlerden sorumluydu. -Belediye ve adliye işleri -Kazanın ihtiyaç duyduğu para, -Devlet merkezinden istenen şeylerin teminini yerine getirmekle yükümlüydü. Taşradaki diğer görevliler; Taşrada yüksek dereceli yöneticilerden başka alt kademede görev yapan memurlar vardır. Bunlar: Muhtesip: Esnafın denetimini yapar, üretimin kalitesini kontrol ederdi. Belirlenen fiyatlara uyulup uyulmadığı kontrol edilirdi. Kapan Emini: Büyük şehirlerde bulanan ve bugünkü meyve hallerine benzeyen pazarlara gelen ürünlerin tartılması, adaletli dağıtımının yapılması işlerini yürütmekle görevliydiler. Gümrük ve Bac Emini: Ticarethane, zanaat ve ticaret faaliyetlerinde bulunan kişilerden vergi toplamakla görevliydiler. XVI. yüzyılda eyaletler kendi içinde vergi düzenine göre üç gruba ayrılmıştır. Bunlar 1. Salyaneli: Yıllıklı olup Tımar sistemi uygulanmayan fakir Arap eyaletleridir. Bu eyaletler: Mısır, Haber, Yemen, Tunus, Cezayir, Trablusgarp, Bağdat Bu eyaletlerden elde edilen gelirler bölgede görev yapan memurlara ve devlet görevlilerine ödenir geri kalan kısmı doğrudan merkeze aktarılırdı. 2. Salyanesiz: Tımar sisteminin uygulandığı eyaletler salyanesiz eyaletlerdi. Bunlar; Rumeli, Budin, Bosna, Anadolu, Karaman, Sivas, Musul, Erzurum Toprakları has, zeamet, tımarlara ayrılmıştı. 3. Özel yönetimli eyaletler: İç işlerinde serbest, dış işlerinde Osmanlı Devleti ne bağlı, yöneticileri ise padişah tarafından atanırdı. Bu eyaletler ihtiyaç duyulduğunda asker de gönderirlerdi. Başlıca bu eyaletler; Hicaz, Kırım, Erdel, Eflâk, Boğdan dı. Hicaz bölgesi kutsal yerlerin olduğu özel yönetime sahip bir bölgeydi. Buradan vergi alınmaz asker toplanmazdı. 40

41 BCAL (BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ) -YÜKSELİŞ DÖNEMİ DEVLET ANLAYIŞI -Vedat AKBULAK 3. Bağlı hükümetler (Kırım-Eflak-Boğdan gibi) OSMANLILARDA ORDU Kara Kuvvetleri, Kapıkulu Askerleri, Eyalet Askerleri ve Yardımcı Kuvvetler olmak üzere üçe ayrılırdı. Osmanlı ordusu, kara ve deniz kuvvetleri olmak üzere ikiye ayrılıyordu. Kapıkulu askerleri ise: a- Kapıkulu askerleri b- Eyalet askerleri c- Yardımcı Kuvvetler olmak üzere üçe ayrılmıştır. OSMANLI ORDUSU KARA KUVVETLERİ DENİZ KUVVETLERİ 1. KAPIKULU ASKERLERİ 2. EYALET ASKERLERİ 3. YARDIMCI KUVVETLER Tımarlı Sipahiler Bağlı Devlet ve Beyliklerin Kapıkulu Kapıkulu Yaya ve Müsellemler gönderdiği askerlerdir Piyadeleri Suvarileri Azapla Akıncılar Acemi Ocağı Silahtarlar Yörükler Yeniçeriler Sipahiler Deliler Cebeciler Sağ ulufeciler Beşliler Topçular Sol ulufeciler Sakalar Top Arabacılar Sağ garipler Lağımcılar Sol garipler Humbaracılar Bostancılar a.kapıkulu askerleri: -Bunlar devşirme kökenli olup saray da yaşarlar üç ayda bir ulufe adı verilen maaş ve cülus bahşişi alırlar evlenmezler askerlik dışına başka meslekle uğraşmazlardı. -Yayalar (piyadeler) ve Süvariler olarak iki bölümdürler. Yaya ocakları (piyadeler) şunlardır: 1.Acemi Ocağı: Devşirmelerin ilk geldiği ve diğer ocaklara asker yetiştiren ocaktır. 2.Yeniçeri Ocağı: Savaşlarda padişahı diğer zamanlarda sarayı koruyan askerlerdir. 3.Cebeci Ocağı: Silahların yapım ve onarımıyla görevli ocaktır. 4.Topçu Ocağı: Top döken ve savaşlarda kullanan ocaktır. 5.Top arabacıları ocağı: Topları cepheye taşıyan ocaktır. 6. Lağımcı Ocağı: Kale kuşatmalarında kalenin altına tüneller kazan ocaktır. 6.Humbaracı Ocağı: El bombası havan topu yapımını ve kullanımını gerçekleştiren ocaktır. 7. Bostancılar: Saray ve köşkün korumasını yapan askerlerdir. Süvariler ise şunlardır: Sipahiler: Savaş sırasında padişahın çadırını korumakla görevliydiler -Silahtarlar: -Sağ Garipler: Ordunun ağırlıklarını ve hazinesini korumakla yükümlüydüler. -Sol Garipler: -Sağ Ulufeciler: Savaş ve konak yerlerinde saltanat sancaklarını koruyan askerlerdir. -Sol Ulufeciler: b.eyalet askerleri: -Osmanlı ordusunun en kalabalık ve en savaşçı bölümüdür. -Taşlarda otururlar. - Meslekle uğraşabilirler evlenebilirler kendi evlerinde yaşarlar. -Eyalet askerleri başlıca aşağıdaki kısımlardan oluşmuştur. Tımarlı Sipahiler: Eyalet askerlerinin en önemli kısmıdır. Maaşlarını diriliklerden alırlardı. -Akıncılar: Sınır ve uçlarda bulunur Atlı birliklerdir. Keşif savaşları yaparlardı. -Gönüllüler: Sınır şehir ve kasabalarını korurlar, sırlarda halkın içinden seçilirlerdi. 41

42 BCAL (BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ) -YÜKSELİŞ DÖNEMİ DEVLET ANLAYIŞI -Vedat AKBULAK -Beşliler: Sınır boylarında bulunur. Her beş aileden seçildiği için bu isimle anılmışlardır. -Azaplar: Bekâr erkeklerden oluşur, savaşlarda yeniçerilerin önünü açardı. -Yayalar: Ordunun geri hizmetinde bulunur, yollar ve köprü yapardı. -Müsellemler: Ordunun geri hizmetinde bulunur, yollar ve köprü yapardı. -Deliler: Sınırları koruyan hafif süvari birliklerdir. -Sakalar: Ordunun su ihtiyacını karşılayan askerlerdir. Osmanlı Ordusu: XVI. Yüzyılda Osmanlı kara ordusunda kılıç, topuz, kalkan, gürz gibi hafif silahlar kullanılmaktaydı. İstanbul un fethedilmesinde kullanılan şahi topları ateşli silahların surlar üzerindeki etkisini göstermektedir. Fatih Sultan Mehmet döneminde Topçu Ocağı çok gelişti ve Top Arabacılar Ocağı kuruldu. İstanbul un Fethi esnasında kullanılan büyük toplar devrin teknolojisine göre olağanüstü nitelikler taşır. Tophane, baruthane, demirhane gibi atölyeler dönemin en gelişmiş tezgâhının kullanıldığı yerlerdi. Fatih in yeni topçuluğun temel taşları sayılabilecek olan balistik sahasındaki keşifleri, surları yıkan büyük toplarla havan topu ve tahrip bombaları Osmanlı Devleti nin teknolojideki seviyesini gösterir. XVI. yüzyıl Türk deniz gücünü sağlayan en önemli etken, Türk gemilerinin hafif ve manevra kabiliyetine sahipti. II. Bayezit döneminde gemilere uzun menzilli toplar yerleştirildi. Bu dönemde Osmanlı top tekniği çağının çok üstüne çıkarılmış ve her yöne dönen yivli toplar yaptırılmıştır. Bu taşınabilir toplar, Yavuz un Mısır ı almasını da kolaylaştırmıştır. OSMANLI DA EĞİTİM: Osmanlı Devleti, kişinin topluma yararlı ve meslek sahibi bir insan olmasını, kanunlara uymasını hedefleyen bir eğitim anlayışını uygulamıştır. Bu sistemde eğitim, devletin okullarında verildiği gibi esnaf örgütleri, camiler, tekke ve zaviyelerde de verilirdi. Köy köy dolaşan halk şairleri ile tüccarlar ise bir yerden bir başka yere haber taşırlardı. XVII. yüzyıla kadar Osmanlı Devleti nde mevcut örgün eğitim kurumaları şunlardı. Sıbyan Mektepleri: sivillere açık eğitim kurumlarıydı. Medreseler: Yüksek okul düzeyindeydi. Acemi Oğlanları Ocağı: askeri eğitim yapılırdı. Yeniçeri Ocağı: askeri eğitimin verildiği okullardı Yaygın eğitim: camiler, tekkeler, zaviyeler, loncalar, saray ve konaklarda olurdu. Enderun Mektebi: Devletin ihtiyaç duyduğu ilmiye sınıfının yetiştiği okullardı. Enderun daki temel amaç iyi bir Müslüman, güvenilir, kabiliyetli devlet adamları yetiştirmekti. Enderun da devşirmelerin eğitimi koğuş denilen odalarda yapılırdı. Enderunlar 7 oda bulunurdu. Bunlar; -Büyük Oda -Küçük Oda -Doğancılar Odası -Seferli Odası, -Kiler Odası, -Hazine Odası -Has Odası Her odanın eğitimi öğrencilerin kabiliyetlerine göre bir ya da iki yıl olabilirdi. Enderunun özelliği sarayın içinde olmasıdır. Askeri eğitimden güzel sanatlara hatta musiki derslerinin de verildiği çok yönlü bir eğitim kurumuydu. Türk ailelerinin yanında Türk İslam gelenek v göreneklerini öğrenen çocuklar iç oğlan olarak saraya alınırlardı. İç oğlanlar; sarayda; matematik, tarih gibi konularda üst seviyede eğitim görürdü. Meslek Eğitimi: Osmanlı Devleti nde esnaf teşkilatı birer eğitim kurumu olarak kabul edilmiştir. Osmanlı Devleti nin sosyal kurumlarından olan esnaf teşkilatları eğitimde önemli rol oynuyorlardı. Türkiye Selçuklu Devleti nde esnaf teşkilatı olan Ahilik, Osmanlı Devleti nde lonca teşkilatı adıyla devam ettirildi. Bu teşkilat esnaf, zanaatkâr ve çalışanları bir çatı altında toplamıştı. Ahilik kurumu bu özellikleri nedeniyle sanat okulu düzeyindeydi. Lonca teşkilatına alınanlar teşkilatın eğitim öğretim kurallarını uyarak çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa kadar yükselebilirdi. Ustalık belgesi almaya icazet denirdi. İcazet alanlara iş yeri açma izni verilirdi. Harem Aynı Zamanda Bir Eğitim ve Terbiye Yeriydi Padişahın eşleri, çocukları ve cariyelerinin bulunduğu ve özel hayatını geçirdiği yere harem denir. Haremde Padişahın yaşadığı bölüme Hünkâr Dairesi denirdi. Hareme alınan cariyeler kalfaların sıkı denetimi altında eğitim gördüklerinden okul özelliğini de yansıtması bakımından önemlidir. Haremde yetişen cariyeler özel yeteneklerine göre müzik, resim, edebiyat, örgü gibi dersler alır, bu arada dini bilgileri öğrenmelerine de önem verilirdi. Harem halkı boş zamanlarını kitap okumak ve tarih öğrenmekle geçirirlerdi. Haremde ayrıca padişahın erkek çocukları olan şehzadeler saray içerisinde ilköğretim düzeyindeki şehzadegan mektebinde görürlerdi. Askeri Eğitim: Kapıkulu ordusunun içerisinde birçok ocak bulunmaktaydı. Her ocak uzmanlaştığı alanda kendi eğitimini verirdi. Acemi ocağına alınan devşirmeler Türk-İslâm geleneklerine göre eğitilirdi. Belirli bir askeri eğitim aldıktan sonra Yeniçeri Ocağı na geçerlerdi. Yeniçeriler kışlalarda düzenli askeri talip ve eğitim alarak her an çıkabilecek savaş için daima hazırlıklıydılar. Padişahların düzenledikleri av tatbikatları da bir askeri eğitim niteliği taşımaktaydı. Osmanlılarda Fatihten sonra denizcilik alanında da düzenli eğitim verilmiştir. Kanuni döneminde Cezayir Beylerbeyi Barbaros Hayrettin Paşa nın Osmanlı Deniz Kuvvetleri nin komutanlığına getirilmesinden sonra Osmanlı donanması çağın en güçlü donanması konumuna ulaşmıştır. Medrese Eğitimi: Ders verilen yere bugünkü anlamda okul niteliği taşıyan yere medrese denirdi. Osmanlı Devleti nde medreseler eğitim öğretim sisteminin temel kurumuydu. Osmanlılarda II. Mehmet Fatih ve Kanuni döneminde eğitim öğretim zirveye ulaştı. Medreselerde; müftü, kadı, müderris, hekim, astronomlar ve matematikçiler yetişiyordu. Medreseler kendi aralarında öğretim verdikleri alanlara göre uzmanlaşmışlardır. 42

43 BCAL (BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ) -YÜKSELİŞ DÖNEMİ DEVLET ANLAYIŞI -Vedat AKBULAK Sıbyan mektebi: Muhalle mektebiydi. Burası bugünkü anlamda ilkokul niteliğindeydi. Sıbyan mektebini okuyanlar daha sonra medrese eğitimine başlardı. Hariç ve Dahil Medreseleri: Medrese öğreniminin son ayağı burada olur. Bundan sonra bugünkü üniversite düzeyindeki Sahnıseman ve Süleymaniye Medreselerine devam ederlerdi. Bu medreseler kadılık ve müderrislik düzeyine yönelikti. Buradan mezun olanlar kadı veya müderrislik icazeti (diploması) alırlardı. Medrese eğitimi alarak ilmiye sınıfına dahil olanlar şeyhülislamlık makamına kadar yükselme şansları vardı. Atamaları çeşitli usullere göre yapılırdı. Darüttıp Medreseleri: Buralardı tıp eğitimi verilirdi. (Tıp Fakültesi) Darülhadis Medreseleri: Hadis alanında ileri düzeyde eğitim verildiği bir eğitim öğretim kurumuydu. Darülkuran Medreseleri: Kur an-ı Kerim ezberleyen veya okuyan hafızlar yetiştirilirdi. Darülhendese medreseleri: Matematik ve astronomi alanlarında eğitim verilmekteydi. Dinî Kurumlardaki Eğitim: Osmanlı Devleti nde halkın dinî eğitim aldığı yerler öncelikle cami, tekke ve zaviyelerdir. Müslümanların ibadet yerleri olarak yapılan bu yerler aynı zamanda sosyal etkinliklerin gerçekleştiği kültür merkezleriydi. Camilerde ibadet için Cuma günleri camiye gelenlere Cuma hutbesinde dini öğütler ve toplumsal ahlak kuralları anlatılırdı. Tekke ve zaviyelerde; fıkıh, hadis, hat ve tezhip dersleri verilirdi. Osmanlılarda Ahilik Teşkilatı nın yerini alan Lonca Teşkilatı nda da dini eğitimler veren önemli bir kurumdu. genişlemesiyle birlikte ticaret faaliyetleri de gelişti. İstanbul ve Mısır ın fethinden sonra İpek ve Baharat yolu tamamen Türklerin kontrolüne girdi. Ticaret yolunun güvenliğini korumak ve geliştirmek için bir takım önlemler alındı. Bunun için; Menzil Teşkilatı: Osmanlı topraklarından geçen yol ağının her biriminde, taşımacılığın en hızlı şekilde yapılmasını sağlıyorlardı. Ticaret yolları zerindeki menziller arasında at, katır ve deve kervanların sefer yapmaları için gerekli imkân hazırlanmıştı. Menziller arasındaki uzaklık, atın ortalama hızına göre belirlenmişti. Derbentçiler: Ana yollar üzerindeki geçitlerin denetimini yaparak ve güvenliğini sağlamakla görevliler bu isimle anılmıştır. Mekkâri Taifesi: Ticaret yolları üzerinde taşımacılığı meslek edinen kimselere denirdi. OSMANLI TOPLUMU: Osmanlı toplumu, seyfiye, reaya ve ilmiye sınıfından oluşmaktaydı. Bu sınıflar arasında bir birine geçiş mümkündü. Reaya sınıfını teşkil eden birisi yaptığı hizmetler ve yeteneklerine göre seyfiye veya ilmiye sınıfına geçebilirdi. Bunlar: A. Seyfiye 1. Seyfiye (ehl-kılıç, askeri): Beylerbeyi, sancak beyleri, kapıkulu zabitleri, neferler, tımarlı sipahiler, deniz askerleri idi. Seyfiye; Görevleri icabı vergiden muaf olan; yöneten ve askeri sınıfı ifade eder. 2. İlmiye: müderrisler, noterlik ve hâkimlik görevi bulunan; kadılar ve cami görevinde bulunan imamlar. EKONOMİK GELİŞMELER: Osmanlı ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalıydı. Tarım üretiminde tımar sistemi uygulanmaktaydı. Tımar sistemi sayesinde toprakları boş kalmıyor ve üretimin devamlılığı sağlanıyordu. XV ve XVI. Yüzyıllarda sınırların B. Reaya: Toplumun askeri sınıfın dışında kalan yönetilenlerini; köylüler, göçebe ve şehirlilerden oluşan ve vergi vermekle mükellef olan kısımdır. Bunlar tarım, ticaret ve sanayi alanlarında üretim yaparak geçimlerini sağlarlardı. Yine Osmanlı toplumunu oluşturan reaya içinde dil, din ve mezhep farklılıkları vardı. Osmanlı Devleti nde yaşayan topluluklar; hukuk, siyasi ve idari yapısı ırk esasına göre değil, Millet Sistemi denen inanç temeline göre şekillenmiştir. Osmanlı Devleti nde gayrimüslimlere hoşgörüyle davranmış, dillerinde, inançlarında, kendi aralarındaki ilişkilerine karışmamışlardır. Adetiağnam: Devletin hayvancılıkla uğraşanlardan adlığı vergiye adetiağnam denmiştir. Çift: Tımar sistemi içinde köylülere dağıtılan topraklara çift veya dirilik denirdi. Not: Osmanlı toplumunun her kesimi tabi bulundukları kanun ve nizama göre hareket etmek etme zorunluluğu vardı. Seyfiye, reayayı oluşturan Müslüman ve Gayrimüslümler kanun önünde eşit haklara sahiptiler ve 3. Kalemiye: Devlet dairelerinde bulunan görevli bürokrat ve memur olarak çalışan bu sınıfın en yüksek Anadolu ve Rumeli defterdarı, nişancı, reisülküttap, defter emeni haklarındaki yargılama kendi inanç esaslarına göre yargılanmaktaydılar. Osmanlı toplumunda günlük yaşam; İslâm gelenekleri gereği sabah namazıyla başlardı. Mesai saatlerini belirleyen unsur sabah ve akşam namazı arasında geçen vakitti. Mahalleler aynı dinde ve sosyal gruptan, genelde hemşerilik anlayışı ile bir araya gelmiş gruplardan oluşuyordu. Yardımlaşma her mahalle sakininin bir görevi gibi algılanır, düğün, cenaze ve hastalık gibi durumlarda birlik içerisinde sıkıntılar giderilmeye çalışılırdı. Küçük yerleşim birimleri olan köylerde ise yerleşim şekli akrabalık bağı ile şekillenmişti. Her köyün misafirleri ve özel toplantıları için köy odaları bulunurdu. Köylerde yaşayanlar yardımlaşarak köyün ortak işlerinin de beraber yaparlardı. Konargöçerler ise yazın yaylaklarda kışın ise kışlaklarda geçinir ve geçimleri hayvancılığa dayanmaktaydı. VAKIF SİSTEMİ: Vakıf; kişilerin kendilerine ait menkul, gayrimenkul mallarını veya paralarını toplum yararına oluşturulacak eğitim, din, sağlık, bayındırlık gibi sosyal ve kültürel alanlarda daimi kamu hizmeti verecek kuruluşlara bağışlamasıyla oluşan bir yapılanmadır. 43

44 BCAL (BAHÇELİEVLER CUMHURİYET ANADOLU LİSESİ) -YÜKSELİŞ DÖNEMİ DEVLET ANLAYIŞI -Vedat AKBULAK Osmanlı toplumunda vakıflardan şu hususlardan yararlanılmıştır; -İskân faaliyetlerinde -Sosyo-kültürel ihtiyaçların karşılanmasında -Yol, han, kervansaray, köprü gibi binaların yapım ve işletiminde -Halkın sağlık, eğitim ve öğretim alanlarındaki ihtiyaçlarının karşılanmasında -Vakıflarda biriken paralardan, ihtiyacı olan güvenilir tüccarlara kredi verilerek ticaretin gelişmesine destek verilmiştir. Osmanlı Hastaneleri: Osmanlı hastanelerinde din ve ırk gözetilmeksizin her kesimden insana hizmet verilmekteydi. II. Bayezit tarafından 1485 te Tunca Nehri kenarında yaptırılan caminin yanına, akıl hastalarının su müzik ve kuş sesiyle tedavi edildiği bir hastane inşa ettirilmiştir. Fatih kendi döneminde (1470) kurdurduğu medresenin yanına bir hastane de inşa ettirmiştir. XV. Yüzyılda İstanbul da 110 hastane vardı. Kasımpaşa Tersanesi nde ve Girit, Basra ve Preveze de bahriye hastaneleri kurulmuştur. D E R S N O T U Ö Z E T L E R İ: Fatih döneminde batıda; Sırpların başkenti Semendire (1459) Cenevizlerden Amasra (1459) Rum despotlarının elinden Mora (1460) Ayrıca; Eflak (1462), Bosna Hersek 1463) Boğdan (1476) alındı. Osmanlı Venedik Mücadelesi: 1463 yılında başlayan Osmanlı Venedik Mücadelesi kara ve denizde tam 16 yıl sürdü. Ege de Enez, Semadirek, Taşoz, Gökçeada, Limni, Midilli ve Eğriboz adaları ele geçirildi. Arnavutluk kıyılarındaki; Kroya ve İşkodra kaleleri alındı. Osmanlı Arnavutluk Mücadelesi; II. Murat döneminde başlayan Osmanlı Arnavut Mücadelesi II. Mehmet (Fatih) döneminde şiddetini artırdı. Osmanlılara karşı Venediklilerle İttifak halinde Olan Arnavutluk Fatih döneminde Arnavutluk un başkenti Kroya (Akhisar) alınarak Arnavutluk a kesin bir şekilde son verildi. İtalya nın güney kıyılarındaki Otranto alındı. Fatih döneminde doğuda: Anadolu da İsfendiyeroğulları nı ortadan kaldırdı. Sinop ve Trabzon (1461) Karamanoğulları nın topraklarının büyük kısmı (geri kalan kısım ise II. Bayezit döneminde alınmıştır) Cenevizlerden Kırım ı ((1475) Yüzyıl Savaşları: İngiltere ile Fransa arasında yapılmıştır yılında başlayan savaş Türklerin İstanbul u Fethettiği tarihe kadar (1453) sürmüştür. Savaş Fransa nın üstünlüğü ile sona ermiştir. Her iki devlet Papa nın çağrısı üzerine barış yapmışlardır. Çifte Gül Savaşı: İngiltere de çıkan iç savaşa denmiştir. Avrupa da Üstünlük Kurulması Kanuni döneminde; 1533 te Avusturya ile İstanbul (İbrahim Paşa) Antlaşmasını yaptı. Bu anlaşma Avusturya Kralı Osmanlı sadrazamına eşit sayılacaktı. Preveze Deniz Savaşı (1538): Kanuni döneminde Haçlılar ağır şekilde yenilerek Akdeniz de Türk egemenliği sağlanmıştır. Kapitülasyonlar: Fatih döneminde ilk defa Venediklere verildi. Kanuni döneminde Fransızlara verilen kapitülasyonlar 1640 yılında sürekli hale getirildi. -I. Murat tan itibaren Ülke hanedanın ortak malıdır. Anlayışı yerine Ülke padişah ve Oğullarınındır. Anlayışı almıştır. Bu anlayış taht mücadelelerinin devam ettirmiş ve zaman zaman devletin zayıflamasına neden olmuştur. -Fatih S. Mehmet, taht mücadelelerinin önlenmesi amacıyla yaptığı bir kanuni düzenlemeyle kardeşlerini öldürtme hak ve yetkisini vermiştir. Merkeziyetçi yapıyı güçlendiren bu kanunname aynı zamanda veraset sistemindeki ilk ciddi düzenleme olmuştur. YÜKSELME DÖNEMİNDE OSMANLI HUKUKU Osmanlı Devleti nin temel aldığı iki hukuk sistemi; şeri ve örfi hukuktur. Şeri kanunları çıkarmak ve yorumlama işi padişah adına şeyhülislam ve kadılar tarafından yapılmıştır. Hiçbir şekilde örfi hukuk hükümleri şeri hukuka aykırı düşmemiştir. Bu şekliyle örfi hukuk, şeri hukukla birleşmekte ve hatta tek hukuk telakkisi ortaya çıkmaktadır. Şeri Hukuk hükümleri; Kur an, hadis, icmaa gibi İslam ilke ve temellerine dayandırılmıştır. Çaldıran Savaşı (1514); Osmanlılar bu savaşla Safevi yayılmacılığını önleyerek Doğu Anadolu ve Tebriz e kadar olan yerleri ele geçirmişlerdir. Turnadağ Savaşı (1515): Dulkadiroğulları na son verilerek Anadolu daki Türk siyasi birliği kesin olarak sağlanmıştır. Yavuz Sultan Selim Memluklarla Mercidabık (1516) ve Ridaniye (1517) seferleri sonrasında Mısır da bulunan Memlukları ortadan kaldırarak Suriye, Filistin ve Mısır ı Osmanlı topraklarına kattı. Örfi Hukuk; padişahın iradesine bağlı olarak koyduğu kurallar ve bunlar için çıkarılan fermanlardan oluşmuştur. Osmanlılarda hukuk ilk defa Fatih Sultan döneminde yazılı hale getirilerek Kanunname-i Ali Osman adı ile bir araya toplanmıştır. -Kadı: Osmanlılarda mahkemelerde hâkimlik yapar Şehir ve kasabaların belediye ile noterlik işlerini yürütür Devletin mahalli uygulamalarında devlet adına tek yetkili kişiye kadı denmiştir. -Naip: Kadıların küçük yerleşim birimlerindeki temsilcilerine naip denmiştir. 44

45 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları Adalet: -Divan-ı Hümayun un en temel görevi adaleti sağlamaktı. -Rik a: Halkın cuma namazına veya ava çıkarken padişaha verdikleri dilekçelerine rika denir. Hükümdar, Allah tan başka kimseye sorumlu olmayan tek otorite olarak haksızlığı giderebilecek en yüksek otoritedir. Sahnı Seman Medresesi; Fatih döneminde kurulmuştur. Ali Kuşçu: İran Tebriz den Fatih in teklifi üzerine Ali Kuşçu nun gelişi karabalık bir heyet tarafından karşılanmıştır. Ali Kuşçu; Ayasofya ya müderris olarak atanmıştır. Burada astronomi ve matematik dersleri vermiştir. İstanbul un enlem ve boylamlarını ölçmüştür. Sabuncuoğlu Şerafettin: Cerrâhiyetü l Hâniye eseri ile Mücerrebname eseri çok önemlidir. Tiryak (panzehir) den bahseder. Endülüslü Hekim Ebül Kasım Zehravi nin içinde formakolojiye ait bölümler bulunan Et-tasrif adlı cerrahi kitabını Kitab-ı Cerrahiye-i Haniye ismi ile Türkçeye çevrilmiştir. -İlk tıp medresesi Yıldırım Bayezit tarafından Bursa da kuruldu. Coğrafya ve astronomi alanında Piri Reis, Ali Kuşçu, Seydi Ali Reis, Matrakçı Nauh dikkatleri çekmektedir. Piri Reis; Kitab-ı Bahriye adlı eserinde dünyanın yuvarlaklığını, gelgit olayı, pusulanın kullanımı, Amerika kıtasının varlığı gibi konuları anlatmıştır. Takiyyüddin Mehmet: İstanbul da bir rasathane kurmuştur (1578). Burada Matematik ve astronomi, güneş ve ay tutulmalarına yer verilmiştir. İlk defa mekanik saat kullanılarak gözlem yapılmıştır. Ekliptik ile ekvator arasındaki açı hesaplanmıştır. Ne yazık ki; bir salgın hastalığın yaygınlaşması üzerine uğursuzluk getirdiği gerekçesiyle dönemin padişahı (III. Murat) tarafından yıktırılmıştır. Divan Şairleri: Yükselme döneminde; Baki, Fuzuli, Nesimi, Ahmedi ve Ruhi önemli divan şairleridir. Halk Edebiyatı: Yükselme döneminin halk edebiyatında; Köroğlu, Hayali, Öksüz ve Mahremi önemli halk şairidir. Tasavvuf Edebiyatı: Tasavvuf Edebiyatının önemli temsilcileri Hacı Bayram Veli, Pir Sultan Kaygusuz Abdal, Akşemsettin, Eşrefoğlu Rumi ve Kemal Ümmi dir. Klasik dönem Osmanlı Mimari Yapı: Anadolu Hisarı; Yıldırım Bayezit döneminde yapıldı. Rumeli Sarayı (Hisarı), Çinili Köşk ve Topkapı Sarayı Fatih döneminde yapıldı. Osmanlılarda Oyun ve Eğlence: Mesire yerleri: Toplu olarak eğlendikleri en önemli eğlencedir. Hamam, kahvehane, bozhane gibi yerlere de gençler takılırdı. Osmanlılarda Spor: Ok atmak, kılıç kullanmak, ata binmek, mızrak kullanmak askerlik gereği yapılan sportif faaliyetlerdi. Ticaret yolları üzerinde taşımacılığı meslek edinenlere. Mekkâri teşkilatı tarafından yapılırdı. Avrupa'da bilim ve sanatta yaşanan gelişmeleri Rönesans denir. Osmanlı devletinin temel aldığı iki hukuk sistemi vardır bunlar şer i ve örfi hukuktur da imzalanan antlaşmayla Venediklilere ilk kapitülasyonlar verildi. Veraset sisteminde ilk ciddi düzenlemeyi Fatih Sultan Mehmet döneminde yapılmıştır. Topkapı sarayı birun, enderun ve harem olmak üzere üç temel bölümden oluşuyordu Kalemiye sınıfının divanı hümayundaki temsilcileri defterdar ve nişancılardan oluşur. Eyaletlerde güvenlik işini subaşı yargılama işini kadılar yapardı. Osmanlı eğitim sisteminde mesleki eğitim lonca tarafından verilirdi. Pusulanın gelişmesi gemi teknolojisindeki ilerleme coğrafi keşifleri başlatmıştır. Avrupa'da güzel sanatlar ve bilim alanındaki yeni gelişmeleri Rönesans adı verilir. Osmanlı devletinde sosyal yardımlaşmayı sağlamak amacıyla vakıflar kurulmuştur. Menzil Teşkilatı: Osmanlı topraklarından geçen yol ağının her biriminde, taşımacılığın en hızlı şekilde yapılmasını sağlıyordu. Derbentçiler: Bu görevliler, ana yollar üzerindeki geçitlerin denetimini yapıyor ve güvenliğini sağlıyorlardı. Mekkâri Taifesi: Ticaret yolları üzerinde taşımacılığı meslek edinmişlerdir. Osmanlı Toplumu: Seyfiye (askeri) ve Reaya olmak üzere iki kısımdan oluşurdu. 1. Seyfiye (Askeri)/ Yönetenler: OSMANLI TOPLUMU Yani kılıç ehli demektir ve kendi arasında üçe ayrılırdı. 1-askeri: Beylerbeyi, sancak beyleri, kapıkulu zabitleri, neferler, tımarlı sipahiler, deniz askerleri 2-ilmiye: müderrisler, noterlik ve hâkimlik görevi bulunan; kadılar ve cami görevinde bulunan imamlar 3-kalemiye: Devlet dairelerinde bulunan görevli bürokrat ve memur olarak çalışan bu sınıfın en yüksek Anadolu ve Rumeli defterdarı, nişancı, reisülküttap, defter emeni 2. Reaya/Yönetilenler: Yönetilenlere reaya denmiştir. Toplumun yönetilenlerini; köylüler, göçebe ve şehirlilerden oluşan ve vergi vermekle mükellef olan kısımdır. seyfiye: Görevleri icabı vergiden muaf olan; yöneten ve askeri sınıfı ifade eder. 45

46 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları TIMAR SİSTEMİNİN YARARLARI: İdari Yararları: - Tımarlı sipahiler bulundukları yerlerde bir jandarma gibi asayişle ilgilendiğinden ülke genelinde güvenlik sağlanmıştır. -Ülkenin en ücra köşesinde bile devlet otoritesi kurulmuş, merkezi otorite güçlü tutulmuştur. Askeri Yararları: Her an savaşa hazır büyük bir atlı askeri birlik yetiştirilmiştir. Ekonomik Yararları: -Devlet, hazinesinden para harcanmadan önemli bir askeri güç oluşturulmuş, hazinenin yükü hafiflemiştir. -Ülke topraklarının boş kalması engellenerek üretimin artmasın ve devamlılığı sağlanmıştır. -Aynı toprak üzerinde köylü, tımar sahibi ve yetiştirdiği askerlerin ihtiyaçları karşılanmıştır. Yeniçeriler: Yaya askerlerdir Barış zamanında merkezde (İstanbul) veya merkeze yakın yerlerde otururlardı İstanbul da güvenliği sağlarlar Devşirme sistemi ile toplananlardan oluşturulurlardı. Maaşları hazineden ödenirdi. Emekli olana kadar evlenemezlerdi Tımarlı Sipahiler (Atlı Askerler): Atlı askerlerdir. Barış zamanında kendilerine tahsis edilen dirilik topraklarında otururlar Kırsal bölgelerde güvenliği sağlarlar Türk ve Müslüman kökenli ailelerden oluşurdu. Tımarlardan toplanan vergilerle geçimlerini sağlarlardı Not: Osmanlılarda toprağın mülkiyetinin devlete ait olması büyük toprak ağalarının ve hanedanlarının ortaya çıkmasını engellemiştir. Bu nedenle Osmanlı Devleti nde Avrupa da görülen feodal sistem ve toprağa bağlı köle çiftçi sınıfı serfler oluşmamıştır. Üretim: Osmanlı ekonomisi büyük ölçüde toprağa dayalıydı. GÖREV VE SORUMLULUKLAR: Halkın Sorumlulukları: -Sebepsiz yere toprağı üç yıl üst üste boş bırakmamak -Toprağı habersiz terk etmemek -Ürettiği ürünün vergisini tımar sahibine ödemek Tımar Sahibinin Sorumlulukları: -Köylünün güvenliği ve düzenin sağlanması -Üretim araçlarının temininde ve ihtiyaçların karşılanmasında köylüye yardım etmek -Gelirinin belli bir bölümüyle asker yetiştirmek Devletin Sorumlulukları: -Halkın huzur ve güvenini sağlamak -Adaleti tesis etmek Osmanlı Devleti nde Kuruluş döneminde İç ve Dış Ticaretin Gelişmesi Ülke açısından Önemi: -Ülkede üretimin artmasına -Ülkeye para girişinin artmasına -İşsizliğin azalmasına -Halkın refahının yükselmesine neden olmuştur. 46

47 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları 1. Haçlı Seferleri'nin sonuçlarından bazıları şunlardır: I. Skolâstik düşüncenin öneminin azalmaya başlaması II. Doğudaki bilimsel gelişmelerin batıya taşınması III. Akdeniz limanlarının önem kazanması IV. Din adamlarına duyulan güvenin sarsılması Bunlardan hangileri, Avrupalı ülkelerin düşünsel gelişimine doğrudan ortam hazırlamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I, II ve IV E) II, III ve IV 2. Osmanlı Devleti kurulduğu sırada Balkanlarda bulunan devletlerarasında sürekli çatışmalar yaşanmaktaydı. Osmanlılar Rumeli ye geçtikten sonra Balkan devletleri Papa nın da çabalarıyla aralarındaki anlaşmazlıklara son vererek Osmanlı Devleti ne karşı birlikte hareket etmişlerdir. Bu bilgilere bakılarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Bizans ın Balkan devletlerinden sayılmadığı B) Balkan devletlerinin Haçlı düşüncesiyle hareket ettikleri C) İslamiyet in Balkanlarda yayılmaya başladığı D) Avrupa da Hristiyan birliğinin bozulduğu E) Papanın siyasi yetkilerinin kısıtlandığı 3. İstanbul un fethinin, I. Bizans İmparatorluğu nun yıkılması, II. Osmanlı Devleti nin dünya devleti haline gelmesi, III. Yeni Çağ ın başlaması Sonuçlarından hangileri fethin evrensel nitelik taşıdığına kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III TEST:8 III. Macaristan, IV. Almanya devletlerinden hangileriyle savaş yapılmamıştır? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) III ve IV E) I, III ve IV 6. Bayezid zamanında Osmanlı sınırlarının genişlemesi durma noktasına gelmiştir. Bu durumun en önemli nedeni Cem Sultan ın hükümdarlık iddiasıyla isyan etmiş olmasıdır. Bu bilgilere dayanarak, I.II. Bayezid in fetih yapmaması Cem Sultan isyanına yol açmıştır. II. Cem Sultan isyanı taht değişikliğine neden olmuştur. III. İç sorunlar fetihlerin duraklamasına yol açmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 7. Fatih döneminde aşağıdakilerden hangisinin fethi, İpek Yolu nun Karadeniz in kuzeyine giden kolunun denetim altına alınmasını sağlamıştır? A) Trabzon B) Kırım C) Amasra D) Sinop E) Otranto 8. Fatih in vefatından sonra Şehzade Cem, II. Bayezid e karşı isyan etmiş ve bu isyan sırasında devşirme asıllı devlet adamları II. Bayezid i, Türk asıllı devlet adamları ise Cem Sultan ı desteklemişlerdir. Bu gelişmelerin, I. Osmanlı Devleti nde hanedanın değişmesi, II. Devşirme asıllı devlet adamlarının devlet üzerindeki etkinliğinin artması, III. Bütün Osmanlı yöneticilerinin devşirmeler arasından seçilmeye başlanması sonuçlarından hangilerine neden olması beklenebilir? 4. İstanbul un fethi sonrasında Fener Patrikhanesinin Osmanlı Devleti ne bağlanmasıyla birlikte, Osmanlı padişahları Ortodoks halkın koruyucusu olmuşlardır. Bu durumun Osmanlı Devleti ne aşağıdakilerden hangisini sağladığı söylenemez? A) Ortodoks Kilisesini kontrol altında tutmayı B) Katolik Kilisesine karşı güç oluşturmayı C) Anadolu da siyasi birliği gerçekleştirmeyi D) Hristiyan halkın yönetime olan bağlılığını artırmayı E) Hristiyan dünyasının birleşmesini önlemeyi 5. Fatih döneminde, I. Akkoyunlular, II. Sırbistan, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I ve III 9. Osmanlı Devleti Venedik ile ilk deniz savaşını döneminde yapmıştır. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Orhan Bey B) I. Murat C) Yıldırım Bayezid D) Mehmet Çelebi E) II. Murat 10. Fatih döneminde; I. Amasra'nın alınması, II. Trabzon'un alınması III. Kırım'ın alınması Osmanlı Devletini aşağıdaki alanlardan hangisinde daha çok geliştirmiştir? A) Tarım B) Sanat C) Ticaret D) Eğitim E) Hukuk CEVAP ANAHTARI 1- A, 2- B, 3-B, 4- C, 5- D, 6- C, 7- B, 8- B, 9-D, 10-C 47

48 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları BİLGİLERİMİZİ PEKİŞTİREELİM: Aşağıdaki soruları yapınız. S-1) Osmanlı Devleti nin kısa sürede gelişmesinde etkili olan unsurlar nelerdir maddeler halinde yazınız. S-2) İskân Politikasının amacını yazınız. (2 Madde) S-3) Karesi Beyliği nin hangi hükümdar döneminde Osmanlı Devleti ne katıldı, önemini yazınız. S-4) Ankara Savaşı nın en önemli sebebini bir cümle ile özetleyiniz. S-5) Osmanlılarda toprak sistemi olarak Mülk Arazi kaç sınıfa ayrılır açıklayınız? S-6) İlk deniz Savaşı kiminle yapıldı, önemini yazınız. S-7) XIV. Yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti kurulduğu sıralarda Anadolu, İran ve Ortadoğu da başlıca hangi Türk Beylikleri veya devletleri vardı? (5 tane yazınız) 8-) Aşağıda verilen tablodaki bilgilerin, hangi savaşlara ait olduğunu boşluklara yazınız. Döneminde Venedikler ile Osmanlılar arasında ilk deniz a. savaşı yapıldı. Bu savaşta Osmanlılar başarılı olmasalar da en azından bir savaş tecrübesi kazandılar. Savaşı Edirne'nin alınmasının kolaylaştıran savaştır b. Savaşı İlk kez Osmanlı padişahı şehit olmuştur c. d. Savaşı Bizans tekfurlarıyla Osman Bey arasındaki ilk mücadeledir. CEVAPLARINIZI KARŞILAŞTIRIN. C-1-Kurulduğu bölgenin coğrafi yönden önemli oluşu -Kuruluş Dönemindeki beylerin ve hükümdarların yetenekli ve deneyimli yöneticilerin devlet yönetimine geçmesi, -İslâm Dini ve İslam Dini'nin öngördüğü cihat inancı, -Türkmen desteğinin alınması ve beylikler ile iyi geçinilmesi -Fethedilen yerlere Anadolu dan getirilen Türkmenlerin düzenli olarak yerleştirilmesi C-2) 1. Fethedilen yerleri Türkleştirmekti. 2. Diğer bir amacı ise bölgeyi elde tutmak ve savunulmasını sağlamaktır. C-3) Orhan Bey döneminde, Anadolu Siyasi Birliği için atılan ilk adımdır Deniz gücüne (donanma) ve önemli devlet yöneticilerine kavuşmuştur. C-4) İki Türk hükümdarının Türk-Cihan hâkimiyeti anlayışı için anlaşmazlığa düşmeleri nedeniyle bu savaş yapılmıştır. C-5) Mülk topraklarının mülkiyeti ve tasarruf hakkı şahıslara aittir. Mülk toprakları kendi arasında ikiye ayrılır. 1. Öşür: Mülkiyeti Müslümanlara ait olan topraklardır. 2. Haraç: Mülkiyeti Gayrimüslimlere (Müslüman olmayanlara) ait topraklardır. C-6)Venedik ile I. Mehmet Çelebi döneminde yapıldı. Osmanlı Devleti yenildi ama bu savaşlarda tecrübe kazandı. C.7) Ortadoğu da Memluklar İran da İlhanlılar Anadolu da Trabzon Rum Devleti Karaman Beyliği Germiyen Beyliği 8- ) a.) I. Mehmet/ b.) Sazlıdere/ c.) I. Kosova/ d.) Koyunhisar 48

49 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları ORTA VE YENİÇAĞ DA AVRUPA Ortaçağ da Avrupa Devletlerinin Genel Özellikleri 1. Kavimler Göçü sonucundan İstanbul un Türklerce fethedilmesine kadar sürer. 2. Merkezi otoritenin güçlü olmadığı, devletlerin birliğinin olmadığı bir süreci ifade eder. 3. Feodalizmin siyasal, sosyal, ekonomik düzen olduğu bir çağdır. 4. Kralların yetkilerinin Papalara oranla daha az ve sınırlı olduğu bir dönemdir. (Papalar kralları görevden alabildiği gibi, atayabilirdi) 5. En güçlü kurumun kilise (veya onun simgesel gücü Papalık) olduğu bir çağdır. (Kilise en büyük ekonomik, siyasi ve dinsel güçtür.) 6. Bilimsel düşüncenin baskı altına alındığı ve bu yüzden bilim hayatının sönük geçtiği bir dönemdir. 7. Çağın en önemli ekonomik, siyasi ve askeri olayı Haçlı Seferleri olmuştur. 8. Bilimsel, teknik alandaki gelişmelerin yaygınlaşması ve hızlanması ile sona ermiştir. Sosyal Yapı: Orta Çağ da Avrupa daki Siyasi Yapı: Ortaçağ Avrupa sının en önemli siyasal yapısı Feodalite dir. Feodalite yönetiminde halk aşağıdaki sınıflara ayrılmıştır. Avrupa da halk çeşitli sosyal katmanlara ayrılmıştı. Bunlar; - Asiller (Soylular):Soyluluk doğuştan gelen bir unsurdu. Soylular askerlik ve devlet işlerinden başka bir işle uğraşmazlardı. Soylularda kendi aralarında gruplara ayrılırlardı. Bunların en büyüğü Senyör (Kral-Derebeyi) ardından da Dük, Kont, Baron, Vikont ve Şövalyeler gelirdi. - Rahipler: Papaya bağlı olarak çalışırlardı. Asillerden sonra en imtiyazlı sınıftılar. Geniş arazileri bulunmaktaydı. - Burjuvalar: Sanat ve ticaretle uğraşan, kasaba ve şehirlerde oturan kişilere burjuva denir. Senyörlerin himayelerine girmişlerdi. Zamanla serbest bir yapıya kavuştular. - Köylüler: Ortaçağ Avrupa sının en kötü durumda yaşayan grubuydu. Bunlar kendi aralarında ikiye ayrılmaktadırlar. 1- Serfler: Bu köylülerin hiçbir hakları bulunmamaktaydı. Efendileri adına tarlalarda çalışır, kazançlarını onlara verirlerdi. Toprakla birlikte alınıp satılırlardı. Arazilerinden ayrılamazlardı. Evlenmeleri bile izne bağlıydı. 2- Serbest Köylüler: Topraklarını diledikleri gibi kullanabilir, istedikleri zaman gidebilir, arazilerini çocuklarına miras olarak bırakabilirlerdi. Devlete sadece vergilerini öderlerdi. Dini Yapı: Ortaçağ Avrupa sının belirleyici unsuru dindi. Dini temsil eden yegane güç Papalıktı. Papanın bazı siyasal yetkileri de şunlardı. -Krallara taç giydirme -Kralları aforoz etme -Haçlı seferlerini düzenleme -Kilisenin topraklarını yönetme Hıristiyanlık dini 313 yılında Roma İmparatoru Constantin tarafından yayınlanan Milano Fermanı ile serbest olmuş, 391 yılında l.teodosyus tarafından Roma İmparatorluğunun resmi dini haline gelmişti. Hıristiyanların kutsal kitapları Tevrat, ibadet yerleri Kilise ve peygamberleri de Hz. İsa dır. Hıristiyanlık ile ilgili bazı temel kavramlar Skolâstik Düşünce: Hıristiyan din adamlarının etkisiyle doğdu. Bu düşünceye göre din ile ilgili esaslar değişmez kabul edilmiş, dini düşünceye aykırı fikir belirtenler Engizisyon mahkemelerince yargılanmışlardı. Bu düşünceye göre deney ve gözlem yasaklanmıştı. Aforoz: Din adamları tarafından insanların Hıristiyanlık dininden çıkartılmasıdır. Hıristiyanlıktan çıkartılanlar toplumsal hayatın dışına atılırlardı. Bazen krallar da aforoz edilirlerdi. Böyle krallara itaat edilmezdi. Enterdi: Papa tarafından bir kralın ülkesinin tümüne Enterdi yapıldığında, o ülkede din ile ilgili bütün işler durur, vaftiz yapılmaz, cenaze merasimi ve gömme işlemleri durur, dini törenler ve nikâh işlemleri yapılmazdı. Endüljans Belgesi: Günahlarından insanları arındırarak para karşılığında cennetten bazı mülkleri insanlara satmaktı. Vaftiz: Yeni doğan bir çocuğu ilk günahından kurtarmak için yapılan dini merasim. Günah Çıkarma: Günah işleyen bir Hıristiyan ın papazın karşısına geçerek günahlarını itiraf edip af dilemesidir. Hıristiyanlık başlıca iki büyük mezhebe ayrılmıştı. Katolik: Merkezi Roma da bulunan Vatikan dı. Liderine Papa denilmektedir. Günümüz Avrupalı devletlerin çoğunluğu bu mezhebe bağlıydılar. Ortodoks: Doğu Roma İmparatorluğunun mezhebiydi. Merkezi İstanbul dur. Liderine Patrik denilmektedir. Tüm ortaçağ boyunca Hıristiyan dünyasında bu iki mezhep arasında çeşitli savaşlar yapılmıştır. Gotik Sanat: Haçlı seferleri sırasında İslam mimarisinden etkilenilerek oluşturuldu. Kiliselerde kemerler kullanılarak binaların yükseltilmesi, pencereler yükseltilerek kiliselerin aydınlanması sağlandı. Kiliselerin dışında da kullanıldı. Paris te bulunan Nötr Dam Kilisesi buna en iyi örnektir. Bizans Sanatı: Doğu Roma İmparatorluğu tarafından geliştirildi. Özellikle mimari alanda önemli çalışmalar yapıldı. Ayasofya kilisesi buna en iyi örnektir. FEODALİTE (DEREBEYLİK) Hunlar ın kavimler göçü çerçevesinde Avrupa ya gelmeleri sonucu Batı Roma İmparatorluğu nun 476 yılında yıkılmasıyla Avrupa nın siyasal birliğini yıkıldı ve bunun yerine Avrupa da bir çok küçük krallıklar kurulmaya başladı. Halk bu yönetim boşluğunda kendilerini güvende hissetmediklerinden güçlü kimselerin etrafında toplanmaya başladılar. Böylece derebeylikler ortaya çıktı. Feodalite; toprak egemenliğine dayalı federal bir yönetim sistemiydi. Feodalizmin siyasal yönü derebeylik rejimidir. Bu rejimde güçlü merkezi devletler görülmez. Devletlerin birliği yoktur. Çünkü ülke değişik siyasal birimlere (bölgelere) ayrılmıştır. Böylesi bir rejimde siyasal birimler arasında birliğin sağlanması oldukça zordur Dolayısıyla merkezi otorite zayıftır. Feodalizmin zayıflamasında: Haçlı Seferleri Ateşli Silahların ve topun bulunması Coğrafi Keşifler İngiltere ve Fransa daki iç savaşlar sırasında bundan yararlanan krallar feodalite yönetimine son vermeleri. 49

50 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- XV. Yüzyıldan itibaren Avrupa nın feodal yapısı değişmeye başladı. Feodalite nin zayıflaması güçlü krallıkların kurulması Katolik Kilisesi nin çıkarlarına uymuyordu. Feodal sistemden en iyi yararlanan Kiliselerdi. Sonuç: Feodalizmin zayıflaması ile Avrupa da merkezi krallıklar kuruldu. Zamanla bu bilgileri daha da geliştirerek yeni buluşlara imza attılar. Bu gelişmeler: - Coğrafi Keşiflerin, -Rönesans ve Reform hareketlerinin başlamasına zemin hazırladı. Türk ve Avrupa Feodaliteleri Arasındaki Farklar: -Türklerde merkezi otorite güçlü iken, Avrupa'da zayıftır. - Türklerde toprağın sahibi devlet iken, Avrupa'da toprak senyöründür. (Yani Türklerde miri bir toprak anlayışı egemen iken Avrupa'da özel mülkiyet anlayışı egemendir. Bu yüzden Türklerde geniş topraklara sahip aristokrasi gelişmez) - Avrupa'da köylü (serf) köle konumuna yakınken, Türklerde köylü (reaya) daha özgür konumdadır. - Avrupa'da senyörler insanlar üzerinde geniş yetkilere ve tasarruflara sahipken, Türklerde görülen tımar beylerinin yetkileri kanunla sınırlandırılıyordu. - Avrupa ile Türk feodaliteleri arasındaki temel benzerlik ekonominin toprağa dayalı olmasıdır. Bilim Ve Teknik Alanındaki Gelişmeler: Avrupa da teknolojik gelişmeleri etkileyen en önemli unsur, Haçlı Seferleridir. Haçlı Seferleri ile İslâm dünyası iki yüz yıl boyunca Avrupalılar tarafından adata yağmalandı. Bu savaşlarda; barut, matbaa, kâğıt, pusula, kumaş, cam gibi buluşlar Avrupa ya tasındı. Avrupalılar İslâm Dünyası ndan taşıdıklarını daha da geliştirdiler. Coğrafi Keşifler: XV. ve XVI. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının, okyanusların ve kıtaların bulunmasına Coğrafi Keşifler denir. Önceleri dini ve ilmî amaçlarla başlayan dünyaya yayılma hareketleri, XV. yüzyılın ikinci yarısında açık bir şekilde ekonomik amaçlara yönelmiştir. Yeni Çağ Avrupa sında ticaretin gelişmesi, paranın esası olan değerli madenlere ihtiyacı artırmıştır. Avrupalılar değerli madenlere ulaşabilmek için Asya ve Avrupa'ya seferler düzenlemişlerdir. Coğrafi Keşiflerin Sebepleri: -Avrupa Devletleri nin İstanbul un fethi ile Türklerin eline geçen ipek ve baharat yollarını Müslümanların elinden kurtarmak düşüncesi -Avrupalıların, XV. Yüzyılda gelişen ticaret ve sanayi sonucunda yeni pazar ve hammadde araması -Avrupalıların pusulayı öğrenmeleri, gemicilik ve coğrafya bilgilerinin artması -Avrupalıların Doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşabilmek amacıyla yeni ticaret yolları aramaları -İstanbul'un fethinden sonra Türklerin Doğu ticaret yollarına hakim olmaları ve Avrupalıların açık denizlere çıkma ihtiyacı hissetmeleri -Avrupa'da değerli madenlerin az bulunmasından dolayı kralların (İspanyol - Portekiz) gemicileri desteklemesi Ders Notları -Avrupalıların Hıristiyanlık dinini yaymak İstemeleri -Avrupalıların dünyayı tanımak istemeleri XV. yüzyılda İspanyolların ve Portekizlilerin başlattığı keşifler sırasında Kristof Kolomb Amerika kıtasına ulaştı (1492). Portekizli gemici Bartelmi Diyaz'ın Ümit Burnu'nu bulmasından sonra Vasko dö Gama Ümit Burnu'nu dolaşarak Hint Okyanusu'na ve Hindistan'a ulaştı. Portekizli Macellan ve Del Kano dünyayı dolaşarak yuvarlaklığını kanıtladı. Keşiflerin Sonuçları -Keşifler dünya tarihinde önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve dini değişikliklere neden olmuştur. -Eski ticaret yolları değişti. Akdeniz doğu - batı ticaretindeki önemini kaybetti. Baharat ve İpek Yolları önemini kaybetti. Bu durum Akdeniz limanlarının eski canlılığını kaybetmesine Atlas Okyanusu limanlarının önem kazanmasına ortam hazırlamıştır. -Avrupalılar yeni keşfedilen yerlerde sömürge imparatorlukları kurdular. Bu durum keşfedilen ülkelerden Avrupa'ya altın ve gümüş başta olmak üzere bol miktarda hammadde götürülmesine neden olmuş, toprak zenginlik ölçüsü olmaktan çıkmıştır. Bu gelişmeler Avrupa'nın zenginleşmesini, hayat standartlarının yükselmesini ve Rönesans hareketlerin in gerçekleştirilmesini sağlamıştır. -Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiş ve Avrupa ürünleri yeni pazarlar bulmuştur. Böylece daha sonraki yıllarda gerçekleşecek olan Sanayi İnkılabı'na ortam hazırlanmıştır. -Keşfedilen yerlere Avrupa'dan göçler olmuş, bu durum Avrupa kültür ve medeniyetinin yayılmasını sağlamıştır. Hıristiyanlık yeni ülkelere yayılmıştır. Ancak bazı bilimsel gerçeklerin ortaya çıkması sonucunda Hıristiyanların dini inançları zayıflamış, kiliseye olan güven sarsılmıştır. -Dünyanın bazı yerleri Avrupalılar tarafından tanınmış, yeni kültürler, canlılar ve ırklar ortaya çıkmıştır. Coğrafi Keşiflerin Türk Dünyası Üzerindeki Etkileri -Coğrafi Keşifler bütün insanlığı etkilemiştir. Bu yönüyle "evrensel" bir özelliğe sahiptir. -Coğrafî Keşifler sonunda Akdeniz limanlarının öneminin azalması Müslüman ülkeler açısından büyük zararlara neden olmuştur. İslam ülkeleri yoksullaşmış, Türkistan hanlıkları giderek zayıflamış ve Ruslar karşısında gerilemiştir. Not: 1869'da Süveyş kanalının açılmasıyla Akdeniz limanları yeniden önem kazanmıştır. 50

51 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Soru-Cevap 1. Teknolojik gelişmeleri etkileyen en önemli unsur; Haçlı Seferleridir. 2 Coğrafi Keşiflerin siyasi, dini, ekonomik ve sosyal etkileri nasıl olmuştur, maddeler halinde yazınız? Coğrafi Keşiflerin Siyasal Sonuçları (Etkileri): Coğrafi Keşiflerin Siyasi Sonucu: Yeni ülkeler, yeni medeniyetler bulundu Sömürgeciliğe dayalı devletler güçlendiler. Keşfedilen yeni yerlere Avrupa dan göçler oldu. Kralların gücü arttı, kiliselerin gücü zayıfladı. Dini sonuçları: Hristiyanlık yayılmaya başladı. Kiliseye duyulan güven azaldı. Ekonomik Sonuçları. Ticaret yollarının güzergâhı değiştir Akdeniz limanları önem kaybetti. Atlas Okyanusu kıyısındaki limanlar önem kazanmaya başladı. Yeni bitki ve havan türleri ile karşılaşıldı. Değerli madenlerin Avrupa ya taşınmasıyla Avrupa daki zenginlik toprağa dayalı yerine altın ve gümüş sahibi olanlar zengin sayıldı. Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşti. Sosyal Etkisi: Sanata ve bilime değer veren Mesen sınıfı ortaya çıktı. Keşifler insanlar üzerinde merak, araştırma ve yeni şeyler keşfetme arzusu uyandırdı. Bu durum Avrupa nın bilim, düşünce dini hayatında önemli değişikliklere yol açtı. DÜŞÜNCE HAYATI VE SANAT ALANINDAKİ GELİŞMELER RÖNESANS Rönesans, coğrafi konumu itibariyle Doğu ve Batı uygarlıklarına yakın ve İslâm kültüründen etkilenmeye elverişli olan İtalya da doğdu. XV. ve XVI. yüzyıllarda önce İtalya'da başlayan ve daha sonra Avrupa'da yayılan edebiyat, güzel sanatlar ve bilim alanındaki gelişme, yenilik ve yeni fikirlere "Yeniden Doğuş" anlamında Rönesans denilmiştir. Rönesans'ın Nedenleri: -Haçlı Seferleri ile Müslüman dünyasından öğrendikleri matbaayı geliştirmeleri -Avrupa'nın İspanya'da Endülüs Emevi Devleti ve Sicilya aracılığı ile İslam medeniyetini tanıması - Coğrafi Keşifler sonucu zenginleşen Avrupa da sanatı ve sanatçıyı koruyan Mesen sınıfının oluşması -Kiliseye duyulan güvenin azalması ve Skolastik düşüncenin önemini kaybetmesi -Yetenekli sanatçı ve bilim insanlarının yetişmesi -Eski Yunan, Roma ve Antik Çağ (Eski Çağ) eserlerinin incelenmesiyle akılcı düşüncenin ortaya çıkması Avrupa'da kültür ve sanat faaliyetlerini destekleyen, bilim adamları ve sanatkârları himaye eden varlıklı kişilerin (Mesenler) ortaya çıkması -İstanbul'un fethinden sonra Bizanslı bazı bilginlerin İtalya'ya göç ederek eski Yunancayı öğretmeleri ve eski eserleri tanıtmaları Rönesans'ın Gelişimi: Rönesans, XV. yüzyılda İtalya'da başlamıştır. Rönesans'ın İtalya'da başlamasında; -İtalya'nın coğrafi konumu, ekonomik durumu, dini önemi, tarihi önemi, siyasal durumu ve İslam medeniyetinden etkilenmesi önemli rol oynamıştır. Ders Notları -İtalya nın İslâm uygarlıklarıyla yakın ilişki içinde olması -Zengin şehir devletlerin sahip olan İtalya da bilimsel ve kültürel çalışmaların desteklenmesi -İtalya nın ticaret merkezi olması, değişik medeniyetlerle sürekli bir etkileşim içinde olması Coğrafi Keşifler sonucunda İtalyan şehirlerinin zenginleşmesi ile İtalyan ekonomisinin ilerlemesi İtalya nın Orta Çağ dan itibaren siyasi birlikten yoksun bağımsız şehir devletlerinden oluşması ile özgür düşünce ortamının bulunması Rönesans ın İtalya da doğmasının başlıca sebepleri arasındadır. -İstanbul un fethi ile İstanbul dan İtalya ya giden bilginlerin Eski Çağ'dan kalan antik eserleri incelemek ve benzerlerini yapabilmek amacıyla akademiler kurulmuş, Yunanca, Latince ve İbranice metinler incelenmiştir. İtalya'da Rönesans, XIV. yüzyılın sonlarında Hümanizma ile başlamıştır. Hümanizm; Eski Yunan ve Latin kültürlerini en yüksek kültür örneği olarak alan ve Orta Çağ'ın skolastik düşüncesine karşı Avrupa'da doğup gelişen felsefe, bilim ve sanat görüşü, insanlık sevgisini en yüce amaç ve olgunluk sayan bir doktrindir. Hümanizm, insanın kendini tanımasına, yasalarını yapmasına ve haklarını korumasına ortam hazırlamıştır. Avrupa devletleri, İtalya Savaşları ( ) sırasında İtalya'daki Rönesans hareketlerinden etkilenmişlerdir. Hıristiyanların papayı ziyaret etmeleri de İtalya'daki yenilikleri kendi ülkelerinde tanıtmalarında etkili olmuştur. İtalya da Yetişen Rönesans Öncüleri: Giotto, Rafaello ve Leonardo da Vinci Avrupa da kurulan üniversitelerde: İbni Sina nın tıp alanında yazdığı eserler, İbni Heysem in fizik ve astronomi hakkında birçok eseri ders kitabı olarak okuttular Not: Kültür ve medeniyetin yayılmasında önemli bir rolü olan kâğıdın seri üretimini gerçekleştiren Müslüman Araplardır. Xlll. Yüzyılda İtalyan tüccarlar ticaret vasıtasıyla kâğıt yapımını Doğu medeniyetinden öğrendiler. Rönesans'ın Sonuçları: Avrupa'da skolastik düşünce yıkılmış, serbest düşünce ortamı doğmuş, bilim, sanat ve edebiyat alanlarında yeni dünya görüşür ortaya çıkmıştır. -Deney ve gözleme dayanan pozitif düşünce yaygınlaşmıştır. -Din adamları ve Katolik Kilisesi hümanistler tarafından eleştirilmiş ve Reform hareketlerinin başlamasına ortam hazırlamıştır. Skolastik düşünce ortadan kalkarken kiliseye olan güven de azaldı. Bu durum Reform un başlamasında etkili oldu. -Soylular ile halk arasındaki ekonomik, sosyal ve kültürel alanlardaki çelişkiler artmıştır. -Din adamları, bürokratik alanlardan uzaklaştırılmaya başlanmış, devlet işlerini yürütecek bürokratlar ortaya çıkmıştır. -Edebiyattan ve sanattan zevk alan üstün bir tabaka ile bunlardan zevk almayan yoksul halk kitlesi gibi iki sınıf ortaya çıktı. -Bilimsel gelişmeler teknik gelişmelere ve sanayinin ilerlemesine ortam hazırlamıştır. Rönesans ın Ülkelere Göre Gelişimi: İtalya; Leonardo da Vinci (vinsi) Mona Lisa portresi Milano da bir manastırdaki Son Akşam Yemeği -Fransa da Villar, Ronsard, Rable ve Montaigne (monteiyn), Almanya da; Erasmus ve Röklen ve Luther gibi ünlü hümanistler dini metinleri incelemeye başladılar., İngiltere de; Sheakspear; Hamlet, Makbet, Otello, Kral Lear adlı tiyatro eserilirini yazmıştır. gibi ünlü sanatçılar yetişti. 51

52 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- UYARI: Rönesans ın etkileri Avrupa dışında görülmedi. Osmanlı devleti XV ve XVI. Yüzyıllarda bilim, teknik ve mimaride Avrupa dan çok ileri düzeydeydi. Bu sebeple Osmanlı Devleti Avrupa da yaşanan bu gelişmelerden yararlanma ihtiyacı duymayarak bu gelişmeler kayıtsız kaldı. Ancak Avrupa devletleri, Rönesans ın etkisiyle oldukça hızlı bir gelişme gösterdi. Avrupa daki bu gelişmeler okullarda tabana yayıldı. Osmanlı devleti XV ve XVI yüzyıllarda Avrupa dan teknik, bilim bakımında ileri olmasına karşın bunu eğitimi zorunlu hale getirerek tabana yayamamıştır. Bu da Osmanlı toplumunu cehalete sürüklemiştir. REFORM Reform: kelime anlamı olarak esasa bağlı kalınarak yeniden düzenleme ve geliştirme anlamına gelir. Önce XVI. Yüzyılda Almanya da başlayarak öncelikle Hıristiyan Katolik dünyasını etkisi altına alan, Hıristiyanlık inancını yeniden yorumlama ve tanımlama hareketidir. Reform hareketleri sadece dini alanda bir yenilik hareketi değildir. Rönesans la başlayan özgür düşüncenin ortaya çıkardığı doğal sonuçtur. XVI. Yüzyılın başlarında büyük hümanist bilgin Erasmus da ahlaki yozlaşmaya ve boş inançlara karşı Katolik Kilisesi nde liberal bir reformun gerekliliğini savunmuş ve Hz. İsa nın örnek alınmasını önermiştir. Katolik Kilisesi'nin bozulması ve dini amaçlardan uzaklaşması üzerine, XVI. yüzyılda Almanya'da başlayarak diğer Avrupa ülkelerine yayılan dini alandaki yeniliklere Reform denilmiştir. Yani XVI. Yüzyılda Avrupa da Hıristiyanlığın Katolik mezhebinde yapılan değişiklik ve düzenlemelerdir, diye biliriz. Reform'un Sebepleri: Katolik Kilisesi'nin bozulması ve Hıristiyanlar arasında yenilik fikirlerinin yayılması Hümanizm sayesinde Hıristiyanlığın kaynaklarına inilmesi, İncil'in milli dillere çevrilerek temel ilkelerin ortaya konulması Matbaanın yaygınlaşması ile okuma - yazma bilenlerin artması üzerine Katolik mezhebinde sorgulanmaya başlaması Endüljans sorununun ortaya çıkması, kilisenin para karşılığında insanların günahlarını affetmesi Rönesans hareketlerinin etkisi ile özgür düşüncenin yayılması Reform hareketlerinin ilk defa başladığı Almanya'da siyasal birlik olmaması ve Almanya'daki prenslerin dinde yenilik isteyenleri desteklemesi Not: Reform un sebebi: -Rönesans hareketleri -Skolastik düşüncenin Zayıflamasına -Pozitif bilimlerin önem kazanmasına neden olmuştur. Reform'un Doğuşu Katolik Kilisesi'nin yanlış uygulamalarına Martin Luther'in karşı çıkması, ekonomik sıkıntı içindeki Alman halkı arasında büyük ilgi görmüştür (1517). Martin Luther'in düşüncelerinin yayılması üzerine Luther aforoz edilmiş ve öldürülmesine karar verilmiştir (1521). Bu gelişmelerden sonra Almanya'daki bazı prensler Martin Luther'i korudu, Martin Luther ile Katolik Kilisesi taraftarları arasında anlaşmazlıklar çıkmış, kilisenin malları köylüler ve şövalyeler tarafından yağmalanmıştır. Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman ın Avrupa daki bu karışıklıklara el atmak istemesinden çekinen Şarken geri adım atmak zorunda kalmıştır. Ayrıca savaşların ülkede huzuru bozmasından ve imparatorluğun parçalanmasından endişe eden Alman imparatoru Şarlken, Diyet Meclisi'ni topladı (1529). Katoliklerle Luther taraftarları arasında Ogsburg Antlaşması imzalanmıştır (1555). Bu anlaşmaya göre; Ders Notları -Protestanlık mezhebi ve kilisesi kesin olarak kabul edilmiştir. -Alman prensleri istedikleri mezhebi seçme ve kendi topluluklarına kabul ettirme konusunda serbest olmuşlardır. Prensler kendi ülkelerinde din işlerinin mutlak hâkimi haline geldiler. Prenslerin mezheplerini kabul etmeyen Almanların başka yerlere göç etmesine izin verildi. ' Almanya'da başlayan Reform hareketleri, İngiltere, Fransa, İsveç, Norveç ve Danimarka gibi ülkelere de yayılmıştır. Fransa'da Nant Fermanı ile Kalvenistlere ve Protestanlara inanç serbestliği tanınmıştır. İngiltere Kralı VIII. Henri Anglikan Kilisesi'ni kurarak Katolik Kilisesi'nden ayrılmıştır. Henri'nin papayla ilgisini kesip Anglikan Kilisesi'ni kendine bağlaması üzerine İngiltere'de din, milli bir karakter kazanmış; kilise yönetimi mekanizması içinde yerini almıştır. Not: -Avrupa'da yeni mezheplerin ortaya çıkması, okulların kiliseden alınması inanç özgürlüğü doğrultusundaki gelişmeleri kolaylaştırıcı bir ortam sağlamıştır. -Luther in başlattığı Reform hareketlerinin başarıya ulaşmasında Alman prenslerinin desteği ve Rönesans ile birlikte ortaya çıkan özgür düşünce ortamının etkisi olmuştur. Reform'un Sonuçları: -Avrupa'da mezhep birliği bozuldu. -Katolik ve Ortodoks mezhepleri yanında Protestanlık, Kalvenizm ve Anglikanizm mezhepleri ortaya çıktı, mezhepler arasında çatışmalar başladı ve bu durum Avrupa devletleri arasındaki dinsel bağları zayıflatmıştır. -Din adamları ve Katolik Kilisesi eski itibarını kaybetti. -Katolik Kilisesi kendini yenilemek ve düzenlemek zorunda kalmıştır. Katolik kalan ülkelerde yeni mezheplerle mücadele etmek amacıyla Engizisyon mahkemelerini harekete gecikti. -Eğitim - öğretim faaliyetleri kiliseden alınarak laik bir eğitim sistemine geçiş yapıldı. -Papa ve kilisenin Avrupa ülkelerinin kralları üzerindeki etkisi sona erdi. -Avrupa'da siyasal bölünmeler yaşandı. Papa ve Katolik Kilisesi eski gücünü ve krallar üzerindeki etkisini kaybetti. -Katolik Kilisesi'nden ayrılan ülkelerde kilisenin mallarına ve topraklarına el konuldu. -Avrupa daki bazı krallıklar kendi çıkarları doğrultusunda Hıristiyanlığı millileştirerek yeni mezheplerin öncülüğünü yaptılar. Almanya da Martin Luther in öncülüğünde Protestanlık, İngiltere de VIII. Henri ve Kızı Elizebet in öncülüğünde Anglikanizm, Fransa da Kalven in öncülüğünde Kalvenizm mezhebi kuruldu. Not: Katolik Kilisesi kendi dağılmasını önlemek amacıyla Engizisyon Mahkemeleri kurdu. Uyarı: Reform Osmanlı Devleti nde bulunan Gayrimüslimler arasında yaşanmadı. Bunun en önemli nedeni ise Osmanlı Devleti nin Hıristiyan halka geniş haklar vermesidir. Onları din ve eğitim işlerinde serbest bırakmıştır. Ayrıca Osmanlı Devleti Ortodoks din adamlarının halk üzerinde baskı oluşturmasına izin vermemiş, böylece ruhban sınıfının siyasi güç elde etmesi engellenmiştir. Avrupa da kanlı mezhep çatışmaları yaşanırken Osmanlı toplumu içindeki Hıristiyanlar refah ve mutluluk içinde yaşamışlardır. Martin Luther in 1517 de Wittenberg Kilisesi nin kapısına astığı bildiri ile başlattığı reform hareketinin gelişimi ve başarısını Türklere borçludur. Avrupa da bundan sonra yaşanan mezhep savaşlarında Avrupa daki güçlü krallar, kilise ve papa mezhep isyanını başlatanların üzerine Kanuni dönemindeki Türk baskısı 52

53 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları nedeniyle gidemediler. Bu nedenle Avrupa da doğan yeni mezhepleri tanımak zorunda kaldılar. Avrupa'daki Gelişmelerin Osmanlı Devleti'ne Etkileri Osmanlı imparatorluğu, ipek ve Baharat yollarına hâkim olmasına rağmen yolların değişmesinden dolayı beklediği ekonomik çıkarlara ulaşamamıştır. Ayrıca Osmanlı topraklarında kervan yolları boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kaldı. Bu durum Osmanlı Devleti'nde ekonomik sıkıntılara ve bunun sonucunda ise Celali isyanlarının çıkmasına neden oldu. Osmanlı İmparatorluğu Coğrafî Keşiflerin olumsuz etkisini azaltmak için: -Avrupalı devletlere kapitülasyonlar verdi. -Don - Volga ve Süveyş kanallarını açıp eski ticaret yollarına canlılık kazandırmak istedi. -Hint ticaret yolunun hâkimiyeti için Portekizlilerle, Akdeniz hakimiyeti için de İspanyollarla mücadele etti ise de bunda pek istenilen başarı elde edilemedi. Osmanlı Devleti, Avrupa'da bilimsel ve teknik alanlarda yaşanan gelişmelere yabancı kalarak bu gelişmeleri yakından takip edemedi. Bu durum Osmanlı Devleti ile Avrupa arasındaki bilimsel, teknik ve ekonomik alanlardaki farkın giderek açılmasına neden oldu. Osmanlı Devleti içerisinde yaşayan gayrimüslimlerin büyük çoğunluğu Hıristiyan dı. Osmanlı Devleti bunlara inanç ve din konularında serbestlik tanıyarak geniş haklar vererek, kilisenin suiistimallerine karşı koymaya çalışmıştır. Not: Osmanlı Devleti Avrupa politikası gereğince Reform hareketleri sırasında Protestanları destekleyerek Hıristiyanlar arasındaki ayrılıkların artmasına çalışmıştır. XVII. Yüzyılda Avrupa da Bilime Yön Verenler: Copernicus (Kopernik) Polonyalı astronom ve matematikçidir. Dünya nın ve diğer gezegenlerin güneş etrafında döndükleri kuralını açıklamıştır. Galileo (Galile): Modern fiziğin ve teleskopik astronominin kurucularındandır. Becon (Beykın): İngiliz filozof ve devlet adamıdır. Bilimsel çalışmalarda deney ve gözlemi ön plana çıkaran bir düşünceyi savunmuştur. Kepler: Alman gök bilimcidir. Gezegenlerin temel tablolarını yayımladı. Pascal (Paskal): Fransız matematikçi, fizikçi ve düşünürdür de bir hesap makinesi icat etti. Pascal Üçgeni olarak bilinen karakteristik üçgeni buldu. Newton (Nivtın): İngiliz fizikçi, matematikçi ve astronomdur. Diferansiyel ve intergral hesabını bulmuştur. Renkel ve optik üzerine çalışmalar yaptı. Akıl Çağı: XVII. Yüzyıl yapılan bilimsel çalışmalar sonunda bu döneme Akıl Çağı olarak nitelendirilmiştir. Bu dönemdeki çalışmalar Avrupa da sanayinin hızla gelişmesini sağladı. Gelişen sanayi sonraki yüzyılda Sanayi İnkılabı için zemin hazırladı. 1. Orta Çağda meydana gelen Kavimler Göçü nün bazı sonuçları şunlardır: Roma İmparatorluğu ikiye ayrıldı. Batı Roma imparatorluğu yıkıldı. Roma topraklarında feodal beylikler kuruldu. Germenler arasında Hristiyanlık yayıldı. Hunlar Balkanlar da egemenlik kurdular. Bu bilgilere dayanarak, aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılamaz? A) Avrupa da derebeyliğin güç kazandığı B) Skolastik düşüncenin önemini yitirdiği ettiği C) Kilisenin etki alanının genişlediği D) Avrupa nın siyasi yapısının değiştiği E) Hunların Avrupa siyasetine etki 2. Avrupa da Kavimler Göçü nden sonra Batı Roma İmparatorluğu nun yıkılmasıyla oluşan otorite boşluğu aşağıdaki rejimlerden hangisine ortam hazırlamıştır? A) Oligarşi B) Feodalite C) Monarşi D) Demokrasi E) Krallık 3. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi, Ortaçağ ın temel özelliklerinden biri değildir? A) Avrupa da feodalite rejiminin hüküm sürmesi B) İslamiyet in İspanya ya kadar yayılması C) Türklerin Anadolu ya yerleşmesi D) Coğrafi Keşiflerin Avrupa yı zenginleştirmesi E) Avrupa da skolastik düşüncenin egemen olması 4. Skolastik düşüncenin ve feodal rejimin Avrupa da tamamen egemen olduğu dönem aşağıdakilerden hangisidir? A) Yeniçağ B) Yakınçağ C) Ortaçağ D) Restorasyon Dönemi E) Aydınlanma Çağı TEST:9 5. Aşağıdakilerden hangisi, Ortaçağ da tüm Avrupalıların İslam dünyasında toprak kazanmaya yöneldikleri bir olaydır? A) Haçlı Seferleri B) Coğrafi Keşifler C) Otuz Yıl Savaşları D) Yedi Yıl Savaşları E) Yüz Yıl Savaşları 6. Aşağıdaki hangi seçenekte, Ortaçağ da Avrupa da hüküm süren feodalite rejimi ile ilgili doğru bilgi içermez? A) Üreticilerin feodal hukuktaki statüleri serfliktir B) Toplum çeşitli sosyal sınıflara ayrılmıştır C) Din adamlarının siyasal ve ekonomik güçleri vardır D) Bilim adamlarını koruyan, zengin bir sınıf oluşmuştur E) Skolastik düşünce kalıpları bilim ve sanat dünyasına hakimdir 7. Aşağıdakilerden hangisi, Ortaçağ da meydana gelen gelişmelerden biri değildir? A) Flidelfiye Kongresinde ABD nin bağımsızlık bildirgesi B) Haçlı Seferleri nin düzenlenmesi C) Moğol İstilası nın gerçekleşmesi D) Yüzyıl Savaşları nın yapılması E) Türklerin Rumeli ye geçmesi 8. Ortaçağ Avrupası nda kilisenin güç kazanma isteği, şövalyelerin şöhret tutkusu, senyörlerin servet hırsı ve Hristiyan halkın günahlardan arınma ümidinin yol açtığı ortak sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A) Endüljans ın yaygınlaşması B) Haçlı Seferleri nin düzenlenmesi C) Kilisenin bazı topraklara el koyması D) Büyük malikanelerin kurulması E) Derebeylerin köylüleri ezmesi CEVAP ANAHTARI: 1-B, 2-B, 3-D, 4-D, 5-A, 6-A, 7-A, 8-B, 53

54 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları DENEME TESTİ: 10 (ORTA ÇAĞ DA AVRUPA) 1. Haçlı Seferleri sonunda derebeylerin çoğu ülkele rine geri dönememiştir. Dönenler ise maddi güç leri kalmadığından topraklarını, nüfuzlarını ve ordularını kaybetmişlerdir. Bu durum Avrupa da aşağıdakilerden hangisi ne ortam hazırlamıştır? A) Toplumda eşitliğin yaygınlaşmasına B) Siyasi yapının değişmesine C) Ekonomik kalkınmanın hızlanmasına D) Tarımın önem kazanmasına E) Sınıf farklarının ortaya çıkmasına 2. Ortaçağ da, Batı da kralların törenle kilisede taç giymelerinin, Doğu da ise Müslüman hü kümdarların halifeden menşur almalarının amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Monarşik gücü pekiştirmek B) Doğu kültürüyle Batı kültürünü kaynaştırmak C) Haçlı düşüncesine son vermek D) Ulusal devlet kurmak E) İnanç özgürlüğünü sağlamak 3. Ortaçağ'da Hıristiyan din adamlarının etkisiyle skolastik düşünce sistemi doğmuştur. Buna göre din ile ilgili esaslar değişmez kabul edilmiş ve akıl yürütme yasaklanmıştır. Bu bilgiye göre, Ortaçağ Avrupası ile ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir? A) Bilim alanında önemli din adamları yetişmiştir. B) Fikir ve kültür hayatı gerilemiştir. C) Okuma yazma oranı düşmüştür. D) Hümanist düşünce zayıflamıştır. E) Kilisenin devlet üzerindeki etkisi artmıştır. 4. Haçlı Seferleri sonrasında Batılılar; I. Kâğıt II. Barut III. Pusula IV. Matbaa gibi teknikleri ülkelerine götürmüşlerdir. Bunlardan hangileri, Avrupa toplumunun düşünce yapısının değişmesinde daha çok etkili olmuştur? A) I ve II B) II ve IIII C) I ve IV D) II ve IV E) III ve IV 5. Papalar Ortaçağ Avrupası'nda Hıristiyanları kendi düşüncelerine göre yönetmeye çalışıyorlardı. Ellerinde "Aforoz" yetkileri vardı. Aforoz edilen Hıristiyanlıktan çıkarılır, toplumsal hayatın dışına atılırdı. Bu bilgilere göre, Ortaçağ Avrupası ile ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir? A) Ülke din adamları tarafından yönetilememiştir. B) Toplum içerisinde sınıf farkları vardır. C) Din adamları yetkilerini kullanarak zenginleşmişlerdir. D) Din adamları toplumda ayrıcalıklı bir yere sahiptir. E) Hukuk sistemi gelişmemiştir. 6. Ortaçağ'ın başlarında Avrupa, Kavimler Göçü'nün etkisiyle devamlı iç karışıklıklara uğramış ve bir savaş alanı durumuna gelmiştir. Avrupa'da böylece siyasi alanda büyük bir otorite boşluğu doğmuş ve Feodalite rejimleri güçlenmeye başlamıştır. Bu duruma neden olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Merkezi idarelerin zayıflaması B) Din adamları ve kilisesin baskısı C) Ekonominin zayıflaması D) Haçlı Seferlerinin başlaması E) Mezhep savaşlarının çıkması 7. Haçlı Seferlerinin sonucunda Ortaçağ Avrupası'nın feodalite rejimleri Ortadoğu'ya taşınmıştır. Bu bilgilere göre, aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir? A) İslâm dünyasında feodalite rejimleri ortaya çıkmıştır. B) Ortaçağ Avrupası'nda feodalite rejimleri sona ermiştir. C) Haçlı Seferleri feodalite rejimlerinin yıkılmasına yol açmıştır. D) İslâm dünyası feodal beylerin egemenliğine girmiştir. E) Toplumlar gittikleri yerlere kendi sosyal ve siyasal özelliklerini de taşımışlardır. 8. Haçlı Seferleri sonucu görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisi Batı medeniyetlerinin ilerlemesine temel oluşturmuştur? A) Avrupa'da hayat standartlarının yükselmesi B) Türk ileri harekatının bir süre için durması C) Akdeniz limanlarının önem kazanması D) Derebeylerin güçlerini kaybetmeleri E) Barut, Pusula gibi icatların Avrupalılar tarafından öğrenilmesi 9. I. Papaların, Krallara taç giydirmeleri II. Kilisenin kontrolünde toprakların olması III. Mezheplerin ortaya çıkması Ortaçağ Avrupası'nda Kiliseyi temsil eden papalık siyasal bir güç haline gelmiştir. Aşağıdakilerden hangisi papalığın siyasal bir güç olduğuna kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I II E) I III 10. Ortaçağ boyunca devam eden derebeylik rejimi XV. yüzyılda barutun ateşli silahlarda kullanılması ile sona erdi. Bu durumda feodalitenin (derebeylik) yıkılması ile siyasal alanda aşağıdaki gelişmelerden hangisi meydana gelmiştir? A) Din daha etkin duruma gelmiştir. B) Mutlak krallıklar güçlenmiştir. C) Köylüler yönetimde söz sahibi olmuşlardır. D) Rahiplerin otoriteleri artmıştır. E) Hukukun üstün olduğu yönetimler gelişmiştir. 11. Avrupa Kavimler Göçü ile yüzyıl kadar sürecek karışıklık yaşamış, otorite boşluğu yaşandığından kendini güvencede görmeyen halk güçlü kişilerin himayesine girmiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangi gelişmeye neden olmuştur? A) Halkın ticarete yönelmesine B) Haçlı Seferlerinin düzenlenmesine C) Sosyal sınıfların ortadan kalkmasına D) Feodalite rejiminin ortaya çıkmasına E) Mutlak krallıkların güçlenmesine 54

55 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- 12. Ortaçağda Feodalite, temelleri eşitsizlik üzerine kurulu bir rejimdi, insanları birbirinden ayrı hak ve imtiyazlara sahip duruma getirmiştir. Ortaçağ Avrupası'ndaki bu durum aşağıdaki gelişmelerden hangisine neden olmuştur? A) Toplumda ayrıcalıkların sona ermesine B) Halkın yönetimde söz sahibi olmasına C) Toplumda sınıf kavramının ortaya çıkmasına D) Kilisenin otoritesinin sarsılmasına E) Ticaretin etkinliğini kaybetmesine 13. I. Kilise ve papalığa olan güven sarsıldı. II. Derebeyliğin eski gücü kalmadı. Düzenlenen Haçlı Seferleri sonucunda ortaya çıkan bu durum aşağıdakilerden hangi gelişmeye neden olmuştur? A) Ekonominin bozulmasına B) Hayat standartlarının yükselmesine C) Sınıf kavramının ortadan kalkmasına D) Tarımın gelişmesine E) Kralların güçlenmeye başlamasına 14. Ortaçağ Avrupa sının yapısal durumunun oluşumunda aşağıdakilerden hangisinin daha çok etkisi vardır? A) Kilise B) Helenizm C) Hukuk D) Mutlak Krallık E) Rönesans 15. Kavimler Göçü ile büyük bir karışıklık yaşayan Avrupa'da otorite boşluğu meydana gelmiş, kendilerini güvencede görmeyen halk da güçlü kişilerin himayesine girmiştir. Bu durumda Ortaçağ Avrupa sında oluşan siyasal yapı aşağıdakilerden hangisi olmuştur? A) Feodalite B) Mutlak Krallık C) Meşrutiyet D) Cumhuriyet E) Monarşi 16. Aşağıdakilerden hangisi Ortaçağ Avrupası'nda ilim ve fikir hayatının gelişmesine olumsuz etkide bulunmuştur? A) Rönesans Hareketleri B) Hümanist Düşünce C) Skolastik Düşünce D) Reform Hareketleri E) Coğrafi Keşifler 17. Aşağıdakilerden hangisi, Ortaçağda kiliseyi temsil eden papalığın siyasal bir güç olduğuna kanıt olarak gösterilebilir? A) Para karşılığı endüljans kağıdı yazması B) Kralları aforoz etme yetkisinin bulunması C) Hıristiyanlıkta kilise örgütünün bulunması D) Çok büyük topraklara ve mal varlığına sahip olması E) Kavimler Göçü'ne neden olması 18. Avrupa toplumlarında Katolik Kilisesi ne bağlılık Haçlı Savaşları ndan sonra eski gücünü kaybet miştir. Bu durum, aşağıdakilerin hangisinde etkili olmuştur? Ders Notları A) Hıristiyanların Kudüs ü kutsal yer saymasında B) Feodal rejimlerin kurulmasında C) Kavimlerin yer değiştirmesinde D) Mezhep savaşlarının sona ermesinde E) Özgür düşünce ortamının oluşmasında 19. Ortaçağ Avrupası'nda din, siyaset ve ekono miye egemen olan iki temel güç aşağıdakiler den hangisidir? A) Kilise - Derebeylik B) Anglikanizm - Feodalite C) Kalvenizm - Meşrutiyet D) Protestanlık - Mutlak Krallık E) Soylular Feodalite 20. Ortaçağ Avrupası'nda halk asiller, rahipler, burjuvalar ve köylüler olmak üzere çeşitli sınıflara ayrılmıştır. Avrupa'da sınıf farklarının ortaya çıkmasına neden olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Kilise ve din adamlarının baskısı B) Hukuk anlayışının gelişmemesi C) Sosyal eşitliğin sağlanamamış olması D) Ekonominin ticarete dayalı olması E) Merkezi idarelerin zayıflaması 21. Aşağıdakilerden hangisi kuruluş dönemi padişahlarından biri değildir? A) Osman B) Orhan C) II. Bayezit D) I. Murat E) II. Murat 22. Aşağıdakilerden hangisi, Haçlı Seferleri nin ekonomik nedenlerinden biri değildir? A) Avrupa nın doğu ülkelerinden fakir olması B) Müslümanların elindeki zenginliklerin alınmak istenmesi C) Ticari bakımdan stratejik noktaların Müslümanların eline geçmesi D) Kudüs ün Müslümanlardan alınmak istenmesi E) Kara ve deniz ticaretinin büyük ölçüde Müslümanların kontrolünde olması 23. Haçlılara karşı mücadele eden ilk Müslüman Türk devleti aşağıdakilerden hangisidir? A) Danişmentliler B) Şam Atabeyliği C) Anadolu Selçukluları D) Musul Atabeyliği E) Eyyubiler 24. Aşağıdakilerden hangisinde Haçlılarla mücadele eden Türk devletlerinden biri değildir? A) Danişmentliler B) Mengücekler C) Türkiye Selçuklular D) Büyük Selçuklular E) Gazneliler 25. l. Hıristiyanlıkta ilk mezhep ayrılıklarının yaşanması ll. Ortodoks Kilisesi nin güç kazanması lll. Skolastik düşüncenin zayıflaması Yukarıdakilerden hangileri Haçlı Seferlerinin dini sonuçları arasında olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I II E) I III Cevap Anahtarı 1-B, 2-A, 3-B, 4-C, 5-D, 6-A, 7-E, 8-E, 9-A, 10-B, 11-D, 12-C, 13-E, 14-A, 15-A, 16-C, 17-B, 18-E, 19-A, 20-C, 21-C, 22-D, 23-C 24-E, 25-D 55

56 -Ortaçağ ve Yakın Çağ da Avrupa- Ders Notları 10. SINIF TARİH DERSİ YARDIMCI DERS KİTABI 10. SINIFLAR TARİH DERSİ (OSMANLI TARİHİ) KURULUŞ VE YÜKSELME DÖNEMİ KONU ANLATIMI VE KONULARLA İLGİLİ TEST SORULARI Vedat AKBULAK (TARİH ÖĞRETMENİ) EKİM

Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Perşembe, 12 Kasım :53 - Son Güncelleme Çarşamba, 25 Kasım :14

Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Perşembe, 12 Kasım :53 - Son Güncelleme Çarşamba, 25 Kasım :14 Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Flash Anlatım Kuruluş Dönemi Osmanlı Kültür ve Uygarlığı Ders Notu OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ (1300-1453) 1. OSMANLI'DA DEVLET ANLAYIŞI Türkiye Selçuklu Devleti

Detaylı

EĞİTİM- ÖĞRETİM YILI NUH MEHMET YAMANER ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ 10.SINIF OSMANLI TARİHİ I. DÖNEM I. YAZILI SORULARI A GURUBU

EĞİTİM- ÖĞRETİM YILI NUH MEHMET YAMANER ANADOLU İMAM HATİP LİSESİ 10.SINIF OSMANLI TARİHİ I. DÖNEM I. YAZILI SORULARI A GURUBU Ertuğrul Gazi 1) * Orhan Bey tarafından fethedilmiş olup başkent buraya taşınmıştır. * İpek sanayisinin merkezi konumundaki bu bölgenin fethiyle Osmanlı gelirleri. Yukarıdaki özellikleri verilmiş bölge

Detaylı

Osmanlı Devleti'nin kurucuları, Oğuzların Bozok koluna bağlı Kayı aşiretidir.

Osmanlı Devleti'nin kurucuları, Oğuzların Bozok koluna bağlı Kayı aşiretidir. Osmanlı Devleti'nin kurucuları, Oğuzların Bozok koluna bağlı Kayı aşiretidir. Kayı aşireti, Türkiye Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubat döneminde Ankara yakınlarındaki Kara- cadağ bölgesine yerleştirilmiştir.

Detaylı

1302'de Koyunhisar savaşını kazandı. (Koyunhisar savaşının diğer adı: Bafeon Savaşı) (Ayrıca bu savaş ilk Osmanlı - Bizans savaşıdır)

1302'de Koyunhisar savaşını kazandı. (Koyunhisar savaşının diğer adı: Bafeon Savaşı) (Ayrıca bu savaş ilk Osmanlı - Bizans savaşıdır) Osmanlı Devleti - Kuruluş Dönemi Önemli Notlar - Pdf İndir 1. Osman Bey 1298' Bizans'tan Karacahisar'ı aldı. 1302'de Koyunhisar savaşını kazandı. (Koyunhisar savaşının diğer adı: Bafeon Savaşı) (Ayrıca

Detaylı

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Ders Öğretmeni: Vedat AKBULAK

OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Ders Öğretmeni: Vedat AKBULAK BCAL OSMANLI DEVLETİ KURULUŞ DÖNEMİ DERS NOTLARI Ders Öğretmeni: Vedat AKBULAK XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA Balkanlar ve Avrupa: XIV. yüzyıl başlarında Avrupa devletleri, henüz siyasi birliklerini

Detaylı

İçindekiler. 1. Ünite BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 2. Ünite DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ. 3. Ünite ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL)

İçindekiler. 1. Ünite BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 2. Ünite DÜNYA GÜCÜ: OSMANLI DEVLETİ. 3. Ünite ARAYIŞ YILLARI (XVII. YÜZYIL) İçindekiler BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Bölüm : Osmanlı Devleti nin Kuruluşu...5 2. Bölüm : Balkanlarda Osmanlı Fetihleri ve İskan Siyaseti... 9 3. Bölüm : Anadolu da Siyasi Birliği Sağlama Çalışmaları...15

Detaylı

OSMAN BEY DÖNEMİ ( ) OSMANLI DEVLETİ ( ) Resmi Adı: Devlet-i Aliyye-i Osmaniye (Yüce Osmanlı Devleti).

OSMAN BEY DÖNEMİ ( ) OSMANLI DEVLETİ ( ) Resmi Adı: Devlet-i Aliyye-i Osmaniye (Yüce Osmanlı Devleti). OSMANLI DEVLETİ (1299-1922) Resmi Adı: Devlet-i Aliyye-i Osmaniye (Yüce Osmanlı Devleti). 1243 Kösedağ Savaşı'ndan sonra Anadolu Selçuklu Devleti merkezi otoritesini kaybetti. Bu ortamda Anadolu'da birçok

Detaylı

ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI:

ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI: DOĞUBAYAZIT M. M. FAHRETTİN PAŞA ANADOLU İMAM-HATİP LİSESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 11. SINIFLAR SEÇMELİ TARİH DERSİ 1. DÖNEM 2. ORTAK SINAV SORULARI A GRUBU ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI: SORULAR

Detaylı

SORU CEVAP METODUYLA TEKRAR (YÜKSELİŞ-DURAKLAMA VE AVRUPA)

SORU CEVAP METODUYLA TEKRAR (YÜKSELİŞ-DURAKLAMA VE AVRUPA) SORU CEVAP METODUYLA TEKRAR (YÜKSELİŞ-DURAKLAMA VE AVRUPA) Osmanlı devletinde ülke sorunlarının görüşülüp karara bağlandığı bugünkü bakanlar kuruluna benzeyen kurumu: divan-ı hümayun Bugünkü şehir olarak

Detaylı

Osmanlı Devleti Nasıl Kuruldu? KURULUŞ

Osmanlı Devleti Nasıl Kuruldu? KURULUŞ Osmanlı Devleti Nasıl Kuruldu? KURULUŞ OSMANLI DEVLETİ OSMANOĞULLARI: Söğüt ve çevresinde Osman Bey tarafından kuruldu. (1299) KARAMANOĞULLARI: Karaman Bey tarafından Karaman ve Konya civarında kuruldu.

Detaylı

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray 1-MERKEZ TEŞKİLATI A- Hükümdar B- Saray MERKEZ TEŞKİLATI Önceki Türk ve Türk-İslam devletlerinden farklı olarak Osmanlı Devleti nde daha merkezi bir yönetim oluşturulmuştu.hükümet, ordu ve eyaletler doğrudan

Detaylı

OSMANLI DEVLETİ( )

OSMANLI DEVLETİ( ) OSMANLI DEVLETİ(1299 1922) OSMANLI DEVLETİ NİN KURULUŞ DEVRİ(1299 1453) A-XIV. Yüzyıl Başlarında Yakın Doğu Ve Avrupa nın Genel Durumu Anadolu, İran, Irak, Suriye, Filistin, Arabistan ve Mısır ı içine

Detaylı

OSMANLI DEVLETİ (KURULUŞ DÖNEMİ)

OSMANLI DEVLETİ (KURULUŞ DÖNEMİ) OSMANLI DEVLETİ (KURULUŞ DÖNEMİ) Osmanlı Hanedanı nın sultanları 1299 dan 1922 ye kadar 623 yıl kıtalararası geniş bir imparatorluğa hükmetmiştir. Osmanlı İmparatorluğu zirvedeyken; kuzeyde Macaristan,

Detaylı

OSMANLI TARİHİ BEYLİKTEN DEVLETE ( )

OSMANLI TARİHİ BEYLİKTEN DEVLETE ( ) OSMANLI TARİHİ BEYLİKTEN DEVLETE (13001453) 7. ÜNİTE OSMANLI TARİHİ BEYLİKTEN DEVLETE (1300 1453) XIV. YÜZYIL BAŞLARINDA YAKIN DOĞU VE AVRUPA Beyliklerin çoğunlukla Batı Anadolu dolaylarında kurulmuşlardır.

Detaylı

Yayınlarımız eğitim öğretim yılında uygulanacak yeni müfredata uyumludur. Kitaplarımız KONU ÖZETLİ SORU BANKASIDIR.

Yayınlarımız eğitim öğretim yılında uygulanacak yeni müfredata uyumludur. Kitaplarımız KONU ÖZETLİ SORU BANKASIDIR. ÖN SÖZ Sevgili gençler, 2. yüzyıl hiç şüphesiz sosyalleşmiş ve seçtiği alanda kendini yetiştirmiş donanımlı kişilere ufuklar açacaktır. Bu ufukların yolu kaliteli üniversitelerden, fakültelerden geçmektedir.

Detaylı

YÜKSELME DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi

YÜKSELME DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ  Youtube Kanalı: tariheglencesi YÜKSELME DEVRİ KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ www.tariheglencesi.com Youtube Kanalı: tariheglencesi 05.08.2017 II.Selim (1566-1574) Tahta Geçme Yaşı: 42.3 Saltanat Süresi:8.3 Saltanat Sonundaki Yaşı:50.7

Detaylı

DURAKLAMA DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi

DURAKLAMA DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ  Youtube Kanalı: tariheglencesi DURAKLAMA DEVRİ KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi 05.08.2017 OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU XVII.YÜZYILDA OSMANLI- AVUSTRYA VE OSMANLI- İRAN İLİŞKİLERİ a-avusturya ile İlişkiler

Detaylı

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ

AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ AVRUPA VE OSMANLI (18.YÜZYIL) GERİLEME DÖNEMİ 1. Osmanlı İmparatorluğu nun Gerileme Devrindeki olaylar ve bu olayların sonuçları göz önüne alındığında, aşağıdaki ilişkilerden hangisi bu devir için geçerli

Detaylı

ORTAÖĞRETİM. Öğretmenin. Ders Notları

ORTAÖĞRETİM. Öğretmenin. Ders Notları ORTAÖĞRETİM TARİH Öğretmenin Ders Notları II ORTAÖĞRETİM 10. SINIF TARİH (Öğretmenin Ders Notları) EDİTÖR Turgut MEŞE YAZAR Faruk KARA Bütün hakları Editör Yayınevine aittir. Yayıncının izni olmaksızın

Detaylı

C)Mevlana Celaleddin Rumi D)Yunus Emre

C)Mevlana Celaleddin Rumi D)Yunus Emre 1. I.Pasinler Savaşı II. Miryokefalon Savaşı III. Kösedağ Savaşı IV. Malazgirt Savaşı Yukarıdaki savaşlardan hangisi Selçuklularla Bizans arasında yapılmamıştır? A) Pasinler Savaşı B)Miryokefalon Savaşı

Detaylı

BEYLİKTEN DEVLETE ( )

BEYLİKTEN DEVLETE ( ) 01 1. Ünite BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) 1. Osmanlı Devleti nin Kuruluşu (1300-1453... 6 2. Osmanlı Kültür ve Medeniyeti (1300-1453)... 20 Konu Değerlendirme Testi... 15 5 Osmanlı Devleti'nin Kuruluşu

Detaylı

YÜKSELME DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ Youtube Kanalı: tariheglencesi

YÜKSELME DEVRİ. KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ   Youtube Kanalı: tariheglencesi YÜKSELME DEVRİ KPSS YE HAZIRLIK ARİF ÖZBEYLİ www.tariheglencesi.com Youtube Kanalı: tariheglencesi 02.03.2018 Youtube kanalıma abone olarak destek verebilirsiniz. ARİF ÖZBEYLİ Tahta Geçme Yaşı: 33.3 Saltanat

Detaylı

Bu durum, aşağıdakilerden hangisin gösteren bir kanıt olabilir?

Bu durum, aşağıdakilerden hangisin gösteren bir kanıt olabilir? DÜNYA GÜCÜ OSMANLI 1. Anadolu Selçuklu Devleti zamanında ve Osmanlı İmparatorluğu nun Yükselme döneminde Anadolu daki zanaatkarlar lonca denilen zanaat gruplarına ayrılarak yöneticilerini kendileri seçmişlerdir.

Detaylı

YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU Kurumsal Yayınlar Yönetmeni

YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU Kurumsal Yayınlar Yönetmeni YAYIN KURULU Hazırlayanlar Aylin Gürlek YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU Kurumsal Yayınlar Yönetmeni Saime YILDIRIM Kurumsal Yayınlar Birimi Dizgi & Grafik Mustafa Burak SANK & Ezgi Güler & Meltem Temel Sumru

Detaylı

OSMANLI SİYASİ TARİH 100 Soru-Cevap

OSMANLI SİYASİ TARİH 100 Soru-Cevap - - OSMANLI SİYASİ TARİH 100 Soru-Cevap Osman Bey zamanında Bizans la yapılan ilk savaşın adı nedir? 1302 Koyunhisar (Bafeon) Osman Bey adına bağımsızlık alameti olarak ilk hutbeyi okuyan kimdir? Dursun

Detaylı

HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ 3.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. HAÇLI SEFERLERİ Nedenleri ve Sonuçları

HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ 3.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. HAÇLI SEFERLERİ Nedenleri ve Sonuçları HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ 3.Ders Dr. İsmail BAYTAK HAÇLI SEFERLERİ Nedenleri ve Sonuçları Hristiyanlarca kutsal sayılan Hz. İsa nın doğum yeri Kudüs ve dolayları, VII. yüzyıldan beri Müslümanlar ın elinde

Detaylı

Çetin Sungur&Murat Köyden Sınıf Tarih Soru Bankası.

Çetin Sungur&Murat Köyden Sınıf Tarih Soru Bankası. Çetin Sungur&Murat Köyden - 10. Sınıf Tarih Soru Bankası www.cepsitesi.net için d ekiler Ö n söz... vii Ünite I Beylikten Devlete (1 3 0 0-1 4 5 3 )... 1 Ünite II Dünya Gücü: Osmanlı Devleti (1 4 5 3-1

Detaylı

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ

BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ Selçuklu Devleti nin Kuruluşu Sultan Alparslan Dönemi Fetret Dönemi Tuğrul ve Çağrı Bey Dönemi Malazgirt Zaferi Anadolu ya Yapılan Akınlar Sultan Melikşah Dönemi Sultan Sancar Dönemi

Detaylı

istanbul'un fethinin türk ve dünya tarihi açısından sebepleri istanbul'un fethinin türk ve dünya tarihi açısından gelişmesi istanbul'un fethinin türk

istanbul'un fethinin türk ve dünya tarihi açısından sebepleri istanbul'un fethinin türk ve dünya tarihi açısından gelişmesi istanbul'un fethinin türk , istanbul'un fethinin türk ve dünya tarihi açısından sebepleri istanbul'un fethinin türk ve dünya tarihi açısından gelişmesi istanbul'un fethinin türk ve dünya tarihi açısından sonuçları istanbul'un fethinin

Detaylı

OSMANLI KURULUŞ DEVRİ ( )

OSMANLI KURULUŞ DEVRİ ( ) OSMANLI KURULUŞ DEVRİ (1299-1453) OSMANLI KURULUŞ DEVRİ (1299-1453) OSMAN BEY (1281-1324) Tahta Geçme Yaşı: 23 Saltanat Süresi:43 Ölüm Yaşı:66 ORHAN BEY (1324-1361) Saltanat Yaşı:36 Saltanat Süresi:36

Detaylı

7- Osmanlı Devleti'nde Yükselme Devri'nden sonra yeteneksiz padişahlar görülmeye başlandı. Bunun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Şehzadele

7- Osmanlı Devleti'nde Yükselme Devri'nden sonra yeteneksiz padişahlar görülmeye başlandı. Bunun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Şehzadele 1- Osmanlı Devleti nin ekonomik olarak zayıflamasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Teknolojik gelişmelerin artması B) Don-Volga kanal teşebbüsü C) Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması D) Avrupalılara

Detaylı

1. ÜNİTE BEYLİKTEN DEVLETE ( )

1. ÜNİTE BEYLİKTEN DEVLETE ( ) 1. ÜNİTE BEYLİKTEN DEVLETE (1300-1453) Yukarıdaki görsellere bakarak Osmanlıların takip ettikleri imar politikası hakkında neler söyleyebilirsiniz? NELER ÖĞRENECEĞİZ? Bu ünitenin sonunda: 1. XIV. yüzyıl

Detaylı

c-1086 da Süleyman Şah ile Tutuş arasında yapılan savaşta Süleyman Şah yenildi ve intihar etti, oğulları esir alındı.

c-1086 da Süleyman Şah ile Tutuş arasında yapılan savaşta Süleyman Şah yenildi ve intihar etti, oğulları esir alındı. Anadolu Selçuklu Devleti Hakkında Bilgi (1075-1308) Süleyman Şah Dönemi: (1075-1086) a-1075'te İznik'i aldı ve devleti kurdu. b-büyük Selçuklu tahtını ele geçirmek amacıyla doğuya yöneldi. c-1086 da Süleyman

Detaylı

Osmanlı Beyliği'nin Kuruluşu; Osman Bey,

Osmanlı Beyliği'nin Kuruluşu; Osman Bey, Osmanlı Beyliği'nin Kuruluşu; Osman Bey, Oğuz aşiretlerinin ittifakıyla başa geçtikten sonra, siyasî ve dinî bakımdan Anadolu'nun en itibarlı ve nüfuzlu tarikatlerinden Ahilerin mühim bir şahsiyeti olan

Detaylı

Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti) Orta Asya da bilinen ilk teşkilatlı Türk devleti Hunlar tarafından kurulmuştur. Hunların ilk oturdukları yer

Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti) Orta Asya da bilinen ilk teşkilatlı Türk devleti Hunlar tarafından kurulmuştur. Hunların ilk oturdukları yer Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti) Orta Asya da bilinen ilk teşkilatlı Türk devleti Hunlar tarafından kurulmuştur. Hunların ilk oturdukları yer Sarı Irmak ın kuzeyi idi. Daha sonra Orhun ve Selenga ırmakları

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 017-018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 10. SINIF TARİH DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı 1. 1. XIV. yüzyıl başlarında

Detaylı

TARİH BOYUNCA ANADOLU

TARİH BOYUNCA ANADOLU TARİH BOYUNCA ANADOLU Anadolu, Asya yı Avrupa ya bağlayan bir köprü konumundadır. Üç tarafı denizlerle çevrili verimli topraklara sahiptir. Dört mevsimi yaşayan iklimi, akarsuları, ormanları, madenleriyle

Detaylı

Devleti yönetme hakkı Tanrı(gök tanrı) tarafından kağana verildiğine inanılırdı. Bu hak, kan yolu ile hükümdarların erkek çocuklarına geçerdi.

Devleti yönetme hakkı Tanrı(gök tanrı) tarafından kağana verildiğine inanılırdı. Bu hak, kan yolu ile hükümdarların erkek çocuklarına geçerdi. Orta Asya Türk tarihinde devlet, kağan adı verilen hükümdar tarafından yönetiliyordu. Hükümdarlar kağan unvanının yanı sıra han, hakan, şanyü, idikut gibi unvanları da kullanmışlardır. Kağan kut a göre

Detaylı

10. SINIF OSMANLI TARİHİ Ders Notları

10. SINIF OSMANLI TARİHİ Ders Notları 2015 10. SINIF OSMANLI TARİHİ Ders Notları MURAT KILINÇ (Tarih Öğretmeni) I. ÜNİTE BEYLİKTEN DEVLETE A-OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞU B-OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ ( 1300-1453) A-OSMANLI DEVLETİNİN KURULUŞU

Detaylı

BEYL KTEN DEVLETE ( )

BEYL KTEN DEVLETE ( ) 01 BEYL KTEN DEVLETE (1300-1453) tekfur iskan fetret devri pençik devflirme hanedan mutlakiyet dirlik örf saltanat yörük veraset gayrimüslim kap kulu kanunname 9 iskan politikas n n yararlar n, Anadolu'da

Detaylı

TARİH. 10. Sınıf HALİL ÖZSU YILDIRIM AYMERGEN PALME YAYINCILIK

TARİH. 10. Sınıf HALİL ÖZSU YILDIRIM AYMERGEN PALME YAYINCILIK 10. Sınıf TARİH HALİL ÖZSU YILDIRIM AYMERGEN M.E.B Talim ve Terbiye Kurulu'nun 30.6.2008 gün ve 144 sayılı kararı ile kabul edilen 10. Sınıf Tarih dersi öğretim programına uygun hazırlanmıştır. PALME YAYINCILIK

Detaylı

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

10. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 0. SINIF TARİH DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ AY HAFTA DERS SAATİ KONU ADI KAZANIMLAR TEST NO TEST ADI. OSMANLI DEVLETİ NİN KURULUŞU (00-5). XIV. yüzyıl başlarında Anadolu, Avrupa ve Yakın

Detaylı

EMEVİLER VE ABBASİLER DÖNEMİ

EMEVİLER VE ABBASİLER DÖNEMİ EMEVİLER VE ABBASİLER DÖNEMİ DERS NOTLARI VE ŞİFRE TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ TÜRK TELEKOM NURETTİN TOPÇU SOSYAL BİLİMLER LİSESİ TARİH ÖĞRETMENİ EMEVİLER Muaviye tarafından Şam da kurulan ve yaklaşık

Detaylı

İktisat Tarihi I. 18 Ekim 2017

İktisat Tarihi I. 18 Ekim 2017 İktisat Tarihi I 18 Ekim 2017 Kuruluş döneminin muhafazakar-milliyetçi bir yorumuna göre, İslam ı yaymak Osmanlı toplumunun en önemli esin kaynağını oluşturuyordu. Anadolu'ya göçler İran daki Büyük Selçuklu

Detaylı

G İ R İ Ş. OSMANLI DEVLETİ KURULDUĞU SIRADA YAKINDOĞU, AVRUPA ve BALKANLARDA GENEL DURUM

G İ R İ Ş. OSMANLI DEVLETİ KURULDUĞU SIRADA YAKINDOĞU, AVRUPA ve BALKANLARDA GENEL DURUM G İ R İ Ş OSMANLI DEVLETİ KURULDUĞU SIRADA YAKINDOĞU, AVRUPA ve BALKANLARDA GENEL DURUM YAKINDOĞU Yakındoğu: Önasya,Anadolu,Suriye,Filistin,İran,Mısır,Arap yarımadası ve Mezopotamya nın tamamını içine

Detaylı

5. ÜNİTE: EKONOMİ VE SOSYAL HAYAT

5. ÜNİTE: EKONOMİ VE SOSYAL HAYAT 5. ÜNİTE: EKONOMİ VE SOSYAL HAYAT 1- Osmanlı Devleti nde ekonominin temeli olan tarımdan elde edilen gelirlerle asker beslenir, devlet adamlarının maaşları ödenirdi. Bundan dolayı tarım gelirlerinde bir

Detaylı

OSMANLI DEVLETİ'NİN YÜKSELME DÖNEMİ ( )

OSMANLI DEVLETİ'NİN YÜKSELME DÖNEMİ ( ) OSMANLI DEVLETİ'NİN YÜKSELME DÖNEMİ (1453-1579) İstanbul un fethi (1453) ile başlayıp Sokulu Mehmet Paşa'nın ölümüne (1579) kadar süren dönemdir. Dönemin ilk padişahı II. Mehmet'tir (Fatih). FATİH SULTAN

Detaylı

ORTA ASYADAN TÜRK GÖÇLERİ

ORTA ASYADAN TÜRK GÖÇLERİ ORTA ASYADAN TÜRK GÖÇLERİ TÜRKLERİN ANADOLU YU VATAN EDİNMESİ Anadolu nun Keşfi: *Büyük Selçuklu Devleti döneminde Tuğrul ve Çağrı Bey dönemlerinde Anadolu ya keşif akınları yapılmış ve buranın yerleşmek

Detaylı

BEYLİKTEN DEVLETE I TEST 1

BEYLİKTEN DEVLETE I TEST 1 BEYLİKTEN DEVLETE I TEST 1 1. Osmanlı Devleti nin Kuruluş Dönemindeki fetih politikasının genellikle batıya yönelik olması aşağıdakilerden hangisi ile açıklanamaz A) Tekfurların halka baskı yapmasıyla

Detaylı

OSMANLI DEVLETİ YÜKSELİŞ DÖNEMİ SİYASİ GELİŞMELER

OSMANLI DEVLETİ YÜKSELİŞ DÖNEMİ SİYASİ GELİŞMELER OSMANLI DEVLETİ YÜKSELİŞ DÖNEMİ SİYASİ GELİŞMELER II. MEHMET (1451-1481) Babası II. Murat ın ölümü üzerine tahta geçen II. Mehmet babası zamanındaki antlaşmaları yeniledi. Daha önce kuşatılan ve alınamayan

Detaylı

HAÇLI SEFERLERi Orta Çağ'da Avrupalıların Müslümanların elinde bulunan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan Kudüs ve çevresini geri almak için

HAÇLI SEFERLERi Orta Çağ'da Avrupalıların Müslümanların elinde bulunan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan Kudüs ve çevresini geri almak için HAÇLI SEFERLERi Orta Çağ'da Avrupalıların Müslümanların elinde bulunan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan Kudüs ve çevresini geri almak için düzenledikleri seferlere "Haçlı Seferleri" denir. Haçlı Seferlerinin

Detaylı

KIRIM. Suğdak KARADENİZ. Sinop. Candaroğulları. Samsun. Canikoğulları. Amasya. Ahiler Ankara. Sivas. Eretna Devleti. Akşehir Konya. Kayseri.

KIRIM. Suğdak KARADENİZ. Sinop. Candaroğulları. Samsun. Canikoğulları. Amasya. Ahiler Ankara. Sivas. Eretna Devleti. Akşehir Konya. Kayseri. Ders 0 Osmanlı Devleti nin Kuruluşu OSMANLI DEVLETİ NİN KURULUŞU Kayıların Anadolu ya Gelişi Moğolların batıya doğru ilerlemesiyle Osmanlı Devleti ni kuran Kayı Boyu Anadolu ya gelmiştir. Önce Ahlat a

Detaylı

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ TEST

İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ TEST İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ TEST TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ TÜRK TELEKOM NURETTİN TOPÇU SOSYAL BİLİMLER LİSESİ TARİH ÖĞRETMENİ İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ TEST 1 1) Türklerin Anadolu ya gelmeden önce

Detaylı

KAY 361 Türk İdare Tarihi. Ders 6: 20 Kasım 2006 Konu: Osmanlı Toprak Sistemi Okuma: Ortaylı, 1979, sf

KAY 361 Türk İdare Tarihi. Ders 6: 20 Kasım 2006 Konu: Osmanlı Toprak Sistemi Okuma: Ortaylı, 1979, sf KAY 361 Türk İdare Tarihi Ders 6: 20 Kasım 2006 Konu: Osmanlı Toprak Sistemi Okuma: Ortaylı, 1979, sf. 81-122. Osmanlı İmparatorluğu: Genel Bir Bakış 1243 Kösedağ Savaşı sonucunda İran İlhanlıları n tabi

Detaylı

AVRUPA DA MEYDANA GELEN TEKNİK GELİŞMELER : 1)BARUTUN ATEŞLİ SİLAHLARDA KULLANILMASI: Çinliler tarafından icat edilen barut, Çinlilerden Türklere,

AVRUPA DA MEYDANA GELEN TEKNİK GELİŞMELER : 1)BARUTUN ATEŞLİ SİLAHLARDA KULLANILMASI: Çinliler tarafından icat edilen barut, Çinlilerden Türklere, COĞRAFİ KEŞİFLER 1)YENİ ÇAĞ AVRUPASI AVRUPA DA MEYDANA GELEN TEKNİK GELİŞMELER : 1)BARUTUN ATEŞLİ SİLAHLARDA KULLANILMASI: Çinliler tarafından icat edilen barut, Çinlilerden Türklere, Türklerden Müslüman

Detaylı

TARİH 10 ORTAÖĞRETİM DERS KİTABI. Sami TÜYSÜZ

TARİH 10 ORTAÖĞRETİM DERS KİTABI. Sami TÜYSÜZ ORTAÖĞRETİM TARİH 10 DERS KİTABI Bu ki tap, Mil lî Eği tim Ba kan lı ğı Ta lim ve Ter bi ye Ku ru lu Baş kan lı ğı nın 30 Kasım 2015 ta rih ve 92 sa yı lı ka ra rıy la (listenin 41. sırasında) 2016-2017

Detaylı

Türk İslam Tarihi Konu Anlatımı. Talas Savaşı (751)

Türk İslam Tarihi Konu Anlatımı. Talas Savaşı (751) Türk İslam Tarihi, Türk İslam Tarihi konu anlatımı, Türk İslam tarihi, Türk İslam tarihi ders notları, ilk Türk İslam devletleri özet, ilk Türk İslam devletleri özet tablosu, İslamiyeti kabul eden ilk

Detaylı

İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ

İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ İLK TÜRK İSLAM DEVLETLERİ TALAS SAVAŞI (751) Diğer adı Atlık Savaşıdır. Çin ile Abbasiler arasındaki bu savaşı Karlukların yardımıyla Abbasiler kazanmıştır. Bu savaş sonunda Abbasilerin hoşgörüsünden etkilenen

Detaylı

Hazırlayan Muhammed ARTUNÇ 6.SINIF SOSYAL BİLGİER

Hazırlayan Muhammed ARTUNÇ 6.SINIF SOSYAL BİLGİER Hazırlayan Muhammed ARTUNÇ 6.SINIF SOSYAL BİLGİER SOSYAL BİLGİLER KONU:ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİ (Büyük)Asya Hun Devleti (Köktürk) Göktürk Devleti 2.Göktürk (Kutluk) Devleti Uygur Devleti Hunlar önceleri

Detaylı

Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri

Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri On5yirmi5.com Anadolu'da kurulan ilk Türk beylikleri Anadolu da kurulan ilk Türk Beylikleri ve önemi nelerdir? Yayın Tarihi : 2 Kasım 2012 Cuma (oluşturma : 11/18/2015) Anadolu da Kurulan İlk Türk Beylikleri

Detaylı

1.KONU: ANADOLU NUN TÜRK YURDU OLUŞU

1.KONU: ANADOLU NUN TÜRK YURDU OLUŞU 1.KONU: ANADOLU NUN TÜRK YURDU OLUŞU Anadolu'ya ilk Türk akınlarını 4. yüzyılda Hunlar 6. yüzyılda Sibir (Sabir) Türkleri gerçekleştirmiştir. Ancak iki Türk boyu da Anadolu'ya yerleşmemiştir. Anadolu'yu

Detaylı

Edirne Tarihi - Osmanlı Döneminde Edirne. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Edirne Tarihi - Osmanlı Döneminde Edirne. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Edirne Tarihi - Osmanlı Döneminde Edirne Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Osmanlı Dönemi Başlangıcı : Edirne nin Fethi......... 4 0.2 Padişahlar Döneminde

Detaylı

Edirne Tarihi - Bizans Döneminde Edirne. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Edirne Tarihi - Bizans Döneminde Edirne. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Edirne Tarihi - Bizans Döneminde Edirne Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Hadrianopolis ten Edrine ye : Bizans Dönemi.......... 4 0.2 Hadrianopolis Önce Edrine

Detaylı

IV.HAFTA XX.YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI İMPARATORLUĞU

IV.HAFTA XX.YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI İMPARATORLUĞU IV.HAFTA XX.YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI İMPARATORLUĞU Osmanlı Devleti nin 19. yüzyılda uyguladığı denge siyaseti bekleneni vermemiş; üç kıtada sürekli toprak kaybetmiş ve yeni yeni önem kazanan petrol Osmanlı

Detaylı

T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU. Ekonomik Durum:

T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU. Ekonomik Durum: T.C. İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ DERS NOTU I. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ OSMANLI DEVLETİ NİN GENEL DURUMU Ekonomik Durum: 1. Avrupa daki gelişmelerin hiçbiri yaşanmamıştır. Avrupa da Rönesans ve Reform

Detaylı

Musul Sorunu'na Lozan'da bir çözüm bulunamadı. Bu nedenle Irak sınırının belirlenmesi ileri bir tarihe bırakıldı.

Musul Sorunu'na Lozan'da bir çözüm bulunamadı. Bu nedenle Irak sınırının belirlenmesi ileri bir tarihe bırakıldı. MUSUL SORUNU VE ANKARA ANTLAŞMASI Musul, Mondros Ateşkes Anlaşması imzalanmadan önce Osmanlı Devleti'nin elinde idi. Ancak ateşkesin imzalanmasından dört gün sonra Musul İngilizler tarafından işgal edildi.

Detaylı

Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi OSMANLI KURULUŞ DEVRİ

Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi OSMANLI KURULUŞ DEVRİ Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi OSMANLI KURULUŞ DEVRİ GİRİŞ:Anadolu (Türkiye) Selçuklularının 1308 yılında ortadan kalkmasıyla beraber, özellikle batı Anadolu da beylikler arasında, Türk birliğini yeniden

Detaylı

OSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik

OSMANLI YAPILARINDA. Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik OSMANLI YAPILARINDA İZNİK ÇİNİLERİ Kaynak: Sitare Turan Bakır, İznik Çinileri, KültK ltür r Bakanlığı Osmanlı Eserleri, Ankara 1999 Adana Ramazanoğlu Camii Caminin kitabelerinden yapımına 16. yy da Ramazanoğlu

Detaylı

TÜRK TARİHİNDE YOLCULUK

TÜRK TARİHİNDE YOLCULUK ü ü Kentlerde sosyal yaşama uyum sorunu yaşanır. Elektrik ve su gibi sorunlar ortaya çıkar. YERLEŞME VE SEYAHAT ÖZGÜRLÜĞÜ T.C.Anayasası Madde 23: Herkes, yerleşme ve seyahat hürriyetine sahiptir. Yerleşme

Detaylı

ARAYIŞ YILLARI (17.YÜZYIL) (DURAKLAMA DÖNEMİ ) ISLAHATLAR AYAKLANMALAR

ARAYIŞ YILLARI (17.YÜZYIL) (DURAKLAMA DÖNEMİ ) ISLAHATLAR AYAKLANMALAR ARAYIŞ YILLARI (17.YÜZYIL) (DURAKLAMA DÖNEMİ ) ISLAHATLAR AYAKLANMALAR 1. Osmanlı Devleti nde Yeniçeri Ocağı nı kaldırmak isteyen ilk padişah II. dır. Osman 2. Genç Osman saray ile halk arasındaki kopukluğu

Detaylı

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan

Detaylı

HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ 9.Ders. Dr. İsmail BAYTAK III. HAÇLI SEFERİ

HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ 9.Ders. Dr. İsmail BAYTAK III. HAÇLI SEFERİ HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ 9.Ders Dr. İsmail BAYTAK III. HAÇLI SEFERİ 3.HAÇLI SEFERİ (1189-1192) Sebepleri: 1187 yılında Selahattin Eyyubi nin Hıttin Savaşı nda Küdus Kralı nı yenmesi ve şehri ele geçirmesi

Detaylı

OSMANLI DEVLETI NDE TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI

OSMANLI DEVLETI NDE TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI OSMANLI DEVLETI NDE TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI OSMANLI DA TAŞRA TEŞKILATI TAŞRA VE EYALET YÖNETIMI İstanbul un merkez kabul edildiği Osmanlı Devleti nde, başkentin dışındaki tüm topraklar için taşra ifadesi

Detaylı

Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR

Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR Fevzi Karamuc;o TARIH 11 SOSYAL BiLiMLER LiSESi DERS KiTABI SHTEPIA BOTUESE LIBRI SHKOLLOR Prishtine, 2012 ic;indekiler I ÜNiTE: BÜYÜK COGRAFYA KESiFLERi 3 1. BÜYÜK COGRAFYA KESiFLERi 3 A. COGRAFYA KESiFLERi

Detaylı

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta

İktisat Tarihi I Ekim II. Hafta İktisat Tarihi I 13-14 Ekim II. Hafta Osmanlı Kurumlarının Kökenleri 19. yy da Osmanlı ve Bizans hakkındaki araştırmalar ilerledikçe benzerlikler dikkat çekmeye başladı. Gibbons a göre Osm. Hukuk sahasında

Detaylı

Türkiye Tarihi Ders Notları

Türkiye Tarihi Ders Notları Türkiye Tarihi Ders Notları Anadolu ya ilk Türk akınları ve ilk beylikler Çağrı Bey Anadolu ya keşif amaçlı seferler yapmıştır 1015 Anadolu ya Türk akınları Dandanakan Savaşı ndan sonra yeniden başlamıştır

Detaylı

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 25 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı 2013 2014 2015 2016 2017 ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Komisyon ÖABT SOSYAL BİLGİLER TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR

Detaylı

III. ÜNİTE: İLK TÜRK DEVLETLERİ 2. KONU: ORTA ASYA DA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ

III. ÜNİTE: İLK TÜRK DEVLETLERİ 2. KONU: ORTA ASYA DA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ III. ÜNİTE: İLK TÜRK DEVLETLERİ 2. KONU: ORTA ASYA DA KURULAN İLK TÜRK DEVLETLERİ a. Türk Göçleri ve Sonuçları Göçlerin Nedenleri İklim koşullarının değişmesine bağlı olarak meydana gelen kuraklık, artan

Detaylı

1 KAFKASYA TARİHİNE GİRİŞ...

1 KAFKASYA TARİHİNE GİRİŞ... İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 1 I. ARAŞTIRMANIN METODU... 1 II. ARAŞTIRMANIN KAYNAKLARI... 3 A. Tarihler... 4 B. Vakayi-Nâmeler/Kronikler... 10 C. Sikkeler/Paralar ve Kitabeler... 13 D. Çağdaş Araştırmalar... 14

Detaylı

Dersin Adı İSLAM TARİHİ Sınıf 12 İSLAM TARİHİ

Dersin Adı İSLAM TARİHİ Sınıf 12 İSLAM TARİHİ Dersin Adı İSLAM TARİHİ Sınıf 12 İSLAM TARİHİ Tarihi Öğretim Yılı Dönemi Sırası 2014-2015 2 1 B GRUBU SORULARI 12.Sınıflar Öğrencinin Ad Soyad No Sınıf Soru 1: Aşağıdaki yer alan ifadelerde boşluklara

Detaylı

İstanbul u Fethinin Dahi Stratejisi - Genç Gelişim Kişisel Gelişim

İstanbul u Fethinin Dahi Stratejisi - Genç Gelişim Kişisel Gelişim Fetih 1453 gösterime girdi. Yönetmenliğini ve yapımcılığını Faruk Aksoy'un yaptığı, başrollerinde Devrim Evin, İbrahim Çelikkol ve Dilek Serbest'in yer aldığı İstanbul'un Fethi ni konu alan Türk film 17

Detaylı

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B

C D E C B A C B B D C A A E B D D B E B A A C B E E B A D B 1- XIX. ve XX. yüzyılın başlarında. Osmanlı. Devleti her alanda çöküntü içinde olmasına karşılık, varlığını ve bağımsızlığını uzun süre korumuştur. Bu durumun en önemli nedeni, aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

a. Merkez Yönetiminin Bozulması

a. Merkez Yönetiminin Bozulması Yazı İçerik Merkez Yönetiminin Bozulması Eyalet Yönetiminin Bozulması Ordu ve Donanmanın Bozulması Eğitim Sisteminin Bozulması Ekonomik Durumun Bozulması Toplum Yapısının Bozulması Osmanlı İmparatorluğunun

Detaylı

OSMANLI DEVLETİ. Soru: Aşağıdakilerden hangisi XIV. Yy da Anadolu da bulunan siyasi güçlerden biri değildir?

OSMANLI DEVLETİ. Soru: Aşağıdakilerden hangisi XIV. Yy da Anadolu da bulunan siyasi güçlerden biri değildir? OSMANLI DEVLETİ Soru: Aşağıdakilerden hangisi XIV. Yy da Anadolu da bulunan siyasi güçlerden biri değildir? A) İlhanlılar B) Bizans İmparatorluğu C) Karamanoğulları Beyliği D) Altın Orda Devleti E) Trabzon

Detaylı

Balkanlarda Arnavutlar ve Arnavut Milliyetçiliği

Balkanlarda Arnavutlar ve Arnavut Milliyetçiliği Balkanlarda Arnavutlar ve Arnavut Milliyetçiliği Balkanlarda Arnavutlar ve Arnavut Milliyetçiliği Balkan Yarımadasın da en eski halklarından olan İllirya kökenli bir halk olarak kabul edilen Arnavutlar,

Detaylı

Osmanlı'da devşirme sistemi

Osmanlı'da devşirme sistemi On5yirmi5.com Osmanlı'da devşirme sistemi Osmanlı Devleti'nde uygulanan devşirme sistemi nedir? Nasıl uygulanır? Yayın Tarihi : 19 Şubat 2014 Çarşamba (oluşturma : 7/16/2017) 623 yıl boyunca hakimiyet

Detaylı

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI TARİH

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI TARİH YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI TARİH CEVAP 1: (TOPLAM 2 PUAN) Savaş 2450-50=2400 yılının başında sona ermiştir. (İşlem 1 puan) Çünkü miladi takvimde, MÖ tarihleri milat takviminin başlangıcına yaklaştıkça

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ BÖLÜM 1 OSMANLI SARAYLARI. 1. Dersin Amacı ve Önemi... 1 2. Kaynaklar-Tetkikler... 2

İÇİNDEKİLER GİRİŞ BÖLÜM 1 OSMANLI SARAYLARI. 1. Dersin Amacı ve Önemi... 1 2. Kaynaklar-Tetkikler... 2 İÇİNDEKİLER GİRİŞ 1. Dersin Amacı ve Önemi... 1 2. Kaynaklar-Tetkikler... 2 BÖLÜM 1 OSMANLI SARAYLARI 1. OSMANLI SARAYLARININ TARİHİ GELİŞİMİ... 7 2. İSTANBUL DAKİ SARAYLAR... 8 2.1. Eski Saray... 8 2.2.

Detaylı

Sultan Abdulhamit in hayali gerçek oldu BÜLTEN İSTANBUL AZİZ BABUŞCU B İ L G İ. NOTU BALKANLAR 2 de İL SİYASİ VE HUKUKİ İŞLER BAŞKANLIĞI

Sultan Abdulhamit in hayali gerçek oldu BÜLTEN İSTANBUL AZİZ BABUŞCU B İ L G İ. NOTU BALKANLAR 2 de İL SİYASİ VE HUKUKİ İŞLER BAŞKANLIĞI 5 te 7 de AZİZ BABUŞCU AK PARTİ İL BAŞKANI AK 4 te YIL: 2012 SAYI : 167 17-24 ARALIK 2012 BÜLTEN İL SİYASİ VE HUKUKİ İŞLER BAŞKANLIĞI T E Ş K İ L A T İ Ç İ H A F T A L I K B Ü L T E N İ 3 te 6 da Sultan

Detaylı

A) Siyasi birliklerini geç sağlamaları. B) Sömürge alanlarını ele geçirmek istemeleri. C) Sanayi devrimini tamamlayamamaları

A) Siyasi birliklerini geç sağlamaları. B) Sömürge alanlarını ele geçirmek istemeleri. C) Sanayi devrimini tamamlayamamaları 1. Almanya ve İtalya'nın; XIX. yüzyıl sonlarından itibaren İngiltere ve Fransa'ya karşı birlikte hareket etmelerinin en önemli nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir? A) Siyasi birliklerini

Detaylı

Anadolu ya ilk Türk akınları ve ilk beylikler

Anadolu ya ilk Türk akınları ve ilk beylikler Türkiye tarihi, Türkiye tarihi ders notları, ygs Türkiye tarihi, kpss Türkiye tarihi notları, Türkiye tarihi notu indir gibi konular aşağıda incelenecektir. İçindekiler 1 Anadolu ya ilk Türk akınları ve

Detaylı

A. Sırp İsyanları B. Yunan İsyanları

A. Sırp İsyanları B. Yunan İsyanları A. Sırp İsyanları B. Yunan İsyanları SIRP İSYANLARI Osmanlı İmparatorluğu na 15. yüzyılın ortalarında katılan Sırbistan da, İmparatorluğun diğer yerlerinde olduğu gibi, âdil bir yönetim kurulmuştu. Sırp

Detaylı

İÇİNDEKİLER. A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiye"nin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5

İÇİNDEKİLER. A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiyenin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V GİRİŞ 1 A. Tarih B. Siyasal Tarih C. XIX.yüzyıla Kadar Dünya Tarihinin Ana Hatları 3 D. Türkiye"nin Jeo-politik ve Jeo-stratejik Önemi 5 BİRİNCİ BÖLÜM: AVRUPA SİYASAL TARİHİ 1 2 I.

Detaylı

ORTA ASYA TÜRK TARİHİ-I 6.ders. Dr. İsmail BAYTAK. İlk Türk Devletleri KÖKTÜRK DEVLET

ORTA ASYA TÜRK TARİHİ-I 6.ders. Dr. İsmail BAYTAK. İlk Türk Devletleri KÖKTÜRK DEVLET ORTA ASYA TÜRK TARİHİ-I 6.ders Dr. İsmail BAYTAK İlk Türk Devletleri KÖKTÜRK DEVLET I. GÖKTÜRK DEVLETİ (552-630) Asya Hun Devleti nden sonra Orta Asya da kurulan ikinci büyük Türk devletidir. Bumin Kağan

Detaylı

Yayın no: 109 OSMANLI TARİHİ -1

Yayın no: 109 OSMANLI TARİHİ -1 Zehra Aydüz, 1971 Balıkesir de doğdu. 1992 yılında İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü nü bitirdi. Özel kurumlarda Tarih öğretmenliği yaptı. Evli ve üç çocuk annesi olan yazarın çeşitli dergilerde yazıları

Detaylı

ETKİNLİKLER/KONFERSANS

ETKİNLİKLER/KONFERSANS ETKİNLİKLER/KONFERSANS Anadolu'nun Vatanlaşmasında Selçukluların Rolü Züriye Oruç 1 Prof. Dr. Salim Koca'nın konuk olduğu Anadolu'nun Vatanlaşmasında Selçukluların Rolü konulu Şehir Konferansı gerçekleştirildi.

Detaylı

BĠRĠNCĠ ÜNĠTE OSMANLI SĠYÂSÎ TARĠHĠ (1300-1600)

BĠRĠNCĠ ÜNĠTE OSMANLI SĠYÂSÎ TARĠHĠ (1300-1600) TARĠH DERSĠ (10. SINIF) ÖĞRETĠM PROGRAMI ÜNĠTELER VE SÜRELERĠ Tarih dersi öğretim programı haftada 2 ders saati esas alınarak hazırlanmıştır. Tarih dersi (10. sınıf) öğretim programı 5 üniteden oluşmaktadır.

Detaylı

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Yakın Doğu Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi ne aittir. Bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan

Detaylı

Tarihteki Türk Devlet Bayrakları Videosu. Tarihteki Türk Devlet Bayrakları Ders Notu

Tarihteki Türk Devlet Bayrakları Videosu. Tarihteki Türk Devlet Bayrakları Ders Notu Tarihteki Türk Devlet Bayrakları Videosu > Tarihteki Türk Devlet Bayrakları Ders Notu Aşağıda tarihteki 23 Türk devleti hakkında bilgiler verilmiştir. Türkler'in bugüne değin kurmuş oldukları devletlerin

Detaylı

3. HAFTA. OSMANLI BEYLĐĞĐ NĐN KURULUŞU ve GELĐŞĐMĐ

3. HAFTA. OSMANLI BEYLĐĞĐ NĐN KURULUŞU ve GELĐŞĐMĐ 3. HAFTA OSMANLI BEYLĐĞĐ NĐN KURULUŞU ve GELĐŞĐMĐ ÖNERĐLEN OKUMALAR: -Sander, Oral, Anka nın Yükselişi ve Düşüşü, Ankara, Đmge. (Birinci Bölüm) -Timur, Taner, Osmanlı Toplumsal Düzeni, Ankara, AÜSBF, 1979.

Detaylı