VZA MALMQUİST TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜSÜ: İMKB YE KOTELİ ÇİMENTO ŞİRKETLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Transkript

1 VZA MALMQUİST TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK ÖLÇÜSÜ: İMKB YE KOTELİ ÇİMENTO ŞİRKETLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Vesel KULA * Tuğrul KANEMİR ** Leife ÖZEMİR *** Öze Bu çalışma ile döneminde İsanbul Menkul Kımeler Brsası İMKB nda işlem gören çimen seköründeki firmaların ekinliklerindeki gelişim incelenmekedir. Ekinlik değerleri Veri Zarflama Analizi VZA önemi kullanılarak hesaplanmışır. Ekinlik değerlerinin dönem içindeki değişimi Malmquis Tplam Fakör Verimlilik TFV endeksi kullanılarak ölçülmüşür. Analiz snucunda çalışmaa dahil edilen 6 firmadan 3 firmanın üm dönemlerde ekin larak faalie göserdiği belirlenmişir. önemlerin ralama ekinlik değerlerini incelediğimizde çimen sekörü için 2005 ılı diğer ıllara göre daha ekin geçmişir. Tplam fakör verimlilik endeksine göre çimen sekörü döneminde ıllık ralama %9 verimlilik arışı gösermişir. Sekördeki bu verimlilik arışı eknljik ilerlemeden kanaklanmışır. Anahar Kelimeler: Ekinlik Çimen Sekörü Veri Zarflama Analizi VZA Malmquis Tplam Fakör Verimlilik TFV Endeksi Absrac This sud eamines he develpmens in he efficienc f cemen indusr firms lised n Isanbul Sck Echange fr perid Efficienc scres are evaluaed b using aa Envelpmen Analsis. Malmquis Tal Facr Prducivi inde is used measure changes in efficienc ver ime. The resul f he sud shw ha u f he 6 firms analsed nl 3 f hem are fund be efficien in all perids. On he basis f annual average efficienc scres he ms efficien ear f he cemen secr in he whle perid is Tal prducivi inde scres shw ha he cemen secr eperienced an average annual prducivi increase f 9 per cen. This prduciv increase is he resul f echnlgical imprvemen. Ke Wrds: Prducivi Cemen Secr aa Envlepmen Analsis EA Malmquis Prducivi Inde * ** ç.r. Afn Kcaepe Üniversiesi İ.İ.B.F. Öğreim üesi. Yrd.ç.r. Afn Kcaepe Üniversiesi İ.İ.B.F. Öğreim üesi. *** Arş.Gör. Afn Kcaepe Üniversiesi İ.İ.B.F. Öğreim görevlisi.

2 88 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR. Giriş ünada çimen ükeimi armaa devam emekedir ılında glbal ükeimin eknmik gelişmelere bağlı larak geçen ıla ranla bir mikar hız kabederek %77 arışla 276 milar n sevielerine geldiği görülmüşür. Türkie de ise çimen sekörü sn ıllarda en harekeli sekörlerden biri lmuşur ılları arasında sürekli çif basamaklı larak aran çimen ükeimi 2007 ılında aşanan eknmik zrluklara rağmen 2006 ılına göre %2 arışla 44 miln n seviesine ulaşmışır. Çimen ihracaı ise %7 arışla 66 miln na ulaşmışır Sürekli büüme göseren çimen seköründeki firmaların aşanan eknmik zrluklar içinde rekabe edebilmeleri için ii bir perfrmans gösermeleri gerekmekedir. Anı imkanlara sahip firmalar arasında bir firmanın rekabe edebilmesi için kanaklarını ekin ve verimli bir şekilde kullanmak zrundadır. Bunu sağlamak için firmaların sekör içindeki verimliliklerini değerlendirmeleri gerekmekedir. Bu çalışmanın amacı döneminde faalie göseren İMKB e ke edilmiş çimen firmalarının göreceli ekinliğini ölçmekir. Firmaların ekinliğinin ölçülmesinde paramerik lmaan önemlerin arasında çğunlukla Veri Zarflama Analizinin VZA ercih edilmekedir. Bu çalışmada VZA ardımıla her dönem için sadece eknik değerler hesaplandığından şirkeler ve dönemler arasında karşılaşırma apmak ve ekinlik değerini ekileen unsurlardaki değişimi görmek için Malmquis Tplam Fakör Verimlilik TFV Endeksi nden de ararlanılmışır. Bu çalışma dör bölümden luşmakadır. İlk bölümde VZA ve Malmquis TFV Endeksi önemi kullanılarak şirkelerinde ekinlik ölçen çalışmalara ilişkin lieraür araşırmalarına er verilmişir. İkinci bölümde ekinliği ölçmek için kullanılan VZA ve Malmquis TFV Endeksi önemi anıılmışır. Üçüncü bölümde ise araşırmanın amacı ve kullanılan veri sei belirlenmişir. Sn bölümde de çalışmada elde edilen bulgular değerlendirilmişir. 2. Lieraür İncelemesi Verimliliğin ölçülmesi knusunda veri zarflama analizi ve Malmquis Tplam Fakör Verimlilik endeksi kullanılarak farklı sekörlerde faalie göseren firmalar için çeşili dönemlerde araşırmalar apılmışır.

3 SÜ İİBF Ssal ve Eknmik Araşırmalar ergisi 89 Yurdışında Malmquis endeksi kullanan çk saıda ugulama gerçekleşirilmişir. Farklı ülkelerde çeşili sekörlerdeki ekinliği Malmquis endeksi kullanarak ölçen araşırmalara örnek larak şu çalışmalar verilebilir: arası Hin Gıda sekörü Kumar ve Basu 2008 Tavan da enegre devre endüsrisi Wu ve H arası İspana daki 96 süpermarke zinciri Sellers-Rubi ve Mas-Ruiz arası Hindisan daki endüsriel üreim sekörü Kumar arası Filipinler deki pirinç sekörü Umesu Lekprichakul ve Chakravr arası Frune Glbal 500 Bilgisaar ve Ofis ekipmanları şirkeleri Chen ve Ali 2003 ve arası Tavan daki arı ileken madde üreim şirkeleri Liu ve Wang Lieraürde bulunan ve Türkie de gerçekleşirilmiş lan bazı çalışmalar aşağıda belirilmişir. Cingi ve Tarım 2000 çalışmalarında Türk banka siseminde perfrmans ölçümü için dönemine ai 2 bankanın verilerini kullanmışlardır. Analiz snucunda Türk banka siseminin perfrmansında döneminde %52 arış 90-9 döneminde % azalış 9-92 döneminde %38 azalış döneminde %7 arış döneminde %55 arış döneminde %6 arış ve döneminde %3 arış gözlenmişir. emirci 200 apığı araşırmada Türk şeker fabrikalarının dönemi verilerini dikkae alarak ekinlik ölçümü apmışır. Analiz snucunda şeker fabrikalarının ralama TFV endeksinde %9 ilerleme sağlanmışır. TFV endeksindeki ilerleme %22 eknljik ilerlemeden kanaklanmışır. Şeker fabrikaları arasında en üksek verimlik arışı %65 ile Kna şeker fabrikasıdır. elikeş 2002 çalışmasında özel sekör imala sanainin dönemi perfrmans düzeini ölçmüşür. Çalışma üm illeri kapsamakla birlike incelenen al sekörler iibarile illerin saısı farklılık gösermekedir. Elde edilen snuçlara göre en üksek perfrmansa sahip al sekör kağı ve kağı ürünleri sanai ve en az ekin sekör aş ve prağa daalı sanaidir. En ekin lan sekörün ıllık ralama TFV endeksi %04 dür. TFV endeksindeki büüme amamen eknik ekinlikeki büümeden kanaklanmakadır. En az ekin lan sekörün ıllık ralama TFV %06 dır. TFV endeksindeki büüme amamen eknljideki büümeden kanaklanmakadır. Yıldız 2005 apığı araşırmada İMKB de işlem gören 5 şirkein dönemi verileri dikkae alarak eknik ekinlik değerlerini VZA

4 90 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR önemi kullanarak hesaplamış daha snra ise Malmquis endeksi ile plam fakör verimlilikeki değişmei ölçmüşür. Analiz snucunda şirkelerin %80 ne akını eknik ekinliğe sahip lup plam fakör verimlilikeki değişme üm sekörler ve üm dönem bunca %90 civarında gerçekleşmişir. Tplam fakör verimlilikeki değişmenin %98 e akınının eknik ekinliken %9 ninde eknljideki değişmeden kanaklandığı bulunmuşur. Kaa ve ğan 2005 apıkları çalışmada Türk bankacılık sekörünün ekinliğini ölçmek için dönemine ai verileri kullanmışlardır. Analiz döneminin ümü değerlendirildiğinde TFV endeksinin %4 arığı görülmüşür. Ekinlikeki bu arış eknljik değişmedeki %4 lük ilerlemeden kanaklanmakadır. Türk bankacılık seköründe döneminde TFV endeksi %6 ve döneminde TFV endeksi %2 arış gösermişir. Kaalı 2007 çalışmasında sigra seköründe faalie göseren sigra şirkelerinin dönemine ai verileri kullanarak ekinliklerini ölçmüşür. Analiz döneminde ekin lan şirke saısı arığı gözlenmişir verilerine göre sigra seköründe TFV endeksinde %09 ilerleme büüme sağlanmışır.tfv endeksindeki ilerlemenin %002 si eknik ekinlikeki ilerlemeden %07 si ise eknljik ilerlemeden kanaklanmışır. Yapmış lduğumuz araşırmalar snucunda çimen sekörünün verimliliğini ölçmede Veri Zarflama Analizi önemi ugulaarak bir ıllık verimliliği ölçen çk saıda çalışma bulunmakadır. Veri zarflama Analizi önemi ugulaarak çimen seköründe verimliliği ölçen çalışmalara Kaalıdere ve Kargın 2002 Yılmaz ve Çıracı 2003 Yalama ve Saım 2005 Kula ve Özdemir 2007 örnek verilebilir. Faka sadece çimen sekörüne ai karşılaşırmalı verimlilik analiz apma imkanı sağlaan Malmquis endeksi önemi ugulaan çalışma saısı çk sınırlıdır. Bizim lieraürde ulaşabildiğimiz bu çerçevedeki ek çalışma Yıldız 2005 ın çalışmasıdır. Yıldız 2005 apığı çalışmada çimen sekörünün diğer sekörlere göre daha üksek eknik ekinliğe sahip lduğunu gösermişir. Analiz snucunda 5 ane çimen şirkelerinden her ıl ralama 5 şirkein ekin lduğu espi edilmişir ılları verilerine göre çimen sekörünün TFV endeksinde %85 pziif değişme büüme gözlenmeke lup büüme amamen eknljideki değişmeden kanaklanmışır. Türkie deki çimen sekörü hakkında Malmquis fakör verimliliği kullanımı içeren ender saıda çalışma lduğu dikkae alındığında bu çalışma güncel bir peri lan arası çimen seköründeki verimlilik

5 SÜ İİBF Ssal ve Eknmik Araşırmalar ergisi 9 değişim analizini Malmquis fakör verimliliği endeksini kullanarak gerçekleşirmesi ile lieraürde bir bşluğu da dldurmaı hedeflemekedir. 3. Araşırmanın Yönemi Bu çalışmada eknik ekinlik değeri hesaplamak için VZA önemi karşılaşırma apma lanağı sağlamak ve ekinliği ekileen bazı unsurlardaki değişimi karşılaşırabilmek için firmaların ekinliklerinin zamansal değişimlerini inceleen Malmqui TFV endeksi kullanılmışır. 3.. Veri Zarflama Analizi VZA Veri zarflama analizi ilk larak Charnes Cper ve Rhdes 978 arafından üreikleri mal vea hizme açısından birbirlerine benzer eknmik karar verme birimlerinin göreli ekinliklerinin ölçülmesi amacı ile gelişirilmiş lan paramerik lmaan bir önemdir. VZA saik bir analiz şekli lup ek bir dönemde karar birimlerinin verilerini kullanarak bir aa kesi analizi apar. Analizin emelinde benzer ürden karar birimlerinin üreim ekinliklerinin değerlendirilmesi er alır. Analize knu lacak karar birimlerinin anı hedefe önelik benzer işlevler görmesi anı pazar şarlarında çalışması ve grupaki büün birimlerin verimliliklerini nielendiren emenlerin ğunluk ve büüklüklerindeki farklılıklar hariç anı lması şarları aranır Esenbel vd200: 6. VZA birden çk ve farklı ölçeke ölçülmüş girdi ve çıkılarla ekinliği ölçülecek karar birimlerin göreli ekinlikleri klaca ölçülebilir hale gelmişir. VZA ile incelenen karar birimlerinin her birinin diğerine göre ekinliği ölçülerek ekinliği düşük lan karar birimi belirlenir ve bunların ekinliklerinin ne ölçüde arabileceğine ilişkin veriler elde edilir Cingi ve Tarım 2000: 5. VZA medu girdie ve çıkıa önelik larak iki önlü kullanılabilme özelliğine sahipir. Girdie önelik VZA mdelleri belirli bir çıkı bileşimini en ekin bir şekilde üreebilmek amacıla kullanılacak en ugun girdi bileşiminin nasıl lması gerekiğini araşırır. Çıkıa önelik VZA mdelleri ise belirli bir girdi bileşimi ile en fazla ne kadar çıkı bileşimi elde edilebileceğini araşırır Aan ve Karpa Çaalbaş 2005: 53.

6 92 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR VZA mdeli için Charnes Cper ve Rhdes arafından 978 ılında raa aılan m ade girdisi ve s ade çıkısı lan n ade karar birimi için girdi önlü dual CCR mdelin maemaiksel ifadesi aşağıdaki gibidir: Amaç Fnksinu: s Ma q = μ r r r= Kısılaıcı Kşullar: s r= m i= m μ r rj ωi ij 0 j=2..n 2 i= ω ii = 3 ω 0 i =2 m 4 i μ 0 r =2. s 5 r Burada; ij : j karar birimi arafından kullanılan i girdi mikarı rj : j karar birimi arafından üreilen r çıkı mikarı i : Ekinliği araşırılan karar birimi arafından kullanılan i girdi mikarı r : Ekinliği araşırılan karar birimi arafından üreilen r çıkı mikarı ω i : karar biriminin i. inci girdie verdiği ağırlık μ r : Karar biriminin r. inci çıkıa verdiği ağırlık Yukarıda anımlanan mdellerde s çıkı m girdi ve n karar verici saılarını gösermekedir. ual mdelde ilgili karar verici birimlerin çıkılarının ağırlıklı ralamasının maksimum apılması amaçlanmakadır. Karar vericinin girdilerinin ağırlıklı ralaması e eşilenmekedir. Arıca her karar verici birim için ağırlıklı çıkı ralamalarının ağırlıklı girdi ralamalarından küçük lması bir diğer şarır. Bu şara göre ekinlik değeri hesaplanmak isenen karar verici birimlerin çıkılarının ağırlıklı ralaması maksimum lmakadır. Bölece ekin bir karar verici için ekinlik değeri ekin lmaan bir karar verici için bu değer den küçük lmalıdır.

7 SÜ İİBF Ssal ve Eknmik Araşırmalar ergisi 93 VZA ile karar birimlerinin her dönem için eknik ekinlik değerleri hesaplanmakadır. Teknik ekinlik saf eknik ekinlik ve ölçek ekinliğinden luşmaka ve bu iki endeksin çarpılmasıla elde edilmekedir. Saf eknik ekinlik önesel ekinliği ölçek ekinliği ise firmanın ugun ölçeke üreim apma başarısını gösermekedir Kaa ve ğan 2005; Malmquis Tplam Fakör Verimliliği TFV İndeksi Malmguis Tplam Fakör Verimliliği endeksi knusunda Caves Chrisensen ve iewer 982 TFV endeksinin ölçümü için VZA emelli bir eknik gelişirmiş. Malmquis plam fakör verimliliği TFV endeksi rak eknljii göre her bir veri nkasının farklarının ranlarını hesaplaarak iki veri nkası arasındaki plam fakör verimliliğindeki değişmei ölçer. Bu ölçüm için uzaklık fnksinu kullanılmakadır. Çıkıa göre uzaklık fnksinu ile üreilebilecek mümkün lerin kümesi S ile göserilmek üzere s { : / δ S} = min δ 6 s larak anımlanmakadır. Uzaklık fnksinu 'nin alacağı değerler vekörü S sınırı üreim sınırı üzerinde ise.0; vekörü S içindeki eknik ekin lmaan bir nkaı anımlırsa >.0; ve vekörü S dışındaki mümkün lmaan bir nkaı anımlırsa <.0'dir Cingi ve Tarım 2000: 0. Fare ve diğerlerinin 994 çalışmasında esas alınan dönemi ve izleen dönemi arasındaki çıkıa göre Malmquis TFV değişim endeksi = M 7 larak hesaplanır. Bu göserimde dönemi gözleminin dönemi eknljisinden lan uzaklığını ifade eder. m fnksinunun değerinin.0'dan büük lması döneminden dönemine TFV'de büüme lduğunu.0'dan az lması ise anı dönemler dikkae alındığında TFV'de azalma lduğunu gösermekedir. Bu denklem şu biçimde de ifade edilebilir:

8 94 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR = M 8 Yukarıdaki denklemde karakök dışında er alan ran dönem ve dönem arasındaki çıkı eksenli eknik ekinlik değişiminin ölçüsüdür. Karakök içindeki ifade ise eknljide medana gelen değişmei açıklar. Malmquis plam fakör verimliliği endeksinin eknik ekinlikeki değişmee ve eknljik değişmee arışırılması her iki fakörün plam fakör verimliliğine TFV lan kakısını belirlememize ardımcı lur. Bölece ukarıdaki denklemi iki kısma aırdığımızda ekinlikeki değişmei E ve eknljideki değişmei T arı arı ölçebiliriz: Ekinlikeki eğişme = 9 Teknljik eğişme = 0 Burada eknik ekinlikeki değişme karar birimlerinin ekin sınıra aklaşma sürecinin bir değerlendirmesini verirken eknljideki değişme ekin sınırın zaman içindeki değişimini verir. 4. Araşırmanın Amacı ve Verileri Bu çalışmanın amacı İMKB e ke edilmiş çimen seköründeki firmaların göreceli ekinliğini ölçmek ve firmaların ekinliğinin zaman içerisinde nasıl değişiğini belirlemekir. Çalışmada İMKB e ke edilmiş çimen firmaları ele alınmışır. Analizde ifirmaların ılları arasındaki mali abllarından ararlanılarak hesaplanan finansal ras değerleri kullanılarak ekinlik değerlerinin hesaplanmasında girdie önelik VZA önemi kullanılmış ve Celli 996 arafından gelişirilen EAP 2. pake prgramı kullanılmışır.

9 SÜ İİBF Ssal ve Eknmik Araşırmalar ergisi 95 Firmaların ekinliğinin ölçülebilmesi için bu birimlere ai girdi ve çıkı değişkenleri belirlenmelidir. VZA ve TFV mdelinin arışırma eeneğinin çk labilmesi için girdi ve çıkı saısının çk lması gerekmekedir. Bu çalışmada girdi ve çıkı değişkenler şirkelerin çeşili raslarından elde edilmişir. Çalışmada kullanılacak lan girdi ve çıkı değişkenler abl de er almakadır. Tabl. Çalışmada Kullanılan Girdi ve Çıkı eğişkenleri Girdiler G: Cari ran = önen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kanak G2: Finansal Kaldıraç Oranı = Tplam Yabancı Kanak / Tplam Varlıklar Çıkılar Ç: Özkanak Karlılığı = Ne Kar / Öz sermae Ç2: Varlık Karlılığı= Ne Kar / Tplam Varlıklar G3: Özkanak / Tplam Varlıklar Ç3: Saış Karlılığı = Ne Kar / Ne Saışlar G4: KVYK / Tplam Kanaklar G5: Maddi uran Varlıklar / Özkanaklar G6: Ne saışlar /Tplam Varlıklar G7: Ne saışlar / Özkanak Karar birim firma saısı belirlenirken girdi ve çıkı saısı dikkae alınmakadır. Bussfiane ve vd. 99 nin çalışmasındaki karar birimi belirleme kısıına göre karar birim saısı seçilen girdi saısı m çıkı saısı da s ise en az m s ane lması gerekmekedir. iğer bir kısı ise değerlendirmee alınan karar verme birimi saısı değişken saısının en az 2 kaı lmalıdır Bussfiane vd99: 3. Bu kısılara göre karar birim saısı en az girdi saısı 7 çıkı saısı 3 = kadar labilmekedir. Bu snuca göre çalışmada 6 firma ani karar birimi belirlenmişir. Çıkı değişkenlerden bazılarının bazı şirkeler için negaif çıkması VZA öneminin değişkenlerine ilişkin pziif lma varsaımını ihlal edeceğinden bu değerler revize edilmişir. Revize işlemi en büük eksi değer kadar büün çıkı değişkenler arırılarak gerçekleşirilmişir. Anı revize işlemini benzer durumda Yalama ve Saım 2006 da kullanmışır.

10 96 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR 5. Analiz Çalışmanın ilk aşamasında girdie önelik VZA önemi kullanılarak analiz apılmışır. Bunun nedeni çıkı değişkelerinin revize edilmesi snucunda rijinal değerlerini kabemesidir. Yapılan bu analiz her dönem için sadece eknik ekinlik değerini verdiğinden firmalar arasında zaman içinde karşılaşırma apma lanağı sağlamamakadır. Çalışmanın ikinci aşamasında zaman içinde karşılaşırma apma lanağı sağlamak ve ekinliği ekileen bazı unsurlardaki değişimi karşılaşırabilmek için Malmquis TFV endeksi hesaplanmışır dönemleri arasında her ıl için ele alınan 6 çimen firması için aa kesi larak apılan girdi önlü VZA önemi snuçlarına göre ekinlik kasaısı e eşi lan firmalar ekin larak espi edilmiş ve Tabl 2 de eknik ekinlik değerleri verilmişir. Tabl 2. Çimen İşlemelerinin Girdi Yönlü CCR Veri Zarflama Analizi Snuçları ŞİRKETLER ETKİNLİK EĞERLERİ AANA AFYON AKÇANSA ASLAN BOLU BATIŞÖKE BATI BURSA ÇİMBETON ÇİMENTAŞ ÇİMSA GÖLTAŞ KONYA MARİN NUH ÜNYE ORTALAMA

11 SÜ İİBF Ssal ve Eknmik Araşırmalar ergisi 97 Tabl 2 de görüldüğü gibi üm dönemlerde ekin larak faalie göseren sadece Adana Mardin ve Nuh Çimen firmalarıdır. önemlerin ralama ekinlik değerlerini incelediğimizde çimen sekörü için 2005 ılı diğer ıllara göre daha ekin geçerken 2007 ılı daha az ekin larak geçmişir. Sekörde 200 ılında 9 firma ve 2006 ıllarında firma 2004 ılında 2 firma 2005 ılında 3 firma ve 2007 ılında 8 firma ekin larak faalie gösermişir. Malmquis TFV endeksi ve bileşenlerindeki değişme den küçük ise perfrmansaki gerilemei den büük ise perfrmansaki ilerlemei ifade emekedir. Firmaların TFV endeksindeki değişme ile bileşenlerine ai değerler Tabl 3 e göserilmişir. Tabl 3. Malmquis TFV Endeksi ŞİRKETLER TE T SE ÖE TFV AANA AFYON AKÇANSA ASLAN BOLU BATIŞÖKE BATI BURSA ÇİMBETON ÇİMENTAŞ ÇİMSA GÖLTAŞ KONYA MARİN NUH ÜNYE ORTALAMA TE: Teknik Ekinlikeki eğişim T: Teknljik eğişme SE: Saf Ekinlikeki eğişme ÖE: Ölçek Ekinliğindeki eğişme TFV: Tplam Fakör Verimliliğindeki eğişme

12 98 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR Tplam fakör verimlilik değişme endeksine göre döneminde çimen seköründe ıllık ralama %9 verimlilik arışı gözlemlenmişir. Bu dönemde eknljideki değişme %24 ararken eknik ekinlikeki değişme %05 azalmışır. Firma bazında değerlendirme apığımızda döneminde verimliliğinde üksek arış lan ilk üç firma; Bursa %9 Akçansa %88 ve Çimsa %88 firmalarıdır. Bu firmalardaki verimlilik arışı genellikle eknljik değişmedeki arışan kanaklanmışır döneminde Afn Aslan Blu Çimben ve Üne firmalarında %6- %08 ranında verimlilik kabı ölçülmüşür. Afn ve Çimben firmalarındaki verimlilik kabı hem eknik ekinlikeki azalışan hemde eknljik ekinlikeki azalışan kanaklanmışken diğer firmalardaki verimlilik kabı genellikle eknljik ekinlikeki azalışan kanaklanmışır. Arıca Tabl 3 de çimen sekörünün dönemindeki ralama eknik ekinlikeki değişme ve eknik ekinliğin bileşenleri lan saf ekinlikeki değişme ve ölçek ekinliğindeki değişme göserilmişir döneminde çimen sekörünün eknik ekinlikeki değişme %995 ani eknik ekinsizlik değeri %05 dir. Bu eknik ekinsizlik değeri döneminde çimen firmalarının çıkılarını %05 daha az girdi mikarı kullanılarak da elde edebileceğini ifade emekedir. Anı dönemde saf ekinlikeki değişme %999 ölçek ekinliğindeki değişme %996 dır. laısıla dönemindeki eknik ekinsizlik büük ölçüde ölçek ekinsizliğinden kanaklanmışır. Bunun anlamı ise çimen firmalarının ugun lmaan ölçeke üreim apmalarıdır. Firma bazında değerlendirme apığımızda eknik ekinlike ilerleme göseren çimen firmaları Akçansa Bursa Çimsa ve Kna dır. Bu firmaların eknik ekinlikeki ilerlemeleri ölçek ekinliğindeki değişmedeki ilerlemeden kanaklanmışır. Afn Blu Baı Çimben Gölaş ve Üne Çimen firmaların eknik ekinlikeki değişme endekslerinin den küçük lması bu firmaların incelenen dönemde eknik ekinliklerinde bir gerileme lduğunu gösermekedir. Bu çimen firmalarının eknik ekinliklerindeki azalmanın kanakları incelendiğinde Afn ve Çimben firmaları için saf ekinlikeki değişme ve ölçek ekinliğindeki değişme değerindeki gerilemeden Kna ve Üne Çimen firmaları için sadece SE değerindeki gerilemeden Blu Baı ve Gölaş Çimen firmaları için ise sadece ÖE değerindeki gerilemeden kanaklandığı görülmüşür. TE değeri lan firmaların eknik ekinliklerinde bir değişme lmadığını gösermekedir.

13 SÜ İİBF Ssal ve Eknmik Araşırmalar ergisi 99 Teknljik değişme endeksine göre ıllık ralama eknljik ilerleme %24 larak ölçülmüşür. Teknljik ilerleme göseren çimen firmaları Adana Akçansa Baısöke Bursa Çimenaş Çimsa Gölaş Kna Mardin ve Nuh firmalarıdır. Bu firmalar dışındaki firmaların hepsi eknljik gerileme gösermişir. Çimen sekörü plam fakör verimliği endekslerinin dönemler göre değişimi Tabl 4 de göserilmişir. Tabl 4. önemlere Göre Malmquis TFV Endeksi ÖNEMLER TE T SE ÖE TFV ORTALAMA TE: Teknik Ekinlikeki eğişim T: Teknljik eğişme SE: Saf Ekinlikeki eğişme ÖE: Ölçek Ekinliğindeki eğişme TFV: Tplam Fakör Verimliliğindeki eğişme Tablda görüldüğü gibi TFV deki en fazla ilerleme %62 ile döneminde gerçekleşmişir. Bu değişimin kanağı eknljideki %64 lük ilerlemedir. TFV de en fazla gerileme ise döneminde %46 ranında gerçekleşmiş ve bu gerileme hem eknljik gerilemeden hem de eknik ekinlikeki gerilemeden kanaklanmışır. TFV nin bileşenleri açısından değerler incelendiğimde eknik ekinlikeki en fazla ilerleme %7 ran ile döneminde eknik ekinlikeki en fazla gerileme %27 ran ile döneminde gerçekleşiği görülmüşür. Teknljideki değişmede ise döneminde %64 ranı ile en fazla ilerleme gözlemlenirken en fazla gerileme %4 ran ile döneminde gözlemlenmişir.

14 200 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR Sn larak eknik ekinliğin bileşenlerine bakıldığında saf ekinliğin sadece döneminde %0 ranında bir ilerleme göserdiği en fazla gerileme ise %03 ran ile döneminde göserdiği gözlemlenmişir. Ölçek ekinliğindeki ise sadece döneminde %8 ranında bir ilerleme gözlenirken en fazla gerileme %25 ran ile döneminde gözlemlenmişir. 6. Snuç İMKB de işlem gören çimen seköründeki firmaları kapsamına alan bu çalışma firmaların göreceli ekinliklerini ölçmek ve firmaların ekinliğinin zaman içinde nasıl değişiğini belirlemek amacıla apılmışır. Çalışmanın ilk aşamasında firmaların ılları arasındaki mali abllarından ararlanılarak hesaplanan finansal ras değerleri kullanılarak ekinlik değerleri girdie önelik Veri Zarflama Analizi önemi ile hesaplanmışır. Çalışmanın ikinci aşamasında firmaların ekinliklerinin zaman içindeki değişimini incelemek içim Malmquis Tplam Fakör Verimlilik İndeksi hesaplanmışır. Analiz snucunda çalışmaa dahil edilen 6 firmadan Adana Mardin ve Nuh çimen firmalarının üm dönemlerde ekin larak faalie göserdiği belirlenmişir. önemlerin ralama ekinlik değerlerini incelediğimizde çimen sekörü için 2005 ılı diğer ıllara göre daha ekin geçerken 2007 ılı daha az ekin larak geçmişir döneminde çimen sekörünün eknik ekinliğindeki değişme %995 ani %05 ranında eknik ekinsizlik lduğu hesaplanmışır. Bu eknik ekinsizlik %0 ranında saf ekinsizliken ve %04 ranında ölçek ekinsizliğinden kanaklanmakadır. Firma bazında bakığımızda Akçansa Bursa Çimsa ve Kna firmaları eknik ekinlike ilerleme gösermişir. Bu firmaların eknik ekinlikeki ilerlemeleri ölçek ekinliğindeki ilerlemeden kanaklanmışır. Bu dönemde çimen seköründe %24 ranında eknljik bir ilerleme gözlemlenmişir. Tplam fakör verimlilik endeksine göre çimen sekörü döneminde ıllık ralama %9 verimlilik arışı gösermişir. Sekördeki bu verimlilik arışı eknljik ilerlemeden kanaklanmışır döneminde çimen firmalarının %625 inde verimlilik arışı gözlemlenmişir. Bu dönemde en fazla verimlilik arışı sağlaan ilk üç firma Bursa Akçansa ve Çimsa firmalarıdır.

15 SÜ İİBF Ssal ve Eknmik Araşırmalar ergisi 20 Snuç larak döneminde çimen sekörü am ekin larak faalie gösermemesine rağmen eknljideki ilerlemeden dlaı bu dönemde ıllık ralama %9 ranında verimlilik arışı sağlamışır. Kanakça Aan M. ve Karpa Çaalbaş G. 2005Bankacılıka Ekinlik ve Sermae Yapısının Bankaların Ekinliğine Ekisi İşleme ve Finans ergisi Saı: Bussfiane A. sn R. ve Rhdes E. 99 Applied aa Envelpmen Analsis Eurpean Jurnal f Operainal Research Vl. 2 N: 6 5. Charnes A. Cper W. ve Rhdes E. 978 Measuring The Efficienc f ecisin Making Unis Eurpean Jurnal f Operainal Research Saı: Chen Y. ve Agha Iqbal A EA Malmquis Prducivi Measure: New Insighs wih an Applicain Cmpuer Indusr Eurpean Jurnal f Operainal Research Cingi S. ve Tarım Ş.A Türk Banka Siseminde Perfrmans Ölçümü EA- Malmquis TFP Endeksi Ugulaması Türkie Bankalar Birliği Araşırma Tebliğleri Serisi Saı: 0 Celli T. A Guide eap Versin 2.: A EA Cmpuer Prgram CEPA Wrking Paper 96/08 Universi f New England ash Wu. ve Bruce H C Prducivi and Efficienc Analsis f Taiwan s Inegraed Circui Indusr Inernainal Jurnal f Prducivi and Perfrmance Managemen Vl.56 N elikaş E Türkie Özel Sekör İmala Sanainde Ekinlik ve Tplam Fakör Verimliliği Analizi OTÜ Gelişme ergisi Cil. 29 N: emirci S. 200 Şeker Fabrikalarının Perfrmans Analizi ve Tplam Fakör Verimliliklerinin Ölçümü: EA ve Malmquis Indeks Yaklaşımı Tarımsal Eknmi Araşırma Ensiüsü Yaını Yaın N: 67-5 Esenbel M. Erkin M.O. ve Erdğan F.O. 200 Veri Zarflama Analizi İle kuma Giim Eşası Ve eri Seköründe Faalie Göseren Firmaların Ekinliğinin Karşılaşırılması Gazi Üniversiesi Yaını Ankara 5-4. Fare R. Grsskpf S. Nrris M. ve Zhng Z.Y. 994 Prducivi grwh Technical Prgress and Efficienc Change in Indusr American Ecnmic Review Cmbine Wih Jurnal f Ecnmic Lieraure and Jurnal f Ecnmic Perspec Saı: Kaalı C. A öneminde Türkie de Faalie Göseren Sigra Şirkelerinin Ekinlik eğerlendirmesi Yöneim ve Eknmi ergisi cil: 4 Saı: Kaalıdere K. ve Kargın S Çimen ve Teksil Sekörlerinde Ekinlik Çalışması ve Veri Zarflama Analizi kuz Elül Üniversiesi Ssal Bilimler Ensiüsü ergisi Cil 6 Saı:

16 202 Vesel KULA Tuğrul KANEMİR Leife ÖZEMİR Kula V. ve Özdemir L Çimen Seköründe Göreceli Ekinsizlik Alanlarının Veri Zarflama Analizi Yönemi ile Tespii Afn Kcaepe Üniversiesi İ.İ.B.F. ergisi Cil: 8 Saı: Kumar M. ve Basu P Perspecives f Prducivi grwh In Indian Fd Indusr: A aa Envelpmen Analsis Inernainal Jurnal f Prducivi and Perfrmance Managemen Vl.57 N Kumar S A ecmpsiin Of Tal Prducivi Grwh A Reginal Analsis Of Indian Indusrial Manufacuring Grwh Inernainal Jurnal f Prducivi and Perfrmance Managemen Vl. 55 N. 3/ Liu F.F. ve Peng-Hsiang W EA Malmquis Prducivi Measure: Taiwanese Semicnducr Cmpanies Inernainal Jurnal f Prducin Ecnmics di: 0.06/j-ijpe Türker Kaa Y. ve ğan E ezenflasn Sürecinde Türk Bankacılık Seköründe Ekinliğin Gelişimi Bankacılık üzenleme ve eneleme Kurumu AR Çalışma Raprları Umesu C. Lekprıchakul T. ve Chakravr U Efficienc and Technical Change In The Phılıppıne Rice Secr: A Malmquis Tal Facr Prducivi Analsis American Agriculural Ecnmics Assciain Sellers-Rubi R. ve Mas-Ruiz F An Empirical Analsis Of Prducivi Grwh In Reail Services: Evidence Frm Spain Inernainal Jurnal f Service Indusr Managemen Vl.8 N Yalama A. ve Saım M Veri Zarflama Analizi VZA Yönemi İle Temel Analiz: Türkie de İMKB e Ke İmala Sekörü Üzerine Ampirik Bir Ugulama 0. Ulusal Finans Sempzumu İzmir 0-04 Kasım Yıldız A İMKB de İşlem Gören Şirkelerin Ekinliklerinin Veri Zarflama Analizi ve Malmquis Endeksi Yönemlerile eğerlendirilmesi 9. Ulusal Finans Sempzumu Nevşehir Yılmaz M.K. ve ÇIRACI Hisse Seneleri İMKB de İşlem Gören Çimen Şirkeleri nin Likidie ve Karlılık Açısından Veri Zarflama Yönemi İle Ekinlik Analizi Muhasebe Bilim ünası ergisi Cil: 6 Saı: 3 Elül