HAYVANLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HAYVANLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu"

Transkript

1 HAYVANLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu

2 BESLENME Hayvanlar enerji üretimi, kendi yapıtaşlarını oluşturma, büyüme ve gelişme için beslenmek zorundadır Hayvanlar heterotroftur: besinlerini diğer organizmaları tüketerek alırlar Ototrof: güneş enerjisi (fotosentez) veya inorganik maddeleri (kemosentez) kullanarak tüm bileşenlerini kendileri sentezlerler Bitkilerin çoğunluğu, bazı arkeler, bazı bakteriler ve bazı protistler Hayvanlar yedikleri besinleri protein, yağ, polisakkarit şeklinde polimerler halinde alırlar. Bu büyük ve kompleks yapılar canlı tarafından doğrudan kullanılamaz

3 SİNDİRİM Çünkü: Bu büyüklükte hücre zarından geçemezler Yapıları türe özgüdür Başka bir tür bu yapıyı yabancı algılar ve savunma sistemi tarafından yok edilir Kendi yapıtaşı olarak kullanılamaz Sindirim: Heterotrof canlılar tarafından dış ortamdan hazır olarak alınan besin maddelerinin hücreler tarafından kullanılacak hale getirilmesidir

4 SİNDİRİM Sindirimin aşamaları: 1. Mekanik sindirim: Besinlerin çiğnenerek ve sindirim sistemindeki kas hareketleriyle ezilmesi ile küçük parçalara ayrılması Besinlerin yüzey alanını genişleterek kimyasal sindirime yardımcı olur 2. Kimyasal sindirim: Parçalanmış besinlerin enzimler ve su yardımı ile yapıtaşlarına ayrılması Tepkimeler sırasında su kullanıldığı için bunlara hidroliz tepkimeleri denir Kimyasal sindirim sonunda Polisakkaritler basit şekerlere Yağlar gliserol ve yağ asitlerine Proteinler amino asitlere Nükleik asitler nükleotitlere dönüştürülür

5

6 SİNDİRİM Kimyasal sindirim hücre içi veya hücre dışında gerçekleşebilir Hücre içi sindirim: Tek hücreli canlılar ve basit çok hücreliler Fagositozla hücre içine alınan besinler lizozom enzimleriyle sindirilir Ancak çok küçük besin maddeleri alınabilir Hücre dışı sindirim: Süngerler hariç omurgasızlar ve omurgalı hayvanlarda gözlenir Hücre dışına, vücut boşluğuna salınan enzimler yardımıyla monomerlerine parçalanan besinler, hücre içine alınır Büyük besinlerden faydalanmayı sağlar

7 SİNDİRİM Sindirimin aşamaları: 3. Emilim: Oluşan monomerler hücre zarından geçerek hücre içine alınır Enerji kaynağı olarak kullanılabilir Hücrenin kendi yapıtaşlarının yapımında kullanılabilir Daha sonra kullanılmak üzere depolanabilir 4. Atılım Sindirilemeyen besin atıklarının vücuttan dışarıya atılması

8 SİNDİRİM SİSTEMLERİ Süngerler: Sindirim sistemi yoktur Özelleşmiş sindirim hücreleri vardır Hücre içi sindirim görülür Besinler su ile birlikte boşluklar sayesinde vücutlarına girer Özelleşmiş sindirim hücreleri besinleri fagositozla alır, sindirir ve atıkları hücre dışına verir Sindirim ürünleri diğer hücrelere geçiş yapar.

9 SİNDİRİM SİSTEMLERİ Sölenterler: Eksik sindirim sistemi = Ağız ve anüs görevi gören tek açıklık Gastrovasküler boşluk olarak adlandırılan bir sindirim kesesi bulunur Çoğunluğu etçildir Ör: Hidra Sindirim kesesine giren besinler gastrodermis hücreleri tarafından salgılanan enzimlerle küçük parçalara ayrılır = hücre dışı sindirim Fagositozla hücre içine alınır, hücre içi sindirimle sindirilir Sindirilmeyen atıklar dışarı atılır

10

11 SİNDİRİM SİSTEMLERİ Yassı solucanlar: Eksik sindirim sistemi = Ağız ve anüs görevi gören tek açıklık Gastrovasküler boşluk çok fazla dallanma yapar Sindirim ve emilimi kolaylaştırır Yuvarlak solucanlar: Tam sindirim sistemi = iki açıklık Ağız, bağırsak ve anüsten oluşan sindirim sistemi Yuvarlak solucanlardan memelilere kadar tüm hayvanlarda iki açıklık

12 SİNDİRİM SİSTEMLERİ Halkalı solucanlar Sindirim sistemi ağız, yutak, yemek borusu, kursak, düz bir bağırsak ve anüsten oluşur. Yutak salgısıyla besinleri ıslatır, kasılarak yemek borusuna gönderir Kursak depo görevi görür Taşlıkta (kaslı mide) bulunan taşlarla mekanik sindirim gerçekleşir Öğütülmüş besinler bağırsağa geçer ve kimyasal sindirim gerçekleşir Sindirilemeyen besinler anüsten dışarı atılır

13 SİNDİRİM SİSTEMLERİ Yumuşakçalar: Yumuşakçalarda sindirim solucanlara göre biraz daha gelişmiştir. Ağızlarında dişli bir dil (radula) bulunur. Radula mekanik sindirim sağlar. Mide sindirim bezi gibi görev yapar. Burada öğütülen besinlerin kimyasal sindirimi başlar. İnce bağırsak ise kimyasal sindirimin devam ettiği ve besinlerin emiliminin gerçekleştiği yerdir. Artıklar anüs ile dış ortama atılır.

14 Derisi dikenliler SİNDİRİM SİSTEMLERİ Sindirim kanalı ağız yutak mide bağırsak ve anüsten oluşur. Deniz kestaneleri otçuldur yutağında Aristo feneri adı verilen çiğneyici dişler bulunur. Aristo feneri ağızdan çıkarak besinleri yakalar. Mekanik ve kimyasal sindirim gözlenir. Deniz yıldızı etçildir

15 Eklembacaklılar: SİNDİRİM SİSTEMLERİ Gelişmiş bir sindirim sistemi görülmektedir. Ağız yapıları beslenme durumuna göre farklılık göstermektedir. Yalayıcı, delici, emici, çiğneyici gibi Ağızda mekanik sindirim gerçekleşir. Mide otçul olanlarda iki, etçil olanlarda üç bölümden oluşur. Burada kimyasal sindirim gerçekleşir. ; Sindirilmeyen artıklar anüsten dışarı atılır. Böceklerde sindirim sistemi üç bölümden oluşur. Ön, orta ve arka bağırsak şeklinde gruplandırılır. Ön bağırsakta; ağız, yutak, yemek borusu, kursak ve ön mide yer alır. Orta bağırsakta; mide ve sindirim bezleri bulunur. Sindirim burada tamamlanır ve sindirilmiş besinlerin emilimi gerçekleşir. Arka bağırsakta anüs yer alır.

16 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Omurgalılarda daha özelleşmiş bölümlere sahip bir sindirim sistemi bulunur Yardımcı organlar: Tükürük bezleri, pankreas, karaciğer, safra kesesi Omurgalı canlılarda sindirim sistemi bölümlerinde bazı farklılıklar bulunmaktadır. Dil, diş, körbağırsak, dört gözlü mide gibi bölümlerin özelleştiği görülmektedir.

17 Kloak: balık, kurbağa, sürüngen ve kuşlarda bulunur. Kloak; üreme hücrelerini, boşaltım atıklarını ve sindirim atıklarını dışarı atar. Memelilerde üreme, sindirim ve boşaltım kanalları ayrıdır

18 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Balıklar: Balıklarda sindirim sistemi, düz bir kanal sistemi şeklindedir. Ağız, yemek borusu, mide ve geniş yüzeyli bağırsak yapısına sahiptirler. Basit yapıda karaciğer ve pankreas, safra kesesi yapıları sindirime yardımcı bölümlerdir.

19 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar İki yaşamlılar Yemek borusu Karaciğer Safra kesesi Mide Pankreas İnce bağırsak Kloak Kalın bağırsak

20 Sürüngenler SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar

21 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Kuşlar: Kuşlarda besin gaga ile alınır. Besinler buradan kursağa alınır. Kursak besinlerin ıslatıldığı ve depo edildiği bölümdür, yemek borusu üzerinde yer alır. Mideleri iki bölümden oluşur. Birinci midede, besinler mide özsuyu ile yumuşatılır. İkinci midede ise besinler kaslar ve burada bulunan taşlar yardımıyla öğütülür. Midenin bu kısmına taşlık adı verilir. Taşlıkta öğütülen besinler ince bağırsağa gelir. Burada enzimler yardımıyla kimyasal sindirim gerçekleşir. Selülozun kimyasal sindirimi ise körbağırsakta gerçekleşir. Kuşlarda körbağırsak gelişmiştir. Körbağırsak iki tanedir.

22 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Kuşlarda dişler yoktur. Dişlerin görevini, taşlık üstlenmiştir. Kuşlarda tükürük bezleri yoktur. Etçil kuşlarda bulunur. Karaciğer ve pankreas salgıları ince bağırsağa gönderilir ve sindirim ince bağırsakta gerçekleşir ve sindirilen besinler buradan emilir. Tohumla beslenen otçul kuşlarda bağırsak daha uzundur. Gaga yapısı beslenme şekillerine göre farklılık göstermektedir

23 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Geviş getiren memelilerde sindirim: Geviş getiren memelilerde besinler ağız ile alınır. Otçul canlılar oldukları için öğütücü azı dişleri iyi gelişmiştir. Ağızdan sonra besinler mideye alınır. Mide dört bölümden oluşmaktadır. Midenin işkembe ve börkenek adı verilen kısımlarında simbiyotik bakteriler bulunur. Bu bakteriler selülozun kimyasal sindirimini sağlar, basit şekerlere dönüştürür. Midede yer alan selülozu sindirilmiş sıvı ağıza geri gönderilir.

24 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Ağızda azı dişleri yardımıyla öğütme işlemi tamamlanır ve öğütülen besinler tekrar mideye alınır. Ancak işkembe ve börkenek kısımlarına uğramadan kırkbayır ve şirden bölümlerine geçer. Kırkbayırda bir miktar su emilir Şirdende kimyasal sindirim tamamlanır Buradan ince bağırsağa alınan besinlerin kimyasal sindirimi gerçekleşir. İnce bağırsak oldukça uzundur. Sindirilmiş besinlerin emilimi burada gerçekleşir. İşkembe ve börkenek kısmında bulunan bakteriler ile otçul canlı arasında mutualist bir beslenme ilişkisi vardır. Bu ilişkide her iki canlı da birbirlerinden yararlanmaktadır. Otçul canlı, selülozun sindirimiyle glikozlardan faydalanırken, simbiyoz bakteriler ise yaşam ortamı ve besin elde etmiş olur.

25

26 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Simbiyotik mikroorganizmalar kuşlar ve insanlarda da bulunur Kuşlarda selüloz sindirimine yardımcı olur İnsanlarda çeşitli yararları vardır: Sindirim Zararlı mikroorganizmalardan koruma Vitamin üretimi İnsanda toplam hücre vardır. Sindirim sistemindeki tek hücreli canlıların sayısı ise bunun 10 katı kadardır ve 500 farklı türü barındırır Bu sebeple sindirim sistemindeki mikroorganizmalar unutulmuş organ olarak adlandırılır

27 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-Omurgalılar Hayvanlarda emilim organları yüzey alanını genişleterek emilimi artırmak için kendi içinde katlanmalar yapar Omurgalılarda bu katlanmalar oldukça gelişmiştir İnce bağırsak villus denilen katlanmalar yapar Her villusu oluşturan hücrelerin mikrovillus denilen uzantıları vardır

28

29 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-İnsan İnsanda sindirim sistemi ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak ve rektum (anüs) olmak üzere çeşitli kısımlardan oluşur. Tükürük bezleri, mide bezcikleri, karaciğer ve pankreas ise salgılarıyla sindirime yardımcı yapılardır. Sindirim sisteminin çalışmasını sinir sistemi ve endokrin sistem denetler.

30 SİNDİRİM SİSTEMLERİ-İnsan Sindirim kanalının duvarını döşeyen düz kaslar ritmik kasılmalar ile besinlerin ileri doğru hareketini sağlar: Peristaltik hareket Sindirim kanalı 3 temel tabakadan oluşur: 1. Mukoza: Emilimin gerçekleştiği epitel doku ve bunu destekleyen bağ doku Kan damarları, bezler ve lenf damarları içerir 2. Kas tabakası: Çoğunlukla düz kaslar İçteki kas tabakası halkasal Dıştaki kas tabakası boyuna uzanır Midede ek olarak çapraz kaslar bulunur Yemek borusunun üst kısımları ile anüs sfinkteri (büzgeç) çizgili kaslardan oluşur 3. Bağ doku: Sindirim kanalının en dış kısmı (periton)

31 Mukus tabakası Sinir tabakası Halkasal kas tabakası Sinir tabakası Uzunlamasına kas tabakası Dış bağ doku (periton)

32 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ 1. Ağız Ağız besinlerin alındığı ve sindirimin başladığı yerdir. Hem kimyasal hem de mekanik sindirim gerçekleşir. Dişler, dil, sert damak yapısı mekanik sindirimde, tükürük salgısında bulunan amilaz enzimi ise kimyasal sindirimde görev yapar. Dil, besinlerin tadının alınmasında, karıştırılması ile yüzeyinin genişletilmesinde ve besinlerin yutağa ilerlemesinde etkilidir. Dişler çiğneme olayına yardımcı olur. Çiğneme olayına dil, çene ve yanak kasları da katkıda bulunur. Dudaklar, ağızda öğütülen sıvının dışarı akmasını engeller.

33 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ Ağız içinin belirli bir ph değeri vardır. Bu değer 6 8 arasında değişir. Ağız ph ının aside kayması durumunda ağız florasında yer alan bakteriler aşırı çoğalabilir ve diş çürümesi, ağız içi yaralar, dil yaraları gibi hastalıklara yol açabilir. Tükürük Bezleri: Kulak altı, dil altı, çene altı olmak üzere üç çift tükürük bezi vardır. Tükürük içinde bulunan amilaz (pityalin) enzimi karbonhidratlardan pişmiş nişastanın ağızda sindirimini başlatır. Tükürük kuru besinlerin ıslatılmasını, ağız içinin kurumasının engellenmesini Asitli ortamı nötralize eder

34 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ 2. Yutak Solunum ve sindirim sisteminin ortak açıldığı boşluktur. Düz kas yapıdadır. Lokmalar yutağa geldiğinde yutkunma refleksi başlar. Yutkunma sırasında soluk borusu kaslar yardımıyla yukarı kalkarak epiglottis denen kapakla kapatılır. Besin böylece yemek borusuna geçer. 3. Yemek borusu Yaklaşık 25 cm uzunluğunda ve 2 cm çapında bir organdır. Peristaltik hareket ile besinin ilerlemesine yardım eder. Peristaltik hareket ters yönde olursa; kusma olayı meydana gelir. Yemek borusunda, kimyasal sindirim olmaz.

35

36 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ 4. Mide Yemek borusu ile birleştiği yere kardia ince bağırsak ile birleştiği yere pilor denir. Kardia büzgeç besinlerin yemek borusuna kaçmasını Pilor büzgeç ince bağırsağa geçen besinlerin mideye kaçmasını önler Mide iç yüzeyinde silindirik epitel hücreleri bulunur. Bu hücreler tüp şeklinde girintilerle mide bezlerini oluşturur. Mideye besin ulaştığında mide duvarından kana gastrin hormonu salınır. Bu sayede midede sindirim için gerekli salgıların salınımı gerçekleşir. Mide bezlerinden HCl (hidroklorik asit), pepsin, mukus salınır. Epitel dokunun dışında boyuna ve çapraz bulunan kaslar vardır. Bu kasların kasılmasıyla mekanik sindirim gerçekleşir.

37

38 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ Midede pepsin enziminin etkisiyle de kimyasal sindirim gerçekleşir. HCl: Pasif enzim olan pepsinojeni aktif hale (pepsin) dönüştürür. Mideye gelen mikroorganizmaları öldürür. Protein ve bitkilerin parçalanmasına yardımcı olur Pankreas ve bağırsak bezlerini uyarır Mukus salgısı; mideyi asit ortamdan korur. Sindirim öncesinde salınarak mide iç yüzeyini örter. Mide iç yüzeyi asit ortamdan korunmazsa bakterilerin çoğalmasına uygun ortam oluşur ve gastrit ülser gibi mide rahatsızlıkları ortaya çıkabilir.

39 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ Mide salgısının kontrolü: 1-Sinirsel: Besin görme Mide gerilmesi Stres 2-Hormonal: Gastrin (Artırıcı etkiye sahip, mideden salgılanır.) Enterogastron: (Azaltıcı etkiye sahip, incebağırsaklardan salgılanır.)

40 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ 5. İnce bağırsak Yaklaşık olarak 7,5 m boyunda ve 3 cm çapındadır. Üç bölümden oluşur: i. İnce bağırsağın 22 cm lik bölümüne onikiparmak bağırsağı (duedonum) denir. Mideden gelen besinler buradaki hücrelerin hormon salgılamasını tetikler Bu hormonlar karaciğer, pankreas ve safra kesesinin salgılamasını uyarır. Aynı zamanda midenin asit salgılamasını durdurur ii. besinlerin emiliminin olduğu yere jejenum (boş bağırsak) iii. ince bağırsağın kalın bağırsakla birleştiği yere ise ileum (kıvrımlı bağırsak) adı verilir. Emilim ve enzim salgıları devam eder İnce bağırsakta sindirim tamamlanır ve besinlerin emilimi gerçekleşir.

41 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ İnce bağırsakta emilim yüzeyini genişleten girinti ve çıkıntılar vardır. Bu yapılara villus denir. Çok sayıda mikrovillus zar yapısına sahip epitel hücreler, kan damarları ve lenf damarları bulundurur. Emilim yüzeyi villusta 10 kat, mikrovilluslarda ise 150 kat daha fazla olmaktadır.

42 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ İncebağırsak salgıları ve görevleri: Mukus: yüzeyin kayganlaşması ve enzim etkilerinden dokuları korumak. Enterokinaz: pankreastan inaktif halde salgılanan tripsinojeni aktif enzim tripsin haline çevirir. Peptidaz: peptidlerin sindirimini sağlamak. Amilaz: nişastanın sindirimini sağlar. Maltaz maltozu, laktaz laktozu, sukraz sukrozu monosakkaritler haline çevirir. Nukleaz: nukleik asitlerin sindirimini sağlar.

43 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ Safra salgısı: Su, yağ asitleri, safra pigmentleri, safra tuzları, elektrolitler içerir Ortamı alkalileştirmek. Yağların sindirimine yardımcı olmak. Antiseptik görevi ile bağırsakların bakteri florasını dengelemek. Yağ ve yağda eriyen vitaminlerin emilimini sağlamak. Safra salgısında safra tuzlarında azalma olursa kolesterol çökelerek safra taşlarını meydana getirir.

44 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ Pankeratik salgılar ve görevleri: Su ve alkali tuzlar:( ph:8,5) asidik mide içeriğini alkalileştirip ortamı kimyasal sindirime hazırlamak Tripsin, kimotripsin:: polipeptidlerin sindirimini sağlamak Lipaz: yağların sindirimini sağlamak Amilaz: nişastanın sindirimini sağlamak

45 SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ 6. Kalın bağırsak İnce bağırsakta sindirilemeyen besinlerin artıklarının toplandığı ve taşındığı yerdir. Villus bulunmaz Kalın bağırsak üç kısımdan oluşur. Körbağırsak (çekum), kolon ve rektum. Körbağırsağın bulunduğu yerde apandiks denilen bir çıkıntı vardır. Apandiks iltihaplanırsa apandisit hastalığı ortaya çıkar. Kalın bağırsak, su, mineral ve bazı vitaminlerin emildiği yerdir. Kalın bağırsakta B ve K vitamini sentezleyen yararlı bakteriler yaşamaktadır.

46

47 APANDİKS EVRİMİ İnsan vücudunda nişastanın sindirimini sağlayan enzimler olduğunu biliyoruz, Peki ya selülozu sindiren enzimler var mıdır? Çoğu primatta, özellikle de yeni dünya maymunları ve genel olarak ağaçlarda yaşayan kuyruklu maymunlarda apandiks organı selülozu sindirmeye yarayan enzimleri salgılamaktadır. İnsanda ise apandiksten halen bu salgıların eser miktarda salgılandığı tespit edilmiş; ancak bunların selüloz sindirimi için aşırı yetersiz olduğu bulunmuştur. Neden selüloz sindiren organımız köreldi de, nişastayı sindirmeye devam ettik? Meyveler yoğun nişasta depolarıdır Hominidlerin ataları, bundan 23 milyon yıl kadar önce ağaçlardan inmeye başladıktan sonra, bitkilerin yeşil kısımlarına olan ilgilerini kaybetmişlerdir. Hele ki hominid türleri vejeteryan beslenme tipinden ete dayalı beslenme tipine geçmeleriye, bitkilerin selüloz ağırlıklı bölgelerinin yenme oranları yok denebilecek kadar aza inmiştir. Günümüzde, yaprakları yemeyen pek çok primat vardır Avcı-toplayıcı ilkin kabileler, meyve tüketimini ve stoğunu sürdürmüş; ancak yaprakları yemeyi tamamen kesmiştir. Bu süreçte de selüloz sindirimi gereksiz bir hal almış ve bir süre sonra, gerekli enzimleri üreten organların körelmesiyle birlikte sonlanmıştır Bazı primatlarda kör bağırsak-apandiks karışımı, tam olarak diğer primatlardaki kadar farklılaşmamış "ara geçiş apandiksleri" bulabiliyoruz.

48 BESİNLERİN SİNDİRİMİ Karbonhidratlar: Karbonhidratlar; glikoz, fruktoz ve galaktoz gibi monosakkaritlere dönüştükten sonra emilebilirler. Sindirimi ağızda başlar. Tükürük içinde bulunan amilaz enzimi pişmiş nişasta ve glikojeni maltoz ve dekstrinlere parçalar. Midede kimyasal sindirime uğramazlar. Mide içindeki HCI sayesinde ortam asidik olduğu için karbonhidratların sindirimini sağlayan enzimler midede görev yapamazlar. İnce bağırsakta pankreastan salgılanan amilaz enzimi, ağızda olduğu gibi nişasta ve glikojeni maltozlara ve dekstrinlere parçalar. Disakkaritleri sindiren enzimler ince bağırsak tarafından üretilir. Ağızda ve ince bağırsakta polisakkaritlerin sindirimi sonucu oluşan maltozlar ve disakkaritler ince bağırsakta monosakkaritlerine parçalanırlar.

49 BESİNLERİN SİNDİRİMİ Proteinler Proteinlerin kimyasal sindirimi midede başlar. Midede belirli bir basamağa kadar sindirimi yapılan proteinlerin sindirimi daha sonra ince bağırsakta devam eder. Mide boşluğuna bezlerden salgılanan mide özsuyundaki pepsinojen ve HCl, proteinlerin sindirimini başlatır. Pasif (inaktif) olan pepsinojen, önce HCl etkisiyle aktif enzim olan pepsine dönüştürülür. Pepsin enzimi proteinleri, polipeptitlere (protein parçacıklarına) parçalar. İnce bağırsakta pankreas özsuyundaki tripsinojen ve kimotripsinojen, polipeptitleri daha küçük olan dipeptitlere parçalar. Oluşan dipeptitler yine ince bağırsak bezleri tarafından salgılanan erepsin enzimi ile amino asitlere ayrışırlar.

50 BESİNLERİN SİNDİRİMİ Yağlar Yağların kimyasal sindirimi ince bağırsakta başlar ve tamamlanır. Besin karışımı (kimüs) mideden ince bağırsağa geçerken pankreastan yağların sindirimi için lipaz enzimi salgılanır. Karaciğerden oniki parmak bağırsağına safra sıvısı (öd sıvısı) salgılanır. Safra salgısı, yağları daha küçük parçalara ayırarak bir çeşit mekanik sindirim gerçekleştirir. Bu sayede yağ damlacıklarının yüzeyi genişletilerek lipaz enziminin etkinliği artırılmış olur. Lipaz enzimi, su ile birlikte yağların, yağ asitleri ve gliserole parçalanmasını sağlar.

51

52 EMİLİM %95 i ince bağırsakta gerçekleşir. Alınan besinlerdeki monosakkaritler, amino asitler, yağ asitleri ve gliserit, vitaminler, mineraller, su, ilaçlar vb. maddeler difüzyon, kolaylaştırılmış difüzyon ve aktif taşınma ile alınırlar. Bazı amino asitler, glikoz, galaktoz ve elektrolitler ise aktif taşınma ile alınır. İnce bağırsaklardan sonra en önemli emilim kalın bağırsakta görülür. İnce bağırsaklarda emilmemiş glikoz ve amino asitler İnce bağırsaklarda emilmemiş safra tuzlarının emilimi Bazı elektrolitlerin emilimi Sindirim artıkları içinde bulunan suyun emilimi Simbiyotik bakterilerin ürettiği K ve B grubu vitaminlerin emilimi gerçekleştirilir.

53 EMİLİM Glikoz, amino asit, mineraller ve su, villuslerdeki kılcal kan damarlarına alınır Önce karaciğere gelir Dönüşümler ve depolanmadan sonra dolaşım sistemine verilir Yağ asitleri ve gliserol lenf kılcalları tarafından emilir Beslenme yetersizliğinde önce glikoz depoları sonra yağlar ve en son proteinler harcanır. Vücutta ilk feda edilecek proteinler kan plazmasında bulunanlardır Bunun sonucunda kan plazmasından vücut boşluklarına sıvı kaybı olur. Mide boşluğunun şişmesi ilk belirti: Kvaşiorkor hastalığı

54 AMERİKA DAKİ PİMA KABİLESİNİN BÜTÜN ÜYELERİ OBEZ GENETİK VE YAŞAM BİÇİMİ

İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9

İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9 İNSANDA SİNDİRİM İnsanda sindirim sistemi; ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak, pankreas, karaciğer, kalın bağırsak ve anüs olmak üzere 9 bölümden oluşmuştur. Ağız; dil, diş ve tükürük bezlerinden

Detaylı

SİNDİRİM. . canlılarda dışarıdan alınan besinlerin hücreler tarafından kullanılabilir hale gelmesi için sindirilmesi gerekir.

SİNDİRİM. . canlılarda dışarıdan alınan besinlerin hücreler tarafından kullanılabilir hale gelmesi için sindirilmesi gerekir. SİNDİRİM. canlılarda dışarıdan alınan besinlerin hücreler tarafından kullanılabilir hale gelmesi için sindirilmesi gerekir. Sindirim : Büyük moleküllü besin maddelerinin. ayrılarak hücre zarından geçebilecek

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 42 SİNDİRİM SİSTEMİ 1 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI Canlılar hayatsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ATP ye ihtiyaç duyarlar. ATP yi ise besinlerden sağlarlar. Bu nedenle

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI

11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 11. SINIF KONU ANLATIMI 43 SİNDİRİM SİSTEMİ 2 SİNDİRİM SİSTEMİ ORGANLARI 4) Mide Tek gözlü torba şeklinde olan, kaburgaların ve diyaframın altında karın boşluğunun sol üst bölgesinde, yemek borusu ve ince

Detaylı

Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir.

Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir. Karbonhidrat, protein, ya gibi besin maddelerinin yapı ta larına parçalanmasına, sindirim adı verilir. Sindirim iki a amada gerçekle ir. Mekanik Sindirim: Besinlerin dil, di ve kaslar yardımı ile küçük

Detaylı

Besin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapıtaşlarına kadar parçalanması olayına sindirim denir.

Besin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapıtaşlarına kadar parçalanması olayına sindirim denir. SİNDİRİM SİSTEMLERİ Besin maddelerinin su ve enzimler yardımıyla yapıtaşlarına kadar parçalanması olayına sindirim denir. A. SİNDİRİM ŞEKİLLERİ 1. Mekanik Sindirim Fiziksel etkilerle besinlerin daha küçük

Detaylı

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (, yanlış olanlarının yanına (Y) koyunuz. Aşağıda verilen resimde sindirim sistemi organlarının

Detaylı

Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir.

Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir. Sindirim sistemi Büyük moleküllü besin maddelerinin, sindirim sistemi organlarında parçalanarak, kana geçebilecek hale gelmesine sindirim denir. Sindirim sisteminin ana organları ve yan organları bulunmaktadır.

Detaylı

Genel Sindirim Tipleri Hayvanlarda sindirim enzimlerinin etkisi ya vücut dışında (ekstraintestinal) ya da vücut içinde (intraintestinal) olur.

Genel Sindirim Tipleri Hayvanlarda sindirim enzimlerinin etkisi ya vücut dışında (ekstraintestinal) ya da vücut içinde (intraintestinal) olur. HAYVANLARDA SİNDİRİM SİSTEMİ Canlıların hayatsal faaliyetlerini devam ettirebilmek için gerekli besin maddelerinin (protein, yağ, karbohidrat, mineral madde, su ve vitamin) dışarıdan alınması işlemine

Detaylı

SİNDİRİM. Büyük yapılı besinlerin,hücre zarından geçebilecek yapılara dönüştürülmesi olayına sindirim denir.

SİNDİRİM. Büyük yapılı besinlerin,hücre zarından geçebilecek yapılara dönüştürülmesi olayına sindirim denir. SİNDİRİM SİSTEMİ SİNDİRİM Büyük yapılı besinlerin,hücre zarından geçebilecek yapılara dönüştürülmesi olayına sindirim denir. Sindirimin amacı: 1-Besinler hücre zarından geçebilecek hale gelir. 2-Besinler,hücre

Detaylı

ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji

ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI. Canlılarda Enerji ENDÜSTRIDE VE CANLILARDA ENERJI Canlılarda Enerji Besinlerin Enerjiye Dönüşümü İnsanların gün boyunca hareketlerinin devamını, hastalanınca iyileşmelerini, fizyolojik ve psikolojik tepkilerinin devamlılığını

Detaylı

7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak. Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar

7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak. Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar 1 Sindirim sistemi Sindirim Sindirim kısaca, besinlerin kendilerini oluşturan yapı taşlarına kadar parçalanarak hücre zarından geçebilecek hale getirilmesi işlemidir. Sindirimin iki temel görevi vardır

Detaylı

YRD. DOÇ. DR. Kadri KULUALP HASTALIKLAR BİLGİSİ

YRD. DOÇ. DR. Kadri KULUALP HASTALIKLAR BİLGİSİ YRD. DOÇ. DR. Kadri İnsan Vücudunun Genel Yapısı Çeşitli kimyasal ve fiziksel olaylarla canlılığını sürdüren sistemler ve bu sistemleri meydana getiren organ ve dokulardan oluşan canlı organizmaya İNSAN

Detaylı

Fen Bilimleri Kazanım Defteri

Fen Bilimleri Kazanım Defteri Fen Bilimleri Bir Bakışta Önemli noktalar... Akılda kalıcı özet bilgi alanları... Konu özetleri için ayrılmış bölümler... Boşluk doldurma alanları... Tudem önlendirme sınavlarında çıkmış sorular... 2 Konuyu

Detaylı

Sindirim Sistemi. 1 Molekül 9 Molekül. (Fiziksel Kimyasal. Sindirim) Protein Büyük Moleküllü Mineral Küçük Mol. Besin

Sindirim Sistemi. 1 Molekül 9 Molekül. (Fiziksel Kimyasal. Sindirim) Protein Büyük Moleküllü Mineral Küçük Mol. Besin Sindirim Sistemi Sindirim: Arabaların çalışması için enerjiye ihtiyaçları vardır, benzinleri bittiğinde gidip benzin alarak arabalarımıza enerji sağlamış oluruz. Tıpkı arabalar gibi canlıların da hareket

Detaylı

Ayxmaz/biyoloji SİNDİRİM VE SİSTEMLERİ

Ayxmaz/biyoloji SİNDİRİM VE SİSTEMLERİ SİNDİRİM VE SİSTEMLERİ Organizmalarda besin maddelerinin hücrelerde kullanılabilir hale getirip hücrelere alınması olaylarına sindirim denir.sindirim olaylarında ATP harcanmaz.sindirim hidroliz olayıdır.istemli

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMLERİ 1

SİNDİRİM SİSTEMLERİ 1 SİNDİRİM SİSTEMLERİ 1 Sindirim sistemleri: Besin moleküllerinin (KH,Yağ,Protein) kendilerini oluşturan yapı taşlarına kadar parçalanarak hücre zarından geçebilecek hale getirilmesine denir. Sindirim olaylarının

Detaylı

İAL biyoloji. ayxmaz/biyoloji

İAL biyoloji. ayxmaz/biyoloji SİNDİRİM VE SİSTEMLERİ Organizmalarda besin maddelerinin hücrelerde kullanılabilir hale getirip hücrelere alınması olaylarına sindirim denir.sindirim olaylarında ATP harcanmaz.sindirim hidroliz olayıdır.istemli

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III. Doç.Dr. Senem Güner

SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III. Doç.Dr. Senem Güner SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ III Doç.Dr. Senem Güner MİDE Mide gıdaların depolandıgı, karıstırıldıgı ve sindirildigi organdır. Özefagustan gelen gıdalar midye altözefageal giristen girerler ve pilor pompası

Detaylı

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP Tamamı karbon ( C ) elementi taşıyan moleküllerden oluşan bir gruptur. Doğal organik bileşikler canlı vücudunda sentezlenir. Ancak günümüzde birçok organik bileşik ( vitamin, hormon, antibiyotik vb. )

Detaylı

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır. CANLILARDA ENERJİ Besinlerin Enerjiye Dönüşümü Besin öğeleri: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller Besin maddelerindeki bu öğelerin vücut tarafından kullanılabilmesi için sindirilmesi

Detaylı

Sindirim,işlemi çiğnemeyle ağızda başlar. Artık maddelerin dışarı atılması ile anüste son bulur.

Sindirim,işlemi çiğnemeyle ağızda başlar. Artık maddelerin dışarı atılması ile anüste son bulur. SİNDİRİM Ağız yoluyla maddelerin alınması ve çeşitli işlemlerle kendine yararlı hale getirmesine sindirim adı verilir ve bu işlemleri gerçekleştiren sisteme de sindirim sistemi adı verilir. Besinlerin

Detaylı

Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır.

Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır. ORGANİK BİLEŞİKLER **Organik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenirler. Yapılarında C, H, atomlarını bulundururlar. Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik

Detaylı

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Hazırladığımız bu yazıda; organik bileşikler ve organik bileşiklerin yapısını, canlılarda bulunan organik bileşikleri ve bunların görevlerini, kullanım alanlarını, canlılar

Detaylı

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf DOĞRU YANLIŞ SORULARI Nitel gözlemlerin güvenilirliği nicel gözlemlerden fazladır. Ökaryot hücrelerde kalıtım materyali çekirdek içinde bulunur. Ototrof beslenen canlılar

Detaylı

Canlılarda Beslenme, Sindirim ve Sindirim Sistemi

Canlılarda Beslenme, Sindirim ve Sindirim Sistemi Canlılarda Beslenme, Sindirim ve Sindirim Sistemi Yazar Prof.Dr. Ahmet ÖZATA ÜNİTE 6 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; besin çeşitlerini bilecek, organizmada çeşitli yapı ve fonksiyonlar için çeşitli

Detaylı

Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi

Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi A. GAZ ALIŞ VERİŞİ Gaz Alışverişi, İnsanda Solunum Sistemi Canlılarda hayatsal olayların sürdürülebilmesi için gerekli olan enerji hücresel solunumla elde edilir. Genellikle oksijenli olarak gerçekleşen

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU 11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan

Detaylı

Besinsel Gereksinimler

Besinsel Gereksinimler HAYVAN BESLENMESİ Besinsel Gereksinimler Hayvanlar enerji kaynağı olarak besine, karbon iskeleti ve temel besin maddelerine gereksinim duyan Heterotrof canlılardır. Yeterli Beslenme; Vücut işlevleri için

Detaylı

FEN ve TEKNOLOJİ. Besinler ve Sindirim. Konu Testi. Sınıf Test-01. 1. Besin içeriği. 4. Sindirim. Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür.

FEN ve TEKNOLOJİ. Besinler ve Sindirim. Konu Testi. Sınıf Test-01. 1. Besin içeriği. 4. Sindirim. Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür. Besinler ve Sindirim Konu Testi Besin içeriği FEN ve TEKNOLOJİ 4. Sindirim Besinin kimyasal sonunda oluşan olarak sindirildiği yapıtaşları yer Pankreas öz suyu kalın bağırsağa dökülür. B ve K vitaminleri

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN SİNDİRİM SİSTEMİ FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Sindirim Sistemi (Gastrointestinal Sistem) Sindirim sisteminin fonksiyonu, vücuda alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak ve

Detaylı

CANLI ALEMLERİ HAYVANLAR ALEMİ

CANLI ALEMLERİ HAYVANLAR ALEMİ CANLI ALEMLERİ HAYVANLAR ALEMİ HAYVANLAR ALEMİ Çok hücreli canlılardır. Süngerler hariç, hepsinde sinir sistemi bulunur ve aktif olarak yer değiştirebilirler. Heterotrof beslenirler. Besinlerini glikojen

Detaylı

Sindirim Sistemi Fizyolojisi

Sindirim Sistemi Fizyolojisi Sindirim Sistemi Fizyolojisi 1 Sindirim: Sindirim sisteminin fonksiyonu, vücuda alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak ve gerekli olanlarını kan dolaşımına absorbe etmektir (emilim).

Detaylı

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H 2.Radyoaktif izotoplar biyologları için önemlidir? Aşağıda radyoakif maddelerin kullanıldığı alanlar sıralanmıştır.bunlarla

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.

Detaylı

ORTAÖĞRETİM BİYOLOJİ 12 YAZARLAR KOMİSYON

ORTAÖĞRETİM BİYOLOJİ 12 YAZARLAR KOMİSYON ORTAÖĞRETİM BİOLOJİ 12 AZARLAR KOMİSON DEVLET KİTAPLARI İKİNCİ BASKI..., 2012 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI AINLARI...: 5668 ARDIMCI VE KANAK KİTAPLAR DİZİSİ...: 389 12.?..0002.4179 Her hakkı saklıdır ve Milli

Detaylı

ÝÇÝNDEKÝLER. 1. ÜNÝTE Vücudumuzdaki Sistemler SÝNDÝRÝM SÝSTEMÝ... 12. Ölçme ve Deðerlendirme... 16. Kazaným Deðerlendirme Testi - 1...

ÝÇÝNDEKÝLER. 1. ÜNÝTE Vücudumuzdaki Sistemler SÝNDÝRÝM SÝSTEMÝ... 12. Ölçme ve Deðerlendirme... 16. Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... ÇNDEKLER 1. ÜNTE Vücudumuzdaki Sistemler SNDRM SSTEM... 12 Ölçme ve Deðerlendirme. 16 Kazaným Deðerlendirme Testi - 1... 18 BOÞALTIM SSTEM... 21 Ölçme ve Deðerlendirme. 23 Kazaným Deðerlendirme Testi -

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ. Prof. Dr. Taner Dağcı

SİNDİRİM SİSTEMİ. Prof. Dr. Taner Dağcı SİNDİRİM SİSTEMİ Prof. Dr. Taner Dağcı Sindirim Sistemi Organları GASTROİNTESTİNAL KANALIN YAPISI GASTROİNTESTİNAL KANALIN YAPISI Sindirim Sisteminin Görevleri Sindirim sistemi, alınan besin maddelerini

Detaylı

solunum >solunum gazlarının vücut sıvısı ile hücreler arasındaki değişimidir.

solunum >solunum gazlarının vücut sıvısı ile hücreler arasındaki değişimidir. GAZ ALIŞVERİŞİ O2'li solunum yapan canlıların bazılarında O2'in alınıp CO2'in atılmasını sağlayan yapılar bulunur.bu yapı ve organlar solunum sistemini oluşturur. solunum ------>solunum organlarıyla dış

Detaylı

BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde

BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ. İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü. vücudun biyokimyasal süreçlerinin etkin bir şekilde BALIKLARDA SİNDİRİM VE SİNDİRİM ENZİMLERİ İlyas KUTLU Kimyager Su Ürünleri Sağlığı Bölümü Proteinler, yağlar ve karbohidratlar balıklar amino asitlerin dengeli bir karışımına gereksinim tarafından enerji

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ (Gastrointestinal Sistem - GİS) HASTALIĞI OLAN BİREY ve HEMŞİRELİK BAKIMI

SİNDİRİM SİSTEMİ (Gastrointestinal Sistem - GİS) HASTALIĞI OLAN BİREY ve HEMŞİRELİK BAKIMI SİNDİRİM SİSTEMİ (Gastrointestinal Sistem - GİS) HASTALIĞI OLAN BİREY ve HEMŞİRELİK BAKIMI Sindirim sistemi; İnsan, yaşam için gerekli enerjiyi ancak besinlerdeki kimyasal maddelerden alabilir. Sindirim

Detaylı

MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ

MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ MEMELİ BİYOLOJİSİ M.YAVUZ MEMELİLERİN YAŞAMINA BİR BAKIŞ MEMELİLERDE SİNDİRİM SİSTEMİ Memeliler homoithermal ve endotermik fizyolojileri nedeniyle, poiklothermal ve ekzotermik omurgalılara oranla daha

Detaylı

Özofagus Mide Histolojisi

Özofagus Mide Histolojisi Özofagus Mide Histolojisi Sindirim kanalını oluşturan yapılar Gastroıntestınal kanal özafagustan başlayıp anüse değin devam eden değişik çaptaki bir borudur.. Ağız, Farinks (yutak), özafagus(yemek borusu),

Detaylı

9.Sınıf Biyoloji. Yaşam Bilimi Biyoloji. cevap anahtarı

9.Sınıf Biyoloji. Yaşam Bilimi Biyoloji. cevap anahtarı 9.Sınıf Biyoloji 1 Yaşam Bilimi Biyoloji cevap anahtarı 1 CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ *Canlıların temel bileşenleri: Canlıların temel bileşenleri; organik ve inorganik bileşikler olmak üzere ikiye ayrılır.

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER

ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER ADIM ADIM YGS-LYS 14. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ ORGANİK MADDELER 8- VİTAMİNLER 4) VİTAMİN Vücut metabolizması için gerekli olan ancak insan vücudunda üretilemeyen organik maddelerdir. Dışarıdan hazır

Detaylı

Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır.

Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır. SOLUNUM SİSTEMLERİ Solunum, genel anlamda canlı organizmada gaz değişimini ifade etmek için kullanılır. 1. Dış Solunum Solunum organlarıyla dış ortamdan hava alınması ve verilmesi, yani soluk alıp vermeye

Detaylı

Sindirim Sistemi Etkinlikleri 1

Sindirim Sistemi Etkinlikleri 1 Sindirim Sistemi Etkinlikleri 1 1) Aşağıda verilen boşlukları uygun kelimelerle doldurunuz Besin Türü Kimyasal Sindirime Başladığı Yer Kimyasal Sindirimin Tamamlandığı Yer I Karbanhidrat II İnce Bağırsak

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #3

YGS ANAHTAR SORULAR #3 YGS ANAHTAR SORULAR #3 1) Bir insanın kan plazmasında en fazla bulunan organik molekül aşağıdakilerden hangisidir? A) Mineraller B) Su C) Glikoz D) Protein E) Üre 3) Aşağıdakilerden hangisi sinir dokunun

Detaylı

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! DERS : BİYOLOJİ KONU: HÜCRE BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.( Virüsler hariç) Şekil: Bir hayvan

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ. Doç.Dr.Mitat KOZ

SİNDİRİM SİSTEMİ ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ. Doç.Dr.Mitat KOZ SİNDİRİM SİSTEMİ ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ Doç.Dr.Mitat KOZ Çiğneme-yutma, Sindirim,Emilim,Boşaltım Çiğneme Yutma Yiyeceklerin daha küçük parçalara ayrılması, nemlendirilmesi ve ağızdan yemek borusuna gönderilmesi

Detaylı

-Kloroplast ve mitokondri bulunmaz fakat bu organellerde bulunan aynı bulunur.

-Kloroplast ve mitokondri bulunmaz fakat bu organellerde bulunan aynı bulunur. BAKTERİLER GENEL ÖZELLİKLERİ: -Prokaryot hücre yapılı, tek hücreli canlılardır. -Halkasal DNA ya sahiptirler. Bazı bakterilerde plazmit bulunur. Plazmit: Küçük ve halka şeklinde DNA parçacıklarıdır. Bakterilerin

Detaylı

ORTAÖĞRETİM BİYOLOJİ 12 YAZARLAR KOMİSYON

ORTAÖĞRETİM BİYOLOJİ 12 YAZARLAR KOMİSYON ORTAÖĞRETİM BİOLOJİ 12 AZARLAR KOMİSON EVLET KİTAPLARI BİRİNCİ BASKI..., 2011 MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI AINLARI...: 5668 ARIMCI VE KANAK KİTAPLAR İZİSİ...: 389 11.?..0002.4179 Her hakkı saklıdır ve Millî

Detaylı

Sindirim sisteminin fonksiyonu,, vücuda v. alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak alamak ve gerekli olanlarını kan

Sindirim sisteminin fonksiyonu,, vücuda v. alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak alamak ve gerekli olanlarını kan Dr.Güven venç GÖRGÜLÜ Sindirim sisteminin fonksiyonu,, vücuda v alınan besin maddelerini mekanik ve kimyasal olarak parçalamak alamak ve gerekli olanlarını kan dolaşı şımına absorbe (emilim) etmektir.

Detaylı

1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10

1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10 İçindekiler 1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10 1. BÖLÜM: BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI ve BİYOLOJİ... 12 A. BİLİMSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ... 12 1. Bilim İnsanı ve Bilim... 12 B. BİLİMSEL YÖNTEMİN AŞAMALARI...

Detaylı

NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir.

NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. Tüm hayvanlar besinleri sindirmek için enzimleri kullanırlar. Bunlar hem hayvanın kendi sentezlediği hem de bünyelerinde

Detaylı

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su KARBONHİDRATLAR Karbonhidratlar yapılarında.. (C),.. (H) ve. (O) atomu bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratların formülü ( ) ile gösterilir. Nükleik asitlerin, ATP nin, hücre, bitkilerde yapısına

Detaylı

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin

HİSTOLOJİ. DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ DrYasemin Sezgin HİSTOLOJİ - Canlı vücudunu meydana getiren hücre, doku ve organların çıplak gözle görülemeyen (mikroskopik) yapılarını inceleyen bir bilim koludur. - Histolojinin sözlük anlamı

Detaylı

ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER

ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER Yeryüzünde bulunan bütün canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için beslenme, solunum, dolaşım, boşaltım, büyüme, gelişme, hareket edebilme, üreme gibi yaşamsal faaliyetleri

Detaylı

ÜN TE IV S ND R M S STEMLER

ÜN TE IV S ND R M S STEMLER ÜN TE IV S ND R M S STEMLER I. Bir Hücrelilerde Sindirim II. Omurgas zlarda Sindirim III. Omurgal larda Sindirim IV. nsanda Sindirim Sistemi ve Sindirim A. A z ve Yutak B. Yemek Borusu C. Mide D. nce Ba

Detaylı

BİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi

BİY 471 Lipid Metabolizması-I. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi BİY 471 Lipid Metabolizması-I Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Lipoproteinler Türev lipidler: Glikolipidler Lipoproteinler Lipoproteinler, lipidlerin proteinlerle oluşturdukları komplekslerdir.

Detaylı

Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için dışarıdan aldıkları maddelere besin, bu

Canlıların yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için dışarıdan aldıkları maddelere besin, bu ÜNİTE 1 : VÜCUDUMUZDA SİSTEMLER A- SİNDİRİM SİSTEMİ VE SİNDİRİM SİSTEMİ SAĞLIĞI : (SİNDİRİM SİSTEMİMİZ VE SİNDİRİM SİSTEMİ SAĞLIĞI) 1- Sindirim Sistemi : Yeryüzünde bulunan bütün canlılar yaşamlarını sürdürebilmek

Detaylı

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. Fen ve Teknoloji 1. Ünite Özeti Hücre Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme. *Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. *Hücrenin temel kısımları: hücre zarı, sitoplâzma ve

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #22 1) Zigottan başlayıp yeni bir bireyin meydana gelmesiyle sonlanan olayların hepsine birden gelişme denir. Embriyonun gelişimi sırasında, I. Morula II. Gastrula III. Blastula

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 ADIM ADIM YGS LYS 184. Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 2) Geri Emilim (Reabsorpsiyon) Bowman kapsülüne gelen süzüntü geri emilim olmadan dışarı atılsaydı zararlı maddelerle birlikte yararlı maddelerde kaybedilirdi.

Detaylı

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU 9. SINIF KONU ANLATIMI 5 CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

Yukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır?

Yukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır? 1- l- ll- lll- ıv- Yukarıda verilen canlılardan hangisi ya da hangileri yaşamsal faaliyetini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır? A) Yalnız ı B) ıı ve ııı C) ı, II, ıv D) Hepsi 2- A Kandaki zararlı

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU

ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU ADIM ADIM YGS-LYS 5. ADIM CANLININ TEMEL BİLEŞENLERİ -İNORGANİK MADDELER 1- SU Canlıların yapısına katılan maddeler çeşitli özellikler nedeni ile temel olarak iki grupta incelenir. Canlının Temel Bileşenleri

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

BESİNLERİN ENERJİYE DÖNÜŞÜMÜ

BESİNLERİN ENERJİYE DÖNÜŞÜMÜ BESİNLERİN ENERJİYE DÖNÜŞÜMÜ Bir fabrikanın çalışması ve üretimi için nasıl işçilere ve makinalara ihtiyaç varsa canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için de enerjiye ihtiyaçları vardır. Enerji, bir

Detaylı

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI BOŞALTIM SİSTEMİ BOŞALTIM NEDİR? O Vücudumuzda gerçekleşen olaylar sonucunda oluşan karbondioksit, üre, tuz, fazla miktarda bulunan su gibi atık maddelerin dışarı atılmasına boşaltım denir. BOŞALTIM SİSTEMİ

Detaylı

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ 8. HAFTA. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

SİNDİRİM SİSTEMİ 8. HAFTA. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN SİNDİRİM SİSTEMİ 8. HAFTA Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN SİNDİRİM SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ Canlı organizmaların hayatlarını devam ettirebilmeleri için enerji almaları gerekmektedir.

Detaylı

ISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN

ISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN 1. Doğal sınıflandırmada aşağıdakilerden hangisi göz önünde bulundurulmamıştır? A) Genetik (soy) benzerliği B) Anatomik benzerlik C) Dünyadaki dağılımları D) Akrabalık derecesi E) Embriyonik benzerlik

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #17 1) Memeli bir hayvanın vücudunda gerçekleşen biyokimyasal tepkimelerden bazıları aşağıdaki gibidir. I Glikojen Glikoz ATP III Buna göre I, II ve III ile gösterilen metabolik

Detaylı

SİNDİRİME GİRİŞ. Amaç: Kimyasal sindirimin daha hızlı gerçekleşmesi için bir ön hazırlık yapmak.

SİNDİRİME GİRİŞ. Amaç: Kimyasal sindirimin daha hızlı gerçekleşmesi için bir ön hazırlık yapmak. SİNDİRİME GİRİŞ Besinlerin canlı hücreler tarafından emilebilmeleri ve kullanılabilmeleri için suda çözünebilen daha küçük moleküllere parçalanabilmeleri gerekir. Bu nedenle besinlerin yapıtaşlarına kadar

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #7 1) 48 saat karanlıkta bekletilen bir saksı bitkisinden bu sürenin sonunda bir yaprak kopartılmış (1. yaprak) ve bitki aydınlık ortamda 12 saat bekletilmiştir. Bu sürenin sonunda

Detaylı

BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2

BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 İÇİNDEKİLER Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 CANLILARIN OLUŞUMU... 5 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ... 9 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI... 11 SİSTEMATİK... 13 BİTKİ VE HAYVANLARIN

Detaylı

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir.

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop:  Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir. Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Gözümüzle göremediğimiz çok küçük birimleri (canlıları, nesneleri vs ) incelememize yarayan alete mikroskop denir. Mikroskobu ilk olarak bir kumaş satıcısı

Detaylı

7) I. C0 2 ve 0 2 II. Amino asitler III.Madensel tuzlar IV.Glikoz

7) I. C0 2 ve 0 2 II. Amino asitler III.Madensel tuzlar IV.Glikoz HÜCREDE MADDE ALIŞVERİŞİ TEST 1) Ökaryot canlıların hücre zarında, 5) İçerisinde nişasta ve benedikt çözelitisi bulunan bir bağırsak parçası, glikoz ve iyot çözeltisi bulunan deney kabına daldırılıyor.

Detaylı

II.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez

II.Hayvansal Dokular. b.bez Epiteli 1.Tek hücreli bez- Goblet hücresi 2.Çok hücreli kanallı bez 3.Çok hücreli kanalsız bez II.Hayvansal Dokular Hayvanların embriyonik gelişimi sırasında Ektoderm, Mezoderm ve Endoderm denilen 3 farklı gelişme tabakası (=germ tabakası) bulunur. Bütün hayvansal dokular bu yapılardan ve bu yapıların

Detaylı

Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2

Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 İÇİNDEKİLER Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 CANLILARIN OLUŞUMU... 6 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ... 11 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI... 13 SİSTEMATİK... 34 BİTKİ VE

Detaylı

EKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN

EKOSİSTEM. Cihangir ALTUNKIRAN EKOSİSTEM Cihangir ALTUNKIRAN Ekosistem Nedir? Bir bölge içerisinde bulunan canlı ve cansız varlıkların karşılıklı oluşturdukları sisteme ekosistem denir. Ekosistem Bileşenleri Canlı Öğeler Üreticiler

Detaylı

Tatlı su, deniz ve rutubetli topraklarda yaşarlar. Büyük bir kısmı insan ve diğer hayvanlarda parazittir. Bilateral simetriye sahiptirler.

Tatlı su, deniz ve rutubetli topraklarda yaşarlar. Büyük bir kısmı insan ve diğer hayvanlarda parazittir. Bilateral simetriye sahiptirler. Solucanlar Bu gruba dâhil olan canlılar yassı, yuvarlak ve halkalı solucanlar olmak üzere 3 ana başlık altında incelenmektedir. Yassı solucanlar Yumuşak, ince ve yassı bir vücut yapıları vardır. Serbest

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 2. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ

ADIM ADIM YGS-LYS 2. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ ADIM ADIM YGS-LYS 2. ADIM CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ CANLININ ORTAK ÖZELLİKLERİ HÜCRESEL YAPI: Tüm canlılarda temel yapı ve görev birimi hücredir. Canlılar hücre sayılarına ve hücre yapılarına göre gruplandırılır.

Detaylı

Besin Glikoz Zeytin Yağ. Parçalanma Yağ Ceviz Karbonhidrat. Mide Enerji Gliserol Yapıcı Onarıcı. Yemek Ekmek Deri Et, Süt, Yumurta

Besin Glikoz Zeytin Yağ. Parçalanma Yağ Ceviz Karbonhidrat. Mide Enerji Gliserol Yapıcı Onarıcı. Yemek Ekmek Deri Et, Süt, Yumurta SİNDİRİM SİSTEMİ KARBONHİDRAT PROTEİN Besin Glikoz Zeytin Yağ Parçalanma Yağ Ceviz Karbonhidrat Mide Enerji Gliserol Yapıcı Onarıcı Yemek Ekmek Deri Et, Süt, Yumurta Enzim Şeker Enerji Aminoasit YAĞ VİTAMİN

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 ADIM ADIM YGS LYS 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 EMBRİYONUN DIŞINDA YER ALAN ZARLAR Zigotun gelişmesi ardından oluşan embriyo; sürüngen, kuş ve memelilerde

Detaylı

KARBONHİDRATLAR. Glukoz İNSAN BİYOLOJİSİ VE BESLENMESİ AÇISINDAN ÖNEMLİ OLAN

KARBONHİDRATLAR. Glukoz İNSAN BİYOLOJİSİ VE BESLENMESİ AÇISINDAN ÖNEMLİ OLAN KARBONHİDRATLAR Normal diyet alan kişilerde enerjinin % 55-60 ı karbonhidratlardan sağlanır. Bitkiler karbonhidratları fotosentez yoluyla güneş ışığının yardımıyla karbondioksit ve sudan yararlanarak klorofilden

Detaylı

HÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması

HÜCRE. Dicle Aras. Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması HÜCRE Dicle Aras Hücre bölünmesi, madde alışverişi ve metabolizması Hücre Bölünmesi Hücre bölünme ve çoğalması iki şekilde gerçekleşir. Vücut soma hücrelerinin bölünme ve çoğalma biçimi Mitoz (mitosis),

Detaylı

HAYVANLARDA SOLUNUM SİSTEMLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu

HAYVANLARDA SOLUNUM SİSTEMLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu HAYVANLARDA SOLUNUM SİSTEMLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU asli.memisoglu@deu.edu.tr kisi.deu.edu.tr/asli.memisoglu GAZ ALIŞVERİŞİ Oksijenli solunum yapan hücreler besinlerle alınan monomerlerden

Detaylı

Mekanik zedelenmelerde nazik olan solunum yüzeylerinin korunması

Mekanik zedelenmelerde nazik olan solunum yüzeylerinin korunması SOLUNUM SİSTEMLERİ Hücre işlevlerinin yürütülmesi için gerekli enerji, genellikle biyolojik oksidasyonlardan elde edilir. Hücresel solunumda besin maddeleri parçalanarak enerji elde edilir. Burada O 2

Detaylı

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ Biyoloji dersinden 8.sınıflar için Belediye Yarışması TOPLAM PUAN 100 Çözümler 1. Verilen resimde insan vücuduna bulunan dokuz tane organik sistem gösterilmiştir. Her birinin

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 97. Adım EKOLOJİ 4 CANLILARDA BESLENME İLİŞKİLERİ

ADIM ADIM YGS LYS. 97. Adım EKOLOJİ 4 CANLILARDA BESLENME İLİŞKİLERİ ADIM ADIM YGS LYS 97. Adım EKOLOJİ 4 CANLILARDA BESLENME İLİŞKİLERİ CANLILARDA BESLENME İLİŞKİSİ CANLILAR ARASINDAKİ BESLENME İLİŞKİLERİ OTOTROF BESLENME HETEROTROF BESLENME HEM OTOTROF HEM HETEROTROF

Detaylı

2003 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI

2003 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 2003 ÖSS BİYOLOJİ SORULARI VE CEVAPLARI 1. Bir hücrede oksijenli solunum, protein sentezi, fotosentez olaylarının tümünün gerçekleşebilmesi için, bu hücrede; I. ribozom, II. kloroplast, III. mitokondri,

Detaylı

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK

BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 1) Embriyo Amniyon Sıvısı 2) Bakterilerin ve paramesyumun konjugasyonu sırasında; I. Sitoplazmadaki serbest deoksiribonükleotitlerin azalması II. Kalıtsal çeşitlilik artışı

Detaylı

Fizyoloji Nedir? 19/11/2015. FİZYOLOJİ KAVRAMI ve HÜCRE. Yaşayan organizmaların karakteristik özellikleri nelerdir?

Fizyoloji Nedir? 19/11/2015. FİZYOLOJİ KAVRAMI ve HÜCRE. Yaşayan organizmaların karakteristik özellikleri nelerdir? Fizyoloji Nedir? FİZYOLOJİ KAVRAMI ve HÜCRE Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Canlıyı oluşturan doku ve organların fonksiyonlarını ve bu fonksiyonların nasıl yerine geldiklerini inceleyen bilim dalıdır. Yaşayan

Detaylı

-...sentezlenemezse; - ortamda... birikir. - ortamda... oluşmadığından

-...sentezlenemezse; - ortamda... birikir. - ortamda... oluşmadığından 2014 2015 MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 9. SINIF BİYOLOJİ DERSİ YAZ TATİLİ EV ÇALIŞMASI Ödevin Veriliş Tarihi:12.06.2015 Ödevin Teslim Tarihi: 21.09.2015 1.Aşağıda verilen özelliklerden hangisi canlılarda

Detaylı