Türkiye de Enerji Üretiminde Fosil Yakıt Kullanımı ve Co2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi
|
|
- Aysun Celal
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 25-27 January, 2017; Rome, Ialy Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı ve Co2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi Hakan Çeinaş 1, İ. Mura Bicil 2, Kumru Türköz 3 Öze Elekrik üreiminde fosil yakıların kullanımı CO2 emisyonlarının armasında önemli ekenlerin başında gelmekedir. Bu çalışmada Türkiye de yılları için yıllık veriler ele alınarak fosil yakılarla CO2 emisyonları arasındaki uzun dönemli ilişkiden yola çıkılarak üreimde fosil yakı seçimi ile ilgili farklı bileşimlere göre oluşurulan senaryolara dayalı CO2 emisyonu öngörüleri yapılmışır. Farklı üreim senaryolarına göre emisyondaki değişmeleri hesaplamak için Türkiye de elekrik üreimi Box-Jenkins meodolojisi ile ahmin edilmiş ve üreim projeksiyonu kullanılarak farklı yakı bileşimi senaryoları alında CO2 emisyonları hesaplanmışır. Buna göre elekrik üreiminde mevcu durumun devamı, kömüre alernaif olarak doğal gaz kullanımı, kömürden yenilenebilir enerjiye geçiş gibi alernaif senaryoların CO2 emisyonunu nasıl değişirdiği üreim projeksiyonuna bağlı olarak değerlendirilmişir. Anahar Kelimeler: CO2 Emisyonları, Enerji Üreimi, Fosil Yakılar Jel Kodları: Q2, Q4, Q47 1 Economics Deparmen, Economics and Adminisraive Science Faculy, Kyrgyzsan-Turkey Manas Universiy, Kyrgyzsan ceinash@yahoo.com 2 İkisa Bölümü, İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi, Balıkesir Üniversiesi, Balıkesir, Türkiye, murabicil@balikesir.edu.r 3 İkisa Bölümü, İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi, Balıkesir Üniversiesi, Balıkesir, Türkiye, kumru.urkoz@balikesir.edu.r 1
2 25-27 January, 2017; Rome, Ialy Relaionship Beween Co2 Emissions and Fossil Fuel Usage in Energy Producion in Turkey: A Scenario Analysis Absrac The use of fossil fuels in elecriciy generaions is a major facor ha increases CO2 emissions. In his paper, annual daa beween used o predic CO2 emissions. Predicions based on alernaive generaion scenarios wih differen fuel combinaions and he long run relaion beween fossil fuels and CO2 emissions. Elecriciy generaion is prediced by using Box- Jenkins mehodology o accouning emission changes in Turkey. Then generaion predicions used o accoun CO2 emissions wih differen fuel combinaion scenarios. Accordingly, how he CO2 emissions changes under alernaive scenarios ha he coninuaion of he curren siuaion in elecriciy generaion and he use of naural gas and renewable resources as an alernaive o coal has been evaluaed depending on generaion forecas. Keywords: User Characerisics, Technology Accepance Model, FATIH Projec, Smar Board, Barin High School JEL Codes: A22, I28, O33 2
3 25-27 January, 2017; Rome, Ialy 1.Giriş Elekrik enerjisi ikamesi güç olan ve günlük yaşamda hemen her alanda ihiyaç duyulan özellikle üreim sürecinde önemli bir girdi nieliği aşıyan bir enerji ürüdür. Bu bağlamda ekonomik gelişmeye bağlı olarak alebi her geçen gün aran elekrik enerjisinin her geçen gün daha fazla üreilmesi gerekmekedir. Bunun yanında elekrik enerjisi depolanamadığı için üreildiği anda ükeilmesi gereken özel bir nieliğe sahipir. Elelkrik üreiminde fosil yakı, yenilenebilir kaynaklar ve nükleer enerji kullanılmakadır. Üreim yönemine ve kullanılan kaynağa göre elekrik üreimi neicesinde karbondioksi salınımı gerçekleşmekedir. Karbondioksi salınımlarında meydana gelen arışlar üm ülkeler için ciddi ehdiler oluşuran iklim değişikliği ve küresel ısınma gibi çevresel problemlere yol açmakadır. Küresel olarak üm dünyada hissedilen bu problemlerin emel sebebi; üreim ve ükeim için gerekli büün enerjinin yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması yerine fosil yakılardan sağlanmasından kaynaklanmakadır. Fosil yakıların yaygın olarak kullanılması, sera gazlarının yoğunluğunu arırmaka; aran sera gazları ise sera ekisine yol açarak yerkürenin karbon uma kapasiesini azalmaka ve amosferin doğal dengesini bozmakadır. Karbondioksi emisyonlarının bu olumsuz ekisini oradan kaldırmak mümkün olmasa da azalmak amacıyla; üreimden ükeime gerekli olan büün enerjinin fosil yakılardan değil de yeni eknolojilerden ve yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması gerekmekedir. Bu kapsamda çalışmada; Türkiye de elekrik enerjisi üreiminde kullanılan fosil yakılar ile CO2 salınımları arasındaki ilişkiden yola çıkılarak alernaif üreim senaryoları alında döneminde CO2 salınımlarının izleyeceği seyir araşırılmakadır. Bu bağlamda elekrik üreimi CO2 emisyonu ilişkisini konu alan lieraür incelenmiş ve ardından geleceke elekrik üreimi alernaiflerine bağlı olarak salınımlarda meydana gelen değişiklikleri espi edebilmek için öncelikle Türkiye de gerçekleşirilen elekrik üreimi dönemi elekrik üreim verileri kullanılarak dönemi için üreim değerleri Box-Jenkins meodolojisiyle ahmin edilmişir. CO2 emisyonları ile üreimde kullanılan fosil yakılar arasındaki uzun dönemli ilişki ve ahmin edilen üreim verilerinden harekele üç alernaif üreim senaryosu için CO2 emisyonları elde edilmişir. Üç alernaif üreim senaryosundan ilki Türkiye deki mevcu üreim yapısının aynen devam edeceği Senaryo-1, üreimde kömürden doğalgaza doğru bir geçişin gerçekleşeceğinin varsayıldığı Senaryo-2 ve üreimde kömürden yenilenebilir enerjiye geçişin gerçekleşeceğinin varsayıldığı Senaryo-3 şeklinde belirlenmişir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise alernaif senaryolara ilişkin yapılan emisyon ahminlerine dayalı değerlendirmeler yapılmışır. 2.Lieraür Say ve Yücel (2006) çalışmalarında; 1970 ve 2002 yılları arasında Türkiye nin ekonomik büyüme ve aran nüfusuyla paralel olarak gelişen oplam enerji ükeimi ve CO2 emisyonları arasındaki ilişkiyi analiz emişlerdir. Çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda CO2 emisyonları ve oplam enerji ükeimi arasında güçlü bir ilişki olduğu ve oplam enerji ükeiminin nüfus ve büyüme oranı ile paralel olarak arığı gözlemlenmişir. Ayrıca çalışmada 2015 yılı için Ulusal Kalkınma Planında yer alan büyüme hedeflerinin bir fonksiyonu olarak 3
4 Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı Çeinaş, Bicil ve Türköz oplam enerji ükeimi ve enerji ükeiminin bir fonksiyonu olarak CO2 emisyonları ahminlenmişir. Toplam CO2 emisyonları Uluslararası İklim Değişikliği Paneli meodu ile de hesaplanmış ve sonuçlar karşılaşırılmışır. Buna göre iklim değişikliği paneli meodu ile yapılan ahminlerin daha yüksek olduğu gözlemlenmişir. Köne ve Büke (2010) çalışmalarında; enerji ilişkili CO2 salınımlarının ahminini modellemek amacıyla rend analizi yaklaşımını kullanmışlardır yıllarının ele alındığı çalışmada 25 ülke için oplam CO2 emisyonları belirlenmişir. Regresyon analizi sonucunda isaisiksel olarak anlamsız olan ülkeler analizden çıkarılmış ve isaisiksel olarak anlamlı 11 ülke için üç emel senaryo oluşurulmuşur. Yüksek ekonomik büyümeli baz senaryo, mevcu durum senaryosu ve düşük ekonomik büyümeli baz senaryo alında 2015 ve 2030 yılları için ahminlemeler yapılmış ve ulaşılan sonuçların söz konusu ülkelerde kabul edilebilir aralıka olduğu gözlemlenmişir. Lin, Liou ve Huang (2011); yapıkları çalışmada Tayvan da 2010 ve 2012 yılları arasında CO2 emisyonlarındaki arışı gri ahminleme yönemi ile analiz emişlerdir den 2006 ya kadar CO2 emisyonlarında %47 arış olan Tayvan da ahmin sonuçlarına göre, gelecek üç yıl içinde emisyonların mevcu durumdan daha fazla aracağı öngörülmüşür. Henüz Kyoo Prookolünü imzalamayan ve Birleşmiş Milleler üyesi olmayan Tayvan için CO2 emisyonlarındaki ciddi arış enerji ükeiminin azalılması yolunda poliikalar izlenmesi gerekiğini oraya çıkarmışır. Pao ve Tsai (2011) çalışmalarında; Brezilya da döneminde CO2 emisyonları, enerji ükeimi ve çıkı arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Gri ahminleme yöneminin kullanıldığı çalışmada dönemleri için ahminleme yapılmışır. Tahmin sonuçları, uzun dönemde emisyonların hem enerji ükeimine hem de çıkıya karşı inelasik olduğunu, ancak enerjinin çıkıya oranla emisyonlar üzerinde daha belirleyici olduğunu gösermişir. Nedensellik sonuçlarına göreyse gelir, enerji ükeimi ve emisyonlar arasında iki yönlü ve güçlü bir nedensellik ilişkisi olduğu gözlemlenmişir. Wang, Nie ve Shi (2011) çalışmalarında; Çin in gelecekeki birincil enerji alebi ve CO2 emisyonlarını analiz emişlerdir. IPAT modelinin kullanıldığı çalışmada düşük karbon senaryosuna göre, sanayileşmeyle birlike 2020 yılında birincil enerji alebinin 4,48 milyar on ve CO2 emisyonunun milyar on olacağı, oplam GSMH nın ise mevcu durum senaryosu ile karşılaşırıldığında 8.26 yuan azalacağı espi edilmişir. İki senaryo arasında enerji alebinin yapısında büyük farklılıklar olmadığı gözlemlenmiş ancak düşük karbonlu ekonomiye geçmek için düşük karbonlu senaryonun baz alınması gerekiği vurgulanmışır. Pao, Fu ve Tseng (2012) yapıkları çalışmada; Çin de CO2 emisyonları, enerji ükeimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi doğrusal olmayan gri ahminleme (Nonlinear Grey Bernoulli Model- NGBM) meodu ile analiz emişlerdir. Tahmin sonuçları Çin de yılları arasında yıllık emisyonların %4,47, enerji ükeiminin %-0,06 ve reel GSYH büyümesinin %6,67 olacağını gösermişir. Koenegrasyon es sonuçlarına göreyse, uzun dönemde emisyonların ve reel çıkının inelasik, enerji ükeiminin ise elasik olduğu gözlemlenmişir. Çalışmanın sonuçları; çevresel kuznes eğrisi hipoezinin Çin için geçerli olmadığını ve reel çıkının emisyonlar üzerinde negaif ekisinin olduğunu gösermişir. 4
5 25-27 January, 2017; Rome, Ialy Özer, Görgün ve İncecik (2013); Türkiye elekrik seköründe CO2 emisyonlarını azalmak amacıyla senaryo analizine dayalı çalışmalarında yıllarını esas almışlardır. Uzun vadeli enerji alernaifleri planlama sisemi yönemi (LEAP) nin kullanıldığı çalışmada mevcu durum senaryosu ve azalma senaryosu olarak iki farklı yaklaşım ele alınmışır. Mevcu durum senaryosu alında CO2 emisyonları belirgin bir şeklide ararken, azalım senaryosu uygulandığında elekrik kaynaklı CO2 emisyonlarının yılları arasında yıllık %5,8 aracağı ve aynı dönemde elekrik arışlarının %6,6 aracağı öngörülmüşür. Ayrıca çalışmada eğer azalma senaryosu poliikalarla konrol edilebilirse CO2 emisyonlarındaki azalmanın söz konusu dönemde %17,5 i aşabileceği de belirilmişir. Maros, Rodriquez ve Sanchez (2013) yapıkları çalışmada; İspanya da ve döneminde fosil yakı fiyaları, CO2 fiyaları ve elekrik fiyalarını çok değişkenli model yardımıyla ahminlemeyi ve ilgili verilerin fiyalarındaki dalgalanmaları karşılaşırmalı olarak analiz emeyi hedeflemişlerdir. Tek değişkenli ve çok değişkenli analizin birlike kullanıldığı çalışmada özellikle elekrik fiyaları için ulaşılan sonuçların kısa ve yakın vadenin sonuçlarıyla uarlılık göserdiği gözlemlenmişir. Çalışmada ayrıca bren perolün, kömürün ve gaz fiyaları için yapılan iyileşirmenin bu güç piyasaları arasındaki çapraz korelasyona neden olduğu da belirilmişir. Özcan (2016) çalışmasında; Türkiye de döneminde yakı ürlerine göre elekriken kaynaklanan sera gazı emisyonlarını ahminlemişir. Türkiye Elekrik İleim A.Ş. (TEİAŞ) nin 5 yıllık elekrik üreim kapasiesi projeksiyonunun baz alındığı çalışmada Türkiye nin gelecek dönemlerde CO2 emisyonlarında arışlar olacağı öngörülmüşür. Ayrıca çalışmada projeksiyon periyodunun her yılı için fosil yakılar arafından üreilen elekriğe uygulanan karbon vergisinden elde edilen ahmini gelirler hesaplanmış ve bu gelirlerin ekonomiye kaynak yaraacağı belirilmişir. 3. Veri ve Yönem Çalışmada dönemine ilişkin yıllık zaman serileri kullanılmışır. Kullanılan zaman serilerine ilişkin birimler, elde edildiği kaynak ve zaman serilerine ilişkin kısalmalar Tablo- 1 de göserilmişir. Tablo-1 Değişkenlere İlişkin Açıklamalar Zaman Serisi Değişken İsmi Birim Veri Kaynağı Elekrik Üreimi EURT Gwh. TUİK Karbondioksi Emisyonu CO 2 K. DÜNYA BANKASI Kömürden Üreilen Elekrik KOMUR Gwh. TUİK Sıvı Yakı ve Doğal Gazdan Üreilen Elekrik SDG Gwh. TUİK Elekrik üreiminde alernaif üreim senaryolarına göre karbondioksi emisyonlarının nasıl değişeceğine ilişkin ahmin iki aşamalı olarak gerçekleşirilmekedir. Öncelikle Box-Jenkins meodolojisiyle elekrik üreimi zaman serisi modellenmiş ve geleceke gerçekleşeceği öngörülen üreim verileri elde edilmişir. Ardından karbondioksi emisyon mikarları ile kömürden, sıvı ve doğalgazdan üreilen elekrik enerjisi mikarları arasındaki ilişki sınır esi yaklaşımıyla belirlenmişir. Değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkisini göseren modelde 5
6 Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı Çeinaş, Bicil ve Türköz Box-Jenkins meodolojisiyle elde edilen üreim projeksiyonları kullanılarak farklı üreim senaryoları için emisyon değerleri hesaplanmışır. Elekrik üreiminde Linyi, aşkömürü, ihal kömür, doğalgaz, jeoermal, fuel oil, moorin, biogaz ve aık, hidrolik ve rüzgâr kullanılmakadır. Çalışmada bu kaynaklar kömür, sıvı+doğalgaz, hidrolik ve yenilenebilir başlıkları alında ele alınmışır. Senaryolar oluşurulurken baz senaryo için TEİAŞ Üreim Kapasie Projeksiyonu kullanılmışır Birim Kök Tesi Çalışmada EURT, CO2, KOMUR ve SDG değişkenleri arasındaki ilişkiler araşırılmadan önce değişkenlerin düzey değerlerinde mi yoksa fark değerlerinde mi durağan oldukları Augmened Dickey Fuller ve Philips Perron birim kök esleri uygulanarak belirlenmişir. Tablo 2: ADF ve PP Birim Kök Tesi Sonuçları Değişkenler Düzey (es is.) Fark (Tes is.) ADF TESTİ Düzey Kriik Değer Fark Kriik Değer 1% 5% 10% 1% 5% 10% EURT CO 2 0,126-5, KOMUR 0,009-4, SDG 0,176-4, Değişkenler Düzey (es is.) Fark (Tes is.) PP TESTİ Düzey Kriik Değer Fark Kriik Değer 1% 5% 10% 1% 5% 10% EURT CO 2 0,67-5, KOMUR 0,23-4, SDG 0,12-4, Tablo-2 de verilen sonuçlara göre EURT, CO2, KOMUR ve SDG değişkenlerinin farkı alındığında es isaisiğinin anlamlı ve kriik değerlerden yüksek olması nedeniyle serilerin fark durağan olduğu sonucuna ulaşılmışır. Bu sonuçlara göre EURT, CO2, KOMUR ve SDG zaman serilerinin birinci farklarında durağan olduğuna karar verilmişir Elekrik Üreimi Tahmini Türkiye de elekrik üreimi dönemi elekrik üreimi verileri ile Box-Jenkins meodolojisi kullanılarak dönemi için elekrik üreimi öngörüsü oluşurulmuşur. Box Jenkins yaklaşımı modelin belirlenmesi, ahmin edilmesi, ayır edici konrol ve önraporlama şeklinde dör aşamadan oluşmakadır. İlk aşamada serilerin durağanlığı dikkae alınarak ookorelasyon ve kısmi ookorelasyonlar hesaplanarak poansiyel modeller belirlenir. Ardından poansiyel modellere ilişkin paramere ahminleri yapılarak alernaif modeller arasından yüksek bir belirlenim kasayısına, F-isaisiğinin anlamlılığına, Akaike ve Schwarz Bilgi krierlerinin küçük olmasına, haa kalını kareler oplamının küçük olmasına, olabilirlik 6
7 25-27 January, 2017; Rome, Ialy oranının yüksek olmasına ve pormaneau Q-isaisiklerinin anlamsız olmasına dikka edilerek uygun model seçilir (Sevükekin ve Çınar, 2014). Tablo 3: Model Belirleme Krierleri ARIMA Model LogL AIC SIC HQ (2,1,2) (3,1,2) (2,1,3) (0,1,1) (2,1,0) (0,1,0) (0,1,2) (2,1,4) (1,1,0) (4,1,2) (1,1,1) (3,1,3) (3,1,0) (2,1,1) (0,1,3) (4,1,0) (1,1,2) (3,1,1) (4,1,3) (4,1,1) (0,1,4) (1,1,3) (4,1,4) (1,1,4) (3,1,4) Box-Jenkins yaklaşımına göre fark durağan olan EURT zaman serisi için poansiyel ARIMA modelleri için bilgi krierleri ablo-3 eki gibidir. Tablo-3 eki sonuçlara göre EURT serisi için ARIMA(2,1,2) modeli seçilmişir. Tablo 4: ARIMA(2,1,2) Modeli Tahmin Sonuçları Değişken Kasayı Sandar Haa -İsaisiği Olasılık D. C 7574, ,000 AR(1) AR(2) MA(1) MA(2) F-isaisiği R-squared (Olasılık D.) (0,024) Adjused R-squared DW
8 Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı Çeinaş, Bicil ve Türköz EURT değişkeni için ARIMA(2,1,2) model ahmin sonuçları ablo-4 e verilmişir. Alernaif modellere göre bilgi krieri değeri en uygun model olan ARIMA(2,1,2) modelidir. Alernaif modeller arasından seçilen ARIMA(2,1,2) modeli ile EURT değişkeni için dönemi elekrik üreimi ahminleri ablo-5 eki gibidir. Tablo-5 e sunulan ahmin bulgularına göre Türkiye de elekrik üreimi döneminde yıllık oralama %2,9 düzeyinde arış göserecekir. Tablo 5: ARIMA(2,1,2) Modeli Elekrik Üreim Tahmini Elekrik Üreimi (GWh) Bir Önceki Yıla Göre % Değişme CO2 Emisyonu ile Elekrik Üreiminde Kullanılan Yakı İlişkisi ve Senaryo Analizi Elekrik üreiminde kullanılan yönem ile CO2 emisyonları arasında önemli bir ilişki bulunmakadır. Türkiye de enerji kaynaklarına göre elekrik üreimi ve payları ablo-6 da verilmişir. Tablo-6 daki verilere göre Türkiye de elekrik üreiminde (kömür ve doğalgaz) fosil yakılar önemli paya sahipir. Enerji üreiminde fosil yakıların kullanılması önemli ölçüde CO2 emisyonu arışı anlamına gelmekedir. Tablo 6: Elekrik Üreiminde Alernaif Kaynakların Payları Kömür Sıvı Yakı Doğal Gaz Hidrolik Yenilenebilir
9 25-27 January, 2017; Rome, Ialy Kaynak: TUİK Çalışmanın bu bölümünde CO2 emisyonu ile üreimde fosil yakı kullanımı arasında ilişki olup olmadığı Peseran vd. (2001) çalışmasında gelişirilen eşbüünleşme yaklaşımıyla araşırılmışır. Karbondioksi emisyonu ile EURT ve SDG değişkenleri arasında eşbüünleşme ilişkisi olup olmadığı denklem-1 de yer alan kısılanmamış haa düzelme modeli ahmin edilmişir. Değişkenler arasında eşbüünleşme ilişkisinin olup olmadığına H : 0) ( hipoezi es edilerek karar verilmişir. Burada 0 için hesaplanan F isaisiği Peseran, Shin ve Smih (2001) ablo al ve üs kriik değerleri ile karşılaşırıldığında hesaplanan F isaisiği al sınırdan küçükse seriler arasında eşbüünleşme ilişkisi olmadığı, üs sınırdan büyükse eşbüünleşme ilişkisi olduğu, al sınır ile üs sınır arasındaysa eşbüünleşme olup olmadığına karar verilemediği durumu ifade emekedir.. Al sınır değerleri üm değişkenlerin I(0), üs sınır değerleri ise üm değişkenlerin I(1) olduğu varsayımına dayalıdır. CO2 5 0 KOMUR 1 m i1 CO2 1i SDG 6 1 i u n i0 KOMUR 2i i k i0 SDG 3i i CO2 4 1 (1) Tablo7: Sınır Tesi Sonuçları k F- İsaisiği Kriik Değerler (%5) Al Sınır Üs Sınır 3,1 3,87 2 7,45 Kriik Değerler (%1) Al Sınır Üs Sınır 4,13 5 Tablo-7 deki sınır esi sonuçlarına göre değişkenler arasında eşbüünleşme ilişkisi olduğuna karar verilmiş ve değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişki 2 nolu denklemdeki biçimde ifade edilerek ahmin edilmişir. CO2 m CO2 n KOMUR 0 1i i 2i i 3i i i1 i0 i0 k SDG Denklem (2) de yer alan gecikme sayılarının belirlenmesinde Schwarz bilgi krieri kullanılmış ve maksimum gecikme uzunluğu 4 olarak alınmışır. Buna göre CO2 değişkeninin 1, KOMUR değişkeninin (0) gecikmesiz değerleri, ve SDG değişkeninin 3 gecikmesinin kullanılmasına u (2) 9
10 Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı Çeinaş, Bicil ve Türköz karar verilmişir. Tahmin edilen ARDL modeli (1,0,3) modelidir ve model sonuçları ablo-8 de yer almakadır. Tablo 8: Uzun Dönem Tahmin Sonuçları (ARDL 1,0,3) Değişkenler Kasayı isaisiği Sabi KOMUR SDG R Adj R F-is (0.000) DW (0.91) 0.54(0.59) 0.92(0.50) CO2 emisyonları ile elekrik üreiminde kullanılan fosil yakılar arasındaki kısa dönemli ilişki ise ARDL(1,0,3) modeline dayalı haa düzelme modeli ile denklem (3) eki biçimde ifade edilmişir. CO k l m 2 1 2ECT 1 3 ico2 ikomur i isdg i i 4 5 (3) i1 i0 i1 Burada ECT 1 ablo-8 de verilen uzun dönem ilişkiden elde edilen haa erimleri serisinin bir dönem gecikmeli değeridir. Bu değişken haa düzelme erimidir ve kasayısı kısa dönemdeki dengesizliğin ne kadarının uzun dönemde düzelileceğini gösermekedir. Haa düzelme eriminin kasayısının işareinin negaif ve isaisiki olarak anlamlı olması beklenmekedir. Tablo-9 da ARDL(1,0,3) modeline dayalı haa düzelme modeli sonuçları verilmişir. Tablo 9: ARDL(1,0,3) Modeline Dayalı Haa Düzelme Modeli Sonuçları Değişkenler Kasayı -isaisiği Sabi ,090 (0,92) ECT(-1) (0,001) DCO 2(-1) (0,74) DKOMUR (0,49) DSDG (0,01) DSDG(-1) (0,07) DSDG(-2) (0,001) 2 R =0,64 ECT = CO 2 - (1.6725*KOMUR *SDG ) 2 AdjR =0,53 DW:2,18 F-is=5,55(0,002) Haa düzelme modeli sonuçlarına göre haa düzelme eriminin kasayısı isaisksel olarak anlamlı ve negaifir. Bu aynı zamanda değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin bir kanııdır. Bu aynı zamanda değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin daha güçlü ve sağlam bir kanıını emsil eiği gibi aynı zamanda daha önce ahmin edilen koenegrasyon es sonuçlarını da doğrulamakadır. CO2 emisyonları ile elekrik üreiminde fosil yakıların kullanımı arasındaki uzun dönemli ilişkiden yola çıkılarak farklı senaryolara göre CO2 emisyonlarında nasıl bir değişiklik olacağı 10
11 25-27 January, 2017; Rome, Ialy üç alernaif senaryoya göre araşırılmışır. Buna göre ablo-8 deki uzun dönem ilişkiden yola çıkılarak; Senaryo-1 Türkiye de elekrik üreiminde mevcu durumun devam edeceği, Senaryo- 2 fosil yakılardan yenilenebilir enerjiye geçişin gerçekleşeceği, Senaryo-3 kömürden doğalgaza geçişin gerçekleşeceği şeklinde belirlenmişir. Alernaif üreim senaryoları alında gelecek on yılda emisyonlarda meydana gelecek olan değişmeler ARDL(1,0,3) modeli için elde edilen ve değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkiyi göseren denklem-4 ve ARIMA(2,1,2) modeli ile ahmin edilen elekrik üreim değerleri için dönemi için hesaplanmışır. CO ,6 1,672KOMUR 1, 095SDG u (4) Senaryo-1 Bu senaryoda elekrik üreiminde kömür, sıvı yakı ve doğalgaz, hidroelekrik ve yenilenebilir enerjinin paylarının TEİAŞ arafından hazırlanan üreim kapasie projeksiyonunda yer alan oplam güvenilir üreim kapasiesinin enerji kaynağı ürlerine göre dağılımı dikkae alınarak belirlenmişir. Buna göre Senaryo-1 de elekrik üreiminde alernaif kaynakların payı ve elekrik üreimi mikarları ile denklem-4 e yer alan uzun dönem denklemi kullanılarak hesaplanan karbondioksi emisyonu ahminleri ablo-10 daki gibidir. Tablo 10: Senaryo-1 için Dönemi Elekrik Üreimi ve CO2 Emisyonu SENARYO 1 ÜRETİM PAYLARI ÜRETİM GWh Kömür Sıvı+Doğalgaz Hidro Yenilenebilir Kömür Sıvı+Doğalgaz Hidro Yenilenebilir SENARYO 1 KARBONDİOKSİT EMİSYONU TAHMİNİ (k) Türkiye de döneminde elekrik üreiminde mevcu yapının değişmediği varsayımına dayanan Senaryo-1 kabul edildiğinde 2014 yılına kıyasla 2023 yılında CO2 emisyonları %20,85 (75883,04 k) arış göserecekir. Senaryo-2 Senaryo-2 fosil yakılar arasında ercihe dayalı bir senaryo olup elekrik üreiminde döneminde kömürden elekrik üreiminde güvenilir üreim kapasiesini kömürün payını 11
12 Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı Çeinaş, Bicil ve Türköz azalarak doğalgazdan elekrik üreiminin arırılması varsayımına dayalı bir üreim kompozisyonuna dayanmakadır. Bu senaryoda elekrik üreiminde kömürün payı azalılıp doğalgazın payı arırılırsa üreim kompozisyonundaki bu değişikliğe bağlı olarak karbondioksi emisyonlarının nasıl değişeceği ablo-11 da göserilmişir. Tablo 11: Senaryo-2 için Dönemi Elekrik Üreimi ve CO2 Emisyonu SENARYO 2 ÜRETİM PAYLARI ÜRETİM GWh Kömür Sıvı+Doğalgaz Hidro Yenilenebilir Kömür Sıvı+Doğalgaz Hidro Yenilenebilir SENARYO 2 KARBONDİOKSİT EMİSYONU TAHMİNİ (k) Her yıl kömürden elekrik üreiminin 1 puan azalarak doğalgazdan elekrik üreiminin payının arırıldığı Senaryo-2 ye ilişkin bulgular incelendiğinde 2014 yılına kıyasla 2023 yılında elekrik üreiminde kullanılan fosil yakıan kaynaklanan CO2 emisyonları %15,53 (56505,33 k) arış göserecekir. Senaryo-3 Senaryo-3 yenilenebilir enerjinin payının arırılması varsayımına dayanmakadır. Buna göre elekrik üreiminde 2014 yılından başlanarak kömürün payını her yıl için 1 puan azalırken yenilenebilir enerjinin payının arırıldığı varsayımıyla senaryo-3 oluşurulmuşur. Tablo 12: Senaryo-3 için Dönemi Elekrik Üreimi ve CO2 Emisyonu SENARYO 3 ÜRETİM PAYLARI ÜRETİM GWh Kömür Sıvı+Doğalgaz Hidro Yenilenebilir Kömür Sıvı+Doğalgaz Hidro Yenilenebilir
13 25-27 January, 2017; Rome, Ialy SENARYO 3 KARBONDİOKSİT EMİSYONU TAHMİNİ (k) Senaryo-3 e göre Türkiye de döneminde kömürün payı her yıl azalılıp yenilenebilir enerjinin payı arırılırsa üreim kompozisyonundaki bu değişikliğe bağlı olarak karbondioksi emisyonlarının nasıl değişeceği ablo-12 de göserilmişir. Bu senaryoya göre, 2014 yılına kıyasla 2023 yılında CO2 emisyonları %5,42 (19731,34 k) arış göserecekir. 4. Sonuç Elekrik üreiminde kullanılan kaynakların üreim sürecindeki kompozisyonlarında yapılan değişikliklere dayalı farklı üç üreim senaryosunun 10 yıllık bir dönem için CO2 emisyonlarında ciddi değişmeler yaraığı elde edilen sonuçlara yansımakadır. Ekonomik gelişmeyle birlike elekrik enerjisine duyulan gereksinim armakadır. Buna bağlı olarak aran enerji alebini karşılamaya yönelik üreim genişlemesi üreimde kullanılan kaynak kompozisyonuna bağlı olarak CO2 salınımlarını arırmakadır. CO2 salınımlarındaki önemli arışlar ise çevreye ciddi zararlar vermeke ve yaşamı olumsuz ekilemekedir. Bu bağlamda elekrik enerjisi üreiminde alernaif kaynaklar arasında yapılacak düzenlemeler ile elekrik enerjisi üreiminde daha az salınıma neden olacak kaynaklara geçiş ya da yenilenebilir enerji kaynakları yönünde bir değişikliğin CO2 salınımlarını önemli ölçüde azalacağı düşünülmekedir. CO2 salınımlarının azalılmasında enerji ükeiminin konrol edilmesi ve üreim sürecinde daha az salınıma neden olacak yönemlerin kullanılması ekili olmakadır. Bu çalışmada elde edilen bulgular da zaman içinde kademeli olarak fosil yakılardan elekrik enerjisi üreiminden vazgeçilmesinin CO2 emisyonlarında önemli ölçüde asarruf sağladığı görülmüşür. CO2 salınımlarının armasında yalnızca elekrik üreiminde değil diğer alanlarda da emisyon asarruf edecek üreim yönemleri kullanılarak ekolojik dengeye olumsuz ekileri düşük seviyelere çekmenin mümkün olacağı düşünülmekedir. Kaynakça Köne, A. Ç. and Büke, T. (2010). Forecasing of CO2 Emissions from Fuel Combusion Using Trend Analysis. Renewable and Susainable Energy 14, Lin, C.S., Liou, F.M. and Huang, C. P. (2011). Grey Forecasing Model for CO2 Emissions: A Taiwan Sudy. Applied Energy 88, Maros, C.G., Rodriquez, J. and Sanchez, M. J. (2013). Modeling and Forecasing Fossil Fuels, CO2 and Eleciriciy Prices and Their Volailiies. Applied Energy
14 Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı Çeinaş, Bicil ve Türköz Özcan, M. (2016). Esimaion of Turkey's GHG Emissions from Elecriciy Generaion by Fuel Types. Renewable and Susainable Energy Reviews 53, Özer, B., Görgün, E. and İncecik, S. (2013). The Scenario Analysis on CO2 Emission Miigaion Poenial in he Turkish Elecriciy Secor: Energy 49, Pao, H. T., Fu, H.C. and Tseng, L.C. (2012). Forecasing of CO2 Emissions, Energy Consumpion and Economic Growh in China Using Improved Grey Model. Energy 40, Pao, H.T. and Tsai, C.M. (2011). Modeling and Forecasing he CO2 Emissions, Energy Consumpion and Economic Growh in Brazil. Energy 36, Pesaran, M. Shin, H.Y. ve Smih, R. J. (2001). Bounds Tesing Approaches To The Analysis Of Level Relaionship. Journal Of Applied Economerics 16(3), Say, N. P. and Yücel, M. (2006). Energy Consumpion and CO2 Emissions in Turkey: Empricial Analysis and Fuure Projecion based on an Economic Growh. Energy Policy 34, Sevükekin M. ve Çınar M. (2014). Ekonomerik Zaman Serileri Analizi, Dora Yayınevi, Bursa. Türkiye Elekrik İleim Anonim Şirkei (TEİAŞ) (2011). Türkiye Elekrik Enerjisi 10 Yıllık Kapasie Projeksiyonu ( ), Türkiye Elekrik İleim A.Ş. Genel Müdürlüğü APK Dairesi Başkanlığı. Türkiye İsaisik Kurumu (TÜİK). (2016). [hp:// Online Erişim Tarihi: ] Wang D., Nie, R. and Shi, H.Y. (2011). Scenario Analysis of China s Primary Energy Demand and CO2 Emissions based on IPAT Model. Energy Procedia 5, World Bank (2016). [hp://daa.worldbank.org/indicaor/en.atm.co2e.kt?locaions=tr.online Erişim Tarihi: ] 14
Türkiye de Enerji Üretiminde Fosil Yakıt Kullanımı ve CO2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi
EconWorld Working Paper Series No: 2017-002 doi: 10.22440/EconWorld.WP.2017.002 Research Aricle Türkiye de Enerji Üreiminde Fosil Yakı Kullanımı ve CO2 Emisyonu İlişkisi: Bir Senaryo Analizi Hakan Çeinaş
DetaylıKONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ
KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik
DetaylıTÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ
Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,
DetaylıBox-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama
Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği
DetaylıTürkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu
Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı
DetaylıBİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI
BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN
DetaylıAYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım
DetaylıÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI
ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.
DetaylıNET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)
NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin
DetaylıİŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH
Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa
DetaylıTÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ
ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi
DetaylıDEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller
DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari
DetaylıA Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region
MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/
DetaylıYenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması Ahu Soylu, Mein Türkay* Koç Üniversiesi Endüsri Mühendisliği Bölümü Sarıyer, İsanbul ahusoylu@ku.edu.r,
DetaylıErkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey
1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen
DetaylıMevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa
Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik
DetaylıMetal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Sınanması Intensity of Metal (Steel) Use Hypothesis: A Test for Turkish Economy
SESSION Meal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipoezinin ürkiye Ekonomisi için Sınanması Inensiy of Meal (Seel) Use Hypohesis: A es for urkish Economy Assoc. Prof. Dr. Fikre Dülger (Çukurova Universiy, urkey)
DetaylıTürkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of
DetaylıYAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ
Aaürk Ü. İİBF Dergisi, 0. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı, 20 463 YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DOĞALGAZ TÜKETİM TAHMİNİ Oğuz KAYNAR Serkan TAŞTAN 2 Ferhan DEMİRKOPARAN 3 Öze: Doğalgaz emini nokasında
Detaylı24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıDEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller
DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Saik Model Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.) Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden
DetaylıTüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)
June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,
DetaylıTürkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI
Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren
DetaylıDağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU
Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)
DetaylıPETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi
DetaylıTürkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi
TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*
DetaylıTürkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme
Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı
DetaylıİŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *
İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.
DetaylıTÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ
TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden
DetaylıÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ
45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı
DetaylıCari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği
Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler
DetaylıTürkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz
Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:2, 2011, Sayfa 49-73) Türkiye de Elekrik Tükeimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz H. Mura Eruğrul * Öze Çalışmada Türkiye de elekrik ükeimi büyüme ilişkisi 1998Ç1-2011Ç3
DetaylıTürkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi
Volume 5 Number 2 2014 pp. 47-60 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Reşa Ceylana
DetaylıTÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY
Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu
DetaylıBirim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıBorsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği
Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,
DetaylıZaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıÇift Üstel Düzeltme (Holt Metodu ile)
Tahmin Yönemleri Çif Üsel Düzelme (Hol Meodu ile) Hol meodu, zaman serilerinin, doğrusal rend ile izlenmesi için asarlanmış bir yönemdir. Yönem (seri için) ve (rend için) olmak üzere iki düzelme kasayısının
DetaylıBölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ
Bölüm HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME ÖNTEMLERİ Bu bölümde üç basi öngörü yönemi incelenecekir. 1) Naive, 2)Oralama )Düzleşirme Geçmiş Dönemler Şu An Gelecek Dönemler * - -2-1 +1 +2 + Öngörü yönemi
DetaylıTCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ
Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ
DetaylıTHE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract
Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY
DetaylıDolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler
Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r
DetaylıMEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA
Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 5, Sayı:, 3 MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİLE BİR UGULAMA Özlem AVAZ KIZILGÖL (*) Öze: Bu çalışmada, GSİH, ihraca,
DetaylıBirim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde
Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök
DetaylıYAPAY SİNİR AĞLARI İLE NİĞDE BÖLGESİNİN ELEKTRİK YÜK TAHMİNİ
YAPAY SİNİR AĞLARI İLE NİĞDE BÖLGESİNİN ELEKRİK YÜK AHMİNİ anku YALÇINÖZ Saadedin HERDEM Ulaş EMİNOĞLU Niğde Üniversiesi, Mühendislik-Mimarlık Fakülesi Elekrik-Elekronik Mühendisliği Bölümü, Niğde 5 /
DetaylıAKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006
İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ
DetaylıReel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği
Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.
DetaylıŞeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey
ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz
DetaylıTürkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of
DetaylıSORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI
Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +
DetaylıREEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:
Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac
DetaylıTürkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması. Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK
Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması Mustafa ÖZCAN, Semra ÖZTÜRK Çalışmanın amacı Türkiye nin 2013-2017 dönemi elektrik
DetaylıFinansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği
Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal
DetaylıTeknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.
YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik
DetaylıTürkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *
İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş
DetaylıTÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ
TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının
DetaylıAylık Elektrik Talebinin Mevsimsel Model ile Orta Dönem Öngörüsü
Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:1, Sayı:1, 2010, Sayfa 1-23) Aylık Elekrik Talebinin Mevsimsel Model ile Ora Dönem Öngörüsü Galip Alınay * Öze Bu çalışmada Türkiye nin 1995-2008 dönemini kapsayan, oplam
DetaylıTÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA
TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA Mura ASLAN Eskişehir Osmangazi Üniversiesi H. Kürşad ASLAN Ken Sae Üniversiesi Öze İskandinav ücre modelinden hareke
DetaylıTÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY
/ www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC
DetaylıEnerji Piyasası Reformlarının Elektrik Enerjisi Piyasasına Etkisi: EÜAŞ ve Ayrıcalıklı Şirketler Üzerine Bir Analiz 1
YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2010 Cil:17 Sayı:1 Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Enerji Piyasası Reformlarının Elekrik Enerjisi Piyasasına Ekisi: EÜAŞ ve Ayrıcalıklı Şirkeler Üzerine Bir Analiz 1 Doç.
DetaylıYAPISAL KIRILMALAR VE KARBON EMİSYONU: KITA AVRUPA ÜLKELERİ İÇİN AMPİRİK BİR UYGULAMA. Ali ACARAVCI
Dergisi YAPISAL KIRILMALAR VE KARBON EMİSYONU: KITA AVRUPA ÜLKELERİ İÇİN AMPİRİK BİR UYGULAMA Ali ACARAVCI Musafa Kemal Üniversiesi, İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi acaravci@homail.com ÖZET Bu çalışma,
DetaylıTÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1
TÜRK KATILIM BANKALARININ FON KAYNAKLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE BU BANKALARIN KLASİK BANKALARLA İLİŞKİLERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA 1 Musafa Emin GÜL * Talip TORUN ** Cüney DUMRUL *** ÖZ Kaılım bankalarının
DetaylıTÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ TASARRUF İLİŞKİSİ: ARDL SINIR TESTİ YAKLAŞIMI
Öz TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ TASARRUF İLİŞKİSİ: ARDL SINIR TESTİ YAKLAŞIMI Hakan KAYA * Halil KETE ** Mehme Sadık AYDIN *** Yaşam beklenisinin uzunluğunda yıllar içerisinde meydana gelen arış, insanların
DetaylıAVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi
AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN
DetaylıHisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:
Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100
DetaylıYAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ
YAPAY SİNİR AĞLARI VE ARIMA MODELLERİNİN MELEZ YAKLAŞIMI İLE ZAMAN SERİLERİNDE ÖNGÖRÜ Erol EĞRİOĞLU Haceepe Üniversiesi, Fen Fakülesi, İsaisik Bölümü, 06532, Beyepe, Ankara, TÜRKİYE, erole@haceepe.edu.r
Detaylı8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi
8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi SPSS Projec: Airline Passengers daa se is used for various analyses in his online raining workshop, which includes: Times series analysis [building ARIMA models] Proje:
DetaylıTÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ. Özet. Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Cari Denge.
TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ Öze Yakup Koray Duman 1 Türkiye ekonomisinin 1980 den sonra en önemli ekonomik sorunu haline gelen cari işlemler açığı, yıllar geçikçe
DetaylıHİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ
EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 23 Sayı: 77 (Kış 2019) 161 HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ Fama TEMELLİ (*) Dilek ŞAHİN (**) Öz Bu çalışmanın
DetaylıGönderim Tarihi: Kabul Tarihi:
Gönderim Tarihi: 27.04.2016 Kabul Tarihi: 07.11.2017 ÇEKİRDEK ENFLASYON ÖLÇÜTLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: TÜRKİYE UYGULAMASI Serve CEYLAN * Burcu YILMAZ ŞAHİN ** A COMPARISON OF CORE INFLATION INDICATORS:
DetaylıİSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA
Yıl: 24 Sayı:88 Temmuz 2010 97 İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Ebru Yüksel* - Güldal Güleryüz** 32 Öze Bu makale, İsanbul Menkul Kıymeler Borsası na (İMKB) ai
DetaylıFİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS
ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cil/Vol. : - S ayı/no: 2 : 33 42 (20) FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * Yrd.
DetaylıZeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks
Zeischrif für die Wel der Türken CO 2 EMİSYONU, YENİLENEBİLİR ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN MS-VAR YAKLAŞIMI İLE MODELLENMESİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ RELATIONSHIP AMONG CO 2 EMISSIONS,
DetaylıBüyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey
SESSION C: Çalışma Ekonomisi 67 Büyüme ve İsihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği Yusuf Muraoğlu (Hii Universiy, Turkey) The Relaionship beween Growh and Employmen: The Case of Turkey Absrac One of he
DetaylıŞenol ÇELİK. Modelling of Production Amount of Nuts Fruit by Using Box-Jenkins Technique
YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 013, 3(1): 18 30 Geliş Tarihi (Received) : 6.07.01 Kabul Tarihi (Acceped) : 19.10.01 Araşırma Makalesi/Research Aricle (Original Paper) Ser Kabuklu Meyvelerin Üreim Mikarının
DetaylıPara Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği
YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,
DetaylıAzerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'de İktisadi Özgürlük ve İstihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi
SESSION 3B: Ora Asya Ekonomileri 07 Azerbaycan, Kazakisan, Kırgızisan ve Türkiyede İkisadi Özgürlük ve İsihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi Prof. Dr. Ekrem Erdem (Erciyes Universiy, Turkey) Ass. Prof.
DetaylıFORECASTING TOURISM DEMAND BY ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS AND TIME SERIES METHODS: A COMPARATIVE ANALYSIS IN INBOUND TOURISM DEMAND TO ANTALYA
Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2009, C.14, S.1 s.99-114. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2009, Vol.14,
DetaylıOTOKORELASYON OTOKORELASYON
OTOKORELASYON OTOKORELASYON Y = α + βx + u Cov (u,u s ) 0 u = ρ u -1 + ε -1 < ρ < +1 Birinci dereceden Ookorelasyon Birinci Dereceden Ooregressif Süreç; A R(1) e = ρ e -1 + ε Σe e ˆ ρ = Σ 1 e KARŞILA ILAŞILAN
DetaylıAnkara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012
Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi
DetaylıSabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz
Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz
DetaylıTürkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi
Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Temel GÜRDAL Hakan YAVUZ Öz Bu çalışmada Türkiye de dış borçlanma
DetaylıCAGAN IN PARA TALEBİ MODELİ VE ENFLASYON İLİŞKİSİ: AMPİRİK ANALİZ ( ) *
CAGAN IN PARA TALEBİ MODELİ VE ENFLASYON İLİŞKİSİ: AMPİRİK ANALİZ (1981-2003) * Şenay SARAÇ ** Öze Cagan (1956), hiperenflasyon koşulları alında yarı logarimik bir reel para alebi denklemi kullanarak,
DetaylıEurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:
Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r
DetaylıULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK
ULUSAL HİSSE SENETLERİ PİYASASI NDA ETKİNLİK Nuray ERGÜL ÖZET Son yıllarda, Türk Sermaye Piyasalarında hukuk, muhasebe ve deneim alanlarında, uluslararası kuralların uygulanması için büyük değişiklikler
DetaylıTürkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik
Adıyaman Üniversiesi Fen Bilimleri Dergisi 5 (1) (2015) 80-93 Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi Şenol Çelik Bingöl Üniversiesi Ziraa Fakülesi Zooekni Bölümü,
DetaylıPARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ
Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri
DetaylıBölgesel Bazlı Konut Fiyat Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği
Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi Journal of Enrepreneurship and Developmen Kış 207, Cil:2 Sayı:2, s. 23-37 Winer 207, Volume:2 Number:2, p. 23-37 Bölgesel Bazlı Konu Fiya Endeksi İle Ekonomik Güven Endeksi
DetaylıTürkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması
Türkiye nin Elektrik Enerjisi Üretimi Kaynaklı Sera Gazı Emisyonunda Beklenen Değişimler ve Karbon Vergisi Uygulaması Mustafa ÖZCAN a, Semra ÖZTÜRK b a Şişli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Elektrik-Elektronik
DetaylıT.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇOK DEĞİŞKENLİ EŞİKSEL OTOREGRESİF MODELLER ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA Ümran Münire KAHRAMAN DOKTORA TEZİ İsaisik Anabilim Dalı 2012 KONYA Her Hakkı Saklıdır TEZ
DetaylıPAMUK BORSALARINDA OLUŞAN FİYATLARIN ETKİNLİĞİ ÖZET
D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi Cil:17 Sayı:2, Yıl:2002, ss:55-74 PAMUK BORSALARINDA OLUŞAN FİYATLARIN ETKİNLİĞİ Erdinç Telaar * Şadiye Türkmen ** Özgür Teoman *** ÖZET Bu çalışmada pamuk borsalarında oluşan fiyaların
DetaylıFAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?
FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,
DetaylıAvrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracatı Üzerindeki Etkileri The Effects of European Debt Crisis on Turkey s Exports
486 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2013 Avrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracaı Üzerindeki Ekileri The Effecs of European Deb Crisis on Turkey s Expors Prof. Dr. Bedriye Tunçsiper (Balıkesir
DetaylıBOBĐNLER. Bobinler. Sayfa 1 / 18 MANYETĐK ALANIN TEMEL POSTULATLARI. Birim yüke elektrik alan içerisinde uygulanan kuvveti daha önce;
BOBĐER MAYETĐK AAI TEME POSTUATARI Birim yüke elekrik alan içerisinde uygulanan kuvvei daha önce; F e = qe formülüyle vermişik. Manyeik alan içerisinde ise bununla bağlanılı olarak hareke halindeki bir
Detaylıİhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği
EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 8-94 İhraca ve İhalaın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği The Effecs of Expors and Impors on Economic Growh: Turkey Case
DetaylıReel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi
İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi
DetaylıEŞANLI DENKLEMLİ MODELLER
EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER Eşanlı denklem siseminde, Y den X e ve X den Y ye karşılıklı iki yönlü eki vardır. Y ile X arasındaki karşılıklı ilişki nedeniyle ek denklemli bir model
DetaylıEffects of Agricultural Support and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region
MPRA Munich Personal RePEc Archive Effecs of Agriculural Suppor and Technology Policies on Corn Farming in Çukurova Region Erkan Akas and Oğuz Yurdakul Universiy of Cukurova Dep. Agriculural Economics,
DetaylıC.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141
C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve
Detaylı