Başyazı. Başyazı. Değerli Meslektaşlarımız, Prof. Dr. Ahmet ERGÜN

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Başyazı. Başyazı. Değerli Meslektaşlarımız, Prof. Dr. Ahmet ERGÜN"

Transkript

1

2

3 Başyazı Başyazı Prof. Dr. Ahmet ERGÜN VTD Başkanı Değerli Meslektaşlarımız, Kanatlı sektöründeki üretim ve tüketim artışları gerçekten dikkati çekecek düzeylerdedir. Bu yıldan da beklentiler, dünyada ve Türkiye de piliç eti ve yumurta üretiminin ve tüketiminin artması yönündedir. Örneğin Türkiye de 1994 yılında kişi başına düşen beyaz et tüketimi 4 kg olarak kayıtlıdır. Hedef 2016 yılı için 19 kg olarak belirtilmiştir. Sektör bu beklentileri 6 yıl öne çekerek üretimi 2010 yılında piliç eti +hindi + kırsal kesim, ıskarta tavuk vb toplamı olarak milyon ton beyaz ete yükseltmiştir. Bu bağlamda kişi başına düşen yıllık beyaz et tüketimi de kg a çıkmıştır. Sektör bir taraftan kaliteden hiçbir ödün vermeden piliç eti üretimini yükseltmenin haklı gururu yaşarken, diğer taraftan ihracatta da önemli bir başarıyı yakalamıştır. Beyaz et ihracatı 2010 yılında tona (231 milyon $) ulaşmıştır. Önümüzdeki hedef daha yüksek üretim, ihracat ve daha geniş pazar ülkeleri oluşturmaktadır. Bütün bu olumlu gelişmelerin yanında üretimdeki hızlı artış ve yükselen yem fiyatları sektörü karlılık ve verimlilik yönünden zorlamıştır. Yumurta üretimi 2010 yılında %17 artarak 14 milyar âdete yükselmiş, kişi başına tüketim yılda 200 adedi yaklaşmıştır. Yumurta ihracatı da 2010 yılında % 57 artışla tona ve 157 milyon dolara yükselmiştir. Madalyonun bir yanında bu olumlu gelişmeleri yansıtan verileri bulmak mümkünken diğer taraftan plansız büyüme, yumurta fiyatlarının iç ve dış pazarda düşmesi, köy yumurtası üretimindeki artış olumsuz olarak yansımıştır. Buna bir de yem fiyatlarındaki artış eklendiğinde (2009 da ortalama 607 TL/Ton olan yumurta tavuk yemi 2010 yılında ortalama 664 TL/Ton olmuştur) üretici zor durumda kalmış, yumurta maliyetlerinde % 10 yükselme olmuştur. Bu üretim dalında da sonuç karlılık ve verimlilik bakımından sıkıntılı olmuş yumurta sektörü, iç tüketimin artmasına ve ihracat artışına rağmen 2010 yılını yaklaşık % 20 zararla kapatmıştır. Kanatlı karma yemlerindeki temel yem ham maddeleri mısır, buğday ve soyadır. Watt Feed e-news un Şubat 2011 elektronik sayısında belirtildiği üzere Avrupa da görülen kuraklık, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Avusturalya daki aşırı yağışlar bu üç temel yem hammaddesi üretiminde % 2.1 düzeyinde azalmalara neden olmuştur. Üretim azalırken talep arttığı için de tüm dünyada yem fiyatlarında aşırı yükselmeler meydana gelmiştir. Değerli meslektaşlarımız geçtiğimiz yıl örgütlü veteriner tavukçuluğun kurucusu olan Prof. Dr. Mahmut AKKILIÇ ın ölümünün 25. yılıydı ve biz VTD olarak 2010 yılı boyunca yaptığımız tüm etkinliklere Hocamızı anarak başladık. Bunu gerçekten çok değerli bir Hocamıza karşı duyduğumuz saygının tezahürü nedeniyle vefa borcumuzun bir yansıması olduğunu düşünerek yapmıştık. Takdir edersiniz ki veteriner hekimlik mesleği içersinde tavukçuluğa ayrı bir ilgi duyan faaliyetlerini bu konuda yoğunlaştıran ve takdirle anılan resmi ve özel sektörde görev yapmış başka meslektaşlarımız da vardır ve onları anmak da yine biz VTD ye düşen bir görevdir, bir misyonudur. Bu çerçevede adını anmak istediğimiz/istediğiniz ve şu anda aramızda olmayan meslektaşlarımızın kısa öz geçmişlerini (Yarım sayfayı geçmeyecek) ve resimlerini önümüzdeki sayılarımızda görebileceksiniz. Sizlerin de bu konuda katkılarını VTD olarak beklemekteyiz. VTD olarak Dünya Veteriner Tavukçuluk Derneğinin (WVPA) Türkiye şubesini oluşturmaktayız. WVPA nın yayın organı olan Aerosols 2010 No: 21 de VTD olarak 2010 yılı faaliyetlerimiz yayımlanmıştır. Dergimizin ilerleyen sayfalarında Doç. Dr. Erol ŞENGÖR tarafından kaleme alınan bu yazının orijinalini ve Türkçe özetini bulabilirsiniz Uluslar arası Salgın Hastalıklar Ofisi (OIE) başta olmak üzere Fransız Veteriner Akademisi Federasyonu gibi birçok uluslar arası kurum bir araya gelerek Dünyada Veteriner Hekimliğin profesyonel anlamda başlamasının 250. yılı olması münasebetiyle 2011 yılının Dünya Veteriner Hekimliği Yılı olarak kutlanmasını kararlaştırmıştır. Bir diğer ifade ile bu yıl bizler için çok özel ve güzel bir yılı olmalı ve mesleki faaliyetlerimiz de bu yönde değerlendirilmelidir. Sizleri sevgi ile kucaklıyor, Dünya Veteriner Hekimliğinin 250. onur yılının tüm meslektaşlarımız için gururla anılacak bir yıl olmasını diliyorum. Saygılarımla, Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1 MEKTUP ANKARA 1

4 Veteriner Tavukçuluk Derneği nin yayın organıdır. Yılda 4 kez 3 ayda bir yayımlanır. Veteriner Tavukçuluk Derneği Adına Sahibi Prof. Dr. Ahmet ERGÜN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Prof. Dr. U. Tansel ŞİRELİ Yayın Kurulu Prof. Dr. Mehmet AKAN Doç. Dr. Erol ŞENGÖR Dr. Serdar ERTAŞ Uzman Vet. Hek. Mücteba BİNİCİ Vet. Hek. Ekrem T. YÜCESAN İdare Yazışma Adresi Arama Sokak No: 20/D Aydınlıkevler - ANKARA Tel: Faks: Banka Hesapları REKLAM GELİRLERİ Türkiye İş Bankası Dışkapı Şubesi ÜYE AİDATLARI Türkiye İş Bankası Dışkapı Şubesi Dergide yayımlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. Alıntı Yapılamaz. Grafik Tasarım ve Baskı Elma Teknik Basım Matbaacılık Tel: Faks: Basım Tarihi: MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

5 Kanatlılarda Pektin Kullanımı ve Etkileri II Kanatlılarda Pektin Kullanımı ve Etkileri II Pektinin Dışkı Üzerine Etkisi Dışkı Kuru Madde Durumu Orth (1985) ve Romruen (1987) ile Stadermann ve ark. (1992) yüksek esterleşmiş pektin ilavesinde dışkı su miktarının %3-5 arttığını belirtmişlerdir. Düşük esterleşmiş pektin (%6) ilavesinde (Stadermann,1989) dışkı kuru madde düzeyi %10 oranında düşmüş, bu düşüş %29,5 dan %15,2 ye olmuştur (Tablo 6). Aynı düşüşü Rackow (1990) da bildirmiştir. Yüksek ve düşük esterleşmiş pektin dışkı kuru madde düzeyini önemli oranda düşürmekte, yüksek esterleşmede düşme daha az olmaktadır. En az %4 lük pektin ilavesi dışkıyı sulandırmakta, ishale yol açmaktadır. Tablo 6. Yumurtacılarda pektin ilavesinde dışkı kuru madde miktarı Yazar Pek n dozu, % Kontrol %6 Fark Yüksek me lleş rilmiş Orth, ,9±1,9 21,7±2,2 1 *** 3,2 Romruen, ,7±0,8 18,7±0,8** 9,0 Düşük esterleş rilmiş: Stadermann, ,9±1,0 15,2±0,7*** 10,7 Rackow, ,0±0,8 19,8±0,9*** 10,2 1: %8 pek n ilavesi. **:P<0.01, ***:P< Dışkı kuru madde miktarı %6 pektin ilavesi ile %20 lerin altına inmiştir (Tablo 6). Bu durum kümes klimasında negatif etki yaratmaktadır. Peletleme dışkı kuru madde miktarında etkili olmamış, dışkı UYA miktarı artarken, ph değeri düşmüştür (Drochner ve ark., 1992). Dışkı ph ve UYA durumu Pektin ilavesinde dışkı ph değeri %0,6-1 arasında düşerken, UYA miktarı artmakta, laktat artarken, buffer bileşenleri azalmaktadır (Tablo 7). Stadermann ve ark. (1992) laktoz ilavesinde yumurtacıların sekum ve kolonunda UYA yoğunluğunun arttığını, dışkının diyare özelliği göstermediğini bildirmişlerdir. Tablo 7. Yumurtacı rasyonlarına pektin ilavesinde dışkı ph ve UYA düzeyleri Pek n ilavesi, % Yazar Kontrol %6 Fark Yüksek me lleş rilmiş Orth, 1985 Romruen, 1987 Stadermann ve ark., 1992 Düşük esterleş rilmiş: Stadermann, 1989 Rackow, ph 7,7±0,3 6,9±0,3 1 *** 0,8 UYA 32,0±7,6 73,9±17,1** ph 7,6±0,1 7,0±0,1*** 0,6 UYA 24,5±3,4 59,1±2,8** ph 7,3±0,4 6,7±0,4* 0,6 ph 6,8±0,2 5,8±0,3* 1,0 UYA 27,2±2,6 58,6±6,2*** ph 7,0±0,1 6,8±0,2 0,2 UYA 16,0±2,1 47,0±6,6* 1 : %8 pek n ilavesi, 2 : pelet yem, **:P<0.01, ***:P< Gültekin YILDIZ* *Prof. Dr., Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye yildiz@veterinary.ankara.edu.tr. Pektinin bağırsak mukozası üzerine etkisi Güç sindirilebilir karbonhidratlar bağırsak dokusuna etkili olmaktadır. Yapısal değişiklik gözlenmektedir. Mitojen etkili olup, safra asidi artışı gerçekleşmektedir. Safra asitlerinin pektin ile bağlanması lipidlerin sindirimini düşürmektedir (Drochner ve ark., 1993). Pektin dozuna bağlı serum lipid ve safra düzeyleri de azalmaktadır (Tablo 8). Pektinin safra asiti ve yağ metabolizması üzerine etkisi Safra asidi metabolizması selüloz ve pektinin rasyonda artışına bağlı olarak etkilenir. Yumurta tavukları rasyonuna %6 düzeyinde düşük esterli pektin ilavesi serum safra asidi düzeyi %30 oranında düşürmektedir (Stadermann, 1989). Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1 MEKTUP ANKARA 3

6 Kanatlılarda Pektin Kullanımı ve Etkileri II Serum safra asidi metabolizmasını etkileyen faktörler: İntestinal ph düşüşü: İnce bağırsakta düşük ph da safra tuzları emilimi artar. İntraluminal jel teşkili: İntestinal alış-verişi çok etkiler Azalan yağ emilimi: Gıda pasajının artışı: Emilim kapasitesini düşürür. Tablo 8. Yumurta tavukları kan serumunda pektin dozuna bağlı lipid (g/dl) ve safra asit (mmol/l) düzeyleri ± Pek n dozu, % Safra asi 2 25,8±4,40 20,60±1,90 18,40±2,90 Toplam 3,30±0,50 3,20±0,30 2,10±0,30* lipid 2 Trigliserit 1 2,70±0,50 1,30±0,20* 1,1±0,20** 0,60±0,10** Trigliserit 2 2,20±0,30 2,10±0,20 1,40±0,20* Fosfolipid 2 0,91±0,12 0,88±0,10 0,51±0,07* Serbest yağ 0,09±0,010 0,09±0,10 0,08±0,01 asitleri 2 Yazarlar: 1Romruen, 1987; yüksek me lleş rilmiş pek n, 2Drochner ve ark., Düşük esterleş rilmiş pek n. *:P<0.05, **:P<0.01 Safra asitlerinin pektinle bağlanması lipid rezorpsiyonunu düşürüyor. Kan kolesterin düzeyi azalıyor. Ayrıca pektin yoğunluğunun bağırsak içeriğinde artışı, jel teşekkülü yaratarak lipidlerin emülsiyonunu da önleyebilmekte ve emilimlerini düşürmektedir. Pektin ilavesi ile kan ve özellikle karaciğerde yağ miktarı azalmakta, bu azalma kanda lipo-proteinlerin azalmasına yol açmaktadır. Pektin serumda LDL (düşük yoğunluklu lipo-protein) - kolesterin düzeyini düşürdüğünden, anti arteroskleroziste etkili olmaktadır (Drochner ve ark., 1993). Stadermann (1989) pektine bağlı olarak oleik asit, palmitik asit ve stearik asitlerin kalın bağırsakta arttığını belirtmiştir. Pektinin yumurta kolesterin düzeyine etkisi Yumurtada kolesterin düzeyi sarıda toplanmış ve sarıdaki fosfolipitlere de bağlanmıştır ve total sarı lipitlerinin %4 ünü oluşturur. İnsanlar günlük mg sınırlı kolesterin alırlar, yani bir yumurta ile bu düzeye ulaşırlar mg yumurta x %31 sarı x %4kolesterol= 242mg Pektin ilavesi basit olarak kolesterin düşürücü etkidedir. Yumurta ve plazma kolesterin seviyeleri sıkı ilişki halindedir. Serumda azalması yumurtada azalmasını göstermez. Yumurta kolesterin seviyesi genetik olarak belirlenmiştir. Kanatlı yaşı ve yumurta verimi yumurta kolesterin seviyesini etkiler. Normalde düşen yumurta verimi ve artan yaşa bağlı olarak yumurtalarda sarı kolesterin seviyesi artışı olmaktadır. Sınırlıda olsa bazı besin maddeleri ve katkı maddeleri etkili olmaktadır. Bu maddelerden biri de pektindir ve yumurta kolesterin seviyesine çok sınırlı bir etki gösterebilmektedir. Stadermann (1989) pektin ilavesinde sarıda kolesterin seviyesinin artışını gözlediğinde, bu durumu yem tüketiminin azalması ve yağ dokuların erimesine bağlamıştır. Ayrıca enerji seviyesi ile sarı kolesterin düzeyi arasında negatif bir ilişki belirtmiştir. Pektinin Besin Madde Sindirilebilirliği Üzerine Etkisi Pektin ilavesi dışkı N miktarını artırmakta, sindirilebilir HP düzeyi düşmektedir. Görünebilir N sindirilebilirliği ticari yemlerde %79-84 arasındadır. %6 pektin ilavesinde (yüksek esterli) % 5-11 düzeyinde sindirim düşmektedir. Düşük esterlide düşüş %18 olmaktadır. Bu sindirilebilirlik düşüşüne endojen pay artışı, bağırsak pasajı hızı artışı, kalın bağırsak mikrobiyel sentezinin artışı, pektin polimerleri ve özellikle serbest karboksil gruplara N bağlanması ve protein hidrolizinin azalması neden olmaktadır. Pektin pasaj hızını artırmakta ve rasyonda %1 pektin artışı ham protein sindirilebilirliğinde %2,8 azalmaya yol açmaktadır (Stadermann, 1989). Pektin ilavesi ham yağ sindirilebilirliğini %2-6 arasında etkiler. Normalde %80 olan yağ sindirimini pektin dozuna bağlı düşüş gösterir. %8 yüksek esterli pektin ilavesinde ham yağ sindirimi düşüşü %8, %6 pektin ilavesinde ise %15 olmuştur. Düşük esterlerde de düşüş %89 dur. Regresyon göstergeleri %1 lik pektin ilavesinin ham yağ sindirilebilirliğinde %0.7-2 düşüşe yol açtığını göstermiştir (Stadermann, 1989). Pektine bağlı olarak ayrıca hücre duvarı unsurları ve hemiselüloz sindirilebilirliği de artmıştır. Düşük esterli pektin ilavesi ile NÖM lerin arasında ise negatif ilişki bulunmuştur. Narenciye pektini sindirimi karma yem pektininden daha yüksektir (Orth, 1985). Pektinin Yumurta Verimi ve Canlı Ağırlık Gelişimi Üzerine Etkisi Güç sindirilebilir polisakkaritler kanatlılarda yumurta verimini yoğun olarak etkiler. Vohra ve Kratzer (1964) %4 pektin ilavesinde (yüksek esterli) canlı 4 MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

7

8 Kanatlılarda Pektin Kullanımı ve Etkileri II ağırlık artışının gerilediğini, yeme %0.08 pektinaz ilavesinde negatif etkinin ortadan kalktığını gözlemişlerdir. Vohra ve ark. (1979) %2 pektin ilavesinde açık bir negatif etki bildirmişlerdir. Orth (1985) yumurta veriminin rasyona %4 pektin ilavesinde %15, %5 pektin ilavesinde ise %25 düştüğünü belirtmiştir. Pektin metabolizması sonucu oluşan metanol hücre için zehirli bir maddedir. Bakterilerce substrat kaynağı olarak kullanılır. Pektinin viskozite artışına ve pasaj hızı artışına enzim katkısıyla engel olunabilir. Bu enzimler canlı ağırlık artışına ve dışkı kuru madde düzeyinde artışa da yol açabilirler (pentozan, selülaz gibi). Otoklava olmuş çavdara pentozan enzimi daha etkili olur (Drochner ve ark., 1993). Pektinin kalsiyum üzerine etkisi Pektin yumurtacılarda özellikle kalsiyum (Ca) düzeyine etkiler. Ca değerlendirmesini düşürür, bir süre sonra yumurta kabuğunda incelmeye yol açar. Rasyona %4 pektin ilavesinde bu negatif etki belirgin olarak gözlenir (Orth,1985). Pektin Ca sindirilebilirliğini azaltır. Yumurta tavuklarda ince bağırsak ortamında ph 7 de Ca iyonları pektin polimerleri ile yüksek düzeyde bağlanır. Bu durumda fekal atımı artar, alkali fosfataz aktivitesi ile vitamin D emilimi azalır. Serum Ca seviyesi düşer, östrojen metabolizması etkilenir ve bu düşüş yumurta verimini de etkiler. Sonuç Pektin tüketimi su tüketiminde artış yem tüketiminde gerileme, yoğun intestinal mikrobiyel fermantasyon ve artan dışkı sulanması ortaya koymakta, diyare benzeri duruma yol açmaktadır. Gagaya yapışmalar ve kursak boşalmasında engellenme gözlenmektedir. Antibiyotik ilavesi de pektinin negatif etkisini engelleyememiştir. Rasyon hazırlamada dikkat etmek gerekir. Rasyondaki %6 ve üzeri pektin düzeyi oldukça negatif etkilidir. Rasyonda %2 pektin çavdardan gelebilir. Rasyonlarda %10 dan fazla çavdar yer almamalıdır. Yüksek oranda yonca unu, tahıl yan ürünleri, baklagiller veya kök ve yumrulardan elde edilen yem ve yan ürünleri dışkı bileşimine negatif etkilidir. Pektinin viskozite artışına ve pasaj hızı artışına enzim katkısıyla engel olunabilir. Kaynaklar Drochner, W., Stadermann, B., Yildiz, G. (1992). Studien zur limitierten Pektinverträglichkeit bei Geflügel. TAGUNG: Futterwert und Futterwertverbesserung für ökologiegerechte Stoffwandlung und Qualität der Produkte bei Schwein und Geflügel. Halle, 1-3 Dezember 1992, Univ. Leibzig, Drochner, W., Stadermann, B., Yildiz, G. (1993): Einfluss von Pektinen auf Leistung und Stoffwechsel des Geflügels. Übers. Tierernähr. 21, Eastwood, M.A. (1973): Vegetable fiber: Its physical properties. Proc. Nutr. Soc. 32, Eley, C.P., Hoffmann, E. (1949): Feed particle size as a factor in water consumption and elimination. Poult. Sci. 128, Franz, G. (1985): Struktur und biologische Funktion von Polysacchariden. In: Polysaccharide (W.Burchard Hrsg.) Springer, Berlin, 1 4. Joslyn, M.A. (1962): The chemistry of protopectin: A critical review of historical data and recent developments. Adv. Food Res. 11, Koller, A., Neukom, H. (1969): Untersuchungen über den Abbaumechanismus einer gereinigten Polygalakturonase aus Aspergillus niger. European Journal of Biochemistry, 7 (4): Kratzer, F.H., Rajagura, R.W., Vohra, P. (1967): The effects of polysaccharides on energy utilization, nitrogen retention and fat absorption in chicken. Poult. Sci. 46, Orth, A. (1985): Einfluß steigender Pektinzulagen in der Diät auf Futteraufnahme, Legeleistung and Verdaulichkeit der Rohnährstoffe bei Legehennen. Hannover, Tierärztl. Hochsch., Diss. Patel, M.B., McGinnis, J., Pubols, M.H. (1981): Effect of dietary cereal grain, citrus pectin and guar gum on liver fat in laying hens and young chicks. Poult. Sci. 60, Rackow, A. (1990): Futterkonfektionierung und intestinale Fermentation als Faktoren der Pektinunverträglichkeit bei Legehennen.Hannover, Tierärtzl. Hochsch., Diss. Ricke, S.C., Van der Aar, P.J., Fahey, G.C., Berger, L.L. (1982): Influence of dietary fibers on performance and fermentation characteristics of gut contents from growing chicks. Poult. Sci. 61, Romruen, K. (1987): Auswirkungen von Pektinzulagen auf Futterverträglichkeit und Verdaulichkeit der Nährstoffe bei Legehennen,geprüft mit Hilfe von Pair Feding Versuchen. Göttingen, Univ., Fak. Agrarwiss., Diss. Sato, M., Kaji, A. (1975): Purification and properties of pectate lyase produced by Streptomyces fradiae IFO Agr. Biol. Chem. 39, Stadermann, B. (1989): Auswirkungen steigender oraler Zulagen niedrigveresterten Pektins auf einige Stoffwechselparameter von Legehennen geprüft im Pair Feding System. Hannover, TiHo., Diss. Stadermann, B., Yıldız, G., Drochner, W. (1992): Vergleichende Untersuchungen verschiedener schwerverdaulicher Kohlenhydrate zur Kasualanalyse der Pektinunverträglichkeit beim Geflügel. Unveröffentlicht Vohra, P., Kratzer, F. (1964): Growth inhibitory effect of certain polysaccharides for chicken. Poult. Sci. 43, Vohra, P., Shariff, G., Kratzer, F.H. (1979): Growth inhibitory effect of some gums and pectin for Tribolium Castaneum larvae, chickens and Japanese quail. Nutr. Rep. Int. 19, MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

9 Kanatlı Hayvanlarda Kanibalizm Kanatlı Hayvanlarda Kanibalizm Nebraska-Lincoln Extension Üniversitesi, Tarım ve Doğal Kaynaklar Bölümü tarafından yayınlanmıştır. Bu makale, kanatlı hayvanlar tarafından sergilenen kanibalistik davranışın sebeplerini, kontrol ve korunma yöntemlerini özetlemektedir. Korunma yöntemlerinden biri olarak gaga kesimine de ayrıca değinilmiştir. Kanatlı hayvanlar tarafından sergilenen kanibalistik davranış, sürü arkadaşlarının birbirlerinin deri, doku veya organlarını gagalaması, yaralaması ve yemeleridir. Kanibalizm vakaları, kafes, zemin tipi barındırma ve kuluçkahane gibi her türlü barındırma sisteminde, açık ve serbest beside ve tavuk, ördek, hindi, keklik ve sülün gibi çeşitli kanatlı hayvanlar arasında baş gösterebilmektedir. Kanatlılar, kalabalık ortamlarda ve besin kısıtlanması durumlarında kanibalistik davranış göstermektedir. Sürü davranış modelleri ve kuşlar arası dinamik, kuşların birbirlerine karşı gösterdikleri ve sıklıkla yaralanma ile sonuçlanabilen saldırganlık davranışını da içermektedir. Kanibalizm, dominant ilişkilerin kurulmasının çok sonrasında meydana gelebilen ayrı bir problem ve gerçek anlamda fiziksel zarara yol açması ile dominant davranıştan ayrılır. Kanibalizm, çoğunlukla tüy yolma ile başlar ve sıklıkla vücut, parmaklar, kuyruk ve özellikle de kanat bölgesine yönelerek devam eder. Kanibalizmin önlenmesi, tedavisinden çok daha kolaydır. Kanibalizmin Nedenleri Kanibalizmin nedeni, genetik ve çevresel faktörlerin birleşiminden oluşmaktadır. Kesin olarak etiyolojisi bilinmemekle birlikte çeşitli bakım şartları ve genetik faktörler sürüyü kanibalizme ortaya karşı duyarlı hale getirmektedir. Kanibalizmin ortaya çıkmasında etkili faktörlerden bazıları şunlardır: Yem, su, tüneme veya kuluçka alanları gibi kaynaklara yetersiz erişim Tüy yolma ve kanibalizm gösterme eğilimi açısından soy farklılıkları Diyette yokluk veya noksanlık (örneğin: tuz noksanlığı) Parlak aydınlatma sistemleri Sürü içinde bırakılan yaralı hayvanlar Kalabalık sürüler Değişik yaşta veya renkteki kanatlıları bir arada tutma Dışa çıkık kafes veya kulübe telleri, hasarlı barikatlar veya yeni bir araya getirilmiş kanatlılar arasındaki kavgalardan kaynaklanan kanamalı yaralar Hasta veya düşük vücut ağırlığına sahip kanatlılar Yumurtlama sürecini erken başlatmak üzere tasarlanmış foto-uyarım programları Özellikle normal dinlenme ve yem arama davranışını engelleyen veya sınırlandıran uygunsuz ortamlar Diyeti daha az tercih edilen yem yönünde değiştirmek Önlemler Sheila E. Scheideler, Sara Shields Çeviren: Dr. Yasemin Salgırlı Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı Dışkapı-Ankara E-Posta: Kanibalizm olguları en iyi şekilde idare edilen sürülerde bile görülebilmektedir. Bununla birlikte önleyici tedbirler alındığı taktirde problemlerin ortaya çıkması pek olası değildir. Kanibalizm kontrol programlarında ilk adım, genetik açıdan kanibalizme meyilli olmayan bir soy seçmek ve sonrasında hayvanlara yeterli yem, dikkatli bir şekilde idare edilen aydınlatma, güvenli barınma ve çevresel zenginleştirme gibi unsurları içeren mümkün olan en iyi bakım koşullarını sağlamaktır. Bunların yanı sıra sürünün yaşına ve tipine uygun olan, besin ihtiyaçlarını karşılayacak tam bir rasyonun sağlanması da oldukça önemlidir. Kanibalizm, protein, sodyum ve fosfor noksanlıklarıyla ilişkilendirilmiştir. Kanatlı hayvan büyüdükçe değişen protein ihtiyacı, önerilen beslenme programı temel alınarak ayarlanmalıdır. Tüm kanatlıların aynı anda yemesini sağlayan uygun yemlik alanları, sıklıkla kanibalizm saldırılarına maruz kalan düşük ağırlıklı kanatlıların sürü içinde olmasını engelleyecektir. Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1 MEKTUP ANKARA 7

10 Kanatlı Hayvanlarda Kanibalizm Gerek aydınlatma programları gerekse aydınlatma yoğunluğu kanibalistik davranışı etkileyebilmektedir. Foto uyarım programları, kanatlı hayvanlara 20 haftalık yaşa yani fiziksel olgunluğa ulaşana kadar ertelenmelidir. Kanibalizmi önlemek için sıklıkla loş ışık ve gaga kesim kombinasyonu uygulanmaktadır. Bu durumda aydınlatma, sürülerin ve tesislerin günlük gözlemlerine izin verecek parlaklıkta olmalıdır. Azaltılmış aydınlatma kullanıldığı taktirde, 5-10 lükslük (0.5 ila 1 ayak mumu civarı) akkor veya floresan ampuller tavsiye edilmektedir (örnek: güç bela gazete okumak için yeterli aydınlık). Kanibalizm, öğrenilmiş bir davranıştır ve bir kere ortaya çıktığında sürü içinde yayılmaktadır. Kanın kanatlı hayvanları cezbetmesi nedeni ile vakalar bir hayvanın yaralanması ve akabinde kafes arkadaşı veya sürünün yarayı yolması ile başlayabilmektedir. Bu nedenle, kanatlıları yaralanmalardan korumak için hasarsız barikatlarda tutmak önemlidir. Kulübe veya kafeslerdeki serbest teller deriyi delerek kanamaya neden olabilmektedir. Tele takılan veya yakalanan hayvan, kaçmaya çalışırken derisini soyabilmekte veya tüy kaybedebilmektedir. azaltan çevre zenginleştirmeleri, kutuları, tünekleri, yem arama olanaklarını ve sürü arkadaşlarını gagalamak yerine başka uğraşlara yönelten diğer unsurları içermektedir. Karanlık kuluçka kutusu, yumurtlama için güvenli bir yer sağlamakla birlikte ovipozisyon sırasında dışa dönük kloakanın, kanibalizm potansiyeli olan sürü arkadaşlarına maruz kalmasını da engellemektedir. Kloaka, gagalama açısından oldukça dikkat çekici olduğundan bazı kanibalizm vakaları ovipozisyon sırasında baş göstermektedir. Tavuklar, yerdeki diğer tavukların ulaşamayacağı yeterli derecede yüksek yerlere tüneyerek vücutlarının arka taraflarına yönelik saldırgan gagalamalardan kaçabilmektedir. Yarkalar küçük yaşlardan itibaren bu ortamlarda ye- Eski kafes ve barikatlar, yaralanma ve tüy yolmaların olağan hale gelmesine izin verilmeden değiştirilmelidir. Kanibalistik hayvanlar, yaralılar, kanibalizm kurbanları ve ölü kuşlar sürüden en çabuk şekilde uzaklaştırılmalıdır. Çevresel zenginleştirme, hayvanların ilgisini çekmek ve daha çeşitli davranışlar sergileyebilmelerini sağlamak için kafes ve kulübelere çeşitli nesnelerin konulmasına yönelik uygulamalardır. Tavuklar için, kanibalizm olasılığını 8 MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

11

12 Kanatlı Hayvanlarda Kanibalizm tiştirildikleri taktirde sığınak yerleri olarak tünekleri daha çok tercih etmektedir. Eşelemek ve gagalamak açısından cazip olan kum tipi yerlerde yetiştirilen yarkalarda kanibalistik davranış gelişme olasılığı daha düşüktür. Tavuklar doğal bir davranış modeli olarak günün önemli bir bölümünü besin arayarak geçirirler. Ortam, yem arama davranışının sergilenmesi açısından uygun olmadığı taktirde, gagalama davranışı sürü arkadaşlarına yönelebilmekte ve bu da kanibalizmin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, saman, yeşil yapraklı sebzeler veya kırpılmış çimen parçaları ile döşeli zeminde yem arama imkanlarını sağlamak veya derin kum içinde küçük tanelerle besleme yapmak önemlidir. Ayrıca, pelet yemden ziyade lapa diyetin tercih edilmesi de hayvanın çeşitli zemin parçacıklarını elemesi sırasında diyeti sindirmesi daha uzun süreceği için kanibalizm vakalarını önlemeye yardımcı olabilmektedir. İpten yapılmış kafes zenginleştirme materyallerinin de gagalama davranışını sürü arkadaşlarından başka yere çekmeye yardımcı olduğu ortaya konulmuştur. Kafes ve kulübelerde, 4-8 parçadan oluşmuş sarmal askılar gagalama davranışını ortaya çıkarmakta ve sürü arkadaşlarına karşı saldırgan gagalama davranışını önlemeye yardımcı olabilmektedir. Periyodik olarak hareket ettirilen veya değiştirilen kafes zenginleştirme materyalleri kanatlıların dikkatini çekme açısından daha etkilidirler. İdeal olan, kanatlı hayvanların, doğal yem arama ve keşif davranışlarını tüm unsurları ile sergileyebileceği etrafı korumalı olan bir dış alana çıkışına izin verilmesidir. Kanibalizm Salgınının Kontrolü Her ne kadar kanibalizmin önlenmesi daha iyi bir çözüm yolu olsa da, davranışın bütün sürüye yayılmadan ortadan kaldırılması önemlidir. Var olan salgını tamamı ile durdurmak zor olsa da bu amacı gerçekleştirmeye yardımcı çeşitli metotlar mevcuttur. Düzeltici adımlardan bazıları aşağıda verilmiştir: Ciddi tüy gagalaması gösteren (özellikle diğer kuşların yaraları ve arka taraflarına) kuşların ayrılması Kanibalizm kurbanlarının uzaklaştırılması ve ayrı bir yerde tedavi edilmesi veya gerekli olduğu taktirde insani bir yöntemle ötenazileri Aydınlatmanın 5-10 lüks (5-10 ayak mumu) civarına düşürülmesi Özellikle yem aramaya ilişkin materyaller olmak üzere zenginleştirmeye yönelik araçların ortama eklenmesi Ek yem ve su alanlarının bulunması Folluk ve tüneklerin eklenmesi Arka tarafı travmalı tavukların dışa çıkık kloakasına antibakteriyel yara spreyi uygulanması (küçük sürü koşullarında) Terapötik gaga kesiminin düşünülmesi. Güvenli ve üstün hizmet anlayışıyla, Türkiye nin dört bir yanında yıllardır aynı tutkuyla ACAR ECZA GRUP Genetik açıdan sürünün dikkatli seçimi ve iyi yönetim uygulamaları, kanibalizmi büyük ölçüde engellemektedir. Bununla birlikte, koruma yöntemi olarak sıklıkla gaga kesimi uygulanmaktadır. Gaga kesimi uygulaması, hem akut hem de kronik ağrıya neden olabildiğinden rasgele yapılmamalıdır. Nöromlar ve ampute edilmiş gaga gövdesinde kopmuş sinir uçlarının dolanması bazı zamanlarda gaga kesim hatalarından kaynaklanmaktadır. Gaga kesimine alternatif geliştirilinceye kadar, kanibalizm salgın olasılığına karşı gaga kesim kararı verilirken bu uygulamanın ağrı potansiyeli göz önünde bulundurulmalıdır. Daha uysal sürülerin genetik seleksiyonu aracılığı ile kanibalizmi önlemeyi amaçlayan mevcut araştırmaların, gelecekte gaga kesimi ihtiyacını ortadan kaldırabileceği düşünülmektedir. İpekyol Cad. No:85 / ŞANLIURFA Tel: (pbx) Fax: Reşatbey Mah. Fuzuli Cad. 31/A Esin Apt. Altı, ADANA Tel: Fax: Osmangazi Mah. İbrahim Ethem Cad. No:72/A Bayraklı - İZMİR Tel: Fax: Plevne Cad. Aslanağzı Sk. Beşer İş Merkezi No:3/A-2 Gülveren, ANKARA Tel: (pbx) Fax: MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

13 Kanatlı Hayvanlarda Kanibalizm Gaga Kesimi Kanatlı hayvanların gagası, oldukça fazla sinirle donatılmıştır ve aynen insan eli gibi dokunma, ısı ve basınca duyarlıdır. Kanatlı hayvanlar gagalarını, sadece yem toplamak için değil aynı zamanda çevredeki nesneleri keşfetmek ve manipüle etmek, tüylerini düzeltmek, kum banyosu yapmak, yuva yapmak ve sosyal ilişkiler için de kullanırlar. Bu nedenle gaga kesimi ağrı verici bir işlem olmasının yanı sıra hayvanı önemli duyusal bilgilerden de yoksun bırakmaktadır. Bununla birlikte, alternatiflerin tükendiği bir durumda dikkatli bir gaga kesim programı kanibalizm vakalarını önlemeye büyük oranda yardımcı olacaktır. Kanibalizmin, yeterli su ve yiyecek erişiminin sağlandığı, kafes başına düşen hayvan sayısının az olduğu kafeslerde yayılımı etkin değildir. Medyum hibrit yumurtacı tavuk sürüsü, tavukluk kafes sistemlerinde barındırıldıklarında gaga kesim işlemi uygulanmamalıdır. Bununla birlikte, hafif olan beyaz Leghorn hibritleri kalabalık sürü kafes ortamlarında barındırıldıklarında (tavuk başına 70 inç kareden az alan), kanibalizmden ötürü yüksek ölüm oranları görülebilir. Her ne kadar 86 inç 2 /kanatlı hayvan dan daha yüksek oranlarda sürü yoğunluğu önerilmese de kapsamlı önlemler alınmayan bu oran üzerindeki kalabalıklarda kanibalizmin önlenmesi için gaga kesimi gereklidir. bulunmaları halinde adapte edilebilmeleri açısından üreticiler hazırlıklı olmalıdır. Makas bıçağının çok sıcak veya çok soğuk olması durumunda ya da çevre ısısının sürünün fazla ısınmasına neden olduğu durumlarda kanama meydana gelmektedir. Şekil 1: Kabul edilebilir (hafif) kesim Şekil 2: Çok fazla (ağır) kesim Gaga kesim kararı alındığı taktirde, bu işlem sadece eğitimli personel tarafından ve kanatlı hayvan 7-10 günlük yaştayken yapılmalıdır. Gaga kesim hataları, zaten stresli olan işleme ek bir ağrı ve acının yanı sıra kanibalizmin önlenmesinde başarısızlığa neden olabilir. Gaganın doğru miktarının uzaklaştırılması önemlidir. Haşin gaga kesimleri, nörom formasyonu ve skar (yara) dokusu oluşmasına neden olmaktadır. Halbuki, üst gaganın sadece 1/3 ila 1/4 lük kısmının ve alt gaganın biraz daha az bir kısmının dikkatli kesimi bu sonucun ortaya çıkmasını önlemektedir. Alt gaganın daha az bir kısmının uzaklaştırılabilmesi için gaga, yukarıdan aşağıya doğru bir üçgen şeklinde kesilmelidir (Şekil 1 ve 2). Gaga kesim aleti örneği Şekil 3 te gösterilmiştir. Gaga kesimi için çoğunlukla ısıtılmış bıçaklar kullanılmaktadır. Ancak, lazer ve kızılötesi ışınların kullanıldığı yeni teknolojiler de günümüzde araştırılmaktadır. Bu nedenle, bu yeni teknolojilerin kullanılabilir Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1 MEKTUP ANKARA 11

14 Kanatlı Hayvanlarda Kanibalizm Şekil 3: Gaga kesim makası örneği Kesimi izleyen 4-7 gün boyunca yemlik derinliğini en az 2 inç e (5.08 cm) kadar arttırınız. Hayvanlar bu zaman aralığında, yemliğin tamamını gagalama yetisine sahip değillerdir. Günde iki kez yem takviyesi yaparak veya mekanik yemlemeyi daha fazla çalıştırarak yem tüketimini uyarınız. Gaga kesimini izleyen bir hafta boyunca prestarter, starter veya yüksek yoğunluklu stres yemi verilmelidir. Gaga kesimini izleyen bir kaç gün boyunca su basıncını düşürün veya manuel olarak kap sulama cihazlarını çalıştırın. Yeni gaga kesimi yapılmış hayvanların, kesimin hemen sonrasında otomatik sulukları kullanması oldukça zordur. Gaga kesiminin bir hafta öncesi veya kesimi izleyen iki hafta boyunca hayvanlar, barınma, aşılama veya parazitlenmeye (açık beside) bağlı strese maruz bırakılmamalıdırlar. Gaga kesimini takiben iyileşmeyi gözlemlemek için hayvanları sıklıkla kontrol ediniz. Gaganın belirgin şekilde tekrar uzaması durumunda ikinci bir gaga kesimi gerekebilir. Bu işlem, sekiz haftalık yaş öncesi veya sekiz haftalık yaşta yapılmalıdır. İçerik: Poultry Management, Yayın Tarihi: Şubat 2007 Gaga Kesimi Öncesi ve Sonrası İdare Açısından İpuçları Kesim öncesi ve sonrası stresi, kanamayı, ağırlık kaybını ve dehidrasyonu en aza indirmek için önlemler alınabilir. Yardımcı olabilecek bu prosedürlerden bazıları şunlardır: 1. Sıcak hava koşulları altında kesim yapıldığı taktirde hayvanları olabildiğince serin tutunuz. İşlemi sabah erken saatte veya gün batımından sonra yapmak daha iyi olacaktır. Her zaman için taze ve soğuk suyu mevcut bulundurunuz. 2. Gaga kesiminden iki gün önce ve kesimi izleyen iki-üç gün boyunca suya K vitamini eklenmelidir ( 5 mg/galon veya 20 mg/lt). 3. Bazı zamanlarda suya ayrıca C vitamini de eklenebilir ( 20 mg/lt veya 80 mg/galon). Taklitleri, Asla yerini tutamaz! 12 MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

15

16 Yumurtacı Tavuklarda Tüy Dökümü; Tarih, Değişen Senaryolar ve Gelecekteki Stratejiler Yumurtacı Tavuklarda Tüy Dökümü; Tarih, Değişen Senaryolar ve Gelecekteki Stratejiler Yousaf, M., Chaudhry, A.S. History, changing scenarios and future strategies to induce moulting in laying hens. World s Poultry Science Journal, 64: 65-75,2008. Çeviren : Araş. Gör. Ahu DEMİRTAŞ Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı-ANKARA E-posta: demirtas@veterinary.ankara.edu.tr Tel: /432 Özet Tüy dökümü; kanatlılarda eski tüyler yenileri ile yer değiştirirken gıda alımının ve vücut ağırlığının azaldığı, aynı zamanda üremenin de askıya alındığı doğal bir süreçtir. Bu süreç yumurtacı tavuklarda fotoperiyot kullanılarak, yem kısıtlamasına gidilerek ya da diyetteki minerallerin ve diğer bileşenlerin miktarları değiştirilerek uyarılabilir. Tüy dökümü tavuklarda yumurta üretimini ve kalitesini artıracak, çiftliklerde ve kuluçkahanelerde hem ölüm oranlarını hem de üretim ve yatırım maliyetlerini azaltacaktır. Yem kısıtlaması, kanatlılarda tüy dökümünü uyarmak için kullanılan en etkili yöntem olmakla birlikte, İngiltere de ve Avrupa da hayvan refahı açısından meşru olmayan bir uygulamadır. Küresel kanatlı endüstrisini yakından ilgilendiren tüy dökümü ile ilgili değişik ülkelerde yem kısıtlamasının yerine koyulabilecek, uygulanabilir nitelikte alternatif bir yöntem geliştirme çabaları sürmektedir. Bu çalışma, tüy dökümünü uyarmak için kullanılan yöntemlerin tarihini ve geçmişte test edilmiş bu yöntemlerin gelecekte, yumurtacı tavuklarda gıda kısıtlamasının daha uygun bir alternatifi olabilme ihtimalini araştırmaktadır. Anahtar kelimeler: tüy dökümü, refah, uyarma, fizyoloji Giriş Orman tavuğu (Gallus gallus) olarak bilinen tür, tüm hayatını üreme sistemi invole olup yumurta üretimi duruncaya kadar kuluçkalık olarak geçirmektedir (Sherry ve ark., 1980). Kuluçka periyodu boyunca gıda alımını azaltmakta ve vücut ağırlığının %20 si kadarını kaybetmektedir. Kuluçkaya yatan kanatlılardaki bu durum spontan anoreksi olarak tanımlanmıştır (Mrosovsky ve Sherry, 1980; Sherry ve ark., 1980). Civcivler yumurtadan çıktıktan sonra ise tavuk yavaş yavaş eski haline dönmekte ve kendisini yenilemektedir. Spontan anoreksi için verilebilecek en uç örneklerden biri erkek imparator penguenlerdir (Aptendytes forsteri). Bu erkek kuşlar, Antartika kışı boyunca, eşlerinin bıraktığı yumurtalar üzerine kuluçkaya yatmaktadırlar. Kuluçka dönemi boyunca gıdaya ulaşmaları oldukça zor olduğundan vücut ağırlığının % 40 ı kadarını kaybetmektedirler (Le Maho, 1977). Bununla birlikte bu durum tavuklar da dahil tüm kuş türleri için, besin yokluğunda çok uzun süreler hayatta kalmalarını sağlayan doğal bir özelliktir (Berry, 2003). Dinlenme döneminden üretim dönemine geçerken ise tüm özelliklerini tekrar yenilemektedirler. Göç eden kuşların özellikle sahil kuşlarının, binlerce kilometre hiç durmadan uçtukları bilinmektedir. Bu uçuşlar bazen 100 saat sürebilmekte ve uçuş boyunca yemsiz ve susuz kalan bu kuşlar yüksek vücut metabolizmalarına rağmen sadece vücut depoları ile idare etmektedirler (Butler ve Woakes, 1990). Tüy dökümünün uyarılması tavukların üretken dönemlerinin uzatılması açısından faydalı olacaktır. Aksi taktirde yumurta üretimi kısa sürede düşük düzeylere inecektir. Bu çalışma, geçmişte test edilen tüy dökümü yöntemlerini değişik yönleri ile ele almakta ve bu yöntemlerin tüy dökümünü uyarma potansiyelleri ile birlikte yumurta üretimine ve hayvan refahına olan katkılarını da araştırmaktadır. Tüy Dökümü; Birçok Hayvan Türünde Doğal Bir Fenomen Tüy dökümü, birçok yabani hayvan ve kuş türü için reproduktif yenilenme anlamına gelmektedir (Burton ve Burton, 1980). Memelilerde tüy dökümünün uyarılmasında; doğal ritim, gün ışığı sürelerindeki mevsimsel değişimler ve hormonlar gibi birçok karmaşık faktör etkili olmaktadır. Yılanlarda deri değiştirme olarak adlandırılan benzer durum, dudak çevresindeki derinin gevşemesi ile başlar ve geriye doğru itilen bu deri yerini yenisine bırakır. Fok balıklarının da yüzlercesi, yazın ikinci yarısında deri değiştirmek için karaya vurur. Kurbağalarda tirotropin hormonu deri değişimi için tiroit bezini uyarır. Artropotlarda ise değişim için deriden salınan hormonlar, eski kutikulada gevşemeye ve kısmi çözülmeye neden olur. Çatlayan kutikula artropodun su yüzüne çıkmasına 14 MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

17 Yumurtacı Tavuklarda Tüy Dökümü; Tarih, Değişen Senaryolar ve Gelecekteki Stratejiler aracılık eder. Akrepler iki ya da üç yıllık ömürleri boyunca dört kez deri değiştirirler. İnsektler ise periyodik aralıklar ile kendilerini sınırlayan dış iskeletleri dökülürken yalnızca doğrusal boyutta değişim gösterebilirler. Bir diğer insekt grubu olan mayıs böcekleri üç yılı nimf formunda geçirdikten sonra genellikle geceleri su yüzeyine çıkar ve derilerini değiştirerek kanatlı formlarına dönüşürler. Ergin formlarına dönüşmek için muhtemelen bir kere daha deri değiştirirler. Yengeçler ise kabuk değiştiren gruptadır. Erkek ve dişiler farklı zamanlarda kabuk değiştirirler ve erkek yengeçler dişiler ile dişi kabuğunu attıktan hemen sonra halen yumuşakken çiftleşirler. Çünkü dişiler kabuk değiştirdiklerinde erkekler için çok çekici hale gelirler. Kabuk değiştiren bir diğer tür olan ıstakozlar, oldukça sert iskeletlerini büyüme sürecinde ilk yıl sekiz kez, sonraki iki yıl iki ya da üç kez ve üçüncü yıldan sonra da sadece bir kez olmak üzere periyodik olarak değiştirirler. Nematod kurtçukları ise kuluçka ile olgunlaşma dönemi arasında dört kez kabuk değiştirir (Burton ve Burton, 1980). Kanatlı Türlerinde Tüy Dökümünün Uyarılması Kanatlı türlerinde tüy dökümü, kanatlıların üreme özelliklerini ve yeteneklerini periyodik olarak yenilemeleri anlamına gelmektedir (Berry, 2003). Tavuklarda tüy dökümünün uyarılmasının tarihi ise 19. yüzyılın başlarına kadar uzanmaktadır (Rice, 1905; Rice ve ark., 1908). Bilim adamları tüy dökümünü uyarmak için değişik metotlar keşfetmişler ve bu uygulamalar 1930 lar boyunca büyük popülarite kazanmıştır lere gelindiğinde Kalifornia daki yumurta üreticilerinin çoğu bu metotları sistemli bir şekilde uygular hale gelmiştir. Tüy dökümü uygulamaları 1960 ve 1970 lerde, bu konuda yazılan çok sayıda araştırma makalesi ile birlikte yaygınlaşmaya devam etmiştir. Yakın tarihlerden itibaren tüy dökümü, dünyanın birçok yumurta üreten bölgesinde, adeta tükenen tavukları gençleştirmek için bir araç olarak kabul edilmekte ve kullanılmaktadır (Bell, 2003). Ticari olarak yumurtacı sürüler, genellikle 1 yıllık yumurtlama siklusu boyunca yumurta üretiminde kullanılıp sonrasında satılırlar. Yumurtlama siklusunun sonlarına doğru özellikle bir de sıcak döneme tesadüf edildi ise yumurta üretimi ve kalitesi oldukça düşer. Yumurta üretiminin başlangıcında ise henüz genç olan sürüden elde edilen küçük yumurtalar çiftlik kazancında düşüşe neden olacaktır (Koelkebeck ve ark., 1993; Yousaf, 1998). Fakat eski sürüde tüy dökümü uyarılır ve bu sayede bu sürü ek bir yumurtlama sezonu boyunca daha kullanılacak olursa çiftliğin sabit giderleri daha uzun bir zamana yayılmış ve her birimden alınan verim artırılmış olur. Bugün ABD de bulunan yumurtacı sürülerin % 75 i bu şekilde düzenli değişim programının bir parçası olarak tüy dökümüne tabi tutulmaktadır. Tüy Dökümünü Kontrol Eden Fizyolojik Mekanizmalar Yıllık dinlenme dönemi boyunca yumurtacı tavukların kan lipid düzeyleri düşer. Yumurtalık ve yumurta yolu ise olgunlaşma dönemi öncesindeki boyutlarına kadar küçülür. Üreme aktivitesindeki gerileme, tiroid bezince kontrol edilen tüy dökümünün gerçekleşmesi için ön koşuldur. Tüy dökmüş tavuklardaki en belirgin değişiklik yumurtalık ve tiroid bezi aktivitesinde gözlenir (Brake ve Thaxton, 1979). Hipofiz-yumurtalık ve hipofiz-tiroid bezi eksenindeki antagonizma yumurtlamanın durduğu süreç boyunca tüylerin yenilenmesinin kontrolünde kritik bir öneme sahiptir (Decuypere ve Verheyen, 1986). Tüy dökümü ilk aşamada tiroksin (T 4 ) in ve ardından T 3 ün artışı ile uyarılır (Verheyen ve ark., 1983). Daha sonra tüy foliküllerini baskı altında tutan östrojenin (Stake ve ark., 1979) gerilemiş yumurtalıklardan salınmasının Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1 MEKTUP ANKARA 15

18 Yumurtacı Tavuklarda Tüy Dökümü; Tarih, Değişen Senaryolar ve Gelecekteki Stratejiler azalması sonucu tüy folikülleri aktive olur. Bu aktivasyonda, tiroksin ve progesteron da rol oynar. Tüy dökümü süreci boyunca, eski tüylerin yeni çıkanlar tarafından itilip atılması, bu sürecin tüy foliküllerinin uyarılması sonucu geliştiğini ve bu uyarımdan da hormonların sorumlu olduğunu doğrulamaktadır. Yine aynı dönemde artan kortikosteroidler ise gonadların atrofiye olup, yumutlamanın durmasına hizmet ederler (Van Tienhoven, 1981). Tüy Dökümü Metotları Tüy dökümü ile ilgili 1960 ve 70 lerden beri aktif olarak yapılan araştırmalar sonucu geliştirilen stratejiler günümüzde büyük ilgi görmekte ve hızla geleneksel yem kısıtlama programlarının yerini almaktadır. Tüy dökümü periyodu sonunda maksimal yumurta üretiminin sağlanabilmesi için vücut ağırlığının optimal olarak %25-35 inin kaybedilmesi gerekir. Bu ağırlık kaybına başlıca organların ağırlıklarının azalması ve vücut depolarının tüy dökümü uygulamaları boyunca besin kaynağı olarak kullanılması sebep olur. Fazla ağırlık kaybı genellikle yem kısıtlaması yönteminde görülür ve hayvanlarda açlığa, bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve ölüm oranlarının artmasına neden olur. Yem kısıtlamasına gidilmeden tüy döktürülen tavuklarda ise daha düşük ağırlık kaybı, daha güçlü bir bağışıklık ve daha düşük ölüm oranları gözlenir. Tüy dökümünü uyarmak için en yaygın şekilde kullanılan metotları 4 ana başlık altında toplayabiliriz: Farklı Diyet Uygulamaları: Son yıllarda araştırmacılar tüy dökümünü uyarmak için tiroid bezini uyaran ve tiroaktif proteinler (Kuenzel ve ark., 2005) olarak bilinen alfaalfa (Donalson ve ark., 2005; Ricke, 2003; Woodward ve ark, 2005; Kim ve ark., 2006, McReynolds ve ark., 2006), melengestrol asetat (Koch ve ark., 2005a; 2005b) ve alfalafa oligosakkarit kombinasyonlarını (Kim ve ark., 2006) değişen oranlarda kullanmaktadır. Özellikle alfalalfa proteini, yüksek ham protein ve kalsiyum içermesi, bağırsaklardan geçiş hızının yavaş olması sayesinde daha iyi sindirilmesi ve daha çok mikrobiyal fermentasyona uğraması nedeniyle tercih edilmektedir. Kullanılan diyetlerin besin yoğunlukları değişse de pek çoğu tüy dökümü amacıyla başarıyla kullanılmaktadır. Bu anlamda tek bir besin türünün ya da yem çeşidinin tüy dökümüne katkısını saptamak güçtür fakat eksikliğinin hayvanın sağlığını ciddi bir şekilde tehdit edeceğini tahmin etmek güç değildir. Yem Katkı Maddeleri: Tüy dökümünün bakır, çinko (Stevenson ve Jackson, 1984), sodyum (Harms, 1981) ya da alüminyum (Hussein ve ark., 1989) gibi çeşitli mineraller ile uyarılması geçmişte birçok araştırmacı tarafından denenmiştir. Alüminyum tuzunun (Lipstein ve Hurwitz, 1982; Hussein ve ark., 1989; Hussein, 1996; Yousaf, 2004; Yousaf ve Ahmad, 2006) ya da çinkonun (Cantor ve Johnson, 1984; Yousaf ve ark., Yem Değişimi Ve/Veya Kısıtlaması: Yem kısıtlaması bir diğer deyişle hayvanı yemden yoksun bırakma; kolay uygulanabilir ve ekonomik bir yöntem olduğu için kanatlı sektöründe en yaygın şekilde kullanılan ve çoğunlukla da ışık ve /veya su kısıtlaması ile kombine edilen bir yöntemdir (Rice ve ark., 1908; Hembree ve ark., 1980; Hussein, 1996, Yousaf, 1996; Yousaf, 1998; Koelkebeck ve ark., 2001; Bell, 2003; Biggs ve ark., 2004; Chowdhury ve ark., 2004; El-Deek ve Al-Harthi, 2004; Oguike ve ark., 2004; Kubena ve ark., 2005; Khoshoei ve Khajali, 2006). Hayvanlar yemden yoksun oldukları dönem boyunca hayatta kalabilmek için fazla vücut depolarını tüketmeye başlarlar. Vücutta artan katabolizmanın ise bağışıklığın zayıflamasına, istenmeyen davranış değişikliklerine ve hatta ölüme neden olduğu bilinmektedir. Değişen derecelerde yem kısıtlaması ya da yem değişimi yemden yoksun bırakma metodunun bir alternatifi olabilir fakat bu yöntemlerin başarısı da yem kısıtlamanın süresine ve ilgili yemlerin içeriği ile besin yoğunluğuna bağlıdır. 16 MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

19

20 Yumurtacı Tavuklarda Tüy Dökümü; Tarih, Değişen Senaryolar ve Gelecekteki Stratejiler 1998; El-Deek ve Al-Harthi, 2004; Moore ve ark., 2004; Ocak ve ark., 2004; Ahmed ve ark., 2005; Yousaf ve Ahmad, 2006; Koch ve ark., 2007; Koelkebeck ve Anderson, 2007) yüksek dozlarda kullanımı ile başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Bununla birlikte, diyete düşük dozda çinko ekleyip beraberinde kalsiyum miktarının azaltılması da başarılı sonuçlar vermiştir (Cantor ve Johnson, 1984; Breeding ve ark., 1992; Yousaf, 1998; Ricke ve ark., 2001). Örneğin diyette sodyum miktarının azaltılması (Naber et al., 1984; Said et al., 1984), tüy dökümünün uyarılmasında yem kısıtlaması ile eş etkinliğe sahiptir. Bakır da etkili bir tüy dökümü ajanıdır (Pennington ve Calloway, 1973; Davis, 1974; Griminger, 1977; Pearce ve ark., 1983; Stevenson ve Jackson, 1984, Yousaf, 1998, Yousaf, 2004). Diyetine mineral ilave edilen gruplar, kontrol gruplarına göre tüy dökümü sonrası daha iyi bir üretim performansı göstermişlerdir. Diğer yandan, diyete yüksek oranda ilave edilen mineraller ette ve yumurtada birikip kalıntıya neden olabilir, bu da insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu risk, yüksek mineral dozlu diyetler yerine düşük dozlu olanların kullanılması ile bertaraf edilebilir. Hormonlar: Tüy dökümünün hormonlarla uyarılması gonadotropin salgılatıcı hormon (Gn-RH) ajanları (Dickerman and Bahr, 1989) ile Löprolit asetat (Burke ve Attia, 1994) kullanılmasını gerektirir. Progesteron enjeksiyonunun ise yem kısıtlaması ile karşılaştırıldığında tüy dökümünün uyarılmasında daha etkili olduğu rapor edilmiştir (Adams, 1955). Dolayısıyla progesteron enjeksiyonu tüy dökümü uygulamalarında başarı ile kullanılmaktadır (Adams, 1956; Hansen, 1960; Furr ve ark., 1973; Mashaly ve Wentworth, 1974; Johnson ve Van Tienhoven, 1981; Etches ve ark., 1984; Herremans ve ark., 1988, Yousaf, 1998). Progesteron uygulaması yem kısıtlaması yöntemi ile kıyaslandığında, progesteron uygulanan tavuklarda tüy dökümünün daha başarılı olduğu fakat tüy dökümü sonrası yumurta üretiminin daha düşük olduğu görülmüştür. Tiroksin hormonu da tüy dökümünde oldukça etkilidir (Lofts ve Murton, 1972; Pethes ve ark., 1982; Verheyen ve ark., 1983a; Sekimoto ve ark., 1987; Queen ve ark., 1997; Herremans ve ark., 1988; Yousaf ve ark., 1998; Keshavarz ve Quimby, 2002). Tüy dökümünün hormonlarla uyarılması; uygulama sonrası değişken üretim performansı ve yüksek maliyetleri nedeniyle kanatlı sektörü için pratik bir metot değildir. Oysa yem kısıtlamasının alternatifi olan diğer metotların; kolay uygulanabilir olmaları, tüy dökümünden sonra performansı artırmaları ve ekonomik olarak daha yüksek geri dönüşleri olması sebebiyle üretici için çok daha uygun yöntemler oldukları söylenebilir. Tüy Dökümünün Faydaları Tüy dökümü, her ne kadar hayvanda stres yaratan bir uygulama olsa da, verimlilik artışı, kuluçkahanelerde ve tavuk çiftliklerinde azalan maliyet ve yatırımlar gibi pozitif etkileri düşünüldüğünde oldukça karlı bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanı sıra ticari yumurtacı sürülerde tavuk ve kuluçkalık erkek civciv kullanımı da hemen hemen % 50 azalmaktadır (Bell ve ark., 2004). Daha az hayvan kullanımı hem ekonomik açıdan hem de hayvan refahı açısından olumlu bir durumdur. ABD de yumurtacı sürülerin hemen hepsinin yaşamları boyunca en az bir ve çoğunlukla iki kez tüy döktükleri rapor edilmiştir. Ayrıca tüy dökmüş anne ve babadan olan sürüler, yüksek vücut ağırlıkları nedeniyle kanatlı çiftlikleri tarafından tercih edilmektedir. Birçok araştırmacı, tüy dökümü sonrası performansın öncekinden daha yüksek olduğunu rapor etmişlerdir. Tüy dökümünü izleyen dönemlerde, yumurta kalitesinin ölçüsü olan parametrelerdeki iyiye yönelik değişim oldukça belirgindir. Daha büyük yumurtalar, kabuk kalitesindeki ve yumurta üretimi oranındaki artışlar buna dahildir. Albumin kalitesi, ışık alma oranı, kabuk kalınlığı ve dayanıklılığı, yumurtaların ağırlığı ve sağlam yumurtaların oranı gibi Haugh birimlerine (Zimmermann ve ark., 1987) ait parametrelerindeki artışlar da oldukça belirgindir (Hansen, 18 MEKTUP ANKARA Yıl: 2011 Cilt: 9 Sayı: 1

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık ÖZEL FORMÜLASYON DAHA İYİ Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALİYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA İÇİN AGRALYX

Detaylı

YUMURTA TAVUĞU YETİŞTİRİCİLİĞİ

YUMURTA TAVUĞU YETİŞTİRİCİLİĞİ 2014 2015 YUMURTA TAVUĞU YETİŞTİRİCİLİĞİ Kanatlı Hayvan Yetiştiriciliği 1 YUMURTA TAVUKÇULUĞU Yumurta tavukçuluğu piliçlerde 20.haftadan sonra klavuz yumurta görülmesiyle başlar. Yumurta verimi 23. haftada

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA CIVCIV IÇIN OVOLYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA CIVCIV IÇIN OVOLYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta verimi Kabuk kalitesi Civciv kalitesi Döllülük Çıkım oranı Karaciğer sağlığı Bağırsak sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA

Detaylı

Kanatlı Beslemede Yemler Yönetim ve Değerlendirme Stratejileri

Kanatlı Beslemede Yemler Yönetim ve Değerlendirme Stratejileri Kanatlı Beslemede Yemler Yönetim ve Değerlendirme Stratejileri 2017-2018 ZZT424-Kanatlı Hayvan Besleme Ders Notları Prof.Dr.Necmettin Ceylan Ankara Üniversitesi-Ziraat Fakültesi-Zootekni Bölümü Kanola

Detaylı

Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek,

Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek, YEMLERİ EVREK & ÇİPURA L 1 Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek, Çipura ve Alabalık yemlerinin

Detaylı

Ruminant. Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm ll: Sütten Kesimden Düveye Besleme ve Yönetim

Ruminant. Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm ll: Sütten Kesimden Düveye Besleme ve Yönetim Buzağıdan Süt Sığırına Bölüm ll: Sütten Kesimden Düveye Besleme ve Yönetim KONU İLGİ Düvelerin beslenmesi Sütten kesimden tohumlamaya kadar olan dönemde besleme ve yönetimsel pratikler TERCÜME VE DERLEME

Detaylı

Kanatlı. Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık ve Yem Tüketimine Etkisi

Kanatlı. Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık ve Yem Tüketimine Etkisi Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık ve Yem Tüketimine Etkisi KONU etkisi İLGİ Tamponlanmış organik asit kombinasyonunun broyler performansına Selko-pH Uygulamasının Broylerlerde Canlı Ağırlık

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: DÜNYA KANATLI HAYVAN ÜRETİMİ 2. BÖLÜM: YEM HAMMADDE DEĞERİNİN SAPTANMASI VE YEM FORMULASYONU

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: DÜNYA KANATLI HAYVAN ÜRETİMİ 2. BÖLÜM: YEM HAMMADDE DEĞERİNİN SAPTANMASI VE YEM FORMULASYONU İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM: DÜNYA KANATLI HAYVAN ÜRETİMİ 1. Dünya hayvan üretimi 2. Kanatlı eti üretimi 3. Yumurta üretimi 4. Kanatlı üretiminin geleceği 5. Dünya yem üretimi 2. BÖLÜM: YEM HAMMADDE DEĞERİNİN

Detaylı

NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir.

NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. NATURAZYME Naturazyme enzim grubu karbohidrazlar, proteaz ve fitaz enzimlerini içerir. Tüm hayvanlar besinleri sindirmek için enzimleri kullanırlar. Bunlar hem hayvanın kendi sentezlediği hem de bünyelerinde

Detaylı

TÜRKİYE BEYAZ ET SEKTÖRÜ

TÜRKİYE BEYAZ ET SEKTÖRÜ TÜRKİYE BEYAZ ET SEKTÖRÜ 1. GİRİŞ Beyaz et insan beslenmesinde besin değeri açısından tartışılmaz bir öneme ve yere sahiptir. Tavuk eti; uluslararası terminolojide Kanatlı Eti kavramı içinde değerlendirilmektedir.

Detaylı

RUMİNANT RASYONLARINDA MAYA KULLANIMI VE ÖNEMİ

RUMİNANT RASYONLARINDA MAYA KULLANIMI VE ÖNEMİ RUMİNANT RASYONLARINDA MAYA KULLANIMI VE ÖNEMİ Rumen mikroorganizmaların (bakteriler,protozoalar ve mayaların) bir denge içinde çalıştırdığı kusursuz bir makinedir. Yüksek et-süt verimi isterken bu hayvandaki

Detaylı

Sığır yetiştiriciliğinde Sıcaklık Stresi ve Alınabilecek Önlemler. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sığır yetiştiriciliğinde Sıcaklık Stresi ve Alınabilecek Önlemler. Prof. Dr. Serap GÖNCÜ. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sığır yetiştiriciliğinde Sıcaklık Stresi ve Alınabilecek Önlemler Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü 01330 Adana Bir ineğin kendisinden beklenen en yüksek verimi

Detaylı

Hedefe Spesifik Beslenme Katkıları

Hedefe Spesifik Beslenme Katkıları Hedefe Spesifik Beslenme Katkıları Hayvan Beslemede Vitamin ve Minerallerin Önemi Vitaminler, çiftlik hayvanlarının, büyümesi, gelişmesi, üremesi, kısaca yaşaması ve verim vermesi için gerekli metabolik

Detaylı

Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI DÜZENLEMEK İÇİN PRONEL

Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI DÜZENLEMEK İÇİN PRONEL Rumen Kondisyoneri DAHA İYİ Protein Değerlendirilmesi Enerji Kullanımı Süt Kalitesi Karaciğer Fonksiyonları Döl Verimi Karlılık BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK, RUMEN METABOLİZMASINI

Detaylı

ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI

ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI 2.3.2. ZOOTEKNİ ANABİLİM DALI : Yumurtlama Öncesi Tüy Dökümünün Yumurtacı Tavukların Performansına Etkisi : TUAM -Veteriner Fakültesi Birimi : Metin PETEK*, Faruk BALCI, Hasan BAŞPINAR Yayınlandığı Yer

Detaylı

SERBERT OTLATMALI (FREE RANGE) SİSTEMDE YUMURTA TAVUKÇULUĞU

SERBERT OTLATMALI (FREE RANGE) SİSTEMDE YUMURTA TAVUKÇULUĞU SERBERT OTLATMALI (FREE RANGE) SİSTEMDE YUMURTA TAVUKÇULUĞU Erol BİNTAŞ Ziraat Yük. Müh. Bahattin KOÇER Ziraat Müh. Gökhan EGE Veteriner Hekim Toplumda son yıllarda daha doğal ve sağlıklı besinler tüketme

Detaylı

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü

TARIMSAL YAPILAR. Prof. Dr. Metin OLGUN. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü TARIMSAL YAPILAR Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, İklimsel Çevre ve Yönetimi Temel Kavramlar 2 İklimsel Çevre Denetimi Isı

Detaylı

SÜT ĐNEKLERĐNDE DÖNEMSEL BESLEME

SÜT ĐNEKLERĐNDE DÖNEMSEL BESLEME SÜT ĐNEKLERĐNDE DÖNEMSEL BESLEME Dönemsel Besleme Sağmal ineklerin besin madde ihtiyaçları; laktasyon safhası, süt verimi, büyüme oranı ve gebelik durumuna bağlı olarak değişim göstermektedir. Bu açıdan

Detaylı

Vitaminlerin yararları nedendir?

Vitaminlerin yararları nedendir? Vitaminlerin yararları nedendir? Vitamin ve mineraller vücudun normal fonksiyonlarının yerine getirilmesinde, büyüme ve gelişiminde çok önemlidir. Az miktarlarda yeterlidirler. Gebelikte anne yanında bebeğin

Detaylı

HİNDİ YETİŞTİRİCİLİĞİ

HİNDİ YETİŞTİRİCİLİĞİ 2014 2015 HİNDİ YETİŞTİRİCİLİĞİ Hindilerin tavuklara göre daha dayanıklı, uzun ömürlü, karkas randımanı ve beslenme değerlerinin yüksek olması, yılbaşında tüketimi, etinin sucuk salam gibi ürünlerde dana

Detaylı

Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek,

Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek, ALABALIK YEMLERİ 1 Çamlı, BioAqua markası altında ürettiği balık yemleri ile müşterilerine çok geniş bir ürün segmenti sunmaktadır. Ağırlıklı olarak üretilen Levrek, Çipura ve Alabalık yemlerinin yanında

Detaylı

YEMLERDE PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ. A.V.Garipoğlu TEMMUZ-2012

YEMLERDE PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ. A.V.Garipoğlu TEMMUZ-2012 YEMLERDE PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ A.V.Garipoğlu TEMMUZ-2012 Yard. Doç.Dr. Hıdır GENÇOĞLU tarafından Yem Magazin dergisinde yayınlanan bir makaleden özetlenmiştir. YEMLERDE PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ NEDEN ÖNEMLİDİR?

Detaylı

Kanatlı. Üçüncü Jenerasyon Bütiratlar

Kanatlı. Üçüncü Jenerasyon Bütiratlar Kanatlı Üçüncü Jenerasyon Bütiratlar KONU İLGİ Bütiratların yeni bir formunun broyler sürülerindeki etkinliği TERCÜME VE DERLEME Üçüncü Jenerasyon Bütiratlar Kanatlı Özel Ürünler Teknik & Satış Müdürü

Detaylı

Kanatlılara Spesifik Performans Katkısı

Kanatlılara Spesifik Performans Katkısı Kanatlılara Spesifik Performans Katkısı İÇERİĞİ Kanatlı hayvancılık sektörü genetik calışmalar, yem teknolojisi ve beslenme rejimlerindeki bilimsel ilerlemelerle sürekli gelişmektedir. Dünyada artan kaliteli

Detaylı

KANATLI HAYVAN BESLEME (Teorik Temel-Pratik Uygulama)

KANATLI HAYVAN BESLEME (Teorik Temel-Pratik Uygulama) KANATLI HAYVAN BESLEME (Teorik Temel-Pratik Uygulama) -Ders Notu- Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı Adana ADANA-2008 ÖNSÖZ Hayvan beslemenin

Detaylı

Kanatlı. Hindilerde salmonellanın başarıyla azaltılması

Kanatlı. Hindilerde salmonellanın başarıyla azaltılması Hindilerde salmonellanın başarıyla azaltılması KONU İLGİ Hindilerde pozitif salmonella koşullarında Fysal Fit-4 ve Selko-pH uygulamasının ardından kalan salmonella miktarının araştırılması Hindilerde salmonella

Detaylı

Broyler Damızlık Sürü Yönetimi

Broyler Damızlık Sürü Yönetimi Broyler Damızlık Sürü Yönetimi Yavaş Tüylenen damızlık cobb-vantress.com Giriş Cobb broiler sevk ve idare Kitapçığı, damızlık proramınızı oluşturmak için Cobb damızlık yönetim rehberi ve Cobb karma yem

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

Ebeveyn Sürüsü 2. Basım

Ebeveyn Sürüsü 2. Basım Ebeveyn Sürüsü 2. Basım W-36 KAHVERENGİ Performance Performans Standartları Standards Manual Kitapçığı Performans Özeti Dişilerde Yaşama Gücü, 1. 18. Haftalar % 94 Dişilerde Yaşama Gücü, 19. 75. Haftalar

Detaylı

YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN KALİTE BİLEŞENLERİ

YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN KALİTE BİLEŞENLERİ YEMEKLİK TANE BAKLAGİLLERİN KALİTE BİLEŞENLERİ Tüketicinin dikkate aldığı faktörler: Bu kalite bileşenleri tüketici talepleri ile ilişkilidir. Bunlar fiziksel faktörler (tohumun görünüşü, rengi, kokusu,

Detaylı

Broyler Damızlık Sürü Yönetimi

Broyler Damızlık Sürü Yönetimi Broyler Damızlık Sürü Yönetimi Hızlı Tüylenen damızlık cobb-vantress.com Giriş Cobb broiler sevk ve idare Kitapçığı, damızlık proramınızı oluşturmak için Cobb damızlık yönetim rehberi ve Cobb karma yem

Detaylı

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da

Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da Zeytinyağı ve Çocukluk İnsanın çocukluk döneminde incelenmesi gereken en önemli yönü, gösterdiği bedensel gelişmedir. Doğumdan sonraki altı ay ya da bir yıllık sürede, bebeğin en önemli gıdasını anne sütü

Detaylı

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar

Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Mustafa KABU 1,Turan CİVELEK 1 1 Afyon Kocatepe Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, İç Hastalıklar Anabilim Dalı, Afyonkarahisar Süt sığırı işletmelerindeki en önemli sorunlarda birtanesi periparturient

Detaylı

BOVİFİT FORTE İLE AVANTAJLARINIZ Optimal laktasyon başlangıcı Yüksek yem tüketimi İyi doğurganlık Yüksek süt verimi Uzun damızlık ömrü

BOVİFİT FORTE İLE AVANTAJLARINIZ Optimal laktasyon başlangıcı Yüksek yem tüketimi İyi doğurganlık Yüksek süt verimi Uzun damızlık ömrü BOVİFİT FORTE İLE AVANTAJLARINIZ Optimal laktasyon başlangıcı Yüksek yem tüketimi İyi doğurganlık Yüksek süt verimi Uzun damızlık ömrü BOVİFİT FORTE ÜRÜN ÖZELLİKLERİ Kurutulmuş bira mayası ve keten tohumu

Detaylı

KATALOG Küplüpınar Mah. İstanbul Caddesi No:15 Osmangazi/BURSA Tel Website.

KATALOG Küplüpınar Mah. İstanbul Caddesi No:15 Osmangazi/BURSA Tel Website. KATALOG 2017 35 YILDIR TAVUKCULUK SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTERMEKTEYİZ ÜLKEMİZİN PEK ÇOK YERİNE SATIŞLAR BİZİM TARAFIMIZDAN YAPILMAKTADIR. BURSA GÖKÇE KÖY'DEKİ KULUÇKAHANEMİZDE ÖRDEK,HİNDİ,ETLİK VE YUMURTALIK

Detaylı

KALSİYUM, FOSFOR, Vit-D 3 VE FİTAZ

KALSİYUM, FOSFOR, Vit-D 3 VE FİTAZ Sayı : 2003 / Lyr 04 Sayfa : 26 30 KALSİYUM, FOSFOR, Vit-D 3 VE FİTAZ KONU : Yumurtacı Rasyonları İLGİ : KANATLI BESLEME KELİMELER : Emilim ph Kemik Yapısı Yumurta Kabuğu KAYNAKÇA : Tercüme: Seyfi Ay -

Detaylı

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIÐI

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIÐI T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIÐI TAVUKÇULUK ARAÞTIRMA ENSTÝTÜSÜ MÜDÜRLÜÐÜ www.arastirma.tarim.gov.tr/tavukculuk ankara.tavukculuk@gthb.gov.tr TAVUKÇULUK ARAÞTIRMA ENSTÝTÜSÜ MÜDÜRLÜÐÜ TÝCARÝ KAHVERENGÝ

Detaylı

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü

Detaylı

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein, kalsiyum ve fosfor alımı nedeniyle; kemiklerin ve dişlerin gelişiminde Önemlidir.

Detaylı

DAMIZLIK ROSS 308. BROYLER DAMIZLIK Karma Yem Besin Madde Değerleri 2016

DAMIZLIK ROSS 308. BROYLER DAMIZLIK Karma Yem Besin Madde Değerleri 2016 DAMIZLIK ROSS 308 BROYLER DAMIZLIK Karma Yem Besin Madde Değerleri 2016 Giriş Bu kitapçık; Ross 308 (yavaş tüylenen) damızlık sürüleri için beslemeye ilişkin tavsiyeler içermektedir ve Ross Damızlık Sevk-İdare

Detaylı

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ

BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ BESİN GRUPLARININ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDEKİ ÖNEMİ Büyüme ve gelişmeyi sağlar. Özellikle çocuk ve adölesanlarda protein,

Detaylı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı Dengeli Beslenme Yaşamımız boyunca sürekli büyürüz. Bebeklikten itibaren sağlıklı bir şekilde büyümek ve gelişmek için düzenli, dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Beslenmek yani yemek yemek günlük

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

SAĞLIM İNEKLERİN BESLENMESİ

SAĞLIM İNEKLERİN BESLENMESİ SAĞLIM İNEKLERİN BESLENMESİ Birlikle el ele, hayvancılıkta daha ileriye... Mehmet Ak Ziraat Mühendisi Sorumlu Müdür 048 9 4 www.burdurdsyb.org www.facebook.com/burdurdsyb Konuya başlamadan önce, yazıda

Detaylı

Önemli bir yem hammaddesi: Mısır

Önemli bir yem hammaddesi: Mısır Önemli bir yem hammaddesi: Mısır Besinsel Özellikleri Mısır; diğer tahıllar, tahıl yan ürünleri ve enerji sağlayan diğer hammaddeler ile karşılaştırıldığında standart bir hammaddedir. Birçok kanatlı rasyonunda

Detaylı

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Yaşlı Bakım-Ebelik 2. Ders YB 205 Beslenme İkeleri 2015 Uzm. Dyt. Emine Ömerağa emine.omeraga@neu.edu.tr BESLENME Dünya Sağlık Örgütü (WHO-DSÖ)

Detaylı

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAYVAN SAĞLIĞI VE KARANTİNA DAİRE BAŞKANLIĞI

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAYVAN SAĞLIĞI VE KARANTİNA DAİRE BAŞKANLIĞI T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HAYVAN SAĞLIĞI VE KARANTİNA DAİRE BAŞKANLIĞI KANATLI SAĞLIĞI İÇİN YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER Ümit ZORAY Veteriner Hekim KANATLI İŞLETME

Detaylı

TÜRKİYE VE DÜNYADA KANATLI SEKTÖRÜNÜN GENEL DURUMU

TÜRKİYE VE DÜNYADA KANATLI SEKTÖRÜNÜN GENEL DURUMU TÜRKİYE VE DÜNYADA KANATLI SEKTÖRÜNÜN GENEL DURUMU Resim 1: Bakanlığımızca Geliştirilen Yerli Hibritlerimiz (ATAK S). 1. Kanatlı sektörü ile ilgili üretim, tüketim ve istihdam Bakanlığımız, 1930 lu yıllarda

Detaylı

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar

Detaylı

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)

Detaylı

Prospektüs. Sadece Hayvan Sağlığında Kullanılır. AMPROMED Oral Çözelti Veteriner Antikoksidiyal -Vitamin

Prospektüs. Sadece Hayvan Sağlığında Kullanılır. AMPROMED Oral Çözelti Veteriner Antikoksidiyal -Vitamin Prospektüs Sadece Hayvan Sağlığında Kullanılır. AMPROMED Oral Çözelti Veteriner Antikoksidiyal -Vitamin BİLEŞİMİ Ampromed Oral Çözelti, koyu sarı-açık kahverengi renkte, berrak bir çözelti olup her ml

Detaylı

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar.

Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. ELMANIN FAYDALARI Günde bir elma doktoru evden uzak tutar. Elmanın Sağlığa Faydaları Elma A, E, B6, C, K vitamin kaynağıdır, bunun yanında yüksek miktarda potasyum ve çeşitli mineralleri içeren su içerir.

Detaylı

Dördüncü Jenerasyon Bütrat : Gustor N RGY

Dördüncü Jenerasyon Bütrat : Gustor N RGY Dördüncü Jenerasyon Bütrat : Gustor N RGY KONU İLGİ 4. Jenerasyon Bütrat: GUSTOR N RGY Bütratların yeni bir formunun broiler sürülerindeki etkinliği TERCÜME VE DEĞERLENDİRME Trouw TR Özel Ürünler Teknik

Detaylı

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ

SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan

Detaylı

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması Pestisit; herhangi bir istenmeyen canlının (zararlı organizma), yayılmasını engelleyen, uzaklaştıran ya da ondan koruyan her türlü bileşik ya da bileşikler karışımıdır. Tarımda pestisitler, zararlı organizmaları

Detaylı

Tavuk Yetiştirme Tekniği

Tavuk Yetiştirme Tekniği Tavuk Yetiştirme Tekniği Etlik Piliç Yetiştiriciliği Kasaplık piliç; 6-8 hafta besiye dayalı olan en kısa süreli tavuk yetiştiriciliğidir. Derin yataklı yer tipi kümeslerde yapılır. Kafes yetiştirmesinde

Detaylı

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF

TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL ZOOTEKNİ KISA ÖZET KOLAY AÖF Kolayaöf.com

Detaylı

RASYON ÇÖZÜMÜNDE TEMEL KRİTERLER

RASYON ÇÖZÜMÜNDE TEMEL KRİTERLER RASYON ÇÖZÜMÜNDE TEMEL KRİTERLER KAFES YUMURTA TAVUĞU RASYONU Ca % P % Ver. Mik.% HP Yem Mad. HP % ME kcal/kg % ME kcal/kg Ca % P % Mısır 8 3400 0,05 0,3 52,00 4,16 1768,00 0,026 0,156 Arpa 11 2650 0,07

Detaylı

Buzağı İshalleri ve Koruma Yöntemleri. Dengeli ve Ekonomik Besleme

Buzağı İshalleri ve Koruma Yöntemleri. Dengeli ve Ekonomik Besleme Buzağı İshalleri ve Koruma Yöntemleri Buzağılar Sürünün Geleceğidir. Buzağı yetiştiriciliğinde anahtar noktalar! Doğum Kolostrum (Ağız Sütü) Besleme Sistemi Sindirim Sağlık Doğum ile ilgili anahtar noktalar

Detaylı

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1 Verim Arzının Zaman İçinde Değişimi Verim Arzının dış görünümü olan iş verimi işin tekrarlanması

Detaylı

Kan NEFA (nonesterified fatty acids ) yükselir. (asetoasetat, β-hidroksibütirat ve. Laktasyon başlangıcında yüksektir

Kan NEFA (nonesterified fatty acids ) yükselir. (asetoasetat, β-hidroksibütirat ve. Laktasyon başlangıcında yüksektir Ketozis Kan NEFA (nonesterified fatty acids ) yükselir. (asetoasetat, β-hidroksibütirat ve aseton) Laktasyon başlangıcında yüksektir Tip 1: Postpartum Tip 2: Prepartum Tip 3: Bütirik ketozis Tipi bilinmez

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

YEM BİTKİLERİNDE KALİTE TAYİNİ ve KULLANIM ALANLARI. Hazırlayan: Arş. Gör. Seda AKBAY TOHUMCU

YEM BİTKİLERİNDE KALİTE TAYİNİ ve KULLANIM ALANLARI. Hazırlayan: Arş. Gör. Seda AKBAY TOHUMCU YEM BİTKİLERİNDE KALİTE TAYİNİ ve KULLANIM ALANLARI Hazırlayan: Arş. Gör. Seda AKBAY TOHUMCU 1. Giriş 2. Kaliteli yem ne anlama gelir? 3. Hayvanların Yem Tercihi 4. Yemin sindirilebilirliği 5. Yem Bitkisinin

Detaylı

Süt sığırı işletmelerinde gizli tehdit Hipokalsemi, Jac Bergman, DVM, 28 Ekim 2017

Süt sığırı işletmelerinde gizli tehdit Hipokalsemi, Jac Bergman, DVM, 28 Ekim 2017 Süt sığırı işletmelerinde gizli tehdit Hipokalsemi, Jac Bergman, DVM, 28 Ekim 2017 Buzağılama döneminde kalsiyum metabolizması Hipokalsemi riski yaş ilerledikçe büyür Klinik hipokalsemi: İlk laktasyon:

Detaylı

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır.

Omega 3 nedir? Balık ve balık yağları, özellikle Omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA açısından zengin besin kaynaklarıdır. Alfalino Omega 3 nedir? Omega 3 yağ asitleri vücut için gerekli olan ama vücudun üretemediği yağ asitleridir. Besinlerle alınamadığı durumlarda gıda takviyeleri ile alınmaları gerekmektedir. Temel Omega-3

Detaylı

Minavit Enjeksiyonluk Çözelti

Minavit Enjeksiyonluk Çözelti Prospektüs ; berrak sarı renkli çözelti olup her ml'si 500.000 IU Vitamin A, 75.000 IU Vitamin D 3 ve 50 mg Vitamin E içerir. FARMAKOLOJİK ÖZELLİKLERİ uygun farmasötik şekli, içerdiği A, D 3 ve E vitamin

Detaylı

Karaciğer koruyucu DAHA İYİ DAHA SAĞLIKLI, DAHA İYİ VERİMLİ SÜRÜLER İÇİN HEPALYX

Karaciğer koruyucu DAHA İYİ DAHA SAĞLIKLI, DAHA İYİ VERİMLİ SÜRÜLER İÇİN HEPALYX Karaciğer koruyucu DAHA İYİ Karaciğer fonksiyonu Antioksidan aktivite Protein sentezi Anti-fibrotik aktivite Süt Verimi Süt Proteini Metabolik Sağlık Performans Bağışıklık Karlılık DAHA SAĞLIKLI, DAHA

Detaylı

SÜT İNEKLERİNİN BESLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR. Süt ineklerinin beslenmesini başlıca 4 dönemde incelemek mümkündür.

SÜT İNEKLERİNİN BESLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR. Süt ineklerinin beslenmesini başlıca 4 dönemde incelemek mümkündür. SÜT İNEKLERİNİN BESLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR Süt ineklerinin beslenmesini başlıca 4 dönemde incelemek mümkündür. 1. Birinci Dönem: Doğumu takiben süt veriminde hızlı bir artışın görüldüğü dönemdir.

Detaylı

BAĞIRSAK YANGISINDA ÖNLEYiCi ETKi. Bağırsak Sağlığı Yem Sindirilebilirliği Hayvan Sağlığı Yüksek Performans Bitki Ekstraktı

BAĞIRSAK YANGISINDA ÖNLEYiCi ETKi. Bağırsak Sağlığı Yem Sindirilebilirliği Hayvan Sağlığı Yüksek Performans Bitki Ekstraktı BAĞIRSAK YANGISINDA ÖNLEYiCi ETKi Bağırsak Sağlığı Yem Sindirilebilirliği Hayvan Sağlığı Yüksek Performans Bitki Ekstraktı Bakterilerle mücadele onları sadece öldürmek ile olmaz. Öldükten sonra ortaya

Detaylı

Ruminant GEÇİŞ DÖNEMİ SÜT SIĞIRLARINDA KULLANILAN FARKLI ENERJİ KAYNAKLARI

Ruminant GEÇİŞ DÖNEMİ SÜT SIĞIRLARINDA KULLANILAN FARKLI ENERJİ KAYNAKLARI GEÇİŞ DÖNEMİ SÜT SIĞIRLARINDA KULLANILAN FARKLI ENERJİ KAYNAKLARI KONU Geçiş dönemi süt sığırlarında kullanılan farklı enerji kaynakları İLGİ TERCÜME VE DERLEME KAYNAKÇA Kazım Bilgeçli - Ürün Müdürü Arnold

Detaylı

TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU TARAFINDAN DESTEKLENECEK YUMURTA ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELERDE AB STANDARTLARI DENETİM FORMU

TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU TARAFINDAN DESTEKLENECEK YUMURTA ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELERDE AB STANDARTLARI DENETİM FORMU EK-5 TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU TARAFINDAN DESTEKLENECEK YUMURTA ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELERDE AB STANDARTLARI DENETİM FORMU İşletme Sahibinin adı/soyadı Adresi Tel/Fax İşletme No İşletmenin

Detaylı

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği

Detaylı

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır.

Suda çözünebilen nişasta molekülleri pityalin (amilaz) enzimiyle küçük moleküllere parçalanır. CANLILARDA ENERJİ Besinlerin Enerjiye Dönüşümü Besin öğeleri: Karbonhidratlar, yağlar, proteinler, vitaminler, mineraller Besin maddelerindeki bu öğelerin vücut tarafından kullanılabilmesi için sindirilmesi

Detaylı

Yumurta sektörünün en önemli özelliği canlı materyal ile üretim yapmasıdır. Yumurta üretimine başlama aylık bir süreçte gerçekleşebilmekte ve

Yumurta sektörünün en önemli özelliği canlı materyal ile üretim yapmasıdır. Yumurta üretimine başlama aylık bir süreçte gerçekleşebilmekte ve YUMURTA SEKTÖRÜ Yumurta sektörünün en önemli özelliği canlı materyal ile üretim yapmasıdır. Yumurta üretimine başlama 4.5-5 aylık bir süreçte gerçekleşebilmekte ve üretim döneminde de arz ve talep dengesini

Detaylı

Kanatlı. Broilerlerde Kesimden Bir Hafta Önce Selko ph Uygulaması

Kanatlı. Broilerlerde Kesimden Bir Hafta Önce Selko ph Uygulaması Broilerlerde Kesimden Bir Hafta Önce Selko ph Uygulaması KONU İLGİ TERCÜME Broilerlerde Kesimden Bir Hafta Önce Selko ph Uygulaması Broilerlerin kesim öncesi döneminde, Selko Ph, bağırsaklardaki mikrobiyal

Detaylı

NUTRI -PASS. Amonyak ve çözünebilir protein bağlayıcı DAHA İYİ

NUTRI -PASS. Amonyak ve çözünebilir protein bağlayıcı DAHA İYİ Amonyak ve çözünebilir protein bağlayıcı NUTRI -PASS DAHA İYİ Protein Kullanımı Enerji Kullanımı Süt Kalitesi Karaciğer Fonksiyonları Döl Verimi BY-PASS PROTEİN ÜRETİMİNİ VE ENERJİ ÇEVRİMİNİ ARTTIRMAK,

Detaylı

Enerji ve Protein Beslemesiyle İlgili Metabolik Problemler

Enerji ve Protein Beslemesiyle İlgili Metabolik Problemler Enerji ve Protein Beslemesiyle İlgili Metabolik Problemler J. van Eys k k Dönem 3 Yeni Dönem 4 Pik Süt Dönem 5 Pik KM alımı Kuru Madde Alımı Dönem 6 Bitiş Dönem 2 Yakın 1 o d d d o SÜT ÜRETİMİ VÜCUT AĞIRLIĞI

Detaylı

BESİN MADDELERİ VE SU METABOLİZMASI. Prof.Dr. Seher KÜÇÜKERSAN

BESİN MADDELERİ VE SU METABOLİZMASI. Prof.Dr. Seher KÜÇÜKERSAN BESİN MADDELERİ VE SU METABOLİZMASI Prof.Dr. Seher KÜÇÜKERSAN BESİN MADDELERİ Hayvan ve yemlerin yapısında bulunan ve hayvan organizmasında çeşitli fizyolojik fonksiyonlara katılan organik ve inorganik

Detaylı

Ruminant BYPASS YAĞLAR HANGİ ÖZELLİKLERİNE GÖRE SEÇİLMELİDİR?

Ruminant BYPASS YAĞLAR HANGİ ÖZELLİKLERİNE GÖRE SEÇİLMELİDİR? BYPASS YAĞLAR HANGİ ÖZELLİKLERİNE GÖRE SEÇİLMELİDİR? KONU Bypass yağlar İLGİ TERCÜME VE DERLEME KAYNAKÇA YAYININ KAPSAMI Doğru bypass yağ seçiminde dikkat edilmesi gereken noktalar ve getirdiği avantajlar.

Detaylı

İZMİR DE SÜT HAYVANCILIĞI

İZMİR DE SÜT HAYVANCILIĞI İZMİR DE SÜT HAYVANCILIĞI Şebnem BORAN Gözde SEVİLMİŞ Süt özellikle protein, yağ, vitamin (C vitamini hariç) ve mineraller (başta kalsiyum ve fosfor olmak üzere) gibi beslenmede çok önemli olan toplam

Detaylı

LAKTASYON VE SÜT VERİMİ

LAKTASYON VE SÜT VERİMİ LAKTASYON VE SÜT VERİMİ Prof.Dr. Selahattin Kumlu Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Antalya Tanım Laktasyon, buzağılama ile başlayan ve kuruya çıkma ile sona eren süt verme dönemidir.

Detaylı

Kırmızı Tavuk Biti (Dermanyssus gallinea, Tavuk Akarı)

Kırmızı Tavuk Biti (Dermanyssus gallinea, Tavuk Akarı) Kırmızı Tavuk Biti (Dermanyssus gallinea, Tavuk Akarı) - İnfeksiyöz Hastalıkların Bulaşma ve Yayılmasında Potansiyel Tehlike - Kırmızı tavuk biti ( Dermanyssus gallinae ) evcil kümes hayvanlarında özellikle

Detaylı

Şeker düşürücü ilaçlar

Şeker düşürücü ilaçlar TÜRKİYE ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA DERNEĞİ DİABETES MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU TEMD DİABETES 05 MELLİTUS ÇALIŞMA VE EĞİTİM GRUBU HASTA EĞİTİM KİTAPÇIKLARI SERİSİ Şeker düşürücü ilaçlar Şeker düşürücü

Detaylı

Bornova Vet.Kont.Arst.Enst.

Bornova Vet.Kont.Arst.Enst. VETERİNER İLAÇ KALINTILARININ ÖNEMİ ve VETERİNER İLAÇ KALINTILARI TEST METOTLARI Beyza AVCI TÜBİTAK -ATAL 8-9 Ekim 2008 İZMİR KALINTI SORUNU? Hayvansal kökenli gıdalarda, hayvan hastalıklarının sağaltımı,

Detaylı

VETERİNER İLAÇ KALINTILARININ ÖNEMİ ve VETERİNER İLAÇ KALINTILARI TEST METOTLARI. Beyza AVCI TÜBİTAK -ATAL 8-9 Ekim 2008 İZMİR

VETERİNER İLAÇ KALINTILARININ ÖNEMİ ve VETERİNER İLAÇ KALINTILARI TEST METOTLARI. Beyza AVCI TÜBİTAK -ATAL 8-9 Ekim 2008 İZMİR VETERİNER İLAÇ KALINTILARININ ÖNEMİ ve VETERİNER İLAÇ KALINTILARI TEST METOTLARI Beyza AVCI TÜBİTAK -ATAL 8-9 Ekim 2008 İZMİR KALINTI SORUNU? Hayvansal kökenli gıdalarda, hayvan hastalıklarının sağaltımı,

Detaylı

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi

Kazanım Merkezli Çalışma Kağıdı 1. Ünite Vücudumuzda Sistemler Sindirim Sistemi Fen Bilimleri 7. Sınıf Aşağıda, sindirim sistemi ile ilgili verilen ifadelerden doğru olanlarının yanına (, yanlış olanlarının yanına (Y) koyunuz. Aşağıda verilen resimde sindirim sistemi organlarının

Detaylı

SÜT ENDÜSTRİSİNDEKİ YARARLI MİKROORGANİZMALAR

SÜT ENDÜSTRİSİNDEKİ YARARLI MİKROORGANİZMALAR SÜT ENDÜSTRİSİNDEKİ YARARLI MİKROORGANİZMALAR Süt ve süt ürünleri mikrobiyolojisinde yararlı mikroorganizmalar temel olarak süt ürünlerinin üretilmesinde kullanılan çeşitli mikroorganizmaları tanımlamaktadır.

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #3

YGS ANAHTAR SORULAR #3 YGS ANAHTAR SORULAR #3 1) Bir insanın kan plazmasında en fazla bulunan organik molekül aşağıdakilerden hangisidir? A) Mineraller B) Su C) Glikoz D) Protein E) Üre 3) Aşağıdakilerden hangisi sinir dokunun

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE

SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE SAĞLIKLI BESLENME BİRECİK MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ ZEYNEP ŞAHAN KARADERE Sağlıklı büyümek ve gelişmek için yeterli ve dengeli beslenmeliyiz. BESLENME İnsanın yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel

Detaylı

NIRLINE. NIRLINE ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır!

NIRLINE. NIRLINE ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır! ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini, Sürdürülebilir Besleme ile Sizi Geleceğe Taşır! KONU Yağ Asidi Profillerinin Hayvan Beslemedeki Önemi ve Analizleri İLGİ ile Ham Maddelerinizde Yağ Asidi Tayini,

Detaylı

Yer Yumurtasının Kontrolü Ve Çözüm Önerileri. Dr. Tolga Erkuş Ross Breeders Anadolu

Yer Yumurtasının Kontrolü Ve Çözüm Önerileri. Dr. Tolga Erkuş Ross Breeders Anadolu Yer Yumurtasının Kontrolü Ve Çözüm Önerileri Dr. Tolga Erkuş Ross Breeders Anadolu Neden Önemli??? Yer yumurtası nedir? Temiz görünüşlü yer yumurtası nedir? Sanitasyon ne işe yarar? Yer yumurtasına nasıl

Detaylı

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ)

TOPRAK TOPRAK TEKSTÜRÜ (BÜNYESİ) TOPRAK Toprak esas itibarı ile uzun yılların ürünü olan, kayaların ve organik maddelerin türlü çaptaki ayrışma ürünlerinden meydana gelen, içinde geniş bir canlılar âlemini barındırarak bitkilere durak

Detaylı

VİTAMİN NEDİR? Vitaminler organik besinler grubunda bulunup

VİTAMİN NEDİR? Vitaminler organik besinler grubunda bulunup VİTAMİN NEDİR? Vitaminler organik besinler grubunda bulunup normal yaşamın sürdürülmesi için gerekli olan, yiyecekler içerisinde doğal olarak bulunan basit yapılı bileşiklerdir. VİTAMİNLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ=)

Detaylı

OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ

OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI: KALSİYUM, B1 VE B2 VİTAMİNİ Kalsiyum, insan vücudunda en bol miktarda bulunan mineral olup, yalnızca kemikleri ve dişleri güçlendirmekle kalmaz, kasların kasılmasını, sinirlerin

Detaylı

Eğer metabolizmanızda bir sorun varsa, başta kilo kontrolünüz olmak üzere vücudunuzdaki pek çok şey problemli hale gelir.

Eğer metabolizmanızda bir sorun varsa, başta kilo kontrolünüz olmak üzere vücudunuzdaki pek çok şey problemli hale gelir. Metabolizma, bedeninizdeki kimyasal tepkimelerin toplamını ifade eden sihirli bir sözcüktür. Özellikle orta yaşlar ve sonrasında görülen kilo artışlarının, çabuk yorulma, halsizlik ve yorgunlukların başlıca

Detaylı

Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri

Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri Profoks Cihazından Üretilen Gazın Yumurtacı ve Etçi Tavuk İşletmelerinde Kullanılmasının Etkileri Uygulama 1. İşlerler Yumurta Üretim Tesisi, Burdur-Antalya karayolu 5.km Burdur. İşletmenin Özelliği: Yarı

Detaylı

OBEZİTE ÇOCUK SAHİBİ OLMA ORANINI AZALTIYOR! AKŞAM GAZETESİ

OBEZİTE ÇOCUK SAHİBİ OLMA ORANINI AZALTIYOR! AKŞAM GAZETESİ OBEZİTE ÇOCUK SAHİBİ OLMA ORANINI AZALTIYOR! AKŞAM GAZETESİ İnfertilite (Kısırlık); döl oluşturma yeteneğinin azalması ya da yokluğu ile karakterize edilen tıbbi bir durumdur. Hem erkeklerde, hem de kadınlarda

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 61 DAVRANIŞ

11. SINIF KONU ANLATIMI 61 DAVRANIŞ 11. SINIF KONU ANLATIMI 61 DAVRANIŞ DAVRANIŞ Canlıların çevrelerindeki canlı veya cansız varlıklardan gelen uyarılara göre oluşturdukları tepkiye davranış denir. Canlıların davranışlarını inceleyen bilim

Detaylı