Editör den... Âdemi ikmâle sebeb lâzım olan cümle edeb Hulûsî yâ bak gör ki hep sıdkı bütünlerde bütün

Transkript

1

2 Güzellikler dini İslâm ve İslâm ın en hassas bir şekilde yaşanmasını öğütleyen tasavvuf yolu, insanların medenî bir şekilde toplum hayatının şekillenmesine büyük önem vermiştir. İnsanlar arası ilişkilerde başta edep olmak üzere samimiyet, muhabbet, sevgi, saygı ve sadeliği öğütleyen bir inanç sistemi olan yüce dinimiz, insanca yaşamanın sırlarını açıklamış, hudutlarını çizmiştir. Editör den... Edeb (âdâb); insanları güzelliklere davet eder, kötü davranışlardan alıkoyar. Muaşeret ise, insanların birbirleriyle sosyal ilişkilerinde dostâne davranmalarını ve iyi geçinmelerini sağlar. Âdâb-ı muâşeret, insanların birbirleriyle iyi münasebetler kurabilmeleri ve sürdürebilmeleri için gereklidir. İnsanın en başta kendine, daha sonra çevresine duyduğu saygının dışa vurumu görgü kurallarına uymakla kendini gösterir ve belli eder. Bu manevî yolda terakki edenler, sırf namaz ve oruç gibi farz ibadetlerle bu yüceliğe ulaşmış değillerdir. Aksine bunları eksiksiz ve kusursuz bir şekilde ifa etmeye ilâveten, faziletli ameller ve davranışlarla yükselmişlerdir. Vakfımızın kurucusu Es-Seyyid Osman Hulûsi Efendi Hazretleri şöyle buyurur: Âdemi ikmâle sebeb lâzım olan cümle edeb Hulûsî yâ bak gör ki hep sıdkı bütünlerde bütün (Âdemoğlunun kemâl bir hâl kazanması için evvela edepli olması gerekir. Ey Hulûsi bu mükemmel hâl samimi Müslümanlarda, sadık insanlarda bulunur.) Muaz bin Cebel (r.a.) Yemen e kadı olarak gönderilirken Efendimize hitaben; Ey Allah ın Rasûlü, bana faydalı olacak şeyi öğret! dediğinde Allah Rasûlü: Nerede olursan ol, Allah tan kork. Kötülüğe karşı iyilik yap ki, kökünü kesesin. İnsanlara karşı da iyi ahlâkla muamele et! buyurur. Mü min daima insanlara hilm ve yumuşaklıkla davranmalı, öfke ve kin beslemeden muamele etmelidir. Hz. Lokman (a.s.); Güzel ahlaktan üç şey vardır ki, üç vakitte belli olur. Bir kimsenin halîm ve yumuşak huylu olduğu öfkeli zamanında belli olur. Mert ve cesur olduğu savaşta belli olur ve bir kimsenin yardımsever olduğu ona bir ihtiyaç düştüğünde belli olur. buyurmuşlardır. Netice olarak bizler yapmakla mükellef olduğumuz farz ibadetlerimizden tutun, en küçük diyebileceğimiz adab-ı muaşeret kanunlarını dahi yüce kitabımızdan ve Rasûl-i Ekrem (s.a.v) in sünnet-i seniyyesinden, öğrenmeliyiz. Yazımızı Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in şu güzel duası ile bitirelim: Allah ım, yaratılışımı güzelleştirdiğin gibi, ahlâkımı da güzelleştir.

3 04 Aile Eki Yıl: 3 Sayı: 36 Kul Hakkı Sümeyye Büşra YILDIZ 12 Selam Olsun Aşk Yarenlerine 18 Müslümanca Duruş Osmanlı Kadınında İffet ve Hayâ Zühal ÇOLAK İki Dünya Sare Çizmecioğlu Hilal OTYAKMAZ Emine Büşra YÜKSEL ARALIK 2017 / YIL: 24 - SAYI: 206 Somuncu Baba Dergisi nin Ücretsiz Ekidir. İmtiyaz Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni Bekir AYDOĞAN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü M. Hulusi ERDEMİR Yayın Editörleri M. Nazmi DEĞİRMENCİ Musa TEKTAŞ Yayın Kurulu Prof. Dr. Nihat ÖZTOPRAK, Prof. Dr. Ali YILMAZ Prof. Dr. Sebahat DENİZ, Prof. Dr. Bilal KEMİKLİ Prof. Dr. Abdullah KAHRAMAN, Prof. Dr. Ali AKPINAR Grafik Tasarım ve Uygulama İrem BAYRAKTAR Yapım Baskı İhlas Gazetecilik A.Ş. Tel: 0 (212) Basım-Yayım-Dağıtım-Pazarlama VİSAN İktisadi İşletmesi Zaviye Mah. Hacı Hulûsi Efendi Cad. No: 71 (44700) Darende / MALATYA Tel: (422) Faks: (422) M. Emin KARABACAK Yılbaşında Çocukları Kimin Kuşu Yapıyoruz? 08 Halide YENEN Gözün Nuru Edep 14 Nesibe AYDIN Yenidoğan Bebeklerde Cilt Bakımı 20 N. Nida DURAN Fatıma binti Yeman (r.anhâ) 26 Ayşe Gül PINAR Dilekçe 30

4 Temel vasfı kulluk olan insanın diğer varlıklara karşı belli esaslar çerçevesinde davranması ve insanlara ezâ verecek şeyleri ortadan kaldırması imanın gereği sayılmaktadır. Hadis-i şerifte şöyle buyrulmuştur: İman, yetmiş şu kadar şubedir. Bunun en yukarı derecesi Allah tan başka ilâh yoktur demek; en aşağı derecesi ise yolda insanlara ve diğer varlıklara engel olan, eziyet veren şeyi ortadan kaldırmaktır. 2 KUL HAKKI Sümeyye Büşra YILDIZ Takva ehli bir Müslüman, din kardeşinin haklarına saygı göstermedikçe kendisini beşerî ilişkiler terazisine hile katmış sayar. Çünkü söz konusu ayetlerin doğru tartıp ölçmesini istediği terazi, sadece kantar, gram ve metre değil, aynı zamanda adâlet ve insaf terazisidir. Kul hakkı konusundaki duyarlılıklar dünyevî hayattaki huzuru sağladığı gibi, ahiret mutluluğunun da teminatıdır. Nitekim eliyle, diliyle, gözüyle ve sözüyle başkalarını incitmenin kul hakkına taalluk ettiğini bilen; eline, diline, gözüne ve gönlüne sahip olur. Günümüzde yaşayan Müslümanlar olarak, kul haklarına dikkat etmediğimizi, bu konuda gereken duyarlılığı göstermediğimizi rahatlıkla söyleyebiliriz. Şunu çok iyi bilmemiz gerekiyor ki; dinin temel hedefi, canlı cansız tüm varlıkların ilişkisini adalet üzere düzenlemektir. Ayet-i kerimede şöyle deniyor: Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayâsızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor. 1 Burada her şeyi yerli yerine koymak, hak sahibine hakkını vermek ve orta yolu izlemek kastedilmektedir. Allahu Teâlâ, insanî ilişkileri düzenleyecek kurallar koymuştur. Ölçtüğünüz zaman tam ölçün ve doğru terazi ile tartın. Bu hem daha iyidir, hem de sonucu bakımından daha güzeldir. 3, Ölçü ve tartıyı adaletle yerine getirin. 4, Yazıklar olsun ölçü ve tartıya hile karıştıranlara! Onlar insanlardan bir şey aldıklarında tastamam ölçerek alırlar. Satarken ise eksik ölçüp tartarlar. Onlar büyük bir günde hesap vermek için diriltileceklerini hiç mi akıllarına getirmezler? O öyle bir gündür ki insanlar, âlemlerin Rabb inin katında divan duracaklardır. 5 Allah Rasûlü, ashabına: Müflis kimdir, biliyor musunuz? diye sordu. Ashab-ı kiramdan bazıları: Bizim aramızda müflis, parasını ve malını kaybeden kimsedir. dediler. Bunun üzerine Rasûlullah (s.a.v.) buyurdu ki: Şüphesiz ki ümmetimin müflisi, kıyamet günü namaz, oruç ve zekât sevaplarıyla gelir. Fakat ona buna sövmüş, kimilerine zina iftirası yapmıştır. Bazı kimselerin malını yiyip bazılarının kanını dökmüştür. Kimilerini de darbetmiştir. Böyle birinin iyiliklerinin sevapları hak sahiplerine verilince üzerindeki kul hakları bitmeden sevapları biter. Bu sefer hak sahiplerinin günahları kendisine yükletilerek cehenneme atılır. İşte müflis budur

5 Böyle bir müflis, kendisinden kul hakla- olarak küfür ve şirk gibi günahlar yer alır ki kının tevbe ve istiğfar ile giderilemeyeceği Toplum hayatında her türlü imkânı başkala- rının tahsil edildiği dehşetli kıyamet günün- bunlar asla affedilmez. İkinci sırada Allahu gerçeğini ve önemini anlatmaktadır. Burada rını rahatsız etmeden kullanabilme becerisi de amel defterine baktığında kazandığı ve Teâlâ ya karşı küfür ve şirk dışında işlenen şu ilkeyi göz önünde bulundurmak gerekir: bu duyarlılığı kazanmaya bağlıdır. Çünkü kurtuluşu için ümit beslediği sevaplarının silindiğini görecek ve paralarını başkalarına kaptıran müflis tüccarın servetim ve paralarım demesi gibi amellerim ve sevaplarım diyerek üstünü başını parçalayacaktır. Bunların temelinde gaflet, dikkatsizlik ve ahiret endişesinden uzak yaşayarak hak hukuk tanımazlık vardır. Kıyamet günündeki hesaplaşmanın dehşetini anlatan Allah Rasûlü nün yukarıdaki hadisinden başka boynuzsuz koyunun boynuzludan hakkını alacağı hadisi çok dikkat çekicidir. 7 Sadece insanlar birbirlerine yaptıkları zulüm ve haksızlıklardan değil, diğer varlıklar da kendi içlerinde ve insanlarla hakları açısından hesaba çekileceklerdir. İnkârcı kâfir diyecek ki keşke toprak olsaydım. 8 İnsanların amel defterlerinde günahlarının üç çeşit olduğunu görüyoruz: Birinci günahlar vardır ki bunlar affedilebilir. Üçüncü sırada ise kul haklarına karşı işlenmiş günahlar yer alır. Bunlar asla karşılıksız bırakılmaz. Hak sahipleri haklarını almadıkça hesap işlemi tamamlanmaz. Bu konulardaki ayet ve hadisler, Müslümanların din kardeşleriyle olan ilişkilerinde hak konusunda duyarlılıklarını arttırmakta, ticarî ilişkilerden komşuluğa, borç alışverişinden yolda yürüyüşe kadar hassas olmasını istemektedir. Çünkü takva ehli bir Müslüman, din kardeşinin haklarına saygı göstermedikçe kendisini beşerî ilişkiler terazisine hile katmış sayar. Çünkü söz konusu ayetlerin doğru tartıp ölçmesini istediği terazi, sadece kantar, gram ve metre değil, aynı zamanda adâlet ve insaf terazisidir. Tevbe ve istiğfarda kul hakkına taalluk eden günahın mutlaka hak sahibiyle helâlleşmek suretiyle gerçekleşeceği kaydı, kul hak- Affetmek büyüklük, başkasının hakkını zayi etmek ise zulümdür. Allahu Teâlâ, kulunun kendisine karşı olan haklarını bağışlar, ama huzuruna bir başkasının hakkıyla gelen kimseyi ise -hak sahibinin hakkını zayi etmemek için- bağışlamaz. Kur an-ı Kerim deki: Kim zerre miktarı şer işlerse onun karşılığını görür. 9 ayeti kul hakkına ait günahları kapsamaktadır. Kul hakkının kapsamının genişliği sebebiyle Peygamberimiz (s.a.v.), bu konuda duyarlılık göstermiş ve vefat hastalığı sırasında mescide çıkıp minberden nasihat ettikten sonra halka hitaben: Kimin ben de bir hakkı varsa, altın ve gümüşün bir işe yaramadığı günde, benden isteyeceğine şimdi çıkıp istesin. 10 buyurmuştur. Ayrıca Allah Rasûlü cenaze namazları sırasında, ölenin borcunun olup olmadığını sorardı. Varsa borcun mirastan ödenmesini talep ederdi. 11 başkalarını rahatsız etme endişesi taşımayan; yaptıklarının başkalarını inciteceğini düşünmeyen kimse, kolaylıkla kul hakkına girer. Başkasının apartmanının ve evinin önüne rızası olmadan arabasını park eder. Trafikte kuralların kendisine vermediği hakları uyanıklık zannederek elde etmeye çalışır, önüne geçtiği ya da sıkıştırdığı insanların haklarını ihlâl ettiğini düşünmez. Evinin saçağından ya da balkonundan akan suyun başkasının bahçesine ya da arabasına zarar vermesini önemsemez. Bizde kul hakkı denilince genellikle doğrudan başkasının malına ve canına taalluk eden haklar ile onlara verilecek zarar hatıra gelmektedir. Oysaki kul hakkının içine insanları incitebilecek her türlü davranış girmekte; sözden bakış ve kötü düşünceye kadar hepsi bu kapsam içinde yer almaktadır. Hatta çevreyi, ekolojik dengeyi korumaya riayet etmeyen; suya, havaya ve toprağa iyi davranmayan insanları bile aslında bu kapsam için- Allahu Teâlâ, Kur an-ı Kerim de hem kendisine küfür ve inkârda bulunanlara, hem de de görmek gerekir. Rabb im bizleri kul hakkı yemekten korusun. Âmin... kul hakkını ihlâl edenlere zalim adını vererek onları lânetlemiştir: O gün bir melek herkesin duyacağı bir sesle bağırıp (şöyle der) haberiniz olsun ki Allah ın laneti zalimler üzerinedir. 12 Kul hakkı konusundaki duyarlılıklar dünyevî hayattaki huzuru sağladığı gibi ahiret mutluluğunun da teminatıdır. Nitekim eliyle, diliyle, gözüyle ve sözüyle başkalarını incitmenin kul hakkına taalluk ettiğini bilen; eline, diline, gözüne ve gönlüne sahip olur. Dipnot 1. 16/Nahl, Müslim, İman, 58. Ayrıca bkz. Buharî, İman. 3. Ebu Davud, Sünnet, 14; Neseî, İman, /Hûd, /Mutaffifîn, Müslim, Birr, Müslim, Birr, 60; Tirmizî, Kıyâmet /Nebe, /Zilzâl, Buharî, Mezâlim, 10, Rikâk, Mevsılî, el-ihtiyâr, V, 85, /A râf,

6 YILBAŞINDA ÇOCUKLARI KİMİN KUŞU YAPIYORUZ? M. Emin KARABACAK Kim bir kavme benzerse, onlardandır. buyuran Peygamber Efendimiz (s.a.v.); bir Müslümanın hiç kimseye benzemeyeceği ve bir Müslüman ın taklit eden olmayacağını bu hadisiyle çok güzel ifade etmektedir. Canımız ciğerimiz olarak gördüğümüz minik kuşlarımız olan çocuklarımızı nasıl yetiştiriyoruz? Minik kuşlarımıza dinin hangi emir ve yasaklarını uygulamada model olmaya çalışıyoruz? Toplum tarafından doğru gibi öğretilen yanlışlar konusunda çocuklarımızı ne kadar bilinçlendirebiliyoruz? Bu ve buna benzer soruları çoğaltabiliriz. En önemlisi, kendimizi ve çocuklarımızı dinin emir ve yasakları konusunda bilinçli bir Müslüman olarak yetiştirebiliyor muyuz? Her yıl aralık ayın da Hıristiyan Batı toplumunda olduğu gibi Müslüman olan bizim toplumda da ister istemez gündeme yılbaşı oturmaktadır. Müslümanlarla uzaktan yakından alakası olmayan yılbaşının, eskiye nazaran daha belirgin olarak kutlandığı gözlenmektedir. Çoğu Müslüman tarafından bilinçsizce yapılan bu kutlamalar, zamanla tahmin dahi edilemeyecek sonuçlar doğurmaktadır. Rasûlullah (s.a.v.) buyuruyor ki: Kendisinden başka ilah olmayan Allah a kasem ederim ki, içinizde öyle adam bulunur ki, cennet ehlinin ameli ile amel eder ve kendisi ile cennet arasında bir zira dan (Yaklaşık 50 cm) ziyade mesafe kalmaz. Derken (hükm-i) kitap (yani o yazının hükmü) ona galebe eder, cehennem ehlinin ameli ile amel eder de cehenneme girer. Keza içinizde öyle adam bulunur ki, cehennem ehlinin ameli ile amel eder, kendisi ile cehennem arasında bir zira dan ziyade mesafe kalmaz. Derken (hükm-i) kitap ona galebe eder, cennet ehlinin ameli ile amel eder ve cennete girer. 1 Teknolojinin gelişmesiyle birlikte Avrupa ile iç içe olan toplumumuz, son yüz yılda değerlerinden daha da uzak kalmaya başlamıştır. Eskiden televizyonlardaki yılbaşı programlarını seyretmeyi dahi uygun bulmayan toplumumuzda yılbaşılar artık vazgeçilmezler arasına girmeye başlamıştır. Eskiden bırakın kutlamayı televizyonda seyredeni dahi kınayan toplumumuz, son zamanlarda yılbaşını kutlamayacağını söyleyenleri yadırgamaktadır. Müslüman ın Ramazan ve Kurban Bayramı ndan başka bayramı yoktur, inanç ve düşüncesi içinde iken; bugün Hıristiyanlar tarafından bayram olarak kabul edilen yılbaşılar bizim toplumuzda da kabullenmeye ve benimsenmeye başlamaktadır. Kim bir kavme benzerse, onlardandır. 2 buyuran Peygamber Efendimiz (s.a.v.); bir Müslüman ın hiç kimseye benzemeyeceği ve bir Müslüman ın taklit eden olmayacağını bu hadisiyle çok güzel ifade etmektedir. 8 9

7 İslâm toplumuyla uzaktan yakından iliş- pacağız. diye başlayan cümleler, çocuk- kisi olmayan yılbaşı ve yılbaşı kutlamaları, ların en çok kurdukları cümlelerin başında büyükleri olduğu kadar çocukları da ister gelmektedir. istemez olumsuz etkilemektedir. Çocuklarına yılbaşını sadece tatil, eğlence veya yeni bir yılın kutlaması olarak gösterip kutlamaya çalışan, televizyondaki yılbaşı kutlamalarını seyretmekte sakınca görmeyen anne babalar, aslında kendilerinin olduğu kadar çocuklarının da maneviyatlarına zarar verdiklerinin farkında bile değillerdir. Çocukların bu konuşmalarından anlaşılacağı üzere, yılbaşı kutlamaları aileler tarafından da normal karşılanmakta ve çocuklara o şekilde ifade edilmektedir. Bunun sonucunda da çocuk başkasına benzeme ve onların değerlerini benimseme adına yapılan yılbaşı kutlamalarını, Müslümanların da yapabileceği normal bir faaliyet olarak algılamaktadır. Yılbaşı kutlamaları büyüklerin olduğu ka- İleri yaşlarda çocukların bunu biraz daha dar okuldaki çocukların da gündemini meş- abartarak dinin diğer değerlerine de genel- gul etmektedir. Eskiden çocuklar, yılbaşını leyerek farklı yaşam tarzlarına girmesine sadece tatil olarak algılayıp konuşurlarken neden olacaktır. Bu da kişi için telafisi müm- son zamanlarda kutlamalar şeklinde davra- kün olmayan maneviyat tahriplerine sebep nışlara dönüştüğü görülmektedir. olmaktadır. Biz bu yıl yılbaşını kutlayacağız. Biz Cenab-ı Hak, Ey iman edenler! Kendinizi Peygamber Efendimiz (s.a.v.) de, He- dirici konuşma ve davranışlardan kaçın- yılbaşında. gideceğiz. Biz yılbaşı için şunu ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateş- piniz, bir sürünün çobanı gibisiniz. Çoban malı. Müslümanların bayramları hakkın- aldık. Yılbaşında şunu yapacağız, bunu ya- ten koruyun. 3 buyuruyor. sürüsünü koruduğu gibi, siz de evinizde ve emriniz altında olanları Cehennemden korumalısınız! Onlara Müslümanlığı öğretmezseniz, mesul olursunuz. 4 buyuruyor. da çocuklar bilgilendirilmeli. 7. Yılbaşının gerçek hikâyesi araştırılıp dinimiz ve kültürümüzle bağlantısı olup olmadığı konusunda çocuklarla bilgi payla- Yılbaşı Kutlamalarının Çocukları Etkilememesi İçin Neler Yapılmalı? şımı yapılmalı. 8. Çocukların yılbaşı ile ilgili sorularına on- 1. Başta anne babalar, yılbaşı kutlamaları konusunda çocuklara model olmaktan kaçınmalı. 2. Yılbaşı kutlama konusunda ailenin plan ve programı olmamalı. ların anlayacağı şekilde ve doğru cevap verilmeli. 9. Yılbaşı gecesi mümkünse televizyon seyretmemeli ve seyredilecekse de yılbaşı kutlaması yayınlamayan kanallar seyredilmeli. 3. Çocuklar için yılbaşı tatili pekiştireç olacaksa bunlardan kaçınılmalı. 4. Çocuklar için önemli olan memleket, anneanne, babaanne ziyaretleri ile yılbaşı 10. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) in, Kim bir kavme benzerse, onlardandır. 5 hadisinin yılbaşıyla bağlantısı konusunda ailecek sohbet edilmeli. arasında bağlantı kurdurulmamalı. Dipnot 5. Yılbaşı tatilini normal bir tatilmiş gibi algılayıp o şekilde değerlendirme konusunda çocuklara model olmalı. 6. Yılbaşı kutlamaları konusunda aile, özen- 1. Buhari-Müslim. 2. Ebu Davud /Tahrim, Buharî, Vesâyâ, Ebu Davud

8 SELAM OLSUN AŞK YARENLERİNE! Size güzel bir anıyı ve her anıyla birlikte gelen hikmetleri âcizane aktarmak istiyorum. Aylardan ekim, günlerden pazar... Hava, dökülen sonbahar yapraklarının rüzgârla ahengi ile hazan... Ve yolcular yine yollarda, daim seyr halinde, sükûnete bürünmüşlükle menzillerine ulaşma gayretinde... Hayat menzili işte... Yola çıktıktan sonra istikamet ile aşkı bulma, bilme, olma şevkiyle daim yürümek... Arkana bakmadan yürümek... Önce çiçek olmak, sonra Hilal OTYAKMAZ selsebil olarak gül bahçesine dönebilmek Akılda bu düşüncelerin akışı ile yolun akışı, Beşiktaşlı Yahya Efendi ye bağlanır. Ancak menzile varılana kadar trafik yoğundur, Beşiktaşlı Yahya Efendi nin kapanış vakti gelmiştir. Her işte olduğu gibi, ya nasip! Bu arada Beşiktaşlı Yahya Efendi kimdir? Neden yolcular ona ziyarete giderler? Beşiktaşlı Yahya Efendi hakkında İslâm Ansiklopedisi nde birçok tezkirelerden hareketle; müderris, şair, sûfi olduğu kanaatleri vardır. Yahya Efendi nin doğumundan birkaç gün sonra Şehzade Selim in oğlu Süleyman ın dünyaya gelmesi ile Kanuni Sultan ımızın hem sütkardeşi hem de yoldaşı olur. Eğitimini Trabzon, İstanbul gibi şehirlerde tamamladıktan sonra Sahn-ı Semân Medresesi ve diğer farklı medreseler olmak üzere müderrislik vazifesini devam ettirir. Kanuni ye yazdığı bir arîza yüzünden araları açılmıştır ve görevinden uzaklaştırılır. Sonrasında da emekliye ayrılır. Görevinden ayrılmasından sonra kendi imkânlarıyla Beşiktaş ta geniş bir arazi satın alır ve hayatının geri kalan kısmını ziyaretine gittiğimiz dergâhında geçirmiştir. Onun Boğaz kenarında, Hz. Musa ile Hızır ın buluştuğu yer olarak kabul edilen Hıdırlık adını verdiği bölgeye rüyasında gördüğü bir şahsın işaretiyle gidip tekkesini kurduğu belirtilir. Bazı kaynaklarda Yûşa Peygamber in Beykoz daki makamının Yahya Efendi tarafından keşfedildiği de anlatılır. Yahya Efendi renkli bir kişiliğe sahiptir. Edebî yönü de kuvvetlidir. Kendisinin şiirlerini vefatından sonra Divan ında toplarlar. Divan edebiyatının kadın şairlerinden Hubbî nin de (ö. 998/1590?) Yahya Efendi nin torunu olduğu rivayet edilir. Yahya Efendi yi sadece Müslümanların ziyaret etmediği, dergâhın gayri müslimlerin yoğun biçimde yaşadıkları bir bölgede kurulmuş olması sebebiyle çoğu denizci birçok Hristiyanın da onu ziyarete gittiği, bazı konularda kendisinden yardım istediği anlaşılmaktadır yılında vuslatı gerçekleşir. Vefatından sonra tekkesi Kadirî ve Nakşî meşâyihi tarafından kullanılmıştır. 1 İnsanların Yahya Efendi yi ziyarete gitme istekleri bu hakikatlerden sonra anlaşılmıştır, diye düşünüyorum. Dönelim yolcularımıza. Kafadaki soruların cevapları ile trafik açıldı, yol ferahladı. Kalp menziline varış hızlandı. Ziyaretimize vardık, çok şükür. Görevli: Türbe kapandı. Sadece namazınızı kılıp çıkın. dedi. Hemen kılmaya koştuk. Namaza başlamıştık ki, zikir sesleri gelmeye başladı. Kalpler ancak Rabb i anmakla mutmain olur. 2 buyruğu ile ritme yönlendirildik. Ne oluyordu böyle? Bu zikir sesleri de nereden geliyordu? Nasıl da özlemiş ruhum, bedenim zikir meclisini... Ziyarete yetişemedik, namazı kılıp çıkalım diye düşünürken Rabb imin ikramları bir bir her zamanki gibi gelmeye başlamıştı. Şüphesiz ki her zorluktan sonra bir kolaylık, inşirah vardı. Erkeklerin namaz kıldığı giriş kısmında, üç muhterem kişi zikir halkası oluşturmuş, Rabb ime aşkla zikrediyorlardı. Yer-gök şahit oluyordu. Bu zikirler vatanımızı, milletimizi daim koruyordu; çok şükür, bin şükür. Zikir bitti ve bir baktık ki, Beşiktaşlı Yahya Efendi nin kapalı türbe kapısı açıldı. Biz: Ne oluyor? diye bakınırken, aşağıdan gelen sesler ile Rabb im ikramlarını yine gösteriyordu. Devlet büyükleri Zat ı ziyarete geldikleri için kapı açılmıştı. Biz de onların arkasından girebilmiştik. Neye niyet, neye kısmet? Lütufların daim yağar da, gören kalp ver daim Ya Rabb im! Selam olsun, Beşiktaşlı Yahya Efendi me! Her zamanki gibi, misafirlerini çok güzel şekilde ağırlamıştı. Rabb im kapıların açılması için nasıl da vesilelerini gönderiyordu. Yeter ki, her işini O na bırakmasını bil! Ve üfevvizü emri illallah. 3 Beşiktaşlı Yahya Efendi ile birlikte hazirede yatan bütün yolculara, Abdülhayy Hazretleri ne de selam olsun. Himmetleri, bereketleri daim Ümmeti Muhammed in üzerine nur olsun, aşk olsun... Vesselâm Dipnot 1. Ayrıntılı bilgi için, İslâm Ansiklopedisi, TDV, Beşiktaşlı Yahya Efendi- Haşim Şahin, 2013, c. 43-s /Ra d, /Mü min, 44; Ve ben, işimi Allah a havale ederim (bırakırım)

9 Allahu Teâlâ nın kulları arasındaki ilişkiye ilişkin koymuş olduğu kanunları çiğnemek kulluk adabını gözetmeme, haddi aşma demektir. GÖZÜN NURU EDEP Halide YENEN Üstlendiği görevde, başına geçtiği işte o görevin, o işin gerektirdiği bilgi ve beceriye, o mesleğin adabına göre değil de keyfine göre tutum ve davranış sergileyen kimse nasıl iflas eder yahut işini kaybederse insan olma mesleği için de, Allah a kulluk için de aynı kanun geçerlidir. Çocukluğumun mahallesinde bir meczup vardı. Okur âlim, tutmaz zalim. derdi avlu kapısından girerken de kimse üstüne alınmazdı. Gülüp geçerlerdi. Meczuptu neticede. Ama öyle herkesin evine girerken söylemezdi bu sözü. Bilhassa okumuş, ilmiyle tanınmış kişilerin evlerine girerken çıkardı bu sözler ağzından. Şimdi o günlere baktığımda öyle gülünüp geçilesi değil çok önemli, üzerinde düşünülmesi gereken bir söz olduğunu fark ediyorum. İlmiyle amel etmeyip gündelik yaşamına arzuları, dikenli ahlakı hâkim olan âlimin zalime dönüştüğünü söylüyordu aslında. Kötü ahlak kadar, edepsizlik kadar insanın dünya ve ahiret kazancını tüketen, yok eden başka özellik var mıdır sizce? Sahip olduğu bilgiyi bir hamal gibi, bir tüccar gibi taşıyıp ihtiyaç duyduğu halde faydalanmamak, kişinin başkalarına olduğu kadar belki de daha fazla kendine yaptığı haksızlık, zulüm değil midir? Müflis hadisini hepimiz biliriz, değil mi? Hani bir gün sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) ashabına, Müflis kimdir, biliyor musunuz? diye sorar. Onlar da, Parası ve malı olmayan kimsedir. diye cevap verirler. Bunun üzerine Peygamberimiz şöyle buyurur: Şüphesiz ki ümmetimin müflisi, kıyamet günü namaz, oruç ve zekât sevabıyla gelip, fakat şuna sövüp, buna zina isnad ve iftirası yapıp, şunun malını yiyip, bunun kanını döküp, şunu dövüp, bu sebeple iyiliklerinin sevabı şuna buna verilen ve üzerindeki kul hakları bitmeden sevapları biterse, hak sahiplerinin günahları kendisine yükletilip sonra da cehenneme atılan kimsedir. 1 Üstlendiği görevde, başına geçtiği işte o görevin, o işin gerektirdiği bilgi ve beceriye, o 14 15

10 mesleğin adabına göre değil de keyfine göre Ben dersin gece gündüz namazla meşgu- tutum ve davranış sergileyen kimse nasıl iflas eder yahut işini kaybederse insan olma mesleği için de, Allah a kulluk için de aynı kanun geçerlidir. İnsan olmanın, Allah a kul olmanın yolu güzel ahlaktan, mahlûkata hürmetten geçiyor. Allahu Teâlâ nın kulları arasındaki ilişkiye ilişkin koymuş olduğu kanunları çiğnemek kulluk adabını gözetmeme, haddi aşma demektir. Bu nedenledir ki namaz, oruç, zekât gibi temel ibadetleri yaptığı halde mahlûkatın haklarını ihlal eden ahlak bozukluğu, mü minin ahirette iflasına sebep olmaktadır. Mevlâna, Divan-ı Kebir de der ki; Canım efendim, iyi huylu ol da herkesle hoş geçin. Tam kâr edilecek yer burası. Ne diye işe sarılmaz da kâr etmezsin? lüm, namaz kılıp duran adamım ben. İyi ama a kardeş, sözlerin namaza ait değil ki! İnsan elbisesine bürünmüşsün, en güzel en iyi şekilde bir mazhariyete sahipsin. İş böyleyken ne diye tutar da kendini tava gibi karartırsın. 2 İnsanları, hayvanları inciten, hatta canlı cansız bütün mahlûkata zarar veren kötü ahlak insanın kalbini, vicdanını, aklını karartır. Çünkü her şey, âlemler sultanı Yüce Allah ın kuludur. O nun kullarına zarar vermek, O nu incitir, rahatsız eder, kulluk adabına aykırıdır. Bu nedenledir ki günahtır ve her günah siyah bir leke bırakır insanda. Ve o lekeler çoğaldıkça gözü, kalbi, idraki körelir insanın. Dav- Gül Vereceğim Aşk bahçemin papatyası mor gülü, Dertli yüreğimin şeyda bülbülü, Has bahçemin sarıçiğdem sümbülü, Tutun yüreğime sevda çiçeğim, Gelirsen yoluna gül sereceğim. Hasretimdi iki şehrin arası, Özlemimdi gözlerin karası, Nasır tuttu şu gönlümün yarası, Tutun yüreğime sevda çiçeğim, Gönül bahçesinde gül dereceğim. Yıllar dolanıyor yerinde zaman, Gelmedin bebeğim oy aman aman, Özlem dem tutuyor hasretin yaman, Tutun yüreğime sevda çiçeğim, Uzat ellerini gül vereceğim. Gayrı gurbetlik yeter oldu canıma, Sen gelmedin hasret geldi yanıma, Son demimde yetişiver sonuma, ranışlarındaki kabalığı, dilindeki bıçağı, elindeki baltayı fark edemez de kendini ibadet ehli zanneder. Hep başkalarıdır kötü olan Tutun yüreğime sevda çiçeğim, Gül dersen gönlümü güldüreceğim. ve kendisinin o şekilde davranmasına sebep Rabia BARIŞ olan da başkalarıdır ona göre. Kör gözüyle ancak bu kadar görebilmekte, kör idrakiyle ancak bu kadar anlayabilmektedir çünkü. Oysa ahlakımızda tezahür eder insanlığımız, imanımız, kulluğumuz. Ağzımızdan çıkan, kalemimizden dökülen kelimelerde, tutum ve davranışlarımızda içimiz dışa açılır. Dışa açılan içimizi görebilmek için edebin nuruna ihtiyacımız var. Ve gördüğümüzde Bu benim içimdir. deyip sahip çıkabilirsek eğer, başkalarını suçlama yerine kendi davranışlarımızdaki çirkinliği görebilirsek eğer, kendi elimizin, dilimizin sorumluluğunu alarak terbiye edebilirsek eğer, işte o vakit kullukta, insan olmada mesafe katedebiliriz. Dipnot 1. Müslim, Birr, Mevlâna. Divan-ı Kebir, No:. 3130, 3132,

11 Müslüman, aklını, bilgisini, yeteneğini ve sahip olduğu bütün imkânları, kendisi, ailesi, içinde yaşadığı toplumu ve insanlığın yararına kullanır. Mü min, güven veren ve güvenilen insandır. Güven verme, agâh olma, diğerkâm olma ve vakarlı bir duruş, Müslümanın başlıca sıfatlarıdır. Peygamberimiz (s.a.v.), Müslüman, elinden ve dilinden başkalarının emin olduğu kimsedir. 5 buyurmuştur. Fetih Sûresi 29. âyette de mü minlerin bazı vasıflarından bahsedilirken mü minlerin, inkârcılara karşı çetin, birbirlerine karşı merhametli oldukları belirtilmiş ve vakur bir duruşa işaret edilmiştir. MÜSLÜMANCA DURUŞ Müslümanın, inancı dünya görüşü ile olaylara karşı tavrı, duruşu, algısı da Hz. Peygamber (s.a.v.) in sünneti ile muvafık olmalıdır. Müslüman, sadece, amentü ve ibadetlerde değil, beşeri münasebetlerde, ticari faaliyetlerde, sosyal faaliyetlere katılımda, olayları algılama ve yorumlamada, göstereceği tepkide hatta oyun ve eğlencede Müslümana yaraşır hareket etmek ve Müslümanca bir tavır sergilemek durumundadır. Müslümanlar, insanlık için çıkarılmış hayırlı bir ümmettir. Dolayısı ile Müslümandan her hâlükârda çözüm odaklı, Emine Büşra YÜKSEL müspet yaklaşımlı, yapıcı bir tavır beklenir. Allahu Teâlâ şöyle buyurmaktadır: Siz, insanlar için çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz. İyiliği emreder, kötülükten men eder ve Allah a iman edersiniz. 1 Ümmet-i Muhammed, Kur an da vasat ümmet olarak nitelendirilir: Böylece sizi orta bir ümmet yaptık ki, insanlara şâhid olasınız. 2 İslâm dini dengeli bir dindir. Aşırılığa karşıdır. İslâm dini coğrafi olarak dünyanın ortasındadır. Düşünce ve yaşantı olarak da hayatın ortasındadır. Müslüman, aklını, bilgisini, yeteneğini ve sahip olduğu bütün imkânları, kendisi, ailesi, içinde yaşadığı toplumu ve insanlığın yararına kullanır. Müslüman, daima, kendi ve yakınları aleyhine bile olsa hak ve hakikatten yana tavır alır. Nisa Suresi nde şöyle buyuruluyor: Ey iman edenler! Kendiniz, ana babanız ve en yakınlarınızın aleyhine de olsa, Allah için şahitlik yaparak adaleti titizlikle ayakta tutan kimseler olun. (Şahitlik ettikleriniz) zengin veya fakir de olsalar (adaletten ayrılmayın). Çünkü Allah ikisine de daha yakındır. 3 Müslüman, hayra öncü, şerre set olur. Hz. Peygamber (s.a.v.), bu hususta şöyle buyurmuştur: İnsanların bir kısmı hayrın anahtarı, şerrin kilididir, bir kısmı da şerrin anahtarı hayrın kilididir. Ne mutlu hayrın anahtarı olana, yazıklar olsun şerrin anahtarı, öncüsü olana. 4 Müslüman, bir karar vereceği, bir iş yapacağı ve bir duruş sergileyeceği zaman öncelikle Allah ın rızasına uygun olup olmadığına bakar, Elâlem ne der? diye düşünmez. Toplumun beklentileri ve değerlendirmeleri çok gerekli ise mübah olan konularda nazarı itibara alınabilir. Müslümanca tavır; makul, meşru, gerçekçi, fayda sağlayan ve sonuç getiren bir tavırdır. Müslümanca duruş; ilkeli, ahlaklı, vakur, Müslümanın izzet-i nefsine uygun bir duruştur. Hz İsmail (a.s.) in teslimiyeti, Hz Eyüp (a.s) ün sabrı, Hz Yusuf (a.s) un iffeti ve Peygamberimiz in davasına sadakati ve asaleti Müslümanca tavırdır. Bir birinden cazip teklifler karşısında Allah Rasûlü, Bir elime güneşi, bir elime ayı verseniz ben yine bu davadan vazgeçmem. buyurarak, davaya sadakat ve tavizsiz olma konusunda bize en güzel örneği sunmuştur. İslâm tarihinde Müslümanca tavrın âlimler ve kahramanlar tarafından ortaya konmuş sayısız örnekleri vardır. Dipnot 1. 3/Âl-i İmran, /Bakara, /Nisa, İbn-i Mace, Mukaddime, Buhari, İman, 4; Müslim, İman,

12 YENİDOĞAN BEBEKLERDE CİLT BAKIMI Nesibe AYDIN Doğum öncesinde sıvı bir ortamda bulunan bebeğin cildinin doğum sonrası kuru havaya alışması, 2 veya 3 hafta kadar sürebilir. Bu sebeple, doğum sonrası ilk 2-3 hafta derinin üst tabakasında cilt kuruluğu, kabuklanma ve soyulmalar görülebilir. Yenidoğan bebeklerin cildi çok daha hassas ve ince olduğu için özel bir bakım gerektirir. Seçilecek ürünlerden göbek bağı bakımına, banyo koşullarından pişiğin önlenmesine kadar pek çok konuda anne babalar uzman doktorların kontrolünde bazı önemli noktalara dikkat etmelidir. Uz. Dr. Seda Günhar ve Uz. Dr. Aşkın Güra Nemlioğlu, yenidoğan bebeklerde cilt bakımı konusunda anne babalara önerilerde bulundu. Yenidoğanlarda dolaşım sistemi de tam gelişim göstermemiş olduğundan, doğum sonrası cilt kızarıklıkları sık görülebilir. Ayrıca, doğum kanalından geçerken yaşanan basınç nedeniyle yüzde ve vücudun çeşitli bölgelerinde kırmızı noktalar ve morluklar da görülebilir. Bunlar genellikle bir hafta içinde gerileyerek kaybolur. Gerileme göstermiyorsa veya yaygın olarak görülüyorsa mutlaka bir uzmana danışılmalıdır. İnce cilt tabakası, bebeklerde su ve ısı kaybına bağlı dehidratasyon yani sıvı kaybının bebeklerde daha sık yaşanmasına neden olur. Deri yoluyla su kaybında, cilt özelliklerinin yanı sıra; ortam nemi ve ısısı, bebeğin aktivitesi de önemlidir. Bebekler gereğinden fazla giydirilmemeli, bulundukları ortam ısısı bebek giyinik olduğunda derecenin üzerine çıkmamalıdır. Doğum öncesinde sıvı bir ortamda bulunan bebeğin cildinin doğum sonrası kuru havaya alışması, 2 veya 3 hafta kadar sürebilir. Bu sebeple, doğum sonrası ilk 2-3 hafta derinin üst tabakasında cilt kuruluğu, kabuklanma ve soyulmalar görülebilir. Eğer soyulmalar çok yaygın ise ve gerileme göstermiyorsa bu durum patolojik olabilir ve mutlaka doktora danışılmalıdır. Diğer durumlarda ebeveynlerin önceliği, bebeğin cildinin temiz ve nemli tutulması olmalıdır. Bebek cildi yetişkinlere göre daha kuru ve nemi tutma kapasitesi daha düşük olduğu için, bebekler özellikle prematüreler enfeksiyonlara ve toksinlere karşı daha duyarlıdır. Nemlendirici özellikli bebek yağları ve losyonları kullanılabilir; su bazlı ve vazelin içerikli nemlendirici bakım losyonları ve yumuşatıcılar uygulanabilir. Yağlı pomatlar, merhem ve kremler, deri gözeneklerini tıkayarak terlemeyi önlediği ve isiliğe neden olduğu için kullanılmamalıdır. Yenidoğan cildinde, kimyasal maddelerin çok daha hızlı emilebildiği de unutmamalıdır. Kimyasal içerikli bakım ürünleri kullanılmamalıdır. Bebeğinizin cildiyle direkt temas eden giysilerde pamuklu kumaşlar tercih edilmelidir; giysilerin temizliğinde ciltte tahrişe neden olabileceği için deterjan ve yumuşatıcılar konusunda dikkatli olunmalıdır. Bebek giysilerinin temizliğinde, sabun tozu kullanılabilir, giysiler bol su ile durulanmalı ve mutlaka ütülenmelidir

13 İNANÇ VE YAŞAMA NOKTASINDA Abdurrahman Erzincanî Hazretleri Camii ve Külliyesi Raziye SAĞLAM Caminin ilginç bir mimarisi vardır ve her detayında derin bir anlam yüklüdür. Haziresinde tasavvuf erenlerinden büyük âlim Abdurrahman Erzincanî Hazretleri medfundur ve bu zat aynı zamanda Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri nin de kayınpederidir. Malatya dan Darende ye giderken, Balaban ilçesinde mimarisi ile dikkati çeken bir cami ile karşılaşırız. Cami önceleri çok eski olduğu için, Osman Hulûsi Efendi Hazretleri 1960 da yıktırmış ve Mimar Şerif Ali Akkurt a projesini çizdirerek, Allah katında makbul bir hizmet örneği sergileyerek bu güzel caminin yapılmasına vesile olmuştur. Caminin ilginç bir mimarisi vardır ve her detayında derin bir anlam yüklüdür. Haziresinde tasavvuf erenlerinden büyük âlim Abdurrahman Erzincanî Hazretleri medfundur ve bu zat aynı zamanda Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri nin de kayınpederidir. Mübarek zatın hayatı incelendiğinde bir rivayet dikkati çeker. Bu rivayete göre, İstanbul un Fethi nden önce Ayasofya da âlimler ve din adamları arasında bir münazara düzenlenir. Hazret de bu münazaraya katılır ve sonuç olarak hazretin 40 Hristiyan din adamının Müslüman olmasına sebep olduğu söylenir. Bu gerçektir ya da sadece bir rivayettir ama bir gayri müslimin Müslüman olması, hangi dönemde olursa olsun, heyecan verici mucizevî bir olaydır. Burada dikkati çeken önemli konu, Abdurrahman Erzincanî Hazretleri nin kırk rahibin Müslüman olmasına vesile olacak ilme ve manevî kişiliğe sahip olmasıdır. Zaten Müslümanlar olarak bizler tam gerektiği gibi İslâm ı yaşasak birçok kişinin İslâm la şereflenmesine vesile olabiliriz. Günümüzde İslâmiyet le şereflenen insanlar, o zaman gelene kadar bir arayış ve sorgulama dönemi geçirdiklerini anlatırlar. Bakara Suresi nin ikinci ayetinde sonsuz merhamet sahibi Allah (c.c.) mealen İşte o kitap, bunda şüphe yok. O muttakiler (Kötülüklerden korunacaklar) için bir hidayettir. buyurur. Bunlar Kur an-ı Kerim i incelerken, kendi inanç ya da inançsızlıklarındaki zavallılığı kıyas edebilme imkânını bulurlar ve sonuç olarak İslâmiyet le şereflenen o bahtlı insanlardan olurlar. Müslüman olduktan sonra da dinlerini en güzel şekilde öğrenmeye ve yaşamaya gayret ederler. Bu nokta benim çok dikkatimi çeker. Bizler doğduğumuzdan beri hep Müslüman çevrenin içinde olduğumuz için, çoğunlukla dinimizi pek araştırmaz, Allah (c.c.) Kur an da bize ne diyor bilmeyerek, gördüklerimiz ve bize öğretilenle amel ederiz maalesef. Bizde bol olup hor kullanma diye bir tabir vardır ki, İslâm ı layıkıyla yaşama noktasında tam da bize uyar. Sonradan Müslüman olan bu insanların yüzlerinde görülen huzurun dışında, anlattıklarına göre birçoğunda ortak bir nokta olarak dikkati çekense, İslâm la şereflendikten sonra gerek aile gerek diğer insanların, onların davranış ve ruh hallerindeki olumlu değişimden memnun olduklarını belirtmeleri. Darısı diğer gayri müslimlerin başına derken, aynı zamanda da inanç ve yaşama noktasında tüm Müslümanların başına. Her geçen gün dökülen kanların daha çok arttığı ve sıradan insanlar arasında bile düşmanlıkların olduğu dünyamızda gerçekten buna ihtiyacımız var

14 OSMANLI KADININDA İFFET VE HAYÂ Zühal ÇOLAK İstanbul ve diğer şehirleri gezen birçok Batılı seyyah, yazar, araştırmacı ve tarihçi, kaleme aldıkları eserlerde, Osmanlı ülkesinde kadının yüksek mevkii, sahip olduğu hak ve özgürlükler karşısında hayret ve gıpta hislerini dile getirmişlerdir. Birçok Batılı yazar, seyyah ve diplomatın dikkatini çeken hususlardan en önemlisi, kaynağını dinî terbiye, ahlak ve adap hükümlerinden alan Müslümanların, başkalarının kadınlarına rastladıklarında, gözlerini dikip bakmayı haram sayma ahlakını sergilemeleridir. İngiliz Diplomat J. David Porter in konuyla ilgili müşahedeleri bunun çarpıcı misallerindendir: Sokakta bir kadına rastlayan erkek, bakmak yasak edilmiş gibi başını çevirir. Türkler küstah bir kadından, bir çeşit tiksinti ile kaçarlar. Böyle bir kadın onlarda sadece nefret uyandırır. O yüzden Lady Elizabeth Craven, 18. yüzyılın son çeyreğinde bile şu hükmü vermesini bilmişti: Türklerin kadınlara olan muameleleri bütün milletlere örnek olmalıdır. Avusturya nın İstanbul elçisi Ogier Ghiselin de Busbecg in; Türk kadınlarındaki yüksek ahlak seviyesi; eşlerinin iffeti, Türkler için o kadar önemlidir ki, başka hiçbir millette, ona bu derece önem verildiğini göremezsiniz. sözlerinden de anlaşılacağı üzere Müslüman-Osmanlı kadınında görülen ahlak, iffet ve hayâ mefhumları, göz kamaştırıcı ziynetlerdendir. İskoçyalı Seyyah William Lithgow, ahlak ve iffetine düşkün olan Osmanlı kadınının seyrek olarak sokağa çıkmayı tercih ettiğini ve gerekmedikçe bundan sarfı nazar ettiğini ifade ediyor. Seyahatnamesinde, kadınların ve genç kızların, sokağa çıkma lüzumu doğduğunda, genellikle kocaları, haremağaları veya dadılarının refakatinde hareket ettiklerine temas ediyor. Yanı sıra, Osmanlı toplumunda Müslüman kadınların ve genç kızların, tanıdık veya akrabadan bir erkekle sokakta konuşmalarının ender görüldüğünü de dikkat çekici bir durum olarak kaydetmiştir. Aynı hususta İngiliz kadın yazar Dorina L. Neave nin değerlendirmesi şöyledir: Türkler, kadınların topluluk içinde peçesiz görünmelerine çılgınca öfkelendikleri için sımsıkı peçelenmedikleri sürece evden çıkmalarına izin verilmediği gibi ailenin erkekleri dışında bir erkekle konuşmaları yasaktı. Fransız yazar A. Brayer, yaşanan bu uygulamaların, dinî hükümlerden ve Osmanlıların bunları tatbik etme hususundaki duyarlılıklarından kaynaklandığı kanaatindedir: Kur an, kadınların evlerinde oturmalarını ve sokağa örtülü çıkmalarını emretmekle, cemiyet hayatı için meşum olan temayülleri mümkün olduğu kadar imha etmiştir. Bu konuda Osmanlı erkeği ve kadınının ne denli titizlik gösterdiği ve derin bir hassasiyet taşıdığıyla ilgili Fransız Seyyah Jean du Mont un, yılında bizatihi kendi intiba ve araştırmalarına dayanarak yaptığı tespitler hem tatmin edici hem de etkileyicidir. Mont a göre, Osmanlı erkeği, eşinden dürüstlük ve ciddiyet bekler; herhangi bir erkekle herhangi bir vesileyle konuşmasını katiyen affetmezdi. Zikrettiği diğer müthiş misal de şudur: Aynı evde yaşayan erkek hizmetkârların, senelerce evin hanımının yüzünü görmeden yaşamaları, Osmanlı toplumunda sık görülen bir davranış ve adab-ı muaşeret kaidesidir

15 FATIMA BİNTİ YEMAN (R. ANHÂ) Akrabalarının Müslüman olup Peygamber (s.a.v.) Efendimiz e biat etmelerine öncülük yapan mücahide bir hanım. Rasûlullah ın sırdaşı olan meşhur sahabisi Huzeyfe ibni Yeman (r.a.) ın kız kardeşi... Babasının adı Huseyl dir. Onun İslâm la müşerref olması kardeşi Huzeyfe (r.a.) aracılığıyla olmuştur. Şöyle ki; N. Nida DURAN Benî Abs kabilesinde Hristiyan bir âlim vardı. O, son peygamberin gelmesinin yakın olduğuna dair bilgileri çevresindeki insanlara duyurmuştu. Kabile halkı son dini ve son elçiyi beklemekteydi. Allah Rasûlü ve arkadaşlarının Medine ye hicret ettiği haberi kendilerine ulaştı. Kabilenin önde gelenlerinden dokuz kişilik bir grup Medine ye geldi. İki cihan serverinin huzurunda Müslüman oldular. Fatıma binti Yeman (r. anha) dini tebliğ konusunda İslâm a girecek kadınlara önderlik ederdi. Hanımların ziynet takmakta aşırı gitmeleri hususuyla ilgili olarak Peygamberimiz den, Ey hanımlar topluluğu! Ziynet eşyalarınızı gümüşten temin edemez misiniz? Gösteriş maksadıyla altından ziynet edinen hiçbir kimse yoktur ki ona azap edilmesin. hadisini rivayet etti. Bu grubun içerisinde Huzeyfe ibni Yeman da vardı. Bunlar bir müddet Medine de kaldıktan sonra memleketlerine döndüler ve İslâm ı tebliğe başladılar. Önce aile efradına ve akrabalarına son dini anlattılar. İslâm ın güzel ahlakını söz ve davranışlarıyla onlara göstererek Müslüman olmak isteyenlere öncülük yaptılar. Huzeyfe ibni Yeman (r.a.) babası ve kardeşlerini alarak Medine-i Münevvere ye geldi. Peygamber-i Zişan Efendimiz in huzurunda kelime-i şehadet getirerek ailecek İslâm la şerefyap oldular. Gönüllerini bambaşka bir ufka açtılar. Sevgili Peygamberimiz in sohbetleriyle büyüdüler. Rasûlullah (s.a.v.) Efendimiz in sohbetlerinde Fatıma binti Yeman (r.anha) kendisini yetiştirdi. Müslüman hanımlarla birlikte sık sık ziyarete gider, Peygamber (s.a.v) Efendimiz den hadis dinlerdi. Belâ ve musibetlerin en şiddetlisi, Allah ın sevgili kullarına verilir. hadisini de böyle bir sohbette duymuştu. Kendisi bu anısını şöyle nakleder: Hazreti Peygamberimiz in rahatsız olduğunu duymuştuk. Bir grup hanımla birlikte ziyaretine gittik. Hane-i saadete varınca humma hastalığının verdiği ateşin şiddetinden mübarek vücutları titriyordu ve ateşler içerisinde yanıyordu adeta. Onu bu durumda görünce dayanamadık ve: Ya Rasûlallah! Allah a dua etseniz de bu hastalığı sizden giderse. dedik. Bunun üzerine Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) buyurdular ki: Belâ ve musibetlerin en şiddetlisi peygamberlere gelir. Sonra derece itibariyle onu takip edenlere sonra onların peşinden gelenlere. buyurdu. Fatıma binti Yeman (r. anha) dini tebliğ konusunda İslâm a girecek kadınlara önderlik ederdi. Hanımların ziynet takmakta aşırı gitmeleri hususuyla ilgili olarak Peygamberimiz den şöyle işittiğini nakleder: Bir gün Peygamberimiz (s.a.v.) bizi riyadan gösterişten sakındırmak için şöyle buyurdu: Ey hanımlar topluluğu! Ziynet eşyalarınızı gümüşten temin edemez misiniz? Gösteriş maksadıyla altından ziynet edinen hiçbir kimse yoktur ki ona azap edilmesin. buyurdu. Fatıma binti Yeman (r. anha) nın nerede ve ne zaman vefat ettiği bilinmemektedir. Allah ondan razı olsun

16 Ebu Hüreyre den rivayet edildiğine göre, Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Cehennem, nefse hoş gelen şeylerle kuşatılmış; cennet ise, nefsin istemediği şeylerle kuşatılmıştır. 1 Yüce Yaradan ın kitabında on yerde bahsettiği muhlisîne lehü d-dîn yani şirk ve riyadan uzak ihlâs verdiği kullarının amelleri İKİ DÜNYA Sare ÇİZMECİOĞLU Unutuyorum, bülbülü kanatan dikenlerin güle renk verdiğini. Hz. Âdem i vesvesesiyle aldatan İblis, kulağımın dibinde bitmeyen şarkısını söylüyor. Dinlediğim an yükseltiyor sesini. Ve coşkuyla razı oluyorum isteklerine. koruma altındadır. Çünkü Cüneyd-i Bağdadî nin söylediğine göre, ihlâs o kadar gizlidir ki melek bilmediği için sevap hanesine yazmaz, şeytan bilmediği için bozamaz, nefis ise bilmediği için şımarmaz. Her adımda iki seçenek var karşılaştığım. Efendimiz (s.a.v.) in verdiği ölçü Cehennem, nefse hoş gelen şeylerle kuşatılmış; cennet ise, nefsin istemediği şeylerle çepeçevre sarılmıştır. Böyle olduğu halde, iyi niyetlerimi, güzel amellerimi bozmaya çalışan şeytan, vadem dolana kadar müsaadeli beni yoldan çıkarmaya. Yasakları hoş göstermek, ayakları kaydırmak onun işi. Her aldanış bir oyalanma, her oyalanma mukarenet cahîme doğru. Cennet içimde benim, cehennem de. Musa yla Firavun gibi. Seçimlerimle kurulan sahnenin oyuncusu, suflörü, kostümcüsü, her şeyi benim. Metrajı belli olmayan filmin de. Rolümü başarıyla, dekorlar sınırında canlandırmam, seyirciler ve ilâhî kameranın sahibi tarafından kayda geçirilir. Hayat denilen şey yani hepimize biçilen rollerin neticesi iki dünyadaki cennet ve cehennem değil mi? Unutuyorum doğduğum an ölüme talip olduğumu. Unutuyorum bana sunulan Küllî İrade nin Cüz ünü. Unutuyorum, yaklaşılmaması gereken tek bir ağaçtı ceddimi aslî yurdundan çıkaran. Unutuyorum, bülbülü kanatan dikenlerin güle renk verdiğini. Hz. Âdem i vesvesesiyle aldatan İblis, kulağımın dibinde bitmeyen şarkısını söylüyor. Dinlediğim an yükseltiyor sesini. Ve coşkuyla razı oluyorum isteklerine. Biliyorum, nefsimi sıkıştıran bir gülüşle baharlar açıp neşvünema bulacak renkler. Bir anlık görmezden gelmekle mahzun olan bakışlar, teker teker dökecek yapraklarını. Dünya ve ahiret çatıştığında nefsimin hoşlandığını seçmek kolay. Hayatıma anlam katmaksa zor. Acı çekiyorum karar aşamasında. Şayet duygularıma yenilmeden düşüncelerimi yönlendirebilirsem belki cennetin kapıları açılacak. İstemeden, Allah için tuttuğum soğuk bir el ısınıp çalışmaya başlayacak belki, zorlanarak sadece O nun rızası adına yaptığım bir akraba ziyareti belki ihya edecek ikimizi de. Kalplerimiz ısınacak, zıtlıklar tebahhur edecek. Nitekim kudsî bir hadiste İhlâs sırlarımdan bir sırdır, onu sevdiğim kulumun kalbine tevdi ederim. buyrulur. Dipnot 1. Buhârî, Rikak 28; Müslim, Cennet

17 O halde, dilekçesini Allah a gönderirdi. Zaten dedesi de, Allah ın çok zengin ve cömert olduğunu, insanlara verdiği hediyelerle, zenginliğinin bir gram bile azalmayacağını sık sık tekrarlıyordu. DİLEKÇE Ayşe Gül PINAR Küçük çocuk, birinci sınıfı bitirdiğinde okumayı sökmüş ve dilekçe denilen şeyin ne demek olduğunu öğrenmişti. Artık bütün isteklerini bir yazı ile dile getirecek, altına da imzasını attı mı, bu iş olup bitecekti. Karne aldıkları gün, çantasını bir tarafa fırlatıp sokağa çıktı. Babasının kapıcılık yaptığı apartmanın önündeki boş alan, top sahası olarak seçilmişti. Ama o, kısa boylu ve çelimsiz olduğu için, maçlara alınmazdı. Bu durumda ister istemez misket oynar, ya da en iyi arkadaşım dediği bisikletiyle gezerdi. Çocuk, babasının durumunu bildiği için, apartmanın sakinleri tarafından çöpe atılan hurda bir bisikletle idare ediyordu. Bisikletin her yeri dökülmüştü. Üzerinde boya diye bir şey kalmamış, bütün metal kısımları paslanmıştı. Üstelik de pedalları yamulmuş ve seledeki yaylar tek tek fırladığından, poposunu acıtmaya başlamıştı. Küçük çocuk, esasında bu duruma razıydı. Fakat bisiklet, geçen sene bile küçük gelmişti. Bu yıl biraz daha uzadığından, onu terk etmekten başka çaresi yoktu. Bisikleti kucaklayıp kapı önündeki çöplerin arasına bıraktığında, küçük çocuğun aklına bir fikir geldi: Artık bisikletsiz kaldığına göre, bir dilekçe yazıp yenisini isteyebilirdi. Ama onu kime göndereceğini bilemiyordu. Üstelik de annesi, ne kadar fakir olursa olsunlar, başkalarına el açmayı çirkin bulurdu. O halde?.. O halde, dilekçesini Allah a gönderirdi. Zaten dedesi de, Allah ın çok zengin ve cömert olduğunu, insanlara verdiği hediyelerle, zenginliğinin bir gram bile azalmayacağını sık sık tekrarlıyordu. Çocuk, büyük bir titizlikle yazdığı dilekçesini, karne parası ile aldığı bir uçan balonun ipine bağladıktan sonra, 30 31

18 onu serbest bıraktı. Dilekçede: Allah ım... Bana bir bisiklet gönderir misin? yazıyordu. İmza yerinde ise, onu çağırırken kullandıkları isim vardı: Ufaklık Küçük çocuk, balonun nereye gittiğini takip etmeye koyuldu. Biraz sert esen rüzgâr, onu civardaki yüksek binalar arasında dolaştırıyor ve yükselmesini engelliyordu. Balon, onların arasında gidip geldikten sonra, dar bir sokağa girerek gözden kayboldu. Küçük çocuk, yaptığı işi arkadaşlarına anlattığında, onların alaylı gülüşmeleriyle karşılaştı. Fakat hiçbirine aldırmadı. Dilekçesi yerine ulaşırsa, bisikleti kesinlikle gelirdi. Ufaklık, top oynayanları seyre koyulduğunda, bisiklet taşıyan bir adam gördü. Her yanından pırıltılar saçan bisiklet, kim bilir hangi zengin çocuğun karne hediyesiydi. Bu arada, maç yapan çocuklar da oyunlarını kesmiş ve meraklı bakışlarını, kendilerini büyüleyen bisikletin üzerine çevirmişlerdi. Kucağında bisiklet olan adam, onlara bir şey sorduktan sonra, ağır adımlarla çocuğun yanına geldi ve yanağını okşayıp: - Merhaba arkadaş, dedi. Ufaklık denilen adam sen misin? Küçük çocuk, ağzını açmasına rağmen bir ses çıkartamadı. Cebindeki misketleri sanki boğazına sıralanmış ve nefes almasını zorlaştırmıştı. Sadece başını sallayabildi. Adam kısık bir sesle: - Dilekçen kabul edildi yavrum!.. Hediyeni inşallah beğenirsin. Adam, bisikleti çocuğun kucağına bırakırken, onun küçük kalbinin yerinden fırlayacak kadar hızlı attığını fark etti. Ve kızarmış yanaklarına bir öpücük kondurup uzaklaştı. Yan sokağa kıvrıldı ve bir apartmana girip üst kattaki dairesine çıktı. Kapıyı açtığında, kendisini karşılayan küçük kız: - Baba, diye bağırdı. Biliyor musun, bizim balkona uçan bir balon girmiş!... Adam, onu kucaklayıp: - Biliyorum yavrum, diye okşamaya başladı. Sen uyurken girmişti. İpine de bir kâğıt bağlamışlar. 32

19