Batı işçi çıkarttı, doğu istihdam yarattı

Transkript

1 Sayı: 2009/9 Tarih: Batı işçi çıkarttı, doğu istihdam yarattı Krizin yoğun olarak yaşanmaya başladığı 2008 yılının ikinci yarısından Ocak 2009 a kadar 385 bin 16 kişi işsiz kaldı. Altı ayda en çok işçi çıkaran kent 113 bin 112 kişiyle sanayi ve ticaretin kalbi olan İstanbul oldu. Şanlıurfa ise krize rağmen Haziran 2008 den bu yana yarattığı 4 bin 110 kişilik istihdamla, bu dönemde en çok istihdam yaratan il oldu. İç piyasada önce inşaat sektörü darbeyi yedi. Turizm, krizin yanı sıra mevsimlik gerilemenin de etkisiyle sarsıldı. Krizin yerel seçim sonuçları üzerindeki etkisi tartışılırken, İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) krizin illerdeki işsizlik bilançosunu çıkardı. İSMMMO nun Sosyal Güvenlik Kurumu verilerinden yararlanarak hazırladığı Krizin İllerdeki İşsizlik Bilançosu raporuna göre, Türkiye genelinde bina inşaatı alanında Ekim 2008 de 808 bin 545 kişi çalışırken, iki ay sonra yani aralıkta bu alanda çalışanların 75 bin 474 ü işsiz kaldı. Kriz sadece çalışanı değil işyerlerini de vurdu. Haziran 2008-Ocak 2009 arasında ülke genelinde 26 kentte 10 bin 400 işyeri kapandı. 2 bin 685 işyerinin kapandığı turizm kenti Muğla ilk sıraya yerleşti. İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, verilere ilişkin değerlendirmesinde, krizin 2008 yılının ikinci yarısından sonra Türkiye de de etkisini hissettirmeye başladığına değinerek hükümetin geç de olsa önlem alma çabasına karşın istihdamın korunması için teşviklerin yetersiz kaldığını belirtti. Arıkan, Eylül 2008 de hazırladıkları raporla istihdamın üzerindeki yüksek vergi ve prim yüküne dikkat çektiklerini anımsatarak Kriz geliyor, işsizlik artacak, önlem alınmalı demiştik. Buradaki temel önlem istihdam üzerindeki yükün azaltılması olmalıdır. Teşviklerin istihdam koşuluna bağlanması, çalışan üzerindeki vergi yükünün azaltılması hala büyük önem taşımaktadır dedi. İhracat hızla gerilerken iç piyasada yaşanan durgunluğun istihdama yansıdığını ifade eden Arıkan, iç talebi canlandırmaya dönük alınan önlemlerin isabetli olduğunu söyledi. Hükümetin önlemleri 2009 yılına sarkıtmasının ise pek çok sektörde işçi çıkartılmasına neden olduğunu kaydeden Arıkan, bundan sonra işletmelere dönük hem girdi hem de vergisel teşvik uygulamalarında istihdam koşulunun yanı sıra, istihdam üzerindeki vergi prim yükünün hafifletilmesi gerektiğini aktardı. REKOR İSTANBUL VE ANTALYA DA Haziran ayından bu yana en fazla istidam kaybı 113 bin 112 kişiyle sanayi ve ticaretin kalbi olan İstanbul'da yaşandı. Bu kenti, 90 bin 263 kişilik kayıpla turizm kenti Antalya, 45 bin 352 kişiyle

2 de Muğla izledi. Haziran-Aralık döneminde otomotivin nabzının attığı kentlerden Bursa'da 31bin 727 kişi işini kaybetti. Bursa, bu kayıpla dördüncü sıraya yerleşirken, bir diğer sanayi kenti Kocaeli 15 bin 842 kişilik kayıpla yedinci sırada yer aldı. İzmir ve Ankara, altı ayda en çok işçi çıkartılan beşinci ve altıncı kentler oldular. Tekstil sanayinin gözde kenti Denizli ile Anadolu sanayisinin yükselen kenti Kayseri de işsizlik konusunda üst sıralarda yer aldı. Resmi verilere göre en az istihdam kaybı ise 12 kişiyle Ardahan'da meydana geldi. İL İSTİHDAM KAYBI (Kişi) İSTANBUL ANTALYA MUĞLA BURSA İZMİR ANKARA KOCAELİ TEKİRDAĞ KAYSERİ AYDIN DENİZLİ ESKİŞEHİR BALIKESİR MERSİN SAKARYA MANİSA ADANA SİVAS ÇANAKKALE KONYA ÇORUM KIRKLARELİ RİZE TOKAT DÜZCE ERZURUM BİLECİK AFYONKARAHİSAR -980 KARAMAN -641 KARABÜK -511 ÇANKIRI -452 NİĞDE -443

3 GÜMÜŞHANE -418 NEVŞEHİR -396 BAYBURT -338 K.MARAŞ -275 AKSARAY -174 BURDUR -114 BOLU -75 TUNCELİ -45 YALOVA -45 BARTIN -16 ARDAHAN -12 TOPLAM *Haziran 2008 Ocak 2009 döneminde en çok işsizliğin yaşandığı kent İstanbul oldu (Kamu+özel+mevsimlik) İSTİHDAMI ARTTIRAN KENTLER DE VAR Krize rağmen 38 kent istihdamı artırmayı başardı. Kamu, özel ve mevsimlik çalışanları kapsayan verilere göre, istihdam yaratan kentlerin önemli kısmının Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesiyle Karadeniz'de yer oldu. 29 Mart yerel seçimlerinde bağımsız aday olarak katılan ve tüm siyasi partiler karşısında önemli başarı elde ederek belediye başkanlığını kazanan Fakı Baba'nın kenti Şanlıurfa krize rağmen hazirandan bu yana yarattığı 4 bin 110 kişilik istihdamla ilk sırada yer aldı. Şanlıurfa'yı 3 bin 432 kişiyle Gaziantep, 3 bin 75 kişiyle Osmaniye. 2 bin 562 kişiyle Mardin, 2 bin 480 kişiyle Van, 2 bin 150 kişilik istihdamla da Adıyaman izledi. Altı ayda 38 kentte yaratılan istihdam toplamı 45 bin 398 oldu. En az istidam ise 110 kişiyle Erzincan'da yaratılmış oldu. İL İSTİHDAM ARTIŞI (Kişi) ŞANLIURFA GAZİANTEP OSMANİYE MARDİN VAN ADIYAMAN SAMSUN ŞIRNAK MALATYA BATMAN ISPARTA GİRESUN MUŞ BİNGÖL 1.344

4 AĞRI ZONGULDAK TRABZON KÜTAHYA SİİRT KARS 941 HAKKARİ 917 ORDU 631 ARTVİN 620 EDİRNE 613 ELAZIĞ 582 KİLİS 580 IĞDIR 571 KASTAMONU 563 UŞAK 529 AMASYA 465 BİTLİS 449 SİNOP 416 DİYARBAKIR 312 HATAY 250 KIRŞEHİR 181 YOZGAT 161 KIRIKKALE 116 ERZİNCAN 110 TOPLAM *Haziran 2008 Ocak 2009 döneminde en çok istihdam yaratan kent Şanlıurfa oldu. (Kamu+özel+mevsimlik) İNŞAAT SEKTÖRÜNDE KAN KAYBI BÜYÜK İç piyasada önce inşaat sektörü darbeyi yedi. Turizm, krizin yanı sıra mevsimlik gerilemenin de etkisiyle sarsıldı. Uzun süredir dünyadaki ucuz hammadde ve işgücü nedeniyle zorlanan tekstil sektörü ihracattaki daralma nedeniyle bir darbe daha aldı. Metal ve metal ürünlerine dayalı sektörler de ağır hasarlıların başına yerleşti. Küresel krizin kendini iyiden iyiye hissettirmeye başladığı 2008 Ekim ayında Türkiye genelinde bina inşaatı alanında 808 bin 545 kişi çalışırken, iki ay sonra yani aralıkta bu alanda çalışanların 75 bin 474 ü işvereninin tasarruf, fırsat, ya da finansman bulamaması nedeniyle işsiz kaldı. Aralıkta Bina inşaatı alanındaki istihdam 795 bin 356 kişiye geriledi. SGK nın sınıflamasına göre Ekim ve Aralık döneminde bina ve çevre düzenleme faaliyet kolunda işsiz kalanların sayısı ise 39 bin 571 olarak gerçekleşti. Krizin ne kadar süreceği ve Türkiye yi ne kadar etkileyeceği konusunda belirsizlik arttıkça işsiz sayısı da yükselmeye başladı. SGK nın verilerine göre 2008 Aralık ayı sonunda 99 faaliyet alanında çeşitli nedenlerle işsiz kalanların sayısı 403 bin 812 kişiye ulaştı. Ancak, başta kamu

5 sektörü olmak üzere bazı sektörlerdeki personel ihtiyacı 83 bin 390 kişilik istihdam yaratınca, Aralık ayına göre net işsizlerin sayısı 320 bin 422 ye indi. Diğer bir ifadeyle 2008 de Ekim, Kasım ve Aralık olmak üzere üç aylık sürede 320 bin kişi işsiz kalmış oldu. Faaliyet alanlarına göre işsiz kalan çalışan sayısı (Ekim 2008-Ocak 2009) FAALİYET ALANI BİNA İNŞAATI BİNA VE ÇEVRE DÜZENLEME KONAKLAMA KUMAR VE MÜŞTEREK BAHİS FAB. METAL ÜRÜN. (MAK. TEC. HARİÇ) İDARİ DANIŞMANLIK FAALİYETLERİ METALİK OLMAYAN ÜRÜNLER İMA. TEKSTİL ÜRÜNLERİ İMALATI GİYİM EŞYALARI İMALATI VETERİNERLİK HİZMETLERİ BİNA DIŞI YAPILARIN İNŞAATI BİLGİSAYAR VE KİŞİSEL EV EŞYA ONARIMI GIDA ÜRÜNLERİ İMALATI DİĞER HİZMET FAALİYETLERİ DİĞER ULAŞIM ARAÇLARI İMALATI TOPTAN TİC. (MOT.TAŞIT.ONAR.HARİÇ) MAKİNE VE EKİPMAN İMALATI TAŞIMA İÇİN DEPOLAMA VE DESTEK. KARA TAŞIMA VE BORU HATTI TAŞIMA. METAL CEVHERİ MADENCİLİĞİ PERAKENDE TİC. (MOT. TAŞIT. ONAR. HARİÇ) KAUÇUK VE PLASTİK ÜRÜNLER İM. ELEKTRİKLİ TECHİZAT İMALATI DİĞER MADENCİLİK VE TAŞ OCAK. KİRALAMA VE LEASING FAALİYETLERİ İŞSİZ SAYISI

6 SEYAHAT ACENTESİ, TUR OPER. REZ. HİZ. ANA METAL SANAYİ KAYITLI MEDYANIN BASILMASI VE ÇOĞ. DERİ VE İLGİLİ ÜRÜNLER İMALATI FİNANSAL HİZMET. (SİG. VE EMEK. HARİÇ) BİLGİSAYAR, ELEKRONİK VE OPTİK ÜR. BİTKİSEL VE HAYVANSAL ÜRETİM KİMYASAL ÜRÜNLERİ İMALATI SU YOLU TAŞIMACILIĞI AĞAÇ, AĞAÇ ÜRÜNLERİ VE MANTAR ÜR. KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALATI HANEHALKLARI TAR. KENDİ İHT. FAAL. GÜVENLİK VE SORUŞTURMA FAALİYET. TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALATI MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAALİYETİ DİĞER İMALATLAR SUYUN TOPLANMA ARITILMA VE DAĞITIMI HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI SİGORTA EMEK. FON (ZORUNLU S.G. HARİÇ) YATILI BAKIM FAALİYETLERİ İYİLEŞTİRME VE DİĞER ATIK YÖN. HİZ. İÇECEK İMALATI KAMU YÖN. VE SAVUNMA, ZOR. SOS. GÜV. YARATICI SANATLAR, EĞLENCE DİĞER MESLEKİ BİLİM VE TEK. FAAL. MOTORLU KARA TAŞITI VE RÖMORK İM. BALIKÇILIK VE SU ÜRÜNLERİ YETİŞ. ATIK MADDELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ KOK KÖMÜRÜ VE PETROL ÜRÜN. İM. KÜTÜPHANE, ARŞİV VE MÜZELER TOPLAM

7 İstihdam yaratan faaliyet kolları (Ekim 2008-Ocak 2009) FAALİYET ALANI YARATILAN İSTİHDAM EĞİTİM YİYECEK VE İÇECEK HİZMETİ İNSAN SAĞLIĞI HİZMETLERİ KÖMÜR VE LİNYİT ÇIKARTILMASI BÜRO YÖNETİMİ, BÜRO DESTEĞİ FAAL ÖZEL İNŞAAT FAALİYETLERİ HUKUKİ VE MUHASEBE FAALİYETLERİ BİLGİSAYAR PROGRAMLAMA VE DANIŞ MOBİLYA İMALATI BİLGİ HİZMET FAALİYETLERİ SOSYAL HİZMETLER ORMANCILIK VE TOMRUKÇULUK SPOR, EĞLENCE VE DİNLENCE FAAL FİNANS. VE SİG. HİZ. İÇİN YARD. FAAL. 990 MAKİNE VE EKİPMAN. KURULUMU VE ON. 841 REKLAMCILIK VE PAZAR ARAŞTIRMASI 771 POSTA VE KURYE FAALİYETLERİ 623 YAYIMCILIK FAALİYETLERİ 461 TELEKOMİNİKASYON 431 ÜYE OLUNAN KURULUŞ FAALİYETLERİ 418 SİNEMA FİLMİ VE SES KAYDI YAYIM. 409 GAYRİMENKUL FAALİYETLERİ 372 TOPTAN VE PER. TİC. VE MOT. TAŞIT. ON. 333 ULUSLARARASI ÖRGÜT VE TEMS. FAAL. 298 KANALİZASYON 266 MADENCİLİĞİ DESTEKLEYİCİ HİZMET 206 HAM PETROL VE DOĞALGAZ ÇIKARIMI 95

8 EV İÇİ ÇALIŞANLARIN FAALİYETLERİ 94 İSTİHDAM FAALİYETLERİ 59 BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME 57 PROGRAMCILIK VE YAYINCILIK 34 ECZACILIK VE ECZ. İLİŞKİN MAL ALIMI 22 ELEKTRİK, GAZ, BUHAR VE HAVA. SİS. ÜRETİM VE DAĞITIMI - TOPLAM EN ÇOK KEPENK KAPATAN MUĞLA Kriz sadece çalışanı değil, işyerlerini de vurdu. Haziran-Aralık 2008 döneminde ülke genelinde 26 kentte 10 bin 400 işyeri kapandı. Bu dönemde 2 bin 685 işyerinin kapandığı turizm kenti Muğla, ilk sıraya yerleşti. 2 bin 117 işyerinin kapandığı Antalya ikinci, 1630 işyerinin kapandığı İstanbul üçüncü sıraya yerleşti. Bu kentleri sırasıyla İzmir, Bursa, Ankara izledi. Kapanan işyerlerine karşın aynı dönemde 54 kentte de toplam 5 bin 113 işyeri açıldı. Altı ayda 476 işyeri kurulan Gaziantep birinci olurken, Ardahan son sırada yer aldı. İL KAPANAN İŞYERİ SAYISI MUĞLA ANTALYA İSTANBUL İZMİR BURSA -658 ANKARA -466 AYDIN -362 ESKİŞEHİR -239 BALIKESİR -229 DENİZLİ -200 KÜTAHYA -134 AFYONKARAHİSAR -127 BİLECİK -110 NİĞDE -87 ÇANAKKALE -74

9 SAKARYA -53 KARS -52 BURDUR -45 MANİSA -24 ERZİNCAN -18 BAYBURT -17 DÜZCE -16 NEVŞEHİR -15 UŞAK -14 GÜMÜŞHANE -10 KIRKLARELİ -4 TOPLAM En fazla işyeri açılan kent Gaziantep İL KAPANAN İŞYERİ SAYISI GAZİANTEP 476 EDİRNE 243 DİYARBAKIR 242 KONYA 227 ERZURUM 202 KOCAELİ 190 ŞANLIURFA 178 HATAY 168 VAN 157 TEKİRDAĞ 138 SAMSUN 130 TRABZON 130 K.MARAŞ 122 ELAZIĞ 120

10 MUŞ 118 BİTLİS 112 MARDİN 111 MALATYA 110 ÇORUM 109 BOLU 107 AMASYA 101 BATMAN 93 KARABÜK 89 ÇANKIRI 84 KAYSERİ 84 ISPARTA 83 ARTVİN 82 ORDU 82 OSMANİYE 77 ADIYAMAN 74 BİNGÖL 74 ŞIRNAK 71 KASTAMONU 70 MERSİN 64 AKSARAY 54 KARAMAN 53 RİZE 51 SİİRT 51 YALOVA 51 YOZGAT 37 KIRIKKALE 34 GİRESUN 33 SİVAS 30 ZONGULDAK 30

11 AĞRI 28 KİLİS 24 KIRŞEHİR 22 HAKKARİ 20 SİNOP 20 IĞDIR 20 TUNCELİ 14 BARTIN 14 TOKAT 9 ARDAHAN 0 TOPLAM İllere göre 2008 yılı zorunlu sigortalı çalışan sayısı (Kamu+özel+mevsimlik) İLLER Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran 1 ADANA ADIYAMAN AFYONKARAHİSAR AĞRI AMASYA ANKARA ANTALYA ARTVİN AYDIN BALIKESİR BİLECİK BİNGÖL BİTLİS BOLU BURDUR BURSA ÇANAKKALE ÇANKIRI ÇORUM DENİZLİ

12 21 DİYARBAKIR EDİRNE ELAZIĞ ERZİNCAN ERZURUM ESKİŞEHİR GAZİANTEP GİRESUN GÜMÜŞHANE HAKKARİ HATAY ISPARTA MERSİN İSTANBUL İZMİR KARS KASTAMONU KAYSERİ KIRKLARELİ KIRŞEHİR KOCAELİ KONYA KÜTAHYA MALATYA MANİSA K.MARAŞ MARDİN MUĞLA MUŞ NEVŞEHİR NİĞDE ORDU RİZE SAKARYA SAMSUN SİİRT SİNOP SİVAS TEKİRDAĞ TOKAT TRABZON TUNCELİ

13 63 ŞANLIURFA UŞAK VAN YOZGAT ZONGULDAK AKSARAY BAYBURT KARAMAN KIRIKKALE BATMAN ŞIRNAK BARTIN ARDAHAN IĞDIR YALOVA KARABÜK KİLİS OSMANİYE DÜZCE TOPLAM