Sayın Başbakan Yardımcım, Değerli YK Üyelerim, Şube Başkanlarım, Değerli Basın Mensupları,

Transkript

1 2017 EKONOMİ DEĞERLENDİRME ve 2018 BEKLENTİLERİ Genişletilmiş Başkanlar Toplantısı, Ankara 12 Ocak 2018 Sayın Başbakan Yardımcım, Değerli YK Üyelerim, Şube Başkanlarım, Değerli Basın Mensupları, (Slayt 1) Her yılın başında düzenlediğimiz, önceki yılı değerlendirip, yeni yıl beklentilerimizi paylaştığımız bir Ekonomi Değerlendirme toplantımızda daha bir aradayız.

2 Sayın Başbakan Yardımcımıza, toplantımıza katılımları sebebiyle teşekkür ediyor, yeni yılın bu ilk birlikteliğinde, hepinizi saygıyla selamlıyorum. Sayın Başbakan Yardımcım, Değerli Katılımcılar, (Slayt 2) Konuşmam, 3 bölümden oluşacak. Sayın Başbakan Yardımcı mızdan, daha geniş bir değerlendirme beklediğimiz için, kısa bir 2017 değerlendirmesi yapıp, devamında MÜSİAD Üyeleri 2017 Değerlendirmesi ve 2018 Beklentileri anket sonuçlarını size aktaracağım. Son olarak, beklenti ve önerilerimizle konuşmamı tamamlayacağım.

3 (Slayt 3) 2017 yılının, ekonomik bağlamda, küresel ölçekte zorlu bir yıl olduğunu ifade edebiliriz. Zira bu dönemde küresel ekonominin düşük büyüme kıskacından henüz çıkamadığı gözlenmiştir. Ilımlı toparlanma olarak da ifade edilebileceğimiz bu süreçte, gelişmiş ekonomilerde artış kaydeden büyüme performansıyla, küresel ekonomi yukarı yönlü nispi bir ivme kazanmıştır. (Slayt 4) 2017 yılının ülkeler bazında büyüme projeksiyonuna bakıldığında; Hindistan, Çin ve Türkiye nin başı çektiği görülürken; ABD, Avro Bölgesi ve Japonya gibi gelişmiş ekonomilerde düşük büyüme ortamı belirginleşmiştir.

4 (Slayt 5) Türkiye ekonomisi ise, 2017 yılının ilk iki çeyreğinde sırasıyla %5,3 ve %5,4 büyüdükten sonra, üçüncü çeyrekte %11,1 oranında genişleyerek son 6 yılın en iyi büyüme oranını gerçekleştirmiş ve bu dönemde G20 ülkeleri arasında en çok büyüyen ülke olmuştur. (Slayt 6) %11,1 lik büyüme oranının 7,0 puanı hanehalkı tüketiminden, 0,3 puanı devlet tüketiminden kaynaklanmıştır. Yatırımların katkısı 3,6 puanla oldukça olumluyken, net dış talebin katkısı 0,3 puanda kalmıştır. Bu tablo yılın üçüncü çeyreğinde Türkiye ekonomisinde lokomotifin iç talep olduğuna işaret etmiştir.

5 (Slayt 7) İç talepteki artış oranı %11,7 olarak gerçekleşerek önceki çeyrekteki artışın yaklaşık 4 katına çıkmış, dış ticaret rakamlarında son dönemde görülen canlanmayla birlikte mal ve hizmet ihracatındaki artış oranı da %17,2 olmuştur. (Slayt 8) Yatırımlardaki artışın yalnızca inşaat sektörü yatırımlarından kaynaklanmaması, sanayi sektörü adına büyük önem arz eden makine ve teçhizat yatırımlarının da %34,0 oranında artış kaydetmesi; Türkiye ekonomisi adına bir diğer olumlu bir gelişme olmuştur.

6 Yatırımlardaki artışın sürmesi, reel sektörün ekonomiye olan güveninin sürdüğüne işaret etmesi bakımından da oldukça önemli bir gelişmedir. (Slayt 9) 2017 yılı genelinde süregelen olumlu görünümün işgücü piyasalarına da olumlu yansıdığını görüyoruz. İstihdam yaratan güçlü büyümenin de önemli etkisiyle, Ocak-Eylül döneminde 2,1 milyon ilave istihdam sağlanmıştır. Sağlanan bu gelişime rağmen, işsizlik oranının daha alt seviyelere çekilmesinin yolu, İstihdam Seferberliğinin aynı motivasyonla devam etmesinden geçmektedir.

7 Bu bağlamda Cumhurbaşkanımız tarafından açıklanan İkinci İstihdam Seferberliğini oldukça önemsiyor ve açıklanan ek teşvik ve desteklerin, İstihdam Seferberliğinin sürdürülebilirliği açısından oldukça olumlu karşılıyoruz. (Slayt 10) MÜSİAD olarak her ayın son iş günü açıkladığımız SAMEKS in, ekonominin gidişatına erken bakış konusunda oldukça başarılı olduğunu görmekteyiz. %5,3 oranında büyüdüğümüz ilk 2 çeyrekte 50 referans değerinin üzerinde seyreden SAMEKS, %11,1 büyüdüğümüz üçüncü çeyrekte tarihi zirvesini test etmiştir.

8 2017 genelinde ise SAMEKS, 53,4 puanlık ortalamasıyla, ekonomik aktivitenin pozitif seyrine işaret etmiştir. Özetle, Türkiye ekonomisinin önümüzdeki dönemde de güçlü büyüme performansını sürdüreceğini ve yılsonunda asgari olarak %7-%8 bandında büyüme oranı sağlanacağını tahmin ediyoruz yılı bu motivasyonla girdiğimiz ve önde gelen ekonomiler arasından pozitif olarak ayrıştığımız bir yıl olacaktır.

9 Sayın Başbakan Yardımcım, Değerli Katılımcılar, (Slayt 11) Türkiye ekonomisinde 2017 yılının makroekonomik görünümünü kısaca ortaya koyduktan sonra, MÜSİAD Anketimizi, sizlerle paylaşarak devam etmek istiyorum. (Slayt 12) Anketimize, üyelerimize 2017 yılını nasıl değerlendirdiklerini sorarak başladık yılının başında üyelerimizin %48 i önceki yıla göre daha iyi bir beklentiye sahipti. Beklentilere uygun şekilde, katılımcıların %38 i 2017 yılını bir önceki yıla göre "daha iyi" olarak değerlendirirken, %25 i ise aynı

10 şartlarda geçtiğini ifade etmiştir. Bu bağlamda üyelerimizin toplamda %63 ünün 2017 yılını olumlu değerlendirdiğini görüyoruz. Bununla birlikte, katılımcıların kalan %37 si ise bu soruya "daha kötü" cevabını vermiştir. Özetle, 2017 yılının genel anlamda iyimser görüşlerin hâkim olduğu bir dönem olarak geride kaldığını ifade edebiliriz. (Slayt 13) Üyelerimizin %41 i, 2017 yılında önceki yıla kıyasla yurtiçi satışlarının arttığını ifade ederken, %28 i ise herhangi bir değişim olmadığını söylemiştir. Bu bağlamda yurtiçi satışlar %69 oranında olumlu

11 bir görünüm arz ederken, yurtiçiçi satışlarının düştüğünü bildiren katılımcıların oranı %31 de kalmıştır. (Slayt 14) Yurtdışı satışlarında ise, üyelerimizin %25 i artış olduğunu söylerken, %54 ü önceki seneye kıyasla değişim olmadığını ifade etmiştir. Yurtdışı satışlarının azaldığını kaydeden üyelerimizin oranı ise yalnızca %22 olmuştur. Bu bağlamda anketimizin sonuçlarının, 157,1 milyar dolarla, 2017 yılını rekor seviyede kapatan ihracat artışını desteklediği görülmektedir.

12 (Slayt 15) Türk Lirası, 2017 yılını Dolar karşısında yaklaşık %8 lik değer kaybıyla tamamladı. Döviz kurunda yaşanan dalgalanmaların firmalarını nasıl etkilediğini sorduğumuzda; üyelerimizin %79 u yaşanan dalgalanmalardan olumsuz etkilendiğini ifade ederken, %15 i etkilenmediğini söylemiş, olumlu etkilenenler ise %6 da kalmıştır. (Slayt 16) 2017 yılı başında üyelerimizin %38 i yatırımlarını arttırmayı hedeflediğini ifade etmişti. Beklentilere uygun şekilde 2017 yılında yatırımlarını artıran üyelerimizin oranı %31 olurken, %37 si yatırımlarında yatay bir seyir olduğunu söylemiştir. Böylece toplamda %68 lik bir oran yatırımlardaki olumlu görünüme işaret etmiştir.

13 Yeni yatırımlarında azalma olduğunu söyleyen üyelerimizin oranı ise %32 olarak gerçekleşmiştir. (Slayt 17) Üyelerimizin %37 si 2017 de çalışan sayısını arttırdığını söylerken, %43 ün istihdamında herhangi bir değişiklik gözlemlenmemiştir. İstihdamı azalanların oranı ise yalnızca %21 olmuştur yılı başında ise, üyelerimizin %31 i istihdam konusunda artış beklentisine sahipti. Bu bağlamda ilave istihdam sağlama noktasında 2017 yılının üyelerimizin beklentilerinin üzerine geçtiğini ifade edebiliriz.

14 Anketimizin ikinci kısmını ise, üyelerimizin 2018 yılına ilişkin beklentileri oluşturuyor. (Slayt 18) 2018 yılında yeni yatırımlarını sorduğumuzda, üyelerimizin %50 si artacak şeklinde cevap verirken; %32 si yatırımlarında herhangi bir değişim beklemediğini ifade etmiştir. Üyelerimizin yalnızca %18 i yatırımlarının azalacağını tahmin etmektedir. Bu veriler ışığında, yeni yatırımlar bağlamında, üyelerimizin 2018 yılına bakışının oldukça olumlu olduğu görülmektedir.

15 (Slayt 19) 2018 yılında, üyelerimizin %42 si çalışan sayısının artacağını ifade ederken; istihdamında değişim öngörmeyenlerin oranı %43 olmuştur. Katılımcıların yalnızca %15 i çalışan sayılarında azalma olacağını öngörmektedir. Bu bağlamda işgücü piyasasındaki olumlu görünümün 2018 yılında da süreceğini tahmin edebiliriz. (Slayt 20) En önemli sorunlarımızın başında gelen tasarruf konusunda, üyelerimizin %35 i 2018 yılında tasarruflarının artacağını düşünürken, %42 tasarruflarında herhangi bir değişim öngörmemiştir.

16 Tasarruflarının azalacağı beklentisine sahip üyelerimizin oranı ise %23 tür. (Slayt 21) Son olarak, üyelerimize, 2018 yılının 2017'ye kıyasla nasıl geçmesini bekliyorsunuz diye sorduk. Üyelerimizin %57 si daha iyi geçeceğini, %20 si ise 2017 ye benzer şekilde geçeceğini ifade etmiştir. Böylece üyelerimizin toplamda %77 sinin 2018 yılına olumlu bir beklentiyle yaklaştığı görülmektedir. Bunun yanında üyelerimizin %23 ü ise 2018 yılının 2017 yılından daha kötü geçeceğini tahmin etmiştir nin başında yaptığımız ankette ise, üyelerimizin %48 i, 2017 nin 2016 dan daha iyi geçeceğini söylemişti. Bu sonuçlara göre;

17 üyelerimizin önceki yıla göre beklentilerinin arttığı ve 2018 e ilişkin beklentilerin genel anlamda oldukça olumlu olduğu görülmektedir. Sayın Başbakan Yardımcım, Değerli Konuklar, (Slayt 22) Konuşmamın sonunda, farklı zamanlarda kamuoyuyla paylaştığımız, İş aleminin beklentilerine yönelik MÜSİAD ın proje ve önerilerini özetle hatırlatmak istiyorum: (Slayt 23) Bizim MÜSİAD olarak her fırsatta ifade ettiğimiz bir şey var; sanayiyi daha ileriye taşımalıyız, üretimi artırmalı, buna bağlı olarak da istihdamı en üst seviyelere yükseltmeliyiz.

18 (Slayt 24) Bu doğrultuda, yapılacaklar üzerine çalışmalar yürüttük, fizibilite çalışmaları gerçekleştirdik ve neticesinde TOSİ, yani Toplu Sanayi İşletmeleri projesini öne çıkardık. Projemiz, 81 ilde birer orta ölçekli sanayi bölgesi tesis edilmesini ifade ediyor. Ülkemizde sanayi işletmeleri, küçük sanayi siteleri yani yaklaşık metrekarelik sanayi tesislerinde üretimlerini gerçekleştiriyor. Bu işletmelerin, maddi imkân yetersizliğinden dolayı 3 bin metrekarelik Organize Sanayi Bölgelerinde yer almaları mümkün olmuyor. Fiziki ortam, üretim şartlarını etkiliyor ve üretim miktarları düşük oluyor. Bu projemizin ana çıkış fikri, fiziki şartları büyüterek firmaları büyük hedeflere yönlendirmek oldu.

19 TOSİ ler, sanayi siteleri ve OSB arasında sıkışmış işletmeleri bir alternatifle buluşturacak. İşletmesini küçükten orta ölçeğe taşıma hedefi olan firmalara cesaret verecek. Proje TOKİ öncülüğünde gerçekleşecek ve bir üretim kampüsü şeklinde inşa edilecek. Burada en az 200 sanayi yapısı faaliyette olacak. Kampüsün içinde konutlar, bir meslek okulu ve sağlık kuruluşu gibi yapılar yer alacak. Bu bizim, bilhassa KOBİ ler için oldukça önem verdiğimiz bir proje.

20 (Slayt 25) KOBİ ler daha fazla üretmeli evet, ama bu noktada birtakım sıkıntıların olduğunu biliyoruz; örneğin, en fazla dile getirilen, finansal erişebilirliğin düşük olması. Bununla ilgili de çalışmalar yürütüyoruz. Bir girişimcinin yapacağı yatırım ya da bir yatırımcının sürdürülebilir bir büyüme içinde olmasının önündeki en büyük engeli faiz olarak görüyoruz. İşletme sahibi, faizi en büyük çıktı olarak kabul ediyor; baktığımızda, sonuçlar da bunu doğruluyor. Büyük umutlarla girilen işler, belki risk alınarak hayata geçirilen işletmeler, faiz kurbanı oluyor. Çünkü kazanılan paranın hatırı sayılır miktarı faize gidiyor.

21 Biz bu noktada faizsiz modeller üzerine yoğunlaştık. Kar odaklı ve üretimi besleyen alternatif bir model üretme sürecindeyiz. Çünkü Türkiye, artık faiz dışı fazladan yatırım dışı fazla esasına dayalı bir ekonomik yapıya geçmelidir. (Slayt 26) Bu noktada yeni bir komisyon oluşturduk. MÜSİAD Girişim Sermayesi Yatırım Komisyonumuz, faizsiz finans ilkeleri doğrultusunda girişimcileri yatırım sermayesiyle buluşturan en güçlü uluslararası yatırım ağı olmayı amaçlıyor. (Slayt 27) Çıktılarıyla ülke ekonomisine çarpan katkısı etkisi sağlayacak tarım ve hayvancılık sektörünü bilhassa önceliklerimiz arasında bulunmaktadır. Bu bağlamda Tarımsal Yatırım Fonu yla yeni bir

22 tarım iş modeli oluşturuyor, Girişim Sermayesi Fonu, Gayrimenkul Yatırım Fonu ndan sonra Tarımsal Yatırım Fonu nu fonların ülke ekonomisine kazandırılmasında önemli rol oynayacağını düşünüyoruz. Sayın Başbakan Yardımcım, Değerli Konuklar, (Slayt 28) Türkiye nin önüne koyduğu büyük hedefler var. Bunun için her fırsatta söylüyoruz, Türkiye, tüketim ekonomisinden, üretim ekonomisine geçmelidir. Önemli ve stratejik ürünlerde asgari üretim teşvik edilmeli.

23 (Slayt 29) İhracata yönelik üretim modeli benimsenmeli, katma değeri yüksek ürünlerin geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi teşvik edilmelidir. Hükümetimiz bunların altyapısını tamamlarken, biz de sivil oluşumlar olarak buna destek vermeliyiz. Bugün burada biz de 10 MÜSİAD olarak yatırım, ticaret ve ihracat seferberliği ilan ettik. Stratejik olarak gördüğümüz enerji, savunma ve havacılık, bilgi teknolojileri, gıda- tarım ve hayvancılık sektörlerine yönelik üretimi artırma ve en önemlisi katma değeri yüksek ürünlerle ihracatta daha etkili olabilmek adına projeler yürütüyoruz.

24 (Slayt 30) Ülkemizdeki kamu yatırımlarının özel sektör eliyle ve aracılığı ile yapılmasına yönelik güzel örnekler uygulanmaktadır. 3.Köprü, 3.Havalimanı, İstanbul-İzmir Otoyolu, Şehir Hastaneleri bunların örneklerindendir. Tüm bu yatırımlar dağınık mevzuat yapısı içinde yapılmıştır. İşletmeye alınmaları, işletmede karşılaşılacak sorunlar, dağınık mevzuat yapısı içindeki eksiklik/çelişkilerden dolayı kamu kaynaklarının zayi edilmemesi ve özel sektörün mağdur olmaması için yeknesak bir mevzuata ihtiyaç vardır. Bu bağlamda Kamu Özel Sektör İşbirliği (PPP) 16 Kanun önerisini hazırlayacağız ve yasallaşması için takipçisi olacağız.

25 (Slayt 31) Bu tespitlerimizle, MÜSİAD gözüyle 2017 ve 2018 değerlendirmelerimizi tamamlamış bulunuyorum. Şimdi sözü, değerli görüşlerini almak üzere, Başbakan Yardımcımız Sayın Mehmet Şimşek e bırakıyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum. Yatırımcının karşısında en büyük engelin faiz olduğunu vurgulayan Kaan, Bir girişimcinin yapacağı yatırım ya da bir yatırımcının sürdürülebilir bir büyüme içinde olmasının önündeki en büyük engeli faiz olarak görüyoruz.

26 İşletme sahibi, faizi en büyük çıktı olarak kabul ediyor; baktığımızda, sonuçlar da bunu doğruluyor. Büyük umutlarla girilen işler, belki risk alınarak hayata geçirilen işletmeler, faiz kurbanı oluyor. Çünkü kazanılan paranın hatırı sayılır miktarı faize gidiyor. ifadelerini kullandı. Abdurrahman Kaan Genel Başkan MÜSİAD