Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Levent KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** ABSTRACT"

Transkript

1 Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2018, C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, s Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2018, Vol.23, Special Issue in memory of Geybulla Ramazanoğlu, pp TÜRKİYE AB DIŞ TİCARETİNDE J EĞRİSİ ETKİSİ: DÖNEMİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR İNCELEME 1 THE J CURVE EFFECT IN TURKEY-EU TRADE: AN EMPIRICAL ANALYSIS FOR THE PERIOD Leven KÖSEKAHYAOĞLU *, İkbal KARATAŞLI ** * Prof. Dr., Süleyman Demirel Üniversiesi, İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi, İkisa Bölümü, levenkosekahyaoglu@sdu.edu.r, hps://orcid.org/ ** Dr.Öğr.Üyesi, Karamanoğlu Mehmebey Üniversiesi, Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, Bankacılık ve Sigoracılık Bölümü, iyegen@kmu.edu.r, hps://orcid.org/ ÖZ Türkiye nin en büyük icari oraklarından birisi olan Avrupa Birliği (AB) ile icareinde kur ayarlamaları yoluyla yapılan devalüasyonun kısa ve uzun dönemli ekilerinin bilinmesi, rekabe gücünü belirleyen fiya ve dışı fakörlerin oraya konulması açısından önemlidir. Bu çalışmanın emel amacı, döneminde reel döviz kurundaki değişimlerin Türkiye-AB icarei üzerindeki kısa ve uzun vadeli ekilerini J eğrisi analizini kullanarak analiz emekir. Araşırma kapsamında, sırasıyla birim kök esleri, Johansen Eşbüünleşme Tesi, Vekör Haa Düzelme Modeli ve Granger Nedensellik Tesi uygulanmışır. Çalışmanın bulguları, kurdaki reel değer kaybının hem kısa ve hem de uzun dönemde icare dengesi üzerinde negaif ve isaisiksel olarak anlamlı bir eki bırakığını gösermekedir. Bu durum J eğrisi analizi açısından kısa dönem ekisi ile uyumluyken, uzun dönem ekisi ile uyumlu değildir. Elde edilen bu bulgu, Türkiye nin AB ile olan icareinde sadece devalüasyona ve fiya rekabeine dayalı poliikaların ekili olmayacağını ve fiya dışı fakörlerin önemini gösermekedir. Anahar Kelimeler: Avrupa Birliği, J Eğrisi, Türkiye. Jel Kodları: B17, O24. ABSTRACT I is imporan o reveal he price and non-price facors ha deermine he compeiiveness of Turkey. The shor and long erm effecs of he devaluaion made hrough exchange rae adusmens are crucial elemens in erms of he price compeiiveness. The main aim of he sudy is o examine he shor- and long-run effecs of he real exchange rae changes on Turkey-EU rade hrough he J Curve effec analysis in period. Wihin he scope of he sudy, he uni roo ess, Johansen Coinegraion Tes, Vecor Error Correcion Tes and Granger Causaliy Tesare applied respecively. The findings reveal ha he Turkey-EU rade is affeced by he changes in he exchange rae. However, i is deermined ha a real decrease in he value of exchange rae has a negaive and saisically significan effec of he balance of rade boh in he shor- and long-run. While hese findings are compaible wih he J curve analysis in he shor-run effec, i is no compaible wih he long-run effec. Consequenly, he findings reveal ha hose policies based only on devaluaion and price compeiion would no be efficien on Turkey-EU rade and ha more emphasis should be given o he non-price facors. Keywords: European Union, J Curve, Turkey. Jel Codes: B17, O24. 1 Bu çalışma Süleyman Demirel Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsünde 2017 yılında kabul edilen Türkiye AB Dış Ticareinde J Eğrisi Ekisi Üzerine Ampirik Bir İnceleme adlı dokora ezinden üreilmişir. 831

2 KÖSEKAHYAOĞLU KARATAŞLI GİRİŞ Ülkelerin uyguladıkları döviz kuru poliikaları dış ödemeler dengesi üzerinde önemli ölçüde ekilidir. Ayrıca makroekonomik hedeflerin gerçekleşirilmesi ve dış piyasada rekabe gücünün arırılmasında da ekin bir poliika olarak kullanılabilmekedir. Bir ülkenin rekabe gücünün belirlenmesinde fiya ve fiya dışı olmak üzere iki fakör vardır. Bu fakörlerden fiya ekisini belirlemek için kur ayarlamalarıyla yapılan devalüasyonun dış icare dengesindeki kısa ve uzun dönemli ekilerine bakılması önemlidir. Teorik olarak, reel döviz kurundaki değişimin icare dengesindeki kısa ve uzun dönemli ekisinin analizinde Marshall- Lerner (ML) koşulunun ima eiği şekilde kısa dönemde icare dengesinin köüleşmesinin ardından uzun dönemde iyileşmesine neden oluyorsa J eğrisi ekisi geçerli olmakadır. Bulunan sonuca göre fiya rekabeine dayalı bir poliikanın mı yoksa fiya dışı rekabeine dayalı bir poliikanın ekili olup olmayacağı belirleyici olmakadır. Türkiye nin en büyük dış icare orağı olan Avrupa Birliği ile 1 Ocak 1996 arihinde imzaladığı Gümrük Birliği anlaşmasıyla birlike geçen zamanda, ihracaının ve ihalaının büyük bir kısmı Birlik üyesi ülkelerden oluşuğu görülmekedir. Buna göre, Türkiye nin oplam ihracaının yaklaşık yarısı AB ülkelerine yapılırken, oplam ihalaın yaklaşık üçe birinin yine AB ülkelerinden yapılmaka olup Türkiye, Birliğin hem ihraç mallarını sağladığı bir pazarken, aynı zamanda ihal mallarını sağlayan arz kaynağı konumundadır. Bu kapsamda yapılan çalışmada, Türkiye nin en büyük dış icare orağı olan Avrupa Birliği (AB28) ile icareinde reel döviz kurundaki değişimlerin kısa ve uzun dönemli ekileri ele alınarak, J eğrisi ekisinin varlığı incelenmişir. Böylece Türkiye nin AB ile olan icareindeki rekabe gücünün belirlenmesinde fiya ve dışı fakörlerin oraya konulması sağlanarak Türkiye açısından ekin bir poliika önerisi oraya koymak hedeflenmekedir. Çalışmada öncelikli olarak devalüasyon kavramı genel olarak anımlanmış ve Türkiye arihinde yapılan devalüasyonlar hakkında bilgi verilerek esneklikler yaklaşımı ele alınmışır. Daha sonra J eğrisi ekisine dair lieraür araması yapılarak elde edilen bulgulara yer verilmişir. Konuyla alakalı ilgili eorik bilgilerde verildiken sonra, çalışmada kullanılan ekonomerik analizler ile veri ve yönem anımlanmışır. Çalışma Türkiye ile AB (28) arasındaki icaree J eğrisi ekisinin geçerliliğini araşırmayı amaçlamakadır yıllarına ai çeyrek aylık verileri kullanılarak, birim kök esleri (ADF, KPSS ve PP) uygulanmış ve değişkenlerin durağanlık (saionariy) dereceleri espi edilmişir. Daha sonra uygulanan Johansen Eşbüünleşme Tesi ile de değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olup olmadığını espi edilmişir. Eşbüünleşme ilişkisinin espiiyle değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunmasıyla birlike bu ilişkinin yönünü belirlemek için Granger Nedensellik Tesi uygulanarak, ne kadar süre sonra uzun dönemde dengeye geleceklerini belirlemek amacıyla, Haa Düzelme Modeli kurulmuşur. Ayrıca kurdaki değişmelerden kaynaklanan şokların icare dengesinde yaraacağı ekiyi espi emek amacıyla Eki-Tepki Fonksiyonundan yararlanılmışır. Yapılan analizle de, kur ayarlamalarıyla yapılan devalüasyonun Türkiye-AB (28) icare dengesinde J eğrisi analizinin öngörüldüğü gibi kısa dönemdeki bir köüleşmenin ardından, uzun dönemde bir iyileşme meydana gelip gelmediği es edilmişir. 2. DEVALÜASYON Devalüasyon, sabi kur sisemini uygulayan ülkelerin hüküme yekilileri arafından döviz kurunun yükselilerek ulusal paranın değerinin düşürülmesidir (Seyidoğlu, 1992:154). Amaç, devalüasyon yapılan ülkenin mallarının ucuzlaılarak ihracaın arırılması ve ihalaın azalılmasıdır. Böylece ülkeye döviz girişinin arırılarak dış ödemeler bilançosu dengesinin 832

3 C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı sağlanmasıdır. Aynı zamanda ülkenin rekabe gücünün arırılması, ekonomik büyüme ve isikrarın sağlanması da diğer amaçlarıdır (Karagöz - Deniz, 2014:3). Her ne kadar sabi kur sisemini uygulayan ülkeler için geçerli bir müdahale olarak anımlansa da, esnek kur siseminin uygulandığı ülkelerde de benzer ekilere yol açığı görülmekedir. Faka farklı olarak sabi kur siseminde ulusal paranın değer kaybemesi devalüasyon, değer kazanması ise revalüasyon olarak adlandırılırken, esnek kur siseminde ise ulusal paranın değer kaybemesi depreciaion, değer kazanması ise appreciaion olarak adlandırılmakadır (Sever, 2004:118) Türkiye de Devalüasyon Uygulamaları Devalüasyon uygulamaları Türkiye de genellikle uygulamaya konulan isikrar programları çerçevesinde yapılmış olması hem ekonomik hem de poliik açıdan arışmalara neden olmuşur. Tarihsel olarak bakıldığında 1931 yılı devalüasyonun ülkemiz arihinin ilk devalüasyonu olduğu söylense de, 1929 Dünya Buhranı nın sonrasında ekonomik gereklilik olarak kısa vadeli olarak Türk lirasının değerinin ayarlanmış olabileceği halen daha bir devalüasyon olup olmaması konusunda soru işarelerine neden olmakadır (Alınok - Çeinkaya, 2003:56). Türkiye 1946 yılında korumacı poliikaları erk emesiyle birlike dış icare serbesleşirilmişir (Ay, 1981:579). Bunun sonucunda 7 Eylül kararları olarak da adlandırılan 1946 yılı devalüasyonu %116 düzeyinde gerçekleşirilerek Cumhuriye arihinin ilk ve ağır devalüasyonu olarak arihe geçmişir (Şanlı, 2011:187). Yapılan bu devalüasyonun hem zamanının hem de kurun yeerli seviyede iyi ayarlanamaması sonucu bekleninin aksine dış icare açığının giderek büyümesine yol açarak başarısız olmasına yol açmışır (Ay, 2007:71). Bu başarısızlık Türkiye yi IMF ile anlaşmak zorunda bırakarak 4 Ağusos 1958 arihinde 1958 İsikrar Tedbirlerinin alınmasına yol açarak Cumhuriye arihinin ikinci ve ağır devalüasyonunun yapılmasına Türkiye AB Dış Ticareinde J Eğrisi Ekisi: Dönemi neden olmuşur (Alkin, 1990:342). Faka bu isikrar edbirleriyle yapılan devalüasyonun da başarısızlıkla sonuçlanması ve akabinde 1970 yılında yaşanan perol şokunun da ekisiyle ekonomik sisem darboğaza girmişir. Türkiye, 10 Ağusos 1970 arihinde IMF yle yeni bir sand-by anlaşması imzalayarak 1970 İsikrar Tedbirlerinin alınmasına yol açarak Türk Lirası devalüe edilmişir (Ay, 2007: ). Yapılan bu devalüasyonun birinci nedeni, o dönemde iç fiyaların aşırı yüksek olmasının ekisiyle dış ödemeler bilançosu açığının giderek büyümesidir. İkinci nedeni de, devalüasyon yoluyla dış yardım alabilmekir (Öney, 1970:192). Yapılan devalüasyonun ekisiyle özellikle urizm gelirlerinde yaşanan arışların ekisiyle cari işlemler açığı 1973 yılında Cumhuriye arihinde ilk kez fazla vermişir (Alkin, 1990:344) lerin sonunda kur ayarlamaları olarak adlandırılan devalüasyonlar sık aralıklarla yapılır hale gelmişir. Bu dönemde aran borçlanmanın ekisiyle 24 Ocak 1980 kararları alınmış ve Türk lirası ABD doları karşısında %48,6 oranında devalüe edilmişir (Ay, 2007:138) sonrasında ihracaa dayalı büyüme modeline geçilmesiyle birlike finansal sisemde serbeslik başlamışır. Faka 1994 yılında yaşanan krizin ekisiyle dış ödemeler bilançosu büyüyen Türkiye, IMF ile sand-by anlaşması yaparak 5 Nisan ekonomik isikrar programını uygulamaya başlamışır. İsikrar programının ekisiyle dış icare açığı ve iç borç faizleri azalmış, aynı zamanda para piyasalarında güven oramı sağlanmışır. Faka enflasyon bu olumlu gidişaın aksine %150 düzeyinde gerçekleşerek Cumhuriye arihinde gerçekleşen en yüksek seviyeye ulaşmışır (Karluk, 2014: ). Son olarak 2001 yılı şuba krizinin ekisiyle ekonomik sisem çökmüş ve Merkez Bankası sabi kur siseminden vazgeçerek dalgalı kur sisemini uygulamaya başlayacağını duyurmuşur. Ayrıca Merkez Bankası nın döviz piyasalarındaki harekeliliği konrol emek amacıyla yapmaya başladığı döviz saım ihalelerinin yeerli olmayışı sonucu Türk Lirası %114 oranında devalüe 833

4 KÖSEKAHYAOĞLU KARATAŞLI 2018 edilmişir (Karagöz, 2009:16). Ülkemizde yapılan devalüasyonlar genel olarak değerlendirildiğinde, 1980 sonrasında farklılaşığı görülse de ana amaçlarının dış ödemeler bilançosu açığını kapamak olduğu görülmekedir. Faka iser 1980 öncesi olsun iserse sonrası olsun hiçbirinin isenilen ana amaca ulaşmadığı görülmekedir. Tarihler Tablo 1: Türkiye Tarihindeki Devalüasyon Uygulamaları Karar Öncesi Kur Karar Sonrası Kur Devalüasyon Oranı (%) 7 Eylül , Ağusos Ağusos 1970 Sebebi IMF e girişen önce kendi başına kur arışı yapmak Sonucu Olumlu sonuç alınmadı ihraca beklenildiği gibi armadı 2,80 9, IMF iseği Durgunluk aşıldı 9,0 15,00 66,6 1 Mar ,25 25,00 29,9 10 Haziran Ocak ,50 47,10 77,7 47,10 70,00 48,6 5 Nisan ,031 31,988 38,9 Kaynak: (Alınok - Çeinkaya, 2003:61) Ekonomik durgunluk Dış ödemeler bilançosu açığı Dış ödemeler bilançosu açığı Kriz ve Dış ödemeler bilançosu açığı Döviz alebini önlemek Olumlu sonuç alındı Sonuç alınmadı Sonuç alınmadı Ekisi 1 yıl sonra oldu Erken seçim olumlu sonuçları ekiledi 3. ESNEKLİKLER YAKLAŞIMI Bickerdike (1920), Robinson (1947) ve Mezler (1948) in gelişirdikleri esneklikler yaklaşımı, devalüasyonun dış ödemeler bilançosu üzerindeki ekisini gösermekedir (Alınaş - Çein, 2008:33). Bu yaklaşımın emel varsayımı, ülkenin ihraç ve ihal mallarının arz esnekliğinin sonsuz olmasıdır. Buna göre, dış denge nispi fiya harekelerine bağlı olarak arz ve alebin fiya esnekliğine bağlı olarak belirlenmekedir Marshall-Lerner Koşulu Marshall-Lerner koşulu, hem ihal hem de ihraç mallarının aleplerinin fiya esnekliğine bağlı olarak dış ödemeler bilançosu açıklarının kapaabileceğini söylemekedir (Göçer - Elmas, 2013:139). Bu koşula göre, kurun yükselmesi yerel para birimini değer kaybeirmeke ve böylece denge sağlanmakadır. Faka bu durumun sağlanması için gerekli şar şöyledir; e m + e x 1 e m = İhal mallarının yuriçi alep esnekliği, e x = İhraç mallarının yurdışı alep esnekliğidir. Buna koşula göre, dış ödemeler bilançosu açığının kapaılabilmesi ihal mallarının yuriçi alep esnekliği arı ihraç malları yurdışı alep esnekliğinin 1 e eşi veya büyük olmasına bağlıdır. (Karluk, 2013:632). Bu oplam 1 den ne ölçüde büyük olursa, reel döviz kurundaki bir değişmenin dış ödemeler açığını azalması da o derece aracakır (Karagöz - Doğan, 2005:220). 834

5 C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı Türkiye AB Dış Ticareinde J Eğrisi Ekisi: Dönemi 3.2. J Eğrisi Ekisi yaşam arzı ve alışkanlıklarını değişirmeleri kısa sürede yapabilmeleri Bir ülkenin ulusal parasının değer zordur (Karluk, 2013:634). Bu doğruluda, kaybemesiyle birlike icare dengesinin ilk ulusal paradaki değer kaybı icare olarak köüleşmesinin ardından iyileşme dengesini kısa dönemde olumsuz ekilerken olmaka ve J harfi şeklini almakadır uzun dönemde olumlu ekileyerek J harfi (Beşer, 2011:3). J eğrisi ekisine göre, kısa şeklini oraya çıkmakadır. Bahsi geçen bu dönem esnekliklerin uzun dönem husus Grafik 1 de göserilmişir. Grafike, esnekliklerine göre düşük olması sonucu, kısa dönemde Marshall-Lerner koşulunun 0 dönemi ile yapılan devalüasyonla birlike icare dengesi belirli bir süre açık vermeke sağlanmamasına yol açmakadır. Bunun ve köüleşmekedir. Bu dönem Marshallnedeni ise, ulusal paradaki değer kaybına Lerner koşulunun sağlanamamasından üreicilerin ve ükeicilerin hemen adape kaynaklanmaka olup olamamasından kaynaklanmakadır. Çünkü 1 döneminden iibaren sağlanmasıyla birlike icare üreicilerin, yapıkları icari işlemlerin dengesi fazla vermeye başlamaka ve sözleşmeye dayalı olması ükeicilerin ise, iyileşmekedir. Grafik 1: J Eğrisi Ekisi Kaynak: (Seyidoğlu, 2015:491) 4. TEORİK ÇERÇEVE Bu çalışmada amaç, yılları arası çeyrek aylık veriler kullanılarak Türkiye ile AB (28) arasındaki icaree J eğrisi ekisinin geçerliliğini es ederek kur ayarlamaları yoluyla yapılan devalüasyonun AB ile olan icaree bir poliika aracı olup olmayacağını belirlemekir. Bu doğruluda eorik beklenimiz, Türkiye ile AB arasındaki icaree J eğrisi ekisinin geçerli olmadığına yönelikir. Bunun nedeni ise, Türkiye nin ihracaının büyük kısmının ihalaa bağlı olması ve AB den kama değerleri yüksek olan ürünler ihal ederken, ersine kama değeri düşük ürünler ihraç emesidir. Bu durum beklenen ekinin gerçekleşmesini engellemekedir. 4.1.Diğer Çalışmalardan Elde Edilen Bulgular J eğrisi ekisinin ülkelerin dış icare dengesinde geçerliliği halen daha arışılmakadır. Günümüzde yapılan çalışmalara bakıldığında ekli ülke analizinden daha çok ikili ülke ya da ülke grubu karşılaşırması ya da sekörel ya da endüsriler boyua olduğu görülmeke ve bulunan sonuçların bazılarında J eğrisi ekisine raslanırken bazılarında raslanmamakadır. Buna göre; Karamelikli (2016), NARDL yönemini kullanarak Türkiye de J-Eğrisi ekisinin geçerliliğini üç aylık ve aylık veriler kullanılarak ayrı ayrı analiz emişir. Analiz sonucu, J-Eğrisi ekisine raslanmamasına rağmen aylık verilerin daha sağlıklı sonuç verdiği espi edilmişir. Hepakan (2016), Türkiye nin dış icare dengesinde J-Eğrisi ekisini yapısal kırılmaları hesaba kaarak dönemi çeyrek aylık verileri kullanarak araşırmışır. Maki Eşbüünleşme Tesi ve Toda-Yamamoo Nedensellik analizi yönemi kullanılarak 835

6 KÖSEKAHYAOĞLU KARATAŞLI 2018 yapılan analiz sonucunda J-Eğrisi ekisine raslanmamışır. Karagöz ve Deniz (2014), dönemi aylık veriler kullanılarak Türkiye de nominal devalüasyonun reel devalüasyona dönüşüp dönüşmediğini belirlemek amacıyla ARDL yönemi ve haa düzelme modelinden yararlanılmışır. Analiz sonucunda, kısa dönemde gerçekleşirilen devalüasyonun dış icare açığı üzerindeki olumlu ekisi kısa süreli olurken, ora ve uzun dönemde bu ekinin kaybolduğu ve Marshall-Lerner koşulunun Türkiye için güçlü olmadığı yönündedir. Vergil ve Erdoğan (2009), Türkiye de J Eğrisi ekisinin geçerliliğini dönemi çeyrek aylık veriler kullanılarak araşırmışlardır. ARDL ve Almon modeli yönemi kullanılarak yapılan analiz sonucunda, Marshall-Lerner koşulunun sağlanarak J eğrisi ekisine raslanmışır. Ay ve Özşahin (2007), Türkiye yi dönemi aylık verilerle VAR yönemi, eki epki analizleri ve nedensellik analizini kullanarak analiz emişlerdir. Elde edilen sonuç, döviz kurunun hem ihraca hem de ihala fiya endekslerini açıklamada önemli olduğu ve ihalaın ihracaan önemli ölçüde ekilendiğidir. Bahmani-Oskooee (1985), Hindisan, Kore, Tayland ve Yunanisan da J eğrisi ekisinin varlığını dönemi üçer aylık verilerden yaralanarak Almon ipi gecikmesi dağıılmış model kullanarak analiz emişlerdir. Sonuç olarak, analiz edilen dör gelişmeke olan ülkede Ters J Eğrisi ekisi olduğu bulunmuşur. Kamoo (2006), Malawi ve Güney Afrika da J eğrisi ekisinin varlığının espii için dönemi çeyrek aylık verilerle VECM yönemini kullanılmışır. Analiz sonucunda, Güney Afrika da J eğrisi ekisine dair kanılar bulunurken, Malavi de böyle bir eki bulunamamışır. Narayan ve Narayan (2004), Fii için J eğrisi ekisinin varlığını espii için dönemi çeyrek aylık verilerle ARDL yönemi uygulanmışır. Analiz sonucunda, J eğrisi ekisinin varlığına dair kanılar bulunmuşur. Ayrıca lieraürde yer alan ikili ülke veya ülke gruplarına ai çalışmalar da şu şekildedir; Baba ve Yazıcı (2016), Nierya ile AB ve Nierya ile AB(15) ülkelerini dönemi çeyrek aylık verilerle ARDL yönemi kullanılarak analiz emişlerdir. Sonuç olarak, Nierya ile AB arasındaki icaree ne J eğrisi ekisine ne de ML koşulunun geçerliliğine dair bir kanı bulunamamışır. Faka Nierya ile Avusurya, Danimarka, Almanya ve İalya arasındaki ikili icaree J eğrisi ekisine raslanırken, sadece Lüksemburg ile olan icaree ML koşulunun sağlandığı bulunmuşur. Yazıcı ve İslam (2014), dönemi çeyrek aylık veriler kullanılarak Türkiye ile AB (15) ülkeleri arasındaki icaree J eğrisi ekisini Sınır Tesi Yönemi ile es emişlerdir. Analiz sonucunda, kısa vadede J eğrisi ekisine dair hiçbir kanı bulunamazken uzun vadede Avusurya, Danimarka, Fransa, İrlanda, İalya, İsveç ve İngilere ile Türkiye nin icare dengesinde J eğrisi ekisine raslanmışır. Demiraş (2014), Türkiye ve Almanya arasında J eğrisi ekisini varlığını dönemi aylık veriler kullanılarak ARDL yönemiyle analiz edilmişir. Sonuç olarak, hem kısa hem de uzun dönemde Türk Lirasındaki reel değer kaybının icare dengesini olumlu ekilediği ve J eğrisi ekisinin sadece uzun dönemde geçerli olduğu espi edilmişir. Yazıcı ve İslam (2011), Türkiye ile AB (15) ülkeleri arasında J eğrisi ekisi varlığını dönemi çeyrek aylık verilerle ARDL esi ile analiz emişlerdir. Türkiye ile Gümrük Birliği anlaşması olan AB ülkelerinin seçilerek yapılan analizde, J eğrisi ekisine raslanmamışır. Bal ve Demiral (2012), Türkiye ile Almanya arasında J eğrisi ekisi varlığını dönemi aylık verileri kullanarak Johansen Juselius Eşbüünleşme Tesini ve Haa Düzelme Modelini kullanarak es emişlerdir. Sonuç olarak, J eğrisi ekisinin geçerli olduğuna dair kanı bulunmuşur. Akkaya (2008), J eğrisi ekisini espi emek amacıyla Türkiye ve Türkiye nin önemli dış icare orakları olan 13 ülkenin seçildiği analiz kapsamında dönemi çeyrek aylık veriler kullanılarak ARDL esi uygulanmışır. Sonuç olarak, analiz edilen ülkeler arasında J eğrisi ekisine dair kanı 836

7 C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı bulunamamışır. Bahmani-Oskooee ve diğerleri (2006), J eğrisi ekisinin varlığını araşırmak amacıyla İngilere nin yirmi büyük icare parneri arasındaki ikili icarei dönemi çeyrek aylık verilerle ARDL yönemini kullanarak analiz emişlerdir. Sonuç olarak, çoğu ülkede kısa vadede J eğrisi ekisini desekleyen kanılar bulunamazken, uzun vadede ise desekleyen kanılar sadece beş ülkede görülmekedir. Hacker ve Haemi-J (2004), J eğrisi ekisinin varlığını üç Merkezi Doğu Avrupa ülkesi olan Çek Cumhuriyei, Macarisan ve Polonya yı Almanya ile olan icarelerini dönemi aylık verilerle analiz emişlerdir. Sonuç olarak, J eğrisi ekisini desekleyen kanılar bulunmuşur. Halıcıoğlu (2007), Türkiye nin 13 icare orağı ile olan icareinde J eğrisi ekisinin varlığını dönemini ARDL yönemini kullanarak es emişlerdir. Sonuç olarak, kısa dönemde J eğrisi ekisine raslanmazken, uzun dönemde desekleyen kanılar bulunmuşur. Bahmani-Oskooee ve diğerleri (2005), Avusralya nın yirmi üç icare orağı ile olan icareinde J eğrisi ekisinin varlığını dönemini ARDL esiyle analiz emişlerdir. Sonuç olarak, J eğrisi ekisinin varlığına dair kanılar bulunamamışır. Kimbugwe (2007), Türkiye nin dokuz büyük icare orağı ile olan icaree J eğrisi ekisinin varlığını dönemi verileriyle ARDL ve Haa Düzelme Modeli kullanarak es emişlerdir. Sonuça, bazı durumlarda sadece uzun dönemde J eğrisi ekisinin geçerlilik kazandığına dair kanılar bulunurken genel olarak geçersiz olduğu espi edilmişir. Hsing (2009), J eğrisi ekisinin varlığını Hırvaisan, Çek Cumhuriyei, Macarisan, Polonya, Slovakya, Slovenya ve ABD arasında incelemişir. Eşbüünleşme Tesi ve Haa Düzelme Modeli sonuçlarına dayanan genelleşirilmiş eki epki fonksiyonu kullanılarak yapılan analizde, Çek Cumhuriyei hariç, diğer beş ülke için uzun vadede J eğrisi ekisinin geçersiz olduğu ve icare dengelerinin köüleşiği espi edilmişir. Türkiye AB Dış Ticareinde J Eğrisi Ekisi: Dönemi 4.2.Ekonomerik Analiz Veri ve Yönem Reel döviz kurunun dış icare dengesine kısa ve uzun dönemli ekilerini analiz emek amacıyla 1994:Q1-2016:Q4 dönemine ai çeyrek aylık veriler kullanılmışır. Türkiye ile AB (28) ülkelerinin oplulaşırılmış verileri kullanılarak yapılan analizde bağımlı değişken olarak dış icare dengesi seçilmişir. Faka dış icare dengesi (TB) geleneksel olarak oplam ihracaan (X) oplam ihalaın (M) çıkarılmasıyla elde ediliyor olmasına rağmen bu çalışmada iki ülke veya ülke grubu arasında gerçekleşen icarei en iyi göseren değişken olan ihracaın ihalaa oranı (X/M) ercih edilmişir. Bu değişkenin ercih edilmesinin nedeni, Narayan (2006) ında beliriği gibi, negaif bir değer almadığı için logarimik olarak ifade edilebilir olması ve kasayıların esnekliklerini yorumlarken kolaylık sağlamasıdır (Narayan, 2016:508). Ayrıca, Türkiye gibi ülkelerde geleneksel yönemle hesaplanan dış icare dengesinin negaif olmasından dolayı da ercih edilmişir. Çalışmada kullanılan bağımsız değişkenler reel efekif döviz kuru, Türkiye GSYİH sı ve AB (28) GSYİH sıdır. Bu değişkenlerden reel efekif döviz kuru, ulusal paranın değerini en iyi simgeleyen ve ülkelerin dış icarelerindeki rekabe güçlerinin ölçülmesinde kullanılan önemli bir değişken olması dolayısıyla seçilmişir (Karagöz - Deniz, 2014:2). Analizde kullanılan bağımsız değişkenlerden Türkiye GSYİH sı ve AB (28) GSYİH sı modelin açıklama gücünü arırmak amacıyla analize dâhil edilmişir. Ayrıca yapısal kırılmaları dikkae alınarak yapılan analizler daha güvenilir sonuçlar vermesinden dolayı yapısal kırılmaları hesaba kamak ve ekilerini oradan kaldırmak amacıyla analize bir de kukla değişken eklenmişir. Analize dâhil edilerek kullanılan değişkenlerden ihracaın ihalaa oranı, Türkiye İsaisik Kurumu nun (TUİK) resmi web siesinden, reel efekif döviz kuru ve GSYİH verileri AB nin resmi isaisik kurumu olan EUROSTAT dan elde edilmişir. 837

8 KÖSEKAHYAOĞLU KARATAŞLI 2018 Çalışmada kullanılan değişkenlerin zaman serisi olmasından dolayı, durağanlıklarının espi edilmesi yapılan analizlerin regresyon sonuçlarının güvenilirliği açısından önemlidir. Lieraürde durağanlığın espi edilmesinde daha çok Dickey-Fuller (1981) arafından gelişirilen Genişleilmiş Dickey- Fuller birim kök esi (ADF) kullanılmakadır. Faka buna ek olarak sıklıkla kullanılan diğer birim kök esleri de Phillips-Perron (1988) arafından gelişirilen Phillips-Perron birim kök esi (PP) ve Kwiakowski-Phillips-Schmid- Shin (1992) arafından gelişirilen Kwiakowski-Phillips-Schmid-Shin birim kök esi (KPSS) dir. Bununla birlike zaman serileri analizinde J eğrisi ekisinin varlığını es emek için çeşili esler mevcuur. Bu esler kısa ve uzun dönemli analizler şeklinde yapılmakadır. Ekonomerik olarak iki veya daha fazla değişkenin uzun dönemde dengeye gelip gelmediği genellikle eşbüünleşme analizi ile espi edilmekedir. Bu doğruluda modelde üm değişkenleri içsel (endoen) olarak kabul eden Johansen Eşbüünleşme Tesi, eşbüünleşme ilişkisini espi emek amacıyla gelişirilen eslerden biridir (Sevükekin - Nargeleçekenler, 2010:505). Bu eşbüünleşme esi ile değişkenlerin uzun dönemde dengeye gelip gelmediği maksimum öz değer (λ (max ) ) ve iz (λ (iz ) ) isaisiklerinden yararlanarak elde edilmekedir. Eğer hesaplanan bu isaisik sonuçları kriik değerden büyükse, boş hipoez reddedilerek eşbüünleşme ilişkisi olduğu espi edilirken ersi durumda ise, eşbüünleşme ilişkisi olmadığı sonucuna ulaşılır (Sevükekin - Nargeleçekenler, 2010: ). Bu es sonucunda eşbüünleşme ilişkisinin espi edilmesiyle birlike bir sonraki adım hem oraya çıkan ilişkinin yönünü espi emek hem de ne kadar süre sonra dengeye geleceklerini espi emekir. Bu kapsamda Engle ve Granger arafından oraya çıkarılan Vekör Haa Düzelme Modeli (Guarai - Porer, 2012:764) ve Granger Nedensellik Tesi uygulanmışır. Vekör haa düzelme modeli, VAR modelinin içsel değişkenler eklenmiş hali olan modelin denklemi şu şekildedir; Z Z 1 p 1 Z i Denklemde yer alan, Z içsel değişkenleri içerirken Π bileşeni ise uzun dönem kasayısını ve uyarlama kasayısını içermekedir. Granger Nedensellik Analizi ise, iki değişken arasındaki nedensellik ilişkisini ve bu ilişkinin yönünü ayin emede kullanılmakadır. Bu kapsamda analizin denklemleri şu şekildedir (Granger, 1969:431): x y m 1 m 1 a c x x m 1 m 1 b d y y Buradan harekele, ilk denklemdeki b kasayısının sıfırdan farklı olması, X nin Y nin nedeni olduğunu, ikinci denklemdeki c kasayısının sıfırdan farklı olması da Y nin X gösermekedir. X in nedeni olduğunu ve Y arasında iki yönlü nedensellik oluşması her iki kasayının sıfırdan farklı olması durumunda gerçekleşirken değişkenler arasında nedensellik olmaması ise kasayıların sıfırdan farklı olmamasına bağlıdır Ampirik Sonuçlar Bu bölümde, Türkiye ile AB (28) arasındaki icaree J eğrisi ekisinin varlığını espi emek amacıyla analiz sonuçlarına yer verilmişir. Analiz kapsamında ilk olarak, değişkenlerin gerçek değerlerinde doğrusal olmaması logarimik değerlerinde doğrusal olmasından (Işığıçok, 1994:48) dolayı her bir değişkenin logarimaları alınmış ve daha sonra birim kök esleri gerçekleşirilmiş ve sonuçlar Tablo 1 de verilmişir. 838

9 C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı Türkiye AB Dış Ticareinde J Eğrisi Ekisi: Dönemi Tablo 1: Durağanlık Tesi Sonuçları Değişkenler ADF Birim Kök Tesi PP Birim Kök Tesi KPSS Birim Kök Tesi Sabili Sabili ve Sabili ve Sabili ve Sabili Sabili Trendli Trendli Trendli LTB -3,173-3,518-3,175-3,524** 0,448 0,120 LTURGDP -0,600-3,246-0,704-4,200*** 1,174 0,099 LAB28GDP -2,078-1,765-2,214-4,159*** 1,295 0,300 LREDK -2,200-3,739-1,335-3,331** 1,224 0,263 1% level -3,503-4, % level -2,893-3, % level -2,583-3, Birinci Farklar LTB -5,113-5,094-12,838-12,972*** 0,094 0,096 LTURGDP -5,374-5,331-12,382-12,244 0,111 0,111 LAB28GDP -3,631-4,067-20,334-27,019 0,382 0,104 LREDK -7,757-8,018-13,497-18,337*** 0,183 0,153 1% level -3,503-4,062-3,503-4, % level -2,893-3,459-2,893-3, % level -2,583-3,156-2,583-3, ADF ve PP esinde maksimum gecikme uzunluğu 5 olarak alınırken opimal gecikme uzunluğu Schwarz Bilgi Krieri (SIC) ne göre belirlenmişir. Opimal gecikme uzunluğu belirlenirken, ayrıca, haa erimlerinde ookorelasyon sorunu olmaması göz önünde bulundurulmuşur. PP ve KPSS esinde Quadreic specral kernel yönemi kullanılırken, ban genişliği (bandwih) Newey Wes bandwih yönemine göre belirlenmişir. Tablodaki, *, ** ve ***; işareleri sırasıyla yüzde 1, 5 ve 10 anlamlılıkları ifade emekedir. Serilerin durağan olup olmadıklarının üç birim kök esiyle (ADF, PP ve KPSS) analiz edildiği çalışmada, üm değişkenler sabi ve rendli bir şekilde incelendiken sonra %1 anlamlılık düzeyinde I(1) yapısına sahip olduklarına dair kanılar elde edilmişir. Daha sonra modele DU kukla değişkeni de eklenerek daha önce belirildiği gibi, uzun dönemli ilişkiyi espi emek için Johansen Eşbüünleşme Tesi, kısa dönemli ilişkiyi espi emek için Haa Düzelme Modeli ve ayrıca ilişkinin yönünü espi emek için Granger Nedensellik Tesi uygulanmışır. İlk aşamada uygulanan Johansen Eşbüünleşme Tesine göre elde edilen max-özdeğer ve iz isaisiğine ai sonuçlar Tablo 2 de verilmişir. Hipoez Tablo 2: Johansen Eşbüünleşme Tesi Sonuçları İz İsaisiği Kriik Değer Olasılık Değeri Max-Özdeğer İsaisiği Kriik Değer Olasılık Değeri Ho: τ=0, H1: τ=1 139,941* 88,803 0,000 81,679* 38,301 0,000 Ho: τ 1, H1: τ=2 58,262 63,876 0,135 27,282 32,118 0,174 Ho: τ 2, H1: τ=3 30,980 42,915 0,445 15,655 25,823 0,575 Ho: τ 3, H1: τ=4 15,324 25,872 0,547 8,870 19,387 0,737 Ho: τ 4, H1: τ=5 6,453 12,517 0,404 6,453 12,517 0,404 Olasılık (p-value) değerleri MacKinnon-Haug-Michelis (1999) Tes sonuçlarına göre, birinci hipoezde hem iz isaisiği hem de maksimum özdeğer isaisiklerinden elde edilen sonuçlar %5 anlamlılık düzeyinde kriik değerlerden büyük olduğu için Ho hipoezi reddedilerek seriler arasında en az bir ane eş büünleşme ilişkisi olduğu yani değişkenler arasında uzun dönemli ilişki olduğu espi edilmişir. Ayrıca Tam Değişirilmiş En Küçük Kareler (Fully 839

10 KÖSEKAHYAOĞLU KARATAŞLI 2018 Modified Ordinary Leas Squares: FMOLS) yönemi kullanılarak seriler arasındaki Tablo 3: Uzun Dönem Analiz Sonuçları eşbüünleşme vekörü ahmin edilmiş ve sonuçlar Tablo 3 de verilmişir. Kasayı -isaisiği Olasılık Değeri LREDK -0,49-2,90 0,004 LAB28GDP 2,27 4,55 0,000 LTURGDP -0,36-4,16 0,000 DU 0,39 5,87 0,000 Sabi Terim -23,343-3,673 0,000 R 2 =0,55 Ř 2 =0,53 SSR=0,69 FMOLS esinde Quadreic Specral Kernel yönemi kullanılırken ban genişliği (bandwih) Newey Wes bandwih yönemine göre belirlenmişir. Uygulanan FMOLS yöneminden elde edilen sonuçlara göre, değişkenler isaisiksel olarak anlamlıdır. Faka uzun dönemde reel döviz kuru değişkenin kasayısı negaif bulunmuşur. Bunun anlamı reel döviz kurunda meydana gelen %1 lık bir arışın icare dengesini %0,49 oranında azalmakadır. Değişkenler arasındaki kısa dönem ilişkisi ise Tablo 4 de verilmişir. Buna göre, kurulan haa düzelme modeli ile değişkenlerin ne kadar süre sonra uzun dönemde dengeye geldiği espi edilmişir. Tablo 4: Kısa Dönem Analiz Sonuçları Kasayı -isaisiği Olasılık Değeri ECT-1-0,59-5,98 0,000 D(LREDK) -0,38-2,50 0,014 D(LAB28GDP) 0,01 0,03 0,973 D(LTURGDP) -0,52-5,00 0,000 DU -0,035-1,372 0,174 Sabi erim 0,064 2,516 0,014 R 2 =0,58 Ř 2 =0,54 SSR=0,39 Haa düzelme eriminin (ECT-1) kasayısı isaisiksel olarak anlamlı ve negaifir. Bulunan bu sonuç modelin haa düzelme mekanizmasının doğru çalışığını ve yapılan uzun dönemli analizlerin güvenilirliğini gösermekedir. Haa düzelme eriminin kasayısı (-0,59) dır. Bu değer bir birimlik sapmanın %59 unun bir sonraki dönem düzelmeke ve kısa dönemdeki dengesizliklerin bu şekilde kapandığını gösermekedir. Aynı zamanda kısa dönemde de reel döviz kuru değişkenin kasayısı negaif bulunmuşur. Bunun anlamı reel döviz kurundaki %1 lık bir arış icare dengesini %0,38 oranında azalmakadır. Bu sonuç, Türkiye nin AB (28) ile icareinin döviz kurundan ekilendiği ve kısa dönemde J eğrisi ekisinin geçerli olduğunu gösermekedir. Ayrıca haa düzelme modelinin kasayısının negaif ve isaisiksel olarak anlamlı olması değişkenler arasında nedensellik ilişkisinin olabileceğini gösermekedir. Bu doğruluda değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini espi emek amacıyla Granger Nedensellik Tesi uygulanarak sonuçlar Tablo 5 de verilmişir. H1: Reel döviz kuru icare dengesinin nedenidir. Ho: Reel döviz kuru icare dengesinin nedeni değildir. 840

11 C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı Türkiye AB Dış Ticareinde J Eğrisi Ekisi: Dönemi Tablo 5 : Nedensellik Tesi Sonuçları Nedenselliğin Yönü Ki-kare İsaisiği Df Olasılık Değeri, P Karar LTB => LREDK 1, ,857 Ho KABUL LTB => LTURGDP 12, ,030 Ho RED LTB => LAB28GDP 8, ,136 Ho KABUL LREDK => LTB 12, ,026 Ho RED LREDK => LTURGDP 15, ,009 Ho RED LREDK => LAB28GDP 12, ,033 Ho RED LTURGDP => LTB 8, ,151 Ho KABUL LTURGDP => LREDK 3, ,554 Ho KABUL LTURGDP => LAB28GDP 5, ,358 Ho KABUL LAB28GDP=> LTB 7, ,218 Ho KABUL LAB28GDP=> LREDK 4, ,507 Ho KABUL LAB28GDP=> LTURGDP 7, ,189 Ho KABUL Tablo 5 deki analiz sonuçları incelendiğinde, icare dengesinden reel döviz kuruna doğru bir nedensellik söz konusu değilken reel döviz kurundan icare dengesine doğru ek yönlü nedensellik ilişkisi espi edilmişir. Bunlara ek olarak döviz kuru değişkeninin poliika aracı olarak kullanılabilirliğini es emek amacıyla Genelleşirilmiş Eki Tepki Fonksiyonundan yararlanılmışır. Vekör Haa Düzelme Modelinden harekele elde edilen analiz sonuçları Tablo 6 da verilmişir. Tablo 6: Reel Döviz Kurunun Eki Tepki Fonksiyonu Sonuçları Dönem LTB LTURGDP LAB28GDP LREDK 1-0, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Döviz kurunda meydana gelen şokların icare dengesinde yaraacağı epkiyi göseren sonuçlara göre, reel döviz kurundaki % 1 lik sapma üçüncü döneme kadar azalmakadır. Dördüncü dönemden bu azalış azalmaya başlamasına rağmen yedinci dönemden sonra ekrar azalış armaya başlamışır. Bu durum Grafik 2 de verilen genelleşirilmiş eki-epkilerin kombine grafiği incelendiğinde de görülmekedir. 841

12 KÖSEKAHYAOĞLU KARATAŞLI 2018 Grafik 2 Eki-Tepkilerin Kombine Grafiklerle Göserimi 5. SONUÇ Çalışmada, J eğrisi ekisinin Türkiye-AB icareindeki geçerliliği dönemi çeyrek aylık verileri dikkae alınarak Johansen Eşbüünleşme Tesi, Vekör Haa Düzelme Modeli ve Granger Nedensellik Tesi kullanılarak analiz edilmişir. Eşbüünleşme analizinde, icare dengesi ile söz konusu diğer değişkenler arasında uzun dönemli ilişki olduğu oraya konulurken, bu ilişkinin yönünün negaif ve isaisiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuşur. Kısa dönemli ilişkiyi espi emek amacıyla kurulan haa düzelme modelinde ise, haa düzelme eriminin kasayısı negaif ve isaisiksel olarak anlamlıdır. Bu sonuç uzun dönemde birlike hareke eden seriler arasında kısa dönemde meydana gelen sapmaların oradan kalkığını gösermekedir. Aynı zamanda yapılan analizde, kısa dönem reel döviz kuru değişkeninin kasayısı da negaif bulunmuşur. Uzun dönemli ilişkinin yönünü ayin emek amacıyla yapılan nedensellik analiz sonucu, reel döviz kurundan icare dengesine doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğuna yönelikir. Ayrıca Genelleşirilmiş Eki Tepki Fonksiyonu sonuçlarına göre de, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki icare dengesinin sağlanmasında döviz kurunun bir poliika aracı olarak kullanılamayacağı espi edilmişir. Bulunan sonuçlar, J eğrisi ekisi hipoezinin kısa dönemli ekisi ile uyumlu iken uzun dönemli ekisiyle uyumlu olmadığı yönündedir. Genelleşirilmiş eki epki fonksiyonu sonuçlarından harekele reel döviz kurundaki şokların kısa dönemde icare dengesini köüleşirdiği faka belirli bir süre sonra iyileşme yaşanıyor gibi görünse de bu ekinin belirli bir süre sonra kaybolduğuna yönelikir. Bu kapsamda çalışmadan elde edilen en emel poliika önerisi, AB karşısında Türkiye nin izlemesi gereken dış icare sraeisinin fiya rekabeine dayalı değil, fiya dışı rekabee dayalı olması gerekiğidir. KAYNAKÇA 1. AKKAYA, O. (2008) Türkiye ve Türkiye nin Dış Ticare Parnerleri Arasındaki İki Yanlı J Eğrisi: dönemi incelemesi, 2. Ulusal İkisa Kongresi, Dokuz Eylül Üniversiesi İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İzmir. 2. ALKİN, E. (1990). Uluslararası Ekonomik İlişkiler, Filiz Kiabevi, İsanbul. 3. ALTINOK, S. ve ÇETİNKAYA, M. (2003). Devalüasyon ve Türkiye de Devalüasyon Uygulamaları ve Sonuçları, Selçuk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi, 9: ALTINTAŞ, H. ve ÇETİN R. (2008). Türkiye de Dış Ticare Dengesi Belirleyicilerinin Sınır Tesi Yaklaşımıyla Öngörülmesi: , Ankara Üniversiesi Siyasal Bilgiler Fakülesi, 63(4):

13 C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı 5. AY, A. ve ÖZŞAHİN, Ş. (2007). J Eğrisi Hipoezinin Tesi: Türkiye Ekonomisinde Reel Döviz Kuru ve Dış Ticare Dengesi İlişkisi, Uludağ Üniversiesi İkisadi İdari Bilimler Fakülesi Dergisi, 26(1): AY, A. (2007). Türkiye de Dış Ticare ve Kur Poliikaları Uygulamaları, Çizgi Kiabevi, Konya. 7. AY, A. (1981). Prof.Dr.Akif Erginay a 65 Yaş Armağanı, Ankara Üniversiesi Hukuk Fakülesi Yayınları, Ankara. 8. BABA, A. K. ve YAZICI, M. (2016). The J-Curve Hypohesis: An Invesigaion Of Bilaeral Trade Beween Nigeria and European Union, Journal of Inernaional and Global Economic Sudies, 9(1): BAHMANİ-OSKOOEE, M., ECONOMIDOU, C. ve GOSWAMI, G. G. (2006). Bilaeral J-Curve Beween he UK vis-à-vis her Maor Trading Parners, Applied Economics, 38(8): BAHMANİ-OSKOOEE, M. (1985). Devaluaion and he J-Curve: Some Evidence from LDCs, The Review of Economics and Saisics, 67(3): BAHMANİ-OSKOOEE, M. e al. (2005). The Bılaeral J-Curve: Ausralia Versus Her 23 Trading Parners, Ausuralian Economic Papers, 44(2): BAL, H. ve DEMİRAL, M. (2012). Reel Döviz Kuru ve Ticare Dengesi: Türkiye nin Almanya ile Ticarei Örneği, Çukurova Üniversiesi İkisadi İdari Bilimler Fakülesi Dergisi, 16(2): BEŞER, M. K. (2011). Türkiye Dış Ticareinde J-Eğrisi ve S-Eğrisi Dinamiklerinin Ekisi, Ekin Yayınevi, Bursa. 14. DEMİRTAŞ, G. (2014). Türkiye ve Almanya Arasındaki Dış Ticare Dengesinin Sınır Tesi Yaklaşımıyla İncelenmesi, Erciyes Üniversiesi Türkiye AB Dış Ticareinde J Eğrisi Ekisi: Dönemi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi, 43: GÖÇER, İ. ve ELMAS, B. (2013). Genişleilmiş Marshall-Lerner Koşulu Çerçevesinde Reel Döviz Kuru Değişimlerinin Türkiye'nin Dış Ticare Performansına Ekileri: Çoklu Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi, BDDK, Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 7(1): GRANGER, C. W. J. (1969). Invesigaing Causal Relaions By Economeric Models and Cross- Specral Mehods, Economerica, 37(3): GUJARATI, D. N. ve PORTER, D. C. (2012). Temel Ekonomeri, (Çev.) ŞENESEN, Ü., Lieraür Yayınları, İzmir. 18. HACKER, R. S. ve HATEMI-J, A. (2004). The Effec of Exchange Rae Changes on Trade Balances in The Shor and Long Run Evidence from German Trade wih Transiional Cenral European Economies, Economics of Transiion, 12(4): HALICIOĞLU, F. (2007). The Bilaeral J-Curve: Turkey versus her 13 Trading Parners, MPRA Paper, No:3564, <hps://mpra.ub.unimuenchen.de/3564/> 20. HEPAKTAN, E. (2016). Yapısal Kırılmalar Alında Türkiye de J Eğrisinin Analizi, Manisa Celal Bayar Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4): HSING, Y. (2009). Tes of he J- Curve for Six Seleced New EU Counries, Inernaional Journal of Economic Policy in Emerging Economies, 2(1): IŞIĞIÇOK, E. (1994). Zaman Serilerinde Nedensellik Çözümlemesi, Uludağ Üniversiesi Basım Evi, Bursa. 23. KAMOTO, E. B. (2006). The J-Curve Effec on he Trade Balance in Malawi and Souh Africa, The Faculy of he 843

14 KÖSEKAHYAOĞLU KARATAŞLI 2018 Graduae School, Thesis, The Universiy of Texas a Arlingon. 24. KARAGÖZ, M. ve DOĞAN, Ç. (2005). Döviz Kuru Dış Ticare İlişkisi: Türkiye Örneği Fıra Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2): KARAGÖZ, H. (2009). Döviz Kuru Dış Ticare İlişkisi, Konya Ticare Odası, Konya, hp:// file/dovizkuru_rapor.pdf, KARAGÖZ, K. ve DENİZ, N. (2014). Devalüasyonların Kısa ve Uzun Dönemli Ekinliği: Türkiye İçin Ampirik Bir Analiz, Celal Bayar Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2): KARAMELİKLİ, H. (2016). Türkiye nin Dış Ticare Dengesinde J- Eğrisi Ekisi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araşırmaları Dergisi, 5(3): KARLUK, R. (2013). Uluslararası Ekonomi, Teori-Poliika, Bea Yayınları, 9. Baskı, İsanbul. 29. KARLUK, R. (2014). Türkiye Ekonomisi-Cumhuriye in İlanından Günümüze Yapısal Dönüşüm, Bea Yayınevi, İsanbul. 30. KIMBUGWE, H. (2007). The Bilaeral J-Curve Hypohesis Beween Turkey and Her 9 Trading Parners, MPRA Paper No. 4254, posed NARAYAN P. K. ve NARAYAN, S. (2004). The J-Curve: Evidence from Fii, Inernaional Review of Applied Economics, 18(3): NARAYAN, P. K. (2006). Examining he Relaionship beween Trade Balance and Exchange Rae: The Case of China s Trade wih The USA Applied Economics Leers, 13: Öney, E. (1970). Devalüasyon ve İhracaımızı Arırma Olanakları Ankara Üniversiesi Siyasal Bilgiler Fakülesi Dergisi, 25(4): ŞANLI, B. (2011). Türkiye de Uygulanan Kur Poliikaları, İkisa Fakülesi Mecmuası, 49(0): SEVER, E. (2004). Döviz Kuru Reimleri ve Ekonomik Ekileri Bakımından Türkiye de Uygulanan Döviz Kuru Poliikalarının Analizi, İsanbul Üniversiesi, Sosyal Bilimler Ensiüsü, (Yayımlanmamış Dokora Tezi), İsanbul. 36. SEVÜKTEKİN, M. ve NARGELEÇEKENLER, M. (2010). Ekonomerik Zaman Serileri Analizi Eveiws Uygulamalı, Nobel Yayınevi, İsanbul. 37. SEYİDOĞLU, H. (1992). Ekonomik Terimler Sözlüğü, Güzem Can Yayınları, İsanbul. 38. SEYİDOĞLU, H. (2015). Uluslararası İkisa Teori Poliika ve Uygulama, Güzem Can Yayınları, 20. Baskı, İsanbul. 39. VERGİL H. ve ERDOĞAN, S. (2009). Döviz Kuru-Ticare Dengesi İlişkisi: Türkiye Örneği, Zonguldak Karaelmas Üniversiesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9): YAZICI M. ve ISLAM, M. Q. (2014). Exchange Rae and Bilaeral Trade Balance of Turkey wih EU(15) Counries, Journal of Business, Economics and Finance, 3(3): YAZICI M. ve ISLAM, M. Q. (2011). Impac of Exchange Rae and Cusoms Union on Trade Balance of Turkey wih EU(15), Inernaional Journal of Business and Social Science, 2(9): Türkiye İsaisik Kurumu (TUİK), hp:// id=k41qzrkkssypvsnvvhq7p3hs1 Q57Rp0hgyMpy13hNRQ4PfLK! , Avrupa İsaisik Ofisi (EUROSTAT), hp://epp.eurosa.ec4.europa.eu,

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXII, SAYI 1 TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Araş. Gör. Burcu KIRAN * Öze Bu çalışmada, reel döviz kuru

Detaylı

Araştırma Makalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN:

Araştırma Makalesi.  Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN: Araşırma Makalesi www.ziraa.selcuk.edu.r/ojs Selçuk Üniversiesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) 63-69 ISSN:1309-0550 Türkiye nin Tarım Ürünleri İhraca Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY / www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006 İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Güz 2013, Cil:9, Yıl:9, Sayı:2, 9:7997 PETROL FİYATLARININ İMKB ENDEKSLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Sevinç GÜLER * Halime TEMEL NALIN * * IMPACT OF OIL PRICES ON ISE INDICES

Detaylı

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,

Detaylı

REEL DÖVİZ KURUNUN TİCARET DENGESİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ. Osman PEKER (*)

REEL DÖVİZ KURUNUN TİCARET DENGESİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ. Osman PEKER (*) REEL DÖVİZ KURUNUN TİCARET DENGESİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Osman PEKER (*) Öze: Bu çalışmada, reel efekif döviz kuru değişkenliğiyle icare dengesi arasındaki uzun ve kısa dönem ilişkileri Türkiye

Detaylı

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL Çalışmanın Amacı Finansal serbesinin başladığı 1990 sonrası dönemini kapsayan süreçe Türk Lirası nın değerlenmesinin Balassa- Samuelson

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ 45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı

Detaylı

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ aürk Ü. İİF Dergisi,. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı 65 İTHLT DYLI ÜYÜME: 989 27 TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ezgi DY YILDIZ Mein ERER 2 Öze: Türkiye gibi gelişmeke olan ülkelerde ihala yoluyla oraya çıkan

Detaylı

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sekörü İçin Ekonomerik Bir Analiz Kuruluş BOZKURT Yrd. Doç. Dr., Adnan Menderes Üniversiesi Söke İşleme Fakülesi, Bankacılık ve Finans Bölümü kuriboz_48@homail.com

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi 259-284 Saın Alma Gücü Pariesinin Azerbaycan, Kazakisan ve Kırgızisan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbüünleşme Analizi Turhan Korkmaz Emrah İsmail Çevik ** Nüke Kırcı Çevik *** Öz Bu çalışmada Azerbaycan,

Detaylı

DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİNİN İHRACAT ÜZERİNE ETKİSİ: OSMANİYE İLİ ÖRNEĞİ

DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİNİN İHRACAT ÜZERİNE ETKİSİ: OSMANİYE İLİ ÖRNEĞİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss4835 Number: 52, p. 105-118, Winer I 2016 Yayın Süreci / Publicaion Process Yayın

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma

Detaylı

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN

Detaylı

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012 Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ

TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ TÜRKİYE DE FAİZ, DÖVİZ VE BORSA: FİYAT VE OYNAKLIK YAYILMA ETKİLERİ Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Öze Bu çalışmada Türkiye de devle iç borçlanma seneleri,

Detaylı

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı In. Journal of Managemen Economics and Business, ICAFR 16 Special Issue KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES

Detaylı

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey 1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen

Detaylı

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141 C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve

Detaylı

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive Crude Oil Impor and Economic Growh: Turkey Erginbay Ugurlu and Aydın Ünsal Isanbul Aydın Universiy, Gazi Universiy 28 May 2009 Online a hps://mpra.ub.uni-muenchen.de/69923/

Detaylı

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının

Detaylı

İhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

İhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 8-94 İhraca ve İhalaın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği The Effecs of Expors and Impors on Economic Growh: Turkey Case

Detaylı

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ EKEV AKADEMİ DERGİSİ Yıl: 23 Sayı: 77 (Kış 2019) 161 HİSSE SENEDİ FİYATLARI, ALTIN FİYATLARI VE HAM PETROL FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ Fama TEMELLİ (*) Dilek ŞAHİN (**) Öz Bu çalışmanın

Detaylı

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY

Detaylı

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s Niğde Üniversiesi İİBF Dergisi, 2014, Cil: 7, Sayı: 2, s.61-74 61 TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN ASİMETRİK DAVRANIŞININ ANALİZİ 1 ÖZET Uğur ADIGÜZEL 2 Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde cari açığın 01:2002,

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik

Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik Adıyaman Üniversiesi Fen Bilimleri Dergisi 5 (1) (2015) 80-93 Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi Şenol Çelik Bingöl Üniversiesi Ziraa Fakülesi Zooekni Bölümü,

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006)

REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006) REEL DÖVİZ KURU VE ÇIKTI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990-2006) Ahme AY * Şerife ŞAYLAN ** İsmail KOÇAK *** Öze Bu çalışma, reel döviz kuru ile çıkı düzeyi arasındaki nedensellik ilişkisini

Detaylı

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01) June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,

Detaylı

Türkiye nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eşbütünleşme Analizi

Türkiye nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eşbütünleşme Analizi YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2009 Cil:16 Sayı:1 Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Türkiye nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eşbüünleşme Analizi Yrd. Doç. Dr. C. Erdem HEPAKTAN Celal Bayar Üniversiesi,

Detaylı

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:19. Sayı:2. Aralık 2015 ss.135-149 Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbüünleşme Yönemi ile Tesing he Susainabiliy of Curren Accoun

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case FİNANSAL FAKTÖRLERİN REEL PARA TALEBİ ÜZERİNDEKİ ROLÜ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ The Roles of Financial Facors on he Real Money Demand: Turkey Case Musafa SEVÜKTEKİN * Mehme NARGELEÇEKENLER * BAÜ 8() 45 ÖZ Araşırmanın

Detaylı

Avrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracatı Üzerindeki Etkileri The Effects of European Debt Crisis on Turkey s Exports

Avrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracatı Üzerindeki Etkileri The Effects of European Debt Crisis on Turkey s Exports 486 INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2013 Avrupa Borç Krizinin Türkiye nin İhracaı Üzerindeki Ekileri The Effecs of European Deb Crisis on Turkey s Expors Prof. Dr. Bedriye Tunçsiper (Balıkesir

Detaylı

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi Volume 5 Number 2 2014 pp. 47-60 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Reşa Ceylana

Detaylı

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

Araşırma Makaleleri REEL DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİ İ TİCARET PERFORMA SI A ETKİSİ: TÜRKİYE UYGULAMASI Erşan SEVER ÖZET Bu çalışmada reel döviz kuru belirsizliğinin Türkiye nin icare performansına ekisi araşırılmışır.

Detaylı

Metal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Sınanması Intensity of Metal (Steel) Use Hypothesis: A Test for Turkish Economy

Metal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipotezinin Türkiye Ekonomisi için Sınanması Intensity of Metal (Steel) Use Hypothesis: A Test for Turkish Economy SESSION Meal (Çelik) Kullanım Yoğunluğu Hipoezinin ürkiye Ekonomisi için Sınanması Inensiy of Meal (Seel) Use Hypohesis: A es for urkish Economy Assoc. Prof. Dr. Fikre Dülger (Çukurova Universiy, urkey)

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

Kırılgan Beşlide Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Hipotezinin Test Edilmesi The Test of Purchasing Power Parity Hypothesis for Fragile Five

Kırılgan Beşlide Satın Alma Gücü Paritesi (SAGP) Hipotezinin Test Edilmesi The Test of Purchasing Power Parity Hypothesis for Fragile Five Journal of Yasar Universiy, 205 0(37) 638-6477 Kırılgan Beşlide Saın Alma Gücü Pariesi (SAGP) ipoezinin Tes Edilmesi The Tes of Purchasing Power Pariy ypohesis for Fragile Five İsmail ÇEVİŞ, Pamukkale

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

1. Savunma Harcamalarının Ekonomiye Etkileri

1. Savunma Harcamalarının Ekonomiye Etkileri 1 TÜRKİYE DE SAVUNMA HARCAMALARININ İKTİSADİ ETKİLERİ ÜZERİNE NEDENSELLİK ANALİZİ (1970 2010) Giriş İki dünya savaşı ve Soğuk Savaş dönemine ek olarak, birçok bölgesel ihilafların da yaşanması dolayısıyla

Detaylı

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Detaylı

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:17 Sayı:1 Haziran 2013 ss.17-35 Rasyonel Bekleniler Hipoezinin Tesi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Tes of he Raional Expecaions Hypohesis: Inflaion, Ineres Rae and Exchange

Detaylı

TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI

TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI Tayfur BAYAT ÖZ Bu çalışmada 2002M-20M5 dönemine ai aylık verilerle alernaif nominal vadeli mevdua faiz oranları ile ükeici

Detaylı

ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ

ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ ÜRETİCİ FİYATLARINA GEÇİŞ ETKİSİNDE ARA MALLARI İTHALATININ ROLÜ Şenkan ALDEMİR (*) Öze: Döviz kuru değişimlerinin TÜFE ve ÜFE bazlı yuriçi fiyalara geçiş süreci, son yıllarda üzerinde önemle durulan konulardan

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI Onur GÖZBAŞI * ÖZ Bu çalışmanın amacı, İMKB ile gelişmeke olan yedi ülkenin (Arjanin, Brezilya,

Detaylı

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: )

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: ) SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN:2587-1587) Economics and Adminisraion, Tourism and Tourism Managemen, Hisory, Culure, Religion, Psychology, Sociology, Fine Ars, Engineering, Archiecure,

Detaylı

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY Roue Educaional and Social Science Journal Aricle Hisory Received / Geliş Acceped / Kabul Available Online / Yayınlanma 15.11.2017 30.11.2017 15.12.2017 THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE CARİ İŞLEMLER DENGESİ İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE CARİ İŞLEMLER DENGESİ İLİŞKİSİ aürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 23, Sayı: 2, 2009 119 TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE CRİ İŞLEMLER DENGESİ İLİŞKİSİ Osman Mura TELTR (*) Harun TERZİ (**) Öze: Bu çalışmada, ekonomik

Detaylı

Prof. Dr. Bedriye Saraçoğlu - Doç. Dr. Şenay Açıkgöz - Dr. Öğr. Üyesi Gaye Karpat Çatalbaş

Prof. Dr. Bedriye Saraçoğlu - Doç. Dr. Şenay Açıkgöz - Dr. Öğr. Üyesi Gaye Karpat Çatalbaş Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Döviz Kuru Oynaklığının Türkiye nin Almanya ile Mal Ticarei Üzerine Ekileri* The Effecs of Exchange Rae Volailiy

Detaylı

İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması

İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 2 Sayı: 2 Nisan 202 ss. 37-48 İhala-İhraca-Döviz Kuru Bağımlılığı: Boosrap ile Düzelilmiş Nedensellik Tesi Uygulaması Dependence of Impor-Expor-Exchange Rae:

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Yıl: 24 Sayı:88 Temmuz 2010 97 İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Ebru Yüksel* - Güldal Güleryüz** 32 Öze Bu makale, İsanbul Menkul Kıymeler Borsası na (İMKB) ai

Detaylı

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1

BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 BİR YATIRIM ARACI OLARAK ALTIN İLE HİSSE SENEDİ ENDEKSİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK UYGULAMA 1 Bülen DOĞRU* Musafa UYSAL** ÖZET Bu çalışmanın amacı 2000:1-2012:09 döneminde Türkiye

Detaylı

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2009 Cil:16 Sayı:2 Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracaa Ekisi: Türkiye İçin Bir Uygulama Prof. Dr. Recep TARI Kocaeli Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata * İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş

Detaylı

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA Mura ASLAN Eskişehir Osmangazi Üniversiesi H. Kürşad ASLAN Ken Sae Üniversiesi Öze İskandinav ücre modelinden hareke

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100

Detaylı

Reel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yöntemi İle Modellenmesi

Reel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yöntemi İle Modellenmesi Reel Döviz Kuru Endeksinin Ooregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi: İki Eşikli Tarch Yönemi İle Modellenmesi Reel Döviz Kuru Endeksinin Ooregresif Koşullu Değişen Varyanslılığının Analizi:

Detaylı

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun Paramerik ve Paramerik Olmayan Eşbüünleşme Tesleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun

Detaylı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Türkiye ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Belirleyenleri: Panel Veri Yaklaşımı The Deerminans of Inernaional

Detaylı

YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA

YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Elecronic Journal of Vocaional Colleges December/Aralık 2012 YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Muhammed TIRAŞOĞLU 1 Burcu YILDIRIM 2

Detaylı

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey SESSION C: Çalışma Ekonomisi 67 Büyüme ve İsihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği Yusuf Muraoğlu (Hii Universiy, Turkey) The Relaionship beween Growh and Employmen: The Case of Turkey Absrac One of he

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal

Detaylı

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cil/Vol. : - S ayı/no: 2 : 33 42 (20) FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * Yrd.

Detaylı

TÜRKİYE DE İMALAT SANAYİ İHRACATI VE BÜYÜME İLİŞKİSİNİN İKTİSADİ ANALİZİ

TÜRKİYE DE İMALAT SANAYİ İHRACATI VE BÜYÜME İLİŞKİSİNİN İKTİSADİ ANALİZİ Journal of Yasar Universiy 2014 9(34) 5851-5869 TÜRKİYE DE İMALAT SANAYİ İHRACATI VE BÜYÜME İLİŞKİSİNİN İKTİSADİ ANALİZİ ECONOMIC ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN MANUFACTURING INDUSTRY EXPORT AND

Detaylı

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:2, 2011, Sayfa 49-73) Türkiye de Elekrik Tükeimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz H. Mura Eruğrul * Öze Çalışmada Türkiye de elekrik ükeimi büyüme ilişkisi 1998Ç1-2011Ç3

Detaylı

Discussion Paper, Turkish Economic Association, No. 2008/10

Discussion Paper, Turkish Economic Association, No. 2008/10 econsor www.econsor.eu Der Open-Access-Publikaionsserver der ZBW Leibniz-Informaionszenrum Wirschaf he Open Access Publicaion Server of he ZBW Leibniz Informaion Cenre for Economics Alp, Elcin Aykac Working

Detaylı

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134 Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134 ADA ÜLKELERİNDE TURİZM TALEBİ: KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ÖRNEĞİ TOURISM DEMAND IN THE ISLAND COUNTRIES: THE CASE OF NORTHERN CYPRUS TURKISH REPUBLIC ÖZET

Detaylı