ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜ RAPORU

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜ RAPORU"

Aysun İpekçi
5 yıl önce
İzleme sayısı:

ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜ RAPORU Elif ÇAM Kalp damar hastalıkları, obezite ve özelikle kanser hastalarının sayısı tüm dünyada yükselen bir seyir izlemektedir.

Grafik 1: Dünyada Zeytin ve Zeytin Yağı Tüketimi(Bin ton) Sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda ön plana çıkan Akdeniz Tipi Beslenme nin önemi her geçen gün daha çok anlaşılmaktadır.

Dolayısı ile zeytin ve zeytinyağına olan ilgi ve talep önümüzdeki süreçte de hızla artacaktır.

1 ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜ RAPORU Elif ÇAM Kalp damar hastalıkları, obezite ve özelikle kanser hastalarının sayısı tüm dünyada yükselen bir seyir izlemektedir. Bu durum sağlıklı ve dengeli beslenme konusundaki arayış ve farkındalığın hızla artmasına yol açmaktadır. Grafik 1: Dünyada Zeytin ve Zeytin Yağı Tüketimi(Bin ton) Sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda ön plana çıkan Akdeniz Tipi Beslenme nin önemi her geçen gün daha çok anlaşılmaktadır. Bu beslenme türünü sağlık için hayati ve kıymetli kılan en önemli unsur şüphesiz zeytin ve zeytinyağının bu mutfağın baş tacı olmasıdır. Dolayısı ile zeytin ve zeytinyağına olan ilgi ve talep önümüzdeki süreçte de hızla artacaktır. Kaynak: Uluslararası Zeytin Konseyi,(*Tahmin, ** Öngörü) Ülkemiz coğrafi konumu, iklim ve toprak özellikleri ile zeytin üretiminde dünyanın en şanslı ülkeleri arasında yer almaktadır. Dünya genelinde yaklaşık 9 milyon hektar alanda bulunan 900 milyon zeytin ağacından % 98 i Akdeniz çanağında bulunmaktadır. Son 5 yılda dünya geneli zeytinyağı üretimi ortalaması yaklaşık 2,85 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 7

2 İspanya, İtalya, Yunanistan, Portekiz, Türkiye, Tunus ve Suriye dünyanın en önemli zeytinyağı üreten ülkelerindendir. Ülkemizde en çok zeytin üretimi gerçekleşen iller Aydın, İzmir, Muğla, Balıkesir, Bursa, Manisa, Çanakkale, Gaziantep ve Mersin şeklinde sıralamaktadır. T.C. Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan 2017 yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu nda; Ülkemizde 2000 li yılların başında 100 milyon adet olan zeytin ağacı sayısının 2016/17 sezonunda yaklaşık 174 milyon adete yükseldiği, Son 5 yılın zeytinyağı üretim ortalamasının yaklaşık 159 bin ton, sofralık zeytin üretim ortalamasının 420 bin ton, yağlık zeytin üretiminin ise 1 milyon 300 bin ton olmak üzere 2016/17 yılında toplam zeytin üretimi1 milyon 730 bin ton olarak gerçekleştiği, Türkiye de yaklaşık 320 bin zeytinci aile işletmesi mevcut olduğu belirtilmiştir. Ülkemizin son 5 yıllık zeytin üretimi 2015 yılı haricinde artış eğilimindedir. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre 2017 yılında 2.1 milyon ton zeytin üretilmiştir. Grafik 2: Türkiye nin Son 5 Yıllık Zeytin Üretimi (Bin Ton) Kaynak: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Verileri Zeytin ve zeytinyağı ülkemizin tarımsal ürün ihracatında büyük potansiyele sahiptir yılında ülkemiz 323 milyon dolar tutarında zeytin ve zeytinyağı ihracatı gerçekleştirmiştir. Ülkemizin en büyük ihracat pazarları arasında ABD, İspanya ve Almanya başta gelmektedir. 8

3 Zeytin ve Zeytin Yağı Sektöründe İzmir Tarımın öncü kenti İzmir, birçok tarım ürününde olduğu gibi zeytin ve zeytinyağı üretimi ve ihracatında da Türkiye ortalamasının üzerinde değerlere sahiptir. Kentimiz ulusal değerimiz zeytin ve zeytinyağı üretim ve ihracatı ile milli gelirimize önemli derecede katkı sağlamaktadır yılında kentimizde TL değerinde sofralık zeytin, TL değerinde zeytinyağı üretimi gerçekleştirilmiştir. İzmir de 2017 yılında ton sofralık zeytin, ton yağlık zeytin üretilmiştir. Tablo 1: İzmir İli 2017 Yılı Meyve Alanları, Ağaç Sayıları, Üretimi, Verimi Ve Üretim Değeri Kapladığı Alan (da.) Meyve Veren Ağaç Sayısı Meyve Vermeyen Ağaç Sayısı Verim (kg/ağaç) Üretim (ton) Üretim Değeri ( TL ) Ort.Satış Fiyatı ( Kr/kg ) Zeytin (Sofralık) Zeytin (Yağlık) Kaynak: İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Meyve Üretim Değerleri, İzmir zeytin ve zeytinyağı ihracatında Türkiye de lider konumdadır yılında kentimizin zeytin ve zeytinyağı ihracatı % 215 artarak 157,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Böylelikle kentimiz ülkemizin toplam zeytin ve zeytinyağı ihracatının yaklaşık yarısını tek başına sırtlayarak lider konumda yer almıştır. Tablo 2: İhracatçı Firmaların Kanuni Merkezleri Bazında Sektör İhracat Performansı (1000 $) 1 OCAK - 31 ARALıK DEĞ. Zeytin ve Zeytinyağı İZMIR , ,84 214,41% Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi Her geçen gün ihracatımız daha da artmaktadır. İzmir 2018 yılının ilk iki çeyreğinde de ülke genelinde zeytin ve zeytinyağı ihracatındaki liderliğini korumuştur. Kentimiz bir önceki yılın aynı dönemine göre %28,84 lük ihracat artışı ile 107 milyon doların üzerinde ihracat gerçekleştirerek başarılı bir performans sürdürmeye devam etmektedir. 9

4 Tablo 3: İhracatçı Firmaların Kanuni Merkezleri Bazında Sektör İhracat Performansı (1000 $) 1 OCAK - 30 HAZIRAN DEĞ. Zeytin ve Zeytinyağı İZMIR , ,80 28,84% Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi Zeytin ve Zeytinyağı Sektörünün Sorunları ve Çözüm Önerileri T.C. Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü nün 2017 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporunda zeytin ve zeytinyağı üretimindeki başlıca sorunlar ve çözüm önerileri özetle; Rekolte tahmin çalışmalarının yalnızca uzmanların tecrübe ve gözlemlerine dayanarak yapılması nedeni ile coğrafi bilgi sistemi ve güvenilir veri tabanı oluşturulamıyor olması: Rekolte çalışmaları uzmanların yanı sıra modern teknolojilerin kullanımı ile gerçekleştirilmelidir. Var yılı yok yılı (periyodisite) etkisinin ülkemizde yüksek olması: Zeytin çeşitleri ıslahı çalışmaları yapılmalı üretim yöntemleri modernize edilmelidir. Örneğin ülkemizde yok yıllarında % 75 rekolte kaybı yaşanırken bu oran İspanya da % seviyelerinde gerçekleşmektedir. Fidan üretiminde yanlış yönlendirmeler ve tercihler: Fidan üretimi arttırılmalı, ıslah çalışmaları yapılmalı, zeytin fidanı türleri sınıflandırılmalı, sertifikalı fidan kullanımı sağlanmalı ve fidanların genetik haritası çıkarılmalıdır. Yetersiz gübreleme ilaçlama ve ile yanlış teknik uygulamalar: Yeterli düzeyde ve analize dayalı gübreleme yapılmalı, bölgesel laboratuvarların sayısı arttırılmalıdır. İlaçlama alanları genişletilerek çevre ve insan sağlığına zararsız ilaçların tercih edilmesi sağlanmalıdır. Yetersiz sulama ve erozyon: Zeytin alanlarının %92 si sulanmamakta olup, atıl durumdaki su kaynaklarının kullanımının sağlanarak modern sulama teknikleri uygulanmalıdır. Erozyonun engellenmesi için teraslama çalışmaları hızlandırılmalıdır. Yanlış budama- toplama yöntemleri, fire sorunu, depolama ve düşük verim: İspanya ve İtalya da ağaç başına verim kg dır., ülkemizde ise verimlilik bu oranların üçte biri kadardır. Budama ve toplama teknikleri gözden geçirilmeli, ağaçların gençleştirilmesi konusunda çalışma yapılmalı, mekanik hasat yaygınlaştırılmalı, depolama tesislerinin sayısı ve kalitesi arttırılmalı ve modernize edilmeli. Zeytinyağı tesislerinin atıkları: Zeytinyağı işletmelerinin zeytin karasuyu atıklarının çevresel zararlarının modern arıtma tesisleri ile ortadan kaldırılması gerekmektedir. 10

Markalaşmanın ve ambalajlı satışların arttırılması, Türk markalarının uluslararası imajının güçlendirilmesi, yurtiçi tüketimin arttırılması konusunda çalışmalar yapılması, tağşiş ve hileli karışık

Bu alanlara yapılan yatırımın arttırılması ile sektörün yarattığı katma değer çok daha hızlı artacaktır. Zeytin ve zeytinyağı sektörü milli gelirimize sağladığı katkıyı arttırmaya devam etmektedir.

5 Markalaşmanın ve ambalajlı satışların arttırılması, Türk markalarının uluslararası imajının güçlendirilmesi, yurtiçi tüketimin arttırılması konusunda çalışmalar yapılması, tağşiş ve hileli karışık yağ satışlarının engellenmesi konusunda etkin çalışmalar yapılmalıdır. Zeytinyağı ayrıca ilaç, alternatif tıp ve kozmetik sektörleri açısından da önemli bir potansiyele sahiptir. Bu alanlara yapılan yatırımın arttırılması ile sektörün yarattığı katma değer çok daha hızlı artacaktır. Zeytin ve zeytinyağı sektörü milli gelirimize sağladığı katkıyı arttırmaya devam etmektedir. Bu katkının sektörel sorunların çözümü, üretimde katma değerin arttırılması ve markalaşma ile çok daha artacağı açıkça görülmektedir. Kaynaklar: 2017 Yılı Zeytin ve Zeytinyağı Raporu, T.C. Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, 2017 İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Meyve Üretim Değerleri, Ülke Profilleri-Türkiye, Uluslararası Zeytin Konseyi, Türkiye İhracatçılar Meclisi, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Bitkisel Üretim Verileri, 11

Benzer belgeler

Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı, 217 15 147 12 16 7 132 182 295 399 191 135 618 22 358 416 195 34 3 222 17 14 143 32 43 31 3 35 44 464 841 1.42 1.392 1.3 1.615 1.782 ZEYTİNYAĞI SEKTÖRÜN TANIMI SITC